TELEMARK FYLKESKOMMUNE KULTURHISTORISK REGISTRERING Tokke kommune Gråndalstjønn GNR. 77, BNR. 1
RAPPORT FRÅ KULTURHISTORISK REGISTRERING Kommune: Tokke Gardsnamn: Gråndalstjønn Gardsnummer: 77 Bruksnummer: 1 Tiltakshavar: Mesta as Tønsberg Driftsdistrikt Adresse: Postboks 5133 1503 MOSS Namn på sak: Gråndalstjønn Hyttefelt og vegframføring Saksnummer: 07/4069 Registrering utført: 22-23.10 2007 Ved: Jan Berge Rapport utført: 24.10 2007 Ved: Jan Berge Undersøkingstype Maskinell sjakting Overflateregistrering Prøvestikking Metall søk X Fornminnetype Askeladden id. Autom. freda kulturminne i området: Kullgrop ID111474 Nyare tids kulturminne i området: Naturvitskaplege prøver ( 14 C) Faglege konklusjonar: Planen er ikkje i konflikt med kulturminne Automatisk freda kulturminne X Planen er i konflikt Nyare tids kulturminne Planen er i konflikt Tal dagsverk: 5 Merknadar: - 1 -
INNHALD BAKGRUNN OG SAMANDRAG...3 OMRÅDET 3 TERRENGET 6 TIDLEGARE REGISTRA KULTURMINNE 7 STRATEGI OG METODE 10 UNDERSØKINGA 11 DELTAKARAR OG TIDSROM..11 AUTOMATISK FREDA KULTURMINNE 11 KONKLUSJON.12 VED KULTURMINNE..12 TILLEGG 12-2 -
Bakgrunn og samandrag Mesta AS, i samarbeid med grunneigar Ove Sending, ynskjer å utvikla eit område like aust for Øyfjell til eit hytteområde. I kommuneplanen for Tokke er området rundt Buin og Gråndalstjønn avsett til hytteutbygging. Teigen er definert som R14. Tilkomst til området er tenkt frå offentleg veg gjennom Øyfjell, Fv 801. Parallelt med varsling om planarbeid ved Gråndalstjønn i Tokke kommune skal det også varslast planlegging av veg frå Øyfjell via Heimigard Trovatn fram til Tokke grense. I løpet av denne undersøkinga vart det registrert 1 automatisk freda kulturminne i form av ei kullgrop. Området Planområdet ligg i luftlinje ca. 2 km søraust for Øyfjell sentrum, med Buinvatnet og Midttjønn i nord og sør, og Nivelkinn og Trovasshovet i aust og vest. Næraste busetnad er eit hyttefelt på grensa av planområdet i nord, og Heimigard Trovatn ligg der den planlagde vegen inn til feltet skal byrje i aust. Kart 1. Plassering av planområdet i Telemark fylke. - 3 -
Kart 2. Plassering av planområdet i Tokke og Vinje kommune. - 4 -
Kart 3. Plassering av planområdet i Øyfjell. -5-
TERRENGET Terrenget er i all hovudsak prega av glissen skog, bergknausar og små høgdedrag. Desse ligg meir eller mindre som øyer i eit utbreitt myrområde. Terrenget er difor ganske oversiktleg, men fuktig og ulendt. Det er lite morenemasse i området, høgdedraga består i all hovudsak av fjell/berg med mose, lyng og grantre. Det er lite spor av inngrep i området. Unntaket er ei hytte sør i planområdet, ein gamal sæter sørvest i planområdet, samt einskilde løyper etter skogsmaskiner. Kart 4. Planområdet N50-kart med teiknforklaring. - 6 -
Kart 5. Planområdet orto-kart med teiknforklaring. TIDLEGARE REGISTRA KULTURMINNE Det er ikkje registrert freda kulturminne innanfor sjølve planområdet, men ved til dømes Øvre Trovasstjønn rett N for planområdet er det frå før kjent fleire kullgroper. - 7 -
2. Del av planområdet. Mot Ø. 12. Del av planområdet. Mot Ø. - 8 -
15. Del av planområde. Mot V. 20. Del av planområde. Mot N. - 9 -
