KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING 2006-2017 VEDTEKEN I STORD KOMMUNESTYE 6. APRIL 2006
POLITISK HANDSAMING AV PLANEN: VEDTAK OM ORGAN SAKSNR. DATO OPPSTART PLANARBEID Komite for Miljø og Kultur 27.01.2005 UTLEGGING TIL OFFENTLEG ETTERSYN Komite for Miljø og Kultur 47/05 15.12.2005 2. GONG HANDSAMING Komite for Miljø og Kultur 11/06 23.03.2006 STADFESTING AV PLAN Kommunestyret 16/06 06.04.2006 VEDTAK I KOMMUNESTYRET: 1. Kommunestyret vedtek kommunedelplan for vassforsyning 2006 2017 slik den ligg føre med fylgjande endringar: Vassleidning Nordre Grov - Bordavikja vert tatt med i handlingsprogrammet i 2013 2. Auka drifts- og kapitalkostnader vert innarbeidd i årsbudsjett og økonomiplan. KOMMENTAR: Endeleg plan (denne) er korrigert i høve til vedtak i Kommunestyret. Det er samstundes retta opp nokre skrivefeil. Bilete framsida: Tysevatnet, foto Gunhild Enes
SIDE 1 FORORD Denne planen erstattar Kommunedelplan for vassforsyning frå 2001. Planarbeidet er gjennomført i tråd med retningslinene i plan- og bygningslova. Styringsgruppe har vore komité for miljø og kultur. I tillegg til orientering om oppstart planarbeid er ble det styringsgruppa orientert om arbeidet på møtet 22. september 2005. Arbeidet med utkast til kommunedelplan for vassforsyning er utført av ei prosjektgruppe samansett av: Marta Haugsgjerd Leiar Stord kommune, UBE Olav Eide Stord kommune, DVE Olav Bauge Stord kommune, DVE Ove Kvalnes Stord kommune, RBO Lars Helge Sørheim Stord kommune, Kommunlege I Katrin Løbø Stord kommune, UBE Willy-André Gjesdal Sekretær Norconsult Løbø og Gjesdal har fungert som arbeidsgruppe for handsaming av reine tekniske val og detaljar mellom møta i prosjektgruppa. Det er avvikla tre møte i prosjektgruppa. Opplysningar om igangsetting av planarbeidet har vært kunngjort i dagspressa. Det er totalt kome inn 9 sektorfråsegn, desse er; 1. Brannsjefen, brev dagsett 17.06.05. 2. Mattilsynet DK Sunnhordland, brev dagsett 29.06.05. 3. BKK Produksjon, brev dagsett 29.06.05. 4. Kystverket Vest, brev dagsett 30.06.05. 5. Stord og Fitjar Landbruks- og Miljøkontor (SFLMK), brev dagsett 01.07.05. 6. Aker Kværner Stord, e-post mottatt 06.07.05. 7. Huglo Bygdalag, brev mottatt 06.07.05. For fråsegna der det blei reist spørsmål som trengte tilbakemelding sendte prosjektgruppa skriftleg svar til avsendar. Vi vil med dette takke alle involverte personar og instansar for godt og konstruktivt samarbeid.
SIDE 2 INNHALDSLISTE FORORD...1 INNHALDSLISTE...2 SAMANDRAG...4 1 INNLEIING...8 1.1 FORMÅLET MED PLANEN...8 1.2 RULLERING AV KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING...8 1.3 TILHØVET TIL PLANAR OG RETNINGSLINER...8 1.3.1 Kommuneplanen...8 1.3.2 Andre kommunale planar...9 1.4 LOVGRUNNLAGET...9 1.5 ANSVAR OG ORGANISERING...10 2. BAKGRUNNSMATERIALE - PLANFØRESETNADER...11 2.1 GENERELT...11 2.2 FOLKETALSUTVIKLING...11 2.3 OVERSIKT EKSISTERANDE VASSVERK...12 2.4 VASSFORBRUK...14 2.4.1 Dagens forbruk...14 2.4.2 Prognose for framtidig forbruk...14 2.5 AKTUELLE KJELDER...17 2.6 VASSKVALITET...18 3. MÅL OG RESULTATOMRÅDE...20 3.1 OVERORDNA MÅL...20 3.2 LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK I PLANPERIODEN...20 3.2.1 Kvalitet...20 3.2.2 Mengde og trykk...21 3.2.3 Tilknytingsgrad...22 3.2.4 Tryggleik...23 3.2.5 Økonomi...24 4. STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR...25 4.1 MANGLAR OG UTFORDRINGAR I VASSFORSYNINGA...25 4.2 FORSYNINGSOMRÅDE OG KJELDEVAL...25 4.2.1 Forsyningsområde...25 4.2.2 Kjeldeval...27 4.2.3 Område utan fellesløysingar...27 4.3 VASSHANDSAMING...28
SIDE 3 4.4 FORDELINGSNETT OG HØGDEBASSENG...29 4.5 SLOKKEVATN...30 4.6 KOMMUNAL OVERTAKING...31 4.7 SAMARBEID MELLOM KOMMUNANE...31 4.8 FORVALTNING, DRIFT OG VEDLIKEHALD...31 5. PRIORITERINGAR, TILTAK OG ØKONOMI...32 5.1 OVERORDNA PRIORITERING...32 5.2 TILTAK OG INVESTERINGAR...32 5.2.1 Generelt...32 5.2.2 Handlingsprogram...33 5.2.3 Investeringar etter planperioden...34 5.3 FINANSIERING...34 5.3.1 Investeringar og kostnader i planperioden...34 5.3.2 Statlege tilskotsordningar...35 5.3.3 Prognose for vassgebyr...35 ORDLISTE...A INVESTERINGAR OG FINANSIERING... B KARTVEDLEGG... C
SIDE 4 SAMANDRAG Bakgrunn Stord kommune sin gjeldande kommunedelplan for vassforsyning vart siste gong handsama av kommunestyret i 2001, og gjeld for perioden 2001 2012. Denne type planar bør rullerast kvart 4. år, for til ei kvar tid å kunne vere så oppdaterte som mogeleg med tanke på oppfylling av overordna krav til drikkevassforsyning, tilpassing til andre kommunedelplanar og politiske prioriteringar når det gjeld den vidare utbygginga av infrastrukturen innafor vatn og avlaup. Ein samla plan for vassforsyning i Stord kommune er viktig, mellom anna for å forankre desse viktige tenesteområda til den overordna kommuneplanlegginga etter plan- og bygningslova. Formålet med planen er å sikre at alle i Stord til ein kvar tid har tilgang på nok drikkevatn av god kvalitet. Vassforsyninga i kommunen Vassverk som forsyner fleire 20 hus og fritidsbustader, næringsverksemd, skular osb. skal godkjennast av Mattilsynet. Det er seks godkjenningspliktige vassverk i Stord. Stord vassverk forsyner 93 % av innbyggjarane i kommunen. Tabell 1: Godkjenningspliktige vassverk i Stord. KOMMUNALE VASSVERK Stord Skarvene Huglo Skule PRIVATE VASSVERK Sørhuglo Nordhuglo Langenuen Motel & Camping Ingen av dei tre private vassverka var godkjent per november 2005. Vassforbruket i Stord vassverk er for høgt, om lag 50 % av vatnet som passerer vasshandsamingsanlegget på Lundssæter når aldri fram til forbrukaren. Planen legg difor opp til ein systematisk lekkasjesøking og lekkasjeutbetring i heile planperioden. Systematisk prøvetaking over fleire år dokumenterar at vatnet levert frå Stord vassverk er godt. God reinsing av vatnet sikrar ein godkjend drikkevasskvalitet for vatnet som vert levert til forbrukar. Vasskvaliteten for Nord- og Sørhuglo vassverk er svært dårleg. Vatnet er av ei karakter som gjer det ueigna som drikkevatn utan koking. Vidare er vatnet svært surt med til tider ekstremt høgt fargetal (Nordhuglo). Sørhuglo skule og Langenuen Motel & Camping har svært god vasskvalitet.
