FYLKESDELPLAN FOR SMÅ VASSKRAFTVERK- HØYRINGSUTKAST

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Strategi- og næringsavdelinga Plan- og miljøseksjonen Arkivsak 200706797-113 Arkivnr. 344 Saksh. Ullaland, Anne-Gro Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato 31.03.2009 22.04.2009-23.04.2009 FYLKESDELPLAN FOR SMÅ VASSKRAFTVERK- HØYRINGSUTKAST SAMANDRAG Fylkesutvalet gjorde hausten 2007 vedtak om utarbeiding av fylkesdelplan for små vasskraftverk, og etter ei høyringsrunde vart planprogrammet for arbeidet vedteke av fylkesutvalet i februar 2008. Målsetting for planarbeidet har vore todelt: Samle kunnskap om viktige regionale og nasjonale verdiar i mogelege utbyggingsområde for å betre grunnlaget for veging av verdiar/interesser og vurdering av sumverknader i småkraftsaker. Utarbeiding av fylkespolitiske retningsliner for å sikre at ny fornybar energiproduksjon i små-, mini- og mikrokraftverk ikkje førar til tap av naturmangfald, friluftslivsområde eller landskap av stor verdi. Ei arbeidsgruppe har i eit år arbeidd med å utforme eit plandokument, og utkast til fylkesdelplan for små vasskraftverk ligg no klår til utsending på høyring. Ein har mål om endeleg vedtak av planen i fylkestinget oktober 2009. Regionalt har ein lenge satsa på fornybar energi som viktig brikke i klima- og energipolitikken. Dei seinaste åra har det vore mange små vasskraftsaker, men gjeldande fylkesdelplan for energi har ikkje vore finmaska nok til å handtere denne type saker. Frå nasjonalt hald har ein og vore oppmoda om å lage regionale planar for små vasskraftverk som sikrar meir omsyn til naturmangfald, landskap og friluftsliv. Det ligg føre ein nasjonal rettleiar for utforming av slike planar, og denne har vore nytta som grunnlag for fylkesdelplanen. 7 ulike tema der utbygging av små vasskraftverk kan påverke verdiar er gjennomgått og presentert med tekst og fylkesdekkande kart. I 14 delområde med stort potensial for småkraftutbygging er det ein meir detaljert presentasjon av konkrete verdiar i området. Grunnlag for forvaltingspolitikk for framtidig handsaming av nye småkraftsaker vert lagt gjennom eit sett fylkespolitiske retningsliner. FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkeutvalet vedtek å sende utkast til Fylkesdelplan for små vasskraftverk på høyring fram til 1.juli 2009. Paul M. Nilsen Vedlegg: Fylkesdelplan for små vasskraftverk i 2009-2021 - høyringsutkast Jan Per Styve

FYLKESRÅDMANNEN, 26.02.2009: 1. Innleiing Gjeldande fylkesplan, fylkesdelplan for energi og regionalt utviklingsprogram viser regionalpolitisk vilje til å satse på auka fornybar energiproduksjon, mellom anna i form av miko-, mini- og småkraftverk. I perioden 2005-2008 har det vore vel 40 konsesjonssaker for små vasskraftverk til politisk handsaming i, det vitnar om stor interesse frå utbyggjerhald. Fylkesdelplan for energi 2001-2012 vart utforma i ei tid det hovudsakleg vart søkt om større utbyggingsprosjekt der det også var krav om eigne konsekvensutgreiingar. Retningslinene i den planen har ikkje vore finmaska nok til å fange opp utfordringar som er spesielt relatert til mindre utbyggingsprosjekt eller sumverknad av fleire prosjekt og det har vore trong for ei vidareutvikling av planen med fokus på små vasskraftverk. Frå nasjonalt hald vart fylkekommunane sommaren 2007 oppmoda om å lage regionale planar for små vasskraftverk, og Olje- og energidepartementet har laga ein rettleiar for denne type planarbeid. Utgangspunktet er Regjeringserklæringa der det står at Regjeringa vil at fylkekommunane, i samarbeid med berørte fagetater, skal utarbeide fylkesvise planer for bygging av småkraftverk, som sikrer at ikke naturmangfold, friluftsliv eller store landskapsverdier går tapt. På bakgrunn av regional aktualitet og nasjonal oppmoding vedtok fylkesutvalet i oktober 2007 i sak 238/07 oppstartsmelding for ein fylkesdelplan for små vasskraftverk. I desembertinget i sak 85/07 vart Toralv Mikkelsen oppnemnt som saksordførar for planarbeidet. I perioden februar 2008 februar 2009 har ei arbeidsgruppe med representatar frå n, fylkesmannen, NVE Region Vest og to kommunar utarbeidd fram eit planforslag. Løypemelding for planarbeidet vart lagt fram for fylkesutvalet i oktober 2008 i sak 252/08. I tråd med framdriftsplan for prosjektet vert det her lagt fram eit planutkast for høyring. Målet er å ha planen klar for endeleg vedtak i fylkestinget i oktober. 