Innspel i høve endring av matrikkellova

Transkript

1 Kommunal- og moderniseringsdepartementet Pb 8112 Dep Innspel i høve endring av matrikkellova Vi er eit fagforum for kart og oppmåling for dei sju kommunane på Søre Sunnmøre (Hareid, Herøy, Sande, Ulstein, Vanylven, Volda og Ørsta), der landmålarane på Søre Sunnmøre har eit tett og godt samarbeid. Sidan vi som arbeider i desse sju kommunane har fagleg kunnskap og lang praksis med oppmålingsarbeid meiner vi at vi har relevante synspunkt i høve høyringsnotatet, som vi vonar departementet vil ta omsyn til når det gjeld ei ev. endring av matrikkellova. Situasjonen i dag, slik vi ser det: Matrikkellova tok til å gjelde frå og for mange kommunar førte det til ei oppstramming av rutinar og vesentleg betre kontroll og kvalitet på oppmåling, sjølv om ein god del av krava også var der tidlegare med delingslova. Lovendringa førte også til vesentleg kompetanseauke rundt om i kommunane, gjennom kurs og vidareutdanning. På Søre Sunnmøre har dei som jobbar med landmåling i hovudsak ingeniørutdanning/ masterutdanning og lang erfaring i faget. For dei fleste er ordninga i dag der ein innbyggar kan kontakte kommunen og få nøytral og sakleg informasjon, med dei som kjenner grensene best i den aktuelle kommune, ei god ordning. Det er også ein klar fordel at kommunen har ei samla rolle frå rettleiing om søknad om frådeling, sakshandsaming etter plan- og bygningslova, og til utføring av oppmålingsforretning og matrikkelføring. Dette gjev ein effektiv og «saumlaus» flyt i høve eventuelle spørsmål og avklaringar som dukkar opp undervegs i saka. Innbyggarane/ søkjar har då ein stad å vende seg til, som er lokal og nøytral gjennom heile saksprosessen med eigedomsdanninga. Dette er ein stor fordel etter vårt syn og ikkje ei ulempe. Når vi gjennomfører ei oppmålingsforretning så er det ikkje slik at det stiller to partar med ei klar formeining om kvar grensa er. I mange tilfelle stiller ikkje ein av partane. Mange partar forventar at kommunen veit kvar den «rette» grensa er, eller at dei har sett på nett kvar den «rette» grensa er. At denne grensa kan vere unøyaktig er det mange som ikkje forstår. I våre kommunar er vi klar over at det er partane som disponerer over grensene og vi informerer om det på oppmålingsforretninga, men i dei sakene der det er usikre grenser brukar vi tid i forkant på å leite opp dokument som kan seie noko om grensene, og viser kva vi har funne ut på oppmålingsforretning. Vi trur at dette er ein god måte å gjere det på. Vidare ser vi også samanheng med nærliggande eigedomar og gjer ei kvalitetsheving av grenser som er usikre eller feil i kartet, viss partane samtykkjer. Vi tvilar på at ein privat landmålar som er oppteken av kostnadar vil gjere dette. Viss ein berre skulle måle inn det som partane meiner ville vi fort få mange grenser som avvik i høve det som tidlegare skylddelingsforretningar m.m. seier. Slike tilfelle vil kunne forplante seg til problem i neste nærliggande oppmålingsforretningar når avstandar og areal ikkje stemmer, med ein konsekvens av fleire rettstvistar p.g.a. lovendringa enn det det er i dag. 1

2 Slik vi oppfattar situasjonen er det svært få rettsvistar og klage på oppmålingsforretningar etter innføring av matrikkellova, medan dette vert brukt som eit hovudargument for endring av dei som ønskjer ei lovendring. Det er knapt registrert klagesaker og rettssaker innan fagområdet sidan kommunane fekk ansvaret i Dei siste tre åra har det berre vore 30 klagesaker fordelt på oppmålingsforretningar relatert til eigedomsoppmåling. Det lave konfliktnivået tyder på at ordninga i dag fungerer bra. Høyringsnotatet: Ut frå høyringsnotatet ser det ut som at