SIDE 5 Målsetjingar OVERORDNA MÅL Alle i Stord skal til ein kvar tid ha tilgong på nok drikkevatn av god kvalitet KVALITET Stord kommune skal levere drikkevatn som tilfredsstillar krava i dei drikkevassforskriftene som til ein kvar tid gjeld TILKNYTNINGSGRAD Ny busetnad innafor forsyningsområdet til Stord vassverk skal knytast til offentleg vassforsyning MENGDE OG TRYKK Abonenntane skal sikrast nok vatn med tilfredsstillande trykk TRYGGLEIK Alle abonnentar skal sikrast mot avbrot i vassforsyninga utover 24 timar ØKONOMI Den kommunale vassforsyninga skal vere sjølvfinansierande Stor aktivitet dei siste åra Det har vore stor aktivitet på utbyggingssida dei siste åra, og mange nye anlegg er kome på plass. Det viktigaste prosjektet er kan hende nytt desinfeksjonsanlegg for å fjerne smittestoffar frå vatnet. Stord vassverk fyrst av dei større vassverka i Noreg då det i 2001 var installert ein ny og sterkare type UV-anlegg i høve til tidlegare praksis. Utfordringar i åra som kjem Sjølv om mykje er gjort dei siste åra, har ein likevel ei lang rekke uløyste oppgåver. Innafor vassforsyninga kan ein mellom anna peike på at: Vassverka manglar endeleg godkjenning Forsyningstryggleiken må betrast. Nedslagsfelt til drikkevatn skal sikrast betre. Lekkasjeandelen er for høg og fornyingstakten må aukast. Informasjon til abonnentar skal utviklast vidare. Beredskapsplan for vassforsyning skal reviderast. Sikring av tilgong til slokkevatn i utsatte område.
SIDE 6 Overtaking av private vassverk Hovudprinsipp ved kommunal overtaking av private vassverk i Stord kommune er at det ikkje skal skje i strid med ønskje frå vassverket som vert overteken. I framlegget til handlingsplan er det lagt opp til at Nordhuglo og Sørhuglo vassverk skal kunne knyte seg til offentleg vassforsyning innan utgangen av 2007. Stord kommune vil ikkje ta på seg eit generelt ansvar til å overta private vassverk, eller private leidningsanlegg, før dei har den standard som krevst i Stord kommune. Område utan fellesløysingar Når det gjeld vassforsyning, vil både vasskvalitet og kapasitet kunne variere mykje i slike område. Sjølv om vassforsyninga ikkje er godkjenningspliktig, gjeld i prinsippet same krav til kvalitet som for større vassverk. Mattilsynet kan hjelpe med rettleiing og informasjon ved prøvetaking og tiltak. Grunngjeving for prioritering av rekkefølgje Ved oppsett av framlegg til handlingsplan er allereie vedtekne prosjekt, som av ulike grunnar enno ikkje er bygd, ført opp øvst på lista. Deretter kjem prosjekta som er vedtekne i budsjett / økonomiplan. Utover dette er følgjande lagt til grunn ved prioritering av vassprosjekt: 1. PRIORITET OPPRETTHALDE GOD VASSKVALITET 2. PRIORITET PROSJEKT SOM TRYGGER FORSYNINGA 3. PRIORITET PROSJEKT SOM FORNYAR LEIDNINGSNETTET 4. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL UTVIDE FORSYNINGSOMRÅDA
SIDE 7 Framlegg til handlingsprogram for perioden 2006 2017. For meir detaljerte opplysningar om dei einskilde prosjekta vert det vist til kap. 5.2.2. Tabell 2: Handlingsprogram 2006-2017, investeringsutgifter i millionar kroner. ÅRSTAL TILTAK INVEST. (mill kr.) 2005-06 1 Høgdebasseng Sagvåg 5,600 2005-09 2 Høgdebasseng Lundsåsen 13,500 2006-17 3 Fornying av vassleidningar 48,000 2006-17 4 Generell vassutbetring 6,000 2006-07 5 Vassleidning Rommeteveit - Førlandskrysset samt Kyvik 5,800 2006-09 6 Vassleidningar Sagvåg 3,000 2006-07 7 Vassforsyning Huglo 6,500 2007-09 8 Vassleidning Lundssæter - Lundsåsen 19,400 2007-17 9 Brannsikring 3,300 2007 10 Vassforsyning Haga - Prestegardskog 3,800 2007-08 11 Øvre Borggata 3,000 2008 12 Trygging av vassforsyninga Akerkværner Stord 2,500 2009 13 Vassleidning verftsvegen 3,100 2010-11 14 Vassleidning Haugland - Vatnadalen 11,000 2010 15 Samankopling Gullbergvegen samt Gullskaret 1,300 2012 16 Leidningssanering Skottaberg 3,800 2013 17 Stuavikjo veg/sikring 3,100 2013 18 Vassleidning Bordavikjo 2,500 2014-15 19 Fonying av vassleidning Vatnadalen - Stuavikjo 7,300 2015 20 Oppgradering Sjukehusvegen 2,000 2016-17 21 Reservevasskjelde Ravatnet. 13,600 Sum 2006-2017 168,100 Finansiering - konsekvens for gebyra Dersom ein vel å gjennomføre utbygginga av vassforsyningsanlegga i tråd med framlegget til handlingsplan, vil årsgebyret måtte aukast frå om lag 2500 kroner i 2006 til 3500 kroner i 2018 (figur 1). kr Prognose årsgebyr vatn mill. kr Årlege investeringar vassforsyning 4 000 25 3 000 20 15 2 000 10 1 000 5 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Figur 1: Prognose årsgebyr vatn for ein einebustad på inntil 200 m 2. Årleg prisstigning kjem i tillegg. Figur 2: Årlege investeringar vassforsyning.
SIDE 8 1 INNLEIING 1.1 FORMÅLET MED PLANEN Formålet med planen er å sikre at alle i Stord til ein kvar tid har tilgang på nok drikkevatn av god kvalitet. Planen skal leggje til rette for at tilgjengelege midlar vert nytta på best mogleg måte i den framtidige utbygging av vassforsyninga i Stord. 1.2 RULLERING AV KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING Denne planen er ein rullering Kommunedelplan for vassforsyning for 2001-2012. Dei viktigaste tiltaka i denne planen var: Ringleidning Fuglevik - Førlandskrysset Utskifting av vassleidning Kyvik Høgdebasseng Lundsåsen Vassleidning Haugland - Vatnadalen Vassleidning Lundssæter - Lundsåsen Høgdebasseng Sagvåg Generell utbetring av vassleidningar Ein ligg noko etter planlagt investeringsprogram for vassforsyning. Dette skuldast delvis at ein har gjort ein del omprioriteringar i høve til førre plan. I perioden er følgjande utført: legging av vassleidningar i Sagvåg (Rukjen) i samband med trafikksikring og utbygging av ny skule. utbetring av kring 4 km vassleidningar. bygd nytt desinfeksjonsanlegg på Stord vassverk bygd nytt trinn for korrosjonskontroll på Stord vassverk lagt ny råvassleidning til vassbehandlingsanlegget på Lundssæter gjennomført sanering av vassleidning i Leirvik sentrum Vidare er det starta opp planleggingsarbeid for ringleidning Rommetveit - Førlandskrysset samt for høgdebasseng i Sagvåg og på Lundsåsen. 1.3 TILHØVET TIL PLANAR OG RETNINGSLINER 1.3.1 Kommuneplanen Kommuneplan for Stord kommune er kommunen sitt overordna planleggingsverktøy. I arealdelen er den overordna arealbruken i kommunen fastsett. Kommunedelplan for vassforsyning skal leggje til rette for eit utbyggingsmønster som skissert i kommuneplanen. Kommuneplanen vert rullert samstundes med denne planen (2004-2015), dette har ein tatt omsyn til i den grad det har vore praktisk mogleg. Når denne planen vart utarbeid var gjeldande Kommuneplan for perioden 1997-2008.
