HORDALAND FYLKESKOMMUNE Økonomiavdelinga Arkivsak 201010513-13 Arkivnr. 160 Saksh. Skeie, Ingvar Saksgang Fylkesutvalet Fylkestinget Møtedato 22.02.2012-23.02.2012 13.03.2012-14.03.2012 FINANSFORVALTNINGA I 2011 SAMANDRAG I saka vert det gjeve oversyn over fylkeskommunen si lånegjeld, vurdert opp mot krava i finansreglementet. Vidare finn ein oversyn over bankinnskot, plasseringar i pengemarknadsfond, utlån og omtale av renteinntekter og -utgifter. FORSLAG TIL INNSTILLING Fylkestinget tek rapporten om finansforvaltninga i 2011 til orientering. Paul M. Nilsen fylkesrådmann Johnny Stiansen økonomidirektør
FYLKESRÅDMANNEN, 10.02.2012: Lånegjeld Fylkeskommunen er inne i ein periode med svært høge investeringar, og dermed kraftig vekst i lånegjelda. Følgjande oversyn viser korleis gjelda har utvikla seg i 2011: (Beløp i tabellane oppgitt i kr 1 000) Fylkeskassen Bompengeprosjekt Lånesaldo 1. januar 4 493 885 92 000 Nye låneopptak i 2011 1 250 050 Ordinære avdrag 198 000 Avdrag ført i investeringsrekn. * 11 200 12 000 Lånesaldo 31. desember 5 534 735 80 000 * Fylkeskommunen har motteke 11,2 mill. kr i avdrag på utlån til HFK Bussanlegg, og har nytta same summen til å betale ned på eigne innlån. Pr. 31.12.2011 består fylkeskommunen sin gjeldsportefølje av 22 lån på til saman i overkant av 5,5 milliardar kr. Gjelda har auka med om lag 1 041 mill. kr i 2011. Fylkeskommunen har teke på seg oppgåva som bompengeselskap for 3 vegprosjekt: E39 over Stord, E134 Åkrafjorden og Årsnes ferjekai. Til dei to sistnemnde prosjekta har ein lån på 80 mill. kr. I sist vedtekne økonomiplan vart det skissert følgjande utvikling i langsiktig gjeld: Budsjett Økonomiplanen 2012 2013 2014 2015 Fylkeskassen 6 473 000 7 071 000 7 876 000 8 471 000 Forvalting av gjeldsporteføljen I finansreglementet er det sagt at Låneporteføljen skal vera diversifisert med omsyn til løpetid og rentebinding. Det er vidare bestemt at halvparten av lånegjelda bør som hovudregel ha fast rente. Andelen fast rente kan likevel variera mellom 40 % og 60 % ut frå om ein finn vilkåra for binding gunstige eller ikkje. Tabellen nedanfor gjev oversyn over fordelinga mellom fast og flytande rente: Lånesaldo Andel Gj.sn. rente 31/12 Lån med fast rente 3 192 246 57,7 % 3,75 % Lån med flytande rente 2 342 389 42,3 % 3,06 % Totale lån 5 534 635 100,0 % 3,46 % Av tabellen går det fram at 57,7% av gjelda har fast rente. 4 lån på til saman 971 mill. kr er tekne opp med fast rente. I tillegg har ein inngått 7 rentebytteavtalar 1, som sikrar renta for lån på 2 221 mill. kr. Gjennomsnittleg rentesats for heile låneporteføljen var 3,46 % pr. 31 desember. 1 Ved å nytte rentebytteavtalar kan ein endre samansetjinga mellom fast og flytande rente på låneportefølgjen, utan å endre vilkåra for dei einskilde låna. Om ein t.d. har eit lån på 300 mill. kr med flytande rente, kan ein inngå avtale med ein bank om å motta flytande rente av 300 mill. kr og betale fast rente av same beløpet. Fylkeskommunen vil etter dette både betale og motta flytande rente av 300 mill. kr, og ein endar opp med netto å betale fast rente av lånesummen. 2
For lån med flytande rente var gjennomsnittleg rentesats 3,06 % ved årsskiftet. Gjennomsnittet gjennom året har vore ca. 2,84 %. Mange av låna med flytande rente er knytt til 3 månaders Nibor (Norwegian InterBank Offered Rate). Det er naturleg å nytte 3 mndr. Nibor som referanserente / samanlikningsgrunnlag. 3 mndr. Niborrente var 2,89 % ved årsskiftet, og gjennomsnittet for året var 2,88 %. Utviklinga i 3 mnd. Nibor-rente gjennom året er vist i diagrammet: Gjennomsnittleg bindingstid på renta skal i følgje reglementet vere minimum 1 år og maksimum 4 år. Ved årsskiftet var gjennomsnittleg rentebindingstid ca. 19 månader. Renteregulering Oppstillinga nedanfor viser kor stor del av låneporteføljen som har renteregulering kvart år. 54,4% av låna vil få regulert renta i løpet av 2012 (alle med flytande rente + 2 lån som er sikra med rentebytteavtalar). I løpet av dei 3 næraste åra vil vel 76 % av dagens låneportefølje få fastsett ny rente. År Beløp Tal lån Andel 2012 3 012 389 13 54,4 % 2013 691 246 3 12,5 % 2014 501 000 2 9,1 % 2015 350 000 1 6,3 % 2016 680 000 2 12,3 % 2017 300 000 1 5,4 % Total 5 534 635 22 100,0 % Lange renter begynte å falle før sommaren 2011, og nådde ved slutten av året historisk låge nivå. I denne perioden vart det inngått avtalar om 4 nye rentebytteavtalar, med