ÅRSMELDING 2015 SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT

Transkript

1 ÅRSMELDING 2015 SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT FEBRUAR 2016

2

3 VELKOMMEN TIL ÅRSMØTE 2016 SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT Sogn og Fjordane Sau og Geit inviterer til årsmøtesamling på Thon Hotell Jølster på Skei 26. februar- 27. februar 2016 Fredag 26. februar PROGRAM Laurdag 27. februar 11:00 Registrering 11:30 Opning ved leiar Ragnhild Sæle og ordførar i Askvoll, Frida Melvær 12:00 Lunsj 13:00 Årsmøte Saksliste etter vedtektene 18:00 Avslutning 19:30 Middag 09:00 Lokallaga sin time 10:00 Gjetarhund i NSG ved Cathinka Kjelstrup NSG 11:15 Pause, utsjekk 11:45 Smittevern ved Terje Ramstad, Mattilsynet 13:00 Lunsj Påmelding innan 18. februar til: Odd-Jarle Øvreås: sekr.sognogfjordane@sauoggeit.no, mob eller Ragnhild Sæle: leder.sognogfjordane@sauoggeit.no, mob Prisar overnatting 1/1 pensjon i dobbeltrom pr pers. pr. døgn kr 1102,50 1/1 pensjon i enkeltrom pr. døgn kr 1395,- Tillegg for ekstra lunsj avreise dag kr 395,- Dagpakkar for dei som ikkje overnattar Dagmøte med lunsj kr 395,- Middag u/overn, i tillegg til dagpakke kr 350,-

4 Gode småfehaldarar i Sogn og Fjordane. Nok eit år er avslutta og vi er allereie to månader inne i Dei geitehaldarane som ikkje har kjeing om ettersommaren/hausten, er inne i ein hektisk periode med kjeing og ny mjølkesesong. For dei som driv berre med sau, er det enda nokre rolege veker, før lamminga tek til. Mange har hatt foster teljing og har dermed oversikt over kor mange lam dei kan vente få. For geitehaldet som har vore gjennom ein saneringsprosess for friskare geiter, var det ikkje ei god melding å få at det var oppdaga paratuberkolose hos ein flokk med ammegeiter. Dette var ein flokk som ikkje har vore med i prosjektet friskare geiter, og mattilsynet har tatt tak i det. Dette viser litt kor avhengig ein er av at mattilsynet har/får oversikt over alle som har geiter og då spesielt dei som har hobbygeiter, slik at her ikkje går rundt dyr som ikkje er «friske». Desse dyra kan vere tikkande «bomber». For dei aktive geitemjølkprodusentane er det og ei økonomisk utfordring med leige av mjølkekvotar. Produsentar som legg ned produksjonen, vert sittande på mjølkekvotane som dei leiger ut for kr 1,50 og oppover pr. liter. Dette er ei ordning som dei aktive geitemjelkprodusentane vil ha avvikla, då dei ikkje ønskjer å betale «pensjonen» til dei som har lagt ned. For sauehaldet var våren 2015 svært utfordrande for mange, då det vart svært seint beiteslepp med dei utfordringane det førde med seg, med plass- og fôrutfordringar. Ein var og redd for at det seine beitesleppet skulle føre til dårlege slaktelam når hausten kom. Slik vart det ikkje. Beita holdt seg godt utover seinsommaren og hausten, slik at slaktesesongen 2015 vart svært god for mange. I tillegg var det ein «roleg» sesong med tanke på rovdyr. Det får ein takke SNO for, som gjorde ein stor innsats for få tatt ut jerv i indre Sogn, før beitesesongen. Endringane i slaktetilskotet for lam og kje, som vart vedteke under jordbrukstingingane i 2015, vart ikkje godt mottatt i næringa. Det vert hevda at ein ikkje tapar pengar før ein legg ned drifta, medan andre hevdar et ein tapar allereie frå omlegginga. Begge delar er rett, avhengig av om ein brukar kontantprinsippet eller rekneskapsprinsippet. Uansett tapar ein tilskot for eit års produksjon og det er ikkje rett. Ein skal ha tilskot for lam/kje som ein har produsert og levert. NSG sentralt stiller no spørsmål om dei skal ta opp igjen og prioritere ei reversering av utbetalingssystemet for tilskot til kvalitetsslakt, ved årets jordbrukstingingar. Etter at eg vart vald som fylkesleiar i 2013, så har eg delteke på landsmøte og representanskapsmøte i NSG. Det er beklageleg å oppleve at det SFSG er kjend for, er bråk i organisasjonen. Det er det eg vert konfrontert med når andre tillitsvalde høyrer at eg kjem frå SFSG. I januar snakka eg med ein tillitsvald frå eit anna fylkeslag, som sa han var so glad for at det endeleg var vorte ro i SFSG, men er det det? Er det ikkje fortsatt slik at dersom enkelt ikkje får det som dei vil så er det ein eller annan person som skal takast? Eg er vald av styret i SFSG, til å vere leiar i Gjetarhundnemnda. Det er i følgje vedtektene styret i fylkeslaget som set ned dei nemnder og råd som dei meinar dei har trong for, og som skal velje leiar. Det er ikkje slik som eg får høyre «at ho har valt seg sjølv som leiar». Då gjetarhundmiljøet kom med ønskje om få organisert seg i tre gjetarhundlag, Nordfjord, Sunnfjord og Ytre Sogn og Sogn, med ei gjetarhundnemnd beståande av ein frå kvart lag +

5 ein frå styret i SFSG, så gjekk styret i SFSG inn for det. Gjetarhundansvarleg i styret i SFSG på det tidspunktet, Eva Høydal, ønskte ikkje å gå inn i gjetarhundnemnda og underteikna vart valt. Styret i SFSG bestemte og at den som representerte styret skulle vere leiar. På årsmøtet i 2015 kom Ingunn Reme inn i styret i SFSG. Ho er aktiv i gjetarhundmiljøet, og det ville vore naturleg at ho tok rolla i gjetarhundnemnda. Slik var det ikkje, etter å ha snakka med leiarane i dei andre gjetarhundlaga. Dette skuldast intern strid i Nordfjord gjetarhundlag, og at dei ikkje hadde fått avvikla årsmøtet sitt. Derfor vart representasjonen frå styret i SFSG som tidlegar. Her vart ikkje arrangert landsprøve i Sogn og Fjordane i 2015, og ja, det er min «feil». Etter det interne bråket som hadde vore i Nordfjord, så sette eg foten ned då Sunnfjord og Ytre Sogn ville søkje om å arrangere landsprøve, som skulle avviklast i Nordfjord. Styret i Nordfjord gjetarhundlag var ikkje informert, og eg har i ettertid fått tilbakemelding på at det var bra eg sette foten ned. Som i andre saker, så vart dette drøfta med nestleiar i styret i SFSG, før avgjer vart tatt. Det var svært gledeleg å få melding om at Magnus Grimeland er tatt ut til landslaget. No må heile gjetarhundmiljøet i Sogn og Fjordane «heie» han fram. Ulven som vart skoten i Naustdal 16.desember 2014 har tatt ufatteleg mykje tid i 2015, og om siste ordet er sagt i den saka veit eg ikkje. Det eg derimot veit, er at freda rovdyr vil komme til Sogn og Fjordane i framtida og. Derfor håpar eg at vi har tatt lærdom etter ulvefellinga i Naustdal, og er føre var, og får på plass skriftelege grunneigarløyve til jakt i lisensperioden. Det er etter myndigheitene sitt syn, lisensjakt som skal nyttast til å ta ut desse rovdyra. Eg vert og svært betenkt når ein opplever at ein grunneigar som sjølv driv med husdyr, tek betalt av jegrane som har felt eit rovdyr som har gjort stor skade på bufe i nærområdet. Denne gong var det småfe som vart tatt, men ein ulv kunne like godt ha tatt ein kalv på beite. Eg skulle forstått det, dersom dette var ein grunneigar, som sjølv ikkje dreiv med husdyr, og som var ein ivrig rovdyrforkjempar, men dette skjønar eg ikkje. Så er det eingong slik, at skal ein få til samarbeid og komme seg vidare i saker, så må eit mindretal bøye seg etter fleirtalet. Viss ikkje vert det berre omkampar og ein kjem seg ikkje vidare. At ein i utgangspunktet har ulike syn i saker, er berre positivt. Det er det som gjer til at ein vert tvinga til å tenkje nytt, for kunne finne ei løysing som fleirtalet kan einast om. Slik er det i styret i SFSG og. Så håpar eg at 2016 vert eit godt år for småfenæringa, og at ein i SFSG kan ha fokus på utfordringar i næringa, som vi må stå samla om å fronte, og ikkje la hovudfokuset vere å finne syndebukkar når ikkje ein får det som ein vil. Godt årsmøte. Ragnhild Sæle

6 Sakliste Årsmøte: 1. Namneopprop 2. Godkjenne innkalling, sakliste og forretningsorden. 3. Velje to representantar saman med møteleiaren til å skrive under møteprotokollen. 4. Handsame Årsmelding for Handsame rekneskap og revisjonsmelding. 6. Handsame arbeidsplan for Innkomne saker. 8. Val etter vedtektene. Sjå forslag frå valnemnda. - Fastsetje godtgjersle 9. Handsame og vedta budsjett for Velje medlem til valnemnda med vara.