SIDE 9 1.3.2 Andre kommunale planar Dei viktigaste kommunale planane med omsyn til Kommunedelplan for vassforsyning er; Kommunedelplan for avløp 2004-2015 Økonomiplan for Stord kommune 2005-2007 Trafikksikringsplan for Stord kommune 2004-2007 1.4 LOVGRUNNLAGET Kommunedelplan for vassforsyning er utarbeidd og handsama i samsvar med reglane i plan- og bygningslova som gjeld for kommunedelplanar. I tillegg er Miljøverndepartementet si rettleiar om hovudplan vassforsyning lagt til grunn. Tekniske og administrative krav på sektoren er gjevne i forskrift om drikkevatn m.m. Sentrale punkt i drikkevassforskrifta er: - kvalitetskrav - krav til internkontrollsystem - opplysningsplikt for vassverkseigar - mattilsynet er godkjenningsmynde - krav til levering og beredskap Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) frå 2003 skal sikre helsemessig trygge næringsmidlar og framme helse, kvalitet og forbrukarinteresser langs heile produksjonskjeda, samt ivareta miljøvenleg produksjon. Med denne lova vart tilsynet til drikkevatn overført frå dei tidlegare interkommunale næringsmiddeltilsyna til eitt statleg Mattilsyn som berre skal drive med tilsyn. Laboratoriedelen av dei interkommunale næringsmiddeltilsyna vart ikkje med over i det nye Mattilsynet, og mange av laboratoria er i dag privatisert. Lov om kommunale vass- og kloakkavgifter med tilhørande forskrifter har til føremål å sikre kommunane ei finansieringsordning slik at oppgåvene kan løysast på ein god måte. Sentrale punkt i dette regelverket er sjølvkostprinsippet og prinsippet om betaling etter forbruk. Vassressurslova, omhandlar mellom anna eigedomsrett til vatn, rett til utnytting og reglar om tiltak, samt sikring av nedslagsfelt i vassdrag. Hamne- og farvasslova har til formål å leggje forholda til rette for ei best mogeleg planlegging, utbygging og drift av hamner og å tryggje ferdsla på sjøen. Alle planar for nye leidningar i sjø skal godkjennast av hamnesjefen og/eller Kystverket vest før leidningane vert lagd. I følgje lov om helsetenesta i kommunen med forskrifter er ei av oppgåvene til kommunen å drive miljøretta helsevern, fremje folkehelsa og førebygge sjukdom og skader. Miljøretta helsevern handlar om faktorar i miljøet som til kvar tid direkte eller indirekte kan ha innverknad på helsa.
SIDE 10 1.5 ANSVAR OG ORGANISERING Prioriteringar av dei årlege investeringane i vassforsyning skal handsamast i kommunestyret i samband med vedtak av budsjett og rullering av økonomiplan. Kommunedelplan for vassforsyning skal rullerast i tråd med plan- og bygningslova. Ansvaret for rulleringa av planen er tillagt Komite for Miljø og Kultur (MOK). Stord kommune har dei siste åra gjennomført organisasjonsendringar med vekt på tingar/utførarmodellen og med tanke på konkurranseutsetjing. Innanfor vassforsyning har Utbygging- og eigedomseininga (UBE) eigar/tingarrolla, medan Drift- og vedlikehaldseininga (DVE) har drift og vedlikehald/utførarrolla. Den nye modellen skil ikkje direkte mellom avgifteområda (vatn, avløp, renovasjon) og anna drift. Eventuelle endringar i organisasjonen vert vurdert fortløpande i høve til utfordringar og krav frå overordna mynde. Figur 3: Organisasjonskart Stord kommune per september 2005, med særskilt vekt på vatn, avløp og renovasjon. Stord kommunestyre Stab Rådmann Eining x Einingsleiar Utbygging og Eigedom Einingsleiar Bestillar Eining y Einingsleiar Drift og vedlikehald Einingsleiar Utførar Eining z Einingsleiar Prosjektleiar Prosjektleiar Prosjektleiar Leidningskart Vatn og avløp avd.leiar Elektro Senioring. Avd.ing. Kontrollør Fagarbeidar Fagarbeidar Fagarbeidar
SIDE 11 2. BAKGRUNNSMATERIALE - PLANFØRESETNADER 2.1 GENERELT Ved investeringar i anlegg for vassforsyning bør ein leggje til grunn ein forventa levetid på 50 100 år. Kor langt fram i tid ein skal dimensjonere anlegga for vil mellom anna avhenge av type anlegg. Ein har valt å dimensjonere leidningsnett, høgdebasseng og pumpestasjonar for vassforbruket i år 2040. 2.2 FOLKETALSUTVIKLING Folketalsutvikling i Stord 25 000 20 000 17 203 18 446 19 779 21 207 15 000 16 147 14 483 10 000 12 589 5 000 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 Historisk Prognose Figur 4: Folketalsutvikling i Stord kommune. 31. desember 2004 var folketalet i Stord 16 516 Prognose for folketalsutvikling er basert på den anbefalte prognosen i høyringsutkast til kommuneplanen for 2004-2015. Denne legg til grunn ei årleg årleg auke på kring 0,7 % fram til 2015. I forhold til kommuneplanen er prognosen framskrevet ytterlegare 25 år, til år 2040. Folketalet i år 2040 er rekna til i overkant av 21 000 personar.
SIDE 12 2.3 OVERSIKT EKSISTERANDE VASSVERK Alle vassverk i Stord som forsyner meir enn 50 personar eller 20 husstander eller hytter, til institusjon, hotell eller annan næringsmidddelverksemd, skal godkjennast av kommunestyret. Det er seks godkjenningspliktige vassverk i Stord. Av desse er tre kommunale, og tre private. Dei godkjenningspliktige vassverka hadde pr. 1. januar 2005 ein tilknyting på ca. 15 400 personar. Tabell 3: Godkjenningspliktige vassverk i Stord, status pr. 1. november 2005. VASSVERK TILKNYTING STATUS (personar) 1 Stord 15 360 Kommunal 2 Huglo skule 20 elevar + tilsette Kommunal 3 Nordhuglo 4 Sørhuglo 5 Skarvene Langenuen Motel 6 & Camping 22 heilårsbustader + 13 fritidsbustader 13 heilårsbustader + 17 fritidsbustader 8 bustader + barnehage Kafé Privat Privat Kommunal Privat Vassforsyninga i Stord ikkje godkjenningspliktig 6 % kommunal 93 % privat 7 % godkjenningspliktig 1 % Fig.5: Tilknytingsgrad til kommunale og private vassverk. Dei kommunale vassverka er mellombels godkjent. Det er sett i gong arbeid med å søke om endeleg godkjenning av desse. Ingen av dei 3 private vassverka var godkjent den 1. november 2005.
SIDE 13 Den Kristelege Menighet på Stord har planer for etablering av eit nytt privat godkjenningspliktig vassverk i samband med deira utbygging på Rutlen. Þ Langenuen Motel & Camping Tysevatnet Þ Nordhuglo Ravatnet Vaulane Lundssæter VBA 7% # Skarvane Þ Þ 7% # Þ Sørhuglo Huglo skule 7% # Ravatnet VBA Figur 6: Godkjenningspliktige vassverk i Stord kommune.
