Tilsynsrapport. Tilsyn med heradet som barnehagemynde og heradet sitt tilsyn med styrarressursar. i barnehagar

Transkript

1 Tilsynsrapport Tilsyn med heradet som barnehagemynde og heradet sitt tilsyn med styrarressursar i barnehagar Kvam herad 12. oktober 2016

2 1.Innleiing Fylkesmannen i Hordaland, Utdanningsavdelinga, har hatt eit skriftleg tilsyn med Kvam herad våren Tilsynet gjaldt styrarressursar i barnehagar i heradet. 2. Rettsleg grunnlag for tilsynet Fylkesmannen fører tilsyn med heradet som barnehagemynde, jf. barnehagelova 9 andre ledd. Fylkesmannen sitt tilsyn med heradet som barnehagemynde er tilsyn med dei lovpålagte oppgåvene, jf. kommunelova 60 b. Tilsynet skal ha eit ope preg, det skal vere likebehandling og tilsynet skal vere mogleg å prøve i ettertid. I dei tilfella Fylkesmannen konkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er oppfylt, blir dette sett på som eit lovbrot. 3. Om tilsynet Fylkesmannen sitt tilsyn undersøkte om Kvam herad som barnehagemynde sikrar at barnehagane i Kvam har ein styrarressurs som er i samsvar med krav i barnehagelova, jf. 17 og rammeplan for barnehagens innhald og oppgåver. Fylkesmannen har sidan 2013 fått fleire bekymringsmeldingar frå Utdanningsforbundet om styrarressursane i barnehagar i Kvam herad. Den første meldinga kom 3. juli Fylkesmannen har sidan då vore i dialog med Kvam herad om dette. I fleire brev har Fylkesmannen bedt Kvam herad gjere greie for situasjonen i barnehagane, og bedt heradet gjennomføre eit tilsyn og vurdere om samanslåinga av styrarressursane i heradet er lovleg. Kvam herad gjennomførte sitt tilsyn med barnehagane våren Fylkesmannen har studert dokument som er kome inn i samband med denne saka. I varselet uttalte vi at det var mogleg at krava i forvaltningslova også ville bli belyst i tilsynet, men tilsynet har berre omfatta krava til styrarressurs i barnehagelova 17. Tilsynet er gjennomført av seniorrådgjevar Ingunn Landro Sandset, seniorrådgjevar Marianne Svege og rådgjevar Marte Bauge med sistnemnde som tilsynsleiar. 4. Dokumentasjon Følgjande dokumentasjon er lagt til grunn for dette skriftlege tilsynet: Brev frå Utdanningsforbundet av 3. juli 2013 Brev frå Utdanningsforbundet til Fylkesmannen av 11. juni 2014 Brev frå Fylkesmannen til Kvam herad av 2. september 2014 Brev frå Kvam av 15. september 2014 Brev frå Fylkesmannen til Kvam av 6. oktober 2014 Brev frå Fylkesmannen til Kvam av 19. februar 2015 Tilbakemelding frå Kvam om plan for tilsyn av 5. mai 2015 Brev frå Fylkesmannen til Kvam herad av 31. august 2015 Oversendingsbrev med tilsynsrapportar av 9. september 2015 frå Kvam herad Tilsynsrapport Oma barnehage og Strandebarm barnehage. Tilsyn fann stad 1. juni 2016.