2. Planprogram og mål med planarbeidet I oppstartsmeldinga i oktober 2007 vart det lagt fram eit utkast til planprogram i tråd med dei momenta som er omtalt i OED sin rettleiar. Framlegg til planprogram vart november 2007 sendt på høyring til kommunar, kraftselskap, regionale styresmakter og ulike interesseorganisasjonar innan reiseliv, landbruk, havbruk, naturvern, turlag og andre aktuelle aktørar. I tillegg til å gje innspel om planprogrammet vart høyringspartene bedne om å gje tilbakemelding om dei ynskja å følgje arbeidet nærare i ei referansegruppe. Fylkesmannen og NVE vart invitert til å vere med i arbeidsgruppa saman med to kommunerepresentantar. Vedtak av planprogram På bakgrunn av ulike innspel vart planprogrammet justert. Nokre innspel som t.d. å nytte høvet til å sette alle kraftsaker på vent, og framlegg om å innlemme verna vassdrag i underområde med stort potensial vart ikkje med i endeleg planprogram. Omtale av positive sider ved småkraft skulle inngå i eit innleiande kapittel. Fylkesutvalet vedtok endeleg planprogram for fylkesdelplanen i februar 2008 i sak 29/08. Endeleg planprogram, medlemmer i arbeidsgruppa og anna info frå planarbeidet kan ein lese på nettstaden www.hordaland.no/energi. 2

Målsetting for planarbeidet Frå planprogrammet har ein følgjande målsetting for planarbeidet: Samle kunnskap om viktige regionale og nasjonale verdiar i mogelege utbyggingsområde for å betre grunnlaget for veging av verdiar/interesser og vurdering av sumverknader i småkraftsaker. Utarbeiding av fylkespolitiske retningsliner for å sikre at ny fornybar energiproduksjon i små-, mini- og mikrokraftverk ikkje førar til tap av naturmangfald, friluftslivsområde eller landskap av stor verdi. Dette inneber at planen ikkje er ein utbyggingsplan, og einskilde utbyggingsprosjekt er ikkje vurdert. Samle kunnskap Store delar av plandokumentet har fokus på viktige verdiar i som ein må ta omsyn til ved utbygging av små vasskraftverk. Desse er omtalt både i tekst og vist på kart på eit overordna nivå og i dei ulike underområda der det er stort potensiale for utbygging. Ein føresetnad for planarbeidet har vore at ein i utgangspunktet skulle nytte eksisterande kunnskap, noko som inneber at ein har måtte handtere datamateriale av ulik kvalitet. Det ville vore svært tid- og kostnadskrevjande å få fylkesdekkande materiale for alle tema av beste kvalitet. Trass i ujamn datakvalitet meiner ein at kartog tekstmaterialet i fylkesdelplanen gjev eit betra grunnlag for å ta vare på viktige regionale verdiar innan ulike tema når ein skal handsame nye kraftsaker i fylket. Ein del materiale er henta frå nasjonale databaser som stadig vert oppdatert. I konkrete utbyggingssaker vil ein måtte supplere fylkeskarta med eventuelle nyare data frå desse og oppdatert informasjon frå regionalt/nasjonalt fagmiljø. Fylkespolitiske retningsliner Mål frå fylkesplan og fylkesdelplan for energi saman med innhald i kulepunkt to i målsettinga for planarbeidet har vore samanfatta som mål for utbygging. Det har i planarbeidet ikkje vore lagt opp til ein større diskusjon om målformuleringar. Retningslinene famner omsyn til naturmangfald, landskap og friluftsliv som indikert i målsettinga for planarbeidet. Det er også retningsliner som ivaretek kulturminne og reiseliv, i tillegg nokre justerte retningsliner av meir generell karakter som vart utforma i fylkesdelplan for energi. Til sist er det utforma ein eigen retningsline