SIDE 14 2.4 VASSFORBRUK 2.4.1 Dagens forbruk Sidan 1998 har det vore ein kraftig reduksjon i vassforbruket. Dette skuldast tetting av lekkasjar samt ein markant nedgang i leveransar til næringsverksemd, i fyrste rekkje vatn til tunneldrift trekantsambandet og Aker Kværner Stord. Vassforbruket for Stord vassverk for januar til oktober 2005 har variert frå 9 500-12 000 m 3 /d, med ein markant reduksjon i andre halvår. Figuren under viser ein grov fordeling av vassressursane mellom bustader, næringsverksemder og lekkasjar. Som ein ser utgjer vasstap største delen av vassforbruket, om lag 50 %. Det bør difor arbeidast aktivt for å redusere lekkasjane i åra framover. Vassforbruk Stord vassverk 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 Næringsverksemd m/ vassmålarar Anna verksemd privat/offentleg Hushaldning Vasstap m3/d 1 200 800 3 100 5 400 l/pd 80 50 200 350 Figur 7: Grov fordeling av vassforbruket for Stord vassverk. Med vasstap forstår ein lekkasjar, unormalt høgt vassforbruk og sløsing. 2.4.2 Prognose for framtidig forbruk Det er utarbeid 3 ulike prognosar for vassforbruket fram til år 2040: Alternativ 0 inneber eit vassforbruk som i dag der lekkasjane utgjer 50 % av total forbruket. Nattforbruk er i dag 100 l/s. Alternativ 1 inneber at andelen lekkasjar reduserast frå 50 til 40 %. Nattforbruk reduserast frå 100 til 80 l/s innan 2010. Alternativ2 inneber at andelen lekkasjar reduserast frå 50 til 30 %. Nattforbruk reduserast frå 100 l/s til 60 l/s innan 2010.
SIDE 15 I tabell 4 er framtidige vassbehov for Stord vassverk summert. Tala inneber at tilknytinga til vassverket er tilnærma 100% i år 2040. Tala gjeld behandla vatn levert ut frå vassverket. Tabell 4: Totalt framtidig vassbehov [midlere døgnforbruk] Årstal 2000 2005 2010 2040 Tal personar tilknytt 14 950 15 360 16 084 21 207 Alt. 0 50 % lekk. m 3 /d 12480 10 440 10 940 14 420 680 l/p.d. Alt. 1 40 % lekk. m 3 /d 10 440 8 850 11 660 550 l/p.d. Alt. 2 30 % lekk. m 3 /d 10 440 7 560 9 970 470 l/p.d. Alternativ 0, dvs. eit spesifikt totalt vassforbruk som i dag, gir i år 2040 ei auke på 38 % i høve til vassforbruket i 2005. 16 000 Prognose vassforbruk Stord vassverk 14 000 12 000 m 3 /d 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 Historisk Alternativ 0 Alternativ 1 Alternativ 2 Figur 8: Prognose for vassforbruk for Stord vassverk. Tysevatn/Vaulane har med dagens regulering kapasitet for eit forbruk på 19 500 m 3 /døgn.
SIDE 16 Ved stigande vassforbruk vil leidningsnettet sin kapasitet vere vel så kritisk som vasskjelda si kapasitet. Ei effektiv måte å auke vassverka sine reelle forsyningsevne er normalt å drive systematisk lekkasjesøking på eksisterande leidningsnett. Tidlegare har det ikkje vore lønnsamt for kommunen å gjere ein aktiv innsats for å redusere lekkasjane. Dette skuldast at tilnærma alle kostnadene til vassforsyninga var faste, samt at kjelder og leidningsnett hadde tilstrekkeleg kapasitet. Dette gjeld ikkje lengre, og det vil framover bli stadig meir lønnsamt å drive aktivt med utbetring av lekkasjar. Dette skuldast at ein ved å redusere det totale forbruket: kan dimensjonere nyanlegg for mindre vassmengder kan utnytte eksisterande kapasitet på leidningsnettet betre får lågare driftskostnader for eksisterande vasshandsamingsanlegg Ein legg alternativ 1 lagt til grunn for prognose for framtidig vassforbruk. Utbetring av lekkasje i vassleidningsnett på Stord, foto Gunhild Enes.
SIDE 17 2.5 AKTUELLE KJELDER Dette avsnittet omhandlar eksisterande kjelder m/nedslagsfelt for godkjenningspliktige vassverk. Kjeldekapasiteten er samanlikna med prognosane for framtidig vassforbruk. Tysevatnet er hovudkjelda for Stord vassverk. Ovanfor Tysevatnet ligg Aravatnet som har avrenning mot Tysevatnet. Frå sjølve Tysevatnet renn vatnet gjennom ei elv og eit nytt lite vatn, Vaulane. Vidare renne vatnet i eit 750 m langt røyr til Lundsæter kraftstasjon. Inntaket til vassverket skjer i avløpet frå kraftstasjonen. I avtalen mellom Stord vassverk og Stord Energi (no eigd av BKK) er vassverket prioritert, det vil seie at kraftverket vert stoppa når vasstanden minkar til 3,5 m under overløpet. Elv med avrenning frå Ravatnet er krisevasskjelde for Stord. På grunn av manglande bassengvolum i nettet vert kjelda kopla inn under spesielle forhold og arbeid på leidningsnettet. Tabell 5: Kjelde og kjeldekapasitet for vassverka i Stord. VASSVERK KJELDER TYPE NED- SLAGS- FELT DAGENS KJELDE- KAPASITET PROGNOSE VASSFORBRUK ÅR 2040 km 2 m 3 /d m 3 /d 1 Stord Tysevatn/Vaulane Overflatevatn 4,81 19 500 Elv frå Ravatnet Elveinntak 2,49 1 500 14 800 2 Huglo skule Grunnvatn Fjell - 96 4 3 Nordhuglo Stemmevatnet Overflatevatn 0,99 - - 4 Sørhuglo Morkavatnet Overflatevatn 0,19 - - 5 Skarvene Morkavatnet Overflatevatn 0,19 - - Langenuen Motel 6 & Camping Grunnvatn Fjell - - - Forklaring til tabell: Dagens kjeldekapasitet: Prognose vassforbruk: Berekna kjeldekapasitet med dagens regulering (oppdemming og/eller nedtapping). For elv frå Ravatnet er det rekna ei lavvassføring på 10 % av midlare vassføring. Gjennomsnittleg vassforbruk pr døgn i år 2040 basert på alternativ 1. Krisevasskjelda for Stord vassverk har ikkje god nok kapasitet slik den er utbygd i dag. I dag kan vatnet tappast ned 3 m, kapasiteten bør betrast ved å leggje ein leidning inn i sjølve vatnet slik at dette kan tappast ned ytterlegare. Stord vassverk kan då forsynast frå Ravatnet i 2-3 måneder. Saman med auka reguleringsgrad vil fokuset framover vere å verne vasskjelder og nedslagsfelt mot forureining, samt å redusere unødig vasstap.