7 Årsmelding frå styret i Sogn og Fjordane Sau og Geit Styret 2015 Ragnhild Sæle - leiar Vararevisor Lars Nesse - nestleiar Magnar Juklestad, Jølster Odd- Jarle Øvreås, sekretær Jon Helge Sandal, Jølster Jo Risløv -fokus på geit, kasserar Ingunn Reme Valnemnda for 2015 Åse Leirgulen, Leiar Varafolk Marit Henjum Halsnes 1. vara: Vidar Sandal, Breim Jakob Andre Sandal 2. vara: Margrethe Garlid, Stryn 3. vara: Jostein Flatland, Sogndal Vara til valnemnda Linda Alsaker Revisorar Sigurd Vikesland Ove Årdal, Jølster Inge Erikstad, Jølster Webansvarleg Jonny Lofnes Det var 48 lokallag i 2015 som i 2014, men nokre lag har no slege seg saman/er nedlagde eller har starta prosessen med samanslåing. Det er 1065 medlemmar i laget pr , mot 1080 medlemmar pr I 2015 er det halde 6 styremøte, og det blei handsama 50 saker. Møta har me hatt i Felleskjøpet på Skei, der me har fått nytta møtelokale gratis. Me takkar Felleskjøpet for velviljen. Representasjonar Styremedlemmane har delteke på diverse møter og arrangement. Frå fylket er Ragnhild Sæle varaordførar i representantskapen, og Sigurd Vikesland er styremedlem på landsplan. Info frå SFSG Referata frå styremøta har vorte lagde ut på heimesida etterkvart, det gjeld òg for referat frå arrangement i regi av SFSG. Det er sendt ut to medlemsskriv i 2015: juli og desember.

8 Geitegruppa/ avlsutvalet/ gjetarhundnemnd Sjå eiga årsmelding. Aktivitetar Geitehelg i Jølster Geitehelg i Jølster vart arrangert på Skei november Dette er ei fagsamling kombinert med julebord, og deltakinga var betre i 2015 enn i Det vanka gode tilbakemeldingar på programmet, som inneheldt både smittesikring, jurhelse og mjølkekvalitet, gjødsling og grasproduksjon, levering av kjeslakt til Nortura, demonstrasjon av den nye geitekontrollen, omlegging av datasystem og teljedatoar for produksjonstilskot, marknadsføring av geitemjølksprodukt og kva makt matvarekjedene har over kva produkt som får plass i butikkane, ein presentasjon av boergeita og ein presentasjon om korleis det er å driva stølsysteri og kafe på ein støl. Mellom øktene vart det tid for både fagleg og sosialt samkvem. Leiarsamling i Førde lag var representerte, og tilsaman var me 26 deltakarar. På lokallagas time var tema mellom anna: - Kravet i lagslovene om at alle lokallag må registrerast med organisasjonsnummer i einingsregisteret i Brønnøysundregistera og at alle lag skal heite Sau og Geit i staden for Sau- og Geitalslag. - Andre tema var: Nattkikkert/fylkesfellingslaget Fjellturar Bandtvang Smitterisiko ved omreisande klypparar. Innspel til jordbrukstingingane Det kom mange innspel til kva som burde vere med i årets innspel. Det vart oppnemnt ei gruppe som skulle lage eit utkast til innspel på sau som skulle ut på høyring i lokallaga. Gruppa bestod av: Odd-Jarle Øvreås, Eli Berge Nesse og Jon O. Nummedal. Geitegruppa utarbeidde innspel om geit

9 Småfesamling 2015 Helga januar var det Fagsamling Sau på Skei. Helga er eit samarbeid mellom Nortura SA, Fylkesmannen i Sogn og Fjordane og Sogn og Fjordane Sau og Geit. Det var godt oppmøte også dette året, og mange interessante tema vart tekne opp. På fredag tok Thor Blichfeldt og Kjell Steinar Løland frå NSG føre seg temaet: Avl på buskapsnivå, Harald Pedersen frå Tveit rekneskap tok føre seg Økonomien i sauehaldet og Vibeke Tømmerberg frå Animalia snakka om helse og drift gjennom året. På laurdag snakka Odd-Jarle Øvreås frå Bioforsk om forskingsprosjektet Sau i drift, samt om felles kopplamoppdrett. Arve Arnstein og Edvin Hugvik frå Norsk Landbruksrådgjeving fortalde frå Sau i Pluss. Liv Astrid Nordheim Kusslid frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane fortalde om erfaringar med radiobjøller og e-bjøller i Sogn og Fjordane samt rovvilt og beitebruk. Marion Solheim hadde temaet framtidas bonde.

10 Sogn og Fjordane Sau og Geit Rekneskap budsjett 2016 Resultatrekneskap Notar Rekneskap Budsjett Rekneskap Budsjett INNTEKTER Medlemskontigent Salsinntekt annonsar årsmelding Inntekt leiarsamling Inntekt gjetarhundnemd Inntekt avlsutval sau Inntekt geitegruppa Tilskot frå det offentlege/fylkesmannen Tilskot frå fylkeskommunen (småfehaldarar) Geitedagane Andre inntekter Sum driftsinntekter KOSTNADER Telefongodtgjersle leiar Telefongodtgjersle sekretær/styremedlem Godtgjersle til leiar Godtgjersle til sekretær Godtgjersle til Web-ansvarlig Godtgjersle til kasserar/rekneskapsførar Reiseutgifter/diett/møtegodtgj Arbeidsgjevaravgift hovudstyre Utgifter avlsutval sau Utgifter gjetarhundnemnd Utgifter geitegruppa Kjøp av datautstyr + lisensar Kjøp T-skjorter for videresalg og gaver 0 0 Årsmelding Årsmøtehelg Kontorrekvisita/porto med meir Møte fagtema/kurs i lokallag Møte leiarsamling Rekruttering og opplæring kåringsdommarar Profilering Team Sogn og Fjordane Gåver/helsingar med meir Stønad til prosjektet Geit i Vekst Geitedagane

11 Samling nye småfehaldarar Stønad til diverse tiltak Andre utgifter Sum driftskostnader Driftsresulat Renteinntekter Resultat Balanse Notar Rekneskap Rekneskap Uteståande krav Spb Sogn og fjordane Spb Sogn og fjordane Spb Sogn og fjordane (skatt) Spb Sogn og fjordane (fond) Sum eigedeler Årets resultat Fri eigenkapital Bunden eigenkapital Sum eigenkapital Gjeld pr Langsiktig gjeld Leverandørgjeld Gjeld til det offentlege Anna kortsiktig gjeld Sum gjeld Sum gjeld og eigenkapital Inge Jo Risløv Ragnhild Sæle Ove Årdal Erikstad kasserar leiar revisor revisor

12 Rekneskapsprinsipp Inntekter er inntektsførde når dei er opptente, og kostnader er kostnadsførde når dei er påkomne. Mottekne fondsmidlar, og utgifter trekt av fondsmidlar, er ikkje førde i resultatrekneskapen. Notar Note 1 - Tilskot Tilskot og bidrag frå Fylkesmannen og fylkeslaga i Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal. Note 2 - Reise mm styret Reise, diett og møtegodtgjersle for styremedlemmane i fylkeslaget, uavhengig av høve. Note 3 - Årsmøtehelg Inklusiv opphald for styremedlemmane i fylkeslaget. Note 4 - Krav Hovudsakleg kundekrav og opptent inntekt. Note 5 - Skattetrekk Skuldig skattetrekk utgjer pr kr Note 6 - Eigenkapital og fond Fri eigenkapital Fond spesielle tiltak Fond rovdyrtiltak Fond geitefilm Total eigenkapital Balanse pr , før resultatdisponering Resultatdisporing Balanse pr Innbetalingar til fond for rovdyrtiltak Kjøp av kikkert i Disponering av resultat 2015 (forslag) Balanse Bunden eigenkapital avsett på fond pr Saldo på fondskonto pr Note 7 - Langsiktig gjeld Tilskot tiltak unge bønder

13 Avdelingsrekneskap Hovudstyre Avlsutval Gjetarhund Geitegr. Totalt INNTEKTER Medlemskontigent Salsinntekter Tilskot Andre inntekter Sum driftsinntekter KOSTNADER Varekostnad Godtgjersle til leiar/styre Møtegodtgjersle Godtgjersle til kasserar Arbeidsgjevaravgift Kjøp av rekvisita og utstyr Konsulenttenester Kontorrekvisita/porto med meir Møtekostnader Reisekostnader Gåver og helsingar med meir Andre utgifter Sum driftskostnader Driftsresulat Renteinntekter Avdelingsresultat

14 BEITESESONGEN 2015 Tapstala for lam på utmarksbeite i Sogn og Fjordane gjekk ned frå 6,3 % i 2014 til 4,5% i Tala byggjer på tal frå organisert beitebruk, der 87 % av tal sau sleppt på utmarksbeite i fylket er med. Beitesesongen 2015 vart til slutt ein svært god sesong trass i ein vanskeleg start. Våren var kald og våt og med store snømengder i fjellet vart beiteslepp mange stader utsett med 2 4 veker, enkelte valde å ikkje sleppte dyra på utmarksbeite i det heile. Fjellbeita vart gode og graset heldt seg friskt langt utover hausten, enkelte stader vart difor sankinga utsett 1-2 veker for å nytte dei gode beita. Alt i alt vart 2015 den beste beitesommaren på lang tid både med gode slakteresultat og lite tap. Det var ingen store rovdyrangep og i dei aller fleste beitelaga har tapstala for lam på utmarksbeite gått ned. Fleire lag melder likevel om aukande problem med mellom anna ørn og rev, alveld og flått har enkelte stader ført til problem også denne sesongen. Lammetap per kommune i prosent Utvikling i lammetap Sogn og Fjordane og landet ,5 8,2 7,8 7 8,8 8,5 8,4 7,8 7,6 7,7 7,4 7,4 8,2 8,1 8,2 7,9 7,6 7,7 7,5 7,7 6,9 6,7 6,7 6,3 5,4 5, ,6 4,5 Sogn og Fj.