departementet har eit bestemt mål om lovendring og at saklege innvendingar og argument mot ei lovendring vert avfeia utan at det vert gått djupt inn i utfordringane ei lovendring vil føre til. Til dømes viser vi til punkt om landmålaren sin nøytralitet som vert vurdert i tre små avsnitt og utan at dette vert gått nærare inn på. Det vert avfeia som eit viktig moment ved vurdering om lovendringa er formålstenleg. Vi tykkjer at i prosessen fram til høyringsutkastet har argument og fakta undervegs blitt forsøkt bortforklart, redusert eller ignorert alt etter som, til dømes kor viktig og kva fordelar lokalkunnskap og kjennskap/tilgang til arkiv er ved ei oppmålingsforretning. I våre kommunar har vi gode erfaringar med at kommunen har ansvaret for heile prosessen, frå oppmåling til matrikkelføring og melding til tinglysing. Landmålar kjenner saka godt. Dermed går det med mindre tid til å sette seg inn i saka og kontroll av data, og ein unngår misforståingar og dobbeltarbeid. Tett og godt samarbeid med andre avdelingar på rådhuset sikrar ein effektiv og saumlaus prosess ved eventuelle avklaringar mot vilkår i delingsløyve, reguleringsplanar, reglar i jordlov, vegparsellar, bygg og anna. Fleire deler av arbeidet kan utførast parallelt, og det blir stor grad av fleksibilitet i utføringa av oppgåva. For publikum er det ein fordel at heile tenesta er samla på ein stad. Her får dei den hjelpa dei treng utan det skal koste ekstra. For oss er tillit ute blant folk viktig og vi ser dagleg at dette er sentralt for å få klarlagt grensene. Vi trur at det er ein stor fordel at dette er ein nøytral instans med fagkunnskap slik som i dag. Dersom ein får ein situasjon med advokatbistand på oppmålingsforretningar vil dette ikkje vere ei ressursforsvarleg utvikling. Dette er ein av dei viktigaste grunnane til at vi går i mot lovendringa. Praksis frå andre land m.a. Danmark er ikkje so eintydig som dep. meiner. Det er naivt å tru at eit firma som har hjelpt til i søknadsprosessen, er betalt av ein part og skal klarlegge ei usikker grense er heilt nøytral i dette spørsmålet. Dette kan gjerne vere overfor ein part som er usikker på eiga grense og ikkje har same midlar som ein sterk utbyggar. Høyringsnotatet påstår at det ikkje er problem med nøytraliteten i andre land som har privat landmålarar. Denne påstanden reiser fleire problemstillingar, stemmer dette og kva dokumentasjon byggjer dette på? I doktorgradsavhandling av Tanja L. Skovsgaard ved Aalborg universitet har ho sett på «skjelforretning og skjelforretningsprosess» i Danmark. No er dette gjerne meir å samanlikne med ein grensefastsettingssak (der det er tvist) for jordskifteretten i Noreg, men sidan det er landinspektørane som utfører dette i Danmark er denne avhandlinga interessant. Ved skjelforretning skal landinspektøren vere nøytral og habil. Han kan altså ikkje vore bort i saka tidlegare ved skjelavsetning m.m. Når då Skovsgaard opplyser om at det er etablert ei offisiell «sanning» i Danmark om at skjelforretningar er eit område som fungerer bra, men at ho etter si undersøking har følgjande inntrykk, jf. kap , m.a. følgjande; «Motivationen bag 2