SIDE 18 2.6 VASSKVALITET For dei 5 godkjenningspliktige vassverka i Stord vert det sendt regelmessige vassprøvar til analyse. Tal prøver er bestemt ut i frå tal personar tilknytt vassverket. Tabell 6: Fysisk og kjemisk kvalitet i prøver tatt på leidningsnettet i perioden januar 2003 november 2005. Surheitsgrad Farge Turbiditet VASSVERK maks min snitt krav 1 maks min snitt krav 1 maks min snitt krav 1 1 Stord 8,3 6,8 7,6 <6,5-9,5> 7 1 2 <20 3,7 <0.1 0,2 <4 2 Huglo skule 2 7,2 6,7 6,9 <6,5-9,5> 10 1 5 <20 0,6 0,3 0,5 <4 3 Nordhuglo 3 6,2 4,6 4,9 <6,5-9,5> 125 21 73 <20 20,0 0,2 5,0 <4 4 Sørhuglo 3 5,8 5,0 5,2 <6,5-9,5> 99 23 43 <20 1,5 0,3 0,4 <4 5 Skarvene 7,1 5,7 6,6 <6,5-9,5> 9 1 3 <20 0,6 <0,1 0,3 <4 6 Langenuen 3 8,9 8,8 8,9 <6,5-9,5> 3 0 1 <20 0,2 <0.1 0,1 <4 2 3 Tilfredsstillar ikkje krav til største tillatte verdi i drikkevassforskrifta Tilfredsstillar krav til største tillatte verdi i drikkevassforskrifta Høgste tillatne konsentrasjon etter drikkevassforskrifta Prøveresultat er frå 1998-2000. Prøveresultat er supplert med data frå 1998-2000. 1 Fargetal 120 100 80 60 40 20 0 okt. 98 jan. 99 apr. 99 jul. 99 okt. 99 jan. 00 apr. 00 jul. 00 okt. 00 Nordhuglo vv. Sørhuglo vv. Største tillatt Rettleiande Figur 9: Fargetal for Nord- og Sørhuglo vassverk for 1998-2000. Drikkevatnet for dei godkjenningspliktige vassverka i Stord er av ein svært variabel kvalitet. Det er grunn til å tru at ein vil finne same variasjon også for dei ikkje godkjenningspliktige vassverka.
SIDE 19 Figur 9 viser fargetalet for Stord, Nordhuglo og Sørhuglo vassverk. Høgt fargetal (brunt vatn) har i hovudsak bruksmessige ulemper. Fargetalet er dårlegast om hausten, men alle prøvane er dårlegare enn grenseverdi i drikkevassforskrifta. Prøvene som er tatt i perioden 2003-2005 syner ingen betring av vasskvaliteten. Så høge fargetall som for Nord- og Sørhuglo vassverk representerer kan gi vesentlege ulemper som dårleg smak på vatnet, avleiringar i leidningsnett og misfarging av kler ved vasking. Desinfeksjon av vatn med så høgt fargetal er ikkje effektiv utan at humus først vert fjerna. Tabell 7: Mikrobiologisk kvalitet i prøver tatt på leidningsnettet. Totalt Koliforme bakt. E.coli VASSVERK Periode tal > 0/100 ml >0/100 ml prøvar tal prøvar andel tal prøvar andel 1 Stord 2003-2005 251 32 13 % 1 0 % 2 Huglo skule 1998-2000 20 1 5 % - - 3 Nordhuglo 2003-2005 3 3 100 % 0 0 % 4 Sørhuglo 2003-2005 3 3 100 % 0 0 % 5 Skarvene 2003-2005 18 4 22 % 0 0 % 6 Langenuen 2003-2005 1 0 0 % 0 0 % Gjeldande krav i drikkevassforskrift: 0 bakteriar /100 ml (gjeld begge parametrane) Stord vassverk Vasskvaliteten levert på nettet er jamt over svært bra. Det er tidvist påvist ein del koliforme bakteriar på leidningsnettet, alltid i svært låge konsentrasjonar. Det bør likevel setjast inn målretta tiltak for å redusere andel prøver med koliforme bakteriar. Tiltak på leidningsnettet synes å vere særskilt aktuelle, til dømes, reingjering av leidningsnett, tetting av lekkasjar samt utspyling og klorering etter trykklaust nett. Nordhuglo og Sørhuglo vassverk Som det går fram av figurar og tabellar er vasskvaliteten oppsiktsvekkjande dårleg for begge vassverka. Vidare er innhaldet av aluminium i vatnet tidvist høgre enn det drikkevassforskrifta tillet. Nordhuglo har i snitt eit fargetal, ein turbiditet og ein manglande hygienisk trygging som gjer vatnet ueigna til drikkevatn til utan omfattande reinsing. Skarvene vassverk Det er installert eit sandfilteranlegg på vassverket og vasskvaliteten er god. Huglo skule og Langenuen Motel & Camping vassverk Vasskvaliteten er svært god for begge vassverka. Dette skyldes at bruk av grunnvatn som vasskjelde (borehol i fjell).
SIDE 20 3. MÅL OG RESULTATOMRÅDE 3.1 OVERORDNA MÅL Alle i Stord skal til ein kvar tid ha tilgang på nok drikkevatn av god kvalitet. 3.2 LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK I PLANPERIODEN Dette kapitlet gjeld Stord vassverk. Det er valt å splitta målsetjingane i følgjande tema: Kvalitet Mengde og trykk Tilknytingsgrad Tryggleik Økonomi 3.2.1 Kvalitet Orientering Godkjenningspliktige vassforsyningsystem (> 100 pe eller 20 husstandar) skal levere hygienisk trygt vatn til forbrukaren. Vatnet skal vere klårt og utan dominerande lukt, smak eller farge. Målsetting for kvalitet. Stord kommune skal levere drikkevatn som tilfredsstiller krava i dei drikkevassforskriftene som til ein kvar tid gjeld. Tiltak. Bruka internkontrollsystemet som sikrar rutinar for overvaking og kontroll av vasskvaliteten. Nedslagsfelt skal sikrast mot utbygging og auka belastning som kan påverka vasskjelda. Kvaliteten skal kontrollerast regelmessig ved prøvetaking i tråd med gjeldande krav.
SIDE 21 Alle avvik på vasskvalitet skal registrerast og setjast i system. Ved skriftlege klager skal klager gjevast skriftleg tilbakemelding. Vassverket skal ha beredskap for å oppretthalde ein stabil og tilfredsstillande vasskvalitet. Ved gjennomføring av planlagte tiltak som kan medføre fare for redusert vasskvalitet skal ein varsle dei aktuelle abonnentane direkte og/eller gjennom dagspressa, seinast 24 timar på førehand. Ved uforutsett (ikkje planlagt) svikt i vasskvaliteten skal ein varsle abonnentane i tråd med internkontrollsystemet. Vatnet skal handsamast slik at det verker hemmande på den naturlege korrosjon som leidningsnett og sanitærinstallasjonar er utsett for. 3.2.2 Mengde og trykk Orientering. For å sikre nok vatn med tilfredsstillande trykk må heile systemet f.o.m. kjelde, via handsaming og fordelingsnett, ha tilstrekkeleg kapasitet i høve til vassforbruket i heile forsyningsområdet. For Stord vassverk ligg lekkasjeandelen svært høgt. I dei seinare åra har ein fokusert sterkare på denne sløsinga og tiltak for å redusere lekkasjar er sett i verk i mange kommunar. Dette vert eit stadig viktigare økonomisk verkemiddel etter kvart som reinse- og transportkostnadene for vatn aukar. Målsetting for mengde og trykk. Abonnentane skal sikrast nok vatn med tilfredsstillande trykk. Tiltak. Fullføra naudsynt utbygging av høgdebasseng, samt forsterking av leidningsnettet. Betring av trykket for nokre område kor det er abonnentar som i dag har dårleg trykk. Nye transportsystem skal dimensjonerast for uttak av slokkevatn til brann i samsvar med brannvesenet sitt krav og VVA-norm for kommunen. Viss krav til slokkevatn går utover vasskvaliteten skal andre løysingar vurderast.