15 Eit normalår for rovdyrskade 2015 vart eit tilnærma normalår for rovdyrskade i fylket. Etter det store tapsåret ï 2014, med over 3 millionar i erstatning, er det for 2015 utbetalt vel ,-. Det største skadeområdet i 2014, Årdal/Lærdal, har i år vore tilnærma fritt for skade. Heile Luster kommune har lite skade, til vanleg den kommunen med mest skade. Dei største tapa har vore i Lærdal kommune, på sørsida av Lærdalsdalen. Her har ein jerv, eller fleire, gjort merkbart skade. Det er erstatta 8 vaksne søyer og 88 lam i kommunen grunna jerveskade. Statens Naturoppsyn (SNO) vil i løpet av vinteren leite etter jervespor i m.a. dette området. SNO har undersøkt 102 kadaver i Sogn og Fjordane. Av desse var 14 jerveskade og 7 kongeørnskade. Resten er fordelt på ukjent årsak (53), ikkje rovvilt (19), rev (4), hund (2) og ulukke (4). Jerveskadane er alle frå Lærdal, kongeørnskadane er frå Askvoll, Solund, Leikanger og Luster kommunar. I resten av fylket er det lite skade. Meldingar om observasjonar av ulv i Eid kommune står framleis som usikre/ikkje dokumenterte. SNO tok ut fem vaksne jerv i Luster kommune og ein vaksen i Årdal kommune ved ekstraordinære uttak, og ein jerv vart felt ved skadefelling i Fortunsdalen, Luster kommune. Den vedlagte tabellen viser erstatningane fordelt på skadegjerar og kommune. Det er frå i år sett i gong eit forsøksprosjekt i Indre Sogn med å gjere lisensjakta på jerv meir effektiv. Dette inkluderer bruk av kunstig lys på åte, jervebås med kameraovervaking og meir bruk av snøskutertransport til og frå jervebås og åte. Hovudmålet er å felle fleire jervar under tilnærma ordinær jakt, og slik unngå at SNO må bruke helikopter til uttak av jerv og gjere hiuttak. Kommunevis oversikt over erstatning for rovviltskade for 2015 Kommune Tal Søknader Erstatning kongeørn Erstatning gaupe Erstatning jerv Erstatning freda rovvilt Sum utbetalt Bremanger 1 3 lam 5.275,- Solund 1 2 lam 3.561,- Eid 5 3 sau ,- lam Flora 1 (Avslag) Fjaler 1 (Avslag) Gloppen 1 2 lam 3.345,- Askvoll 2 6 lam ,- 4 kje Gulen 1 2 lam 3.594,- Leikanger 3 8 lam 1 sau ,- lam Luster lam 2 sau sau + 4 sau ,- lam 9 lam 10 lam Årdal 2 4 sau ,- 18 lam Lærdal 10 8 sau ,- lam Totalt lam + 4 kje 2 sau + 7 lam 16 sau lam 8 sau + 28 lam ,-

16 (utdrag, heile rapporten ligg på heimesida) Informasjon. Statens naturoppsyn (SNO) og rovviltoppgåver i Sogn og Fjordane: SNO er tillagt fylgjande ansvar i høve dei 4 store rovviltartane våre (bjørn, ulv, gaupe og jerv) + kongeørn. Ivareta nasjonale miljøverdiar, førebygge miljøkriminalitet og sikre biologisk mangfald Skadedokumentasjon Bestandsregistrering Felling av rovvilt i offentleg regi Skadedokumentasjon vert utført av rovviltkontaktar (RVK). I Sogn og Fjordane har SNO 5 rovviltkontaktar fordelt på desse regionane. Navn Adresse Kontakt info: Ansvarsområde Folven, Ingolf 6798 Hjelledalen M: if-juen@hotmail.com Region Nordfjord Fortun, Einar 6875 Høyheimsvik Myhren, Finn Olav Hegrenes 6847 Vassenden Otterhjell, Andreas Lægene 6877 Fortun Øydvin, Håkon Fjordsenteret 5745 Aurland M: a-fortu@online.no M: finn.olav.myhren@vestskog. no M: andreas.otterhjell@hotmail. com M haakon.oydvin@fjellstyrene. no Region Sogn Region Sunnfjord Region Sogn Region Sogn Ta kontakt med RVK i naboregion eller regionalt rovviltansvarleg om du ikkje får kontakt med næraste RVK! Den lokale RVK-ane står for feltkontroll ved skader på husdyr og kontroll av meldingar om rovvilt. Ved ein skadesituasjon på husdyr, der det er mistanke om at freda rovvilt er skadevoldar, skal husdyreigar melda ifrå omgåande og påvisa kadaveret for RVK. Ved funn av kadaver bør husdyreigar straks dekka til kadaveret med stein, buskar e.l, slik at åtseletarar ikkje kjem til. La det elles liggja mest mogleg urørt. Merk funnstaden så den er lett å finna att. Bruk eventuelt GPS. RVK skal gjera ei undersøking av kadaveret for å dokumentere dødsårsak i rapport og bilde. Undersøkinga er gratis!

17 Om dødsårsak ikkje er mogleg å påvise, vert SNO si vurdering av dødsårsak ukjent. Dødsårsak ukjent utelet ingen årsak til død. Med bakgrunn av RVK sin rapport, vil regionalt rovviltansvarleg i SNO setja endelig konklusjon, med attendemelding til husdyreigar. Opplysningane vert lagt inn i ein database (Rovbase). Rovbasen finn du òg på nett. Desse opplysningane vil vera grunnlaget når Fylkesmannen handsamar søknader om erstatning. Søknader om erstatning: Det er Fylkesmannen som skal kontaktast ved spørsmål om forvaltning av rovvilt og erstatning for skade påført av freda rovvilt. Søknader om erstatning skal sendast Fylkesmannen innan 1. november same året skaden er registrert. Elles er forvaltning av rovvilt tillagt Rovviltnemnda i region 1(Vest Agder, Rogaland, Hordaland, Sogn og Fjordane) og Miljødirektoratet. SNO har ikkje forvaltningsansvar i høve rovvilt. Spor og DNA frå rovvilt. Ved funn av spor etter ein av dei 4 store rovviltartane våre, er det fint om du tek bilde av sporet og legg det inn i databasen for rovviltobservasjonar: slik at observasjonen din vert registrert. Ta bilde vinkelrett ovanfrå og eit bilde av sporrekka. Bruk målestokk i bildet. Du kan òg eventuelt kontakta ein av våre rovviltkontaktar for hjelp. Ved funn av DNA-spor, ekskrement eller hår, kan dette analyserast for art og individ. Bruk ein rein plastpose eller liknande. Unnlat å ta på prøven, legg den i frys og ta kontakt med ein av våre rovviltkontaktar for vidare oppfølging. Rovvilt i Sogn og Fjordane i For 2015 er det registrert 102 kadaversaker på beitedyr i Sogn og Fjordane. 53 saker er registrert med ukjent årsak, 19 som ikkje rovvilt, 4 til rev, 2 til hund, 2 som ulukke og 4 til sjukdom. Til dei ulike artane av freda rovvilt fordeler kadaversakene i perioden seg slik: Art Bjørn Jerv Ulv Gaupe Kongeørn Freda rovvilt Sum Saker med status som usikker, antatt, dokumentert er med.