3 Tilsynsrapport Norheimsund barnehage Tilsynsrapport Bjørketeigen barnehage og Fykse barnehage Tilsynsrapport Ålvik barnehage Informasjon til styrarane om tilsyn av 11. mai 2015 Brev om informasjonsinnhenting vedr tilsyn av 1. juni 2015 Svar på informasjonsinnhenting frå Oma barnehage Svar frå SU i Oma barnehage av 29. juni 2015 Svar på informasjonsinnhenting frå Strandebarm barnehage Svar på informasjonsinnhenting frå Strandebarm og Oma barnehage Svar på informasjonsinnhenting frå Bjørketeigen og Fykse barnehage Svar på informasjonsinnhenting frå styrar i Norheimsund barnehage Svar på brev om tilsyn frå Kvam herad til Fylkesmannen av 7. desember 2015 Brev frå Kvam herad til Fylkesmannen av 7. oktober Organisering av barnehagane i Kvam herad. I juni 2012 fatta Kvam herad vedtak HST-079/12 med følgjande ordlyd: 1. Kvam heradstyre tek «strategisk plan for barnehage til vitande og vedtek hovudmål, delmål og kvalitetsmåla for barnehagane i Kvam 2. Det skal byggjast ein ny barnehage i Øystese som erstattar Øystese barnehage og Fykse barnehage» 3. Det skal byggjast ein ny barnehage i Strandebarm som erstattar Strandebarm og Oma Barnehagar» I samband med økonomiplan vedtok heradsstyret i Kvam (vedtak HST- 139/12) å ta bort to styrarressursar i Oma og Fykse barnehage frå og med august Desse skulle bli erstatta av dei nye barnehagane. Det blei difor vedteke å slå saman styrarressursane i Øystese/Fykse og Strandebarm/Oma. Bjørketeigen barnehage 1 og Fykse barnehage har i ein overgangsfase hatt felles styrar. Styrar i Bjørketeigen barnehage overtok styraransvaret i Fykse barnehage i februar Fykse barnehage er vedteken nedlagt, og barna skal flyttast til Bjørketeigen barnehage i august 2016 når Bjørketeigen barnehage 2 er ferdig bygd. Det er planlagt eit felles leiarteam for Bjørketeigen 1 og 2 med ein styrar. Totalt får Bjørketeigen 1 og 2 ca 180 barn. Det har skjedd fleire endringar i barnehagestrukturen i heradet sidan vedtaket i kommunestyret i Styrarressurs i Bjørketeigen er mellom anna slått saman med Fykse barnehage, og Øystese barnehage er vedteken nedlagt. Bjørketeigen, Fykse og Øystese barnehage er slått saman til Nye-Øystese barnehage fra og med 3 oktober Kvam herad sitt tilsyn med styrarressursar i barnehagane våren 2015: Heradet gjennomførte tilsyn med styrarressursane i barnehagane Strandebarm-Oma, Bjørketeigen-Fykse, Norheimsund barnehage og Ålvik barnehage våren Heradet har gjort greie for at det berre er dei barnehagane som blir omfatta av ny barnehagestruktur som er teke med i tilsynet. Øystese barnehage vert ikkje omfatta av tilsynet då ansvaret for Fykse barnehage er flytta til Bjørketeigen barnehage og Øystese barnehage er vedteken nedlagt og går inn i framtidige Bjørketeigen 1 og 2. Tørvikbygd barnehage har ikkje vore omfatta av tilsynet då endringane i leiarstruktur ikkje gjeld denne barnehagen. Tolomarka barnehage var ikkje omfatta av tilsynet då barnehagen er vedteken nedlagt og barna overført til nye Norheimsund barnehage når den står klar. Øystese

4 barnehage vert heller ikkje omfatta av tilsynet då ansvaret for Fykse barnehage er flytta til Bjørketeigen barnehage, og Øystese er vedteken nedlagt og går inn i framtidige Bjørketeigen 1 og 2. Heradet har i rapportane frå tilsynet våren 2015 gjort greie for at endringa i organiseringa av styrarressursar som blei gjort hausten 2013 var mellombels. Tørvikbygd barnehage var planlagt ferdigstilt hausten 2014, og dei tre andre våren Delt styrarressurs var tiltenkt å vare i ca 1 år, men utbyggingsprosessen var av ulike årsaker forsinka. Heradet viser til at byggjeprosessen no er i full gang, og barnehagane i Tørvikbygd og Øystese skal stå ferdig i juli 2016 og barnehagane i Strandebarm og Norheimsund skal stå ferdig i januar Heradet opplyser at tilsynet har retta merksemda mot barnehagen sin styrarressurs og om denne er tilstrekkeleg til å dekke dagleg drift på ein forsvarleg måte, jf. barnehagelova 17. Heradet fant ingen avvik i tilsynet med barnehagane frå våren Gongen i Fylkesmannen sitt tilsyn Fylkesmannen sende 19. februar 2015 eit brev til Kvam herad. I brevet oppfordra vi heradet til å ha eit tilsyn med styrarressursen i dei barnehagane kor styrarressursane var slått saman. Vi ba heradet gjennomføre eit tilsyn og vurdere om desse barnehagane blei