ASKVOLL KOMMUNE Landbruk Askvoll og Fjaler

Transkript

1 NOTAT ASKVOLL KOMMUNE Landbruk Askvoll og Fjaler Dok. ref. Arkiv: Dato: JAF 18/32-1 K2 - K Utkast - Kommunalt måldokument for forvaltning av hjortevilt Innleiing Etter Forskrift om forvaltning av hjortevilt, skal kommunane vedta måldokument for forvaltning av hjortevilt. Dokumentet skal ta omsyn til opplysningar om beitegrunnlag, bestandsutvikling, skade på jord-/ skogbruk, og viltulykker langs veg. Det skal vidare leggast til rette for ei lokal forvaltning med sikte på nærings- og rekreasjonsmessig bruk av hjorteviltressursen. Måldokumentet dannar grunnlaget for godkjenning av bestandsplanar m.m. Offentlege mål, krav og føringar: Rammeverket for hjorteviltforvaltninga finn ein i hovudsak i Viltlova, Naturmangfaldlova og Hjorteviltforskrifta. Føremålsparagrafane i Naturmangfald- og Viltlova, dannar i lag med forvaltingsprinsippa i Naturmangfaldlova ( 4-14) dei grunnleggande retningslinene for Forvaltning av vilt. DN sin strategi for framtidig forvaltning av hjortevilt, DN-rapport 8-29, trekkjer i tillegg opp viktige linjer for forvaltinga. Organisering Det er og har vore eit mål, frå overordna mynde, at forvaltning av utmarksresursane skal gjerast lokalt og med stor medverknad frå grunneigarane. På 2- talet vart mange oppgåver flytta frå Fylket til kommunane. Det vart vidare opna opp for at grunneigarane kunne søkje om godkjenning av eigne bestandsplanar for forvaltning av hjortevilt. Ei lokalt forankra, forvaltning vart vidare styrka ved revisjon av hjorteforskrifta i 212 og 216. For utfyllande informasjon om «Rolle og oppgåvefordeling» vert det vist til vedlegg nr. 2 til måldokumentet. I lag med lovendringane vart det i frå det offentlege løyvd midlar til prosjekt som hadde som mål å få til ei meir målretta forvaltning. Arbeidet vart organisert lokalt av Skogsamvirket og Bondelaga gjennom prosjekta Næringsutvikling og drifts-planlegging i Utmark, Målretta hjorteforvaltning betre resursutnytting, og Merkeprosjektet av hjort. Målet var å auke kunnskapen om hjort, slik at ein i framtida kunne få til bestandretta forvalting med fokus på lokal medverknad og eit godt avgjerslegrunnlag. Sluttrapporten frå Merkeprosjektet, syner mellom anna at areala som tidlegare har vore lagt til grunn ved godkjenning av bestandsplanar har vore for små med omsyn til å kunne realisere ei bestandsorientert forvaltning. Med bakgrunn i dette, sette Fylkeskommunen og Vestskog i 213 i gang prosjektet, Forvaltning av hjortebestand Prosjektet har hatt som mål å nytte eksisterande kunnskap, for å utarbeide kart over hjorten sin områdebruk, som grunnlag for å etablere ei bestandsorientert forvaltning. Med støtte frå Vestskog, fekk ein i 214/15 organisert eit felles Postadr.: Telefon: Telefaks: Bankgiro: E-post: 698 ASKVOLL johannes.folkestad@askvoll.kommune.n o

2 planområde for Askvoll, med godkjent plan for perioden Planen vart godkjent med bakgrunn i kommunalt måldokument for forvaltning av hjortevilt i Askvoll, Ved rullering av måldokumentet, er det viktig at ein tek med seg erfaringar ein har fått. Innleiingsvis har ein hatt møte med styret i Askvoll Hjorteutval/ Bestandsplanområde, den , der ein har gått i gjennom status etter jaktsesongen 217. Leiarane i valda har gjeve ei attendemelding om korleis dei oppfattar bestandssituasjonen i Askvoll. Vestskog v/ Myhren har hatt ein gjennomgang og evaluering av Sett-Hjort og avskytingstala i Askvoll planområde. Ved rullering av det kommunale måldokumenter, er styret i Bestandsplanområde, samt faglaga for landbruk, og Askvoll Jeger og Fisk, inviterte til å komme med innspel til måldokumentet, og til å delta i felles arbeidsmøte. Måldokumentet vert styrande for godkjenning av bestandsplan for Askvoll, samt øvrige saker som vedrører forvaltning av hjortevilt i Askvoll, i perioden Arealgrunnlag for hjorteforvaltning, Askvoll