Energiutgreiing - Moskog industriområde

Transkript

1 Energiutgreiing - Moskog industriområde 1. Innleiing I samband med reguleringsarbeid for Moskog industriområde er det vedteke at energiforsyning til området skal vurderast, jf pt 2.5 i planprogrammet. Dette notatet tek føre seg ulike typar energikjelder, og kva verknad dei har for miljøet. Vurderingane tek utgangspunkt i kjende opplysningar for dei ulike energikjeldene. 2. Bakgrunn I fylkesdelplan for klima og energi 2003 er eit av hovudmåla for stasjonær energibruk og nye fornybare energikjelder m.a: Sogn og Fjordane skal bidra til å nå nasjonale mål om å dempe veksten av energibruk, omlegging av energibruk og produksjon, her under auka bruk av nye og fornybare energikjelder. Vi bør bli mindre avhengige av elektrisitet til oppvarming. Delmål stasjonær energibruk: Effektivisere energibruken og få til meir fleksible energisystem spesielt når det gjeld oppvarming av større bygg. Vidare heiter det under strategiar: Sette krav om utarbeiding av energibruks- og varmeplanar for større bygge- og rehabiliteringsprosjekt og ved feltutbyggingar. o Infrastruktur/leidningsnett for vassboren varme. o Varmekjelder: varmepumpe (sjøvarme, grunnvarme), restvarme/spillvarme og bioenergi, inklusiv varme frå avfallshandtering. I fylkesdelplan for miljø og klima 2009 er det ikkje sagt noko konkret for kommunane, men under oppfølging av klima og energiplan frå 2003 (pt 6) står det for fylkeskommunen: System for vassboren varmedistribusjon skal utgreiast ved større nybygging/rehabilitering. I kommunedelplan energi, miljø og klima - Førde kommune er følgjande nemnt: Energiutgreiing Krav til energiutgreiing i samband med større nybygg, større utbyggingar og nye byggeområde. Energiutgreiing som standard vedlegg til reguleringsplan. Målsetting må vere reduksjon av totalt energibehov (kwh/m 2 ) og redusert bruk av elektrisitet. Utgreiinga må omfatte energi- og effektbudsjett for utbygginga. Vassboren varme i nye bygg I medhald av ny pbl skal ein i kommuneplan og reguleringsplanar vurdere krav om vassboren varme i nye bygg, jf 12-7 punkt 8. I kommunedelplan energi, miljø og klima - Jølster kommune- er følgjande nemnt: Energiutgreiing Alle kommunale bygg skal innføre system for energioppfølging. For å sikre at alle nye næringsbygg vurderer energifleksibilitet som alternativ, skal det i alle slike byggesaker vere med eit eige avsnitt med vurdering av aktuelle energiløysingar for både varme og kjøling. Alle nye ventilasjonsanlegg skal ha plass for vassborne batteri til både varme og kjøling. For å sikre rett energibruk er det viktig at varme og ventilasjon vert styrt i høve til bruken av bygget. Dette kan best gjerast med bruk av automatikk. Eit system med sentral driftskontroll (SD-anlegg) og gode brukargrensesnitt vil lette bruken og føre til

2 meir aktiv oppfølging. Det skal vurderast bruk av SD-anlegg eller eigna automatikk i alle bygg. SD-anlegg vil også være sentralt for å oppnå gevinst ved energioppfølging. Moskog industriområde eksisterande situasjon Moskog industriområde ligg på grensa mellom kommunane Førde og Jølster. Avstanden til Førde sentrum er ca 11 Km og til Vassenden i Jølster er det ca 9 Km. Stakaldefossen kraftstasjon som er eigd av Sunnfjord Energi ligg i området. Kraftverket har totalt ein midlere energi årsproduksjon er 56 GWh. 3. Energibruk i Førde (Sitat frå kommunedelplan energi, miljø og klima - Førde 2015) I Førde kommune er storparten av stasjonær energibruk dekka av elektrisitet, der Sunnfjord Energi AS distribuerer elektrisk kraft i kommunen. Sunnfjord Energi AS er områdekonsesjonær for kommunen og eig og driv straumnettet. I kommunale bygg, skular og forretningsbygg vert det nytta ein heil del olje som energikjelde til oppvaring. Gass er mest nytta i hotell og restaurantnæring. Den siste tida er det også bygd