drivne i samsvar med barnehagelova. Den 5. mai same år ba vi om svar frå Kvam herad, og mottok ein plan for tilsyn same dag. Her vart det opplyst at heradet skulle ha eit tilsyn med dette tema, og som skulle vore ferdig 9. juni I brev av 9. september 2015 sendte heradet tilsynsrapportar frå tilsyn om styrarressurs i barnehage etter barnehagelova 17 med Oma barnehage og Strandebarm barnehage, Norheimsund barnehage, Bjørketeigen barnehage og Fykse barnehage og Ålvik barnehage. Det kjem fram av tilsynsrapportane frå heradet at det ikkje er funne avvik i nokre av tilsyna heradet har hatt med barnehagane. Den 7. desember 2015 sende Kvam herad eit brev til Fylkesmannen og ba om tilbakemelding på tilsynet med styrarressursar. Det vart vist til at mange av barnehagane i heradet står framfor ein omstillingsprosess der fleire einingar skal slåast saman, og flytte inn i nye barnehagebygg. Heradet viste til at dei som barnehageeigar hadde behov for å setja i gang prosessar. Fylkesmannen varsla i brev av 12. januar 2016 tilsyn med Kvam herad som barnehagemynde, og deira tilsyn med styrarressurs i barnehagar i heradet våren Vi mottok dokumentasjon frå Kvam i brev av 2. februar Den 28. juni 2016 var det eit møte på Statens hus i Bergen der Kvam herad v/oppvekstsjef/astrid Anett Steine møtte. På møtet blei det snakk om Fylkesmannen sin førebelse tilsynsrapport, heradet sitt tilsyn våren 2015 og kva vurderinger Fylkesmannen sakna frå tilsynsrapportane etter tilsynet våren Det vart avtalt at oppvekstsjef skulle bruke sommarferien til å utarbeide ei tilbakemelding til Fylkesmannen. Fristen blei etter dette noko utsett, og Fylkesmannen fekk svar frå heradet i brev av 7. oktober I brevet kjem heradet med ytterligare presiseringar av dei vurderinger som blei gjort i tilsynet våren Regelverket Etter barnehagelova 16 fører kommunen tilsyn med barnehagane i kommunen som barnehagemynde. Kommunen kan gi pålegg om retting av uforsvarlege eller ulovlege tilhøve ved godkjente eller godkjenningspliktige verksemder, og vedta tidsavgrensa eller varig stenging.

5 Kommunen bestemmer sjølv korleis og kor ofte tilsyn skal gjennomførast. Vi viser elles til Kunnskapsdepartementet sin rettleiar om tilsyn i barnehagar. For å sjå til at barnehagane etterlev krav i lova, må heradet vurdere tilhøva opp mot aktuelle krav i lova. Heradet si grunngjeving må også komme fram i tilsynsrapportane. Det følgjer av barnehagelova 17 at barnehagen skal ha ei forsvarleg pedagogisk og administrativ leiing. Barnehagen skal ha ein dagleg leiar som har utdanning som førskolelærar eller annan høgskuleutdanning som gir barnefagleg og pedagogisk kompetanse. Eit spørsmål er kva ein skal definere som ein barnehage? Kva som skal reknast som ein barnehage må sjåast i samanheng med barnehagelova 10. Kvar enkelt godkjenning er utgangspunktet for vurderinga om det er ein barnehage etter barnehagelova 17 andre ledd. Det er den klare hovudregelen at kvar barnehage skal ha ein styrar, jf. Ot.prp. nr. 72 ( ). I Ot.prp.nr.72 ( ) er det uttalt følgjande om styrar sine oppgåver og formålet med dagleg leiing: I Ot.prp nr 72 ( ) står fylgjande under punkt 9.3: «9.3 Styrer daglig ledelse Departementet ser behov for å klargjøre hva som legges i begrepet «i hver barnehage» i forslaget til styrerbestemmelse. Flere bestemmelser i barnehageloven bruker begrepene «hver barnehage» og «barnehagen». I dagens fortolkning av bestemmelsene om familiebarnehager står det at en familiebarnehage er organisert annerledes enn en ordinær barnehage fordi de enkelte hjemmene i familiebarnehagen «kan ligge i en viss geografisk avstand fra hverandre.» I motsetning til en familiebarnehage, må en ordinær barnehage ha lokaler som ligger i nærheten av hverandre. 