18 Bestandsovervaking. Ulv: Det vart skote ein ulv den i Naustdal kommune. Ulven er tidlegare kjent frå Klæggenreviret, som ligg i Värmland Len i Sverige og har dette individnummeret: UI G85-14 V519. Elles er det ikkje dokumentert ulv i Sogn og Fjordan i år. Bjørn: Ingen dokumenterte registreringar. Jerv: 31 prøvar er levert inn for analyse for DNA. Desse syner 10 ulike individ. 6 er tekne ut i ekstraordinært uttak, 1 ved skadefelling. Ind: 2869 hann. Båtedalen - Luster. (Tanajerven) Ind: 3563 ho. Båtedalen Luster. (Rauma) Ind: 3590 hann. Mørkridsdalen - Luster. (Skjåk) Ind: 3601 hann. Hjelledalen - Årdal. (Skjåk) Ind: 3636 ho. Ny. Utladalen Ind: 5760 ho. Ny Røykedalen Ind: 381 ho. Eldre tispe. Skadefelling i Fortunsdalen. Hi i Skjåk 2015.To ungar avliva der Ind: 3582 ho. Sanddalen - Nordfjella. Tidlegare reg. Folldal i 2013 Ind: 3637 hann. Fåbergstølsgrandane Ind: 3640 hann. Sognfjellet Det er 5 kjente hiplassar i Sogn og Fjordane. Alle desse er overvaka i høve til gjeldane instruks for jerv i nasjonale overvakingsprogram. Det er ikkje registrert yngling ved nokre av desse lokalitetane i år. Kontakt og info m.m: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Miljøvernavd. (sentralbord ) Aktuelle nettstadar: Aurland Med helsing Rein-Arne Golf -Regionalt rovviltansvarleg- Mob: Jerv frå Lærdal 14 februar 2016 (SNO Aurland)

19 Årsmelding fylkesvist skadefellingslag freda rovdyr Sogn og Fjordane Året 2015 var eit roleg år for fylkesvist skadefellingslag i høve til året før heldigvis. Det vart gitt løyve til skadefelling på jerv i Lærdal i juni der laget vart brukt. Totalt var to personar ute i felt i tilsaman 12 døger fordelt på to turar. Det vart gjort sporfunn, men ikkje observert jerv. Det var ellers gitt skadefellingsløyve på jerv i Luster i juni der det vart skote jerv på åte, og eit skadefellingsløyve på ulv i Eid utan felling. Begge desse løyve vart organiserte lokalt og gjennomførte utan vår bistand. Drift og leiing av fellingslaget blir utført av utmarksavdelinga Vestskog (tidlegare Sogn og Fjordane skogeigarlag). Fellingsleiar er Arve Aarhus. Utover fellingsforsøka har laget gjennom året hatt tett kontakt med fylkesmannen og SNO samt næringa. Fellingsleiar har delteke/informert om laget på møte i kontaktutvalet for rovdyrsaker, rovviltnemnda, beitelagsmøta til fylkesmannen med meir i løpet av året. Fellingslaget har vanligvis fagsamling for laget på vårparten. Det vart ikkje gjennomført dette året grunna manglande finansiering. Laget består av 25 personar som er valgt ut etter søknad. Medlemar av laget er mest mogleg jamt fordelt i ulike kommunar i Sogn og Fjordane. I tillegg til faste medlemar av laget, har fellingsleiar høve til å utvide laget med lokale personar etter behov i samband med gjennomføring av skadefellingsforsøk. Finansiering av laget er for det meste gjort over løyvingar frå Fylkesamannen sine rovviltmidlar såkalla førebyggjande og konfliktdempande(fkt) tiltaksmidlar. Laget har ikkje oppsparte midlar og driv etter årlege løyvingar etter søknad. Fylkesmannen i SFJ ga i 2015 signal om at FKT midlane for framtida ikkje kunne påreknast å brukast til drift av fellingslaget, men at tilskot til kompetanseheving, utstyr og informasjonsarbeid ville kunne påreknast. Fellingslaget har orientert kommunane om utfordringane knytt til framtidig finansiering av drift, og vil jobbe vidare med dette i Dette til orientering Arve Aarhus Fellingsleiar aaarh@online.no

20 GJETARHUNDNEMNDA ÅRSMELDING Gjetarhundnemnda i SFSG har vore slik samansett i 2015: Leiar: Nestleiar: Medlem: Medlem: Ragnhild Sæle, SFSG Kurt Magne Fardal, Indre Sogn Magnus Grimeland, Nordfjord Roger Løvik, Sunnfjord og Ytre Sogn Det har vore halde to møter i nemnda i meldingsåret. Medlemane i nemnda vart samde om nye reglar for uttak til NM. Desse reglane skal gjelde i 5 år, før ein eventuelt gjer endringar. I tillegg vart det vedteke at kvart enkelt gjetarhundlag i regi av NSG kan melde inn distriktsprøvar. Landsprøvar skal meldast inn via SFSG. På det siste møte deltok og Ingunn Reme frå styret i SFSG, då ho som aktiv i gjetarhundmiljøet hadde ein del idear i høve arbeidet med gjetarhund. Ei av ideane var profilering «Team Sogn og Fjordane», noko som kvart enkelt gjetarhundlag skal ta stilling til på årsmøta i dei ulike gjetarhundlaga. Fylkesmeisterskapen vart arrangert på Viksdalen av Sunnfjord og Ytre Sogn Gjetarhundlag. Forholda var ikkje optimale på grunn av tidspunkt for prøven og sein slått, noko som gjorde at det arealet som var tenkt brukt, ikkje kunne brukast. Roger Løvik med Prince Caspian vart fylkesmeister 2015 i kl. 3. og deltok i NM. SFSG kunne berre stille med ein ekvipasje i Aktiviteten i dei ulike laga har vore varierande i Gjetarhundmiljøet i Sogn og Fjordane har hatt ei utfordring når det gjeld, kva oppfatning personar frå andre fylker har hatt av oss. «Bråk og indre strid». Her har kvar og ein av oss ein jobb å gjere, og det ser ut som om vi no er på rett veg. Det er viktig at vi ikkje lar nokon snakke ned gjetarhundmiljøet i Sogn og Fjordane, men fortelje at vi faktisk har eit bra miljø her i fylket, og at vi jobbar for at det skal verte enda betre. For Gjetarhund nemnda i SFSG Ragnhild Sæle

21 ÅRSMELDING FOR SYSG 2015 Styret i Sunnfjord og Ytre Sogn Gjetarhundlag har bestått av: Roger Løvik, leiar Jan Kåre Ravnøy, nestleiar Svein Heggebø, kasserar Erlend Fossen, varamedlem Tommy Aasen, varamedlem Andre tillitsvalde: Johannes Lundekvam, revisor Valnemnd: Gunnar Osland, leiar Vigdis lunde, medlem Det var 15 betalande medlemmer i 2015 mot 12 betalande medlemmer i I 2015 har vi avholdt 2 styremøter og ein del telefonmøter, samt uformelle drøftingar på gjetarhundtreninger. Roger Løvik har som leiar i SYSG vært medlem i Sogn og Fjordane gjetarhund nemnd og deltatt på 2 møter der. GJETARHUNDTRENING I 2015 hadde vi faste fellestreninger i Flokeneset, Naustdal og på Lunde kvar sine dagar kvar veke i frå våren til sein haust. GJETARHUNDPRØVER Vi arrangerte klasse 1 og klasse 2 prøve den 1 november i Kvammen. 6 september arrangerte vi Fylkesmeisterskap, klasse 1, 2 og 3 på Viksdalen, i Fosseheimen naturpark. Og gledelig var det at fylkesmeisteren, Prince Caspian, er frå vårt gjetarhundlag. Han var òg einaste frå Sogn og Fjordane som kvalifiserte seg til Nm i bruk av gjetarhund.

22 ÅRSMELDING INDRE SOGN GJETARHUNDLAG 2015 Styret i ISG 2015 har vore samansett slik: Leiar: Kurt Magne Fardal (på val) Styremedlem: Hilde Valland Styremedlem: Tom Idar Kvam (på val) 1. vara: Bjørn Hagen (på val) 2. vara: Kjell Harald Bø (på val) Revisor : Øystein Urnes (på val) Det har vore eit styremøte i 2015 elles har styret hatt kontakt via telefon. Laget si målsetting har vore å få flest mogeleg med på fellestreningar som har vore i Gaupne, Hafslo, Sogndal og Vik. Helga april arrangerte me kurs i Gaupne med Torkjell Solbakken og Anne Kari Veikleenget frå Gudbrandsdalen som instruktørar. Det var teori på Fredag kveld med 24 deltakarar. Laurdag og søndag var det praktisk undervisning der alle 16 ekvipasjar fekk tilpassa opplæring. Laurdagskveld var det sosialt samvær med pizza. Det var eit lærerikt og godt kurs.

23

24

25

26 Årsmelding 2015 Avlsutvalet for sau i Sogn og Fjordane Medlemane i avlsutvalet frå Tom Idar Kvam, 6869 Hafslo: leiar tlf e-post: ti.kvam@online.no Einar Helge Haugstad, 6770 Nordfjordeid: kåringsansvarleg tlf e-post: einar-helge.haugstad@nortura.no Kjell Olav Kusslid (bruksbesetning) tlf Lars Nesse: nestleiar ( representant frå styret i SFSG) tlf e-post: larsnesse@sogn.no Johannes Nedrebø (Nortura) Vara: 1. Kjell Mardal 2.Leif Tore Kårstad 3. Egil Ove Helleland Avlsutvalget i fylket har ansvaret for å spre framgangen som skapes i væreringene til bruksbesetningene. Avlsutvalget har også ansvar for å organisere kåring av værlam Væreringane I 2015 vart det sett inn for gransking 238 prøveværar og 61 eliteværar, Det vart ikkje oppretta nye ringar i Sogn og Fjordane i 2015 Kåringa Avlsutvalet organiserar alle kåringane i fylket, det er ei arbeidkrevande oppgåve som tar mykje tid og nøye planlegging. 951 lam møtte til kåring dette er 93 meir enn i kåra (793 i 2014) Avlsutvalet vart organisert litt annleis frå 2013, med eigen kåringsansvarleg som jobbar kun med kåringane, dette tykkjer me har fungert svært godt. Den største utfordringen er å få dommarkabalen til å gå opp. Dette er ikkje enkelt spesielt i helgane. Dommarsamlinga var på Nortura,Førde den 27. August. Programmet var ved Kjell Steinar Løland Me skal ha ny dommarsamling til hausten, der me går igjennom dei nye kåringsreglane. Beste Vær Beste vær i 2015 er Pilten, indeks 152 Oppdrettar Bjørn Olav Nedrebø, Vassenden, og granska i ring 171 Jølster Sjeviotring