SIDE 22 Kritiske område med omsyn til uttak av brannvatn på eksisterande transportsystem skal kartleggjast. Opprusting skal skje etter ein langsiktig plan og innafor teknisk og økonomiske forsvarlege rammer. Abonnentane skal sikrast eit trykk ved tilkoplingspunkt til offentleg vassleidning mellom 2,5 og 8 kg/cm 2 vassøyle ved vanleg forsyning. Vassverka skal ha tilstrekkeleg kapasitet i høve til det framtidige behovet i heile forsyningsområdet. Restriksjonar i vassforbruk kan setjast i verk i spesielle tilfelle, til dømes langvarig tørke. Lekkasjane skal reduserast slik at nattforbruket på Stord vassverk vert redusert frå 115 til 80 l/s ved systematisk feilsøking og reparasjon. Sprinkelanlegg for brannslokking må handsamast spesielt og godkjennast av vassverkseigar før utbygging. Vassverka er ikkje forplikta å levere vatn til sprinkelanlegg. Fullskala testing av slike anlegg må berre utførast etter avtale med vassverkseigar. Ved gravearbeidar langs eksisterande vassleidningar skal trong for utskifting av vassleidning vurderast. Sentral kum i vassforsyninga på Stord, både sjølve kummen og tilkomsten treng utbetring, foto Gunhild Enes. 3.2.3 Tilknytingsgrad Orientering.
SIDE 23 Det bør vere eit mål at flest mogleg av innbyggjarane i kommunen får tilbod om offentleg vassforsyning. Med dette sikrar ein også eit system som tilfredsstiller krav vasskvalitet og ei sikker vassforsyning. Målsetting for tilknytingsgrad. Ny busetnad innafor forsyningsområdet til Stord vassverk skal knytast til offentleg vassforsyning. Tiltak. Vasskjelder skal ha kapasitet til forsyning av eksisterande og planlagte utbyggingsområde (tett busetnad). Alle nye bygningar til opphald av menneske eller dyr skal tilknyttast godkjend vassforsyning. Ved utbygging av hovudleidningsnett tar ein sikte på størst mogleg tal nye abonnentar tilknytt. Ved nye veganlegg på alle nivå skal legging av vassleidning i vegtrasé vurderast. 3.2.4 Tryggleik Orientering. Å sikre ein trygg vassforsyning er ein prioritert samfunnsmessig oppgave. Drikkevassforskrifta slår då også fast at det er vassverkseigar sitt ansvar å trygge at leveringa av vatn under alle driftssituasjonar, både normale og meir ekstraordinære. Målsetting for tryggleik. * Alle abonnentar skal sikrast mot avbrot i vassforsyninga utover 24 timar.
SIDE 24 Tiltak. Vassforsyningssystemet skal ha reservevolum i basseng og/eller reservevasskilder til å handtere svikt i hovudanlegga i minimum eitt døgn. Ved planlagt avbrot i vassforsyninga skal ein varsle abonnentane direkte, og/eller gjennom dagspressa, seinast 24 timar før avbrot. Trong for å etablera mellombels vassforsyning skal vurderast. Planlagt avbrot skal så langt som mogleg skje i tidsrommet 2100-0600. Ved ikkje planlagt avbrot i vassforsyninga skal tiltak for utbetring setjast i gong så snart som mogleg. Det skal oppretthaldast tilstrekkeleg beredskap, basert på eit gjennomført system for styring og overvaking. Driftsplanlegging og internkontrollsystem skal følgjast. Revidering av beredskapsplan for vassforsyninga skal gjennomførast. 3.2.5 Økonomi Orientering. Frå sentrale styresmakter vert det signalisert at kostnadene knytt til kommunal vassforsyning skal finansierast av direkte avgift. Dette er det også heimel for i "lov om kommunale vass- og kloakkavgifter". Målsetting for økonomi. * Den kommunale vassforsyninga skal være sjølvfinansierande. Tiltak. Alle drifts- og kapitalkostnader dekkjast ved gebyr. Både kommune og den einskilde abonnent kan krevje at det vert installert vassmåler og at ein betalar etter forbruk. For alle næringsbygg og offentlege bygg skal det vere installert vassmålar innan 2007.
SIDE 25 4. STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR 4.1 MANGLAR OG UTFORDRINGAR I VASSFORSYNINGA I hovudsak er vassforsyninga i Stord kommune tilfredsstillande. Etter at nytt vasshandsamingsanlegg er sett i drift er vasskvaliteten i tråd med krav i drikkevassforskrifta. På fleire område er det framleis uløyste oppgåver: Vassverka manglar endeleg godkjenning Forsyningstryggleiken må betrast. Nedslagsfelt til drikkevatn skal sikrast betre. Lekkasjeandelen er for høg og fornyingstakten må aukast. Informasjon til abonnentar skal utviklast vidare. Beredskapsplan for vassforsyning skal reviderast. Sikring av tilgong til slokkevatn i utsatte område. 4.2 FORSYNINGSOMRÅDE OG KJELDEVAL 4.2.1 Forsyningsområde Eksisterande forsyningsområde Eksisterande forsyningsområde dekkjer tilnærma all busetnad sør for ei rett linje frå Grov til Sørstokken (Stord lufthamn). Før utviding av forsyningsområde bør ein vurdere kost/nytte ved ei eventuell utbygging. Huglo Vasskvaliteten for dei to private godkjenningspliktige vassverka Nordhuglo og Sørhuglo er lite tilfredsstillande. Dette gjeld for sentrale parametre som surheitsgrad, fargetal og bakteriar. Vasskvaliteten til Huglo skule vassverk er tilfredsstillande.
SIDE 26 Nødvendige investeringar for å oppfylle kvalitetskrava til drikkevatn er så vidt store at dei private vassverka har utsett desse i påvente av ein avklaring med Stord kommune. I 2002-2003 vart det gjennomført eit forprosjekt kor det vart sett ned ei prosjektgruppe med representantar frå begge vassverka, Huglo bygdalag, Næringsmiddeltilsynet og Stord kommune. Begge vassverka gav under dette arbeidet uttrykk for ein positiv holdning til ein eventuell kommunal overtaking, og hovudprinsippa for overtaking er avklart med partshavarane. Huglo bygdelag har gjennom innspel til planarbeidet gitt uttrykk for at offentleg vassforsyning til Huglo er viktig for den vidare utviklinga på øya. To alternativ for kommunal overtaking er utgreidd: 1. Overføring av vatn frå Stord vassverk. Det vert lagt leidning over Langenuen frå Fuglevikjo til Skarvene på Huglo. Ny leidning i sjø mellom Skarvene og Leiro. Inntil det vert bygd høgdebasseng på Huglo får Storavatnet (Nordhuglo) status som krisevasskjelde. 2. Reinseanlegg på Huglo. Storavatnet (Nordhuglo) vert valt som vasskjelde. Vasshandsamingsanlegg med utjamningsbasseng vert plassert på Nordhuglo. Ny leidning i sjø mellom Leira og Skarvene. Felles for begge alternativ er: a) Kommunal deltaking er berre aktuelt ved full kommunal overtaking av begge vassverk. b) Før ein starter opp detaljplanlegging må vilkåra for overtaking godkjennast av partane. c) Nordhuglo og Sørhuglo vassverk må knytast saman til eitt forsyningsområde med leidning i sjø. d) Pumpestasjon og vasskjelde for Sørhuglo vassverk fell bort som element i framtidig vassforsyning. Eitt felles reinseanlegg for Huglo (alternativ 2) er langt dyrare enn alternativ 1, og verker lite realistisk. Dersom Huglo skal knytast til offentleg vassforsyning bør dette skje ved legging av vassleidning over Langenuen. Det er ikkje gjort forsøk på å talfeste nytten av offentleg vassforsyning på Huglo. Ein bør i ein slik samanheng også ta omsyn til andre faktorar, til dømes tilrettelegging for å oppretthalde og/eller auke busetnaden på Huglo. Dokumentasjon av godkjend vasskvalitet er eit krav for næringar som landbruk, havbruk og anna næringsmiddelproduksjon. Betring av vasskvaliteten på Nordog Sørhuglo vil venteleg ha positiv innverknad på vidare utvikling av dette lokalsamfunnet.
