RAPPORT VESTLANDSRÅDET SAMAN MED NHO OG LO I KINA SEPTEMBER 2010

Transkript

1 RAPPORT VESTLANDSRÅDET SAMAN MED NHO OG LO I KINA SEPTEMBER 2010 Stavanger/Bergen/Førde/Molde 20 oktober 2010

2 1. Innleiande merknader Vestlandsrådet gjennomførte saman med representantar frå NHO og LO ein tur til Kina 10 til 20 september Bakgrunnen for at Vestlandsrådet valde å reise til Kina, skriv seg frå den sterke posisjonen Kina har verdsøkonomien og dei openbare muligheiter verksemder på Vestlandet har for å ta del i den utviklinga som nå synest å gå med stor fart i Kina. Målet med delegasjonsreisa, slik det kom til uttrykk i Vestlandsrådet var å sjå nærare på grunnlaget for å etablere nærare kontakt med den kinesiske marknaden i partnarskap med sentrale nærings- og samfunnslivsaktørar på Vestlandet, vurdere framtidige relasjonar med Kina, og å framstå samla på Vestlandet overfor potensiell etablering av Kinesiske relasjonar i framtida. Samstundes var det faktum at Verdsutstillinga skulle arrangerast i Shanghai i 2010 EXPO 2010 noko som òg var med på å aktualisere ei reise til Kina. Den norske paviljongen på EXPO 2010 hadde som overskrift Powered by nature og reflekterte i all hovudsak det Vestlandet er gode på, nemleg kunnskaps basert næring og forsking knytt til olje og gass, kraftproduksjon og transport, og marin og maritime næringar. Delegasjonen fekk sjølv oppleve kva potensiale og erfaringar norske verksemder har i Kina. Utfordinga i ein norsk kontekst er likevel at Noreg ikkje er veldig aktive med omsyn til å etablere verksemder i Kina. Tal frå Innovasjon Noreg viser at 125 norske verksemder har etablert seg i Kina. Til samanlikning er det etablert 550 svenske verksemder, medan Nederland, som har vore endå meir aktive, i dag har 800 verksemder i Kina. For Noreg og Vestlandet er Kina som marknad særs viktig. Kina er faktisk Noregs 5 største handelspartnar. Inkluderer vi Greater China (som

3 inkluderer Hong Kong, Taiwan, Singapore, Malaysia) er dette den 3. største handelspartnaren for Noreg. Skal Noreg og Vestlandet delta meir aktivt i Kina, må ein likevel byggje Kina kompetanse, noko som delegasjonen fekk understreka fleire gonger. Dette gjer ein berre ved å vere nærverande og ta del i samarbeidsformer som er annleis enn dei vi er vande med. Delegasjonen lærte at verdien av gode relasjonar lokalt og sentralt må vektleggast når verksemder skal etablerast. Ikkje minst synest politisk involvering frå Noreg å vere avgjerande for å nå fram i Kina sitt styringsverk. Det at Noreg har eit godt utbygd støttenettverk i form av to Innovasjon Noreg kontor i Beijing og Shanghai samt ein norsk ambassade i Beijing og to generalskonsulat i høvesvis Shanghai og Guangzhou, gjer at ein har eit særs godt utgangspunkt og støtteapparat med omsyn til etablering av relasjonar og verksemder i Kina. Dette støtteapparatet er i tillegg dels styrt av fylkeskommunane ved at dei no har eit eigaransvar (49%) for Innovasjon Noreg. Sjølv om delegasjonen si reise retta seg mot erfaringar frå norsk og nordisk næringsetablering og muligheiter for næringsaktørar på Vestlandet å etablere seg i Kina, er det samstundes verdt å merke seg at Noreg sin samfunnsmodell, som m.a. byggjer på ein sterk offentleg velferdsstat kombinert med stor demokratisk transperens og deltaking, får auka merksemd i Kina. Eit mogeleg scenario mot ein meir demokratisk og harmonisk samfunn med vekt på miljø, helseomsorg og trygge arbeidsvilkår synest å vere realistisk. Det at Kina også ha eit verdas største nettsamfunn er også interessant å merke seg.