med konkrete krav til utbyggingssøknader for å gje eit best mogeleg grunnlag for dei som skal handsame søknadene. I botn ligg NVE sin mal for småkraftsaker, men der det er viktige regionale interesser innan t.d. landskap, friluftsliv, reiseliv, biologisk mangfald og verneinteresser vert det krav om utfyllade informasjon. Også moment som sikrar god prosess i høve til n som kulturminnestyresmakt og kommunal planavklaring er lagt inn. Utforming av retningslinene har vore gjort av arbeidsgruppa som heilskap og med innspel til justeringar frå ulike aktørar i referansegruppa. Det har vore ei utfordring å finne gode formuleringar med konkrete rettesnorar som sikrar viktige regionale verdiar, og som samstundes gjev godt rom for småkraftutbygging. Både i arbeidsgruppa og i referansegruppa er det ulike syn på kor balansepunktet skal vere mellom desse interessene. Også når det gjeld spesifikke krav til søknadsmateriell er det ulike syn, der t.d. Regionkontoret til NVE meinar at NVE sin søknadmal er tilstrekkeleg. På fylkesnivå og kommunalt nivå har ein erfaring med at vasskraftsøknadene ofte ikkje godt nok viser viktige regionale interesser, og ein har ynskje om ei retningsline som sikrar eit betre grunnlag for dei som skal fatte avgjerd i sakene. Ein kan nytte planarbeidet til å gje innspel til NVE slik at dei oppdaterar sine malar og rettleiingsmateriell. Fram til slike endringar eventuelt vert gjort ynskjer ein å ha ei eiga retningsline på dette feltet. 3. Plandokumentet Høyringsutkast til planen er lagt ved. Hovudkapitla i planen er: 1. Innleiing 5. Inndeling i underområde 2. Metode 6. Fylkespolitiske mål og retningsliner 3. Verdiar i 7. Ansvarleg mynde og saksgang 4. Område med særskilt vern 8. Vedlegg : Kart 3

Samandrag (henta frå plandokumentet): Vasskraft i lange tradisjonar og viktig del av framtida er det største vasskraftfylket i landet, der bruk av vassressursane til energiproduksjon har lange tradisjonar. Også for framtida har auka bruk av fornybare energikjelder ein sentral plass i energipolitikken, ikkje minst i lys av dei store klimautfordringane. Bygging av små vasskraftverk kan i tillegg medverke til lokal busetting og verdiskaping, og dei seinaste åra har det vore ein stor auke i søknader om løyve til bygging av slike kraftverk i. Fylkesdelplan for energi 2001-2012 vart utforma i ei tid der dei store kraftutbyggingane dominerte, og har ikkje vore finmaska nok til å fange opp dei utfordringane som ligg i ei storstilt utbygging av små vasskraftverk. Vidareutvikling av energiplanen har vore naudsynt for å får eit betre grunnlag for å handtere søknader om bygging av små vasskraftverk. Mål for utbygging 1. ynskjer auka bruk av fornybare energikjelder. 2. Tilgangen på energiressursar skal gje verdiskaping og danne grunnlag for næring. 3. Utbygging av ny energiproduksjon må ta omsyn til miljø og arealverdiar. 4. Ny fornybar energiproduksjon i små-, mini- og mikrokraftverk må ta særleg omsyn til naturmangfald, friluftslivsområde og store landskapsverdiar. Nasjonal rettleiar for utforming av regionale planar for små vasskraftverk Frå nasjonalt hald er fylkeskommunane oppmoda til å lage regionale planar for små vasskraftverk, og Olje- og energidepartementet har laga ein rettleiar for denne type planarbeid. Regjeringa vil at ne, i samarbeid med berørte fagetater, skal utarbeide fylkesvise planer for bygging av småkraftverk, som sikrer at ikke naturmangfold, friluftsliv eller store landskapsverdier går tapt. I rettleiaren vert dei positive sidene ved småkraftutbygging nemnt innleiingsvis, medan hovudfokus er korleis få oversyn over verdiar som ein ut frå erfaring meiner er sentrale med omsyn til verknader av små kraftverk, samt metodikk for å verdisette desse. Verdiar i Kapittel 3 med kartvedlegg er ein presentasjon av kjente verdiar i innanfor tema som er viktige å ta omsyn til ved utbygging av små vasskraftverk. Hovudtema er landskap, biologisk