SIDE 27 Stord nord Frå Grov til Mehammar ved kommunegrensa mot Fitjar er busetnaden så spreidd at det ikkje er aktuelt med kommunal vassforsyning i planperioden. Stord vest Frå søre Dåfjorden til kommunegrensa mot Fitjar er det i hovudsak spreidd busetnad. Rundt Dåfjorden er det ein del fritidsbustader. I arealplanen for 1997-2008 var er eit større område sør for Petarteigen (Dyvikmarkjo) disponert til framtidig bustadområde. I utkast til rullering av arealdel er dette området tatt ut, medan eit mindre område (Petarteigstølen) er oppretthaldt som planlagt bustadområde. Utbygging av Petarteigstølen er ikkje nærare tidfesta, og inngår av den grunn ikkje i handlingsprogrammet i kapitel 5. Det er ein føresetnad at felt av denne storleik knytast til offentleg vassforsyning. 4.2.2 Kjeldeval Kjeldeval og kjeldestatus for dei to kommunale vassverka vert uendra: Hovudkjelde Krisevasskjelde Stord vassverk Tysevatnet / Vaulane Ravatnet Huglo skule vassverk Borehol i fjell 4.2.3 Område utan fellesløysingar Det er ikkje mogleg å gje ei generell skildring av alle dei små private vassverka i kommunen. Både vasskvalitet og kapasitet vil variere mykje. Sjølv om desse ikkje er godkjenningspliktige gjelder i prinsippet samme krav til kvalitet som for større vassverk. Ein skal oppfordra eigarane til å sende vassprøver inn for analyse. Mattilsynet og laboratorium for vassanalysar kan hjelpe med rettleiing og informasjon ved prøvetaking og tiltak.
SIDE 28 4.3 VASSHANDSAMING Med unntak av Skarvene oppfyller dei kommunale vassverka krav som vert stilt til kvalitet og hygienisk sikring av drikkevatnet som vert levert abonnentane: Stord vassverk Tysevatn/Vaulane Dagens vasshandsaming Prosess Korrosjonskontroll ved karbonatisering Mikronisert marmor + CO 2 Fargefjerning ved kjemisk felling i sandfilter Dynasand Desinfeksjon UV, biodose 40 Nytt UV-anlegg under montering i 2001, foto Willy-André Gjesdal. Stord vassverk Elv frå Ravatnet Dagens vasshandsaming Desinfeksjon Prosess Klor Ein reknar desinfeksjon for tilstrekkeleg vasshandsaming. Vatnet er krisevasskjelde og blir berre nytta ved unormale driftssituasjonar som til dømes brot i forsyninga frå Lundssæter. Ved forlenging av vassleidning fram til Ravatnet vil det vere naturleg å bytte til UV som desinfeksjon. Huglo skule vassverk - borehol i fjell
SIDE 29 Huglo skule vassverk er mellombels godkjent utan vasshandsaming. Drikkevassforskrifta opnar for dette då grunnvatn tatt frå område med liten fare for ureining reknast som ein stabil og hygienisk sikker vassforsyning. Skarvene vassverk Morkavatnet Dagens vasshandsaming Fargefjerning ved kjemisk felling i sandfilter Prosess Dynasand Det er installert eit lite sandfilteranlegg for dei kommunale abonnentane i Sørhuglo vassverk. Dette har begrensa kapasitet, og dei private abonnentane i Sørhuglo kan difor ikkje koplast til dette. Dette er eit mellombels anlegg fram til ny vassforsyning til Huglo er etablert. 4.4 FORDELINGSNETT OG HØGDEBASSENG Høgdebassenga skal dekkje følgjande funksjonar: Utjamning av variasjonar i forbruket. Gje meir stabilt trykk i leidningsnettet. Sikre forsyninga ved kortvarig driftsstopp. For det framtidige system legg ein opp til at ein ved brot i forsyninga frå Tysevatn/Vaulane skal kunne forsyne abonnentane i minimum 12 timar frå høgdebasseng, før ein må ta i bruk elv frå Ravatnet. Utskifting av råvassleidning til Lundssæter i 2003-2004, foto Trond H. Hanssen.
SIDE 30 For Stord vassverk skal følgjande høgdebasseng inngå i den framtidige vassforsyninga: Dagens basseng Framtidig basseng Bassengvolum (m 3 ) Ingen Lundsåsen 1 6 000 Rukjen (Sagvåg) 2 500 Huglo 100 Sum 8 600 1 Høgdebasseng i Lundsåsen er tenkt bygd ut i to byggetrinn á 3 000 m 3 med moglegheit for ytterlegare auke. 4.5 SLOKKEVATN I forskrift om brannforebyggende tiltak og tilsyn heiter det om vassforsyning: Kommunen skal sørgje for at den kommunale vassforsyninga fram til tomtegrensa i tettbygde strok er tilstrekkeleg for å dekke brannvesenets trong for slokkevatn. I bustadstrøk og liknande kor spreiingsfaren er liten er det tilstrekkleg at kommunens brannvesen disponerer passende tankbil. I område som vert regulert til verksemd kor sprinkling er aktuelt, skal kommunen sørgje for at det er tilstrekkeleg vassforsyning til å dekkje behovet. Det er viktig å vere merksam på at kommunen har ulike roller som eigar av brannvesen, tilsynsmynde for brannførebygging samt som vassverkseigar. Som vassverkseigar må hovudfokus alltid vere drikkevassforskrifta sitt krav om å transportere vatn fram til forbrukar på ein hygienisk sikker måte. I utkanten av leidningsnettet, og ikkje minst i bustadområde med spreidd busetnad, vil det i mange tilfeller ikkje vere bra for vasskvaliteten å dimensjonere leidningsnettet for slokkevatn. Det vil heller ikkje vere riktig å leggje desse kostnadene på abonnentane. For slike område må ein finne andre løysingar, til dømes tankbil, uttak frå opne vasskjelder også bortetter. Vassverkseigar har korkje plikt eller moglegheit til å finansiere utstyr til brannvesenet. I VVA-norm for Stord kommune vert det stilt som krav ved utbygging av nye vassleidningar i tettbygde område at krav til slokkevatn vert tilfredsstilt. Vassforsyning til næringsområde med trong for sprinkleranlegg må vurderast særskilt. Innanfor desse rammene vil vassverket samarbeide med brannvesenet om å skaffe slokkevatn gjennom å: kartleggje sårbare område peike ut område kor ein må finne andre løysingar for slokkevatn utarbeide tiltaksplan for å betre slokkevatn i sårbare områder med trong for slokkevatn frå leidningsnettet
SIDE 31 4.6 KOMMUNAL OVERTAKING Hovudprinsipp ved kommunal overtaking av private vassverk i Stord kommune er at det ikkje skal skje i strid med ønskje frå vassverket som vert overteken. Før ein kan ta endeleg stilling om overtaking skal gjennomførast må vilkåra klargjerast. Stord kommune vil ikkje ta på seg eit generelt ansvar til å overta private vassverk, eller - leidningsanlegg, før dei har den standard som krevst i Stord kommune. Dei mest aktuelle vassverka for kommunal overtaking er Sørhuglo og Nordhuglo vassverk. At vassverka og kommunen vert samd om vilkåra for overtakinga er ein klar føresetnadene for at kommunen vil gå inn med midlar til betring av vasskvaliteten på Huglo. 4.7 SAMARBEID MELLOM KOMMUNANE For einskilde område innan vassforsyninga kan samarbeid mellom kommunane vere ein fornuftig ressursbruk. I fyrste omgang gjeld dette felles vaktordning for vassverka. På lengre sikt kan ein utvikling mot eit tettare samarbeid/samanslåing av vassverk vere ein moglegheit. Med stadig betring av kommunikasjonane i Sunnhordlandsregionen vil eit meir forpliktande samarbeid med nabokommunar innebere interessante moglegheiter. Stord kommune er positivt til samarbeid med nabokommunane innanfor område ein har felles interesser. 4.8 FORVALTNING, DRIFT OG VEDLIKEHALD Nøkkeltal for kommunale vassforsyningsanlegg for 2005: 10 mill. kr til forvaltning, drift og vedlikehald 3 kommunale vassverk 167 km med offentlege vassleidningar 1 440 offentlege vasskummar Det er pr. i dag ikkje nok ressursar for å drive eit aktivt førebyggande vedlikehald, og innsats for å redusere eventuelle lekkasjar på leidningsnettet skal trappast opp i åra framover. Løyvingane til forvaltning, drift og vedlikehald (FDV) må aukast i tråd med utbygging av nye anlegg. For eldre anlegg må ein rekne med aukande kostnader grunna auka alder.