4 Samla sett må ein kunne seie at turen til Kina vart lagt opp som ein nokså konsentrert tur med eit relativt stramt program kanskje litt for stramt. Dei interne reisene i Kina mellom Beijing, Shanghai og Guangdong (Hong Kong), gjorde òg til at det turen vart nokså hektisk. Fagleg sett er det rimeleg semje om at programmet var godt tilpassa dei forventingar som var knytta til turen. Ei nærare evaluering av turen er skildra i pkt 6 i rapporten. Programmet for turen er elles lagt ved som appendiks 1 og nærare kommentert i pkt Meir om bakgrunn for turen og kven som var med Vestlandsrådet hadde forut for turen hatt oppe spørsmål om studietur til Kina til drøfting fleire gonger. Rådet var tidleg samla om at skal ein kunne handtere den politisk ombodsrolla som regional utviklingsaktør på Vestlandet, vil det vere vanskeleg å sjå vekk frå den veldige akselererande økonomiske krafta som går føre seg i Asia og Kina i dag og kva potensiale som ligg her for Norske og Vestlandske verksemder. Ein viktig faktor for reisa, var naturleg nok også knytt til det samarbeidet Rogaland fylkeskommune har starta saman med næringsregionen Guangdon, sør i Kina, og som har ei befolkning på 110 millionar menneske. Regionen

5 ønskjer samarbeid med andre internasjonale regionar med kompetanse innan olje og gassverksemder. Samstundes registrerte vi at fleire næringsaktørar og organisasjonar planla tilsvarande tur til Kina frå Vestlandet. Til dømes vart det drøfta ein mogeleg felles tur med Greater Stavanger Region og Bergen Næringsråd, som reiste til Kina i mai Her var m.a. fylkesordførar i Hordaland Torill Selsvold Nyborg med. Vestlandsrådet bestemte seg likevel for at ein ønska seg litt meir tid til planlegging og ville derfor legge turen til september Rådet tok kontakt med andre nærings- og samfunnsaktørar og inviterte desse med på turen. Det resulterte i at representantar frå både NHO og LO deltok. Ein nærmare oversikt over deltakarar på turen ligg som appendiks 2 i rapporten 3. Kina i dag Mange var opptekne av den politiske sida ved Kina kva for styringsstruktur har vi her, kan vi i det heile snakka om demokrati, og kva rolle spelar eigentleg kommunistpartiet? Henning Kristoffersen skriv i boka Det nye Kina (2010) at det er vanskeleg for oss å førestille oss kva det kinesiske kommunistpartiet er, fordi vi ofte samanliknar det med våre eigne politisk

6 parti. Ei slik samanlinking let seg ikkje gjere. Kristoffersen meiner det nesten ikkje finst grenser for kva partiet har med å gjere fordi staten og partiet i stor grad går ut på eitt. Reint statsvitskapleg kan vi omtale styringssystemet som autokratisk, dvs basert på eineherskar eller sjølvherskar med utøvande, lovgivande og dømande makt. Som vi sjølve erfarte det, er styringa i stor grad basert på det fleire peika på som kinesisk pragmatisme i politikken. Alle dei tre leiarane etter Mao har vore prega av dette. Den Xiaoping uttalte at det spelar inga rolle om katten er kvit eller svart så lenge den fangar mus. Jiang Zemin følgde opp og introduserte sosialistisk marknadsøkonomi, eit omgrep som i seg sjølv vitnar om ei rimeleg pragmatisk tilnærming. Dei enorme sosiale ulikskapane som har utvikla seg som følgje av den store økonomiske veksten, har ført til at dagens leiar, Hu Jintaos, har introdusert sitt eige program Det harmoniske samfunn, også omtala som humisme. Som rådet fekk poengtert ved fleire høve i samband med delegasjonsreisa til Kina, er no Kina verdast nest største økonomi. Men likevel er den samstundes