3 Begrepet «hver barnehage» er derfor en lokal enhet som driver pedagogisk virksomhet for barn under opplæringspliktig alder» Krav til styrarressurs i barnehage: Når det gjeld krav til styrarressurs i kvar barnehage følgjer det av Ot.prp nr 72 ( ) punkt 9.3 «Med begrepet daglig ledelse må en se på hvilke oppgaver som er lagt til styrer som leder av virksomheten, fordi dette viser hvilket formål daglig ledelse skal ha» Styraren sine oppgåver blei definerte i Ot. prp. nr. 68 ( ) Om lov om barnehager (barnehageloven) s. 28 står følgjande: «Styrer representerer barnehagens eier. Styreren har ansvar for å lede den samlede personalgruppen. Hun/han skal sørge for at det samlede pedagogteamet arbeider på en måte som gir alle barnehagens barn de beste utviklingsmuligheter. Styreren skal sørge for at samarbeidet med barnehagens øvrige personale og andre institusjoner og instanser fungerer bra. Styreren har også ansvar for at rammeplanen og dens intensjoner nedfeller seg både i årsplanen og i barnehagens hverdag. Styreren må i tillegg være tilgjengelig for foreldre. Alle ansatte må ha en fast personalleder å forholde seg til. Det som er sagt om styrerens oppgaver tilsier at han/hun daglig bør være mest mulig til stede i barnehagen. Tidligere forarbeider til loven, reelle hensyn og høringsinstansenes syn peker til sammen helt entydig i retning av at hver lokal enhet må ha en styrer». Utgangspunktet er altså at kvar lokale eining må ha ein styrar og at styrar dagleg bør vere mest mogeleg til stades i barnehagen. I departementet sine merknader til 17 i barnehagelova står det fylgjande om unntak frå det som er nemnt ovanfor:

6 Det kan likevel tenkes unntakstilfeller der det kan være behov for at flere barnehager samler sine styrerressurser, for eksempel i et lederteam. Departementet forutsetter at slik samordning ikke fører til svekkelse av styrerressursen for den enkelte barnehage. Det forutsettes videre at det er en hensiktsmessig avstand mellom barnehagene, at styrerteamet har daglig kontakt og at det skjer en daglig oppfølging av hver enkelt barnehage og at den forskriftsmessige normen for pedagogisk bemanning overholdes. Kommunen må ved godkjenning og tilsyn foreta en totalvurdering av hvorvidt de barnehager som velger å samordne sine styrerressurser, oppfyller kravene som stilles til barnehagedrift i loven». Vidare står det: «Rent unntaksvis kan flere barnehager organiseres sammen som en felles virksomhet med en styrer, for eksempel der det er vanskelig å få kvalifisert personale. Også her må kommunen ved godkjenning og tilsyn vurdere om den samlede virksomheten oppfyller barnehagelovens krav. Ved vurdering må det legges vekt på virksomhetens størrelse etter en sammenslåing, barnehagens geografiske plassering i forhold til hverandre og tilgangen på kvalifisert personale». I brev av 16. desember 2014 frå Utdanningsdirektoratet til Utdanningsforbundet om delte styrarressursar skriv Udir at «for at styrerressursen skal være like god som om barnehagen hadde én styrer, blir det videre forutsatt at det er en hensiktsmessig avstand mellom barnehagene, at et eventuelt styrerteam har daglig kontakt, at det skjer en daglig oppfølging av hver enkelt barnehage og at den forskriftsfestede normen for pedagogisk bemanning overholdes. Hvis styrermodellen er en annen enn et styrerteam, må uansett de samme vurderingene av om modellen medfører en redusering av styrerressursen foretas». Udir viser også til at: «Ved vurderingen må det legges vekt på virksomhetens størrelse etter en sammenslåing, barnehagenes geografiske plassering i forhold til hverandre og tilgangen til kvalifisert personale. Utdanningsdirektoratet mener at jo større geografisk avstand det er mellom barnehagene, desto mer taler det for at styrerressursen svekkes og at det ikke kan åpnes for en slik ordning». Føresetnadene for at unntaka over skal gjelde er kort oppsummert at: 1. samordninga ikkje fører til svekking av styrarressursen i den einskilde barnehage 2. det er ein hensiktsmessig, og ikkje for stor avstand mellom barnehagane 3. det er dagleg oppfølging i kvar barnehage 8. Tilbakemelding på førebels tilsynsrapport I brev av 7. oktober 2016 til Fylkesmannen har heradet utdjupa dei vurderingene som blei gjort i dei tilsynsrapportane heradet skreiv etter tilsyna våren I brevet viser heradet mellom anna til at: «Etter å ha lese den førebelse tilsynsrapporten, og etter møte den 28. juni 2016 forstår heradet at det i tilsynsrapporten kjem for lite fram kva vurderingar Kvam herad har gjort knytta til sjølve samanslåinga av styrarressursar. Vurderingane i rapporten handlet i hovudsak om styrarressursen i barnehagane var tilstrekkeleg til å oppfylla lovkrava i 17, og