3 projektet var en undren over de mange klagesager i skelforretningssager. I projektet er fundet så mange fejl og uhensigtsmæssigheder i regler, administrativ praksis og landinspektørpraksis, at dette ikke længere er vanskeligt at forstå. Afslutningsvis står måske tilbage som en større undren, at der ikke er flere klagesager.» Denne avhandlinga viser også at kostnadane med ei slik sak der mange av partane stiller med advokat kan verte vesentlege. Vi trur ikkje at tap av nøytralitet og ei løysing som stimulering til advokatbruk når ei skal fastlegge ei usikker grense er vegen å gå. I ein kronikk i Nationen 31.mars 2012 av Tanja L. Skovsgaard og jordskifteoverdommar Per Kåre Sky tek dei opp temaet nabokranglar og grensekonflikter og ser på kvifor det er so mange grensekonflikter i Noreg (over 1000 i året). Det vert då vist til at i Danmark har ein ca 1000 saker om gjerde/ innhegning som markerer grensene, og ca saker om hevd i Danmark. Så sjølv om ein kallar det ulike ting har ein kanskje ikkje so stor skilnad når det gjeld tal på saker om «beskyttelse av vårt territorium». Dei kjem også innpå at ein har historisk svært ulik bakgrunn for grenser i dei to landa. Med bakgrunn i dette kan det stillast spørsmål ved det «glansbilde» fleire aktørar forsøkjer å fremje om tilhøva i Danmark. Situasjonen for eigedomsgrenser er svært ulik mellom Noreg og dei fleste andre land det vert samanlikna med. Slik vi har oppfatta det er det vesentleg betre kvalitet og rettssikring av eigedomsgrenser i dei andre landa, slik at ei oppmåling ikkje treng å ta stilling til så uklare grenser som det kan vere i Noreg. Landmålaren si undersøking av tidlegare dokument, tolking av desse, og kommunikasjon med partane vil vere vesentleg meir sentral der ein har uklare grenser. Når det gjeld oppfatning av nøytralitet, i høve kven som betalar, kan vere fristane å trekkje inn ein parallell til konsekvensutgreiingar, der det nettopp er framlagt ein rapport som viser store manglar og at såkalla nøytrale firma ikkje registrerar t.d. raudlisteartar truleg fordi det ikkje passar oppdragsgjevar. I staden for at det vert fokusert på at Noreg har ein klar fordel med den eksisterande ordninga, i høve dei grensene ein har, vert det i høyringsnotatet berre fokusert einsidig på det negative. Noreg har ulik historie for eigedomsdanning i høve mange land i Europa, då kan ein ikkje utan vidare argumentere med at det er eit mål om å få lik praksis med dei andre. Ein må ta omsyn til dei særskilde eigedomsforholda i Noreg og korleis grenser har oppstått. Dette gjer dagens lov betre enn framlegg til ny lov. Når ein ser på høyringsnotatet viser det seg at bildet ikkje er så eintydig om at det er private som måler opp, som dep. prøver å gje inntrykk av. Det er fleire land som har andre ordningar enn privat landmåling, mellom anna har fleire av våre nordiske naboland ikkje ei privat ordning (Sverige, Finland og Island). Fristar og gebyr: Under eit høyringsseminar på Gardermoen (GeoForum, ) la departementet fram tal og statistikk som konkluderte med at dagens ordning med kommunalt ansvar for oppmåling fungerar bra, i skarp motsetnad til dei som har jobba for å skape eit inntrykk av noko anna. På spørsmål om kvifor ein likevel ynskjer å oppheve det kommunale ansvaret for oppmåling svarte departementet si representant at detta handla om prinsipp, underforstått politikk og ideologi. «No blir det billigare å måle opp eigedomen din. Raskare, billigare, betre» seier Geomatrikkbedriftane (Posisjon ). Kor har dei det i frå? Aftenposten? Kva seier departementet? Kommunal- og moderniseringsdepartementet sine tal viser at oppmålingssakene blir gjennomført godt 3

4 innanfor lovens sakshandsamingsfrista på 16 veker. «Det er ikkje eit betydeleg etterslep» og snittprisen for å få målt opp ei bustadtomt ligg på ,- seier departementet. No kan ein seie at gebyra alltid vil variere, uavhengig av kven som utfører oppmålingstenesta, skilnadane er likevel ikkje så store som regjeringspartia skal ha det til - noko Kommunal- og moderniseringsdepartementet sjølve innrømmer: «Variasjonen i gebyra er ikkje betydeleg.» Om ein ynskjer mindre prisforskjellar kan løysinga være meir spesifiserte retningslinjer og reglar for fastsetting av