SFE Produksjon AS - løyve til utfylling og dumping av sprengsteinmassar i samband med etablering av Østerbø kraftverk

Sakshandsamar: Grete Hamre Vår dato Vår referanse Telefon: 57643141 09.05.2017 2006/2524-561 E-post: fmsfgrh@fylkesmannen.no Dykkar dato Dykkar referanse 21.12.2016 SFE Produksjon AS Bukta 6823 SADANE SFE Produksjon AS - løyve til utfylling og dumping av sprengsteinmassar i samband med etablering av Østerbø kraftverk Fylkesmannen gir SFE Produksjon AS løyve etter ureiningslova til utfylling med, og dumping av, inntil 200 000 m 3 sprengsteinmassar i Østerbøvatnet i Høyanger kommune. Løyvet er gitt på nærare vilkår. Det skal betalast eit gebyr til staten for arbeidet Fylkesmannen har hatt med sakshandsaminga. Vi viser til søknad datert 21.12.2016 og seinare korrespondanse i saka. SFE AS har søkt Fylkesmannen om løyve etter ureiningsregelverket til utfylling og dumping av inntil 200 000 m 3 sprengsteinmassar i Østerbøvatnet. Tiltaket vil omfatte eit areal på om lag 25 730 m 2. Tiltaket skal utførast frå land. Føremålet med tiltaket er å etablere ei fylling som i anleggsperioden skal gi plass til m.a. sedimentasjonscontainerar, brakkeleir, sorteringsstasjon og verkstadområde. Etter at anleggstida er over, skal det utfylte arealet nyttast til portalbygg, parkeringsplass og fem nausttomter. Massane som ikkje vert nytta til utfylling, skal dumpast i vatnet dersom det ikkje vert starta opp andre prosjekt som treng slike massar. Med heimel i 11, jf. 16 i lov om forurensninger og om avfall (ureiningslova) gir Fylkesmannen i Sogn og Fjordane med dette SFE Produksjon AS løyve til utfylling og dumping med inntil 200 000 m 3 sprengsteinmassar i Østerbøvatnet i Høyanger kommune. Løyvet er gitt med vilkår. Løyvet gjeld frå dags dato. Dersom tiltaket ikkje vert starta opp innan to år, fell løyvet bort. Det må god tid søkjast om forlenging av løyveperioden. Vilkår for løyvet: 1. Tunnelmassane skal, så langt det er råd, nyttiggjerast til tiltak på land. 2. Tiltaket skal utførast innanfor området det er søkt om. 3. Fylkesmannen skal varslast når arbeidet startar. 4. Det skal nyttast siltgardin eller tilsvarande arrangement som avbøtande tiltak for å hindre spreiing av finpartiklar i vatnet utanfor tiltaksområdet. 5. Effekten av avbøtande tiltak skal overvakast ved visuell inspeksjon og ved hjelp av turbiditetsmålingar. Grenseverdien for turbiditet vert sett til 10 NTU over turbiditeten på ein referansestasjon i eit upåverka område så nær tiltaksområdet som mogleg. Dersom turbiditeten overstig grenseverdien, må arbeidet stansast, og det må setjast i verk naudsynte tiltak for å finne årsaka til overstiginga og for å bringe turbiditeten tilbake på stabilt nivå under grenseverdien. Resultata frå turbiditetsmålingane skal loggførast. Telefon 57 64 30 00 Organisasjonsnummer N-974 763 907 Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, 2 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde

2/10 6. Dersom det oppstår unormale tilhøve som anten fører til, eller kan føre til ureining, skal tiltakshavar straks melde frå til Fylkesmannen. 7. Det skal utarbeidast ein sluttrapport der resultatet av arbeidet vert presentert og vurdert opp mot vilkåra som er sette i løyvet. Rapporten skal sendast til Fylkesmannen innan seks veker etter at tiltaket er gjennomført, og han skal m.a. innehalde: Opplysningar om kor store mengder massar som faktisk har vorte nytta til høvesvis utfylling og dumping (rekna i m 3 eller tonn). Plassering av massar (kart med posisjon og UTM-koordinatar). Oversikt over eventuelle avvik frå løyvet og kva korrigerande tiltak som har vorte sette i verk. Vurdering av kva miljøpåverknad tiltaket har ført med seg. Omtale av saksgongen I 2007 søkte SFE Produksjon AS Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) om konsesjon til bygging av to kraftverk; Østerbø kraftverk med berekna produksjon på 174,3 GWh og Randalen kraftverk med berekna produksjon på 33,2 GWh. Planen var å utnytte fallet i Østerbøvassdraget og i tillegg overføre vatn frå Mjølsvikvassdraget via Randalen kraftverk. Det var opphavleg planlagt å deponere om lag 290 000 m 3 massar i Randalen. I tillegg måtte det byggast ca. 5 km anleggsveg for å få tilkomst frå Østerbø til tunneltverrslaget og vidare langs vatnet frå tunnelstaden til dammen. Østerbø kraftverk var tenkt plassert i dagen nede ved Østerbøvatnet. Der skulle det takast ut ca. 28 000 m 3 tunnelmassar. Desse massane skulle nyttast til å utbetre vegar i området og til planeringsarbeid ved kraftverket. Det som måtte vere til overs av massar, skulle plasserast i eit steintak ved Søreide i nordenden av Østerbøvatnet. 