private og offentlege bustadblokker som nyttar gass til oppvarming. Sunde skule nyttar også gass til oppvarming. Den viktigaste forma for biobrensel i Førde er bruk av ved, i stor grad teken frå eigen skog. Dei siste åra har det vorte montert stadig fleire varmepumper, då mest luft til luft varmepumper til oppvarming i bustadhus. (Kjelde: Sunnfjord Energi AS) Tabellen viser energibruken i GWh i Førde i perioden (Kjelde: SSB) År I alt Elektrisk kraft Fossil energi til transport Fossil energi til anna bruk ,5 173,5 98,1 20,5 17, ,4 181,6 104,0 18,9 20, ,7 187,8 105,2 19,4 21,3 Det samla forbruket av elektrisitet i Førde var ca 187 GWh i Bruk av elektrisitet har auka jamt dei siste åra, men varierar frå år til år, avhengig av klimatiske forhold. Nettoforbruk av elektrisk kraft i GWh i Førde etter forbrukargruppe. (Kjelde: SSB) År I alt Bustad ar Hytter og fritidsh us Industri og bergverksdr ift m.v. Tenesteyta nde næringar Primærn æringar ,5 68,6 0,4 6, ,6 69,4 0, ,6 4,3 6, ,8 67,4 0,4 20,9 95,2 3,9 5,9 MWh/ innbyggar i bustadar Tenesteytande næring nyttar vel 50 % av det totale el-forbruket i Førde, bustader er nest størst med nesten 40 % og industri/bergverk ca 11 %. Det største potensiale for reduksjon av forbruk av elektrisk straum ligg i desse brukarane. Energikjelder lokal produksjon Elektrisitet Sunnfjord Energi As opplyser at produksjon av elektrisitet i 2006 i Førde var på 165,7 GWh. Av dette er eigen produksjon på 145,3 GWh og 20,4 GWh er frå minikraftverk. Potensiale for små kraftverk i Førde kommune er rekna til om lag 282 GWh.

3 Olje/parafin Industrien i Førde nyttar betydelege mengder olje. I kommunen er det eitt større anlegg for lagring og distribusjon av olje, Shell sitt anlegg i Erdalen. Depoet får oljen levert frå tankbåt. Statoil eig eit nedlagt tankanlegg i Gravdal. Gass Bustadoppvarming med gass er under utprøving i Førde i regi av Gas Tech AS. I hovudsak er det bustadblokk med fleire husvære som nyttar gass til oppvarming. Elles er gassbruken omlag som elles i landet: Storkjøken, hotell og bar/restaurantbransjen nyttar ein del propan til matlaging. Sunde skule og Prestebøen omsorgssenter nyttar gass til oppvarming. Gassen vert lagra lokalt på tank eller flaske. Sunnfjord Energi AS har fått gjennomført ei undersøking av enkelte fyrrom i Førde med tanke på om det er råd å nytte gass som energikjelde. Ved er den viktigaste form for biobrensel som er i bruk i Førde kommune. I 2006 vart det avverka 5807 m 3 skog i Førde, men det er eit årleg potensiale på om lag m 3. Veden vert i stor grad henta av forbrukaren sjølv i eigen skog eller kjøpt på rot. Ein del bønder driv også vedproduksjon som attåtnæring. Ein god del av skogen er vanskeleg tilgjengeleg på grunn av ulendt terreng og ev. manglande veg. kan vere eit alternativ til energi som oppvarming ut frå potensiale av biomasse. Varmepumper Gilde Vest BA har 2 varmepumper for gjenvinning av varme frå kjøleanlegg. Den eine delen av Slåttereina byggefelt har oppvarming frå felles varmepumpe. I bustadhus dominerer luft/luft-pumper. Handelshus 2 vert oppvarma/kjølt med reversibel varmepumpe. Varme kan hentast frå energibrønnar med grunnvassystem med boring i lausmassar eller i fjell. Dette skjer ved enten kollektorlangar eller ved at grunnvatn vert pumpa opp og nytta i fordampar, før det vert ført tilbake i grunnen. Normalt er diameter i brønnen for grunnvatn cm og djupna vil vanlegvis ligge på ca 80 m. Varmepumpa byggjer på same teknologi som kjølemaskin og kan såleis nyttast til både varme og kjøling. Fjernvarme I 2008 vart det gjeve konsesjon til fjernvarmenett frå biobrensel. Dette er planlagt å ligge på Øyrane i Førde sentrum. Så langt er det ikkje presentert konkrete planar for anlegget, og konsesjonen gjeld for 5 år. Andre energikjelder Avfall frå heile Sunnfjord vert samla inn og handsama ved Sunnfjord Miljøverk (SUM) sitt anlegg i Hesjedalen. Dette ligg langt frå verksemder og bygg som kunne ha gjort seg nytte av energien dersom avfallet skulle brennast der. Vi kjenner ikkje til utslepp av spillvarme i utnyttbart omfang. Linjenett Nettverksemda er regulert av Norges vassdrags- og energidirektorat gjennom energilov og forskrifter. Dette inneber at økonomiske rammer og krav til opptreden og samhandling med andre aktørar er fastlagt. Innmating til Førde kommune kjem frå forbigåande 132 kv sentralnettsline med avgreining til Tefre sekundærstasjon, samt frå forbigåande 66 kv line med avgreining til Førde sekundærstasjon. Spenninga vert transformert ned til 22 kv i Tefre og Førde sekundærstasjon. Kraftsystemet i Førde kommune er bygd opp med eit 22 kv kabel- og luftnett for dei største delane av kommunen, medan Førde sentrum i hovudsak har eit kabelnett på 22 kv.

4 4. Energibruk i Jølster (Sitat frå kommunedelplan for klima og energi - Jølster) I dag er det lett tilgang på el, bio (ved) og olje i Jølster kommune. Industrien er først og fremst representert ved elektrisitet, men det vert også nytta noko olje, gass og bio. Storparten av den resterande stasjonære energibruken er dekka av elektrisitet. For bustadhus vil enkle luft til luft varmepumper normalt vere ei god løysing. For næringsbygg kan det vere god økonomi i å nytte varme frå vatn som energikjelde, både til varme og kjøling. For hushald er biobrensel i hovudsak i form av ved, men estimatet av mengda er usikker. Bruken av varmepumper i private hus er aukande som elles i landet. Alt tyder likevel på at elektrisitet vil dominere stasjonær energibruk også i framtida. Distribusjonsnett I Jølster kommune er det meste av stasjonær energibruk dekka av elektrisitet. Sunnfjord Energi har områdekonsesjon for Jølster kommune, og eig og driv kraftnettet. Distribusjonsnettet i Jølster er bygd ut med 22 kv høgspentnett der storparten er luftlinjer, men også kabel er nytta. Energikjelder -Lokal produksjon Elektrisitet Det vert i dag produsert maks 148 GWh elektrisk energi innanfor kommunegrensene. Mindre enn halvparten av dette vert nytta i kommunen. Det er starta utbygging/ planlegging av 50 GWh til. I tillegg til dette er utbygging av Kjøsnesfjorden starta på 225 GWh. Det er lang tradisjon for kraftutbygging i Jølster kommune. Det er stor fokus på utbygging av småkraftverk, og kommunen er positiv til slik utbygging. (Kjøsnesfjorden er pr i drift.) Det er noko produksjon av ved i kommunen, både til eksport og eige bruk. Det er eit potensiale for auka uttak av biobrensel, enten til eige bruk eller for eksport ut av kommunen. I 2008 vart det avverka ca. 6500m 3 skog i Jølster medan uttakspotensialet går mot m 3. Ut frå potensialet for uttak av biomasse, synest det å vere grunnlag for å vurdere auka bruk til oppvarming av bygg eller vidareforedling og/eller sal ut av kommunen. 5. Moskog industriområde - framtidig utbygging Det er rekna ut at omtrentleg 318 dekar kan byggast ut til føremåla industri, lager og verkstad, der noko av areala kunne vere aktuelt å nytte til føremålet kontor. Det er vidare planlagd at området kan byggast ut etappevis. Det er utført ei næringsanalyse for regionen utan at denne har gjeve nokon klare signal på kva type verksemd som ynskjer å etablere seg i området, og det vil derfor vere vanskeleg å seie kva type verksemd som vil etablere seg på Moskog. Energiforsyning i Moskog industriområde Ved val av løysing vil det vere viktig å ta omsyn til bruken av bygga og eigenskapar i høve trong for kjøling. Ved ein kombinasjon av stort kjølebehov og vassbåren oppvarming, kan varmepumpe vere ei fornuftig og lønsam energiløysing. Avstanden til næraste fjernvarmeanlegg, som er planlagt plassert på Øyrane i Førde sentrum, tilseier at det ikkje vil vere aktuelt å velje ei løysing med tilknyting til denne.