bestandsplanområde I Askvoll har ein i dag registrert daa teljande areal. Tabellen under syner ei oversikt over Vald med/ utan bestandsplan og teljande areal. Valdnavn Teljande areal Hjort (daa) M/ bestandsplan Askvollholmen 1771 M/ bestandsplan Dalsfjorden 6365 M/ bestandsplan Førdefjorden 5663 M/ bestandsplan Stongfjorden 3473 M/ bestandsplan Værlandet og Melværen hjortevald 1648 U/ bestandsplan Gjervik 4243 U/ bestandsplan Grane 3921 U/ bestandsplan Lervåg-Grov 2213 U/ bestandsplan Vilnes 227 U/ bestandsplan Sætre 1553 U/ bestandsplan Vilnes/Sætre 42 U/ bestandsplan Høyvik 734 U/ bestandsplan Høyvik 734 U/ bestandsplan Laukland 268 U/ bestandsplan Fjeldet 2217 U/ bestandsplan Herland 359 U/ bestandsplan Stavestrand 251 U/ bestandsplan Alden 3553 U/ bestandsplan Tviberg 3588 Sum teljande areal: daa Sum teljande areal for valda med godkjent bestandsplan er daa. Dette utgjer om lag 78% av det samla teljande arealet i Askvoll kommune ( daa). Fellingstala frå 217 syner vidare at vel 86,4% av dei felte dyra (439), var felt i vald med bestandsplan (totalt 58 dyr i Askvoll). 2. Status Når ein skal sette nye mål er det naudsynt å vete kvar ein står med omsyn til mål ein har hatt. Sett-Hjort registreringar, fellingsstatistikk, registreringar av jaktmateriale, fallviltdata, samt tilbakemeldingar frå valda/ grunneigarar, gjev samla sett det beste grunnlaget. Forvaltning av hjorteviltet, krev innsamling av informasjon om bestandsutviklinga, i kombinasjon med eit målretta jaktuttak. Jegerane har ei avgjerande rolle ved at dei skal bidra til ei god jaktorganisering, og kvart år rapportere jaktinnsats og tal hjort dei observerer under jakta.

3 Observasjonane, kalla Sett-Hjort registreringar, vert lagt inn i Hjorteviltregisteret. Der kan ein hente ut fellingstal, slaktevekter, og bestandsindeksar, som igjen kan nyttast som ein del av avgjerslegrunnlaget for den lokale- og kommunale viltforvaltinga. Status Askvoll Diagramma under syner data frå innsamla fellingsrapportar, slaktevektsskjema, og Sett-Hjort data. Innsamla talmateriale er tilgjengeleg på Hjorteviltregisteret er ei open innsynsside, der alle kan fylgje med på utviklinga i Hjortebestandane, både utifrå fellingstal, slaktevekter, og observasjonar av hjort under jakta. Jegerane kan sjølve registrere Slaktevekts- og Sett-Hjort data, elektronisk via Fellingsstatistikk Askvoll: Diagrammet under syner tildelte og felte hjort i Askvoll, i perioden I Askvoll, har ein til liks med andre hjorteområde, hatt ein sterk vekst i tal felte hjort, som ein fylgje av vekst i bestandane etter 199. I 29 hadde ein rekord-år med omsyn til tal felte hjort (528 hjort). I perioden , har ein vidare hatt noko reduksjon/ utflating i tal felte dyr. I 217 (216) registrerar ein igjen auke i avskyting, og i 217 var det felt 518 hjortedyr i Askvoll Tildelte og Felte Hjort i Askvoll Tildelte dyr Felte dyr I 217 ligg fellinga slik omlag på nivå med toppåra i Det er felt vel 11% fleire dyr i 217, samanlikna med 216, og om lag 28% fleire dyr enn i 215. Attendemeldingane frå hjorteutvalet, er at det generelt har vore observert mykje hjort i 217. Trenden vert understøtta av Sett-Hjort registreringane. Evalueringsgrunnlaget indikerer slik at bestanden er for høg, sett i høve dei målsettingar ein har hatt i kommunalt måldokument for perioden Fordeling i jaktuttaket I planperioden, har det vore fokus på å auke andelen eldre produksjonsdyr, dvs. auke snittalder i bestandet, samstundes som ein skal ha ei god kjønnsfordeling i uttaket. Det har vidare vore vurdert som viktig, å halde oppe eit godt avskytingstrykk, for å unngå bestandsvekst. For å nå målsettingane, har ein hatt romsleg tildelingsrammer, og fokus på uttak av tilvekst. Diagrammet under syner fordeling i jaktuttaket for dei ulike kjønns- og alderskategoriane i prosent, gjennom dei siste tre planperiodane (29-217).

4 I perioden , er det i det samla jaktuttaket tatt ut i snitt; 17% eldre bukk, og 2,7% eldre koller, totalt 37,7% eldre dyr. Andelen spissbukkar er 21,8%, og andelen fjorkoller 16,8%, totalt 38,6 prosent 1 ½ år gamle dyr. Uttaket av kalv er 23,7 % i snitt for planperioden, som samla gjev 62,3 prosent tilvekst. Aldersfordelinga er i grovt sett i tråd med bestandsplanen, men med ein noko høg andel eldre hodyr/ låg andel yngre hodyr (1 ½). Ser ein på kjønnsbalansen for alle dyr i jaktuttaket, så er det i perioden ei svak overvekt av hanndyr i sum for planperioden, 51% hanndyr, og 49% hodyr (figur til venstre under). Når det gjeld fjordyra, så ser ein at det i har vore hausta ein relativt høg andel spissbukkar, samanlikna med fjorkoller. For fjordyra, så erfarer ein at det generelt er lett å skeivskyte på kjønn, i disfavør spissbukkane. Årsaka kan være eksponeringsgrada til unge bukkar. Spissbukkane er også lettare å skilje visuelt frå eldre hanndyr, noko som er vanskeligare hjå hodyra. I det samla jaktuttaket for planperioden, er det for 1 ½ års gamle dyr, hausta 56,5% spissbukk, og 43,5% fjorkoller (sjå figur under til høgre). Kjønnsfordeling alle felte dyr Kjønnsfordeling felte dyr 1,5år Sum hanndyr Sum hodyr Felt spissbukk Felt fjorkolle Ved høgt jakttrykk retta mot fjordyr, så kan dette bidra til skeivskyting på kjønn, om ein ikkje har eit bevist forhold til det. Generelt så er det tilrådeleg med ei moderat overvekt av hodyr i uttaket, slik som ein har hatt i perioden Dette er særskilt gjeldande i ein situasjon der ein har eit relativt høgt kolle/ bukk høve, der produktive bestand, og god bestandssituasjon, mellom anna kan medføre uakseptabelt skadepress mot næring. Sett-Hjort observasjonar I avslutta planperiode hadde ein i Askvoll eit mål om å stabilisere hjortebestanden, om lag på 215 nivå ( 2,5). Diagrammet under syner Sett-Hjort observasjonar per jegerdag (innmark +

5 utmark), samt tal jegerdagar i perioden I 217 har ein registrert 3,15 sette hjort per jegerdag. Dette er den høgste nivået ein har registrert sidan ein starta med Sett-Hjort registreringa i 1999 (2,95 i 27). 3 Sett-Hjort per jegerdag , ,5 2 1,5 1,5 jegerdagsverk Sett hjort pr. jegerdag Det er vanskeleg å finne gode mål for bestandsstorleik, men ved utarbeiding av førre kommunale måldokument, var det sett som mål at ein skulle forsøke å stabilisere mengda hjort om lag på 215-nivå (<2,5). Felling- og Sett-Hjort tal, pluss attendemeldingar frå næringa, tyder på at hjortebestanden er for høg, jamfør dei målsettingar ein har sett for perioden (figuren under syner Sett-Hjort tala i perioden ). Bestandsindeksar, Sett-Hjort observasjonar - observasjonsdata for alder- og kjønnssamansetnad i hjortebestanden Diagrammet, under til venstre, syner høvet mellom observerte hann/ hodyr (Sett kolle/bukk), Sett kalv/kolle (produktivitetsindeks), og Sett spissbukk per bukk (aldersfordeling hanndyr). Indeksane seier noko om kjønns-/ alderssamansetnad, og produktivitet i bestanden. 3 Bestandsstruktur 2 Jakttrykk Sett kolle pr. bukk Sett spissbukk pr. bukk Sett kalv pr. kolle % bukker felt av sette bukker % koller felt av sette koller I Askvoll har ein mål om å ha eit kolle per bukk høve på om lag 1,5-2. Diagrammet «bestandsstruktur» syner at ein framleis har eit noko høgt kolle/ bukk høve. Dette samsvarar

6 med fellingsdata, der rapportane syner at det vert felt ei overvekt av hanndyr. Hanndyra har vidare lågare levealder, og høgare naturleg dødeligheit, samanlikna med hodyra. Ser ein vidare på diagrammet «jakttrykk», i perioden , så ser ein at vel 15% av bukkane ein observerer under jakta vert felt. Tilsvarande vert kun 6-7% av kollene og kalvane som er observert under jakta felt. Tala indikerer at det er retta eit vesentleg høgare jakttrykk mot hanndyra, samanlikna med kalv og hodyr. Det ser slik ut til å være samsvar mellom, bestandsindeksen «jakttrykk»; fellingstala (kjønnsbalanse i uttaket), og Sett-Hjort indeksen, kolle/ bukk. God kjønns- og aldersbalanse i bestanden, er fagleg sett, vurdert som viktig, både av omsyn til å sikre ein robust bestand, samt for å unngå høg-produktive bestand, med mykje unge og små dyr. Dette er vurdert som viktig for å sikre hjorten som utmarksressurs, der ein også i framtida kan ha sunne bestander, som kan gje eit stabilt haustbart overskot, utan uakseptable konsekvensar for landbruksnæring, og trafikkavvikling. Når det gjeld Sett kalv per kolle så er denne indeksen svært stabil, med eit Sett kalv/ kolle høve om lag på,7. Dette indikerer god produktivitet hjå hodyra. Sett spissbukk/ bukk er ein indeks som ofte svingar ein del. Det er også tilfelle i tala for Askvoll. Tala syner vidare at ein har observerer ein god andel spissbukkar i høve eldre bukkar. Dette samsvarar med tal frå overvåkingsprogrammet til NINA, der ein ser at ein har ein relativt låg andel eldre dyr i bestanda, og særskilt eldre hanndyr, som fylgje av hard jaktseleksjon Slaktevekter Diagrammet under syner utvikling i slaktevekter, gjennom dei siste 3- bestandsplanperiodane. Det er generelt vanskelig å seie noko sikkert om utviklinga, då endringar i gjennomsnittlege slaktevekter er relativt moderate. Det kan vidare sjå ut som ein har hatt ein svak trend til auke i slaktevektene hjå kalvar, om ein samanliknar siste bestandsplanperiode ), med dei to føregåande planperiodane (29-214) Slaktevekter, perioden Hannkalv Hokalv Spissbukker Fjorkoller Eldre bukker Eldre koller Fokus på uttak av små dyr i dei siste planperiodar, kan gje ein positiv effekt på slaktevekter (auke i andel produksjonsdyr i god kondisjon), men dette må vurderast over tid, og ikkje som svingingar i mellom enkelt-år eller kortare periodar. For dei eldre dyra er det vanskeligare å sjå nokon trend i vektutvikling. Dette kan til dømes verte påverka av at ein dei siste åra har hatt fokus på å ta ut små dyr i jaktuttaket. Det er uansett viktig å fylgje utvikling i slaktevekter, produktivitets-indeksar, då dei kan sei noko om

7 kvaliteten på hjortebestanden. Relativt høge bestandar er også generelt vurdert som ei sannsynleg årsak til reduserte slaktevekter i den perioden ein har hatt sterk bestandsvekst. Oppsummering: Med bakgrunn i den bestandsutviklinga ein har hatt dei siste ti-åra, så har ein i Askvoll hatt eit mål om å redusere/ stabilisere bestanden, med fokus på auka vekter/alder på produksjons dyr. Uttaket har av denne årsak vore styrt mot eit høgare uttak av tilvekst og eit meir forsiktig uttak av eldre produksjonsdyr. I perioden har ein hatt ei utflating i tal fellingar, og i perioden registrerte ein for første gang på mange år, nedgang/ stabilisering, i tal felte dyr. I perioden , registrerer ein igjen ein markant auke i tal observerte hjortedyr, samstundes som fellingstala i 217 ligg på høgde med toppåra i Evaluering av Sett-Hjort/ fellingstal syner slik at hjortebestanden i Askvoll er høg, noko som vert forsterka av attendemeldingar frå næring/ faglag, der det vert meldt om at skadepresset i mange områder er uakseptabelt. Næringa set slik krav til at forvaltninga må ta grep for å redusere skadepresset. Det samla evalueringsgrunnlaget indikerer slik at ein ikkje har nådd skisserte mål, om å redusere og stabilisere bestandsnivået på eit akseptabelt nivå. Sett-Hjort indeksen (felte dyr av observerte dyr), syner vidare at det er eit relativt lågt jakttrykk retta mot kalv og koller, og eit vesentleg høgare jakttrykk retta mot bukkar. For å klare å oppretthalde god kjønnsbalanse, og samstundes eit godt jakttrykk, så kan det slik være tilrådeleg å rette eit høgare jakttrykk mot tilvekst. Ved uttak av fjordyr må ein være bevist på faren for kjønnsmessig skeivfelling, i disfavør spissbukkane. Ved økt jakttrykk retta mot fjorddyr, vil det måtte være rom for at nokre små koller, kan verte feilfelte som fjordyr. Det er vidare mogeleg at ein del innrapporterte eldre kollene, er i denne kategorien, som fylgje av fokus på uttak av små dyr. Dette vil uansett ikkje syne i rapporteringane, og er slik noko vanskeleg å vurdere. Legg ein som eit alternativ opp til ein høgare andel tilvekst/ kalv i det samla jaktuttaket, vil det være lettare å oppnå god kjønnsbalanse, og å nå mål om å auke alder i bestandet. Ein mogeleg risiko ved ein høg andel tilvekst/ kalv i jaktutaket, kan tenkast å være ein utilsikta bestandsvekst, om ein ikkje klarer å hauste ei tilstrekkeleg mengde dyr (tilstrekkeleg jegerinnsats). Trenden med skeivskyting på kjønn, viser også igjen i innrapporterte fellingstal, samt på Sett Kolle/ bukk indeksen (om lag 2 koller/ bukk), som noko høgt, samanlikna med ein bestand i naturleg balanse. Sett-Hjort indeksane for jakttrykk, syner vidare at det er eit stort potensiale for å nå dei målsettingar ein har sett i plandokumenta. Slaktevekter. Tal frå overvåkingsprogrammet (rapport 216) syner at ein dei siste åra ser ut til å ha fått ein positiv utvikling i slaktevekter. Det er noko vanskeleg å sei kor vidt ein har ei auke i slaktevekter i Askvoll, men trenden siste åra antyder at kalvevektene kan ha auka i siste planperiode. Dette kan uansett ikkje tilskrivast lågare bestandstettleik. Dette er ein parameter som må vurderast over tid, då både type dyr i jaktuttaket/ levande bestand, og sesongvariasjonar, kan påverke framtidige

8 slaktevekter. Det vert slik vurdert som viktig, at ein har fokus på dei mål ein har sett, både med omsyn til bestandsstorleik, og kjønns- og aldersfordeling i uttaket. 3. Målsetting og Tiltak For at ein skal kunne styre mot ei ynskja utvikling er det naudsynt med konkrete og målbare målsettingar. Måla skal spegle offentlege krav og føringar som ligg til grunn for forvaltning av hjortevilt. Mål er delt inn i overordna mål-/ delmål, der planen er retningsgjevande, både for kommunal- og lokal forvalting. Planen skal være eit verktøy for å få til konkrete forvaltningstiltak, og gje grunnlag for å kunne evaluere effekten av gjennomførte tiltak. Hovudmål Hovudmålsettinga for hjorteforvaltninga i Askvoll er å ha ei sunn hjortestamme som gjev eit haustbart overskot sett i høve til leveområda sin produktivitet og mangfald. Forvaltninga skal sikre ein bestandsstorleik som ikkje fører til uakseptable skader knytt til, skogbruk, jordbruk, trafikk eller andre samfunnsinteresser. Delmål 1. Redusere hjortestamma til eit passande nivå sett i høve til andre samfunnsinteresser som skogbruk, jordbruk, husdyrproduksjon og påkøyrsleproblematikk. 2. Auke kvaliteten i hjortestamma (alderssamansetnad, vekt, og kjønnsbalanse). 3. Arbeide for ei lokal og bestandsorientert forvaltning, der rammeverket i størst mogeleg grad skal tilpassast lokale tilhøve og målsettingar 4. Arbeide for å redusere uakseptabel skade på skog og innmark. 5. Grunnlaget for avgjersle skal byggje på best mogeleg tilgjengeleg kunnskap 6. Arbeide for å redusere irregulær avgang av hjortevilt Tiltak delmål Delmål 1: Redusere og stabilisere hjortestamma på eit passande nivå sett i høve til andre samfunnsinteresser som skogbruk, jordbruk, husdyrproduksjon og påkjørsleproblematikk Både Sett-Hjort registreringane, fellingstal, samt tilbakemeldingar om skader på innmark, og trafikkpåkøyrsler, indikerer at ein i 217 har ei for stor hjortestamme i Askvoll. Fleire milde vintrar med lite frost og snø kan ha bidrege til høg vinteroverleving, og ein auke i hjortebestanden. Det kan vidare være vanskeleg å finne ein god måleparameter for storleik på hjortestamma, men ein mogelegheit er å nytte Sett-Hjort per jegerdagsverk. Med bakgrunn i evaluering av beslutningsgrunnlaget/ statusdel, ynskjer ein i kommande planperiode å redusere mengda hjort i Askvoll til fylgjande målenivå: Sett-Hjort per jegerdagsverk bør ligge i intervallet 2,-2,5 i Askvoll. Dette svarer om lag til observasjonsnivået i I kva grad dette målenivået reflekterer ein passande storleik for bestanden, må vurderast fortløpande utifrå erfaringar ein gjer seg med omsyn til skadeproblematikk og grunnlag for næringsutnytting av hjorteressursen. Målet kan derfor ikkje sjåast på som statisk. Samstundes så må både kommunen, valda og den

9 einskilde grunneigar legge til rette for at ein i størst mogeleg grad kan redusere skadeomfanget på utsette bruk/ område. Verkemiddel: - Sørgje for at den lokale forvaltinga har tilfredsstillande rammer både med omsyn til å kunne få tatt ut ei rett mengde-, og rett type dyr (v/ godkjenning av planer). - Legge til rette for eit høgare uttak av dyr i områder med mykje skadebelastning. Det må være rom for lokale tilpassingar. - Fokus på å nytte fleksibilitet som ligg innan og mellom vald, samt stimulere til samarbeid og god jegerinnsats, for å nå måla ein har sett i den lokale forvaltinga. - Tilpassing av minstearealet og bruk av fråviksregelen ved trong, t.d. v/ uføresette svingingar i bestandssituasjonen. Om vi når målet, skal vurderast opp i mot utvikling av sett hjort per jegerdag, samt utifrå tilbakemeldingar frå jaktrettshavarane, næring og andre samfunnsinteresser. Delmål 2 Auke kvaliteten (alder, slaktevekter og produktivitet) i hjortestamma Forslag til konkrete tiltak/ mål kan være: o Fokus på uttak av tilvekst/ små dyr, o Eit meir forsiktig uttak av eldre dyr, og gode produksjonsdyr o Fokus på samarbeid for å nå ein passande stammestorleik og samansetnad o Innsamling av biologisk materiale for å vurdere effekten av tiltak. - Sett kolle per bukk bør på sikt ikkje være > 2,. - Sett kalv/ kolle skal over tid være,6 eller høgare (god kondisjon på produksjonsdyra) - Andelen hanndyr i uttaket bør ikkje overstige 5 %. Ein skal slik ikkje godkjenne bestandsplanar som legg opp til ei skeivskyting av bestanden. - Ved tildeling i høve til 21 Målretta avskyting (vald utan bestandsplan), skal det leggast til grunn lokale målsettingar hjå nabovald med bestandsplan, samt kommunale mål om kjønnsbalanse og alder i uttaket. Måloppnåing skal vurderast opp i mot sett hjort registreringar, slaktevektsdata og eventuelt innsamla biologisk materiale (eks. kjevar). Delmål 3: Forvaltninga av hjort i Askvoll skal så langt det er råd utøvast lokalt og i tråd med bestandsforvaltningsprinsippet. Bakgrunn: Tildeling av hjort i høve til bestandsplan bør vere hovudregelen. Det er Askvoll hjorteutval/ - Bestandsplanområde, som organiserer hovuddelen av grunneigarane i kommunen.

10 Hjorteutvalet/ styret i planområdet er slik ein viktig instans for å få til ein god prosess og samhandling mellom jaktrettshavarar og kommunen. Forslag konkrete verkemiddel: Legge til rette for ei bestandsorientert forvaltning. Økonomiske og pedagogiske verkemiddel skal takast i bruk Hjorteutvalet skal vere høyringsinstans for viktige avgjerder som omhandlar hjorteforvaltning Hjorteutvalet kan gjere oppgåver knytt til innsamling/registrering av avgjerslegrunnlag Kommunen bør årleg i saman med hjorteutvalet arrangere fagmøte om hjort og forvaltning med relevante tema for jegerar og grunneigarar Ta initiativ til samarbeid med nabokommunar om ny kunnskap skulle syne at dette er føremålstenleg. Delmål 4: Skadeomfanget på innmark og skog skal reduserast Bakgrunn: Attendemeldingar i 216/ 217, syner at for mange bruk er skadeomfanget på skog og innmark for høgt i Askvoll (217). Dette inneber økonomiske tap for grunneigar som ein etter dagens lovverk ikkje får kompensert. Det viktigaste tiltaket i høve hjorteskade er derfor at ein klarer å stabilisere hjortestamma på eit akseptabelt nivå med omsyn til næring- og andre samfunnsinteresser. Det er i denne samanhengen naudsynt å gjere tiltak/ legge til rette for samarbeid, med sikte på å redusere lokale skadeproblem og senke konflikt knytt til skade. Føringar: Jaktuttak: Regulering av bestanden, og uttak av skadedyr, skal utførast innanfor ordinær jakttid, og innanfor valdet si tildelte kvote. I område og på bruk med mykje dyr/ skadeproblematikk er det naturleg å ha eit høgare uttak av dyr, for å hindre uakseptabel skade på næring. Internt i valda bør ein ta omsyn til dette, og huske på at alle pliktar å bidra til ei god jaktorganisering. Forslag til konkrete tiltak: Vald kan sette av ei årleg «bufferkvote», eks % av total kvote, som kan fordelast til område/bruk som har skutt sine løyver, eller er tilnærma ferdig. Tiltaket er retta mot alle jaktrettshavarar, og kan stimulerer til auka jaktinnsats/felling. Tiltaket kan slik være til hjelp for å nå skisserte mål i bestandsplan og kommunalt måldok. Vurdere "Skeivfordeling" av løyver, utifrå skade- og påkøyrsleproblematikk, Organisering av samjakt/ samarbeid for å auke uttak i skadeområde. Dette er eit tiltak som kan vurderast ilag med føregåande kulepunkt, i situasjonar der skadepresset er for høgt. Målretta uttak av leiardyr/ familiegrupper i område med mykje skade.

11 I skadeutsette område, bør ein vurdere å nytte frøblandingar med større innhald av engsvingel og engrapp enn det ein normalt gjer. Slike frøblandingar vil i midlertidig etablere seg seinare og gje mindre avling dei første engåra. Grassortane toler vidare beitepress vesentleg betre enn timoteibaserte blandingar, og kan ta over for timotei, når denne går ut som fylgje av beiting. Utfyllande informasjon finn ein i Bioforsk Rapport Vol. 9 Nr , Kostar hjorten meir enn han smakar, side 5,6,16 og 17. Vurdere gjerdehald og skremmetiltak på utsette areal, og inngjerding av fôrlager, der dette kan være kostnadseffektivt. Om det ikkje let seg gjere å ta ut dyra innafor jakttida kan vald eller grunneigar søkje kommunen om å gjere noko med problemet. Kommunen vil vurdere aktuelle tiltak, som skadefelling, jamfør føresegnene i Naturmangfaldlova, Viltlova, Forskrift om forvaltning av hjortevilt og rundskriv 22 i viltlova. Skadefelling skal kun nyttast unntaksvis, og under føresetnad av at vilkår for å søke om skadefelling er oppfylt. Skadefelling skal ikkje nyttast som eit fast tiltak over tid, eller som metode for å redusere hjortebestanden, då dette vil innebæ re ei utholing av Viltlova sitt fredingsprinsipp. Delmål 5: Forvaltninga skal bygge på best mogeleg avgjerslegrunnlag. Bakgrunn: Det er naudsynt for forvaltninga å ha eit best mogeleg vurderingsgrunnlag. Det er slik viktig med ei god lokal tilslutning til gjennomføring av dei ulike datafangstmetodane. Askvoll kommune har sidan 1999 gjennomført innsamling og registrering av sett hjort og slaktevekt registreringar i tillegg til levering av fellingsrapportar. I tillegg har hjorteutvalet administrert vårteljing, ein gang per år i Askvoll. Forslag til tiltak og arbeidsmål: 1. Arbeide for betra kunnskap/oppslutning med omsyn til innsamling/bruk av Sett-Hjort. 2. Arbeide opp imot Naturdata for å betre digitalt registreringsverktøy, Sett&Skutt 3. Registrere Sett-Hjort og slaktevektdata i hjorteviltregisteret etter jaktslutt. 4. Samle inn biologisk materiale (eks. kjevar) for betra kontroll og kunnskap. 5. Sikre samsvar mellom slaktevektskjema og fellingsrapport til kommunen. Rapportere fellingsdata til SSB seinast 3 dagar etter jaktslutt. Det er viktig med ryddige tilhøve internt i bestandsplanområda. Planane bør slik innehalde klåre reglar/ rutinar i høve intern organisering som; årsmøte, vedtekter, informasjonsflyt, datainnsamling/ rapportering, innbetaling av avgifter, konflikthandtering, samjakt m.m. Delmål 6: Irregulære avgang i hjortebestanden skal være så låg som mogeleg, og årsaka til avgang skal så langt det er råd avdekkast Bakgrunn: Med irregulær avgang meinast dyr som vert påkøyrd i trafikken og anna avgang som ikkje skuldast jakt. Det vart i 216 rapportert 13 fallvilt registreringar, og av desse var 9 møter mellom køyrety og hjort. I 217 er det førebels registrert 24 fallviltregistreringar, der 12 av

12 desse var påkøyrsler. Det er Askvoll Ettersøksring som i saman med kommunen følgjer opp sakene i felt. Nivået av fallvilthendingar/ påkøyrsler er slik høgare enn i føregåande år. Konkrete Tiltak: 1. Ved funn av døde dyr skal ein så langt det er mogeleg forsøke å kartlegge årsak. 2. For Fallvilt eldre enn kalv, og for sjuke dyr felt under jakt, skal det takast ut CWDprøve (kartlegging skrantesjuke). 3. Dyr som det skal takast CWD-prøve av, er i karantene, fram til prøvesvar føreligg. Ved påvist sjukdom skal dyra destruerast på godkjent måte. 4. Døde dyr som er til openberr sjenanse eller til fare for drikkevasskjelder, skal handsamast som avfall og gravast ned på eigna stad. 5. Aktuelle stader for hjortepåkøyrslar skal registrerast ved hjelp av hjorteviltregisteret, slik at informasjonen er tilgjengeleg for førebyggjande arbeid som t.d. skilting samt rydding av uoversiktlege vegkantar. 6. Fôrlager bør plasserast på stader som ikkje gjev auka fare for påkøyrsler, eller som fører til uønska samanstimling av hjort. Fôr bør inngjerdast i utsette områder. 7. All irregulær avgang skal registrerast i databasen: Informasjonen vert rapportert til Statistisk sentralbyrå etter jaktårets slutt. 8. Referanseliste Austarheim, Å., & Urstad, H., skade av hjort på granbestand i Fjaler, 26. Direktoratet for naturforvaltning 29. Strategi for forvaltning av hjortevilt. Verdsatt lokalt anerkjent globalt. DN rapport 8 29, 6 s Solberg, E. J., Strand, O., Veiberg, V., Andersen, R., Heim, M., Rolandsen, C. M., Holmstrøm, F., Solem, M. I., Eriksen, R., & Astrup, R. 21. Hjortevilt Oppsummeringsraport frå Overvåkingsprogrammet for hjortevilt. NINA Rapport sider. (NINA) Skjærli, O.J., Hjortens (Cervus Elapus) preferanser på innmark i Midt-Norge, masteroppgave, Institutt for Naturforvaltning, UMB, 212. Jølster kommune (29) Forvaltningsplan for hjort Knutsen, S., Samdal, B. og Veiberg, V. (22) Målretta hjorteforvaltning, betre resursutnytting Lauvstad, H. F., Mo, M. og Øpstad, S. L. (25) Tap grunna hjorteskadar på gran. Meisingset, E. L., Brekkum Ø., Loe L. E., Aarhus A., Lande U. S., Rivrud I. M. & Meisingset, E.L & Aarhus, A. 26. Hjorten i Askvoll; Utviklingstrekk og bestandsestimat. Norsk Hjortesenter Fagrapport 2/6: Mysterud. A., Hjortemerkeprosjektet i Sunnfjord og Sogn, sluttrapport, 212 Bioforsk Rapport Vol. 9 Nr , Kostar hjorten meir enn han smakar

13 Johannes Andre Folkestad Rådgjevar landbruk