kommunale gebyrregulativ på oppmålingstenester. I fleire av våre kommunar er gebyrregulativet sett ned for store eigedomar, slik at det betre speglar faktisk medgått tid for oppmålingsarbeidet. Det vert også gjeve rabatt for oppmåling av fleire samanhengande tomter i eit felt, etter unntaksreglar i regulativet. Samtidig gjev regulativet publikum ei moglegheit til å få målt tomter utanfor tettbygd strøk til ein overkommelig pris. Kommunane har hatt måleoppdrag langt utanfor allfarveg, noko ein kan anta nesten ikkje ville vore mogleg etter vanlege anbodsprinsipp. Eit firma skal ha forteneste, og med både meirverdiavgift og reisetid, vil dette fordyre oppmålinga. Kommunane eller kartverket skal ha gebyr for matrikkelføringa, og kommunane vil ta betalt for dokumentasjon som er nødvendig for å gjennomføre oppmålingsforretninga. Kommunane utfører arbeidet etter sjølvkostprinsippet, slik at kommunen ikkje kan ta høgare gebyr enn utgiftene kommunen har med å få utført arbeidet. Det er etter vårt syn tvilsamt om private aktørar vil kunne levere tenesta billigare enn sjølvkost samtidig som dei tek ut profitt. Ein privatisering av oppmålingstenesta vil truleg resultere i privat monopol med liten eller ingen konkurranse om landmålaroppdraga samtidig med at det kommunale tilbodet smuldrar opp, spesielt i område med spreidd busetting, lange avstandar og lågt inntektspotensial. Utkant-Noreg kan fort ende opp med eit dårleg tilbod. Vi fryktar at konsekvensane av ei lovendring kan verte at kostnadane til ei oppmålingsforretning i distrikta kan verte så høg at folk finn andre løysingar (private avtalar og liknande) enn å få oppmålt og delt frå ny grunneigedom. Frådeling av i hyttetomt ut på ei øy med t.d. to ferjesamband, før aktuelt landmålarføretak er framme, og med naboar som ikkje bur der og ikkje stiller på oppmåling, vil truleg føre til så høge kostnadar at det ikkje let seg realisere for mange. Eit argument for framlegg til lovendring har vore effektivisering av oppgåva med eigedomsoppmåling. Sidan framlegg til lovendring legg opptil at ein skal dele opp prosessen i fleire faser, med fleire aktørar, vil dette høgst sannsynleg føre til ei vesentleg lengre tidsbruk enn i dag. Fleire aktørar (privat landmålar som rådgjevar, kommunen gjev løyve, landmålar skal måle opp, kartverket skal matrikkelføre) og oppstykking av prosessen vil føre til meir tidsbruk til kontrollarbeid og avklaring. For profesjonelle aktørar som til dømes har rammeavtalar med eit landmålarfirma vil det vere kurrant å tinge nye oppmålingsoppdrag. For ein privat grunneigar, som er inne i denne prosessen ein eller nokre få gongar, vil det å hente inn pris på landmålarteneste kunne vere ukjent og krevjande, og ta tid. Vi har mange private grunneigarar som søkjer om endring eller danning av eigedom. Endring av matrikkelføring: Sentralisering av matrikkelføring vil etter vårt syn føre til at ein mister viktig lokalkunnskap som kan vere viktig ved føring av matrikkelen. 4

5 Ordninga i dag med kommunal oppmåling og kommunal matrikkelføring hindrar mistydingar, landmålar får større forståing for klare og tydlege data, og ein har god saksflyt som er effektiv i høve tidsbruk. Det vil verte vanskelegare for folk som ønskjer å rette feil i matrikkelen når dei ikkje kan oppsøkje nokon for å få nøytral hjelp og informasjon utan å gjennomføre ei oppmålingsforretning. For mange vil det føre til slik utfordring og kostnad at dei ikkje tek seg bryet med å få endra grensene sidan dei veit kvar den er i terrenget. Til dømes for teigar i utmark med låg eigedomsverdi vil det ikkje svarer seg å få retta grensene. Ei sentralisering av matrikkelføringa vil dermed kunne føre til at kvaliteten