SIDE 32 5. PRIORITERINGAR, TILTAK OG ØKONOMI 5.1 OVERORDNA PRIORITERING Ein gjer merksam på at kapitel 5 berre gjeld Stord vassverk. I hovudsak legg ein følgjande prioritering til grunn i den vidare drift og utbygging av Stord vassverk: 1. PRIORITET OPPRETTHALDE GOD VASSKVALITET 2. PRIORITET PROSJEKT SOM TRYGGER FORSYNINGA 3. PRIORITET PROSJEKT SOM FORNYAR LEIDNINGSNETTET 4. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL UTVIDE FORSYNINGSOMRÅDA Sjølv om ein i dag har god og stabil vasskvalitet i Stord vassverk, vil trygging av vasskvaliteten vere hovudfokus i drifta av vassverket framover. Ein tar sikte på at punkt to skal vere gjennomført innan utgangen av år 2007. Trinn tre vil bli prioritert i heile planperioden medan vassforsyning til Huglo skal vere gjennomført innan år 2008. Utbygginga må skje innafor dei økonomiske rammar som vert vedteken for sektoren. 5.2 TILTAK OG INVESTERINGAR 5.2.1 Generelt Ved økonomisk kalkyle på dette nivå ligg uvissa i overslaga mellom 20 og 30 %. Dei samla investeringane for i vassforsyning for planperioden framgår av tabell 5.2. Investeringar til vassforsyning får frådrag for inngåande merverdiavgift.
SIDE 33 5.2.2 Handlingsprogram Tabell 8: Handlingsprogram for perioden 2006-2017. Årstal Nr. Prosjektnamn 2005-06 1 Høgdebasseng Sagvåg 5,6 Høgdebasseng på 2500 m 3 samt 200 m tilførselsleidninger. 2005-09 2 Høgdebasseng Lundsåsen 13,5 To høgdebasseng á 3000 m 3. Ein vurderer utbygging i to byggesteg. Investering vatn mill. kr 2006-17 3 Fornying av vassleidningar 48,0 Utbetring av vassleidningar. Det er lagt til grunn at ein skiftar ut kring 2 km med vassleidningar årleg. 2006-17 4 Generell vassutbetring 6,0 Diverse mindre anlegg, 0,5 mill. kr årleg i heile planperioden. 2006-07 5 Vassleidning Rommeteveit - Førlandskrysset samt Kyvik 5,8 Viktig ringleidning for å trygge forsyninga til Grov/Rommetveit. Sanering av eksisterande vassleidning frå Kyvik til Fuglevik. Leidninga har produksjonsfeil og sprikk på langs. Delar av leidninga er skifta. 2006-09 6 Vassleidningar Sagvåg 3,0 Nye vassleidningar i samband med avløpssanering Sagvåg samt ringleidning i riksveg 545 mot Dyvik. 2006-07 7 Vassforsyning Huglo 6,5 Fremføring av vassleidning over Langenuen, frå Kyvik til Sørhuglo, og vidare til Nordhuglo. Ein forutsetning for tiltaket er at begge dei private vassverka er villig til å inngå avtale om kommunal overtaking på frivillig basis. 2007-09 8 Vassleidning Lundssæter - Lundsåsen 19,4 Ny vassleidning lagt i samme trasé som eksisterande leidning mellom vasshandsamingsanlegg og høgdebasseng samt katodisk trygging av stålleidninga vidare frå Lundsåsen til Kattatveit. Desse tiltaka vil trygge forsyninga for heile vassverket. 2007-17 9 Brannsikring 3,3 Betring av vassforsyninga til brannslokking. I fyrste rekkje gjeld tiltaket utplassering av hydranter. Det er sett av 0,3 mill. kr årleg ut heile planperioden. 2007 10 Vassforsyning Haga - Prestegardskog 3,8 Vassforsyning til ny skule, ny vassleidning frå Ådland. 2007-08 11 Øvre Borggata 3,0 Fornying av va-leidningar i samband med oppgradering av øvre del av Borggata og Jens Hystadveg. 2008 12 Trygging av vassforsyninga Akerkværner Stord 2,5 Betring av vassforsyninga til mellom anna brannslokking til hybelhus (Akershus) og administrasjonsbygg. Det lagt til grunn at prosjektet blir finansiert i felleskap mellom AkerKværner Stord og Stord kommune. 2009 13 Vassleidning verftsvegen 3,1 Prosjektet er tenkt utført samstundes med kabelgrøft (SKL) samt opprusting av fylkesveg. 2010-11 14 Vassleidning Haugland - Vatnadalen 11,0 Etablering av ringleidning for å trygge reservassforsyninga frå Ravatatnet. 2010 15 Samankopling Gullbergvegen samt Gullskaret 1,3 Etablering av ringleidningar samt fornying av leidningsnett. 2012 16 Leidningssanering Skottaberg 3,8 Sanering av eksisterande vassleidning. 2013 17 Stuavikjo veg/sikring 3,1 Etablering av kjørbar adkomst fram til viktig knutepunkt i drikkevassforsyninga på Stord. 2013 18 Vassleidning Bordavikjo 2,5 Framføring av offentleg vassleidning frå nordre Grov til Bordavikjo 2014-15 19 Fonying av vassleidning Vatnadalen - Stuavikjo 7,3 Rehabilitering av eksisterende hovudvassleidning frå Ravatnet. 2015 20 Oppgradering Sjukehusvegen 2,0 Fornying av vassleidning. 2016-17 21 Reservevasskjelde Ravatnet. 13,6 Forlenging av inntaksleidning til djupt vatn i Ravatnet, samt etablering av hygienisk barriere for reservevasskjelde. Sum 2006-1017 168,1
SIDE 34 5.2.3 Investeringar etter planperioden Tiltak etter planperioden er kort opplista då desse syner det langtidsperspektiv ein bør ha ved planlegging av vassforsyninga kommunen. Tiltaka er sett opp i tilfeldig rekkefølgje: Vassforsyning Nordre Dåfjord Vassforsyning Grov Mehammar Høgdebasseng Huglo 5.3 FINANSIERING 5.3.1 Investeringar og kostnader i planperioden Kostnadsutviklinga fram til og med år 2017 kan lesast ut av figur 11. Årskostnadene for nye investeringar er generelt rekna inn frå året etter at investeringa er gjort, og kan lesast rett av høgre akse i figur 10 der drifts- og kapitalkostnadene er summert. Dei årlege investeringane i perioden kan lesast av på venstre akse. Investeringar og kostnader mill. kr 30 25 20 15 10 5 30 25 20 15 10 5 0 0 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 Kapitalkostn. eksist. anlegg Kapitalkostn. nye anlegg Årlege investeringar FDV-kostn. eksist. anlegg FDV-kostn. nye anlegg Figur 10: Utvikling av årskostnader i samsvar med anbefalt investeringsnivå. For meir detaljer om utrekning av årskostnader vert det vist til ordlista.