start i 2012. To av avtalane erstattar eksisterande avtalar som går ut i februar 2012. Dei to andre avtalane medfører at etter at budsjetterte låneopptak i 2012 er gjennomførte, vil ein framleis ha fast rente på opp mot 60 % av låneporteføljen. I nokre av desse avtalane har ein bunde renta for lengre periodar enn det som har vore vanleg tidlegare. Den lengste avtalen gjeld for ein periode på 10 år, der ein har fått ei fastrente på 3,27 %. Når dei nye rentebytteavtalane tek til å gjelde, vil gjennomsnittleg rentebindingstid auke til ca. 3 år. Fylkeskommunen si raskt aukande lånegjeld, saman med historisk låge fastrenter gjer at fylkesrådmannen har vurdert det som fornuftig å binde renta på ein så stor del av låneporteføljen som reglementet gjev rom for. Etter kvart som lånegjelda auar ytterlegare, bør ein vurdere å endre finansreglementet slik at enda større del av låneporteføljen kan ha fast rente. 3
Grafen nedanfor viser utviklinga i 10-års swaprente siste 5 åra: Løpetid For å redusere refinansieringsrisikoen, skal låneporteføljen vere diversifisert med omsyn til løpetid. Einskildlån skal aldri utgjera meir enn 20 % av den samla gjeldsporteføljen. Tabellen nedanfor gjev oversyn over løpetida for låna. År Beløp Tal lån Andel Sertifikatlån (3-9 mnd.) 1 317 000 4 23,8 % 2012 91 452 2 1,7 % 2013 796 000 3 14,4 % 2014 200 000 1 3,6 % 2016-20 1 502 000 5 27,1 % 2021-1 628 183 7 29,4 % Total 5 534 635 22 100,0 % Fylkeskommunen hadde ved årsskiftet 4 sertifikatlån. Desse har ei løpetid på 3, 6 eller 9 månader. Elles har dei fleste låna lang løpetid. 56,5% av låna treng ikkje fornyast før i 2016 eller seinare. Kommunalbanken er den største långjevaren med 3 958 mill. kr. Bankinnskot og plasseringar Ein kan gje følgjande oversyn over innskot og plasseringar pr. 31. desember: 2010 2011 Pengemarknadsfond 327 137 337 645 Høgrentekonto 127 140 131 006 Bankinnskot "øyremerkte" midlar 276 643 361 537 Skattetrekksmidlar 85 718 87 390 Bankkonti bompengeprosjekt 35 245 58 115 Andre bankinnskot 158 429 111 140 Sum bankinnskot 683 175 749 187 Kassabeholdningar 1 588 1 751 Sum innskot og plasseringar 1 011 900 1 088 583 4
Pr. 31. desember hadde fylkeskommunen nær 1,1 mrd. kr i innskot og plasseringar. Situasjonen var nokså lik ved utgangen av 2010 og 2011, sjølv om likviditeten har hatt store svingningar i løpet av året. 337,6 mill. kr var plassert i 3 pengemarknadsfond. Gjennomsnittsavkastninga på desse plasseringane var 3,21 %. Ein viktig grunn til at fylkeskommunen har relativt mykje midlar inneståande på bankkonti er det som er kalla øyremerkte midlar i tabellen over. Dette gjeld spelemidlar, kulturhusmidlar, den kulturelle skulesekken og ulike tilskot til regional utvikling. Renta på desse kontoane vert godskrive dei respektive føremåla. Utlån I løpet av 2009 og 2010 lånte fylkeskommunen ut relativt store beløp til eigne aksjeselskap. Utlåna har fylkeskommunen finansiert med innlån. Eg tek med eit oversyn over saldoen på desse utlåna: 2010 2011 HFK Bussanlegg AS 267 491 256 291 Bystasjonen AS 20 000 20 000 Bybanen AS 20 000 20 000 SUM 307 491 296 291 Renteinntekter og -utgifter Rekn. 2010 Bud. 2011 Rekn. 2011 Renteutgifter 120 350 158 100 159 834 Rentekompensasjon 14 037 22 900 22 619 Renter av bankinnskot 2 738 25 300 6 830 Avkastning av pengemarknadsfond 9 442 10 508 Renter av utlån m.m. 9 518 12 453 Utbytte 5 691 1 000 1 820 Sum inntekter 41 426 49 200 54 230 Netto renteutgifter 78 924 108 900 105 604 Renter på spelemidlar/regionalmidlar etc. 8 995 9 448 Fylkeskommunen hadde ein innsparing i netto renteutgifter på ca. 3,3 mill. kr samanlikna med budsjettet. Renteinntekter og utbytte vart 5 mill. kr høgare enn budsjettert, medan renteutgiftene vart ca. 1,7 mill. kr høgare enn budsjettet. Renteutgiftene auka med 39,5 mill. kr frå 2010 til 2011. Dette skuldast først og fremst auke i lånegjelda. I tillegg har det vore ein viss oppgang i den flytande renta gjennom året. Renterisiko Eit viktig spørsmål er korleis fylkeskommunen sine netto renteutgifter vil endre seg ved endringar i rentenivået. Med dei lån og innskot / plasseringar ein hadde ved årsskiftet, ville ein renteauke på 1% medføre ein auke i netto renteutgifter på ca. 7 mill. kr første året. Då er det teke omsyn til rentekompensasjonsordningane for skolebygg og veginvesteringar. Fylkeskommunen får rentekompensasjon etter Husbanken sine rentesatsar for lån på 958 mill. kr. 5