på matrikkelen ikkje vert heva. Departementet foreslår altså å overføre ansvaret for matrikkelføring frå kommunane til staten v/kartverket. Grunngjevinga er bl.a. ein meir einsarta praksis. Vi meiner at ordninga i dag, med kommunal føring av matrikkelen er så regelstyrt av dataprogrammet som vert nytta, at det ikkje vil bli særlig meir einsarta praksis. Vi viser også til at alle som skal føre matrikkel må gjennomgå fastlagt kursopplegg. I tillegg skal kommunane framleis føre den delen av matrikkelen som omhandlar bygg og adresser, og det er lite ønskeleg å dele opp dette fagmiljøet. Kartverket vil, i samband med at tinglysinga no skal bli digital, få mange overtallige, og vil nok på sikt kunne bygge opp ei matrikkelføringsavdeling. Forslaget vil innebere ein storstilt flytting av kompetansearbeidsplasser frå distrikta til det sentrale Austlandet. Vi trur at for Kartverket handlar dette meir om arbeidsplassar, ikkje fag. Framleis kommunal oppmåling på sida av private: Departementet foreslår at kommunane framleis skal kunne tilby oppmålingstenester. Dette må i tilfelle organiserast som eit kommunalt føretak eller som eit aksjeselskap. Den største faren med dette, er at føretaket/selskapet heile tida vil bli møtt med påstandar om kryssubsidiering og EØS-avtalens reglar om offentleg støtte. Fagmiljø og kommunal kompetanse: Fagmiljø i kommunane vil verte svekka ved ei privatisering av landmålaroppgåva. Korleis dette samsvarar med kommunereforma og ein intensjon om sterkare fagmiljø ser ikkje kommunane på Søre Sunnmøre. Landmålarane sin eigedomskompetanse kjem godt med i andre kommunale oppgåver innanfor byggesak, plan, vatn- og avlaup med meir. Vi fryktar at forslaget fører til at kommunane mistar fagpersonar og kompetanse som sikrar eit godt, upartisk og rettferdig offentleg tilbod av tenesta. I Noreg er det ca. 60 personar i private firma som har gjennomført oppmålingsforretningar. Når det på landsbasis skal gjennomførast oppmålingsforretningar, seier det seg sjølv at mange norske kommunar mister fagfolk. Fagfolk frå kart- og oppmålingsmiljøet fungerer ofte som tekniske tilretteleggarar av register og geodata og har vore pådrivarar for effektive og innovative løysningar. For våre kommunar sin del er dette tilfelle mellom anna i samband med utvikling av webkart (Sunnmørskart), digital databehandling og planregister tenester som spesielt næringslivet har sett stor pris på, men også publikum og saksbehandlarar har stor nytte av. På sikt vil ein utarming av de kommunale fagmiljøa innan kart og oppmåling, sette mange store samarbeidsprosjekt i fare. I Noreg Digitalt og Geovekst samhandlar stat, fylke og kommunane om 5

6 å lage oppdaterte kart og temadata i alle naudsynte målestokkar. Mangel på kommunale fagfolk kan igjen føre til at regjeringa si satsing på digitalisering ikkje lar seg gjennomføre. For å kunne nytte ByggLett o.l. web baserte søknadsverktøy, må nemnde plan-, kart- og matrikkeldata vere til stades. Det vert hevda at kommunane manglar kompetanse på eigedomsdanning i komplekse og urbane prosjekt. Ei større utfordring i denne samanheng, er mangelen på samsvar mellom plan- og bygningslov, seksjoneringslov og matrikkellov. Samspelet mellom kommunen, som plan- og bygningsmynde og førar av matrikkel, både på bygnings-, adresse- og eigedomssida, er nyttig i komplekse prosjekt. Den kommunale eigedomskompetansen dreg ofte vekslar på sakshandsamarar innan plan- og bygningslova og seksjoneringslova. Når det gjeld fagleg kompetanse i kommunesektoren viser vi til undersøking av stipendiat ved NMBU Leikny Gammelmo, som viser at det stort sett er fagleg god kompetanse i kommunesektoren. Vidare viser vi til at fleire hundre frå kommunesektoren har teke etterutdanning ved UMB/NMBU i tingsrett og matrikkellære for landmålarar. Slik at kompetansenivået i kommunesektoren er vesentleg heva etter innføring av matrikkellova. Kvalitet i matrikkelen lokal kunnskap og arkiv: I hovudsak har kommunane på Søre Sunnmøre eit relativt godt eigedomskart. Dette etter målretta og ressurskrevjande arbeid i mange år, der ein i det daglege aktivt forsøkjer å heve kvaliteten på matrikkelen ved rettingar og gjennom oppmålingsforretningar. Trass dette varierer kvaliteten på eigedomsgrensen i matrikkelen. Matrikkelen skal vere eit einsarta og påliteleg register heiter det i føremålslovparagrafen. Når digitalt eigedomskart vart etablert på talet, forløparen til dagens matrikkelkart, vart ikkje alle eigedomane registrerte. Som det sto i retningslinjene hjå Statens kartverk, samordna opplegg for stadfesta informasjon var dette heller ikkje eit krav; Ved etablering skal som minimum alle koordinatbestemte målebrev være registrert. I nokre av kommunane er det difor mange eldre eigedomar, etablert før delingslova, som framleis manglar i matrikkelen. Det å få desse på plass slik det skal gjerast etter reglane i matrikkellova er ein pågåande og tidvis langdryg, men viktig prosess. Plasseringsnøyaktigheita i matrikkelen kan varierer frå nokre cm til fleire titals meter, avhengig av når og korleis grensa blei målt og framstilt. I enkelte av kommunane er mange av eigedomsgrensene i matrikkelen, etter føringar frå Statens kartverket, henta frå Økonomisk kartverk. Ein unøyaktig kartserie hefta med mange og store manglar, der det vart lagt meir vekt på kvantitet enn kvalitet. Her er det viktig med kunnskap om datagrunnlaget, digitaliseringsprosessane og lokale variantar. Dette er kunnskap kommunen alt har gjennom arbeidet med etablering av eigedomskarta gjennom mange år. Her er nær kontakt og tett kontakt med kjeldene/ kartarkiv sentralt. Departementet uttalar følgjande om dette; «Kommunale fagfolk kan ha lokalkunnskap som er viktig for gjennomføring av oppmålinger, men slik udokumentert kunnskap har i beste fall tidsbegrenset verdi» jf høyringsnotatet kapittel 8.2. Etter vår erfaring forgår det aktiv opplæring av nye landmålarar om status på ulike grenser, og lokalkunnskap treng ikkje vere udokumentert eller ha tidsavgrensa verdi. Digitaliserte arkiv vil sjeldan vere komplette eller tilstrekkeleg indeksert, og nedfotograferte kartplater kan vere vanskeleg å lese. Kommunale arkiv og korleis dei ulike dokumenta, gjerne med snirklande handskrift og lokale uttrykk, skal tolkast og forståast spelar difor framleis ei viktig rolle. For ein som jobbar med matrikkelen er det difor ein fordel med tilgang til analoge arkiv og vite korleis ein finn 6

7 fram i desse, som supplement til/ eller for å verifisere informasjon. Mange av desse dokumenta, eldre kommunaltekniske kartseriar, reguleringsplanar og anna inneheld ofte verdifull eigedomsinformasjon. «Skylddelingsdokument kan være viktige bevis for hvor eiendomsgrensene går, men må alltid vurderes opp i mot andre bevis, herunder hva som reelt sett kan påvises i marka» (KMD ). Lokale arkiv vert ofte nytta under komplettering og retting av opplysningar etter matrikkellova 19 og 26. Det går med forholdsvis mykje tid på å rekonstruere korleis tomtegrensene ligg i terreng og kart ut i frå det som står skildra. I tillegg skal alle endringar i matrikkelen handsamast som vedtak etter forvaltningslova. Vi har erfaring med grunneigarar som nektar matrikkelført informasjon som etter lova skal ligge i matrikkelen, til dømes avgjersler i jordskifteretten dei sjølve har vore med å få igjennom, men som dei av omsyn til nabofreden i bygda ikkje ynskjer publisert i matrikkelen, anna enn i rettsboka. Vi har også opplevd grunneigarar som har nekta matrikkelført eksisterande eigedom som ikkje ligg i kartet, sjølv der det ikkje er tvil om grensa og grunneigar samtidig innrømmer at opplysningane er rette fordi eigedomen ikkje lengre er i bruk. Lokal kunnskap om kvaliteten på det som ligg registrert av eigedomsgrenser og areal i matrikkelen og kunnskap og erfaring med stadlege forhold, som reglar om felles fjøregrunn, tidlegare koordinattransformasjonar og eigedom som ikkje ligg med eigedomsgrenser eller areal i kartet er ofte avgjerande for kvaliteten på det som blir levert frå landmålar. Departementet kan vurdere om regelverket for retting og tilføying av opplysningar, jf matrikkellova 19 og 26, som skal ligge i matrikkelen, kan bli enklare og meir oversiktleg enn det matrikkellova legg opp til i dag,. Og om dette også i framtida skal forståast som vedtak etter forvaltningslova. Forslag til klageordning auka konfliktnivå: Høyringa legg opp til forbrukarklageordning dersom tenesta privatiserast. Vi er skeptisk til ei ordning der det kan vere vanskeleg for kunden å plassere ansvaret, der både offentlege- og private aktørar er involvert i ein innfløkt prosess. Og kva skjer viss ein privat aktør går konkurs, kven har ansvaret for landmålinga? I Punkt 8.1 i høyringsnotatet står det at sidan endringa legg opptil tenesteyting vil ev. klage på landmålaren sitt arbeid verte fremja som ei forbrukarklageordning. Vidare står det «Dette vil redusere saksmengden til kommunene og fylkesmannen og potensielt kunne øke sakstilførselen til domstolene. Det er imidlertid i dag få klagesaker. Departementet antar derfor at det uansett ikke kan ventes noen økning i saksmengde for domstolen av betydning.». Etter vårt syn vil det vere sannsynleg at saksmengda for domstolane vert auka monaleg, då det ikkje lenger er ein nøytral instans som utfører oppmålinga. Forslag om autorisasjon: Dersom det vert endringar i lova slik høyringsutkastet legg opptil, støttar vi krav til personleg autorisasjon, og meiner også at det er den som faktisk har kontakt med partane og stiller i marka som må vere autorisert. Dette med omsyn til kunnskap om ulike grenser, konfliktløysing m.m. Slik vi ser det er det ikkje trong for å endre det til ei tenesteyting, men ser at det kan vere positivt å stille krav til fagleg kvalifikasjonar også ved kommunal oppmåling utan at dette treng å skje gjennom ei byråkratisk autorisasjonsordning. 7

8 Retting av grenser: Vi støttar dep. sitt syn når det gjeld retting av grenser, jf. punkt I mange tilfelle kan ikkje den enkelte grunneigar lastast for at grensene har vorte lagt inn feil i matrikkelkartet, og dersom det kan dokumenterast at ei grense er feil bør dette kunne rettast utan krav til oppmålingsforretning. Forslag til mindre justeringar som kan forenkle matrikkelføring og heving av matrikkelen: Vi meiner altså at ordninga i dag verkar bra, men at der sjølvsagt er rom for forbetring. Dei punkta vi skulle ønskje ein såg på er mellom anna: Der ein kjem over det som tydeleg er feil i kartet burde det vere nok med varsling ved skriftelg informasjon til partane ein gong, med kart over situasjonen slik den er i dag. Kva som truleg er feil, og korleis ein vil rette det viss ikkje nokon av partane har innvendingar mot dette. I dette brevet kan ein også informere om klagerett mm. Og at ein kan sjå rettingane på kart på den aktuelle nettstaden. Dette slik at ein ikkje treng å varsle alle partane både før og etter ei ev. retting av matrikkelkartet. Når det gjeld føring av jordskiftesaker ser vi det ikkje som forsvarleg med omsyn til ressursar at i ei sak som er avgjort av ein rettsinstans og