5 I gjeldande Byggteknisk forskrift av heiter det m.a. i kap. 14, at Yrkesbygg meir enn 1000 m 2 oppvarma bruksareal, skal energimerkast i samsvar med forskrift om energimerking av bygningar (FOR , 8 og 22). Vidare heiter det i 14-2 (3) at for bygning som ut frå føresett bruk skal halde låg innetemperatur, gjeld ikkje dette kapittelet dersom det er tilrettelagt slik at energibehovet vert halde på eit forsvarleg nivå. Ved vurdering om type energiløysing må trong for oppvarming, ventilasjon, tappevatn og kjøling vurderast. For å sikre rett energibruk, er det viktig at varme og ventilasjon vert styrt i høve til bruken av bygget. Dette kan best gjerast med bruk av automatikk. Eit system med sentral driftskontroll (SD-anlegg) og gode brukargrensesnitt vil lette bruken og føre til meir aktiv oppfølging. Det skal vurderast bruk av SD-anlegg eller eigna automatikk i alle bygg. SD-anlegg vil også være sentralt for å oppnå gevinst ved energioppfølging. Bruk av energikjelde Bruk av elektrisitet vil gje lite utslepp av klimagass, og gje lite ureining. Energikjelda er fornybar og ligg svært nær brukarane. Slik sett kan dette bli den mest naturlege kjelda å bruke, og det blir derfor viktig med krav om energieffektivisering. Bruk av olje/parafin og gass vil gje utslepp av klimagass og andre partiklar. Desse energikjeldene er ikkje fornybare. Brenning av ved vil gje støv og oske som må handterast på særskild måte. Transport av energikjelde som olje/parafin, gass, og ved vil gje utslepp av klimagassar, støv og andre stoff. Skilnadane vil ligge i transportavstand og kor ofte dei ulike kjeldene må transporterast. Ved bruk av lokal produsert ved til mindre anlegg, vil utsleppa frå transport ikkje verte særleg store. 6. Konklusjon Endeleg val av energiløysing må greiast ut nærare i samband med detaljregulering/ detaljprosjektering og rammesøknad for dei ulike utbyggingstrinna. Alle nye bygg skal vurdere energifleksibilitet og alternative løysingar for varme og kjøling. For å sikre dette skal det i alle detaljreguleringsplanar for dei ulike feltområda, vere med eit eige avsnitt med vurdering av aktuelle energiløysingar for både varme og kjøling. Vurderingane skal inkludere års-/levetidskostnad. Det skal i tillegg vurderast bruk av SD-anlegg eller eigna automatikk i alle bygg. Alle nye bygg må vurderast om dei skal ha vassboren varme. Ved bruk av vassboren varme vil det vere enkelt/fleksibelt å nytte ulike energikjelder. Alle nye ventilasjonsanlegg skal ha plass for vassborne batteri til både varme og kjøling. Unntak jfr TEK Førde og Jølster Berit Holme arealplanleggar Anne Grete Nøttingnes kommuneplanleggjar