7 den raskast veksande økonomien med nærare 10% i året. Handelsoverskotet dei første fire månadane i 2007 var på over 60 mrd dollar, og landet er i dag verdas største eksportør. I tillegg ser vi no at landet er i ferd med å etablere seg i utlandet. T.d. har det statseigde China Oil Field Limited kjøpt opp Awilco Offshore ASA og har no kinesisk leiing som held til i Stavanger. Teknologiselskapet Huawei er ein av Telenors viktigaste partnarar. Det betyr at Kina no har ein heilt annan posisjon i verda enn tidlegare. Kina har opplevd ei sterk stimulusreve utvikling, særleg i vestlege og sentrale deler av Kina. Samstundes må vi ha med oss at landet framleis mottek støtte frå FNs matvareprogram. Heile tre fjerdedelar av Kina sin folkesetnad er sysselsett i jordbruket. Internt har derfor Kina ei stor utfordring. Den synest i følgje Henning Kristoffersen Det nye Kina (2010) å bli løyst på den måten at så lenge det er gode rammevilkår for auka materiell standard, som synes å vere realiteten som middelklassa, samstundes med at den meir rurale befolkninga får lovnad om tilsvarande auke i vekst etter kvart, maktar ein å behalde ei styringsplattform som sikrar ro og gir grunnlag for oppfølging av den sterke veksten. 4. Innhaldet i turen Det er ikkje grunnlag for å gå grundig gjennom alle programpostane på turen. Nokre av dei postane vi var med på, har vi òg fått i form av power-point presentasjonar som delegasjonen har fått anten i skriftleg form eller på stick. Vi skal likevel kommentere nokre av dei meste relevante programpostane på delegasjonsreis. Det må innleiingsvis merkast at mykje av programmet for turen er utarbeidd i tett samarbeid med dei norske utekontora både Innovasjon Norge sine to kontor i høvesvis Beijing og Shanghai samt dei to norske konsulata i Shanghai og i Guanhxhou. I tillegg fekk vi særs god hjelp frå Ove Nedland i Nordic Industrial Park i Ningbo og frå Ole-Håvard Stavseng og Håkon Rydland i Stordal Møbler i Shanghai.

8 I Beijing vitja delegasjonen Innovasjon Noreg sitt kontor og fekk ein presentasjon av kommersiell rådgjevar Terje Lang-Ree. Han presiserer at det økonomiske tyngdepunktet i verda flyttar seg austover. Om ikkje lenge meiner han at Kina er ein av dei tre store verdsmarknadene. Lang-Ree peiker på at det er viktig å vere i Kina det er her det skjer. Han viser mellom anna til statistikk som seier at 90 prosent av alle skip som vert bygd i verda, vert bygd anten i Japan, Korea eller Kina. Han peiker på at alle verdas land er her. Alle banker på, og det er trongt i døropninga. Vestlandet representerer dei leiande eksportfylka vi har i landet og det er gledelig og ikkje minst viktig at folkevalde frå Vestlandet brukar tid på Kina, meiner Lang-Ree. Store deler av programmet gjekk føre seg i Shanghai. Vi starta med eit seminar i Shanghai der ulike norske verksemder presenterte sine erfaringar med å etablere norske verksemder i Kina. Dei som deltok her var Geir Sviggum Wikborg&Rein, Vidas Andersen frå DnB, Arild Blixrud EXPO2010, Agnes Wu frå Ekornes, Frank E Eidsæøther frå Det Norske Veritas. Ole- Håvard Stavseng, Håkon Rydland og Jesse Lu frå Stordal Møbler frå Stordal møbler var også til stades. Innovasjon Norge la til rette for seminaret. Erfaringane frå norske verksemder i Kina er særs interessante. Det er openbart at Kinesisk kultur og politisk struktur er veldig forskjellig frå det vi er vant med. Det er ofte vanskelig å vite kvar og av kven avgjersle vert tekne. Samstundes viser det seg at verksemder som har politisk drahjelp har større muligheiter for å etablere seg i Kina. Slik sett kan Vestlandsrådet bidra som drahjelp eller døropnar - for vestnorsk næringsliv i Kina. Det vart òg

9 presisert at nettopp derfor er det viktig at politikarar reiser til Kina for å bygge relasjonar og forstå korleis denne marknaden verkar og kva rolle politikarane faktisk kan spele her. Arild Blixrud, direktør for den norske paviljongen på EXPO 2010, og Geir Swiggum ved Wikbrog Rein, peikte kvar for seg nokre sentrale råd når verksemder skal etablere seg: Må forstå Kina kulturelt for å kunne t.d. forhandle med kinesiske verksemder inkludert står noko vi kan omtale som relasjonskultur, dvs kople slekt og vener til verksemda, gjennyting betyr ikkje korrupsjon, men høfligheit Statseigne selskap opptrer ikkje nødvendigvis rasjonalt slik vi er vane med heime Leiarskap har ein heilt annan status, ministrar og politikarar opnar dørar Viktig å gjere marknadsundersøkingar Etablere lokale team eller bruke lokale konsulentar for å ta vare på di verksemd Arbeide for din brand Delegasjonen fekk òg eit veldig praktisk og relevant presentasjon frå Stordal møblar representert av Håvard Stavseng og Håkon Rydland. M.a. fekk vi besøke Stordal Flagship Store, som ligg utanfor sentrum i Shanghai. Eit anna mål for turen og besøket i Shanghai, var naturleg nok EXPO Her fekk vi først og fremst ein presentasjon av den norske paviljongen. Norges svar på hovudtemaet til EXPO 2010, som er Better City, Better Life er å vise korleis naturen i Norge er ei kjelde til betre trivsel i urbane strok gjennom oppleving, inspirasjon og reinare energi Norway Powered By Nature. Eit høgdepunkt var nok likevel oljepaviljongen

10 Foto: Delegasjonen fekk også besøke Shanghai Urban Planning Development Exhibition Center der det m.a. vart vist fram ein komplett modell av Shanghai i modell storleik. Som den største byen i Kina og truleg i verda, er Shanghai samstundes ein svært global storby i form av å vere vertskap for internasjonal handel, finans, kultur, kunst, fashion og underhaldning. Det er nesten surrealistisk å oppleve den enorme veksten som byen har hatt med ein stad mellom 2000 og 3000 skyskraparar. Etter ønskje frå Vestlandsrådet, fekk vi også eit besøk til Donghai Offshore windmill, som ligg rett sør for Shanghai. Denne vindmølleparken er heilt ny og starta opp i juli Parken var ein av dei største vindfarmane til fastlandet. Den 102-megawatt store vindfarmen kan generere 267 million kilowatt timar pr år og dekke opp til hushald i Shanghai. Vi forstod vidare at Shanghai hadde planar om å sette opp fire nye vindparkar i nærområde av Shanghai. Sette frå delegasjonen si side, var det kanskje ikkje noko imponerande prosjekt, i alle høve ikkje teknologisk. Møllene var plassert ute i havet langs ei enorm bru (Donghai Bridge) som førte dels til nokre kunstige øyer, men ikkje djupare enn ned til 10 meter under havnivå. På den andre sida er det openbart at nettopp kunnskap og erfaring med fornybar energi er særs interessant med omsyn til etablering av norske verksemder i Kina.

11 Eit av høgdepunkta var besøk i Ningbo og Nordic Industrial Park (NIP). Her vart vi motteken av styreleiar Ove Nodland, opphavleg frå Egersund i Rogaland. NIP tilbyr små og mellomstore verksemder ein enklare tilgang til Kina anten dei er involvert i sal, logistikk, konsulenthjelp, administrere, tilby lokale til forsamling, eller produksjon. Dei tilbyr fult integrerte og klare-tilbruk løysingar basert eigne erfaringar med å etablere verksemder i Kina. NIP er eigd av Styrebjørn AS og styreleiar Ove Nodland. Parken har i dag 45 selskap med til saman over 1200 tilsette. Eivind Sæther i Ulstein Group formidla litt av dei erfaringar Ulstein Group har hatt med å etablere produksjon av m.a. el-tavler (hovudtavler) her. Bakgrunnen for Ulstein Group si etablering var m.a. kollapsen innan den maritime marknaden. Ei av utfordringane Sæther peikte på, var motbøren dei fekk heime for å ta deler av produksjonen til Kina. Grunnen for flytting av denne delen av produksjonen, var at produksjon av slik som hovudtavler er svært timeintensivt og at det var naudsynt å flytte dette ut. Samstundes opnar etableringa i NIP og Kina dører til ein ny marknad. I tillegg kjem ein langt nærare marknaden, og kanskje ikkje minst marknaden i Kina er stor. Utfordringa ved å etablere seg i Kina, er at ein må gjere seg kjent ein må kjenne folket, kjenne marknaden, bruke nettverket, ein må altså sjølv vere i Kina. Noko av dei same erfaringane hadde Nils Olav Digre ved Aarbakke Group, som rettar seg mot olje, offshore og den maritime marknaden. I tillegg til sjølve industriparken, etablerer CIP i desse dagar også eit eige inkubator senter lokalisert saman med CIP Norwegian Business Incubator (NBI) i samarbeid med NIP og Ipark (Stavanger Innovation Park). Målet er å legge tilhøve til rette for ein enkel, kostnadsfritt og trygg etablering for norske innovatørar, entreprenørar og mindre selskap som planlegg å etablere seg i Kina. Etableringa er gjort i nært samarbeid med Innovasjon Norge og i samråd med SIVA

12 Ningbo by lokalisert like sør for Shanghai og er ein del av den økonomiske kystsona omkring Yangtze elvedelta. Byen er ein del av Stor Shanghai Området som fungerer som eit kommersielt senter i området. Det bur seks millionar menneske i Ningbo (kommune), medan 2 millionar bur i sjølve byen Ningbo. I samband med møtet vårt med Ningbo og CIP, vart Vestlandsrådet med Rogaland fylkeskommune i spissen, invitert til eit offisielt møte og middag med ordføraren og representantar frå Ningbo by-kommune. Som by-kommune (sub-provincial city) har Ningbo same status som provinsane. Det å få til slike møte på ei såpass høgt plan, skuldast både Ove Nodland sin posisjon i Ningbo (han har status som æresborgar her) og det faktum at Vestlandsrådet stiller med sine fylkesordførarar, som tilsvarer på eit vis same politiske nivå. Slik sett illustrere dette både verdien av hierarki i Kina og rolla våre politikarar kan spele som døropnarar her. I Guangzhou starta vi med eit offisielt møte mellom Rogaland fylkeskommune og guvernøren i Guangdon, Mr Huang Huashua, for å skrive under ein intensjonsavtale mellom dei to regionane. Guvernøren leier ein provins med over 110 millioner menneske og har også innflyting nasjonalt. Rogaland og Vestlandet er med dette i ferd med å sikre seg eit svært viktig nettverk i ein av dei mest spennande provinsane i Kina. Guangdong-provinsen er kjent for internasjonal handel, verftsindustri, energiproduksjon og har m.a. Kinas største mottaksanlegg for norsk laks. Dei siste åra har provinsen hatt ein utrulig vekst og seglar opp som Kinas viktigaste og største handelsprovins. Generalkonsul ved det norske konsulatet i Guangzhou, Tormod C. Endresen, meinte Rogaland med dette er tidlig ute med eit formelt samarbeid på dette nivået. Det meiner han vil bli lagt merke til og han trur det er ein viktig og rett investering, ikkje berre for fylket, men for Vestlandet og Norge.

13 Medan deler av delegasjonen bruket neste dag til byvandring i Guangzhou, var andre med på besøk til Yuexin Shipyard som bygg m.a. norske supplybåtar (Havyard). Dette besøket var veldig interessant og relevant for delegasjonen. Yuexin Shipbuilding Company ligg i Guangzhou i regionen Guangdon. Yuexin Shipbuilding Company er såleis lokalisert til sør-kina og ligg i området som blir omtala som Elvebyen i Lingnan, ein times køyring frå Guanhgzhou. Området har rike tradisjonar innan skipsbygging og er kjent lokalt som heimbyen for skipsbygging. Yuexin Shipbuilding Company vart etablert i 1999 og har hatt eit godt og tett samarbeid med Noreg. Det skuldast ikkje minst samarbeidet verftet har med Havyard, som har designa fleire av båtane på verftet og som dei ønskjer å samarbeid med i framtida. I tillegg har verftet gode relasjonar med Det Norske Konsulatet i Guangzhou, og General konsul Tormod C Endresen har hatt med seg fleire norske delegasjonar for å besøke verftet, inkludert statsråd Trond Giske med følgje, som var der i mai Verftet omfattar kvadratmeter og har to semistengde slippar, 4 slippar med spor, to tørrdokker og tre flytande dokker. Verftet kan ha seks skip liggande samstundes, og gjennomfører om lag 20 prosjekt samstundes, og leverer 12 skip årleg. Som avslutting på delegasjonsreisa til Kina inviterte Generalkonsul, Tormod C. Endresen, til ein uformell buffet middag i hans residens i Guangzhou. Dette vart ein særs hyggeleg kveld der Endresen m.a. gav oss ei innføring i den Kinesiske økonomien og hans tankar for vidare utvikling og muligheiter i Kina i den nærmaste framtida. Hans bodskap er tre mulige scenarier fram mot 2010, avhengig av økonomisk utvikling, naturresursar og miljø, og demografisk utvikling, nemleg et scenarium om eit demokratisk Kina som veks

14 fram, eit anna om eit robust, men autokratisk regime som framleis består, og eit siste og meir pessimistisk scenarium med langvarig politisk ustabilitet. I forhold til konsekvensar for Norge, ser han i stikkordform før seg følgjande: Norge har nytt godt av Kinas vekst. Rekordhøg norsk eksport i kriseåret 2009 auke på 42%. Norges 5. største handelspartnar. Inkl. Greater China, den 3. største Ta del i verdiskapinga i Kina på ny måte. Eit anna nærvær, andre samarbeidsformer. Norge kan berre konkurrere på teknologi og innovasjon innanfor få sektorar. Vil vi bli ramma av den 3. Kinaeffekten? Erkjenne at Norge har mykje å hente i Kina. Two-way street. Kina som marknad - stort potensiale Bygge Kina-kompetanse, også kommersielt. Norges samfunnsmodell auka interesse 5. Relasjonar med Kina potensiale for Vestlandet? Som delegasjonsreisa og rapporten viser er det stort potensiale for norske verksemder, institusjonar og organisasjonar å bygge relasjonar med Kina. Ut frå delegasjonsturen, vil det bli lagt fram ei eiga sak for vestlandsrådet med følgjande tilråding: 1. Vestlandsrådet vil utarbeide ein samla Kina satsing i tett samarbeid med dei fire fylkeskommunane. Eit framlegg til program vert lagt fram våren Vestlandsrådet løyver kr til etablering av eige kontor hos Norwegian Business Incubator og Nordic Industrial Park i Ningbo med ein opsjon på ytterlegare to år ved positiv evaluering. Kontoret, som Vestlandsrådet vil ha ansvaret for, vil rette seg mot verksemder på Vestlandet som ønskjer å bli betre kjende med tilhøva i Kina og få hjelp til å etablere eiga verksemd her. Leige av kontoret vil vere gratis for verksemdene. Intensjonen er å få til ein langsiktig avtale om leige av kontor i nært samarbeid mellom regionale norske aktørar. 3. I tillegg vil Vestlandsrådet i samarbeid med fylkeskommunane vurdere etablering av eit utvekslingsprogram for lærlingar innan maritim industri i samarbeid med Yuexin Shipbuilding Company Limited i Guangzhou. 4. Vestlandsrådet vil òg arbeide for at det vert etablert eit eige Innovasjon Noreg kontor i Guangszhou 6. Program for ei samla Kina-satsing på kort sikt

15 1. Etablere kontor til bruk for Vestlandske bedrifter i Ningbo Eit av dei tiltaka som kan etablerast raskast, er å leige eit kontor i regi av Vestlandsrådet hos Norwegian Business Incubator (NBI) til fri og gratis disposisjon for verksemder på Vestlandet som ønskjer å bli betre kjend med tilhøva i Kina å få hjelp til å etablere eiga verksemd her. Norwegian Business Incubator NBI, som blir etablert i desse dagar, er ein del av Nordic Industrial Park (NIP) og ligg i Ningbo, like sør for Shanghai. Ved å etablere eit slik kontor, er Vestlandsrådet med på å legge tilhøva til rette for innovatørar, entreprenørar og mindre selskap frå Vestlandet som planlegg å starte forretningar eller søke samarbeidsrelasjonar i Kina. I tillegg vil det vere relevant for kunnskapsinstitusjonar som universitet, forskingsstiftingar og høgskular å nytte eit slikt kontor og dermed òg ta del i dei fasilitetar som NBI tilbyr. Aktuelle område kan vere muligheiter og utfordringar i Kina innan fornybar energi, energiøkonomisering, miljø, maritim industri og biorelaterte prosjekt. Leige av eit slikt kontor har ein kostnad på ca kr i året. Vi kan lage ei ordning som sikrar deltaking frå heile Vestlandet ved at vi involverer Innovasjon Norge sine regionkontor samt tilsvarande regionkontor for LO og NHO. Spørsmålet er om vi skal starte med eitt år eller om vi heller bør leige for 2 år slik at vi sikrar ein best start over lengre tid og ikkje satsar alt på for kort tidsintervall. Norwegian Business Incubator blir no etablert i Ningbo som eit samarbeid mellom Ipark (Stavanger Innovation Park) og NIP. Etableringa vert elles gjort i nært samarbeid med Innovasjon Noreg og SIVA. Partnarar elles i satsinga er Universitetet i Stavanger og International Research Institute of Stavanger (IRIS). Eit kontorfellesskap i NBI vil sikre innovatørar, entreprenørar og mindre selskap ein unik sjanse til ein enkel, kostnadseffektiv og trygg ramme for å vurdere og førebu etablering av eigne prosjekt i Kina.

