Kommuneøkonomien i Møre og Romsdal Seniorrådgivar Sissel Hol Ålesund, 18. oktober 2017
Tema Kommuneøkonomi M&R Skjønnsmidlar ROBEK
Vekst i frie inntekter Møre og Romsdal Nominell vekst i frie inntekter 2,5 pst M&R (Norge 2,6 pst) 14 av 36 kommunar får ein vekst høgare eller lik veksten til landet Vestnes størst vekst med 4,9 pst Skodje, Sandøy og Gjemnes med lavest vekst på 1,2 pst
Nominell prosentvis vekst i frie inntekter 2018 rekna frå anslag rekneskap 2017 - fylke
Nominell prosentvis vekst i frie inntekter 2018 rekna frå anslag rekneskap 2017
Endringar og forskjellar 2017-2018 Inntektssystemet Folketal endring frå 01.07.16-01.07.17 Utgiftsutjamninga endringar i kriteriedata - alderssamansetning - levekår/sosiale tilhøve - reiseavstandar og andre strukturelle tilhøve INGAR grenseverdien aukar frå 300 til 400 pr innbyggjar Regionalpolitiske tilskot (distriktstilskot Sør-Norge) - ikkje prisjustering av satsane frå 2017 - endring i distriktsindeksen Skjønnsmidlar reduksjon i fylkesramma med 10,7 mill (frå 90,4 til 79,7 mill) Kommunereforma - overgangsordning for kommunar som slår seg saman - regionsentertilskot 200 mill (100 i 2017) - skjønnstilskot til kommunar som vart ufrivilllig åleine etter kommunereforma Deltidsbrannmenn, frivilligsentralar, bustadsosiale tilskot blir innlemma og trappa opp.
Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 2012-2016 i eitt
Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 2012-2016 i eitt Aukra Halsa Gjemnes Vanylven Sunndal Ulstein Stranda Stordal Sula Aure Noreg u/oslo Ørsta Sykkylven Hareid Fræna Haram Rindal Midsund Møre og Romsdal Averøy Vestnes Molde Volda Skodje Ålesund Smøla Giske Surnadal Rauma Sande Eide Tingvoll Kristiansund Norddal Nesset Herøy Ørskog Sandøy -0,3-0,3-0,4-0,5 4,2 5,5 6,1 3,6 3,5 3,3 3,1 3,0 2,8 2,8 2,7 2,6 2,4 2,3 2,3 2,2 2,1 2,0 1,9 1,5 1,4 1,3 1,1 0,8 0,7 0,6 0,5 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,1-5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 22,5
Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 2016 Aukra Halsa Stranda Herøy Gjemnes Sykkylven Vanylven Rindal Fræna Molde Hareid Noreg u/oslo Møre og Romsdal Skodje Rauma Kristiansund Sula Smøla Sunndal Aure Volda Ørsta Ulstein Ålesund Midsund Nesset Averøy Sande Sandøy Giske Norddal Surnadal Vestnes Tingvoll Haram Ørskog Eide Stordal -3,3-1,4 6,8 6,8 6,3 5,9 5,9 5,1 5 4,9 4,6 4,4 4,1 3,5 3,5 3,4 3 3,3 3,4 3 2,7 2,7 2,5 2,1 2,1 2 1,7 1,6 1 1,5 1,6 0,7 0,5 0,5 0,4 0,3 0,3-5 0 5 10 15 20 25 30 26,8
Fram i tid Med unntak av 2006 er 2016 det året med best netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter i kommunane på 2000-talet. Dei høge inntektene i 2016 skuldast for ein stor del ekstraordinære forhold (tilpassing i forkant av ny skattereform). Åra framover er det forventa ei heller moderat inntektsutvikling for kommunane (i alle fall når det gjeld rammeoverføringar frå staten), medan kostnadane knyta til demografi vil auke betrakteleg.
