OMTALTE RESULTAT 2013

OMTALTE RESULTAT 2013 1

Innhald Innleiing / metode... 1 Kriminalitetsutviklinga... 2 Vinningskriminalitet... 4 Økonomisk kriminalitet... 7 Narkotikakriminalitet... 9 Valdskriminalitet... 11 Seksualbrotsverk... 14 Politiet si straffesakshandsaming... 16 Talet på påtaleavgjerder... 16 Oppklaringsprosent... 16 Sakshandsamingstid... 17 Prioriterte valdssaker... 17 Saker mot ungdom under 18 år... 18 Saker under arbeid... 18 Inndraging... 19 Gripne og domfelte... 20 Utlendingsforvaltning... 20 Sivil rettspleie... 20 Trafikkulykker... 22 Figurliste Figur 1: Utviklinga for melde brotsverk og misferder 2004 2013... 2 Figur 2: Prosentdelen av melde brotsverk og misferd totalt, etter krimtype, 2009 2013... 3 Figur 3: Vinningskriminalitet (brotsverk og misferd) i politidistriktet og Bergen sentrum 2009 2013... 4 Figur 4: Vinningskriminalitet. Utvikling i enkelte statistikkgrupper 2009 2013...5 Figur 5: Økonomisk kriminalitet. Utvikling i statistikkgrupper 2009 2013...7 Figur 6: Narkotikakriminalitet. Utvikling innanfor statistikkgrupper 2009 2013... 9 Figur 7: Brotsverk mot personleg fridom (truslar) og mot liv, lekam og helse 2009 2013...12 Figur 8: Meld vald i Bergen kommune 2009 2013...13 Figur 9: Seksualbrotsverk og valdtekter 2009 2013...14 Figur 10: Seksualbrotsverk mot barn 2009 2013... 15 Tabelliste Tabell 1: Talet på melde brotsverk 2009 2013... 3 Tabell 2: Påtaleavgjorde brotsverk 2009 2013...16 Tabell 3: Oppklaringsprosent 2009 2013...16 Tabell 4: Sakshandsamingstid 2009 2013... 17 Tabell 5: Sakshandsamingstid på prioriterte valdssaker 2009 2013... 17 Tabell 6: Sakshandsamingstid, saker mot ungdom under 18 år 2009 2013...18 Tabell 7: Tal på saker under arbeid: ikkje påtaleavgjorde saker 2009 2013...18 Tabell 8: Tal på påtaleavgjorde saker som ikkje er rettskraftige, 2009 2013...19 Tabell 9: Inndraging av utbytte og gjenstandar 2009 2013...19 Tabell 10: Talet på gripne og domfelte i tillegg til tiltalar og siktingar 2009 2013... 20 Tabell 11: Tal på registrerte saker, sivil rettspleie...21

Innleiing / metode Rapporten presenterer dei førebelse kriminalitetstala for 2013 frå Hordaland politidistrikt. Første delen av rapporten gir ei oversikt over kriminalitetsutviklinga i 2013 og samanliknar utviklinga med tidlegare år. Andre delen av rapporten gir ei oversikt over resultat og utvikling i straffesakshandsaminga til politiet. Talmaterialet i rapporten er basert på politiet sitt straffesakssystem STRASAK. Statistikken må reknast som ein intern driftsstatistikk for politiet og bør ikkje lesast som den offisielle kriminalstatistikken. Offisiell kriminalitetsstatistikk vert gitt ut av Statistisk sentralbyrå (SSB). Den offisielle statistikken frå SSB er henta frå STRASAK, men tala frå SSB og politiet kan vere ulike på grunn av SSB si etterhandsaming av tala. Når politiet rapporterer kriminalitetstal og samanliknar utviklinga med tal for føregåande år, vert det brukt ujusterte tal. Det vert gjort for å få best mogleg samanlikningsgrunnlag. Saker som er registrerte i STRASAK, kan verte justerte av ulike årsaker: Feilkodingar av saker, ny informasjon kjem til i sakane, og etterforskings- og påtalemessige vurderingar fører til at saker endrar kode. Saka kan dermed endrast til eit anna juridisk forhold enn det som først vart registrert. Det kan også komme nye saker til allereie melde saker. Rapporten presenterer den kjende kriminaliteten, det vil seie den kriminaliteten som vert meld til politiet. Brotsverkkategoriane er ulike når det gjeld kor stor del som vert melde til politiet, og mørketala kan variere frå kriminalitetstype til kriminalitetstype og frå år til år. Denne rapporten gir difor ikkje noka totaloversikt over den faktiske kriminaliteten i Hordaland politidistrikt. Alle figurar og tabellar i rapporten presenterer tal for Hordaland politidistrikt. I dei tilfella der tala gjeld for eitt enkelt politistasjons- eller lensmannsdistrikt, vert dette presisert. Bergen, 15. januar Analyse- og registerseksjonen Felles operativ eining Hordaland politidistrikt 1

Kriminalitetsutviklinga Hordaland politidistrikt har hatt ein nedgang i talet på registrerte brotsverk og misferder dei siste åra, før ein i 2012 såg ein auke. I 2013 har det vore ein auke på 1,8 prosent i meldingar om brotsverk. I 2012 fekk politidistriktet totalt 32 609 meldingar av saker, 1 mens tala for 2013 viser 33 629 meldingar. Av meldingar i 2013 er det 22 943 som gjeld brotsverk, og 10 686 som gjeld misferder (figur 1). Brotsverk og misferder 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 BROTSVERK MISFERDER Figur 1: Utviklinga for melde brotsverk og misferder 2004 2013 Kjelde: JUS066 I 2009 steig talet på brotsverk betydeleg. Veksten skreiv seg først og fremst frå ein auke i vinningssakene dette året. Vinningssakene utgjer ein stor del av all registrert kriminalitet i Hordaland politidistrikt, og svingingane i vinningskriminaliteten vil i stor grad påverke svinginga i det samla talet på meld kriminalitet. Vinningskriminaliteten vert nærare omtalt seinare. 1 Samla tal på registrerte brotsverk (forbrytelser) og misferder (forseelser), inklusiv undersøkingssaker 2

2009 2010 2011 2012 2013 Endring 2012 2013 Økonomi 596 633 662 589 526 10,7 % Vinning 14 026 12 328 11 908 12 500 13 099 4,8 % Vald 2 281 2 319 2 226 2 258 2 373 5,1 % Sedskap 467 405 395 480 443 7,7 % Narkotika 2 857 3 491 3 292 3 741 3 625 3,1 % Skadeverk 1 349 1 088 1 227 1 269 1 098 13,5 % Miljø 12 3 11 18 6 66,7 % Anna 747 741 835 679 802 18,1 % Undersøkingssaker 1 106 1 157 1 030 994 971 2,3 % Totalt 23 441 22 165 21 586 22 528 22 943 1,8 % Tabell 1: Talet på melde brotsverk 2009 2013 Kjelde: JUS066 Ser vi nærare på fordelinga av typen saker, ser vi at vinningskriminalitet er den største brotsverkgruppa (tabell 1). I Hordaland politidistrikt utgjer vinning 59,6 prosent av dei registrerte brotsverka (undersøkingssakar ikkje medrekna). Medrekna misferd utgjer vinning 46,8 prosent av alle melde sakar i politidistriktet. Vinningskriminaliteten utgjer ein stor del av den melde kriminaliteten i Bergen kommune. Levekårsundersøkinga frå Statistisk sentralbyrå peiker på klare samanhengar mellom folketettleik og tjuveri. Det er i dei mest folketette kommunane og på dei største tettstadene at flest tjuveri vert utførte. 60,0 % 50,0 % 40,0 % 30,0 % 20,0 % 10,0 % 0,0 % Vinning Narkotika Vald Skadeverk Sedskap Trafikk Anna 2009 2010 2011 2012 2013 Figur 2: Prosentdelen av melde brotsverk og misferd totalt, etter krimtype, 2009 2013 Kjelde: JUS066 3

Vinningskriminalitet I Hordaland politidistrikt vart det i 2013 meldt totalt 15 287 vinningssaker. Det er ein auke på 3,8 prosent (559 saker) i forhold til 2012. 13 099 av vinningssakene var brotsverk, mens 2188 var misferder. Talet frå 2013 er likevel lågare enn talet frå toppåret 2009 (figur 3). Vinningskriminalitet i politidistriktet og Bergen sentrum 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2009 2010 2011 2012 2013 Hordaland pd Bergen sentrum psd Figur 3: Vinningskriminalitet (brotsverk og misferd) i politidistriktet og Bergen sentrum 2009 2013 Kjelde: JUS066 Sjølv om vinning er den største kriminalitetsgruppa, har ein i Hordaland politidistrikt etter måten låge tal innanfor dei fleste statistikkgruppene. Når det gjeld utviklinga innanfor vinningskriminaliteten, kan vi merkje oss følgjande: Tjuveri og grovt tjuveri frå bustad har auka med 20,3 prosent frå 2012 (768 saker) til 2013 (924 saker). Det er vanskeleg å seie om dette er naturlege variasjonar, eller om det er ein vedvarande trend. I 2009 var talet omtrent på same nivå, men talet på meldingar fall i åra som følgde. Mangel på fengselsplassar kan vere ein faktor som speler inn. Etterforskarar melder om at fleire gjengangarar er vortne sleppte laus frå soning eller varetekt på grunn av mangel på fengselsplassar. Ein har tidlegare erfart at ein kan stanse dei mest aktive vinningskriminelle ved å bruke varetektsfengsling som verkemiddel. Ved at gjengangarane vert fengsla, luker ein ut dei som står bak flest lovbrot. Statistikkgruppene tjuveri frå restaurant/kafé og grovt tjuveri frå person på offentleg stad (også kalla lommetjuveri) har auka kraftig dei seinare åra. Dette heldt fram i 2013. 4

Tjuveri frå restaurant/kafé auka frå 1531 til 1852 saker (21 prosent) det siste året, mens grovt tjuveri frå person på offentleg stad har gått opp frå 439 til 634 saker (44,4 prosent). Sidan 2010 har desse to statistikkgruppene til saman auka med 127,9 prosent, frå 1091 til 2486 saker. Denne trenden samsvarer med utviklinga i resten av landet, og ein har erfart at det i hovudsak er utanlandske statsborgarar som står bak. Kanskje skulle tala vore endå høgare, sidan ein del saker vert feilkoda. Tjuveri frå park/gate har til dømes hatt ein auke frå 320 til 599 saker (87,2 prosent) det siste året. Nokre av dei kunne vore koda som grovt tjuveri frå person på offentleg stad. Det er fleire døme på statistikkgrupper som grensar opp mot kvarandre. Det kan til dømes vere vanskelig å vurdere om det er eit tjuveri frå restaurant/kafé, tjuveri frå kunde eller grovt tjuveri frå person på offentleg stad. Grove tjuveri frå bil/motorvogn, brukstjuveri av bil og brukstjuveri av moped har hatt ein nedgang dei siste åra. Totalt har det vore ein nedgang på 18,5 prosent (221 saker) sidan 2012, og ein nedgang på 48,5 prosent (916 saker) sidan 2009. Vinningskriminalitet utvikling 2000 1800 1600 1400 Tal på meldingar 1200 1000 800 600 400 200 0 2009 2010 2011 2012 2013 Tjueri frå restaurant/kafé Tjuveri frå bustad Grovt tjuveri frå bustad Grovt tjuveri frå person på offentlig stad Ran/utpressing Figur 4: Vinningskriminalitet. Utvikling i enkelte statistikkgrupper 2009 2013 Kjelde: JUS063 5

Utviklinga for Bergen sentrum politistasjonsdistrikt har stor innverknad på det samla resultatet for politidistriktet, med 56,7 prosent av vinningssakene i politidistriktet i 2013. I Bergen sentrum politistasjonsdistrikt ser vi ein auke i vinningssaker på 4 prosent, frå 8497 saker i 2012 (sjå figur 3) til 8837 saker i 2013. Vinningsbrotsverk har auka med 6,1 prosent. Når det gjeld dei simple og grove tjuveria frå bustad, er det i hovudsak dei simple tjuveria som dominerer i Bergen sentrum politistasjonsdistrikt. Av dei 458 sakene som vart melde i 2013, var 397 simple tjuveri frå bustad. 61 av dei var grove tjuveri. Kategoriane grovt tjuveri frå person på offentleg stad og tjuveri frå restaurant/kafé er i stor grad eit storbyfenomen, og det er naturleg at Bergen sentrum har ein stor del av desse. For Bergen sentrum sin del har desse kategoriane hatt ein auke på høvesvis 86 og 49,9 prosent sidan 2012. 6

Økonomisk kriminalitet Tala på melde økonomisaker har vore på eit jamt nivå dei siste åra, men har gått noko ned siste år. I 2013 vart det meldt 590 økonomisaker i distriktet, mot 676 saker i 2012. Økonomisk kriminalitet vert som regel oppdaga og meld til politiet av offentlege kontrollorgan. Økonomisk kriminalitet er lovstridige profittmotiverte handlingar som har utgangspunkt i eller skjer innanfor ei økonomisk verksemd som er eller gir seg ut for å vere lovleg. Den økonomiske kriminaliteten skil seg såleis frå den tradisjonelle vinningskriminaliteten, sjølv om skiljet mellom dei to kriminalitetstypane ikkje er kategorisk. I kva grad økonomisk kriminalitet vert oppdaga, vil vere avhengig av nivået på det kontrollregimet som overvakar dei økonomiske verksemdene. Etterforskinga av økonomisaker vert stadig meir kompleks og krev store ressursar. Det vert stilt store krav til kvaliteten på politiarbeidet, og dette gjer det nødvendig med høg kompetanse i etterforskingsgruppene. Eit stort sakskompleks kan ta opp mykje av kapasiteten, noko som får konsekvensar for korleis resten av økonomisakene vert handsama. Det er fleire større økonomisaker som er melde til politiet, men der ein ikkje har hatt kapasitet til å setje i verk etterforsking. Økonomisk kriminalitet 300 250 Tal på meldingar 200 150 100 50 0 2009 2010 2011 2012 2013 Konkurs, rekneskapsforsømming Pengefalsk Grovt bedrageri Forsikringsbedrageri Figur 5: Økonomisk kriminalitet. Utvikling i statistikkgrupper 2009 2013 Kjelde: JUS 063 7

Figur 5 viser utviklinga for dei største brotsverkkategoriane innanfor økonomisk kriminalitet i Hordaland politidistrikt frå 2008 til 2013. Talet på konkurssaker har gått ned dei siste åra, etter ein auke i 2009 og 2010. På grunn av den økonomiske situasjonen i Noreg dei siste åra er det ikkje venta nokon større nedgang i talet på konkurssaker i tida som kjem. Ein ser fleire store konkursar med fleire selskap der gjerningspersonane ofte er gjengangarar. I 2013 vart det avdekt og etterforska eit kompleks på 250 bedragerisaker, med identitetstjuveri og produksjon av falske bankkort med påfølgjande bedragerisaker. Denne typen økonomisk kriminalitet ser ein stadig meir av. Det er òg avdekt alvorlege utruskapssaker i det offentlege, og det er motteke fleire korrupsjonssaker i 2013. Ei av dei største økonomisakene politidistriktet har jobba med, var ei større opsjons- og skattesak som førte til domfelling i første instans etter sju års etterforsking. Internettrelatert kriminalitet aukar òg. Mellom anna har det komme mange meldingar om det såkalla politiviruset, der dei fornærma får låst PC-en sin og deretter vert lurte til å betale eit pengebeløp for å få låst han opp att. 8

Narkotikakriminalitet Talet på melde narkotikabrotsverk i 2013 er litt lågare enn i 2012 (figur 6). Talet er likevel høgt samanlikna med dei fem siste åra. Det vart registrert 3404 narkotikabrotsverk i 2013, mot 3538 i 2012. Grov narkotikakriminalitet (andre- og tredjeleddssaker) hadde ein auke frå 78 saker i 2012 til 85 saker i 2013. Talet på meldingar om kjøp av mindre mengder narkotika (førsteleddssaker) var nær lik tala for 2012. I 2012 vart det registrert 2033 saker, mot 2031 saker i 2013. Det er ein nedgang i talet på melde brotsverk etter legemiddellova (bruk og innehaving). Narkotikakriminalitet 2500 2000 Tal på saker 1500 1000 500 0 2009 2010 2011 2012 2013 Strl. 162,1. ledd Legemiddelloven, bruk Strl. 162, 2. og 3. ledd Legemiddelloven, innehaving Figur 6: Narkotikakriminalitet. Utvikling innanfor statistikkgrupper 2009 2013 Kjelde: JUS063 Narkotikabrotsverk er den nest største gruppa brotsverk (sjå figur 2). Den grove narkotikakriminaliteten er i stor grad knytt til personar og grupperingar av utanlandsk opphav. Det gjer narkotikaproblematikken vanskeleg, og sakene er komplekse og tidkrevjande å etterforske. I 2011 og 2012 vart det ført til fleire nye stoff på narkotikalista, til dømes syntetisk cannabis. Dette er farlege stoff, og politiet er positive til at dei vert førte opp på lista. Auken i meld narkotikakriminalitet dei siste åra kan dels forklarast med den auka innsatsen til politiet mot det etablerte narkotikamiljøet i Nygårdsparken/Nygårdshøyden, men også nokre av dei andre driftseiningane i Hordaland har hatt ein auke i meld narkotikakriminalitet. 9

Det er driftseininga Bergen sentrum som har flest melde narkotikasaker. Om lag 60 prosent av alle melde saker skjer i Bergen sentrum. Om lag 17 prosent av sakene skjer i politisona Møhlenpris/Nygårdshøyden, nært knytt til Nygårdsparken. Ein nedgang eller auke i meld narkotikakriminalitet gir ingen haldepunkt for å seie at det er færre eller fleire som sel eller bruker narkotika i politidistriktet. Talet på narkotikasaker er avhengig av kontrollnivået til politiet og tollvesenet. Det inneber at det er kontrollnivået som i stor grad bestemmer talet på melde narkotikasaker, meir enn den faktiske narkotikasituasjonen. I Bergensklinikkene sin «Føre Var»-rapport for hausten 2013 skriv dei om ein nedgang i bruken av GHB/GBL og om stabil bruk, men auka tilgang på Subutex. Det er også ein auke i tilgangen på og bruken av Lyrica og LSD. Talet på overdosedødsfall melde til politiet i Hordaland har auka kraftig dei siste åra. Gjennomsnittet for perioden 2001 2008 var 15 overdosedødsfall i året, mens tala for 2010 2012 var høvesvis 30, 33 og 27. Om eit dødsfall vert rekna som ein overdose eller ikkje, er avhengig av den endelege konklusjonen etter undersøkingar frå Rettstoksikologisk institutt. Det tek lang tid før den ligg føre, og dei endelege tala over kor mange overdosedødsfall det har vore i 2013, er ikkje klare før i august/september 2014. På landsbasis har tala for overdosedødsfall variert kraftig frå år til år, men ein har dei siste åra sett ein nedgang på landsbasis. Dei siste åra har tala variert frå det høgste på 173 i 2001 til det lågaste på 92 i 2012. Med overdose meiner vi i denne samanhengen dødsfall som skriv seg frå ein for stor dose narkotika, medisin, alkohol eller andre rusmiddel. Statistikkgruppene til politiet skil ikkje mellom dei ulike rusmidla. Tala for sjølvdrap ved bruk av medisin/rusmiddel er ikkje medrekna. 10

Valdskriminalitet Det er registrert totalt 2373 brotsverk innanfor denne kriminalitetstypen i 2013. Ein legg først og fremst merke til auken i talet på drap. Det er meldt seks drapssaker i politidistriktet i 2013, mot to i 2012: Februar 2013: Ein 31 år gamal mann drepen, Brattholmen i Fjell kommune Mai 2013: Ein 60 år gamal mann drepen, Michael Krohns gate i Bergen Juli 2013: Ein 65 år gamal mann drepen, Sandvoll i Kvinnherad September 2013: Ein 27 år gamal mann drepen, Liakroken i Bergen November 2013 Ein 46 år gamal mann drepen, Storms gate i Bergen Desember 2013: Ein 32 år gamal mann drepen, Herdla på Askøy Det registrert fem drapsforsøk. Det er også registrert to lekamsskadingar med døden til følgje: Mai 2013: Ein 34 år gamal mann død etter lekamsskading, Birkelandsbotn i Bergen November 2013: Ein 38 år gamal mann død etter lekamsskading, Wergelandsalléen i Bergen Fleire av drapssakene er framleis under etterforsking, og ein kan ikkje konkludere med omsyn til framgangsmåte eller dødsårsak. Det er likevel avklara at fleire av drapa er gjorde med kniv eller annan spiss gjenstand. Talet på meldingar om bering av kniv på offentleg stad har auka frå 180 saker i 2009 til 256 i 2012 og 359 i 2013. Til samanlikning ble det berre registrert 19 meldingar om uforsiktig omgang med / oppbevaring av skytevåpen. Talet på melde valdsepisodar generelt viser ein svak auke frå 2012. I 2013 vart det registrert 2373 brotsverk innanfor kriminalitetstypen vald, mot 2258 i 2012. Ein ser ein auke i meldingar om brotsverk retta mot offentlege tenestemenn, frå 201 i 2012 til 264 i 2013. Som i 2012 har det vore ein liten auke i talet på meldingar om truslar. Elles er det inga spesiell gruppe valdsbrotsverk som utmerkjer seg. 11

Vald og truslar 1400 1200 1000 Tal på meldingar 800 600 400 200 0 2009 2010 2011 2012 2013 Brotsverk mot liv, lekam og helse Brotsverk mot pers. fridom (truslar) Figur 7: Brotsverk mot personleg fridom (truslar) og mot liv, lekam og helse 2009 2013 Kjelde: JUS063 Dei melde valdssakene skjer først og fremst i Bergen sentrum (figur 8). Tidlegare tal viser at éi av fire valdssaker skjer i Bergen sentrum i tidsrommet 23.00 04.00 i helgane. Offer og gjerningsmann er ofte rusa unge menn i alderen 18 27 år. 12

Vald, brotverk mot liv, lekam og helse Bergen kommune 900 800 700 707 661 670 674 745 Tal på meldingar 600 500 400 300 200 100 0 2009 2010 2011 2012 2013 Bergen nord psd Bergen sentrum psd Bergen vest psd Bergen sør psd Figur 8: Meld vald i Bergen kommune 2009 2013 Kjelde: JUS063A I Bergen sentrum politistasjonsdistrikt har ein gode erfaringar med å samarbeide med utelivsbransjen. Ved å følgje opp restaurantane sine rutinar for skjenking/overskjenking har ein opplevd at dei vert flinkare både til å hindre overskjenking og til å avvise overstadig rusa gjestar. Ved å redusere rusnivået i sentrum får ein mindre ordensproblem og færre valdssaker. Patruljeseksjonen i Bergen sentrum erfarer at synleg politi i gatene, med høve til å kunne slå ned på dei lovbrota dei ser, har ein særs god effekt når det gjeld å førebyggje alvorleg vald i sentrum. Det er samstundes viktig å hugse på at valdskriminalitet er eit område med store mørketal. Berekningar gjorde på grunnlag av levekårsundersøkinga til SSB viser at det i Noreg skjer om lag 165 000 valdsepisodar i året. Det er fem gonger meir enn talet på melde tilfelle. Politidistriktet har eit uttalt mål om å redusere mørketala, spesielt for familievald. Talet på melde familievaldsepisodar held likevel seg nokolunde stabilt på 730 saker i 2013, mens tala frå 2009 til 2012 var på høvesvis 728, 711, 731 og 725. 13

Seksualbrotsverk I 2013 har talet på meldingar igjen gått noko ned, til 443 saker mot 480 saker i 2012. Seksualbrotsverk 600 500 Tal på meldingar 400 300 200 100 0 2009 2010 2011 2012 2013 Seksualbrotsverk* Valdtekter** * Seksualbrotsverk inkluderer her mellom anna valdtekter, seksuell omgang med barn, incest, hallikverksemd og kjøp av seksuelle tenester. ** Valdtekter inkluderer både grove valdtekter og forsøk på valdtekt, frå 2008 også grov aktlaus valdtekt. Figur 9: Seksualbrotsverk og valdtekter 2009 2013 Kjelde: JUS063 Valdtektsmottaket ved Bergen legevakt melder om stabile tal for dei siste fem åra. Dei har teke imot om lag 120 150 meldingar årleg i denne perioden. Melde valdtektssaker til politiet viser ein auke det siste året, frå 97 saker i 2012 til 109 saker i 2013 (valdtekt, grovt aktlaus valdtekt og forsøk på valdtekt). Fleirtalet av dei melde valdtektene skjer mellom kjenningar, venner, partnarar eller ekspartnarar. Det er kjend gjerningsmann i dei fleste sakene, og gjerningspersonen har oftast norsk opphav. I dei fleste sakene har anten gjerningspersonen, offeret eller begge drukke alkohol. Ein har tidlegare sett at nokre få gjerningspersonar kan gi tydelege utslag på statistikken. I 2012 stod éin gjerningsmann bak om lag 80 saker der han hadde sendt brev med upassande innhald til ukjende kvinner. 14

Seksualbrotsverk mot barn 45 40 35 Tal på meldingar 30 25 20 15 10 5 0 2009 2010 2011 2012 2013 Seksuell handling med barn under 16 år Seksuell omgang med barn under 14 år Incest Seksuell omgang med barn under 16 år Seksuell omgang med barn under 10 år Figur 10: Seksualbrotsverk mot barn 2009 2013 Kjelde: JUS063 I 2012 og 2013 har det vore ein nedgang i talet på saker der barn er involverte som offer for seksuelle brotsverk, etter at talet har halde seg på eit relativt stabilt nivå dei seinare åra. I 2011 var det 124 melde saker, mot 110 saker i 2012 og 92 saker i 2013. I 2007 og 2008 var det ein auke i førekomstar av «seksuell handling med barn under 16 år», både i Hordaland politidistrikt og på landsbasis. Sidan den tid har talet halde seg nokolunde stabilt. Ein del av desse sakene er internettrelaterte. 15

Politiet si straffesakshandsaming Talet på påtaleavgjerder Det vart påtaleavgjort i alt 23 491 brotsverk i 2013, noko som er ein auke samanlikna med 2012 (tabell 2). Det vart oppklara 7506 saker. Påtaleavgjorde brotsverk 2009 2010 2011 2012 2013 Oppklara saker 7 072 8 148 7 469 7 506 7 154 Ikkje-oppklara saker 15 064 13 575 14 034 14 310 14 509 I alt 23 398 21 723 22 749 23 220 23 491 Tabell 2: Påtaleavgjorde brotsverk 2009 2013 Kjelde: JUS316 Oppklaringsprosent Oppklaringsprosenten viser tilhøvet mellom talet på saker som er avgjorde med ein kode som tel som oppklara, og summen av oppklara og ikkje-oppklara saker. Tida for påtaleavgjerda vert lagd til grunn når ein skal berekne oppklaringsprosenten i STRASAK. Det er fleire faktorar som speler inn på oppklaringsprosenten. Kriminalitetsbiletet har vorte meir komplisert, og politiet bruker meir tid på fleire alvorlege saker. Dermed vert det mindre tid til å granske dei mindre alvorlege sakene. I tillegg har den generelle kriminaliteten vorte meir internasjonalisert og samansett dei siste åra. Oppklaringsprosent 2009 2010 2011 2012 2013 Brotsverk 31,9 37,5 34,7 34,4 33 Økonomi 59,5 56,6 53,7 51,9 54,0 Vinning 16,0 20,0 16,8 17,4 16,0 Vald 50,7 54,4 51,2 48,7 52,7 Sedskap 61,9 49,8 50,9 55,5 61,8 Narkotika 80,7 80,8 80,8 81,8 76,9 Skadeverk 19,4 24,7 24,1 18,8 22,3 Anna 61,8 69,1 56,0 58,0 57,7 Tabell 3: Oppklaringsprosent 2009 2013 Kjelde: JUS316 Oppklaringsprosenten for heile landet vart 37,3 2 prosent i 2013, mot 36,3 prosent i 2012. 2 Landsoversikt JUS 319 16

Sakshandsamingstid Sakshandsamingstida til politiet vert rekna frå melding vert registrert i STRASAK, til det ligg føre ei påtaleavgjerd. I det følgjande beskriv vi sakshandsamingstida på oppklara brotsverk, det vil seie saker som har fått ei positiv påtaleavgjerd eller er lagde bort med ein kode som tel som oppklara. Tala viser sakshandsamingstida i dagar. Sakshandsamingstid 2009 2010 2011 2012 2013 Brotsverk 123 137 129 131 134 Økonomi 318 309 257 267 231 Vinning 115 128 126 141 144 Vald 112 126 131 125 123 Sedskap 168 315 249 158 212 Narkotika 107 114 111 112 117 Skadeverk 77 106 109 119 101 Anna 155 163 109 138 119 Tabell 4: Sakshandsamingstid 2009 2013 Kjelde: JUS316 I 2013 gjekk sakshandsamingstida opp til 134 dagar, frå 131 dagar i 2012. Gjennomsnittleg sakshandsamingstid vert påverka av nokre få eldre saker. Dei fleste av dei oppklara brotsverka vart oppklara innan målet på 120 dagar i gjennomsnitt. Sakshandsamingstida for landet vart 119 dagar. Prioriterte valdssaker Det vart påtaleavgjort 347 prioriterte valdssaker i 2013 (tabell 5). Valdssaker med frist er særskilt utpeikte saker der regjeringa og riksadvokaten har sett som mål at sakshandsamingstida ikkje skal overstige 90 dagar, med mindre omsynet til granskinga eller andre tilhøve gir grunnlag for det. Prioriterte valdssaker 2009 2010 2011 2012 2013 Samla tal på saker 500 408 445 389 347 Total sakshandsamingstid 101 84 80 92 81 Oppklara saker 112 93 90 106 102 Tabell 5: Sakshandsamingstid på prioriterte valdssaker 2009 2013 Kjelde: JUS603 17

Saker mot ungdom under 18 år Det vart påtaleavgjort 1111 saker mot ungdom under 18 år i 2013. Det vart i gjennomsnitt brukt 27 dagar på dei oppklara sakene. For personar under 18 år gjeld ein tilsvarande sakshandsamingsfrist som for prioriterte valdssaker. Fristen er heimla i straffeprosesslova 249, andre ledd. Som hovudregel skal positiv påtaleavgjerd fastsetjast innan seks veker (42 dagar) etter at lovbrytaren vart rekna som mistenkt i saka. Saker med barn u 18 år 2009 2010 2011 2012 2013 Samla tal på saker 1 812 1 885 1 566 1 209 1 111 Total sakshandsamingstid 35 40 35 43 30 Oppklara saker 31 38 29 39 27 Tabell 6: Sakshandsamingstid, saker mot ungdom under 18 år 2009 2013 Kjelde: JUS611 Saker under arbeid Talet på saker under arbeid (ikkje påtaleavgjorde saker) er 8681 ved utgangen av 2013. Det er ein auke på 11,3 prosent samanlikna med talet for 2012. Restansane (saker over tre månader) viser òg ein auke, frå 3843 saker i 2012 til 4662 saker i 2013. Ikkje påtaleavgjorde saker 2009 2010 2011 2012 2013 Samla tal på saker 7 339 7 988 7 204 7 803 8 681 Saker over 3 månader 3 464 3 591 3 291 3 843 4 662 Prosentdel saker over 3 mnd 47,2 45,0 45,7 49,2 53,7 Tabell 7: Tal på saker under arbeid: ikkje påtaleavgjorde saker 2009 2013 Kjelde: JUS087abc For politiet er det viktig at det er ein balanse mellom innkomne (registrerte) og utgåande (ferdig handsama) saker. Om det kjem inn fleire saker enn det som vert gjort ferdig, vert det ei oppsamling av saker hos dei ulike sakshandsamarane. Det fører til at framdrifta i kvar enkelt sak vert meir oppstykka, granskinga og påtalehandsaminga vert mindre effektiv, og det totale straffesaksproduktet får dårlegare kvalitet. Statistikken over saker under arbeid (JUS 087) viser det samla talet på saker i politidistriktet. Her tel både brotsverk og misferder. Desse sakene vert ofte omtalte som volum av saker politiet har under arbeid. Når sakshandsaminga har nådd tre månader, snakkar ein om restansar. Påtaleavgjorde saker skal handsamast vidare i rettsapparatet for å verte rettskraftige, det vil seie ferdighandsama. Handsaminga av desse sakene er avhengig av fleire aktørar enn politiet åleine. Dei ikkje-rettskraftige sakene viser ein auke i 2013 samanlikna med året før. Det same gjeld sakene som har sakshandsamingstid over tre månader. 18

Påtaleavgjorde saker, ikkje rettskraftige 2009 2010 2011 2012 2013 Samla tal på saker 13 622 15 763 14 406 15 810 16 123 Saker over 3 månader 8 594 10 385 0 10 507 10 758 Prosentdel saker over 3 mnd 63,1 65,9 0,0 66,5 66,7 Tabell 8: Tal på påtaleavgjorde saker som ikkje er rettskraftige, 2009 2013 Kjelde: JUS087d Inndraging Det er eit auka fokus på inndraging av utbytte frå brotsverk eller inndraging av gjenstandar som er brukte ved brotsverk. Som ei følgje av dette er det utarbeidd ein statistikk over registrerte inndragingar i STRASAK. Det har vore ein nedgang i talet på rettskraftige krav om inndraging av utbytte (tabell 9). Statistikken, som vart sett i drift ved utgangen av 2006, tel førekomstar av inndragingar av utbytte etter strl. 34, førekomstar av inndragingar av gjenstandar etter strl. 35 og utvida inndraging etter strl. 34a. I tillegg viser statistikken summen av registrerte inndregne beløp der valuta er sett til norske kroner. Inndraging 2009 2010 2011 2012 2013 Utbytte 34 64 61 97 65 49 Gjenstand 35 166 159 116 111 115 Utvida 34a 7 8 0 3 6 Totalt 237 228 213 179 170 Beløp (NOK) 3 817 282 6 447 054 7 722 499 10 476 458 4 102 228 Tabell 9: Inndraging av utbytte og gjenstandar 2009 2013 Kjelde: JUS623 Statistikken er avhengig av kva type saker politiet har til gransking, potensialet for inndraging, kompetansen politiet har om finansiell gransking og i tillegg i kva grad politiet og påtalemakta får gjennomslag for inndragingskrava sine overfor domstolane. 19

Gripne og domfelte Politidistriktet har gripe nesten like mange personar for brotsverk i 2013 som i 2012, men har ein nedgang på 26,6 prosent i talet på domfelte samanlikna med året før. Ein tek atterhald om moglege seine registreringar i det sentrale straffe- og personregister SSP når det gjeld domfelte. Talet på personar som vart tiltalte for brotsverk, har gått opp med 5,3 prosent, frå 4387 forhold i 2012 til 4620 forhold i 2013. Talet på personar som vart sikta for brotsverk, har gått ned frå 2935 i 2012 til 2633 i 2013. 2009 2010 2011 2012 2013 Endring Gripne 2 466 2 670 2 413 2 709 2 683-1,0 % Domfelte 3 058 2 584 2 793 2 583 1 896-26,6 % Påtaleavgjerder 3 889 4 989 4 566 4 387 4 620 5,3 % Utferdige siktingar 2 304 3 084 2 560 2 935 2 633-10,3 % Tabell 10: Talet på gripne og domfelte i tillegg til tiltalar og siktingar 2009 2013 Kjelde: Rapport 102 og JUS320 Utlendingsforvaltning Hordaland politidistrikt har i 2013 hatt 290 uttransporteringar. Det har vore ein stor auke samanlikna med tidlegare år. I 2010 vart det totalt 80 uttransporteringar, i 2011 var talet 174, mens det i 2012 vart transportert ut 223 personar. Av dei 290 personane som vart uttransporterte i 2013, var 178 straffedømde. Det utgjer 61 prosent av alle uttransporterte. Dei 290 personane som vart uttransporterte i 2013, stod for 1511 oppføringar i straffesakssystemet (STRASAK). 91 av personane vart gripne i dei opne rusmiljøa i Bergen. Sivil rettspleie Politidistriktet har per 31. desember 2013 til saman fått inn 38 770 saker til handsaming. Det er ein nedgang på om lag 2 prosent frå 2012. For 2013 held trenden med ein auke i kravsmål om uimotsagte krav fram. For politidistriktet har talet på kravsmål per 31. desember 2013 passert 12 200. Det gir ein auke på 1478 kravsmål. I den same perioden vart talet på kravsmål om utlegg redusert med 2554 saker. Totalt har politidistriktet redusert porteføljen på fagområdet med 1076 saker. Andre politidistrikt har ein auke innanfor det same fagområdet. Talet på forliksklager fall også i 2013 og er det lågaste dei siste seks åra. Noko av grunnen kan vere at det i same periode har vore ein auke i talet på kravsmål om uimotsagde krav. Kanskje kan opprettinga av husleigetvistutvalet vere noko av forklaringa. 20

Hovudstemnevitne har ein auke på 900 saker. Det er særleg driftseiningane Sotra, Askøy og Øygarden, Nordhordland, Os og Namsfogden i Bergen som har ein tydeleg auke det siste året. For Namsfogden i Bergen vert det meldt om ein auke særleg innanfor varsel om konkurs og kravsmål om tvangssal av bustad. Innregistrerte saker (akkumulert) 2009 2010 2011 2012 2013 Andre skjøn 4 3 14 4 4 Tilvising til inndriving 298 361 453 587 800 Bistandssaker 1 8 37 Forliksklage 10 032 10 282 10 046 9 480 8 367 Fråviking av fast eigedom 685 760 850 754 771 Andre handleplikter 5 2 19 82 Gjeldsordning 428 432 406 458 422 Arrest 14 15 20 11 10 Mellombels åtgjerd 6 13 10 17 23 Førespurnad gjeldsordning 116 106 67 70 294 Hovudstemnevitne 3 567 4 325 4 793 4 805 5 698 Medhjelparsal ved tvangsdekning 1 Naturskadeskjøn 32 27 86 238 77 Notarialforretningar 7 Registreringsforretningar 11 11 4 12 7 Tvangsauksjon av realregistrert formue 1 1 1 1 Tvangsdekning andre formuesgode 1 1 1 5 Tvangsdekning fondsaktiva 32 47 55 32 43 Tvangsdekning pengar 5 20 19 15 7 Tvangsdekning lausøyre 343 376 421 382 506 Tilbakelevering 294 242 269 292 318 Utlegg 12 105 13 356 12 543 11 497 8 943 Utlegg 7-2f 6 706 6 474 8 627 10 782 12 260 Utlevering 87 65 107 87 88 Sum 34 766 36 922 38 795 39 552 38 770 Tabell 11: Tal på registrerte saker, sivil rettspleie 21

Trafikkulykker I 2013 omkom 13 personar i trafikken i Hordaland politidistrikt, fordelt på 11 ulykker. Tala for 2012, 2011 og 2010 var høvesvis 15, 17 og 20. Av dei omkomne i 2013 var 9 menn og 4 kvinner. Den yngste omkomne var 17 år, mens den eldste var 70 år. Det har vore ein nedgang i talet på trafikkulykker med personskade i distriktet. I 2013 vart det registrert 322 saker, mot 368 i 2012 og 389 i 2011. Talet på promillesaker er redusert det siste året. I 2013 vart det registrert 741 saker, mot 861 saker i 2012. I 2011 vart det registrert 656 saker. Ein kan ikkje sjå nokon enkeltgrunn til at talet på meldingar har endra seg. 22