7 heradet ser i etterkant at vurderingane i for liten grad er knytta opp mot sjølve samanslåing av styrarressursar og om samanslåinga er i samsvar med Udir si tolking». Fylkesmannen ser at Kvam herad i sitt brev av 7. oktober 2016 i større grad har tatt utgangspunkt i U-dir sin tolkingsutsegn om styrarressursar, og gjort det tydelegare kva vurderingar som blei gjort i tilsyna frå våren Vår vurdering Utgangspunktet om at kvar barnehage skal ha ein styrar er slått fast i lov og forskrift. Som nemnt over legg Fylkesmannen til grunn at kvar av einingane etter lova er ein barnehage. Spørsmålet blir då om føresetnadene for å gjere unntak er gjeldande for dei barnehagane i Kvam herad som var gjenstand for tilsyn av heradet våren Sjølv om samanslåingane av styrarressursar er mellombels og meint å vare i ei avgrensa tid, må barnehagane likevel drivast i samsvar med lova. Barnehagelova gir ikkje andre reglar for mellombelse løysingar. 9.1 Strandebarm/Oma barnehage I Strandebarm og Oma barnehagar er det ein styrar som har ansvar for begge barnehagane. Nye Strandebarm barnehage skal stå ferdig i Heradet har forklart at samanslåinga av styrarressursar har vore ei mellombels løysing. Ei lovleg samordning føreset for det første at styrarressursen i den einskilde barnehage ikkje skal bli svekka. Dette punktet tilseier at ei eventuell omorganisering ikkje skal føre til at det blir avsett mindre tid til styraroppgåver enn det som var tilfelle før omorganiseringa. Heradet viser til at ein ikkje utelukkande kan seie at styrarressursen har blitt svekka med samanslåinga av styrarressurs i dei to barnehagane. Heradet vurderer at det har vore ein fordel for Oma barnehage å ha felles styrar med Strandebarm. Oma barnehage hadde 3 årsverk med ansvar for 15 barn, og har vore sårbare med tanke på sjukdom hos personalet. Ved å ha felles styrar med Strandebarm blir dei del av eit større fagmiljø og barnehagen får større tilgang på kvalifisert personale. Styrar har også fått tildelt ekstra samarbeidstid med pedagogisk leiar i Oma barnehage. Fylkesmannen ser at tilgangen på kvalifisert personale kan vere eit argument for å slå saman styrarressursar. Det følgjer imidlertid av dokumenta som er sendt inn frå heradet at styrarressursen i dei to barnehagane var 160 % før samanslåinga, og blei redusert til 100 % etter samanslåinga. Det har såleis skjedd ein betydelig reduksjon i styrarressurs i dei to barnehagane som følgje av samanslåinga av styrarressurs. Lovleg samordning av styrarressursar føreset vidare at det er ei dagleg oppfølging frå styrar i kvar barnehage. Fylkesmannen tolkar omgrepet dagleg oppfølging som eit krav om at styrar må vere fysisk til stades i den enkelte barnehage. Sjølv om ein som styrar har mange oppgåver, og ein del av dei ikkje må gjerast fysisk i barnehagen, krev likevel dei fleste av desse oppgåvene at ein som styrar er til stades i barnehagen. Dette gjeld den daglege oppfølginga av både barn, foreldre, personale og ulike

8 samarbeidsinstansar. Det kjem fram av tilsynsrapporten frå tilsynet våren 2015 at styrar ikkje alltid er tilstades i barnehagen, og at ho køyrer dagleg fram og tilbake mellom barnehagane. Heradet har gjort vurderingar rundt korleis styrar sitt fråvær vert handtert i dei to barnehagane. Det er mellom anna vist til at ho alltid er tilgjengeleg for foreldre og tilsette. Det følgjer også av tilsynsrapporten at foreldre også kan ta kontakt med styrar når ho er i barnehagen. Dei kan ringje til styrar og avtale møtetid. I brev av 7. oktober 2016 har heradet vist til at begge barnehagane har gjennomført risikovurderingar og har rutinar og prosedyrar knytt til dagleg drift slik at personalet veit kva dei skal gjere, og korleis dei skal opptre både i kvadagen og dersom det skulle skje uforutsette hendingar. Det er også forklart at begge barnehagane følgjer pedagognorma og styrar sikrar at begge barnehagane har pedagogisk bemanning i tråd med lovverk og tildelte ressursar. Lovleg samordning av styrarressursar føreset vidare at det er ei føremålstenleg avstand mellom barnehagane. I Ot.prp nr 72 ( ) er følgjande lagt til under punkt 9.3: Som illustrasjon kan nevnes at dersom virksomheten blir for stor og/eller dersom virksomhetens ulike deler ligger langt fra hverandre, vil styrer vanskelig kunne utføre de oppgavene han/hun er tillagt etter loven». Kva som er føremålstenleg avstand mellom barnehagane vil vere ei skjønnsmessig vurdering. Det er naturleg å sjå dette kravet i samanheng med kravet om at det skal vere ei dagleg oppfølging av barnehagane. Utgangspunktet i lova er at styrar skal vere tilstades i barnehagen. Det kjem fram i tilsynsrapportane og i brevet av 7. oktober 2016 at det er 6,6 km mellom Strandebarm og Oma barnehage. Det vert vist til at styrar innan 7 minutt kan flytta seg mellom barnehagane med bil. Styrar har faste tidspunkt som ho er i barnehagane, noko heradet meiner skapar forutsigbarheit og oversikt for personale og foreldre. Ved behov reiser ho mellom barnehagane utanom oppsett plan. Heradet har vurdert at dette er ei ordning som fungerer i praksis. Med køyring fram og tilbake fleire gonger om dagen kan det bli vanskeleg for ein einingsleiar dagleg å utføre dei oppgåvene han eller ho er pålagd etter lova utan at ein vesentleg del av stillingsressursen blir brukt til køyring fram og tilbake. Heradet viser til at styrar under tilsynet var klar på at reisetid ikkje går ut over barnehagetilbodet til barna i det daglege. Styrar var svært tydeleg på at barna og deira behov alltid vert prioritert først. Fylkesmannen ser at heradet har vist til at det i all hovudsak har vore administrative oppgåver som har blitt prioritert vekk. At styrar har ansvar for to einingar har såleis ikkje gått utover tilbodet til borna. Å reise 6,6-7 km fram og tilbake med bil mellom barnehagane kvar dag er likevel mykje tid som går vekk i køyring. Dersom styrar skal følgje opp begge barnehagane blir dette mykje køyretid i løpet av ei veke. Fylkesmannen ser at det er forklart at styrar tar telefoner og gjør andre arbeidsoppgåver når ho er i bilen. Køyretida er likevel tid som kunne vore brukt på oppfølging av barn og personale i barnehagen. Fylkesmannen ser også at heradet i etterkant av tilsyna våren 2015 og Fylkesmannen sin førebels rapport har utdjupa si utgreiing om storleiken på barnehagane og tilgangen på

9 kvalifisert personale når styrar ikkje er tilstades i barnehagen. Barnehagane har til saman 50 barn. Med tanke på at Oma er ein 1. avd barnehage vurderer Kvam herad at barnehagen er sårbar med tanke på rekruttering av kvalifisert personale. Heradet har også gjort greie for at det er en fordel for barnehagen å ha felles styrar med Oma barnehage. Det vert vist til at begge barnehagane følgjer pedagognorma og styrar sikrar at begge barnehagane har pedagogisk bemanning i tråd med lovverk og tildelte ressursar. Fylkesmannen utelukkar ikkje at det har vore ein fordel for Oma å ha felles styrar med Strandebarm. Dette er imidlertid ikkje avgjerande. Heradet burde sikra at barnehagen blei del av eit større fagmiljø i heradet sjølv med ein eigen styrar. Etter ei heilskapleg vurdering er Fylkesmannen kome til at det ikkje var rom for å gjere unntak frå barnehagelova 17 i dette tilfellet. Konklusjon Strandebarm/Oma Fylkesmannen finn det ikkje sannsynliggjort at Kvam herad som barnehagemynde har sikra at styrarressurs i Strandebarm/Oma har vore i tråd med krava i barnehagelova Bjørketeigen/Fykse Det kjem fram i tilsynsrapporten at Bjørkteigen barnehage og Fykse barnehage i ein overgangsfase har hatt ein felles styrar. Styrar i Bjørketeigen barnehage overtok styraransvaret i Fykse barnehage februar Øystese barnehage er ikkje omfatta av dette tilsynet fordi Fykse barnehage er flytta til Bjørketeigen barnehage og Øystese barnehage er vedteken nedlagt og går inn i framtidige Bjørketeigen 1 og 2. (Nye Øystese barnehage). I tilsynsrapporten vert det vist til barnehagelova 17 og kva som er styrar sine hovudoppgåver. Dette er å utføra administrative oppgåver, samhandle med kommunal barnehagemynde, leie pedagogisk verksemd og utøve personalansvar. Samanslåinga må ikkje føre til at styrarressurs blir svekka. Det følgjer av dokumenta som er sendt inn at styrarressursen i dei to barnehagane var 160 % før samanslåinga, og blei redusert til 100 % etter samanslåinga. Det har såleis skjedd ein reduksjon i styrarressurs i dei to barnehagane som følgje av samanslåinga av styrarressurs. Styrarressursen har såleis hatt ein nedgang. Som nemnd under punkt 7 over om regelverket, føreset lovleg samordning vidare at det er ei dagleg oppfølging av styrar i kvar barnehage. I tilsynsrapporten frå tilsynet våren 2015 har heradet vist til at styrar dagleg utøver oppfølging og leiing i barnehagane. Når ho er fysisk tilstades i barnehagane går ho gjennom alle avdelingane og er synleg. Det er gjort greie for at begge barnehagane har system og møterutinar som bidrar til at dagleg drift fungerer. Styrar har imidlertid uttalt til heradet under det stadlege tilsynet som vart helde våren 2015 at det å berre ha ein styrar i dei to barnehagane ikkje har vore ein god løysing. Heradet viser til at det aldri har vore meininga at dette skulle vere ei permanent ordning. Det vert vist til at begge barnehagane følgjer pedagognorma og det er tilsett kvalifisert personale i tråd med tildelt ramme. Når det gjeld avstand mellom barnehagane kjem det fram av tilsynsrapporten at det er 12 km mellom Bjørketeigen barnehage 1 og Fykse barnehage. Dette utgjør minutt i bil. Det vert vist til at styrar alltid har tilgang på bil i arbeidstida, og at ho såleis lett kan flytte seg

10 mellom barnehagane. Det vert forklart at tida i bilen er nyttig for styrar ettersom ho tar telefonar og eller planlegg og tenkjer gjennom andre gjeremål. Fylkesmannen vurderer at det er stor avstand mellom Bjørketeigen barnehage 1 og Fykse barnehage. Til saman kan dette bli i overkant av minuttar i bil dersom ein skal pendle kvar dag. Sjølv om styrar kan ta telefonar og gjere andre arbeidsoppgåve i bilen er dette tid som ho kunne brukt i barnehagen. Fylkesmannen legg også vekt på at styrar sjølv har uttalt at denne ordninga ikkje har vore heldig. Fylkesmannen finn at heradet i sitt tilsyn og i etterkant av tilsynet ikkje har gjort det sannsynleg at styrarressursen i Bjørketeigen og Fykse har oppfylt krava som følgjer av barnehagelova 17, herunder om samanslåinga av styrarressursane i desse to barnehagane har vore lovleg. Kvam herad har i brev av 7. oktober 2016 og på møtet 28. juni 2016 forklart at det skal byggjast ein ny barnehage i Øystese som blir tatt i bruk september/oktober Fykse og gamle Øystese barnehage vil da bli lagt ned. Nye Øystese barnehage vil bestå av Bjørketeigen, Fykse og Øystese barnehage. Barnehagen vil ha to bygg med 2 km avstand. Det er oppretta eit leiarteam med ein styrar og to assisterande styrarar. Det skal vere ein assisterande styrar på kvar av bygga og styrar vil bruke om lag halvparten av tida si på begge bygga. Ved at leiingsressursen blir fordelt på 3 personar vil det til ei kvar tid vera ein frå leiarteamet tilgjengeleg på bygget. Fylkesmannen legg til grunn at dette er ressurs som kjem i tillegg til krav om pedagogisk bemanning i barnehagen. Konklusjon Bjørketeigen/Fykse Fylkesmannen finn det ikkje gjort sannsynleg at Kvam herad som barnehagemynde har sikra at styrarressurs i Bjørketeigen/Fykse har vore i tråd med krava i barnehagelova Ålvik barnehage Det kjem fram i tilsynsrapporten frå tilsynet til heradet at styrar i Ålvik berre har ansvar for ein barnehage i dag. Det var såleis ikkje naudsynt å vurdere samanslåing av styrarressursar i tilsynet. Det kjem likevel fram at styrarressursen i Ålvik barnehage skal bli redusert frå 90 % til 50 % frå januar 2017 i samband med at 40 % styrarressurs vert flytta over til nye Norheimsund barnehage. Heradet har ikkje ført tilsyn med ein framtidig situasjon i barnehagen, men i tilsynsrapporten seier heradet noko om dette i ein merknad innleiingsvis. Det kjem likevel ikkje fram kva vurderingar heradet har gjort rundt storleiken på barnehagen og tilgangen på kvalifisert personale når styrar berre skal ha 50 % stilling frå januar I merknaden kjem det også fram at eksisterande styrar meiner det er utfordrande å løyse styraroppgåvene innanfor ei 50 % stilling i eksisterande barnehage. I rapporten kjem det fram at heradet ber styrar gjere ei vurdering av kva barnehagen treng av hjelp for å få til endringa. Konklusjon Ålvik Fylkesmannen finn det sannsynliggjort at Kvam herad som barnehagemynde har sikra at styrarressurs i Ålvik har vore i tråd med krava i barnehagelova 17 så langt. Når det gjeld Ålvik barnehage stiller vi spørsmål ved om heradet har gjort ei grundig nok vurdering av om den organiseringa av styrarressurs som er planlagt frå januar 2017 vil vere i tråd med barnehagelova 17. Fylkesmannen oppmodar heradet til å gjere ei vurdering av om ordninga som er planlagt for denne barnehagen frå januar 2017 vil vere i samsvar med barnehagelova 17. Vi viser da til dei vurderingane som er gjort overfor dei andre barnehagane.

11 9.4 Norheimsund/Nye Norheimsund barnehage Det kjem fram av tilsynsrapporten at styrar berre hadde ansvar for ein barnehage då tilsynet blei gjennomført. Heradet kunne likevel med fordel også gjort ei vurdering av om det nye leiarteamet med ein styrar som skal inn i nye Norheimsund barnehage vil vere i tråd med lova. Konklusjon Norheimsund Fylkesmannen finn det sannsynliggjort at Kvam herad som barnehagemynde har sikra at styrarressurs i Norheimsund har vore i tråd med krava i barnehagelova Oppsummering Fylkesmannen har i dette tilsynet vurdert om Kvam herad som barnehagemynde har sikra at styrarressurs i barnehagar i heradet er i tråd med barnehagelova 17. Tilsende dokument etter førebels rapport, og heradet sine vurderingar i tilsynsrapportar frå tilsyn med styrarressursar i barnehagane våren 2015, viser at det ikkje blei gjort gode nok vurderingar på om styrarressursane i Strandebarm/Oma og Bjørketeigen/Fykse har vore i samsvar med krav i barnehagelova. Kvam herad har i brev av 7. oktober 2016 gitt ei betre grunngjeving, og gjort det tydeligare kva vurderingar som blei gjort i tilsyna. Vi finn likevel at det ikkje er gjort sannsynlig at heradet har sikra at styrarressursane i Strandebarm/Oma og Bjørketeigen/Fykse har vore i tråd med Barnehagelova 17. Når det gjeld dei andre barnehagane har vi konkludert med at vilkåra i barnehagelova 17 er oppfylt. Lovbrot: Kvam herad har som barnehagemynde ikkje sikra at styrarressursane har vore i tråd med barnehagelova 17 i følgjande barnehagar: 1. Strandebarm/Oma 2. Bjørketeigen/Fykse Fylkesmannen ser at heradet er i gang med eit nytt arbeid med barnehagane i heradet. Etter planen skal Nye Strandebarm barnehage erstatte Strandebarm/Oma frå våren Nye- Øystese barnehage skal erstatte Bjørketeigen/Fykse/Øystese barnehage med eit nytt leiarteam frå ca. 3. oktober Kvam herad har i brev av 7. oktober 2016 gjort greie for korleis leiinga i dei nye barnehagane skal bli organisert. Det er derfor ikkje aktuelt for Fylkesmannen å gi pålegg om retting i denne saka. Det er imidlertid viktig at organisering av styrar og ny leiing i dei to nye barnehagane vert organisert på ein måte som er i tråd med krava i barnehagelova. Det er svært viktig at organisering av leiing ikkje går ut over oppfølging av personalet, og barn og foreldre i barnehagane. Heradet har også gjennom si tilbakemelding til førebels rapport og på møte med Fylkesmannen vist at dei no har forstått kva vurderingar som skal gjerast når det gjeld krav til styrarressurs. Vi ser også at heradet har sett i gang eit arbeid som gjeld korleis heradet skal sikre at framtidige tilsyn og tilsynsrapportar blir gjennomført på ein måte som viser at regelverket blir følgd. Det er laga ein tidsplan for utarbeiding av mal for tilsyn i heradet. Dette er positivt.

12 Fylkesmannen ber Kvam herad gi tilbakemelding innan 31. mars 2017 på korleis styrarressursane i barnehagane som har vore omfatta av dette tilsynet er blitt organisert. Vi ber også om at heradet i sitt svar grunngir kvifor det har falt ned på dei konkrete løysingane. Marte Bauge Ingunn Landro Sandset Marianne Svege Rådgjevar Seniorrådgjevar seniorrådgjevar