27 Møte Avlsutvalet har i 2015 hatt 1 møte i tillegg til epostkontakt og telefonmøte, Me var og medarrangør på møtet for væreringane i Januar -15 Leiar har vore på 3 møter i regionutvalget i tillegg til fellesmøte med alle spælringane i landet. Sluttord God oppslutnad på kåringane i haust! Mange nye sauehaldarar å sjå på kåringssjå, dette er kjekt! For 2016 blir det vedtekne nye kåringsreglar(fellesreglar for alle rasane) dette er me spente på, ellers vil det sansynlegvis bli slutt på regionutvalga då avl får mindre av budsjettet til NSG. Dette tykjer avlsutvalet er negativt,då det blir større avstand mellom ringane og avlsrådet,men dette er enno ikkje vedteke. Hafslo 24/ Tom Idar Kvam Frå kåringa i Aurland

28 RESULTAT AVKOMSTGRANSKING 2015 NKS Kåringsnr Navn Rase O-ind Oppdrettar Ring Elling Lillesvangstu FILO Per Bjarte Lomheim FILOPS HAUGSTAD Einar Helge Haugstad FIBER Arve Kjell Sunde FILAS Arve Kjell Sunde FABER Arve Kjell Sunde JEGER- FRAMNES FIBA- MYRKASKOG Kåre Jostein Sylvarnes Asbjørn Myrkaskog 164 Spæl Kåringsnr Navn Rase O-ind Oppdrettar Ring Bø Fellesfjøs Bø Fellesfjøs Bø Fellesfjøs 180 Sjeviot Kåringsnr Navn Rase O-ind Oppdrettar Ring PILTEN Bjørn Olav Nedrebø Pels Kåringsnr Navn Rase O-ind Oppdrettar Ring ALI NERO Einar Nedrelo SKARLET Jarle Skartun 177 Kjøttsau BIRKELID MARKUS Vidar Heggheim 163 Kåringsnr Navn Rase K-ind Oppdrettar Ring RIO EGGUM Dagfinn Kvamme 166

29 Kåringsstatistikk 2015 Kåringssted Bedømte Kåra Kåra på disp Vraka [Gardskåring] % 41 85% 3 6% 4 8% Askvoll % 34 83% 5 12% 2 5% Aurland/Lærdal/Årdal % 75 93% 1 1% 5 6% Breim % % 4 3% 12 9% Flekke % % 0 0% 0 0% Førde % 26 87% 1 3% 3 10% Gulen (i Masfjorden) % % 0 0% 0 0% Høydalen % 35 85% 2 5% 4 10% Jølster % 66 90% 2 3% 5 7% Leikanger/Sogndal % 87 97% 0 0% 3 3% Lunde % 18 86% 2 10% 1 5% Luster % 59 94% 2 3% 2 3% Naustdal % 36 88% 1 2% 4 10% Nordfjordeid % 38 90% 0 0% 4 10% Stryn % 61 91% 2 3% 4 6% Utvik % % 0 0% 0 0% Vik i Sogn % 59 95% 0 0% 3 5% Viksdalen % 66 96% 0 0% 3 4% Sogn og Fjordane % % 25 3% 59 6

30 Geitegruppa - årsmeldinga 2015 Jo Risløv, Ragnvald Søgnesand, Vidar Sandal, Ingolf Folven og Sigurd Vikesland har vore medlemmar av geitegruppa i Gruppa har hatt to møte i På det fyrste møtet arbeidde me med programmet for geitehelga På det andre møtet drøfta me mors jurpoeng for seminbukkane frå NSG, produksjon ut over tildelt kvote, og kva som bør prioriterast ved jordbrukstingingane 2016 i forhold til geit. Geitegruppa har utarbeidd uttale til jordbrukstingingane 2016, og denne vart innarbeidd i styret sin uttale.

31 Minnepokaler Samuel J. Førde`s minnepokal beste 1. pr geit kropp og jur. Dei som til no har fått ein eller to aksjar i pokalen er desse: 2005: Ester og Atle Løvland Kandal 6823 Sandane 2006: Annlaug og Erling Vanberg Kandal 6823 Sandane 2007: Eva og Noralf Høydal Skjærli 6983 Kvammen 2008: Ester og Atle Løvland Kandal 6823 Sandane 2009: Annlaug og Erling Vanberg Kandal 6823 Sandane 2010: Grethe og Sigurd Vikesland Vikesland 5742 Aurland 2011: Kjellaug og Ingmar Hjellum Midje 5745 Aurland 2012: Åse og Rune Myklebust 6791 Oldedalen 2013: Grethe og Sigurd Vikesland Vikesland 5745 Aurland 2014: Gørild Tveit og Einar Lie 5745 Aurland 2015: Grethe og Sigurd Vikesland Vikesland 5745 Aurland Jon Hegdal`s minnepokal for beste avkomsgranska vær, uansett rase. 2012: Jæger Mix Magnar Sunde ring 175 NKS 2013: Stas Krøss Magnar Sunde ring 175 NKS 2014: Topp Sandal Jon Sandal ring 175 NKS 2015: Pilten Bjørn Olav Nedrebø ring 171 Sjeviot Oversikt over vinnarar på vandrepokal Gjetarhund: 2006: Sigbjørn Fænn med Moss 2007: Halvor Tenden med Drift 2008: Egil Syvertsbråten med Don 2009: Kurt Magne Fardal med Kez 2010: Frode Gjerde med Sam 2011: Egil Syvertsbråten med Bill 2012: Magnus Grimeland med Sanki 2013: Magnus Grimeland med Sanki 2014: Roger Løvik med Aslan 2015: Roger Løvik med Prince Caspian Beste bukk i Sogn og Fjordane Nr Brakar fødd hos Åse og Rune Myklebust, Oldedalen

32 Org.nr Lagsnamn Leiar Tlf.nr Medl Arnafjord saualslag Olav J. Dale Askrova saualslag Andre Espeseth Askvoll Sau- og Geitalslag Jan Kåre Ravnøy 33 Aurland Sau og Geit Sigurd Vikesland Breim Sau- og Geitalslag Vidar Sandal Brekke Sau- og Geitalslag Rolf Borlaug Bygstad Sau og Geit Lars Fauske Bremanger Sau og Geit Åse Leirgulen Eid Sau og Geit Arve Dal Eikefjord Sau og Geit Gunnar Seljeseth Feios Sau og Geit Rune Lunde Fjorden og Dale Sau og Geit John Øvrebø Fjærland Saualslag Endre Distad Flekke Sau og Geit Peter Kåre Igelkjøn Fresvik Sau og Geit Rune Hatlelid Førde Sau- og Geitalslag Per Ravndal Gaupne Sau og Geit Elling Lillesvangstu Gloppen Sau og Geit Kjell Mardal Guddal Sau- og Geitalslag Øystein Osland Gulen Sau og Geit Vidar Reksnes Hafslo Sau og Geit Tom Idar Kvam Hestad saualslag Knut A.Laukeland Holmedal Sau og Geit Odd Jarle Øvreås Hornindal Sau- og Geitalslag Per Øen Hyllestad Sau og Geit Eirik Koefoed Indre Hafslo Sau- og Geitalslag Øystein Urnes Jølster Sau og Geit Ragnhild Sæle Kvamsøy Sau og Geit Lars Halvard Ese Kyrkjebø Sau og Geit Leif Brekken Leikanger Sau og Geit Marit H. Halsnes Luster Sau og Geit Sigbjørn Skjerdal Lærdal Sau og Geit Kåre Rudningen Naustdal Sau- og Geitalslag Vidar Heggheim Nordalsfjord Sau og Geit Magnar Nordal Nordsida Sau og Geit Jan M. Heggedal Oldedalen Sau og Geit Linda Alsaker Sande Sau og Geit Helge Skagen Selje Sau og Geit Mirjam Friberg Skjolden Sau og Geit Andreas W. Wiese Sogndal Sau- og Geitalslag Håvard Øyrehagen Solund Sau og Geit Anne Marie G. Færøy Stavøy Sau- og Geitalslag Torgunn Eikevik Stryn Sau- og Geitalslag Ola Skogli Vetlefjorden saualslag Tor Sværen Vik Sau og Geit Jon Numedal Vikane Sau og Geit Oddbjørn Reme Viksdalen Sau og Geit Eli Berge Ness Årdal Sau og Geit Erling Offerdal

