ARKEOLOGISK REGISTRERING SAK: 2015/14406 NAVESTAD-BERG SØNDRE I SARPSBORG KOMMUNE JAN BERGE 2016

Transkript

1 ARKEOLOGISK REGISTRERING SAK: 2015/14406 NAVESTAD-BERG SØNDRE I SARPSBORG KOMMUNE JAN BERGE

2 FIGUR- & VEDLEGGSLISTE Nr: Skildring: Kjelde: Fig.1 Kart: Plassering av planområdet i Sarpsborg kommune. askeladden.ra.no Fig.2 Kart: Plangrensa. Faveo Prosjektledelse Fig.3 Kart: Nærliggande kulturminner. askeladden.ra.no Fig.4 Foto: Kenneth opnar sjakt 15, og vi ser A3 materialisere seg som ein mørk flekk mot undergrunnen /JB Mot SSV. Fig.5 Kart: Oversikt over sjakter, prøvestikk og lokalitetar. ArcMap/JB Fig.6 Foto: Kokegropene A1 & 2 rett nord for Delåsveien 19. Mot SSA /JB Fig.7 Foto: A1 plan. Mot SA /JB Fig.8 Foto: A2 plan. Mot A /JB Fig.9 Kart: Sjakt 1-8, A1-2 og ID ArcMap/JB Fig.10 Foto: ID markert med kvit pil. Mot SA /JB Fig.11 Foto: ID markert med kvite pinnar. Mot NV /JB Fig.12 Foto: A1 & 2 sett mot V. S9 og 10 i skogkanten bak /JB Fig.13 Foto: A3 plan. Mot SV /JB Fig.14 Foto: ID markert med kvit pil. Mot V /JB Fig.15 Foto: A3 i S15. Mot SSV /JB Fig.16 Foto: ID markert med kvit pil. Mot NA /JB Fig.17 Kart: Sjakt 12-16, A3 og ID ArcMap/JB Fig.18 Foto: Sjakt 11. ID ligg rett oppe på toppen forbi enden av sjakta. Mot NV /JB Fig.19 Foto: ID Kvit pinne markerer P71, der F23 mikroflekke i flint vart funne i november Mot /JB NA. Fig.20 Foto: Steinpakning-rydningsstein i P /JB Fig.21 Kart: ID med P67-82 & S11. ArcMap/JB Fig.22 Foto: F23 mikroflekke frå P71 & F27 avslag av flint frå P79, ID /JB Fig.23 Foto: F19 avslag flint frå P50 og F20 frå P53, ID /JB Fig.24 Foto: ID med P50 & 53 markert. Mot SA /JB Fig.25 Foto: ID med P50 & 53 markert. Mot SV /JB Fig.26 Kart: ID ArcMap/JB Fig.27 Foto: F21 flintavslag i P58, F22, to avslag i P /JB Fig.28 Foto: ID med P58 & 59 markert. Mot SV /JB Fig.29 Kart: ID med P ArcMap/JB Fig.30 Kart: Havnivået heva til ca. 50 moh. ID og 256 markert med raude ringar. ArcMap/JB Fig.31 Kart: Sarpsborg skjergard for nærare 7500 år sidan. ID & 256 markert med raude ringar. ArcMap/JB Fig.32 Kart: Kystlinja i Fredrikstad/Sarpsborg-området for 7500 år sidan. ArcMap/JB Fig.33 Skråfoto: Alle lokalitetane sett i høve til kvarandre. Mot S. blomurbex.com/map Fig.34 Kart: Alle sjaktene sett i høve til kvarandre. ArcMap/JB Fig.35 Kart: Steinalderlokalitetane sett i høve til kvarandre. ArcMap/JB Ved.1 Anleggsliste. JB Ved.2 Funnliste. JB Ved.3 Sjaktliste. JB Ved.4 Prøvestikkliste. JB Ved.5 Kalibrasjonskurve A1. Beta Analytic Ved.6 Kalibrasjonskurve A3. Beta Analytic Ved.7 Vedartsanalyse. Thomas Bartolin Fig.36 Foto: Arkeolog Bertheussen ser seg nøgd med innsatsen på ID217649, og set i marsj mot nye eventyr. Mot SV. Framside: Arkeolog Berge undrar om funn av flint i P79 bekreftar ID160257, eller om konteksten er øydelagt. Mot SA. 2