mangfald, inngrepsfrie naturområde, fisk, kulturminne, friluftsliv og reiseliv, der kunnskap er henta inn frå ulike faginstansar og databasar. Det er utforma verdikart som syner stor, middels og noko verdi for dei emna der datamaterialet gjev grunnlag for det. Basis for desse karta er verdisettingsmatriser frå den nasjonale rettleiaren. Eit eige underkapittel omtalar sumverknadsproblematikk. Nokre av dei største verdiane er ivareteke gjennom ulike vernevedtak, som t.d. nasjonalpark, landskapsvernområde, verna vassdrag og nasjonale laksevassdrag. I desse områda er det verneomsynet som er styrande for kva inngrep som kan aksepterast. Kapittel 4 viser eit oversyn over verna område i. I kapitel 5 er det ein nærare presentasjon av verdiar i 14 underområde som har stort potensial for bygging av små vasskraftverk. Nedbørsfelt er samla for område som heng naturleg saman i landskapet, og i delområda kan det vere store interne variasjonar for ulike verditema. Områda er presentert med kart, ein samanstilt verditabell og tekstomtale. Område med vern inngår ikkje i desse underområda. Rammer for etablering av nye små vasskraftverk i I kapittel 6 har ein utforma fylkespolitiske retningsliner som skal medverke til å ta omsyn til andre viktige arealinteresser i samband med handsaming av søknader om bygging av små-, mini- og mikrokraftverk. Til hjelp for utbyggjarar og offentlege instansar viser kapittel 7 ein kort gjennomgang av kven som er ansvarleg mynde i ulike småkraftsaker, og kva som er vanleg saksgang.

Fylkespolitiske retningsliner for små vasskraftverk Søknadshandsaming Dei fylkespolitiske retningslinene er utarbeidd med heimel i plan- og bygningslova 8-1 - 8-4 og skal gjerast gjeldande for planlegging og forvalting på kommunalt, fylkeskommunalt og regionalt statleg nivå i Overordna rammer Referanse R1 er positiv til bygging av små vasskraftverk der omsyn til miljø og andre arealinteresser er ivareteke. Verdiskaping for samfunnet skal også vurderast. R2 I verna område er verneføresegnene styrande for kva inngrep som vert akseptert. I verna vassdrag kan konsesjon for kraftverk opp til 1MW og opprusting av eksisterande anlegg Kapittel 4 vurderast om tiltaket ikkje svekker verneverdiane i området. Rammer for utbygging R3 Fjordlandskap: Kapittel 3.1.2 1. I urørte fjordlandskap skal ein vere svært restriktiv med kraftutbygging som reduserer det urørte preget i landskapet. Verdikart fjordlandskap 2. I fjordlandskap av stor verdi skal ein vere restriktiv med inngrep som fjernar eksponerte fossar og vassdrag eller reduserer heilskapen i landskapet. Ein skal legge vekt på at terrenginngrep, vegar, røyrgater mm. ikkje fører til varige sår som reduserer opplevingsverdien i landskapet. Ved inngrep i eksponerte fossar og elvestrekningar skal det stillast krav til minstevassføring som opprettheld landskapskarakteren og opplevingsverdien. R4 R5 R6 Sårbart høgfjell: 1. I sårbart høgfjell av stor verdi skal ein vere restriktiv med vasskraftanlegg som fører til varige sår i naturen. Avbøtande tiltak: Tunneldrift og veglaus utbygging kan redusere konfliktgraden. 2. I andre område med sårbart høgfjell bør ein vise varsemd med løyve til ny kraftutbygging, spesielt i eksponerte område mot viktige reiselivsområde og verdifulle friluftsområde. Inngrepsfrie naturområde (INON): 1. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging i villmarksområde, og ein skal vere svært restriktiv med kraftutbygging i inngrepsfri sone 1 eller 2 som verkar inn på omfanget av villmarksområde (INON > 5 km frå teknisk inngrep). 2. Ein skal vere svært restriktiv med kraftutbygging som verkar vesentleg inn på omfanget INON-område som er topograftisk samanhengande frå fjord til fjell. Biologisk mangfald: 1. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging av små vasskraftverk som kan føre til skade på artar som er kritisk truga (CR), sterkt truga (EN) eller sårbar (VU) på den norske raudlista. 