16 Ningbo ligg nært Shanghai og er lokalisert til ein særs dynamisk del av Kina med omsyn til transformasjon og økonomiske utvikling. NIP, som NBI vil vere tett tilknytta og samlokalisert til, vart etablert i 2002 av norske investorar og er ein forretnings- og industripark med både store produksjons- og samanstillingsfasilitetar og kontorfasilitetar. 50 nordiske selskap er allereie etablert her. Sjå elles 2. Utvekslingsprogram lærlingar Eit anna tiltak som ein òg bør kunne raskt sjå nærare på, er etablering av eit utvekslingsprogram for lærlingar innan maritim industri. Ideen vart drøfta med leiinga på Yuexin Shipbuilding Company Limited då deler av delegasjonen var på vitjing der. Yuexin Shipbuilding Company ligg i Guangzhou i regionen Guangdon, som Rogaland fylkeskommune har skreve ein samarbeidsavtale Skal vi få dette til, må ei slik satsing knyttast opp til ein eller fleire vidaregåande skular, t.d. innan teknikk og industriell produksjon. I tillegg til Rogaland, som har samarbeidsavtale med regionen, ville det vore eit fint høve for dei tre andre fylkeskommunane å engasjere seg her og på det viset ta del i samarbeidsavtalen Rogaland har signert. Eit slikt program knytt til denne delen av Kina, vil òg ha den fordelen at det norske konsulatet vil kunne spele ei aktiv rolle her. Det må takast atterhald om at eit eventuelt utvekslingsprogram som skissert over er i samsvar med gjeldande norske reglar knytt til HMS og reguleringar elles knytt til arbeid og utdanning. 3. Påverke for eit eige IN kontor i Guangdon/Guangzhou Innovasjon Noreg har i dag 15 tilsette i Kina fordelt på to kontor, eit i Beijing og eit i Shanghai. Med bakgrunn i den transformasjon og økonomiske utvikling som går føre seg i Kina i dag, så er det truleg ikkje utenkeleg at det vil kunne bli etablkert eit Innovasjon Noreg kontor til i Kina. I så fall vil det vere naturleg å etablere eit slikt fast kontaktpunkt i Sør-Kina. Det er her veksten

17 er størst og med den relasjon Vestlandset etter kvart vil få hit, vil det vere ønskjeleg å få eit eige Innovasjon Norge kontor hit. Med utgangspunkt i at fylkeskommunane i dag saman med staten har styrerett over Innovasjon Norge, bør Vestlandsrådet derfor ta initiativ til å drøfte ei slik løysing nærare med Innovasjon Noreg. Program for ei samla Kina-satsing på lang sikt Sjølv om det allereie no er mogeleg å starte med nokre konkrete handlingspunkt, er det likevel avgjerande at ein brukar litt tid til å gjere ei grundig analyse av ei meir samla satsing Kina satsing. I ein slik analyse må ein m.a. både sjå nærare på kva behov og ønskjer verksemder på Vestlandet verkeleg har med omsyn til internasjonal etablering, men på den andre sida òg informere om kva som er faktisk mogeleg å få til i Kina. I tillegg må er det viktig at fylkeskommunane meir aktivt blir trekt med i arbeidet med ein samla Kina strategi og får høve til å spele inn. Det same gjeld den regionale partnarskapen, som både representerer potensiale aktørar både næringsaktørar, FoU aktørar, utdanningsinstitusjonar og sentrale organisasjonar og som allereie sit med viktig erfaringar. Vi bør òg m.a. sjå nærare på kva som er gjort tidlegare, og om det er eksisterande samarbeid og avtaler som bør inkluderast. Det betyr at vi bør sette ned ei gruppe som legg fram eit framlegg til masterplan t.d. i løpet av våren denne gruppa kan etablerast administrativt og arbeide i tett kontakt med AU og sekretariatsleiar. 7. Evaluering av turen Samla sett er tilbakemeldingane etter måten særs gode for sjølve innhaldet i turen. Det blir peika på at det vart lagt opp til eit nokså strengt program og at ein derfor hadde lite høve til å ta seg inn mellom programpostane. I tillegg opplevde vi logistikk utfordringar med omsyn til transport mellom flyplassar,

18 hotell, møtestader, osb som nok vart meir hektisk enn det vi hadde sett føre oss. Særleg vart avreisa frå Hong Kong meir spennande enn ønska. Sett frå sekretariatet si side kan det vere verdt å peike på den gode hjelpa vi fekk frå dei norske kontora i Kina i arbeidet med å få til eit best mogeleg program. Det er openbart at dette er ressursar som vil vere særs viktige med omsyn til å utvikle og konkretisere ei Kina satsing på Vestlandet vidare. Erfaringa frå planlegginga viser også at det er særs viktig å starte planlegging av ein slik delegasjonsreise tidleg og klargjere ansvar og roller tidleg. Stavanger/Bergen/Førde/Molde 20 oktober 2010.