Netto lånegjeld i prosent av brutto driftsinntekter 2012-2016 120 100 80 60 40 20 88 74 76 93 97 98 101 80 82 83 0 2012 2013 2014 2015 2016 Noreg u/oslo Møre og Romsdal
Netto lånegjeld i prosent av brutto driftsinntekter 2016 120 100 80 67,9 72,8 72,9 73,9 75,3 75,9 79,6 80,2 81,3 83,1 87,5 89,1 89,9 90,6 91,5 93,1 95,4 100,5 103,6 60 40 20 0
Netto lånegjeld i prosent av brutto driftsinntekter 2016 Ulstein Stranda Giske Norddal Molde Haram Averøy Sula Stordal Herøy Ålesund Møre og Romsdal Tingvoll Volda Sandøy Eide Ørskog Nesset Kristiansund Skodje Sande Rauma Sykkylven Noreg u/oslo Ørsta Smøla Hareid Midsund Halsa Fræna Rindal Vanylven Gjemnes Aukra Surnadal Aure Sunndal Vestnes 113 110,4 109 105,6 102,5 100,5 100,4 99,7 99,2 97,1 96,5 95,2 93,2 88,7 86,5 86,4 84,3 83,1 82,7 82,3 80,6 78,6 78 76,7 72,3 66,6 65,2 64,6 64,3 63,7 58,1 55,3 136,8 133,6 126,1 159,6 155,4 0 50 100 150 200 250 194 "Topp" 15 i landet Kommune Nto LG/BDI 1 Ulstein 194,0 2 Hammerfest 166,4 3 Vardø 160,3 4 Stranda 159,6 5 Sørum 158,9 6 Giske 155,4 7 Frøya 151,4 8 Hitra 146,7 9 Eid 146,1 10 Vadsø 138,1 11 Norddal 136,8 12 Lillesand 135,7 13 Levanger 134,1 14 Molde 133,6 15 Ullensaker 131,1
500000 Kommuneforvaltninga si innanlandske bruttogjeld frå år 2000 til i dag i millionar kroner 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 Utlån frå bankar Statlege låneinstitutt Utlån frå kredittforetak Utlån frå finansieringsselskaper Utlån frå livsforsikringsselskap Utlån frå pensjonskasser Obligasjonsgjeld Sertifikatgjeld
Sertifikatlån i kommunane i millionar kroner for Møre og Romsdal, 2000-2016 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Sertifikatlån i kommunane i Møre og Romsdal for 2015 og 2016 - Kommunekonsern 2015 2016 Kommunar i 1000 kroner % av LG eks. pensjonsforpliktinga i 1000 kroner i % av LG eks. pensjonsforpliktingar Molde 220 400 6,9 0 0 Ålesund 2 100 000 47 2 400 000 50,3 Kristiansund 1 645 000 69,7 2 142 539 87,3 Vanylven 0 0 0 0 Sande 47 500 19,6 0 0 Herøy 0 0 0 0 Ulstein 1 064 621 74,5 1 245 972 83,9 Hareid 0 0 0 0 Volda 130 136 16,5 130 136 14,3 Ørsta 296 648 43,8 79 470 10 Ørskog 0 0 0 0 Norddal 0 0 0 0 Stranda 179 091 24,2 203 091 27,8 Stordal 0 0 0 0 Sykkylven 0 0 0 0 Skodje 0 0 0 0 Sula 0 0 0 0 Giske 150 000 15 90 000 8,7 Haram 733 800 84,4 838 975 87,6 Vestnes 0 0 0 0 Rauma 0 0 208 031 31,9 Nesset 0 0 0 0 Midsund 0 0 0 0 Sandøy 0 0 0 0 Aukra 0 0 0 0 Fræna 0 0 0 0 Eide 0 0 0 0 Averøy 0 0 0 0 Gjemnes 0 0 0 0 Tingvoll 142 309 43,4 154 641 47,3 Sunndal 0 0 0 0 Surnadal 0 0 0 0 Rindal 0 0 0 0 Halsa 0 0 0 0 Smøla 0 0 0 0 Aure 0 0 0 0
Disposisjonsfond i prosent av brutto driftsinntekter 2016 Aukra Sandøy Aure Sunndal Sula Halsa Skodje Eide Surnadal Noreg u/oslo Stordal Rindal Volda Ørsta Gjemnes Smøla Møre og Romsdal Ulstein Fræna Midsund Tingvoll Vanylven Averøy Nesset Herøy Molde Haram Stranda Sykkylven Ørskog Hareid Ålesund Rauma Giske Norddal Vestnes Sande Kristiansund 15,1 13,8 9,2 11,1 12,8 9 8,6 8,3 8,1 7,9 7,9 7,2 5,9 5,7 5,5 5,4 5,3 4,4 4 3,7 3,3 2,7 2,6 2,5 1 1,5 1,7 1 1 0,8 0,7 0,5 0,4 0,3 0 0 21,1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 67,4
Fylkesmannen sin tilråding Styrke brutto driftsresultat Redusere lånegjelda Budsjettere med netto driftsresultat på minst 1,75 prosent av brutto driftsinntekt Økonomiske bufferar naudsynt for å takle inntektssvikt og/eller uventa utgifter. Anbefalt nivå mellom 5-10 pst
Skjønnsmidlar 2018 Nokre endringar i retningslinjene for skjønnstildelinga for 2018 Basisramma til M&R reduseres til 79,7 mill (90,4 mill i 2017) Kutter DAA gradvis fram mot 2020 Kommunar som til dømes får ein ressurskrevande brukar som kostar kommuna mykje. Kan berre gi støtte i ein overgangsfase på tre år. Har eit mål om å fordele meir midlar til statsbudsjettet for å gjere det meir forutsigbart for kommunane.