2. Ein skal vere restriktiv til fråføring av vatn der det er registrert raudlista moseartar direkte knytt til vasstrengen. 3. I elver med elvemusling skal ein ikkje gje løyve til kraftverk som kan føre til negativ verknad på arten. 4. For vatn med hekkande lom skal ein ikkje gje løyve til reguleringar som inneber endra vasstand eller endra svingingar i høve til dagens situasjon. 5. For elver som fungerer som hekkeområde for vintererle eller fossekall må det setjast krav om monaleg minstevassføring. For vintererle er det også viktig å halde skogen langs elva intakt. For fossekall kan oppsetting av eigne reirkasser vere eit avbøtande tiltak der trygge reirplassar forsvinn. 6. For naturtypar som krev til stabil høg luftfukt må ein ikkje fråføre vatn i ein slik grad at fukttilhøva vert endra. Ein skal vere svært restriktiv med å gje løyve til inngrep eller redusert vassføring i bekkekløfter og fossesprøytsoner som er velutvikla, er av ein viss storleik eller har førekomstar av raudlista artar. 7. Etablering av røyrgate og anleggsveg må ikkje føre til vesentleg inngrep i naturtypar av stor eller middels verdi, eller skade eventuelle førekomstar av raudlisteartar på slike lokalitetar. 8. Ein bør unngå splitting av leveområde for villrein med barrierar som permanent veg eller røyrgate i dagen. Eventuell utbygging må i minst mogeleg grad uroa villreinen. Kapittel 3.1.1 Verdikart sårbart høgfjell Kapittel 3.3 Verdikart INON Direktoratet for naturforvalting www.dirnat.no Kapittel 3.2 Verdikart biologisk mangfald Norsk raudliste, naturtypar og førekomstar av artar: www.naturbase.no www.miljostatus.no Fylkesmannen i Direktoratet for naturforvalting 5

R7 R8 Fisk: 1. I nasjonale laksevassdrag skal ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning, dersom det fører til negativ innverknad på bestanden. Ein må vise varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning, og utbygging krev særskilte tryggleikstiltak for å redusere risiko for skade på laksestammen. 2. I lakseførande elvar bør ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning, og ein må vise varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning. 3. For elvestrekningar med sjøaure eller storaure skal ein ikkje gje løyve til vesentlege vasstandsreduksjonar. Der det er store fiskeinteresser skal ikkje tilhøva for fiske reduserast. For kraftverksutbygging oppstraums aktuell elvestrekning for fisk må automatisk forbisleppingsventil monterast. Løyve til utbygging i mindre viktige område for sjøaure og storaure føreset auka og differensiert minstevassføring, ekstra høg minstevassføring i gytevandringstida og sikre inntaksordningar for å unngå tap av fisk i turbin. 4. Gyteområde for innlandsfisk må ikkje reduserast i eit slikt omfang at det er til trugsel for bestanden eller gjev vesentleg negativ innverknad for fiske. Friluftsliv 1. Ein skal vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane i friluftsområde med stor verdi, oppgangssoner til nasjonalpark og vassdrag langs mykje nytta turvegar/stier. R9 Kulturminne 1. I område med verneverdige kulturminne og kulturmiljø nær aktuell elvestrekning skal ein vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging. Tiltak skal ikkje redusere verdien til eller ha negativ innverknad på kulturminna. R10 Reiseliv 1. I område med stor verdi for reiselivet der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane skal ein vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging. R11 Samlokalisering med tekniske inngrep og etablert arealbruk er ynskjeleg for å samle inngrep, og det er ønskeleg at etablering av nye anlegg skjer nær eksisterande infrastruktur. R12 Alternativ bruk av eventuelle tunnelmassar skal vurderast framfor tippar i terrenget. Søknadsfase R13 For små vasskraftverk i gjeld følgjande krav for konsesjonssøknader samt søknader som har fått konsesjonsfritak og skal til kommunal handsaming 1) : 1. Alle søknader skal som minstemål følgje mal frå NVE for småkraftverksøknader. I konsesjonssaker skal det i tillegg til obligatorisk biologisk kartlegging vere ein grundig presentasjon og vurdering av tema landskap, friluftsliv og reiseliv i område der desse har middels og stor verdi. 2. Oversiktskart som syner eksisterande kraftverk i området og areal med særskilt vern skal vere del av søknaden. 3. Kart med innteikna kraftverk, inntaksdam, vassveg, tilkomstvegar, anleggsvegar, kraftliner, tipper og andre arealinngrep som er naudsynt for å gjennomføre utbygginga skal vere del av søknaden. 4. For tiltak som kan ha influens på område med særskilt vern må konsesjonssøknaden ha særleg grundig omtale av verneverdiar og verknader for desse. 5. I område med potensial for naturtypen fossesprøytsone eller bekkekløft skal ekstra detaljert kartlegging gjennomførast som del av konsesjonssøknaden for å avdekke eventuelle førekomstar av raudlisteartar. 6. Konsesjonssøknad skal innehalde fotoillustrasjon som viser nærverknad og fjernverknad av inngrep med varierande vassføring. 7. Som del av søknadsprosessen må n som kulturminnestyresmakt kontaktast for oppfylling av undersøkingsplikta etter kulturminnelova. Eventuell felles synfaring og pålegg om arkeologiske undersøkingar må vere oppfylt innan n skal ta stilling til saka. 8. Som del av søknadsprosessen må planstatus i høve til kommuneplan avklarast. 1) Punkt 4, 5 og 6 gjeld ikkje for søknader som har fått konsesjonsfritak. Kapittel3.4 og 4 Verdikart fisk Fylkesmannen i Direktoratet for naturforvalting Kapittel 3.6 Verdikart friluftsliv Kapittel3.5 Kapittel 3.7 NVE Kapittel 3.1, 3.6 og 3.7 NVE Atlas Kapittel 4 Fylkesmannnen i Kommunen 6

4. Bruk av planen Planen vil ikkje erstatte ordinær søknadshandsaming av einskildprosjekt, men styrkje grunnlaget for ei heilskapleg vurdering av utbyggingssøknader for små vasskraftverk. I planen tek ein ikkje stilling til konkrete utbyggingsprosjekt, og som før må ein søkje konsesjon, eventuelt fritak for konsesjon og deretter løyve etter plan- og bygningslova som byggesak for dei ulike prosjekta. Kartmateriale med temagrunnlag vil og kunne nyttast i andre samanhengar. 5. Tidshorisont Frå planprogrammet står følgjande om planhorisont. Fylkesdelplanen vil som utgangspunkt ha ein planhorisont på 12 år(3 valperiodar) for å sikre langsiktig forvalting av områda. Kunnskapsgrunnlaget for ulike tema vil auke med tida, og for nokre tema vil planen basere seg på avgrensa kunnskap. Halvvegs i planperioden(5-6 år) bør ein vurdere om ny kunnskap om planområda gjer det naudsynt med oppjustering av plangrunnlaget. I tråd med planprogrammet har ein nytta 12 år som planhorisont (2009-2021) i høyringutkastet. Erfaring frå evaluering av energiplan for (2001-2012) er at for lang planhorisont utan revisjon av planen undervegs er ei utfordring. Fagområdet kan ha endra seg mykje gjennom planperioden, og nye fylkesting har kome til utan å få vere med på å påvirke politikken på feltet. I ny planlov er det lagt opp til 4 års bolkar for all fylkesplanlegging. Planen er venta vedteken i oktober 2009, og deretter sendt til godkjenning i miljøverndepartementet som og kan ta noko tid. Ut frå dette kan det vere aktuelt å endre planhorisonten til 2009 2013. 6. Høyring Som del i planprosessen skal fylkesdelplanar sendast på høyring i minimum 30 dager til Fylkesmann, kommunar, offentlege organ og organisasjonar som vedkjem planen. Om ein skal halde fast på målsettinga om endeleg vedtak av fylkesdelplan for små vasskraftverk i fylkestinget i oktober 2009 må saka vere klår til førebuande sakshandsaming i kultur-og ressursutval og fylkesutval i september, og innspela utanfrå må vere på plass før sommaren. I tillegg til direkte utsending av høyringsmateriell vert planen også lagt ut på n sin nettstad. Her vert det og lagt digtale varianter av kart med meir detaljrikdom enn A3-papirkarta som følgjer plandokumentet. 7