3 R A P P O R T F R Å A R K E O L O G I S K R E G I S T R E R I N G Kommune: Sarpsborg Gardsnamn: Navestad nordre, Berg søndre, Berg nordre Bruksnamn: Delås, Løkkebråten, Piplund Gnr./bnr.: 1044, 1045, 1046/diverse Høgde over havet: moh Oppdragsgjevar: Sarpsborg Bygg og Eiendomsutvikling AS & Sarpsborg kommune Adresse: Faveo Prosjektledelse Hundskinnsveien SARPSBORG Namn på sak: Detaljreguleringsplan for Navestad-Berg Søndre i Sarpsborg kommune Saksnummer: 2015/14406 Registreringsperiode: Ved: Morten Bertheussen & Jan Berge For- og etterarbeid: Ved: Jan Berge FAGLEGE KONKLUSJONAR: ASKELADDEN ID: Ingen funn: Funn av automatisk freda kulturminne: X Lausfunn ikkje automatisk freda: X Forenkla dispensasjon utgraven: , X Frå før kjente kulturminne: , Stikkord: Kokegroper bronsealder/jernalder + flintfunn eldre steinalder. Figur 1. Plassering av planområdet i Sarpsborg kommune. 3

4 BAKGRUNN FOR UNDERSØKINGA Det er varsla oppstart av detaljreguleringsplan for Navestad-Berg Søndre, del av gnr. 1045/3, 1044/42, 1046/161 m.fl. i Sarpsborg kommune. I 2012 vart det gjennomført ei arkeologisk registrering i delar av planområdet, i samband med varsel om oppstart av planarbeid for Piplund-Delås. Denne registreringa vart aldri ferdigstilt, grunna manglande finansiering frå Navestad Eiendom. Den gong vart det gjort funn av fleire lokalitetar frå steinalder, der tre av desse vart liggande innanfor den nye planen. Det er òg kjent til andre kulturminner rett i nærleiken av planområdet. Ut i frå denne kunnskapen og områdets topografi, fann fylkeskommunen det naudsynt med ei arkeologisk registrering i området før det kunne gjevast ei endeleg fråsegn i saka jf. kulturminnelovas 9. Figur 2. Plangrensa. SAMANDRAG Av dei tre steinalderlokalitetane innanfor planområdet, vart den eine no avfreda. I tillegg vart det gjort funn av to kokegroplokalitetar med totalt 3 kokegroper. Desse vart ferdigdokumentert i samband med registreringa, og er no å rekne som fjerna lokalitetar. 4

5 OMRÅDESKILDRING TERRENGET Det generelle nærområdet består i all hovudsak av skogkledde åsryggar omgjevne av jorder og busetnad/infrastruktur. Innanfor sjølve planområdet er det noko dyrka mark og noko skogsdekte høgdedrag, til dels med bergnabbar stikkande opp. Planområdet ligg sør-søraust for Sarpsborg sentrum, ca. 2,3 km rett sør for Sarpebrua. KULTURMINNE I NÆROMRÅDET Av dei mest nærliggande kulturminna er det helst lokalitetar frå eldre steinalder som dominerer landskapet. Det finnast òg ein del moglege gravminner i form av røyser og haugar i nærleiken, men fleire av desse er så herja med at det er tidvis vanskeleg å tolke dei. Noko kan òg vere rydningsrøyser. Elles er det nokre få funn av busetnadsspor i form av stolpehull og kokegroper frå bronsealder og jernalder. Figur 3. Nærliggande kulturminner. KULTURMINNE I NÆROMRÅDET Askeladden ID: Kulturminnetype: Gravrøys Hulveg gravhaugar Rundaktig steinsetning Gravrøys eller rydningsrøys Rasert gravrøys Rydningsrøysfelt raserte gravrøyser Steinalderlokalitet Fjerna kokegrop frå yngre bronsealder Gravrøys Stolpehull og kokegroper frå yngre bronsealder og folkevandringstid Steinalderlokalitet 5

6 Steinalderlokalitet Steinalderlokalitet Steinalderlokalitet Steinalderlokalitet Steinalderlokalitet Lausfunn av mikroflekke og avslag av flint fjerna kokegrop Fjerna kokegrop frå overgangen yngre bronsealder/førromersk jernalder METODE & PERSONELL På denne undersøkinga nytta vi prøvestikking og maskinell flateavdekking/sjakting som registreringsmetode. Prøvestikking går ut på at ein med spade grev mindre prøveruter, om lag 40x40 cm, ned til ein støyter på berg eller steril undergrunnsmasse. Massane i prøvestikket vert sålda gjennom eit handhalde såld med 4 mm masker. Kan ein nytte vatn til dette er det å føretrekke, men det var ikkje mogleg på denne undersøkinga. Det er hovudsakleg kulturspor frå steinalder ein vil påvise med denne metoden, t.d. i form av tilverka flint og andre minerale råstoff. Figur 4. Kenneth opnar sjakt 15, og vi ser A3 materialisere seg som ein mørk flekk mot undergrunnen. Mot SSV. Maskinell flateavdekking er den vanlegaste metoden arkeologane nyttar på dyrka mark. Ein opnar opp sjakter på om lag 3 m breidde med gravemaskin med flatt skjer på grabben og fjernar matjordlaget til ein kjem ned på undergrunnen. Denne vert reinsa fram med krafse og graveskei etter kvart der dette er naudsynt, og eventuelle førhistoriske strukturar som kokegroper, stolpespor, graver etc. vil vise seg som fyllskifte i undergrunnen. 6

7 Som dokumentasjon vart det teke digitale foto av ymse delar av området og lokalitetane, samt anleggsspora i plan. I 2012 vart prøvestikka målt inn med CPOS GPS, med ein anteke presisjon ned mot 5-10 m. Sjaktene og prøvestikka i 2015 vart teikna inn på kartet for hand. Kartgrunnlaget er WGS84_UTM32N. For å unngår dobbeltnummerering, vart nummerrekka i funn og prøvestikk frå 2012 vidareført i 2015-registreringa. Figur 5. Oversikt over sjakter, prøvestikk og lokalitetar. DELTAKARAR OG TIDSROM Med på denne undersøkinga var arkeologane Morten Bertheussen & Jan Berge frå Østfold fylkeskommune. Maskinførar var Kenneth Westli. Arbeidet i felt føregjekk i tidsromet oktober 2015, medan rapporten vart utarbeida innanfor tidsromet 30. oktober 2015 til 19. februar Totalt vart det nytta 101 timesverk frå fylkeskommunens side. Dette omfattar arbeid i felt og køyring, samt for og etterarbeid. I 2012 føregjekk prøvestikkinga innanfor den delen av planen som er gjeldande no, i tidsromet november. Innmåling og fotodokumentasjon vart gjort 23. og 26. november. UNDERSØKINGA Sidan det mest relevante rundt prøvestikking alt var gjort i 2012, var det hovudsakleg sjakting som sto att her no. Vi starta på jordet rett sør for idrettsplassen. Her var potensialet i utgangspunktet svært lågt for funn, men ein vil jau vere sikker. Det viste seg som venta at undergrunnen besto av hard blåleire, så sjaktene vart meir som teststikk etter egna undergrunn å rekne. Då dette var unnagjort, flytte vi oss til 7

8 jordet heilt søraust i planområdet. Her stig terrenget litt opp mot sør. Undergrunnen besto av sand/silt på dei høgste delane, men gjekk over til leire nedetter. Det var mykje moderne forstyrringar i form av graving etc. i området, men det vart gjort funn av to kokegroper rett nord for Delåsveien 19. Figur 6. Kokegropene A1 & 2 rett nord for Delåsveien 19. Mot SSA. ID KOKEGROPER Kokegropene er ganske like i storleik, form og konstruksjon. Dei sto fram som svært utpløgde og øydelagde, med moderne skrot som glas og tegl pløgd godt nedi strukturane. Djupna som sto att no var 20 cm, og i botnen var det veldig fuktig. Såpass at delar av treverket faktisk framleis var bevart i ubrent tilstand. I plan ser vi klar kullrand rundt begge kokegropene, og fibrane i treet viser at veden har blitt lødd opp horisontalt langs kantane av nedgravinga. Ut i frå dette skulle ein vel håpe og tru at ein fekk teke ut ei god dateringsprøve, men so var diverre ikkje tilfelle. Det vart teke ut prøve frå begge, og ei vart sendt inn frå A1. Resultatet her var ei datering frå 1650 til etter Her har det openbart skjedd noko med prøva, for det er utenkeleg at kokegropene er så unge i alder. Dei er klart forhistoriske i alle trekk, så truleg har dateringsprøva blitt forureina av moderne rask. Som nemnt observerte eg moderne innslag pløgd godt nedi strukturane. Figur 7 & 8. A1 & 2 i plan. 8

9 Figur 9. Sjakt 1-8, A1-2 og ID Ser vi på plasseringa, vart eg ikkje spesielt overraska over å finne kokegroper på denne staden. Terrenget her er som ein låg odde av siltblanda leire, ca. 44 moh, som stikk ut i eit lågareliggande terreng med meir leireundergrunn. Det er fuktig i området, og eg vil tru at før den moderne dreneringas tid, så var det lågareliggande terrenget her meir eller mindre ei myr. Å finne kokegroper 9

10 sånn i overgangen til våtmarksområder er svært vanleg her i Østfold, og kan truleg tolkast som ei slags religiøs ytring. Ingen fleire funn vart gjort i området her. Kokegropene vart dokumentert med foto, og dette finn eg, saman med kartfestinga, som nok til ein forenkla dispensasjon frå Kulturminnelova. Det vil seie at vi seier oss nøgd med den dokumentasjonen som er gjort her, utan fleire krav om vidare undersøkingar. Figur 10 & 11. ID markert med kvit pil og pinner. Sett mot SA og NV. Dei neste sjaktene vart strekt bortetter odden, og avslutta nordover når dei hadde kome eit stykke ned på leirsletta. Eg vurderte no den dyrka marka mellom her og 0-sjaktene på gnr. 1045/3 som totalt utan funnpotensiale, så dei neste sjaktene gjekk hovudsakleg langs skogkanten bortetter, der terrenget tidvis hevar seg litt opp. Sjakt 9 og 10 ga ingen funn. Sjakt 11 tok eg i skogen rett ved ID160257, men det var lite å hente. Sjakt hadde lite funnpotensiale i sin leirete undergrunn. Sjakt 15 vart derimot teke 3-4 meter høgare opp i terrenget, og her var undergrunnen meir sandete. 10

11 Figur 12. A1 & 2 sett mot V. S9 og 10 i skogkanten bak. ID KOKEGROP Figur 13. A3 plan. Mot SV. Etter kort tid dukka det opp ei kokegrop rett ved sida vegen, mellom Løkkebråtveien 22 og 29. Denne var i endå større grad enn A1 og A2 utpløgd og øydelagt. Mest berre som ein skugge at, 4 cm djup på det grøvste. Trekolet gjer den klar og tydeleg mot undergrunnen, men det er svært lite skjørbrent stein att i strukturen. Òg her er kokegropa anlagt i terrenget på ein måte så den ligg høgare enn dei omkring liggande slettene, men nærleiken til våtmark er ikkje fullt så tydeleg her som i ID Eg utvida sjakta nokre meter kring A3, men fann ikkje fleire kokegroper. Sjakt 16 vart lagt på andre sidan av vegen, men her vart ingen funn gjort. Ein forenkla disp vart då òg teke på denne lokaliteten. Ei dateringsprøve vart sendt inn, og resultatet viste at kokegropa er frå perioden f. Kr. Dette er overgangen mellom dei arkeologiske periodane yngre bronsealder og førromersk jernalder, ei datering vi ofte får på kokegroper her i Østfold. Figur 14. ID markert med kvit pil. Mot V. 11

12 Figur 15. A3 i S15. Mot SSV. Figur 16. ID markert med kvit pil. Mot NA. 12

13 13 Figur 17. Sjakt 12-16, A3 og ID

14 EIT INNBLIKK I KOKEGROPSKIKKENS BRUKSFASAR OG FUNKSJON Kokegroper er eit vanleg og utbreidd kulturminne i Østfold og elles i store delar av landet. I førhistoria var kokegropskikken særleg utbreidd frå Periode V av yngre bronsealder ( f. Kr.) og frem til og med folkevandringstid (ca e.kr.). Dateringar utanfor dette tidsromet kan førekome. Kokegropene opptrer både som enkeltliggande objekt i landskapet og samla på større kokegropfelt. Desse felta sjåast særs sjeldan etter eldre jernalder. Lokalitetar med fleire kokegroper har ofte ei lang tidsdjupn ( hundre år). Dette peikar eintydig mot at kokegroper ikkje i stor grad har vorte gjenbruka, noko som dateringar til eit snevert tidsrom ville ha indikert. Kokegropskikken har både blitt tolka som ei politisk handling og som eit kultisk fenomen. Begge disse tolkingane framhevar at praksisen ikkje var ein del av dagleglivet, noko som er ei utbreidd oppfatning. Det er rimeleg å tru at kokegropa vart nytta til matlaging. Denne prosessen byrja med at stein vart varma opp i ei grop, og deretter vart kjøt/fisk lagt ned og dekka til med torv. På mange måtar vil dette fungere som ein "steikeomn". Under ei arkeologisk flateavdekking vil ein finne att kokegropene som trekull og varmepåverka stein i undergrunnen. Eit karakteristisk trekk er at kokegropene svært ofte har eit kullag i botn, og eit lag med varmepåverka stein over. Det er svært vanleg å finne kokegroper liggande i rett nærleik av våtmarksområder. Truleg kan desse setjast i eit religiøst/kultisk bilete. Særleg frå Danmark er det kjent mange funn i myrer som tolkast som offer, og det er sannsynleg at i alle fall kokegropene i ID bør sjåast i samanheng med det religiøse aspektet som germanarane la i vatn og våtmarksområder. Figur 18. Sjakt 11. ID ligg rett oppe på toppen forbi enden av sjakta. Mot NV. ID STEINALDER LAUSFUNN Denne lokaliteten vart funne under prøvestikkinga i 2012, då i form av ei lekker lita mikroflekke i flint i P71. Den gong vart det teke totalt 8 prøvestikk i dette området, utan at fleire funn vart gjort. Ein stad må ein jau kaste inn handkledet. Konklusjonen då vart at det er ein av dei diffuse lokalitetane vi av og 14

15 til finn, som har lite funn under registreringa, men som likevel kan vise til ein del under ei eventuell utgraving. Då eg no fekk mogleiken att i 2015, så var lysten der til å gjere nok eit forsøk på å finne ut av denne lokaliteten. Som nemnt la eg sjakt 11 oppi her, men den var heilt funntom. Då sjaktinga var unnagjort, tok eg med meg spade, såld og greinsaks, og labba opp att til flata der eg fann mikroflekka. Figur 19. ID Kvit pinne markerer P71, der F23 mikroflekke i flint vart funne i november Mot NA. Figur 20. Steinpakning-rydningsstein i P79. Utgangspunktet var sjølvsagt P71, som framleis er synleg i terrenget når ein veit å kikke etter. Til saman tok eg 8 nye stikk, frå 12 m unna P71, til eit som var vegg i vegg med det gamle stikket. I P79 gjorde eg til slutt funn av eit avslag av grovkorna flint, ca. 5 meter vest for P71. Fyrst tenkte eg at no har eg endeleg knekt koden her, men noko skurra likevel. I same stikket gjorde eg funn av moderne rask som skår av glas og fajanse. Rett under torva ligg au ei steinpakning, som ser ut til å strekke seg litt utover. Den består av berre eit lag stein, og tolkinga vart etter kort tid at dette må vere restar av ei eldre rydningsrøys. Mange av prøvestikka på denne flata, samt sjakt 11, gjer eit ganske klart bilete av at området har vore dyrka opp til ganske nyleg. Nedst i sjakt 11 er det til og med plogspor i undergrunnen. Etter 8 prøvestikk i 2012 og 8 til i 2015, står eg att med eit tilfeldig funn av ei mikroflekke og eit flintavslag med svært lurvete kontekst. Kombinert med tolkinga at dette har vore dyrka mark, og at ting og tang som glasbrot og fajanseskår difor kan ha kome hit på ymse vis, må min konklusjon no til slutt vere at vi her berre har med ein lausfunnslokalitet å gjere. ID vart difor omgjort frå automatisk freda til ikkje-freda i Riksantikvarens database Askeladden. 15

16 Figur 21. ID med P67-82 & S11. 16

17 Figur 22. F23 mikroflekke frå P71 & F27 avslag av flint frå P79, ID Figur 23. F19 avslag flint frå P50 og F20 frå P53, ID ID STEINALDERLOKALITET Under den arkeologiske undersøkinga i 2012 vart denne lokaliteten nummer 6 i rekka av registrerte steinalderlokalitetar, liggande ca m NV for Arnebergveien 15. To prøvestikk var funnførande, med eit avslag av flint i kvart stikk. Lokaliteten står fram som ei lita flate tilvekst med furuskog, og vender seg mot nord-nordaust, der terrenget skrånar nedetter. Lokaliteten avgrensast av negative prøvestikk i nordaust og sørvest. I nordvest er det berg og myr, i søraust berg. Det var dårlege tilhøve 17

18 for innmåling, men dei to funnførande prøvestikka ligg få meter frå kvarandre, meir nord-sør enn austvest. Lokaliteten er, slik den står fram i Askeladden i dag, ca. 370 m² i areal. Høgda over havet er rundt 55 meter. Etter strandforskyvingskurva for Halden-Fredrikstad-området, vil dette datere lokaliteten til ca f. Kr. Dette plasserer lokaliteten i den klassiske Nøstvetfasen, som er fyrste halvdel av seinmesolitikum, eller nest siste periode av eldre steinalder om ein vil. Figur 24. ID med P50 & 53 markert. Mot SA. Figur 25. ID med P50 & 53 markert. Mot SV. 18

19 Figur 26. ID

20 ID STEINALDERLOKALITET Figur 27. F21 flintavslag i P58, F22, to avslag i P59. Denne lokaliteten er nummer 7 frå registreringa, og materialiserte seg med to funnførande prøvestikk, med til saman 3 avslag av flint. Òg denne lokaliteten vender seg mot nord-nordaust, der terrenget skrånar svakt nedetter. Lokaliteten avgrensast naturleg av berg i aust og vest, berg og negativt prøvestikk i sør-sørvest og negativt prøvestikk i nord. I flatemål er lokaliteten slik den står no rundt 250 m². Det veks spreidde, større lauvtre her no, og nokre mindre grantre. Høgda over havet er ca. 50 meter. Etter strandforskyvingskurva vil dette plassere lokaliteten til rundt 5600 f. Kr. i tid. Dette er òg innanfor Nøstvetfasen, men lokaliteten er gjerne nokre få hundreår yngre enn ID Figur 28. ID med P58 & 59 markert. Mot SV. 20

21 Figur 29. ID med P

22 Dersom vi hevar havnivået til rundt 50 moh, ser vi at dei to steinalderlokalitetane ligg ute på nordaustspissen av ei øy i den indre skjergarden av det som i dag er Sarpsborg. Eit 1,4 km breitt sund skil øya frå Borgenhaugen i nordaust, medan Kulåsparken ligg som ei øy i underkant av 3 km mot nordnordvest. Figur 30. Havnivået heva til ca. 50 moh. ID og 256 markert med raude ringar. 22

23 Figur 31. Sarpsborg skjergard for nærare 7500 år sidan. ID & 256 markert med raude ringar. 23

24 Figur 32. Kystlinja i Fredrikstad/Sarpsborg-området for 7500 år sidan. 24

25 KONKLUSJON Etter den arkeologiske registreringa i november 2015, sto vi att med fylgjande arkeologiske lokalitetar: ID Steinalderlokalitet påvist i Flatemål på ca. 370 m², to funnførande prøvestikk med eit flintavslag i kvar. Datering er rundt 6000 f. Kr., Nøstvetfasen av eldre steinalder. ID Steinalderlokalitet påvist i Flatemål på ca. 250 m², to funnførande prøvestikk med til saman tre avslag av flint. Datering er ca f. Kr., Nøstvetfasen av eldre steinalder. ID Lausfunnslokalitet med flint. Påvist med ei mikroflekke i Vidare registrering med nye prøvestikk og sjakting i Eit avslag av flint til funne, men konteksten og jordmassane innanfor funnområdet tilseier at lokaliteten er alt for usikker som automatisk freda kulturminne. ID Kokegroplokalitet med 2 kokegroper. Dateringsprøva var forureina, men kokegropene er typisk førhistoriske i utforming. Dei var svært utpløgde og øydelagde, så lokaliteten vart frigjeven på ein forenkla dispensasjon frå Kulturminnelova. ID Kokegroplokalitet med 1 kokegrop. 14 C-datert til f. Kr., overgangen mellom yngre bronsealder og førromersk jernalder. Frigjeven på forenkla disp. Figur 33. Alle lokalitetane sett i høve til kvarandre. Mot S. SARPSBORG JAN BERGE Arkeolog 25

26 26 Figur 34. Alle sjaktene sett i høve til kvarandre.

27 27 Figur 35. Steinalderlokalitetane sett i høve til kvarandre.

28 VEDLEGG VEDLEGG 1 ANLEGGSLISTE Anr: Sjakt: Lok: Type: Skildring: Mål: (cm) Kokegrop Oval i form, trekull og skjørbrent stein. Veldig utpløgd og skjemda 155x140x20 med glas og tegl pløgd ned i strukturen. Delvis bevart ubrent treverk i botn, der det er veldig fuktig. F24 14 C (1650-post 1950) Kokegrop Oval i form, trekull og skjørbrent stein, elles lik A1 i nedgraving og 150x120x21 grad av moderne skjemd. F25 14 C Kokegrop Oval i form, trekull og litt skjørbrent stein. Utpløgd og utflytande. F26 14 C ( f. Kr.). 125x110x4 VEDLEGG 2 FUNNLISTE Fnr: Lok: Anr: Sjakt: Skildring/kontekst: Dato/init P50 1 avslag av flint, på 20 cm djup, overgang torv/grus /JB P53 1 avslag av flint, på 20 cm djup, overgang torv/grus /JB P58 1 avslag av flint, på 20 cm djup, overgang torv/grus /JB P59 2 avslag av flint, på 20 cm djup, overgang torv/grus /JB P71 1 mikroflekke av flint, ca cm, rett under torva /JB A1 S3 14 C (1650-post 1950) /JB A2 S3 14 C /JB A3 S15 14 C ( ) /JB P79 1 avslag av flint, ca cm, rett under torva /JB VEDLEGG 3 SJAKTLISTE Nr: Skildring: 0 Alle 0-sjaktene er som testsjakter etter ok undergrunn å rekne. Her er det berre flakete hard blåleire. 1 Gulgrå silt/leire, masse moderne rot. 2 Gulgrå sild med ein del stein og sjukt med moderne forstyrringar. 3 Silt/leire med moderne rot og noko stein. Veldig tynt pløyelag. To kokegroper. 4 = S3, utan kokegroper då. 5 = S4. 6 Silt/sand, grågul, litt steinete. 7 = S6, men lite stein, utanom eit par større, jordfaste rundkamp. 8 = S7. 9 Grå gulspetta silt, moderne rot. 10 Gråoransje seig grus, mykje berg opp i dagen, òg noko gulgrå sand/silt. 11 Raudoransje til grågulspetta klebrig grus. Jordsmonnet får meg til å tru det har vore dyrka mark før det veks skog her. Spor i undergrunnen litt nedetter skråninga liknar stygt på gamle plogspor. Nedste halvpart er ljos grågul leire. 12 Ljos grågul silt/leire. 13 Ljos grågul leire. 14 = S13, noko jordfaste stein. 15 Ljos, brungrå-gul sand/silt. Ei kokegrop. 16 = S15. Ein del stein og moderne rot. 28

29 VEDLEGG 4 PRØVESTIKKLISTE Nr: Djupn: Profil: Funn: Lok: cm Svart torv, grå grus, vassig i botn cm Torv, raudoransje grus, litt fuktig cm Gråbrun, humus grus med innslag av glas, fajanse, porselen og ein bit brent bein. Verkar å vere tidlegare dyrka mark, evt beitemark cm = P cm = P cm Brun grus, tidlegare dyrka mark eller beite? Leireblanda sand/grus i botn, seigt cm = P55, men botnen er guloransje grus cm Gråbrun torv/grus, raudbrun grus i botn. Vassig cm = P57, men med ljosare, meir gulaktig grus cm Meir gråaktig grus, delvis fylt med vatn cm Meir gråaktig grus att enn P59, meir vassig. Gulgrå grus i botn med meir stein cm Brun, seig torv/grus, mykje røter cm = P61, men ljos, leireblanda sand i botn. Vassig cm = P cm = P62, men ikkje så vassig cm Same brungrå torv/sand/grus som dei fire førre. Ufattelig seig å sålde, og med innslag av moderne skrot. Truleg vore tidlegare dyrka mark. Det ligg ei ruin ca. 50 m mot S cm = P cm Same trolldeigseige gråbrune ex-dyrka torvgrusen som så mange andre stadar i dette området. Seig, gulgrå sand/grus i botn cm = P67, men vassig i botn og nevestore stein i massa cm = P68, men mindre stein. Fuktig cm = P67, men med meir raudaktig undergrunn. Trolldeigseig torv/grus over cm Gråbrun torv, tørr i topp, seig som trolldeig nedetter. Mykje røter. Guloransje sand/grus i botn, fuktig cm Torv, raudoransje grus, gulare sand i botn cm Grågul grus, vassig cm Torv, mørk raudoransje grus, seig og mørkare spetta grus i botn cm Torv + matjord, raudbrun, seig grus, grågul sand i botn cm = P cm Skogstorv, raudoransje, tørr grus, gulaktig i botn cm = P cm Rett under torva (15 cm) ligg ei steinpakning, med stein i ymse storleikar. Ligg rett inntil berget, så det er truleg ei nyare tids rydningsrøys. Små bitar av glas og fajanse ligg i torva over steinane, og til dels i mellom steinane. Det var i dette sjiktet flinten au vart funne, så konteksten er ikkje av den beste. Gjekk ned mellom steinane på ein stad, til 50 cm djupn. Det verkar å vere berre eit lag stein, og under steinpakninga er massa hard grå og brunspetta grus cm Vegg i vegg med P71. Sjukt med røter i toppen. Seig gulgrå grus nedetter. Eit glasskår høgt oppe cm Torv + grå grus, endar på berg eller stor stein cm = P77. Funn av 2 fajansebitar

30 Vedlegg 5. Kalibrasjonskurve A1. 30

31 Vedlegg 6. Kalibrasjonskurve A3. 31

32 Vedlegg 7. Vedartsanalyse. Wentorf, den 28. januar 2016 Navestad.Sarpsborg.Berge Vedanatomisk analyse af 2 trækulsprøver fra Navestad, Sarpsborg, Østfold. Indsendt af Jan Berge, Østfold fylkeskommune. A1: Ca. 40 ml kul. 10 stk. = stikprøve, analyseret med følgende resultat: 10 stk. Picea abies, gran, fra yngre stammer. C-14-prøve: 1 stk. Picea abies, gran, med ca. 5 årringe, max. 50 år fra bark. A3: Ca. 5 ml kul. 10 stk. = stikprøve, analyseret med følgende resultat: 10 stk. Alnus sp., or, fra yngre stammer. C-14-prøve: 1 stk. Alnus sp., or, med ca. 2 årringe, max. 40 år fra bark. C-14-prøverne sendes til BETA. Fakturaunderlag sendes til Tryggve Csisar. Med venlig hilsen Thomas Seip Bartholin Am Haidberg 18 D Wentorf Thomas.Bartholin@gmx.de 32

33 Figur 36. Arkeolog Bertheussen ser seg nøgd med innsatsen på ID217649, og set i marsj mot nye eventyr. Mot SV. 33