Tildeling 2018 statsbudsjettet Kompensasjon DAA nedtrapping ut 2019 Barnevern Nye kommunar Generell vurdering
Resttildeling haust 2017 Spesielle saker rapportert inn Generell vurdering etter antall innbyggarar ROBEK forpliktande plan Ressurskrevande brukarar u/67 og o/67 Blir betalt ut termin 10, november
Prosjektskjønn Ny kommune 2020 Holder av ca 10 mill av skjønnsramma til fornying og innovasjon Fleire kommunar skal gå saman om prosjekt Fylkesmannen ønsker færre og større prosjekt Få mest muleg ut av midlane Blir sendt ut brev i starten av januar Søknadsfrist midten av mars (16. mars) Søknadar i ISORD
Ekstra skjønnsmidlar Einslege mindreårige flyktningar Revidert nasjonalbudsjett 2017: Bevilga 20 mill til utgifter i 2016 knytt til førebuing av busetting av einslege mindreårige flyktningar som ikkje vart busett. Tildeling til FM tek utgangspunkt i tall på kommunenivå frå IMDi. For M&R 1 580 100. Ved avvik mellom IMDi sine tall og kommunane sine tall, korrigerer FM fordelinga mellom kommunane. -> VIKTIG: Aktuelle kommunar må sjekke talla frå IMDi og melde tilbake til oss. Frist for tilbakemelding til FM: 20. oktober
Møre og Romsdal
Robek «Register om betinget godkjenning og kontroll» Årsaker til innmelding (kommunelova 60): a. Budsjett blir vedtatt i ubalanse b. Økonomiplan blir vedtatt i ubalanse c. Underskot blir vedtatt dekt inn utover to år d. Ikkje følge vedtatt plan for dekking av underskot e. ROBEK-status etter inndelingsloven ( 16a)
Historisk utvikling kommunar i ROBEK 2001-2017 140 120 112 116 100 80 87 80 90 86 71 60 40 49 42 48 51 47 46 51 50 47 27 20 0 16 18 15 16 14 10 7 4 6 8 8 10 7 7 3 3 4 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Møre og Romsdal Noreg
Antall år i ROBEK 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Kommune Innmeldt i ROBEK Utmeldt/planlagt utmeldt Fræna 2009 2015 Gjemnes 2010 2016 Ut 2015 Hareid 2011 2017 Stranda 2012 2023 Sykkylven 2010 2019 Ut 2017 Vanylven 2012 2013 Vestnes 2009 2013 Volda 2014 2015 Ørsta 2009 2015 Ålesund August 2014 2019 Kristiansund Juli 2015 2017 Rauma August 2015 2017 Sande 2017 2019 Giske 2017 2020
Når tek kommunen grep? Ø k o n o m i s k b a l a n s e Netto driftsresultat over 1,75 pst av inntekta Høveleg stort disposisjonsfond (over 10 pst av inntekta?) Kommunen brukar av disposisjonsfondet for å halde balanse i rekneskapen Kommunen får underskot på rekneskapen Kommunen blir meldt inn i Robek Kommunen får ikkje godkjent lån Tid
Tenk langsiktig og ta nødvendige grep tidleg!