33 REFERAT FRÅ LEIARSAMLING I SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT 2015 Stad: Scandic Sunnfjord Hotell i Førde Tid: Laurdag 31. oktober Lokallaga sin time J. Risløv frå fylkesstyret informerte om kravet i lagslovene om at alle lokallaga må registrerast med organisasjonsnummer i Brønnøysundregistera med organisasjonsform foreining. Vidare informerte han om vedtak i NSG frå 2005 om at alle lag i organisasjonen skal heite Sau og Geit i staden for Sau- og Geitalslag som var vanleg tidlegare. Pr. 31. okt har 18 av 48 lokallag organisasjonsnummer og berre 4 av desse har rett namn. Her er såleis ein jobb å gjere med å få dette på plass. Fylkeslaget skal sende ut skriv om dette til lokallaga i etterkant av leiarsamlinga. E.B. Ness sa at me som tillitsvalde bør vere flinke til å bruke namnet Sau og Geit. R. Sæle orienterte om at ein vurderer å gå over til ein felles kontingent for alle og ikkje gradert som i dag med over og under 50 dyr. Dette vil kome på høyring. I tillegg kjem det ei sak på høyring om å ha landsmøte kvart år. J.I. Kalland: Viste til sak 21/15 i SFSG. Dersom SFSG skal låne ut kikkerten vil Naustdal Sau og Geit kalle inn att pengane dei gav til føremålet. Sak 40/15 i SFSG. Ynskjer referat frå møtet i Naustdal 30/06/15. E.B. Ness: Forslag om at ein lagar reglar for kikkerten fram til årsmøtet. Bruk sunn fornuft ved utlån i tillegg til reglane. V. Sandal: Er potten til fylkesfellingslaget auka? L. Nesse: Fylkesmannen har ansvar for og fordeler pengar til fylkesfellingslaget. Veit ikkje om potten er auka. J.K. Ravnøy: Kva med pengane vedtekne på årsmøtet i SFSG etter forslag frå Naustdal og Askvoll? E.B.Ness: Ein må lage nye skjema til kåringa. I dag er det overstrykingar osv. Tilbakemelding på seminkatalogen. E. Offerdal: Ynskjer å få til sosiale turar. Oppfordrar lokallaga om å sende innspel til fylkeslaget. Føreslær ein tur i ytre og ein i indre. R. Sæle: Heilt samd. Prøver å få til turar framover. E.B. Ness: Forslag om å utfordre Stryn til å arrangere tur. Mulege alternativ: Kamperhamrane, Sunndalen eller Glæra (gamal drifteveg). E. Offerdal: Utfordre Skjolden til å lage tur i Mørkridsdalen. J.K. Ravnøy: Me hadde tur i Askvoll i august. Lite oppmøte.

34 V. Sandal: Beitedyr: I Gloppen søkte ein om utvida bandtvang og fekk der auka den frå 20. aug til 15. okt. J. Nummedal: Smitterisiko ved omreisande saueklypparar. Mattilsynet lunkne. Kva kan me gjere i fellesskap? Kan me få klipparane til å skifte klede når dei t.d. kryssar livdyromsetningsgrenser for sau? J.K. Ravnøy: Askvoll har søkt om bandtvang heile året. K. Rudningen: To lover regulerer bandtvangen: - Viltlova (Naturmangfaldslova). Bandtvang til 20. aug. - Bufelova. Det er bandtvang når dyr er på beite. (Referent har sjekka i ettertid: Det er hundelova som regulerer dette. Den har generell bandtvang frå 1. april til 20. aug. Med heimel i 6 i hundelova kan kommunen gjennom forskrift utvide bandtvangsperioden.) Informasjon frå TINE ved Helga Kvamsås Gjennomsnittleg geitemjølkskvote i 2015: Sogn og Fjordane: Landet: liter liter Tørrstoffinnhaldet i geitemjølka har auka frå 10,49 % i 2001 til 11,88 % i Avdrått: 2001: 558 liter/geit 2014: 742 liter/geit 2015: Betydeleg lager av ekte geitost. Kvotefylling på 92,2 %. Bruken ned med 3 %. Total kvote på 22,5 mill. l geitemjølk på landsbasis. Anders Felde, Sogn og Fjordane bondelag Me treng vekst i Sogn og Fjordane på Sau. 3 stolpar som er avgjerande for landbruk i heile landet. Importvern Marknadsbalanse Jordbrukstingingane På rovdyr er det avgjerande at ein held oppe trykket. Jordbrukstingingane 2016 NSG sentralt skal ha innspel innan 1. februar 16. Me har fått nokre dagars utsetjing slik at lokallaga kan behandle saka på årsmøta sine.

35 Innspel: Utmarksbeitetilskotet Utbetaling av tilskot (Framlegg om reduksjon frå 2 til 1 utbetaling pr år) Endring i ulltilskot Teljedato Auke prisane/auke tilskota Eigedomsoverdraging skattlegging Eigedomsstruktur kan A/S eige jord? Tilskot til villsau konsekvensar av omlegginga i fjor Bu og driveplikt. Vert praktisert ulikt. Viktig, men ikkje aktuelt i jordbrukstingingane. Framtidsperspektiv: Sau/Geit i Sogn og Fjordane. Kva ynskjer me om 5 10 år? Diskutere dette på sauemøtet på Skei i januar. Viktig med god dialog med Bondelaget, og Ragnhild må få innspel frå gruppa til møtet med Bondelaget i desember. Gjetarhund: J.K. Ravnøy: Hunden har ikkje vore nemnd. Gruppe til å utarbeide eit framlegg frå SFSG: Odd-Jarle Øvreås Eli B. Ness Jon O. Nummedal Frå leiarsamlinga i oktober.

36

37

38

39

40

41 Medlemsinfo juli 2015 STYRET I SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT 2015: Leiar: Ragnhild Sæle, Ålhus, 6847 Vassenden Tlf e-post: leder.sognogfjordane@sauoggeit.no Nestleiar: Lars Nesse, 6888 Borgund Tlf e-post: larsnesse@sogn.no Sekretær: Odd-Jarle Øvreås, 6982 Holmedal Tlf e-post: odd-jar@online.no Styremedlem: Jo Risløv, 6893 Vik i Sogn Tlf e-post: jo.rislov@gmail.com Styremedlem: Ingunn Reme, 6793 Innvik Tlf e-post: ingunnp@gmail.com Vara: 1. Vidar Sandal, Breim 2. Margrethe Garlid, Stryn 3. Jostein Flatland, Sogndal Utsendingar til landsmøte i NSG 2015: Vara: 1. Lars Nesse, Lærdal 1. Tom Idar Kvam, Hafslo 2. Ingunn Reme, Innvik 2. Vidar Sandal, Breim 3. Jo Risløv, Vik i Sogn 3. Margrethe Garlid, Stryn 4. Odd-Jarle Øvreås, Holmedal 4. Jostein Flatland, Sogndal Ragnhild Sæle møtte som varaordførar i representantskapet. Lars Nesse skal ha ekstra fokus på rovdyr. Jo Risløv skal ha ekstra fokus på geit. Ragnhild Sæle er vald som SFSG sin representant i Gjetarhundnemnda.

42 LANDSMØTE I NSG MARS 2015 Sigurd Vikesland, Aurland, vart attvald som fast styremedlem til styret i NSG. Ragnhild Sæle, Jølster, vart attvald som varaordførar i Representantskapet. Som følgje av at leiar i SFSG, er varaordførar i Representantskapet, vil nestleiar representere SFSG på Representantskapsmøte På landsmøte vart det og vedteke nye lover for lands-, fylkes- og lokallag. Desse finn ein på heimesida til NSG. Nokre av endringane er: Organisasjonsform, tredje avsnitt «Alle ledd av organisasjonen har organisasjonsform foreining, og skal vere registrert som eigen juridisk eining i Brønnøysundregistrene Lokallag. «Eit lokallag må ha avhalde årsmøte og minst eit styremøte i året. Lokallag som ikkje vert drive etter lagslovane settast under administrasjon av fylkeslaget for å vurdere grunnlaget for vidare drift Årsmøte i lokallag, tredje avsnitt. «Lokallag som ikkje har hatt årsmøte har ikkje stemmerett på årsmøtet i fylkeslaget og laget sin del av medlemskontingenten vert halde att av NSG Årsmøte i fylkeslag. Årsmøte er samansett av: «Leiarane i dei lokale laga. I tillegg vel lokallag med over 25 medlemer 1 utsending per 25 medlemer per 31. desember føregåande året, om ikkje anna er vedteke på årsmøte i fylkeslaget (Trer i kraft frå 2017). 5. Det er ikkje høve til å møte med fullmakt på årsmøtet i lokallaget, fylkeslaget eller landsmøtet. Det er svært mange lokallag i Sogn og Fjordane som ikkje er registrert i Brønnøysundregistrene, så her har mange lokallagsstyrer ein jobb å gjere. Det som kan vere ei utfordring, er å finne papir frå skipingsmøte. I tillegg har vi ei rekkje lokallag som fortsatt brukar «alslag». Det bør og rettast opp, då landsmøte for fleire år sidan gjorde vedtak om at det skulle heite «Sau og Geit». BEITE/BEREDSKAP Etter ein svært lang og krevjande vår og forsommar, er det endeleg håp om å få dyra i utmark/til fjells. Mange plassar, fleire veker seinare enn normalt. Det har gått hardt utover innmark hos mange, og usikkerheita no er korleis det vert med fôr til vinteren. Når ein no endeleg får slept dyra i utmark, opplever ein å få rimeleg sikre observasjonar av rovdyr i enkelte område. Sjølv om ein no har fått tatt ut 7 jervar i Indre Sogn, så har ein beitesesongen 2014 friskt i minne, og mange i heile fylket er bekymra for kva beitesesongen vil bringe. Rovviltnemnda har vedteke kvote på skadefellingsløyve på jerv, bjørn, ulv og gaupe for beitesesongen, og desse løyva vert administrert av Fylkesmannen v/hermund Mjelstad. Dersom ein finn kadaver og desse er dokumentert av SNO kan ein søkje om skadefellingsløyve. Dei som kan søkje er fortrinnsvis kommunen eller beitelag/sankelag. Verken SFSG eller lokallag vil få løyve,