der partane har hatt mogleg å fremje si meining skal måtte varslast når vi fører dette i matrikkelen. Dette bør gå fram av skriv frå jordskifteretten at rettsfastsette grenser no vert sendt over til aktuell kommune og at dette vert ført inn i matrikkelen utan nærare varsling. Vi trur at desse to relativt små endringar som bør kunne løysast ved forskriftsendring kan føre til heva kvalitet i matrikkelkartet når det ikkje vert så arbeidskrevjande å rette grenser, samstundes som ein tek i vare partane sine interesser. Oppsummering: Når det gjeld kompetanse og gebyr i kommunane viser det seg at dette i hovudsak ikkje er gode argument for å gjere ei endring. Vidare viser det seg at sakshandsamingstida i dei fleste saker ligg under frist som er fastsett i lova. Fleire av hovudargumenta for lovendring viser seg no ikkje å stemme, og ordninga i dag med kommunal oppmåling og føring av matrikkelen er relativt god. Utan at dette ser ut til å få konsekvensar i høve lovendringa. Kvifor ikkje gjere mindre endringar innanfor den ordninga ein har i dag når ei endring i samsvar med høyringsnotatet ikkje sannsynleggjer at det vil verte betre? Tvert om kan endringa føre til ei rekkje uheldige utslag både for søkjar og samfunn. Forslaget om å oppheve det kommunale ansvaret for eigedomsoppmåling og matrikkelføring, manglar fagleg grunngjeving og må kunne seiast å bere preg av å vere ideologisk motivert. Etter vårt syn samsvarar framlegg til lovendring ikkje når det gjeld mål med lovendringa og virkemiddel. Det er vår klare oppfatning at målsetninga om ein betre matrikkel ikkje vert betre ivareteken med dei lovendringane som no er foreslått enn den lova ein har i dag. Sjølvsagt kan ein gjere endringar som å stille krav til kompetanse og forenkle m.a. føring av jordskiftesaker og varsling til partane. Privatisering av landmålaroppgåva og sentralisere matrikkelføringa vil føre til dyrare og truleg dårlegare tilbod for mange som ønskjer oppmåling av eigedom i Noreg. Ein misser den instansen som ser heilskapleg på matrikkelen og kjenner bakgrunnen til dei konkrete grensene. 8

9 Vi støttar ikkje forslaget om å oppheve det kommunale ansvaret for eigedomsoppmåling, samt å overføre føring av matrikkelen til Kartverket. Dei viktigaste argumenta mot forslaget er at det vil kunne føre til ; ein mindre truverdig matrikkel auka grad av konfliktar vanskelegare for innbyggarane å klage dyrare tenester for innbyggarane auka kostnadar for kommunane meir byråkrati for å administrere data og kontrollere kvalitet grunneigar som vil dele frå må forhalde seg til fleire aktørar lengre tidsbruk på grunn av oppstykking av prosessen og fleire aktørar kommunane misser eigedomsfagleg kompetanse, som dei også treng på ei rekkje andre felt Kommunalt ansvar for eigedomsoppmåling fungerer godt på Søre Sunnmøre og i kommune-noreg generelt, sett i høve til vår historie, busettingsmønster, geografi og ein medvit om eigedomsgrenser som felles offentleg infrastruktur. Korkje ventetid, pris eller kvalitet er saklege argument mot organiseringa vi har i dag. Det er lite som taler for at oppgåvene samla sett blir billigare, betre eller generelt meir tilgjengelige, ved å oppheve det kommunale ansvaret. Tvert om er det truleg at det kan føre til vesentleg negative konsekvensane for kvalitet i matrikkelen og for kommunen si samla drift. Med helsing for kommunane i kartforum Søre Sunnmøre Jostein Hånes og Terje Rasmussen Hareid kommune Ronny Prozenko Sande kommune Frank Thommessen og Bjørn Reite Volda kommune Agita Freimane og Andreas Vagnildhaug Herøy kommune Oddvin Aarskog Vanylven kommune Kjetil Ulstein og Bjørn Inge Taklo Ulstein kommune Guttorm Øye og Jostein Vatne Ørsta kommune 9