15.02.2010 søkte SFE NVE om planendring der endringa gjekk ut på å plassere kraftstasjonen ved Østerbø i fjell. Dette ville føre til at mengd tunnelmassar som skulle takast ut nede ved vatnet, auka frå 28 000 m 3 til 45 000 m 3. 07.06.2013 ga Olje- og energidepartementet (OED) SFE konsesjon til utbygginga ved Kongeleg resolusjon. Etter at SFE hadde gått gjennom heile prosjektet på nytt, søkte dei 20.12.2013 NVE om ny planendring. Randalen kraftverk, anleggsvegen frå Østerbø til Randalen og massedeponiet i Randalen vart tekne ut av planen. Etter den nye planen skal krafttunnelen drivast på stigning frå tunnelpåhogget ved Østerbøvatnet, og alt av massar skal takast ut nedanfrå. OED ga løyve til planendringa 02.12.2015. 21.12.2016 søkte SFE Fylkesmannen om løyve både til utslepp av tunnelvatn i samband med anleggsdrifta og til å utfylle og dumpe sprengsteinmassar i Østerbøvatnet. Fylkesmannen har funne at det er mest føremålstenleg å handsame desse søknadene kvar for seg. Omtale av tiltaket Tiltaksområdet ligg ved Østerbøvatnet like nord for busetnaden på Østerbø. Området omfattar om lag 175 m av ein kommunal veg, strandsone og areal i sjøen. Det er planlagt at kraftstasjonen skal byggast ca. 600 m inne i fjellet ved den nordre av Rustelvane. Det skal takast ut til saman 300 000 m 3 massar i samband med tunneldrifta. 100 000 m 3 av desse massane skal leggjast i eit landdeponi som skal opparbeidast til jordbruksareal på Østerbø, medan det er søkt om å få fylle ut med resten av massane i vatnet like utanfor tunnelpåhogget og riggområdet. SFE sender eigen søknad til Høyanger kommune om å få deponere massar på land.

3/10 Høyring av søknaden Søknaden har vore lagt ut til offentleg ettersyn hjå Høyanger kommune i tida 07.02.-28.02.2017. Han vart også send direkte til naboar tiltaket kan få verknad for og andre partar med interesse i saka. I tillegg har søknaden vore annonsert i Ytre Sogn Avis og Bergens Tidende, og han har vore publisert på Fylkesmannen si heimeside. Det kom inn sju fråsegner til søknaden. Høyanger kommune Vassforskrifta: Det bør vurderast om dumping av steinmassar i Østerbøvatnet vil kunne føre til at oksygenfritt botnvatn /botnmassar vert oppvirvla og påverkar dei øvre vassmassane og dyrelivet der. Naturmangfaldlova: Det er påvist over 20 fiskeartar i vatnet, og ein kan ikkje utelukke at det finst førekomstar av ål. Andre aktivitetar: Det er drøfta å utvide straumen inn til Østerbøvatnet, noko som vil kunne påverke naturmiljøet i vatnet. Fylling av massar og anna utslepp frå arbeidet med kraftverket kan ha negativ påverknad på naturmiljøet i Østerbøvatnet. Høyanger kommune meiner det er viktig og bra at det vert stilt krav til å avgrense utslepp/ureining i størst mogleg grad, og at ein vurderer den samla påverknaden på naturmiljøet jf. 10 i naturmangfaldlova. Andre måtar å disponere sprengsteinmassar på: Kommunestyret i Høyanger uttalte i 2014 at kommunen ikkje godtek at meir enn høgst nødvending av steinmassane vert deponerte i i Østerbøvatnet. Vidare føreslo kommunen alternativ bruk av steinmassane: Ved industriområde på Sørebø og Østerbø Nydyrking og arrondering av areal på Sørebø/Østerbø Ved å utvide industriområdet på Søreide Ved å utvide den kommunale vegen mellom Søreide og Østerbø Fiskeridirektoratet: Fiskeridirektoratet sine interesser i slike saker er å sikre marint biologisk mangfald og fiskeri- og havbruksinteressene i området. Det er særs viktig at det vert teke tilstrekkeleg omsyn til viktige marine ressursområde som t.d. gytefelt. Fiskeridirektoratet meiner at dei avbøtande tiltaka SFE har planlagt, vil vere tilstrekkeleg til ivareta miljøet i Østerbøvatnet i anleggsperioden. Kystpartiet Det må ikkje gjevast løyve til dumping av steinmassar i Østerbøvatnet. Drifts- og drensvatn frå tunneldrifta må samlast i basseng og «skirnast» før det vert sleppt ut i vatnet. All sprengstein som ikkje kan nyttast direkte i andre tiltak, må leggjast i deponi på land. (verdien av sprengstein er større enn kostnaden med å deponere). Sprengstein inneheld kvasse partiklar som kan skade gjellene til fisk. Østerbøvatnet har vore kjent for mykje stor aure og ei spesiell feit sild. Desse vart vekke etter utbygging av Førdevassdraget Fiskebestandane i heile Sognefjorden er sterkt redusert, og blåskjela har vorte giftig på grunn av vasskraftutbyggingane. Raudt Høyanger Raudt Høyanger vil åtvare mot dumpinga trass i dei tiltaka som er annonserte i søknaden som tiltak som skal motverke negative miljøeffektar. Østerbøvatnet er eit spesielt vatn sidan det inneheld

4/10 saltvatn som strøymer inn når det flør. Dette skal visstnok gi eit spesielt fiskeliv som kan vere ekstra kjenslevart for påverknad. Dumpinga kan verke ufarleg på miljøet, særleg med dei tiltaka som er føreslått. Men skulle noko vise seg å gå gale, vil dette vere irreversibelt i motsetning til deponering på land. Raudt Høyanger vil derfor rå frå at SFE får det omsøkte løyvet. Sogn og Fjordane fylkeskommune / Bergen sjøfartsmuseum Fylkeskommunen har merknad til landdeponi, som ikkje er relevant i denne samanhengen. Bergen Sjøfartsmuseum gjer merksam på at tiltakshavar pliktar å gi melding til museet dersom ein under arbeid i sjøområdet finn skipsvrak, keramikk, eller andre marine kulturminne. Dersom kulturminne på sjøbotnen kan bli råka av tiltaket, må arbeidet under vatn straks stoppast, og det må ikkje takast opp att før museet har undersøkt og ev. frigitt området. Håvard Bjordal Han peikar på at Østerbøvatnet kan ha dyre- og planteliv som er særleg tilpassa dei spesielle tilhøva i vatnet. Han ber også om vurdering av korleis avrenning av nitrogenstoff frå sprengstein påverkar dei biologiske tilhøva. Sprengstein inneheld også plastureining, og han lurer på korleis denne problemstillinga skal handterast. Til slutt etterlyser han ei samla vurdering av fleire inngrep i Østerbøvatnet Sognefjorden Vel v/torbjørn Dale Dei peikar på kor viktig det er å ta vare på gyteplassar og vekstområde for marine fiskeslag. Dumping av 200 000 m 3 steinmassar av vil kunne ha negativ verknad på sild og andre fiskeartar i området, og det ville vere ønskeleg med meir omfattande registrering av det marine biologiske mangfaldet. Dei lurer også på kor effektive dei avbøtande tiltaka er, spesielt om opphaldstida i sedimentasjonsbassenget er tilstrekkeleg. Elles peikar dei på Østerbøsilda, om dette er ein eigen sildeart som kanskje kan ha gyteområde i Østerbøvatnet. Dei ønskjer til slutt ei samla vurdering av dette utfyllingstiltaket og planane om å utvide kanalen mot Fuglesetfjorden og at det vert arbeidd for å finne alternativ bruk av massane. Tiltakshavar sine merknader til fråsegnene SFE vart oppmoda om å kome med merknader til fråsegnene som kom inn. Dei meiner at fråsegnene frå Kystpartiet i Sogn og fjordane, Raudt Høyanger, Fiskeridirektoratet, Bergen sjøfartsmuseum og Sogn og Fjordane fylkeskommune er omtalte og handsama gjennom konsesjonssøknad og søknad om utsleppsløyve. Høyanger kommune meiner at steinmassane bør brukast som ressurs i størst mogleg grad. Dette er vurdert og omtala i konsesjonsprosessen. Håvard Bjordal viser til store utfordringar med plastforureining frå skyteleidningar og plastarmering på store vegprosjekt i Rogaland. Dette problemet er det ikkje teke omsyn til i søknaden om utsleppsløyve. I dette prosjektet vert det ikkje nytta plastarmering, så problemet er knytt til skyteleidningar. SFE føreslår denne oppfølginga av problemet: Avhengig av problemets omfang skal det samlast opp skyteleidningar frå båt, ved hjelp av ein håv, med jamne mellomrom. Plasten vil samlast opp innanfor siltgardina. Dette vert eit sjekkpunkt på verne- og miljørundeskjemaet, i tillegg til sjekklista der mengde oppsamla plast vert registrert.

5/10 Sognefjorden Vel skriv at dei ynskjer at turbiditeten i vatnet vert registrert under anleggsperioden. SFE viser til kapittel 3 i søknaden der dei skriv at «det vert også kravd at entreprenøren skal ha rutine for visuell inspeksjon ved utsleppsstaden, der observasjon av oljefilm, blakking av vatn eller anna forureining skal registrerast». SFE meiner denne oppfølginga er god nok og vil avdekke eventuelle avvik frå mellom anna forventa turbiditet i vatnet innanfor og utanfor siltgardina. Sognefjorden Vel skriv også at dei ønsker vurdert steindeponi på land. Dette er vurdert og omtala tidlegare i konsesjonsprosessen. Fylkesmannen si vurdering og grunngjeving for avgjerda I følgje ureiningslova 7 er det forbode å setje i verk «noko» som kan føre til fare for ureining, men etter søknad kan Fylkesmannen med heimel i 11 jf. 16 i lova, gi løyve til slik aktivitet. Søknader om løyve til utfylling i sjø frå land kan handsamast etter plan- og bygningslova dersom tiltaket ikkje vil føre til nemneverdig ureining. Større tiltak, som i tillegg utgjer ein fare for spreiing av ureining, kan krevje løyve etter ureiningslova. I dette tilfellet har Fylkesmannen valt å handsame søknaden etter ureiningslova sidan tiltaket, i følgje Miljødirektoratet sin rettleiar for handtering av sediment (M 350/2016), vert klassifisert som eit stort tiltak. Massane som skal leggjast ut, vil i tillegg vere ureina med sprengstoffrestar, finstoff og plast/metall frå skyteleidningar. Ved avgjerda om det skal gjevast løyve, har vi lagt vekt på dei ulempene ved tiltaket som kan skuldast ureining, sett opp mot dei fordelane og ulempene som tiltaket elles vil føre til. Vurdering av resipienten Østerbøvatnet ligg på sørsida av Sognefjorden i Høyanger kommune og strekkjer seg om lag tre kilometer søraustover frå Søreide. Vatnet har eit areal på om lag 2,2 km 2 der tiltaksområdet strekkjer seg over om lag 30 000 m 2, dvs. om lag 1,4 % av arealet. Vatnet er djupt, ca. 90 m på det djupaste. Området der massane er tenkt plassert består i stor grad av gammal fylling og rasmark. Djupna i området går frå 0 til ca. 80 m. Vatnet var opphavleg ferskvatn, men på 1800-talet vart det grave ein kanal frå vatnet og ut i Fuglesetfjorden, ein arm til Sognefjorden. Vasstanden vart dermed seinka med to meter, og vatnet vart omdanna til ein brakkvassjø med rote sjøvatn på botnen (under ca. 30 m djupne) og med friskt sjøvatn i dei øvre vasslaga. På toppen ligg eit lag med ferskvatn (0,5-1,0 m tjukt). Oksygennivået minkar nedover i vassmassane. Ved flo og fjøre strøymer vatn høvesvis inn og ut gjennom kanalen og syter for ei viss utskifting av vatnet. Sweco har eit utarbeidd eit notat om m.a. straumtilhøva i Østerbøvatnet datert 18.10.2013. Straumane i vatnet vert rekna for å vere lite påverka av avrenning frå nedbørsfelt og tidevatn sidan begge desse kjeldene vert sett på som små. Vatnet er omkransa av høge fjell og det vert rekna med at straumane i vatnet i stor grad vert indusert av vind. Det er jamt over liten fart på straumane i vatnet, og farten er størst i overflata og minkar med djupna. Bergartane i området er harde og vert dominerte av gneis og kvartsitt. Det er lite lausmassar i og kring vatnet grunna dei harde bergartane. Vurdering av ureiningssituasjonen i tiltaksområdet Influensområdet for tiltaket er definert som sjølve utfyllingsarealet og areal i nærleiken som kan verte påverka av finstoff transportert med sprengsteinmassane som dermed vert spreidd i vatnet.

6/10 Botnsedimenta består i utgangspunktet av sand og finsand. Det er ikkje noko som tyder på at sedimenta skal vere ureina. Spreiing av finstoff: Sveco har på oppdrag frå SFE undersøkt kva verknader den planlagde utfyllinga i Østerbøvatnet vil kunne ha på miljøet med omsyn til sedimentering av finstoff frå tunnelmassar, oppvirvling av sedimenta på botnen av vatnet og straumar som oppstår i vatnet på grunn av avrenning frå nedbørsfeltet, flo og fjøre og vind. Dette er oppsummert i notatet frå Sveco datert 18.10.2013. Sveco har også utarbeidd rapporten «Utfylling av masser i Østerbøvatnet konsekvenser for biologisk mangfold» datert 13.11.2013. Denne rapporten viser kva konsekvensar utfylling med massar i Østerbøvatnet kan få for det biologiske mangfaldet jf. vår vurdering etter naturmangfaldlova. Utfylling med sprengsteinmassar vil kunne tilføre eller virvle opp finpartiklar som anten kan gjere skade på fisk og andre vasslevande organismar som har gjeller, eller slamme ned sjøbotnen, noko som vil kunne øydelegge leveområda til botnlevande organismar. I tillegg kan dette auke faren for spreiing av ureining dersom sedimenta på staden er ureina. Nitrogensambindingar: Sprengsteinmassane vil kunne innehalde nitrogensambindingar (i hovudsak ammonium og nitrat) frå sprengstoff som ikkje vert omsett. I følgje opplysningar i søknaden skal det nyttast emulsjonssprengstoff med nitrogeninnhald på 26,2 % under fjellsprenginga. Mellom 7 og 15 % av sprengstoffet vert ikkje omsett. Plastureining: Sprengsteinmassane vil i tillegg kunne innehalde plast og metall i form av restar av skyteleidningar. Desse vil kunne flyte med vassmassane og dermed bli spreidde over eit større område. Vurdering av avbøtande tiltak Ved utfylling generelt, og spesielt dersom sjøbotnen kan vere ureina, er det svært viktig at det vert sett i verk avbøtande tiltak for i størst mogleg grad å unngå spreiing av miljøgifter og finpartiklar. Dette kan vere tiltak som hindrar dei finaste sedimentfraksjonane i å gå i suspensjon, eller som hindrar partiklar i fyllingsmassane i å spreie seg i vassmassane. Slike tiltak må i tillegg vere tilpassa lokale tilhøve som djupne, straumar og vindretning. Vanlege avbøtande tiltak for å hindre partikkelspreiing under utfyllingsarbeid, er å nytte siltgardin, siltskjørt, boblegardin oppsamlingslenser, eller å dekke botnen med geotekstilduk. Vasking av steinmassane er også ein metode som kan nyttast for å redusere tilførsle av finstoff, sprengstoffrestar og plastureining til resipienten. Dersom det er påvist ureina sediment i tiltaksområdet, kan sjøbotnen dekkast til med eit tynnare lag (ca. 30 cm) med reine finkorna massar som får «setje seg» før grovare utfyllingsmassar vert lagt ut (tildekking). I dette tilfellet er ikkje botnen ureina med miljøgifter. Avbøtande tiltak vil difor først og fremst verte etablerte for å hindre spreiing av partiklar som t.d. kan gjere skade på fisk og andre vasslevande organismar med gjeller. Ei siltgardin eller tilsvarande barriere vil kunne fange opp partiklar og restar av skytestreng. Restar av skytestreng og anna plastmateriale som flyt opp, er tenkt samla opp innanfor barrieren ved at ein går ut i båt og håvar opp dei flytande gjenstandane. Effekten av barrieren skal overvakast. Dette kan t.d. gjerast ved visuell inspeksjon, eller ved hjelp av turbiditetsmålingar. Ev. endringar i turbiditet på grunn av utfyllinga kan påvisast ved å måle turbiditeten på utsida av gardina med jamne mellomrom og samanlikne måleverdiane med turbiditeten ved ein referansestasjon i eit upåverka område så nær tiltaksområdet som mogleg. Skilnaden mellom målepunktet og referansestasjonen skal ikkje vere meir enn 10 NTU (turbiditetseiningar). Dersom denne grensa vert overstigen, må arbeidet stoppast til turbiditeten igjen ligg under grenseverdien.

7/10 Det er i tillegg planlagt å nytte geotekstilduk for å dekke over område med finkorna sediment for å hindre at finstoffet vert spreidd utover sjøbotnen. Vurdering etter vassforskrifta Området det er søkt om for utfylling, høyrer inn under vassførekomsten Øystrebøvatnet 069-1451-L (www.vann-nett.no). Vasstypen i Østerbøvatnet er karakterisert som middels, svært kalkfattig og klar Vatnet var opphavleg ferskvatn, men etter at det vart grave ein kanal ut til fjorden utanfor, vert det rekna som saltvatn / brakkvatn. Vassførekomsten er difor alt sterkt modifisert (SMVF). Både økologisk potensial og dagens tilstand vert klassifisert som moderat, Kjemisk tilstand er ikkje definert. Miljømål for vassførekomsten er at han skal oppnå «god». Fylkesmannen har vurdert om tiltaket det er søkt om kan kome til å verte i strid med vassforskrifta sine reglar om reduksjon av tilstandsklasse i vassførekomsten til lågare enn god. Paragrafane 4 6 i vassforskrifta seier i utgangspunktet at reduksjon av tilstandsklasse ikkje skal tillatast. Paragraf 12 opnar likevel for at reduksjon frå høg til god tilstand kan tillatast. Reduksjon til lågare enn god tilstand kan berre aksepterast dersom unntaksreglane i 12 vert tilfredsstilte. Tiltaket er vurdert i høve til 12 i vassforskrifta. Med dei avbøtande tiltaka som er fastsette, vil utfyllinga etter vår vurdering ikkje føre til endring av tilstandsklassa i vassførekomsten. Vurdering etter naturmangfaldlova Forvaltningsmåla i 4 og 5 i naturmangfaldlova seier at naturtypar, økosystem og artar i norsk natur skal takast vare på. Dei miljørettslege prinsippa i 8-12 i lova skal leggjast til grunn i offentlege avgjerder som gjeld naturmangfaldet. Utfylling med steinmassar vil påverke det marine miljøet ved at leveområde vert dekka over. I tillegg vil fisk og andre organismar, som er spesielt kjenslevare overfor suspenderte partiklar, kunne ta skade av tiltaket. Kunnskapsgrunnlaget (jf. 8): Sveco og Rådgivende Biologer har kartlagt terrestrisk og marint naturmangfald i og rundt tiltaksområdet. Kartlegginga er basert på synfaring, tidlegare undersøkingar og samtalar med lokalkjende personar. Resultata er presenterte i to rapportar og eit notat som følgde søknaden. Raudlista artar: I samband med tidlegare undersøkingar er det registrert to raudlista terrestriske artar i nærleiken av tiltaksområdet (ospekvitkjuke og hasselrulav). Under synfaringa som ligg til grunn for rapporten, vart det ikkje registrert raudlista karplanter, lav, sopp eller mosar i området. Det har tidlegare også vore registrert raudlista fugleartar ved Østerbøvatnet, men heller ikkje nokon av desse vart observerte under synfaringa. Ingen av dei store rovdyra på raudlista har sitt leveområde ved vatnet, men det er kjent at det finst oter i området. Det har ikkje vore registrert ål i Østerbøvatnet, sjølv om ålen er ein art som lever både i ferskvatn og sjø og difor teoretisk sett vil kunne førekomme i området. Under den marine synfaringa vart det registrert vanleg sandmusling/sandskjel. Denne arten vert vurdert som sårbar (VU) fordi han kan konkurrere med den introduserte arten amerikansk knivskjel. Det er ikkje kjent at amerikansk knivskjel finst i Østerbøvatnet. Det vart elles ikkje registrert marine raudlista artar under synfaring eller i kjerneprøvar. Tiltaksområdet er difor vurdert til å ha liten verdi for marin flora og fauna.

8/10 Verdfulle naturtypar: Det er registrert to verdfulle naturtypar i eller i nærleiken av tiltaksområdet, men ingen av desse er raudlista. Heile Østerbøvatnet er klassifisert som naturtypen brakkvasspoll og vurdert til å vere av middels verdi. Naturtypen vert også vurdert med omsyn til det terrestriske miljøet sidan han kan verke inn på økologien i strandsona. Området vert rekna til å ha middels verdi for verdfulle marine naturtypar. I lia som ligg kring tiltaksområdet i aust og nord er naturtypen rik edellauvskog registrert. Dei største verdiane ligg utanfor tiltaksområdet, så sjølv om naturtypen i utgangspunktet er klassifisert til å vere av A-verdi (stor verdi), vert verdivurderinga justert til B-verdi (middels verdi). Tiltaksområdet vert elles vurdert til å ha liten verdi for flora, fisk og ferskvassfauna. For fugl og pattedyr er området rekna for å ha liten til middels verdi sidan det frå tidlegare ligg føre registrering av dei raudlista artane makrellterne, strandsnipe og storlom. I tillegg kan området vere potensielt leveområde for oter, hønsehauk og storspove. Laks og sjøaure: Østerbøvassdraget er lakseførande og det er også tilhaldsstad for sjøaure. Det er difor særleg viktig at vassmassane ikkje inneheld steinstøv og anna ureining i den perioden smolten vandrar ut (mai-juni). Sild: Det har vore hevda at Østerbøvatnet har si eiga sildestamme som skil seg morfologisk frå vanleg norsk vårgytande sild (NVG). DNA- og elektroforesestudiar har ikkje kunne stadfeste at silda her skil seg genetisk frå NVG-sild. Det kan vere at ei eiga sildestamme kan vere utrydda. Vurdering av kva effektar tiltaket vil kunne ha for naturmangfaldet: Planering og utfylling i tiltaksområdet ved Østerbøvatnet er venta å gi liten til middels negativ verknad på miljøet i og rundt vatnet. Sidan verdien for området er middels, vil dette gi liten til middels negativ konsekvens. Under føresetnad om at avbøtande tiltak vert sette i verk, er utfylling med sprengsteinmassar i Østerbøvatnet venta å gi middels negativ verknad på det marine miljøet. Sidan verdien for det marine miljøet er middels, gir dette middels negativ konsekvens. Fylkesmannen vurderer at kunnskapsgrunnlaget for å vurdere konsekvensar for utfyllingstiltaket, er tilstrekkeleg. Det er difor ikkje aktuelt å vurdere tiltaket etter føre.-var-prinsippet (jf. 9). Samla belastning jf. 10: Ein verknad på eit økosystem skal vurderast ut frå den samla belastninga som økosystemet er eller vil verte utsett for. I tillegg til steinstøv, plast og sprengsteinrestar frå utfyllingsmassane skal også reinsa drifts- og drensvatn frå tunneldrifta sleppast ut til resipienten. Elles vart det gjennom ei av fråsegnene til søknaden peika på at det no er utgreidd eit anna tiltak i Østerbøvatnet. Dette går ut på å utvide utløpet frå vatnet og ut i Fuglesetfjorden. Rådgivende Biologer har utarbeidd rapporten «Utviding av utløp frå Østerbøvatnet i Høyanger kommune. Konsekvensutgreiing biologisk mangfald». Her har dei diskutert kva konsekvensar utviding av utløpet vil kunne få når det gjeld vassutskifting, oksygeninnhaldet nedover i vassmassane og saltinnhald. Den allereie sterkt modifiserte vassførekomsten vil kunne bli endra til å verte endå meir modifisert, og tiltaket vil kunne få verknad både for sjølve naturtypen, førekomst av fisk og andre marine artar og funksjonsområde for desse artane. Kostnadene ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar (jf. 11). For å unngå skade på naturmiljøet skal det nyttast driftsmetodar og teknikkar som ut frå ei samla vurdering vil gi dei beste resultata (jf. 12).

9/10 Vi kan ikkje sjå at tiltaket med dei vilkåra som er sette, vil komme i konflikt med dei miljørettslege prinsippa i naturmangfaldlova. Fylkesmannen sine merknader til dei innkomne fråsegnene Fylkesmannen har gått gjennom dei sju fråsegnene som kom fram under høyringa av søknaden og tiltakshavar sine merknader til desse. Vi har vurdert at tiltaket med vilkåra som er sette og dei avbøtande tiltaka som skal setjast i verk, ikkje vil føre til nemneverdig ureining eller forringing av naturmangfaldet i og rundt tiltaksområdet. Konklusjon Fylkesmannen gir løyve etter ureiningslova 11, jf. 16 til utfylling med, og dumping av, sprengsteinmassar etter fastsette vilkår. Vi meiner at dei avbøtande tiltaka som er skisserte, vil bidra til at tiltaket ikkje vil føre til nemneverdig ureining eller forringing av dei biologiske og økologiske tilhøva i tiltaksområdet. Varsel om gebyr for sakshandsaming Fylkesmannen si handsaming av søknaden er omfatta av ei gebyrordning, jf. kapittel 39 i ureiningsforskrifta. Fastsetjing av gebyrsats skal baserast på ressursbruken knytt til handsaminga av søknaden. Ut frå ressursbruken har vi vurdert å nytte sats 5 SFE Produksjon AS vert med dette varsla om at Fylkesmannen vurderer å nytte gebyrsats 5 for handsaming av søknaden, dvs. kr. 36 200, - jf. ureiningsforskrifta 39-4 om gebyr for arbeid med fastsetjing av nye og endring av eksisterande løyve. Sidan sakshandsaminga knytt til løyve til utfylling og dumping i stor grad har vore samanfallande med løyve til utslepp av tunnelvatn, vurderer vi å gi rabatt på 25 % for kvart av gebyra. Dersom de har merknad til dette varselet, må denne sendast til Fylkesmannen innan tre veker. Gebyret vert deretter fastsett i eige vedtak. Endring eller tilbakekalling av løyvet Fylkesmannen kan gjere om eller setje nye vilkår for løyvet og ev. trekkje løyvet attende etter reglane i ureiningslova 18. Ansvar Sjølv om Fylkesmannen har gitt løyve, pliktar den ansvarlege å svare erstatning som måtte følgje av ureiningslova og av vanlege erstatningsreglar jf. kapittel 8 og 10 i ureiningslova. Dette løyvet fritek ikkje søkjaren å hente inn naudsynte løyve eller samtykkje frå andre styresmakter eller privatpersonar. Offentleggjering av løyvet Ålmenta skal gjerast kjent med vedtaket jf. ureiningsforskrifta kap. 36 «Behandling av tillatelser etter forurensningsloven» ( 36-11). Kunngjeringa vil innehalde ei kort orientering om løyvet, kvar ein kan vende seg for å få innsyn i saksdokumenta og opplysningar om klageinstans og frist for ev. klage på vedtaket.

10/10 Klagerett Partane i saka og andre med klagerett etter forvaltningslova kan klage over avgjerda innan tre veker etter at avgjerda er motteken jf. forvaltningslova 29. Klageretten gjeld også vedtak om gebyr for sakshandsaminga. Jf. 41-5 i ureiningsforskrifta. Ein eventuell klage bør grunngjevast skriftleg og han skal rettast til Miljødirektoratet. Klagen skal sendast til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Med helsing Nils Erling Yndesdal fylkesmiljøvernsjef Grete Hamre overingeniør Brevet er godkjent elektronisk og har difor ikkje underskrift. Kopi til: Jorunn Karin Mo, Mosvegen 554, 6887 Lærdal Per Østerbø, 8962 Bjordal Henning Østerbø, 5962 Bjordal Geir Helge Østerbø, 5962 Bjordal Magnar Østerbø, Alhusstrand, 7800 Namsos Åge Østerbø, 5962 Bjordal Audun Østerbø v/fullmakt Harald Østerbø, Ramfløvn. 2, 3025 Drammen Harald Østerbø, Geilevegen 31, 5357 Fjell Jacob Bjordal, Tunevegen 8, 5231 Paradis Jarle Finnseth, Sønslia 36, 4637 Kristiansand Kystpartiet v/asbjørn Massnes Raudt Høyanger v/ Kopi pr. e-post: Høyanger kommune Fiskeridirektoratet region Vest Sogn og Fjordane fylkeskommune Kystverket Osland Havbruk AS Østerbø Maskin AS Håvard Bjordal