43 då det ikkje er høve til å gje skadefellingsløyve til lag/organisasjonar. Oversikt over rovviltkontaktar finn ein i årsmeldinga til SFSG. Får ein skadefellingsløyve kan ein nytte seg av fylkesfellingslaget. I følgje overordna styresmakter, skal rovdyra fortrinnsvis takast ut via lisensjakt, noko som krev løyve frå grunneigar. Då er det viktig at ein har på plass slikt løyve, skriftleg. Slik jakt føregår som regel over store område. SFSG vil oppmode alle lokallaga til å gjere ein jobb, når det gjeld å innhente skrifteleg løyve frå grunneigarane, og i tillegg organisere lokale jaktlag. SFSG har ikkje eige jaktlag, slik som enkelte hevdar, men har etter oppmoding frå næringa fått til ei koordinering, når det gjeld observasjonar av spor, felles sporing og til å skaffe jegerar dersom nokon treng assistanse utanfrå. Dei lokale jaktlaga kan og hjelpe fylkesfellingslaget å felle rovdyr på skadefellingsløyve, om det vert trong for det. Ein bør og oppmode alle hjortejegerar til å registrere seg som lisensjeger. Dersom det vert aktuelt at lokale jegerar vert med, er det krav om å ha papira i orden, skyteprøve og betalt jegeravgift. I vinter vart det samla inn ein del midlar, for å kunne hjelpe fylkesfellingslaget med betre utstyr. Pr. i dag er det kjøpt inn ein kikkert. SFSG vil jobbe for å få til ei felles beredskapsordning med fylkesmannen. Vedlagt ligg mal for grunneigarunderskrifter m.m. Norges Bondelag og Utmarksavdelinga for Akershus og Østfold har fått laga eit hefte» Jaktområder for rovdyr- En veileder i grunneierorganisering og tilrettelegging» rovdyr

44 GEITEGRUPPA I følgje vedtektene for «Geitegruppa», skal gruppa utnemnast etter kvart årsmøte. Leiaren av gruppa skal komme frå styret i SFSG, og er for 2015 Jo Risløv frå Vik. Dei andre i Geitegruppa er: Vidar Sandal, Ingolf Folven, Ragnvald Søgnesand og Sigurd Vikesland. Har ein saker ein vil ta opp i høve geita, så ta kontakt med medlemane i Geitegruppa. Geitegruppa har ansvar for å arrangere «Geitehelg på Skei». I 2015 vert den arrangert november, så sett av datoane. JORDBRUKSTINGINGANE slaktetilskot til lam og kje Endringane, som vart gjort ved jordbrukstingingane i mai 2015, i høve lammetilskotet har ført til mykje diskusjon, og mange er misnøgde. I fylgje endeleg avtaledokument punkt (s. 16) og 73 (s. 24), gjeld omlegginga også for kjeslakt. Det vert hevda at ein ikkje tapar pengar, før ein legg ned drifta, medan andre hevdar at ein tapar allereie frå omlegginga. Begge deler er rett, avhengig av om ein brukar kontantprinsippet (tilskot utbetalt frå Staten) eller rekneskapsprinsippet (opptent tilskot ved levering av slakt). Faktum er at ein uansett tapar tilskot for eitt års produksjon. Det er etter vår meining feil at ein ikkje skal få tilskot for eit lam/kje som ein har produsert og levert. Etter gamal ordning har ein produsert og levert lamma til slakt i år 1, og søkt om tilskot og får utbetalt tilskot i år 2. Etter hovudprinsippa i skattelova skal bøndene inntektsføra slaktetilskot for lam levert i år 1 i rekneskapen for år 1, men i fylgje likningspraksis har det likevel vore høve til og vorte praktisert at tilskot blir inntektsført og skattlagt i det året ein har fått pengane utbetalt frå Staten, dvs. i år 2. På den måten har ein heile tida lege eitt år på etterskot med utbetaling av tilskot og inntektsføring i rekneskapen til bonden, i høve til tidspunkt for produksjon og levering av lam til slakt. For ein bonde som legg ned eller overdreg bruket til neste generasjon i 2018, kan samanhengen mellom produserte lam og utbetalt tilskot synast slik for lam leverte i perioden 2014 til 2017: År Total Tal lam til slakt Slaktetilskot pr lam Opptent tilskot Utbetaling frå Staten Slaktetilskot i rekneskapen For lam levert til slakt i perioden , får han totalt kr utbetalt i slaktetilskot. Dersom han leverte lam til slakt i 2013, fekk han sjølvsagt dette utbetalt i 2014.

45 Ved omlegging til utbetaling av slaktetilskot over slakteoppgjeret burde han i 2016 fått utbetalt slaktetilskot for både lamma som vart sende til slakt i 2015 og for lamma slakta i 2016: År Total Tal lam til slakt Slaktetilskot pr lam Opptent tilskot Utbetaling frå Staten Slaktetilskot i rekneskapen Slaktetilskotet for lam levert i perioden burde vore totalt kr , med utbetaling av slaktetilskot i 2016 for lam leverte både i 2015 og Men slik vert det ikkje etter årets jordbruksavtale. Den legg opp til at bonden får utbetalt halvt slaktetilskot pr lam levert i 2015 og halvt slaktetilskot over slakteoppgjeret for lam levert i Dette for at Staten skal sleppa dobbel utbetaling av slaktetilskot for lam i 2016, slik som i tabellen ovanfor. Ut frå endeleg jordbruksavtale blir slaktetilskotet slik: År Total Tal lam til slakt Slaktetilskot pr lam Slaktetilskot pr lam - slakteoppgjer Opptent tilskot Utbetaling frå Staten Slaktetilskot i rekneskapen Me ser at ein sauebonde som leverer 100 lam til slakt kvart år, tapar kr på omlegginga. Om pengane er tapte i 2015 og 2016, eller i 2018 er avhengig av om ein ser på når ein får eit krav på tilskotet, eller om ein ser på tidspunktet for utbetaling av slaktetilskotet. Dette gjeld også dei som startar opp med sau og leverer slakt for fyrste gong i 2015 eller i Me veit ikkje korleis slaktetilskotet blir etter 2016, då dette ikkje er avtalt endå, men i tabellane ovanfor er det lagt til grunn at totalt slaktetilskot pr lam blir kr 500 for lam levert til slakt i 2017.

46 For kjeslakt var årleg sats kr 300 pr kje slakta i 2014, medan han for kje slakta i 2015 og 2016 blir kr 150 pr kje. Samla tap blir kr for ein geitebonde som leverer 100 kje til slakt kvart år. Fordelen med omlegginga er at bøndene no veit kva dei får i tilskot, før dei set på kje (og lam) til slakt. Med gamal ordning var mange av kjea både oppfora og slakta før ein visste resultatet av jordbrukstingingane og kva slaktetilskotet vart. Endeleg avtaledokument for 2015 finn du her: endelig pdf JORDBRUKSTINGINGANE 2016 Når det gjeld førebuingane til jordbrukstingingane for 2016 vil styret i SFSG jobbe etter same modell som i 2014, kor lokallaga får moglegheit til å kome med innspel i god tid før SFSG må sende inn sitt framlegg. Vi vil oppmode NSG til å sette fristen for fylkeslaga til starten av februar LEIARSAMLING 2015 Etter erfaringane med leiarsamlinga i 2014, vil ein i år og arrangere leiarsamlinga som ei dagsamling, på Førde Hotel. Eit av tema som vil verte drøfta, er innspel til jordbrukstingingane Kva for anna tema som vil verte sett opp, er enda ikkje klart. Dersom der er lokallag som har ønskjer, så må de sende det inn til sekretær i SFSG innan 1. august. BORDSETE PÅ GLOPPEN HOTELL 25. APRIL 2015 Onsdag 25. april var det invitert til bordsete på Gloppen Hotell, der produkt av geitemjølk og kjekjøt/geitekjøt stod på menyen. Det var ei fantastisk oppleving for oss som var invitert. Stor takk til kokken på Gloppen Hotell, Bodil, for ei fantastisk matoppleving. Det som og var svært positivt var at det møtte opp kokkar frå hotellnæringa i Sogndal, Nordfjordeid og Skei, så ein håpar at «bordsete» gav dei inspirasjon til å nytte produkt av kje, geit og geitemjølk, på sine arbeidsplassar. Blant dei frammøtte var og journalistar frå Firda og Firda Tidend, samt Nortura og Tine med fleire. AVLSUTVALET FOR SAU Styret i SFSG har på styremøte valt avlsutval for dei to neste åra: Leiar : Nestleiar: Kåringsansvarleg: Bruksbesetning: Nortura: Vara: 1. Kjell Mardal 2. Leif Tore Kårstad 3. Egil Ove Helleland Tom Idar Kvam, Hafslo Lars Nesse, (Representant frå styret i SFSG) Einar Helge Haugstad Kjell Olav Kusslid Johannes Nedrebø