Strategi og metode Ut i frå geografisk plassering og utforminga av terrenget på generelt grunnlag, var det liknande kulturminne ein mest kunne forvente å finne her, altså kullgroper. Desse vert registrert ved hjelp av den metoden me kallar visuell overflateregistrering. Denne metoden gjeng ut på å søke gjennom eit område for kulturminne som er synlege på overflata, til dømes tufter, gravrøyser og kullgroper. Dette vert gjort ved at ein arbeider seg systematisk gjennom det aktuelle området. Det fyrste som vart gått opp var den delen av planområdet som omfattar den planlagde vegen opp til hovuddelen av området. Denne ligg eigentleg i Vinje kommune, og me gjekk inn frå Heimigard Trovatn. Dernest vart området i vest, langs kommunegrensa gjennomgått. Dagen etterpå vart resten av området gått igjennom. Fyrst nordsida, så aust, sør og så midten. Det måtte takast omsyn til bekkar og myrer når me gjekk gjennom området, slik at tida kunne nyttast mest mogleg effektivt. Det vart teke fleire digitalfoto av ulike delar av området. Funn vart måla inn med handhalden GPS og PDA. 10. Registrator i arbeid. Arkeolog Landmark. Mot SV. - 10 -
Undersøkinga DELTAKARAR OG TIDSROM Fyrste dagen var registratorar arkeologane Torbjørn Landmark og Jan Berge. Neste dag var arkeolog Åsne Dolve Meyer stadfortredar for Landmark. Undersøkinga i felt føregjekk i tidsromet 22-23.10.07, medan rapporten vart skreve 24.10.07. Været var noko overskya og grått fyrste dagen, men sol neste. Det innverka ikkje på noko vis på korleis undersøkinga vart gjennomført. Det var budsjettert med totalt 12 dagsverk til dette prosjektet, men det vart i realiteten berre nytta 5. Grunnen til dette var mangelen på fleire funn, men mest grunna dei store myrområda som ligg innanfor planområdet. Det er ikkje synlege fornminne å finne i myrer, så desse gjekk me rundt og fokuserte meir på øyene og høgdedraga. Då mesteparten av desse var berg, var det ikkje mange stadar som hadde reelt potensiale for funn. AUTOMATISK FREDA KULTURMINNE Innanfor planområdet vart det gjort funn av 1 automatisk freda kulturminne i form av ei kullgrop. Denne ligg meir eller mindre i midten av planområdet, nær toppen i den sørvestre skråninga av høgdedraget som ligg S for Buinvatn. ID111474: Kullgrop. Ytre diameter 5 m, indre diameter 1,2 m, bolleforma botn. Kraftige vollar mot sørvest. Trekull i botnen. 21. Arkeolog Meyer plottar inn kullgrop ID111474. Mot SV. - 11 -
Konklusjon Kullgropa er intakt, men det vart teke eit spadestikk i botnen for å framvise trekull. Kullgroper er eit vanleg kulturminne å finne i utmark. Meininga med dei er å lage trekull, slik at ein får eit lett kontrollerbart brensel med høg varme til jernframstillingsomnane ein nytta for å smelte jern ut av myrmalm. Dateringa er uviss, men mest truleg kan den settast til jernalder eller middelalder. Sannsynleg sein vikingtid/ tidleg middelalder. SKIEN 24.10.07 Jan Berge... Feltleiar Vedlegg: Fotoliste Fotoliste: Nr. Motiv Retn. Dato Init. 1. Del av planområde. NØ 22.10.07 JB 2. Del av planområde. Ø 3. Del av planområde. V 4. Del av planområde. SØ 5. Del av planområde. SØ 6. Del av planområde. Ø 7. Del av planområde, med gamal sæter. SV 8. Gamal sæter SV i planområdet. SV 9. Restar av jaktskjul NV 10. Registrator i arbeid. Arkeolog Landmark. SV 11. Stemningsbilete, dau elg. V 12. Del av planområde. NV 13. Del av V-tarm av planområde. V 14. Ekstrem V-del av planområdet. Ø 15. Del av planområde. V 23.10.07 16. Del av planområde. NØ 17. Del av planområde. NØ 18. Del av planområde. N 19. Del av planområde. SV 20. Del av planområde. N 21. Arkeolog Meyer plottar inn kullgrop ID111474 SV 22. Del av planområde. S 23. Stemningsbilete. Ø - 12 -