47 GJETARHUNDNEMNDA Medlemane i Gjetarhundnemnda for 2015 er: Roger Løvik - Sunnfjord og Ytre Sogn Gjetarhundlag Kurt Magne Fardal Indre Sogn Gjetarhundlag Magnus Grimeland Nordfjord Gjetarhundlag Ragnhild Sæle - SFSG DET SKJER KALENDAR Styret i SFSG ber om at alle lokallaga tek i bruk aktivitetskalendaren som ligg på heimesida til fylkeslaget. Her ønskjer vi å få lagt inn alle arrangement/aktivitetar som vert arrangert av fylkeslaget, avlsutval sau, gjetarhundnemnda og lokallag. Send informasjon til jonny@lofnes.no. Jonny Lofnes er ansvarleg for oppdatering av aktivitetskalendaren og resten av heimesida. YMSE Så får vi håpe på ein problemfri beitesesong. Vi minner nok ein gong om at dersom ein finn skada/daude dyr der ein har mistanke om at det er freda rovvilt som er skadevoldar, så TA KONTAKT MED ROVVILTKONTAKTEN, og la vedkommande avgjere kva/kven som er årsaka til skaden. DETTE ER GRATIS. Det er betre å ta kontakt ein gong for mykje enn ein gong for lite. Dess betre vi som småfehaldarar kan dokumentere eventuelle tap, dess betre er det. Vi vil og oppmode lokallaga til å nytte seg av plakatane som ein kan få kjøpt hos NSG, når det gjeld bandtvang og tilsyn. Styret i SFSG ønskjer alle medlemane ein god og rovdyrfri sommar. For SFSG Ragnhild Sæle -leiar-

48 MEDLEMSINFO DESEMBER 2015 ÅRSMØTE 2015 Styret har vedteke at årsmøte i SFSG for 2015 vert på Skei Hotel, FREDAG 26. FEBRUAR 2016, med påfølgjande fagdag laurdag 27.februar. Saker som lokallag ønskjer skal fremjast for årsmøte, må vere fylkesstyret i hende seinast 26. januar. Årsmøte i lokallaga skal haldast innan 1. februar kvart år, og skal kunngjerast med minst 14 dagars varsel til medlemane. Saklista skal og gjerast kjend for medlemane Protokoll frå årsmøte i lokallaget, årsmelding og rekneskap skal sendast til fylkeslaget innan 15. februar. Det er medlemstalet pr som er grunnlaget for tal utsendingar til årsmøte. Leiar er sjølvskriven, i tillegg har lag med over 50 medlemar rett på ein utsending pr. 50 medlemar. Husk å velje vara til utsendingane, då utsendingane skal vere valt av årsmøte. Det er ikkje høve til å møte med fullmakt til årsmøte, verken i lokallaget eller fylkeslaget. Vi vil og minne om at lokallag som ikkje har hatt årsmøte, ikkje har stemmerett på årsmøte i fylkeslaget. I tillegg vil laget sin andel av medlemskontigenten verte halden att av NSG. Ein vil og oppmode lokallaga til å sette seg inn i vedtektene til NSG. Desse var oppe til revidering på landsmøte i mars 2015, der det vart gjort diverse endringar. Mellom anna er det no krav til at alle lokallag skal vere registrert som eigen juridisk eining i Brønnøysundregistra. Det vil sei at alle lokallag skal ha eige organisasjonsnummer. MIN SIDE Som dei fleste nok har fått med seg så har NSG tatt i bruk nytt medlemssystem «Min side/medlemsnett for tillitsvalde. Styret i SFSG vil oppmode alle lokallagsleiarane til å logge seg inn, og oppdatere e-postadresse m.m. for alle dei tillitsvalde. Dette vil mellom anna lette arbeidet for SFSG når det gjeld å få kontakt med lokallaga. For at du skal kunne logge deg inn på «Min side» må du ha oppgitt ei gyldig e-postadresse, som NSG har registrert på deg i medlemssystemet. Har du det kan du, via «Min side», be om å få tilsendt passord. Her kan du administrere eigne opplysningar, slik at dei til ei kvar tid er rette. Minner og om at faktura for medlemskontigent for 2016, låg ved medlemsbladet som kom no i desember og at forfall er Sogn og Fjordane Sau og Geit Postadresse: Ragnhild Sæle Tlf Bankgiro: Ålhus Orgnr VASSENDEN E-post: leder.sognogfjordane@sauoggeit.no INNSPEL TIL JORDBRUKSTINGINGANE På leiarsamlinga vart innspel til jordbrukstingingane 2016 drøfta. For å få jobba vidare med dei tankane som kom opp på leiarsamlinga, vart det sett ned ei arbeidsgruppe, som skulle komme med eit høyringsutkast vedrørande sau. «Arbeidsgruppa» består av Eli Berge Nes Viksdalen Sau og Geit, Odd-Jarle Øvreås SFSG og Jon O. Nummedal Vik Sau og Geit. Gruppa bad om innspel frå lokallaga innan 15. november. Geitegruppa er ansvarleg for innspel vedrørande geit. Forslaget som er utarbeida av gruppene vert sendt ut til lokalaga, med høyringsfrist 1. februar. Då har alle lokallaga, om ønskjeleg, høve til å drøfte innspela til jordbrukstingingane på årsmøta i sine.

49 GEITEDAGANE Geitedagane 2016 skal avviklast i Harstad august GEITEHELG Som i 2014 vart det arrangert «Geitehelg» på Skei Hotel, i regi av «Geitegruppa». Dette var to dagar med interessant fagleg påfyll og sosialt samkvem. Deltakinga var god med kring 50 påmelde. Samlinga vart opna av Leidulf Gloppestad, ordførar i Gloppen. Deretter var det fagleg program med tema som smittesikring, jurhelse og mjølkekvalitet ved Helsetenesta for geit, gjødsling og grasproduksjon ved NLR, levering av kjeslakt til Nortura, og ein demonstrasjon av den nye geitekontrollen ved Olav Senstad. Laurdag kveld var det julebord og dans. Sundagen starta med innlegg frå Anders Felde, leiar i Sogn og Fjordane Bondelag. Deretter fekk deltakarane ein gjennomgang av marknadssituasjonen for geitemjølksprodukt og korleis kjedene styrer vareutvalet i butikkhyllene, ved Rita Helmen frå Tine. Til slutt fortalde Charlotte Haukås korleis det er å jobba med boergeit, og Anne Karin Hatling delte erfaringane sine med drift av stølsysteri og stølskafe. Tilbakemeldingane til arrangørane på tema og gjennomføring har vore gode, og det vert truleg ei ny «Geitehelg» i november Dette er eit arrangement som gjev fagleg påfyll også for dei som ikkje har geit. Det kan elles nemnast at det er oppretta eit nytt punkt Geit i venstremenyen på heimesida til Sogn og Fjordane Sau og Geit, der artiklar relatert til geit ligg samla. Sogn og Fjordane Sau og Geit Postadresse: Ragnhild Sæle Tlf Bankgiro: Ålhus Orgnr VASSENDEN E-post: leder.sognogfjordane@sauoggeit.no BEITESESONGEN 2015/ROVDYR 2015 vart ein god beitesesong med tanke på kvalitet og rovdyrtap. Beitestatistikken frå FM er enno ikkje ferdig. For 2015 er det registrert 102 kadaversaker på beitedyr i Sogn og Fjordane. mot 294 i til jerv (Lærdal) og 7 på kongeørn ( Askvoll, Solund, Leikanger og Luster). Medel lamme vekt har i følgje Nortura auka med 1 kg, 20,4 kg. Andel *lam auka med 3,6% til 82,1%. Det er slakta 11% meir lam i høve til 2014, lam i SMÅFESAMLING Småfesamling sau vert arrangert Dette har vorte ei svært populær samling, med stor deltaking og eit godt fagleg program. Denne gong er og gjetarhund på programmet, så dei som er interessert i å få meir informasjon om gjetarhund, har høve til å få det her. Påmelding innan til Nortura Førde Medlemssenteret v/johannes Nedrebø, johannes.nedrebo@nortura.no. Tlf Sogn og Fjordane Sau og Geit

50 GJETARHUND Under SFSG har ein Gjetarhundnemnd som består av leiarane i gjetarhundlaga og ein representant frå styret i SFSG. Vi har tre gjetarhundlag, Nordfjord gjetarhundlag, Indre Sogn gjetarhundlag og Sunnfjord og Ytre Sogn gjetarhundlag. Desse laga vert drivne av dyktige og engasjerte «gjetarhundfolk». Så dersom her er personar som ønskjer informasjon eller hjelp, når det gjeld gjetarhund, så er det berre å ta kontakt med leiarane i dei ulike laga. Namn finn det på heimesida til SFSG under «Gjetarhund». Ein vil og oppmode medlemane om å møte opp når det vert arrangert gjetarhundprøvar rundt om i fylket. Det er fantastisk å sjå, for eit utruleg «hjelpemiddel» ein gjetarhund er i sauehaldet. INFORMASJONSFLYT Styret i SFSF må nok ein gong oppmode lokallagsleiarene om å formidle informasjonen som vert sendt ut, vidare til medlemane. Heimesida og Facebooksida vert jamleg oppdatert. Har lokallaga arrangement eller liknande, som dei ynskjer å dele med andre, så er det berre å sende det til Jonny Lofnes, e-post jonny@lofnes.no. STYRET I SOGN OG FJORDANE SAU OG GEIT ØNSKJER ALLE MEDLEMANE EI RIKTIG GOD JUL OG EIT GODT NYTT ÅR For Sogn og Fjordane Sau og Geit Ragnhild Sæle -leiar-

51 Eigne notat

52 Takk for støtta. Sjå meir på heimesida vår: