HITAFAR A ISLANDI A IJESSARI OLD

Like dokumenter
BREYTILEIKI OG EINKENNI NOKKURRA VEOURI;)ATTA EFTIR VEOURLAGI A islandi

sþ Tillaga til þingsályktunar [200. mál]

VINDMÆLINGAR A STJORNARSANDI

VEDURSTOFA ISLANDS UM GÆDI. URKOMU- OG ~URRVIDRISSpAA. eftir. Markus Å. Einarsson

HITAHV(jRF OG ST(jDUGLEIKI LOFTS YFIR KEFLAVIKURFLUGVELLI



Þverá, Langadalsströnd vhm 038 Rennslislykill #6

VERKEFNI ME B ぱKINNI: たSLAND LANDI OKKAR EFTIR ʼn ぱRU KRISTINSD ぱTTUR. Bls. 4 5: Hva heitir landi sem vi b モum タ? Hva heitir landi sem モ kemur fr ァ?

GREINARGERD UM VEDURFAR

UM SJÁVARFALLASPÁR. Náttúiufrœðingurinn 69 (I), bls , 2000.

VeOurstofa islands GreinargerO

R3123A Markarfljótsvirkjun B

~ VEfJURSTOFA. ~~ islands. Greinorger& Kristin S. Vogfior8. Forkonnun mælista8a vegna flutnings SIL-sto8vorinnor OSkommodolsh61i

FiSKVINNSLUSTÖÐVA. Álþingi E rin á i m Þ /& /S 1 * komudagur /4 00^ SAMTOK LANDSSAMBAND ÍSLENSKRA ÚTVEGSMANNA

-"' UMBODSMADUR ALI>INGIS P<)rshamri, Templarasundi 5, 150 Reykjavik Simi C3ramt nr: Mynds: Heimasioa: www. umbodsmadur.

SKALI STÆRÐFRÆÐI FYRIR UNGLINGASTIG VERKEFNAHEFTI. Námsgagnastofnun 8667

Virkjunarkostir til umfjöllunar í 3. áfanga rammaáætlunar Kafli 6.52 R3154A Blöndudalsvirkjun

A rslanoi LANOPORF ORKUVINNSLUIDNADARINS. rnorkustofnun. Erindi flutt a landnytingarratistefnu LANDVERNDAR apr[l 1973

VeOurstofa Islands GreinargerO

EØS-tillegget til Den europeiske unions tidende. EØS-KOMITEENS BESLUTNING nr. 203/2014. av 30. september 2014

Verkefnahefti 3. kafli

K j æ r e b e b o e r!

Frístundahús. Leiðbeiningar. Leiðbeiningar. Mannvirkjastofnun

I N N K AL L I N G T I L O R D I N Æ R T S A M E I E R M Ø T E

yvvl~y.; -'Z Y;IK pr. K...,'1.

EMADINE 0,05% øjendråber, opløsning, enkeltdosisbeholder Emedastin

Smárabrekka Lyngbrekka Grasabrekka Blómabrekka Fjólusveigur Liljusveigur

2.febrúar 2015 kl. 08:30-11:00

Lausnir Nóvember 2006

Laxa- og fiskilús: hver er staðan í baráttunni?

Magn og uppspretta svifryks

Varoar: Athugasemdir Nova vio uppboosskilmala vegna 700MHz, 2100MHz og 2600MHz tfonirettinda.

gr. byggingarreglugerðar, nr. 112/2012, sbr. rgl. nr. 1173/2012, 350/2013, 280/2014 og 360/2016 Lög um mannvirki, nr.

Veaurstofa islands Greinargera

VeOurstofa islands GreinargerO

Ástin á tímum ömmu og afa

n og eigib framta - Steina Vasulka, - Haraldur Jonsson og Do

K j æ r e b e b o e r!

S T Y R E T G J Ø R O P P M E R K S O M P Å A T D Ø R E N E S T E N G E S K L

2. Járnbending. Almenn ákvæði, sjá verklýsingu. 2.1 Gæðakröfur, sjá verklýsingu. 2.2 Tákn: F201

Gróðureldar náttúruvá viðvaranir - spár. Sigrún Karlsdóttir Sibylle von Löwis Trausti Jónsson

K j æ r e b e b o e r!

2. Å R S B E R E T N I N G O G R E G N S K A P F O R A ) Å r s b e r e t n i n g o g r e g n s k a p f o r

uags. 18. des Framh. ags. 18. febr. 953.

Vedurstofa islands Greinargerd

YDRMJlYEITI FRJI SYIRTSENGI

SPAD6MARNIR UM ISLAND

Ordliste for TRINN 1

Virkjunarkostir til umfjöllunar í 3. áfanga rammaáætlunar Kafli 6.31 R3133A Bláfellsvirkjun

EES-viðbætir. ÍSLENSK útgáfa. við Stjórnartíðindi Evrópusambandsins. Nr. 50 ISSN árgangur I EES-STOFNANIR

Hámarkshraði á tveggja akreina

Leiðbeiningar Reglur um veðurathuganir, skýrslufærslu og skeytasendingar á skeytastöðvum

Nr. 11/66 EES-vi bætir vi Stjórnartí indi Evrópusambandsins

K j æ r e b e b o e r!

Sprungulektarkort. Rikey Hlin Saevarsdottir. Unnie) fyrir Landsvirkjun

I N N K A L L I N G T I L O R D I N Æ R T S A M E I E R M Ø T E

Kongeriket Norges Grunnlov

VeOurstofa islands GreinargerO

Norska fiskveiðistjórnunarkerfið og markaðssetning norskra afurða. Jóhannes Pálsson, framkvæmdastjóri framleiðslu Norway Seafood AS.

K j æ r e b e b o e r!

majl Eríndi nr. Þ /^ 3 /^ 3 komudagur 2% l 20IÍ

LNS Norsk gruveselskap med et internasjonalt perspektiv. Adm. dir. Frode Nilsen

Nokkur blöð úr Hauksbók

EES-viðbætir. ÍSLENSK útgáfa. við Stjórnartíðindi Evrópusambandsins. Nr. 29 ISSN árgangur EES-STOFNANIR. 1.

JIRDGUFUIFLSTUO. FRUMAtETLUN UM 8MW, 12MW, 16MW OG 55MW AFLSTOD MED TILLITI TIL VIRKJUNAR I NAMAFJALLI EDA KROFLU SEPT.

Dómstigi við mat á lifandi sauðfé

Eftirlitsskýrsla. Áburðareftirlit Desember 2011

Veourstofa islands Greinargero

FRAMV INDU SKYRSLA. Juli' j uni' 1973

EES-viðbætir. ÍSLENSK útgáfa. við Stjórnartíðindi EB. Nr. 12 I EES-STOFNANIR EFTA-STOFNANIR. 4. árgangur EES-ráðið

Notendastýrð persónuleg aðstoð á Norðurlöndum

K j æ r e b e b o e r!

Mat á áhættu vegna innflutnings á nautasæði frá Geno Global Ltd í Noregi

E G C F H/B D A D C A G H/B F E. Tekna við ngrinum frá nóta til bókstav til tangent

LEYPI. ~tgifudagur leyfis: 19. febriar 2013 Gildir til. 19. febriar Reykjavikurborg Heilbrigbiseftirlit

~~r~~~ Reg l u r u m v e 5 u r s k e y t i.

Nutricia. næringardrykkir

Hægribeygjur af þjóðvegum Rannsóknarverkefni. Mat á umferðaröryggi mismunandi útfærslna

K j æ r e b e b o e r!

K j æ r e b e b o e r!

Kennsluleiðbeiningar. Geisli 3B Kennsluleiðbeiningar Námsgagnastofnun

Nr júní 2015 REGLUGERÐ. um plöntuverndarvörur.

A/ ) i SOsi mismunandi upphafstima kjarasamninga 6 hinum almenna vinnumarkadi skal gildandi. Fjirmfla- og efnahagsrioherra f.h.


Varðar: Athugasemdir við Frummatsskýrslu Samkeppniseftirlitsins, rit nr. 2/2015.

Héraðsdómurinn var staðfestur í Hæstarétti með vísan til forsendna hans.

INNKALLING TIL ORDINÆRT SAMEIERMØTE 2010

FJÁRMÖGNUN NÝSKÖPUNAR OG RANNSÓKNA Í NOREGI Í FISKELDI OG SJÁVARÚTVEGI

Noen erfaringer med halmunderlag her i landet. Eiríkur Blöndal Búnaðarsamtök Vesturlands

Alþingi Erindi nr. Þ 140/1532 komudagur Umsögn. Barnalög (barns, forsjá, umgengni o.fl.) 290. mál lagafrumvarp 140. löggjafarþingi.

10 Leddstilling og kongruens

INNKALLING TIL ORDINÆRT SAMEIERMØTE 2010

Nidurstiidur foreldrakiinnunar Krerabreiar i maf 2015

Lítanían. Einar Sigurbjörnsson, Háskóla Íslands

Aðför vegna umgengistálmana

SAMANTEKT Á EIGINLEIKUM LYFS

Verkefnisstjórn 50+ Starfsskrsla Nóvember 2009 Vinnumálastofnun Margrét Kr. Gunnarsdóttir

Leiðbeiningar fyrir lögmenn um hvernig uppfylla má kröfur nýrra laga um persónuvernd

9. Holdlitur skal vera raudur. Pd md flokka bleikju med hvitt hold i pennan flokk ef kaupandinn bydur serstaklega um skkan holdlit.

Transkript:

/-;-/ (""' r Vel5urstofa Islands,,,.. HITAFAR A ISLANDI A IJESSARI OLD eftir Markus - Å. Einarsson Reykjavik 1989

EFNISYFIRLIT INNGANGUR.......................... 1 UTREIKNINGUR MEDALHITA OG HITALEIDRETTINGAR FRÅ ALDAMOTUM 4 YFIRLIT UM UTREIKNING MEDALHITA. 4 Meteorologisk Aarbog, ILdel 1873-1919 5 Islenzk vel5urfarsb6k 1920-1923.... 5 Vel5rattan fra og mel5 arinu 1924 6 HITALEIDRETTINGAR ARIN 1901-1930 8 Hitaformulan tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21)' 8 Serst6k leil5retting manul5ina mal-agust, arin 1901-1919, vil5 fonnuluna: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) 10 Hitaformulan: tm = 1/6 (5t8 + t17) 11 Reykjavik 1911-1930 12 Akureyri 1920-1930... 13 HITASTUDLAR EFTIR 1930 13 LEIDRETTINGAR VEGNA MISMUNAR A VEGGSKYLUM OG SERSTÆDUM HITAMÆLASKYLUM............. 16 EINSTAKAR VEDURSTODVAR - ATHUGASEMDIR 18 HELSTU EINKENNI HITAFARSINS. 19 MEDALHITI 1901-1988...... 19 STADALFRÅVIK. ARSTiDIR... 22 Stal5alfravik manal5ar- og arshita 22 Skipting I arstfl5ir....... 23 BREYfILEIKI STADALFRÅVlKS EFTffi LANDSHLUTUM. 25 50 ARA MEDALHITI 1936-1985...... 27 MeI5alhiti I januar og juli....... 28 Arsmel5alhiti 1936-1985 30 Arleg hitasveifla 1936-1985....... 31 Mel5alhiti vetrar Uanuar-mars) 1936-1985. 33 Mel5alhiti sumars Uunl-agust) 1936-1985. 34 FYLGNI MANADAR- OG ARSHITA MILLI VEDURSTODVA 35 Fylgni arshita... 35 Fylgni manal5arhita.. 36 Fylgni julfhita..................... 37

Samanbur5ur a fylgni jlilfhita og håmarkshita a5 sumarlagi eftir ve5urlag..... 40 Fylgni hita milli arstf5a. 43 HITAFARSBREYfINGAR FRÅ ALDAMOTUM 45 FYRRI RANNSOKNIR 45 ÅRSHITI...... 46 Breytileiki arshita fra ari til ars 46 Fimm hlyjustu og koldustu arin 1901-1988 47 Skipling f afmorku5 tfmabil.... 49 5, 10 og 15 åra ra5me5altoi arshita... 50 ÅRSTIDAHITI.............. 52 Fimm hlyjustu og koldustu arstf5ir 1901-1988. 52 Hitafarsbreytingar einstakar arstf5ir..... 55 FRÅVIK MEDALHITA EINSTAKRA TIMABILA FRÅ 50 ÅRA MEDALHITA 1936-1985................. 59 HELSTU EINKENNI HITAFARSBREYfINGANNA 63 HEIMILDASKRA............... 66

INNGANGUR Hitafarsbreytingar herlendis hafa a pessari old veril5 afar miklar, allt fra kuldatfmabili tveggja fyrstu aratuganna I beinu framhaldi af kaldri 19.old til 6venjulegs hl:9vi15risskeil5s a arabilinu 1926-1946, svo nefnd seu dæmi um pær sveiflur I hitafari sem nanar verl5ur fjallal5 um I pessu ritl. PVI fer fjarri al5 unnt se al5 gefa einhlftar skyringar a vel5urfarssveiflum af pvf tagi sem her. eru nefndar. Enn pann dag I dag vantar kenningar sem lyst geta orsokum hitafarsbreytinga og ekki verl5ur her gerl5 tilraun til al5 bæta ur'pvf. Se um skammvinnar breytingar al5 ræl5a rna I morgum tilvikum benda a 6reglulega hegl5un vindakerfa I nagrenni landsins en pal5 vekur pa upp spurningu um hval5 valdi peirri 6reglu. A hinn b6ginn rna benda a nokkra pætti sem hafa 6tvfræ15 ahrif a hitafar a Islandi. Ma par fyrst nefna legn landsins norl5ur undir heimskautsbaug sem ræl5ur hæl5 s61ar og par mel5 peirri s61arorku sem til yfirborl5s berst. Einnig skiptir pal5 miklu måli al5 landil5 er umlukil5 hafi a alla vegu. Allt pal5 loft sem berst al5 hefur a leil5 sinni att leil5 yfir haf. IIafstranmar umhverfis landil5 eru mish)yir og hafa PVI auglj6s ahrif a hitafar, ekki SISt vill strendur. Segja rna al5 Island liggi amorkum hlyrra og kaldra hafstrauma. A koldum tlmabilum getur svo samspil 61fkra patta valdil5 komu hafiss upp al5 str6ndum norl5anverl5s landsins. Svipal5 gildir um loftstr!1"ma Og hafstrauma. Mork el5a skil hlys og kalds lofts eru oft I grennd vil5 Island. A peim skilum myndast lægl5ir pær er veita til okkar hlyju lofti ur sul5ri el5a koldu ur norllri, allt eftir afst6l5u lægl5anna til landsins. Veldur petta oft miklum og snoggum hitabreytingum. Laks rna nefna palt landsins sjalfs hval5 hitafar varl5ar. Island er halent, hiti lækkar all 6I5ru jofnu mel5 vaxandi hæll yfir sj6 auk pess sem landslag ræl5ur miklu 11m hitann vil5 akvel5nar al5stæl5ur og er hann pa allt annar I d6lum og a flatlendi en I hallandi landi. Af framangreindu rna ral5a al5 fyllsta astæl5a er til al5 beina augum nanar al5 einkennum hitafars herlendis, peim miklu hitafarsbreytingum sem orl5il5 hafa a pessari old, og breytileika peirra eftir landshlutum, arstlma el5a vegna annarra al5stæl5na. I pvf skyni voru valdar samtals 32 vel5urstol5var sem allar eiga pall sammerkt al5 hafa veril5 stofnal5ar fyrir aril5 1940 og al5 hafa starfal5 nær samfleytt sll5an. Al5eins 7 pessara st615va hafa starfal5 fra aldam6tum og reyndar na mælingar peirra allra lengra aftur. Ve15urst6l5varnar (1.mynd) og pau mælitlmabil sem her eru notul5 rna sja I l.toflu.

2 I.TAFLA Vellurstoovar 02 mælitimabil notull i hessari kiinnun Stoovarnafn Stytt nafn Mælitimabil l' Reykjavik Sf5umuli 1) Arnarstapi Stykkisholmur Hamraendar Lambavatn Kvfgindisdalur porustal5ir/flateyri Sul5ureyri Kjiirvogur/Gjiigur Bliinduos/Hjaltabakki SigluneslReyl5ara Grfmsey Akureyri Sandur Reykjahlfl5 Husavik Grfmsstal5ir Raufarhiifn Hallormsstal5ur Dalatangi Teigarhorn Holar f Hornafirl5i Fagurholsmyri Kirkjubæjarklaustur Vik f Myrdal Vestmannaeyjar Samsstal5ir Storinupur/Hæll Eyrarbakki pingvellir/heil5arbær Reykjanesviti Rvk. Sm. Arn. Sth. Hmd. Lmbv. Kvgd. Pst./Flr. Sl5r. Krv./Gjgr. Blds./Hjlt. Sg.IRl5r. Gr. Ak. Sd. RkhL Hvk. Grst. Rfh. HIst. Dt. Tgh. HoL Fghm. Kbkl. Vik Vm. Smst. Stnp./Hæll Eb. Pv./Hl5br. Rkn. 1901-1988 1934-1988 1931-1982 1901-1988 1937-1988 1923-1988 1928-1988 1928-1988 1922-1988 1931-1988 1928-1988 1934-1988 1901-1988 1901-1988 1931-1988 1936-1988 1925-1988 19<n1988 1921-1988 1937-1988 1939-1988 1901-1988 1922-1988 1903-1988 1926-1988 1926-1988 1901-1988 1929-1988 1901-1988 1901-1910 1923-1988 1936-1988 1931-1988 l)hamraendar fra maf '86, Stafholtsey fra agust '88 f ljessu riti verl5ur f upphafi greint fra al5ferl5um vil5 utreikning mel5alhita einstakra manal5a og peim hitaleil5rettingum sem notal5ar voru. Mel5 leil5rettum hitagildum er sfl5an lyst einkennum mel5alhita arabilsins 1901-1988, stal5alfraviki manal5ar- ogarshita og hugmyndum um skiptingu arsins f arstfl5ir. pa er hitafari 50 ara tfmabilsins 1936-1985 lyst serstaklega. Laks er gerl5 grein fyrir hitafarsbreytingum herlendis frå aldamotum.

3.'. ".,,' Grimsey. ~årustcb(~ey" ~;~ lambavatn Arnorstapi "", F/...,,.,gvellir/ ::{ o... ". J'. 'J Reykjanesviti ~ jkirkju sc.~.,.' Vestmannaeyjar m' '" ". vik 1" "o- l.mynd. Ve5urst65var sem einkum er byggt il f pessari k6nnun.

4 UTREIKNINGUR MEDALHITA OG,,, HITALEIDRETTINGAR FRA ALDAMOTUM IlJessum kafla er lyst peim al5ferl5um sem notal5ar hafa veril5 vil5 utreikning mel5alhita å pessari Old. Einnig er gerl5 grein fyrir leil5rettingum månal5arhita einstakra åra eins og pær vom framkvæmdar f pessari k6nnun eftir pvf sem g6gn leyf6u. 1>al5 markmil5 var f upphafi sett al5 reyna al5 leil5retta månal5arhita einstakra åra frå upphafi mælinga fyrir hinar 32 v61du vel5urstol5var sem pegar hafa veril5 nefndar. Fyrir eina peirra, Stykkish6lm, purfti pessa p6 ekki mel5 par el5 Adda Båra SigfUsd6ttir he[ur birt leil5rettan månal5ar- og årshita hennar frå upphafi mælinga haustil5 1845 til årsins 1970 (Vel5råttan, årsyfirlit 1975). Frå årinu 1931 al5 telja reyndist f fles turn tilvikum fremur au5velt al5 lei5retta månal5arhita einstakra åra. _ Stafal5i pal5 m.a. af pvf al5 f vinnutoflum ve5urfarsdeildar Vel5urstofu Islands måtti finna og nyta pær leil5rettingar sem notal5ar hof6u veril5 vil5 utreikning mel5alhita 1931-1%0 fyrir einstakar vel5urst6l5var. Gildi einstakra åra h6f6u hins vegar ekki veril5 leil5rett og st615 svo allt fram til årsins 1956 sem var fyrsta åril5 sem leiljrettur manaljarhiti birtist f månal5ar- og arsyfirlitum Vel5råttunnar, rits Vel5urstofunnar. Erfil5ara reyndist al5 atta sig a tfmabilinu 1901-1930. Fjallar meirihluti pessa kafla um pal5 tfmabil j:j6tt einnig verl5i nokkul5 vikil5 al5 amnum eftir 1930. Rett er al5 fram komi pegar f upphafi al5 mel5 leil5rettingu månal5arhita er al5 pvf stefnt al5 reiknal5ur mel5alhiti s61arhrings se sem næst pvf al5 tilsvara mel5altali 8 jafndreif6ra mælinga å s6larhring, p.e. mælinga å 3 kis!. fresti. YFIRLIT VM UTREIKNING MEDALHITA Her verl5ur leitast vil5 al5 draga fram pal5 sem finna rna um utreikning_mel5alhita f peim prem ritum sem birt hafa ni5urst615ur vel5urathugana å Islandi, p.e. Meteorologisk Aarbog, ILdel tfmabili5 1873-1919, Islenzkri ve15urfarsb6k 1920 1923 og Vel5råttunni fra 1924. Em upplysingar um petta efni furl5u dreif6ar og fåtæklegar og verl5ur vfl5a al5 geta f ey5ur. Til halds og trausts er einnig hin agæta skyrsla Emest Hovm6ller (1960).

5 Meteorologisk Aarbog, I1.del 1873-1919 1 Meteorologisk Aarbog fyrir ari5 1874 er skyrt fra pvi a5 a ve5urst66vum a Islandi og Grænlandi se mana5arme5alhiti fundinn me5 eftirfarandi a5fer5um: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) tm = 1/4 (t7 + t14 + 2t21), par sem tm er me5alhiti mana5ar og t7, t8, t14 og t21 hiti kl.7, 8, 14 og 21 a5 islenskum minima, e5a kl.8, 9, 15 og 22 GMT. Verllur i }lesslim kana svo til eingongu miilail viij islenskan miijtima l>6tt nu se miiltimi Greenwich islenskur stailaltimi allan iirsins hring. 1 arb6kinni segir a5 pessar formulur gefi nokku5 rett me5altal s6larhringshita, e5a or5rett: "...der ifolge Resultaterne af den 2den tydske Polarexpeditions timevise Iagttagelser paa Gr6nlands Ostkyst (Sabineoen) give en temmelig rigtig Middelverdi for D6gnets Varme." (Sabine-eyja er a ca. 74'soN). 1 Meteorologisk Aarbog fyrir ari5 1884 er vfsa5 til fyrrnefndra a5fer5a vi5 utreikning me5alhita en bætt vi5 a5 fra Ljan. 1884 seu me5alt61 reiknu5 me5 pessum hætti leiilrett manllmna mai-agust fyrir fslenskar ve5urst66var vegna daglegrar hitasveiflu. Segir a5 pessi lei5retting se tilkomin eftir margra ara athuganir i Stykkish61mi og a5 hun nai a5eins f undantekningartilvikum -0.3 c. Hovm611er (1960) segir a5 lei5rettingin se _0.1 0 til -O.2 C og a5 hun byggi a 12 ara athugunum f Stykkish6lmi. Pessi lei5retting ver5ur her a eftir ætf5 nefnd mai-iigiist leiijrettingin og ver5ur nanar fjal1a5 um hana sf5ar. Hun var f notkun al1an pann tima sem fslenskar ve5urathuganir birtust f Meteorologisk Aarbog, e5a ut ari5 1919. Meteorologisk Aarbog getur næst um hitaformulur ari5 1913. Pær eru: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) tm = 1/7 (t8 + t14 + 5t20) Su fyrri er hin sama og nefnd var ari5 1874 en hin sf5ari hefur breyst. Rett er a5 nefna a5 ari5 1913 var f mana5ar- og arsyfirlitum fari5 a5 gefa upp me5alhita a athugunartfmum, p.e. yfirleitt kl.?, 14 og 21. Var pvf haldi5 iifram f Meteorologisk Aarbog til 1919 og sf5an f Islenzkri veburfarsb6k arin 1920-1923. Fyrir iirin 1913-1923 er af pessum s6kum unnt a5 sannreyna hva5a formula var f notkun fyrir einstakar ve5urst65var og einnig er fyrir arin 1913-1919 unnt a5 akvarba me5algildi maf-agust lei5rettingarinnar eins og sf5ar ver5ur viki5 a5. Islenzk veourfarsb6k 1920-1923 Islenzk veilurfarsbok kom f fyrsta skipti ut fyrir ari5 1920. Par er enn vib 1f5i sama formula fyrir ve5urst65var sem athuga kl.8, 14 og 21 a5 fslenskum mi5tfma, p.e.:

6 tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) og f vi6b6t er komin formulan: Er pessi a6fer6 mi6u6 vi6 athugunartfma ve6urskeytasto6va. f fslenzkri ve6urfarsb6k fyrir åri6 1921 bætist vi6 fyrir ve6urskeytasto6var: tm = 1/6 (5t8 + t16). f sf6ustu fslenzku ve6urfarsb6kinni 1923 eru nefndar hitaformulurnar: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) tm = 1/5 (2t6 + t8 + t12 + t17) tm = 1/6 (5t8 + t17). Hefur på athugunartfminn kl.16 auglj6slega veri6 fluttur til ku7. Vel!rattan fra og mel! arinu 1924 f Vel!rattunni sem kom ut f fyrsta skipti fyrir åri6 1924 er ekki minnst å a6fer6ir vi6 utreikning me6alhita fyrr en f årsyfirliti 1951. På voru eftirfarandi reglur f gildi (mi6al5 vil5 årslok 1951) fyrir pær vel5urstol5var sem her eru til umfjollunar: a) Reyl\iavik og Akureyri: Notal5ir eru sfritandi hitamælar og peir lei6rettir me6 hli15sj6n af ålestri å kvikasilfurmæli. Reiknal5ur er me6alhiti fyrir a6ra hverja klukkustund og måna15arme6altal pannig fundi6 sem me6altal 12 ålestra å s6larhring. b) Stykkish6Jmur, Raufarhiifn, DaJatangi, HoJar i Hornafirili og Vestmannaeyjar: Tekil5 er me6altal åtta athugana sem gerl5ar eru å priggja klukkustunda fresti allan s6larhringinn. c) KvigindjsdaJur, B1iinduos, Grimsey, Kirl\iubæjarklaustur og Reyl\ianesviti: Ger6ar eru 4-7 athuganir å s6larhring, en fyrir pessar sto6var er fundinn mel5alhiti pri6ju hverju klukkustund mel5 pvf a6 draga!fnurit og hafa hli15sj6n af st6l5vum par sem athuga6 er åtta sinnum å s6larhring. d) Arnarstapi, Hamraendar, Lambavatn, FJateyri, Sullureyri, Sandur, Reykjahlill, Hiisavik, Hallorrnsstallur, Teigarhorn, Vik og Samsstailir: Notu6 er formulan: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21). e) Grimsstailir og Fagurh6Jsmyrj: Notui'5 er formulan: tm = 1/10 (5t8 + t14 + t17 + 3t21).

7 Stundum er t11 nota6 i sta6 t14. f) Kjiirvogur og I>ingvellir: Notu6 er formulan: t m = 1/6 (5t8 + t17) g) Sig111nes: Notu6 er formulan: tm = 1/5 (2t6 + t8 + t11 + t17). h) Sillllmiili og Hæll: Me6alhiti er fundinn me6 hli6sj6n af st66vum par sem ger6ar em alta athuganir a s6larhring. Eyrarbakki er ekki nefndur i pessari lysingu ur arsyfirliti Ve6rattunnar 1951. pær a6fer6ir sem her er greint fra a6 gildi ari6 1951 vom nota6ar til a6 reikna ut mana6arhita sem. si6an birtist au leillrettiuga i Ve6rattunni. pa6 skal hills vegar itreka6 a6 mana6arhiti einstakra ara sem nota6ur ver6ur i pessari ritsmi6 er leillrettur, og er hann eftir 1930 i a6alatri6um bygg6ur a a6fer6um peim og lei6rettingum sem ve6urfarsdeild nota6i vi6 utreikning me6alhita 1931-1960. Er i arsyfirliti Ve6raltunnar 1962 greint fra peim a6fer6um. f framangreindu yfirliti fæst m.a. sta6fest a6 elsta a6fer6in vi6 utreikning me6alhita er ennpa algengust ari6 1951, p.e.: t m = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21). pess rna geta her a6 um aram6t 1954/1955 var hætt a6 birta i mana6aryfirlitum Ve6raltunnar me6alhita a6ra hverja klukkustund fyrir Reykjavik og Akureyri. Vi6 t6k tafla me6 me6alhita a 8 athugunartimum fyrir pessar st66var og nokkrar a6rar. Dreg eg pa alyktun af pessu all samsvarandi breyting hafi a sama tima or6i6 a utreikningi mellalhita peirra. Vemleg breyting varll a utreikningi mellalhita fra januar 1956. Å peim vellurst66vum par sem ekki var athuga6 8 sinnum a s6larhring vom teknar upp prjar nyjar hitaformulur. Fra sama tima hofst birting leillretts manallar- og ~rshita i Ve6rattunni. AIlur me6alhiti birtur fyrir pann tima i Vellrattunni, Islenzkri ve6urfarsb6k og Meteorologisk Aarbog parfnast lei6rettingar, svo sem allur hefur verill nefnt, nema a peim vellurst6llvum par sem athuganir vom gerilar 8 sinnum a s6larhring. Hitaformulurnar prjar sem nu komu til s6gunnar em: tm = 1/2 (t8 + t20) + Cl tm = 1/2 (t8 + t21) + c2 tm = 1/6 (5t8 + t17) + c3 Hitaleillrettingar e6a hitastulllar Cl og c2 fyrir einstakar vellurst61lvar vom birtir i arsyfirliti Vellrattunnar 1955. pri6ja formulan var ætlull peim st6l5vum sem ekki athugullu seinna en k1.17 all islenskum mi6tima. Sf15an varll pr6unin smam saman su all athugunartimi kl.21 var fær6ur fram til kl.20 og sa timi ennfremur tekinn upp a st611vum sem ekki h6f15u athugall svo seint allur. f arsyfirliti Vellrattunnar 1955 segir svo um a6fer6ir vill utreikning mellalhita:

8 "I arsyfirliti Ye5rattunnar 1951 er ger5 grein fyrir peim a5fer5um sem nota5ar eru vi5 utreikning me5alhita. Samkvæmt athugun sem ger5 hefur veri5, em sumar pessar a5fer5ir ekki fulinægjandi. T.d. eru pau gildi, sem fast me5 pvf a5 margfalda me5alhita k1.8 og 14 me5 tveimur, me5alhita kl.21 me5 fimm, leggja sf5an saman og deila me5 nfu, 0.1 _0.4 of ha manu5ina maf-agust. Leitazt var vi5 a5 finna nyja a5fer5, sem nota mætti a allflesturn stmvum. Ni5ursta5an var5 su, a5 nota ætti me5altal atta athugana a solarhring, par sem pa5 er hægt, en a Mrum st65vum skyldi nota me5altal hitans kl.8 og 20 (e5a 21) a5 vi5bættri lei5rettingu, sem er breytileg eftir arstfma og sta5. Lei5retting pessi, sem nefna rna hitastu5ul, er fundin me5 athugun a daglegri sveiflu hitans, par sem athuga5 er atta sinnum a solarhring." I arsyfirlitum Ye5rattunnar 1956 og 1958 er greint fra pvf hva5a a5fer5 vi5 utreikning me1\alhita er f notkun fyrir einstakar ve1\urstmvar. Laks er f arsyfirliti 1962 ger5 ftarleg grein fyrir utreikningi me1\alhita 1931-1960 og ver5ur komi5 a5 pvf sf5ar. Lykur par med yfirliti um utreikning me5alhita samkvæmt skrii5um heimildum f peim prem ritum sem birt hafa ni5urstmur fslenskra ve1\urathugana. HITALEIDRETTINGAR ARIN 1901 1930 Her a eftir ver5ur ger5 grein fyrir pvf me5 hva5a hætti hofundur lei5retti mana5arhita einstakra ara fyrir pær ve1\urst65var sem fjalia5 er um f pessu riti og pa fyrst fyrir arabili5 1901-1930. Hitaformulan tm = 1/9 (2tg + 2t14 + 5t21) Fram kom f kaflanum her a1\ framan a5 pessi hitaformula til utreiknings me1\alhita væri su elsta og jafnframt su algengasta langt frameftir pessari old. :Parf pa5 ekki a5 koma a ovart pvf a5 athugunartfmar a ve5urst65vum voru lengi vel kl.8, 14 og 21 a5 fslenskum mi5tfma nema a ve5urskeytastmvum. Vert er a5 ftreka a5 fyrir allmargar ve5urst65var er mana5arhiti sa sem birtist f Ye5rattunni allt til arsins 1955 reikna5ur samkvæmt pessari a5fer5. Er sa mana5arhiti lei1\rettur til arsins 1930 samkvæmt pvf sem her fer a eftir. Eftir pa5 er hann hins vegar bæ5i reikna5ur og lei5rettur me5 o5rum hætti. I 2.t6flu er synt fyrir hva5a ve5urstmvar sem her eru til umfjollunar og hva5a tfmabil fram til 1930 hofundur telur pessa formulu hafa veri5 nota5a.

9 2.TAFLA Hitaformiila t m - 1/9 (218 + 2t14 + 5t21) i notkun fvrir 1931 VellurstOll Timabil Vellurstoo Timabil Reykjavik 1901-1910 Raufarhofn 1921-1930 Lambavatn 1923-1930 Teigarhorn 1901-1930 P6rustabir 1928-1930 Fagurh6lsm)iri 1903-1930 Subureyri 1922-1930 Vik i Myrdal 1926-1930 Blondu6s 1928-1930 Vestmannaeyjar 1901-1930 Grfmsey 1901-1930 Samsstabir 1929-1930 Akureyri 1901-1919 St6rinupurIHæll 1901-1930 Husavik 1925-1930 Eyrarbakki 1901-1910 Grfmsstabir 1907-1930 og 1923-1930 Pab skal ftrekab ab ekki er porf a ab fjaila um leibrettingar fyrir Stykkish6lm. Adda Bara Sigfiisd6ttir leibretti mebalhita par a sfnum tlma og var leibrettur mebalhiti fra upphafi mælinga til arsins 1970 birtur I arsyfirliti Vebrattunnar 1975. Par eb framangreind hitaformula gefur ekki "rett" hitamebaltol, p.e. mebaltol sem nalgast pab ab tilsvara 8 athugunum a s61arhring, parf ab akvarba leibrettingu eba hitastubla fyrir einstaka manubi og hverja stob. Par koma utreikningar HovmoIlers (1960) ab g6bum notum. HovmoIler notabi I fyrsta lagi hitamælingar fra arunum 1950-1954 til ab reikna leibrettingu vib formuluna fyrir veburstmvarnar: Reykjavik, Stykkish6lm, Bolungarvik/Galtarvita, Akureyri, Raufarhofn, Dalatanga, H61a I Hornafirbi, Kirkjubæjarklaustur og Vestmannaeyjar (HovmoIler, 1960, Table la). f Mm lagi reiknabi hann ut fyrir 11 abrar veburstmvar mebalhita byggban a somu 5 arum samkvæmt hitaformulunni: tm = 1/2 (t8 + t21) + c2, og hallii abur akvarbab gildi hitastublanna c2. Hann ga,f ser sem forsendu ab petta væri "rettur" mebalhiti og reiknabi ut mismun hans og mebaltala fengnum meb formulunni sem her er til umræbu, p.e.: tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21). LIta rna a pann mismun sem leibrettingu fyrir pessa formulu (Hovmoller, 1960, Table 18), enda niburstobur I g6bu samræmi vib leibrettingar fyrrnefndu stmvanna. Rett er ab taka fram ab oil gildi slbarnefndu toflunnar (Table 1.8) eru meb ofugu formerki. VeburstMvarnar I peirri toflu eru: Arnarstapi, Hamraendar, Subureyri, Skribuland, Sandur, Reykjahlfb, Hof f Vopnafirbi, Hallormsstabur, Teigarhorn, Vik I Myrdal og Samsstabir. Eg hef notab utreikninga HovmoIlers og fast,ur toflum hans hitaleibrettingar fyrir 20 stmvar. Skrabi eg gildi peirra inn alslandskort fyrir einstaka manubi og teiknabi jafngildislfnur leibrettingarinnar. Af peim korturn eru teknar ut leibrettingar fyrir pær stobvar sem ekki vom meb I utreikningum Hovmollers. Leibrettingar fyrir pær stobvar sem her koma vib sogu rna finna I 3.t6flu. Par er notabur einn aukastafur eim og gert verbur fyrir abrar leibrettingar.

10 3.TAFLA Hitaleillrettingar fyrir formijluna: t m - 1/9 C2tS + 2t14 + 5t21~ Vellurstiill Jan. Febr. Mars April Mai Juni Juli Ag. Sept. Okt. Nov. Des. Reykjavik: 0.0-0.1 0.0-0.1-0.3 -DA -0.3-0.3-0.1 0.1 0.0 0.0 Lambavatn 0.0 0.0 0.0 0.0-0.2-0.2-0.2-0.3 0.0 0.0 0.0 0.0 I>orusta6ir 0.0-0.1 0.0-0.1-0.2 -DA -0.3-0.3-0.1 0.0 0.0 0.0 Su6ureyri 0.0 0.0 0.0-0.1-0.2 -DA -0.3-0.3-0.1 0.0 0.0 0.0 Blonduos 0.0-0.1 0.0-0.1-0.3-0.5 -DA -0.3-0.1 0.0 0.0 0.0 Grfmsey 0.0 0.0-0.1-0.1-0.2-0.1-0.1 0.1 0.0-0.1 0.0 0.0 Akureyri -0.1-0.1 0.0-0.1-0.3 -DA -DA -0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 Husavik: 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0-0.1-0.1 0.1 0.1 0.0 0.1 0.0 Grfmsst. 0.1 0.1 0.2 0.1 0.0 -DA -DA -0.2 0.2 0.1 0.1 0.0 Raufarhofn 0.0 0.0 0.0 0.0-0.2-0.1-0.2-0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 Teigarhorn 0.0 0.0 0.0-0.2-0.3-0.5 -DA -0.1 0.1 0.1 0.1 0.0 Fagurh6lsm. -0.1 0.0 0.0-0.1-0.2-0.2-0.3-0.1 0.1 0.0 0.0-0.1 Vik: 0.1 0.2 0.0 0.1 -O.l -0.2-0.2-0.1 0.0 0.0 0.1 0.1 Vestm.eyjar 0.0 0.0-0.1-0.1-0.2-0.3-0.2-0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 Samssta6ir -0.2-0.1 0.1-0.1 -DA -0.7-0.6-0.3-0.3 0.0 0.1-0.1 Storinupur 0.0-0.2 0.1-0.1 -DA -0.6-0.5-0.3-0.2 0.1 0.1 0.0 Eyrarbakki 0.0-0.1 0.0-0.1-0.3 -DA -DA -0.3-0.2 0.0 0.0 0.0 Serstok leioretting mannllina mai-agust, arin 1901.1919, vill formuluna: tm = 1/9 (2ts + 2t14 + 5t21) Svo sem fram kom f yfirliti um utreikning me6alhita hofst notkun mai-ågust leillrettingar vi6 formuluna tm = 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21) pegar ari6 1884 og st65 til og me6 1919 er fslenskar ve6urathuganir hættu a6 birtast f Meteorologisk Aarbog. Her er a6eins fjalla6 um tfmabili6 1901_1919. I>ær ve6urstci6var pessarar konnunar sem par koma vi6 sogu rna sja f 4.toflu. 4.TAFLA Mai-iigust leillretting, vellnrstiillvar og timabil Vellnrstiill Timabil VeIlnrstOll Timabil Reykjavik: 1901-1910 Fagurholsmyri 1903-1919 Grfmsey 1901-1919 Vestmannaeyjar 1901-1919 Akureyri 1901-1919 Storinupur 1901-1919 Grfmssta6ir 1907-1919 Eyrarbakki 1901-1910 Teigarhorn 1901-1919

11 l>egar Hovmoller (1%0) reikna5i ut lei5rettingar fyrir formuluna sem her um ræ5ir (sbr. 3.t6flu) var mai-agust lei5rettingin ekki inni i peim utreikningum. Fyrir mana5arhita sem tekinn er ur Meteorologisk Aarbog fyrir st615var og tfmabil nefnd i 4.toflu parf pvf ab fella nillur mai-agust lei5rettinguna Mur en leibrettingarnar i 3.t6flu em nota5ar. Ver5ur pvi a5 kanna hver mai-agust lei5rettingin var fyrir einstakar stmvar og manubi. 5.TAFLA Serstiik leillretting manullina mai-agl,st. Notull i Meteorologisk Aarbog vill formuluua tm 1/9 (2t8 + 2t14 + 5t21L Mellaltal 1913-1919, C Vellurstiill Mai.Jlmi.JlIIi ÅgI,st Reykjavik I) -0.1-0.1-0.1-0.1 Stykkish6lmur -0.1-0.1-0.1-0.1 Grfmsey -0.1-0.1-0.1-0.1 Akureyri -0.1-0.2-0.2-0.2 Grimssta5ir -0.2-0.3-0.3-0.3 Teigarhorn -0.1-0.1-0.1-0.1 Fagurh6lsmyri -0.1-0.1-0.1-0.2 Vestmannaeyjar -0.1-0.1-0.1-0.1 St6rinupur -0.2-0.2-0.2-0.2 Eyrarbakki 1) -0.1-0.1-0.1-0.1 1) aætlu5 gildi. Meteorologisk Aarbog gaf i mana5ar- og arsyfirlitum upp me5alhita a athugunartimum, p.e. k1.8, 14 og 21, fra og me5 arinu 1913. Ma pvi arin 1913 1919 kanna hver lei5rettingin var fyrir einstakar stmvar. Var pa5 gert fyrir stmvarnar: Stykkish6lm (a5eins nota5 til samanbur5ar), Grimsey, Akureyri, Grimssta5i, Teigarhorn, Fagurh6lsmyri, Vestmannaeyjar og St6ranup. Me5alhiti er hvorki birtur fyrir Reykjavik ne~yrarbakka pessi ar og var lei5retting fyrir pær stmvar pvi aætlu5 me5 samanbur5i vi5 hinar. Me5allei5rettingar manu5ina mai-agust samkvæmt pessu em syndar i 5.toflu. Vom pær nota5ar a ollum st65vunum (nema Stykkish6lmi) arin 1901-1912, en arin 1913-1919 vom gildi einstakra mana5a samkvæmt utreiknu5um me5alhita a athugunartfmum i Meteorologisk Aarbog latin ra5a. Åretta5 skal a5 notkunin f6lst i pvi a5 fella nillur I>essa leillrettingu. Far sem lei5retting i Meteorologisk Aarbog haf5i veri5-0.2 e var 0.2 bætt vill me5alhitann sem par var skra5ur a5ur en lei5retting ur 3.toflu var notu5. Hitaformulan: tm = 1/6 (5tS + t17) Fessi formula var notu5 a prem peirra ve5ursto5va sem h6fu storf fyrir 1930 og her em me5al valdra sto5va. Var hun reyndar i notkun a peim ollum fram yfir 1940.

12 6.TAFLA Hitaformula t m = 1/6 (5t8 + t17) i notkun fyrir 1931 Vellurstiiil Kvfgindisdalur H61ar f Hornafir6i Kirkjubæjarklaustur fra 1928 fra 1922 fra 1926 Til lei6rettingar a me6alhita pessara st66va voru einfaldlega nota6ir hitastu61arnir c3 sem finn a rna skra6a f 9.t6flu her a eftir. ReYl\iavik 1911-1930 Ekki er, gre}nt fra me6alhita f Reykjavik f Meteorologisk Aarbog 1919. I Islenzkri ve6urfarsb6k 1920 er birtur me6alhiti athugunartima k1.8, 14 og 21 fyrir manu6ina mai-desember, en mi6a6 vi6 athugunartfma k1.6, 13 og 16. timabili15 1911 mi6a15ur vi15 fyrir allt ari6 Timabili6 1911-1920 mun me6alhiti i Reykjavik f vinnut6flum ve6urfarsdeildar vera unninn ur ve6urskeytum. Samkvæmt ve6urskjrslum fra d6nsku ve15urstofunni (i skjalasafni Ve15urstofunnar) voru at~ugunartimar pa yfirleitt k1.6, 13 og 16, på me6 einhverjum undantekningum. Eg reikna me6 al5 allan timann hafi hitaformulan: t m = 1/9 (4t6 + 2t13 + 3t16) veri15 notu15 pått hvergi finni eg pa6 skrå15 serstaklega. Pa alyktun dreg eg af athugunartfmum og pvf al5 sta15fest er i Islenzkri ve15urfarsbåk al5 su formula var i notkun ari15 1920. I samræmi vi6 petta reikna15i eg lei6rettingar fyrir hana a grundvelli athugana al5ra hverja klukkustund arin 1921-1925 (7.tafla). Fyrir athugun k1.13 nota15i eg me15altal athugana k1.12 og 14. Eru pessar lei6rettingar nota15ar fyrir allt timabili15 1911 1920. 7.TAFLA Hitaleillrettingar i Reykjavik 1911-1920 fyrir formuluna: tm - 1/9 (4t6 + 2t13 + 3tI6), cc Jan. Febr. Mars April Mai Juni JUli Ag. Sept. Okt. Nov. Des. Reykjavik 0.0-0.2-0.2-0.2-0.2-0.3-0.3-0.1-0.2-0.2-0.2 0.0 Fra arinu 1921 er me6alhiti sa sem birtur er fyrir Reykjavik bygg15ur a athugunum al5ra hverja klukkustund. Arin 1921-1923 eru i vinnut6flum ve15urfarsdeildar notu15 gildi a grundvelli skeytast615var og fyrrnefndrar formulu. pau gilsii nota eg ekki, heldur pau sem bygg15 eru a athugunum al5ra hverja klukkustund. I januar-september 1924 er f Ve15rattunni ekki alis sta15ar samræmi milli svonefndrar a15a1t6flu og t6flu fyrir a15ra hverja klukkustund. Eru pa gildi si15arnefndu t6flunnar notu15. Eftir pa15 er ekki p6rf frekari lei15rettinga.

13 Akureyri 1920-1930 Frå 1920-mars 1922 var å Akureyri nota5ur me5alhiti ve5urskeytasto5var og voru athugunartfmar kl.6, 13 og 16 a5 Islenskum mi5tlma. Hitaformula er PVI: tm = 1/9 (4t6 + 2t13 + 3t16). Fyrir hana reikna5i eg og nota5i lei5rettingar bygg5ar å mælingum a5ra hverja klukkustund 1928-1932 (sjå 8.toflu). I april-juni 1922 voru athugunartlmar kj.6, 8, 13 og 16 (samkvæmt Islenzkri ve5urfarsb6k)_ en eftir pa5 kj.6, 8, )2 og 17, a.m.k. ut åri5 1923 (einnig samkvæmt Islenzkri ve5urfarsb6k). I ve5urskeytab6kum frå Akureyri eru athugunartimar kj.6, 12 og 17. Vir5ist hiti kj.8 tekinn ur hitariturn enda var hitariti allavega kominn til sogunnar I ågust 1923 samkvæmt Ifnuritum I skjalasafni Ve5urstofunnar. An pess a5 vita pa5 me5 fullri vissu geng eg Ut frå PVI a5 hitaformulan: tm = 1/5 (2t6 + t8 + t12 + t17) hafi veri5 notu5 frå april 1922-agust 1927 og hef reyndar vissu fyrir PVI a5 svo hafi veri5 Ut ari5 1923. Reikna5i eg ut og nota5i lei5rettingar fyrir pa formulu og bygg5i a mælingum a5ra hverja klukkustund 1928-1932 (sja 8.t6flu). 8.TAFLA Hitalei/lrettingar a Akureyri: al 1920-mars 1922 fyrir formidu: tm = 1I9 (4t6 + 2t13 + 3tl61 bl april 1922-agust 1927 {vrir formulu: tm = 1/5 (2t6-±-J8--±.-.!I2-±-!171.Jan. Febr. Mars April Mai.Juni.JUli Ag. Sept. Okt. Nov. Des. a) -0.1-0.1-0.3. -0.3-0.6-0.5-0.5-0.3-0.3-0.3 0.0 0.0 b) 0.0 0.0 0.1 0,1-0.4-0.4-0.3 0.0 0.1 0.0 0.0 0.1 I Ve5rattunni birtist me5alhiti a5ra hverja klukkustund a Akureyri f fyrsta sinn I september 1927. Vir5ist rokrett a5 alfta a5 fra peim tima se ekki porf frekari lei5rettinga. HITASTUDLAR EFTIR 1930 Pa5 hefur komi5 fram a5 fra og me5 arinu 1956 er me5alhiti allra ve5urstoova I Ve5rattunni "rettur" e5a m.o.o. lei/lrettllr par sem porf er a. Fra peim tlma hef eg nota5 gildi Ve5rattunnar 6breytt me5 orfaum undantekningum hva5 var5ar lei5rettingar vegna veggsk)ilis (sja si5ar). Oil arin fyrir 1956 eru gildi flestra sto5va sem ekki mæla hita 8 (12) sinnum a s61arhring hins vegar reiknul5 samkvæmt eldri formulum og pvf olei/lrett I Ve5rattunni. pau hef eg ekki nota5 heldur stu5st vi5 vinnutoflur vel5urfarsdeildar vegna utreiknings me5alhita 1931-

14 1960 a pann hatt sem her verbur lyst. f arsyfirliti Vebrattunnar 1962 er gerb grein fyrir utreikningum mebalhita 1931 1960 og greint fra hinum nyju formu!um sem teknar voru f notkun fra 1956 og notabar eru vib pessa utreikninga. I vinnut6flum veburfarsdeildar rna fyrir arin 1931-1955 finna reiknaban en 6leillrettan mebalhiti einstakra manaba og ara samkvæmt peim. I>ær eru, eins og reyndar pegar hefur komib fram: samkvæmt isl. miiltima tm = 1/2 (t8 + t20) + Cl samkvæmt GMT milltima 1/2 (t9 + t21) + cl tm = tm = 1/2 (t8 + t21) + c2 1/6 (5t8 + t17) + c3 tm = 1/2 (19 + t22) + c2 tm = 1/6 (5t9 + t18) + c3 Vib utreikning me~alh}ta 1931-1960 vor~ hitastublarnir Cl, c2 og c3 vib utreikning jara me5altala. Eg hefi nytt vibeigandi vinnut6flunum til lei5rettingar mebalhita einstakra mana5a og ara. abeins notabir hitastu5la ur f 9.t6flu eru fyrir einstakar veburstgbvar skrabir hitastublar og pau tfmabil sem eg notabi pa. Ef tfmabili leibrettingar lykur fyrr en arib 1955 stafar pa5 f flesturn tilvikum af pvf ab teknar hafi verib upp 8 athuganir a s6larhring. Undantekningar eru Teigarhorn og Reykjanesviti, par sem finna matti leibrett gildi lengra aftur f tfmann en annars stabar. A Kj6rvogi voru til f g6gnum veburfarsdeildar Icibrett gildi fyrir alit tfmabilib og pvf ekki birtir hitastublar fyrir pa stgb.

15 9.TAFLA (frb.).ian. Febr. Mars April Mai.Iuni.IlJ1i Åe. Sept. Okt. Nov. Des Grimsey '31-'50 c2 0.1 0.2 0.4 0.3 0.1 0.0 0.0 0.2 0.3 0.3 0.1 0.0 '51-'60 CI 0.0 0.2 0.3 0.2 0.0-0.1-0.1 0.1 0.2 0.3 0.1 0.0 Sandllr '31-'55 c2 0.1 0.2 0.5 0.4 0.3 0.1 0.1 0.3 0.5 0.4 0.2 0.0 Husavik '31-'55 c2 0.1 0.2 0.4 0.4 0.3 0.1 0.0 0.1 0.5 0.4 0.1 0.0 ReykjabliO '36-'55 c2 0.1 0.3 0.6 0.5 0.4 0.1 0.2 0.5 0.7 0.5 0.2 0.0 GrimsstaOir '31-'53 c2 0.1 0.3 0.6 0.5 0.4 0.1 0.3 0.5 0.6 0.5 0.2 0.1 '54-'55 CI 0.1 0.2 0.5 0.3 0.0-0.1-0.1 0.2 0.5 0.5 0.2 0.1 Rallfarbofn '31-'46 c2 0.1 0.2 0.4 0.3 0.1 0.0 0.0 0.1 0.3 0.3 0.1 0.0 Hallormsst. '37-'55 c2 0.1 0.3 0.5 0.4 0.3 0.2 0.3 0.5 0.6 0.5 0.2 0.1 Dalatanei. 1939 j(mi'41 c3 0.1 0.1 0.1 0.0 0.0-0.1 0.0-0.1 0.0 0.2 0.2 0.0 Teiearborn '31 '50 c2 0.0 0.2 0.4 0.3 0.1 0.1 0.1 0.2 0.4 0.4 0.2 0.0 H61ar i HornafirOi. 1922- juni'41 c3 0.1 0.2 0.3-0.1-0.4-0.6-0.5-0.3 0.0 0.3 0.1 0.0 Faellrb61sm. '31-'55 c2 0.0 0.3 0.4 0.3 0.1 0.1 0.1 0.2 0.4 0.3 0.2 0.0 Kirkjllbæjarklallstllr. 1926- j(mi'41 c3 0.1 0.3 0.4 0.2-0.3-0.3-0.1 0.0 0.3 0.4 0.2-0.1 Vik '31-'55 c2 0.0 0.2 0.3 0.3 0.2 0.1 0.1 0.2 0.4 0.2 0.2 0.0 Vestm.eyjar '31-'41 c2 0.0 0.1 0.2 0.3 0.2 0.1 0.2 0.2 0.3 0.2 0.1 0.0 SamsstaOir '31 '55 c2 0.1 0.2 0.4 0.4 0.2 0.1 0.1 0.3 0.5 0.4 0.2 0.0 Hæll '31-'55 c3 0.1 0.2 0.4 0.1-0.1-0.2-0.1 0.1 0.3 0.4 0.1 0.0 Eyrarbakki '31-'48 c2 0.1 0.2 0.5 0.4 0.2 0.0 0.1 0.3 0.5 0.4 0.2 0.0 '49-'56 c3 0.1 0.2 0.4 0.2 0.0 0.0 0.1 0.3 0.4 0.3 0.1 0.0 I>in!!Vellir '36-'55 c3 0.1 0.2 0.5 0.2 0.0 0.0 0.0 0.2 0.4 0.4 0.1 0.0 Reykjanesviti '31-'43 c2 0.0 0.2 0.4 0.3 0.1 0.0 0.1 0.3 0.4 0.3 0.1 0.1 Dm mel5alhita 1931-1%0 f Reykjavik segir svo f arsyfirliti Vel5nlttunnar 1962: "Hitamælingar f Reykjavik voru gerl5ar f Landssfmahlisinu 1931-1945, f Sjomannaskolanum 1946-1949 og a Reykjavikur!lugvelli fra 1950. Gerl5ar voru samtfma athuganir a Reykjavikur!lugvelli og f Sjomannaskolanum feitt ar og pær mælingar notal5ar til al5 aætia hita a!lugvellinum pau ar sem athugal5 var f Sjomannaskolanum. Vil5 samanburl5 a athugunum a!lugvelli og f Landssfmahiisinu

16 vom nota5ar mæli?~ar vi5 Elli5aarsto5 og a Vf5ist65um, og hiti a Reykjavfkurflugvelli ann 1931-1945 aætia15ur samkvæmt peim samanbur15i. Hitame15a!tali15 fyrir Reykjavfk.er pannig mi15a5 vi15 Reykjavfkurflugvoll all arin." f pessu riti hef eg ekki se15 astæ15u til a15 mi15a mana15ar- og arshita einstakra ara i Reykjavfk vi15 ReykjavfkurflugvolL Leil5ir pa15 til pess a15 mellalhiti 1931-1960 fyrir Reykjavik, reikna15ur beint ut fra mælingum a hverjum mælista5, ver15ur litillega frabrug15inn peim sem birtist i arsyfirliti Ve15rattunnar 1962 eins og synt er f 1O.t6flu. 10.TAFLA Mellalhiti 1931-1960 I Reykjavik, al reiknallur heint ut fra mælingum a hverjum mælistall. bl millaillir vi/) Reykjavlkllrf1l1gvoll Jan. Febr. Mars April Mal J{ml Juli Ag. Sept. Okt. N6v. Des. Ar a) b) -0.1 -DA 0.0-0.1 1.6 1.5 3.3 3.1 7.0 9.8 11.6 11.0 8.7 5.1 6.9 9.5 1'1.2 10.8 8.6 4.9 2.7 1.0 2.6 0.9 5.2 5.0 pess rna a6 lokum geta a6 manu15ina juli 1972-oktober 1973 voru ger5ar samanbur6armælingar a hita a Reykjavlkurflugvelli og a 165 Ve5urstofunnar a15 Busta6avegi 9, en par hafa ve15urathuganir i Reykjavik veri15 ger15ar sf6an 9.november 1973. Ni15urst66ur samanbur15arins syndu a15 mesti munur a mana15arhita var O.3 C f tveim mana6anna en annars a bilinu _0.1 til 0.2 (Ve15rattan, arsyfirlit 1980). LEIDRETTINGAR VEGNA MISMUNAR A VEGGSKYLUM OG SERSTÆDUM HITAMÆLASKYLUM A timabilinu 1949-1959 og a nokkrum sto15um jafnvel eftir 1960 voru a ve15urst66vum sett upp serstæ15 hitamælask li i sta15 veggsk la. Veggsk lum var a sinum tima valinn sta15ur a nor6urveggjum en pratt fyrir pa15 na5i sol stundum a15 skina a veggina snemma morguns e15a seint a kvaldin. Einnig gatu husin sjalf valdi5 truflun a hitamælingum. Fra pessu er greint i arsyfirliti Ve15rattunnar 1952. Pvi mi15ur voru ovi5a ger15ar samtima mælingar i veggsk li og serstæ15u mælask li og pess vegna ekki unnt a15 lei15retta me15alhita vegna pess munar sem par er a. f arsyfirliti Ve15rattunnar 1962 er tafla sem synir hitamismun i veggsk li og serstæ15u mælask li fyrir nokkrar ve15urst6l5var. Ennfremur eru i arsyfirliti 1966 birtar samanbur15armælingar a Teigarhorni og i Vfk i MyrdaL A grundvelli pessara gagna hef eg fyrir 6 ve6urst6l5var nota15 serstaka lei15rettingu vegna veggsk lis mi15a15 vi15 pa athugunartima sem nota5ir eru i hitaformulum og eru pær lei15rettingar syndar i l1.t6flu. f fyrrnefndri toflu i arsyfirliti Ve15rattunnar 1962 er sagt a5 lei15retting i Si5umula mi15ist vi15 athugunartima kl8 og 20 a5 islenskum mi15tima (k1.9 og 21

17 GMT). petta er ekki i samræmi vib pab sem fram kemur i sjcyringum vib tafluna um ab notabir seu athugunartimar hitaformulu, en fyrir Sibumula voru peir kl8 og 17 (kl9 og 18 GMT). par sem leibrettingin er notub mibab vib pa athugunartfma vill utreikning mel\alhita 1931 1960 geri eg pab einnig Mr. A Lambavatni og i Vestmannaeyjum (p.e. a St6rhama) nota eg samu leibrettingu vegna veggsjeylis fra upphafi mælinga p6tt fyrir 1931 se annur hitaformula notub. Vir5ist mer pab rettlætanlegt mel\ tilliti til pess ab a Teigarhorni og i Vik i Myrdal par sem sama breyting varb a formulum og par sem unnt var ab reikna leibrettingu fyrir pær bållar eru lei5rettingar af samu stærbargrabu i bå5um tilvikum (sja l1.taflu). A Eyrarbakka er leillretting vegna veggsjeylis svo 6veruleg ( ±0.10) ab henni er sleppt. U.TAFLA Leillrettingar vegna mismunar Il veggskylum og serstællum hitamælaskylum.ian. Febr. Mars April Mai.Iiini.Ildi Ag. Sept. Okt. Nov. Des. SillumiiIi '34.jiiIi'58 0.1 0.2 0.0-0.3-0.3-0.3 -DA -0.3 0.0 0.1 0.2 0.1 Lambavatn '23.jiini'56 0.3 0.3 0.2 0.0-0.3 0.6-0.5-0.3 0.0 0.1 0.3 DA Kvigindisd. 1928 1945 0.5 0.5 DA 0.0-0.3-0.6-0.7-0.3 0.2 0.2 0.2 0.3 '46.jiini'56 DA DA 0.3 0.1 0.0 -DA 0.3 0.0 0.2 0.2 0.2 0.3 Teigarhorn 1901 1930 0.3 0.5 0.1 0.3-0.8-0.8-0.9-0.7-0.2 0.0 0.1 0.2 1931-1964 0.3 0.5 0.2-0.1-0.5 0.6-0.7 0.5-0.1 0.1 0.1 0.3 Vik 1926-1930 0.1 0.1-0.1 0.0-0.3-0.3-0.1 0.0 0.0 0.0 0.1 0.2 1931 1963 0.1 0.1-0.1 0.0-0.2-0.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.2 Vm.eyjar okt.'21-jldi'53 0.1 0.2 0.2 0.1-0.1-0.2-0.2-0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 Retter ab fram komi ab i aburnefndum samanburbarmælingum a Teigarhorni og i Vik i MYrdal er athugunartimi kl20 a5 islenskum mi5tima en ekki kl.21 eins og lengst af var a pvi timabili sem lei5rett er fyrir. Lei5rettingarnar eru engu a5 sibur notabar og getur vart skakkab miklu samanbori5 vi5 a5ra 6vissupætti. Ekki ver5ur seb nakvæmlega af sjeyrslum hvenær serstætt sjeyli var sett upp i Vik. par e5 samanburbarmælingar h6fust i januar 1964 reikna eg me5 veggsjeyli til arsloka 1963. Ab lokum skal serstaklega teki5 fram a5 samanbur5arrnælingar a Teigarhorni f6ru fram timabili5 september 1964"desember 1966 og i Vik arin 1964 og 1965. Samkværnt pvi er ekki teki5 tillit til leibrettinga vegna veggsjeylis fyrir pessar Ivær stii5var vib utreikning me5alhita 1931 1960 sem birtist i arsyfirliti Ve5rattunnar 1962 og si5ar m.a. i b6k minni Ve5urfar a Islandi (1976).

18 EINSTAKAR VEDURSTODVAR. ATHUGASEMDIR Her a5 framan hefur veri5 raki5 me5 hva5a hætti h6fundur leil5retti mana5arhita einstakra ara fyrir 31 vel5urst615 allt fra aldamotumpar til leil5rettingar url5u oparfar sem fyrir flestar ve15urst65var var5 ari5 1956. Vil5 pa vinnu komu fram ymis atri5i var5andi einstakar st6l5var, auk pess sem fyrir kom al5 aætla pyrfti og setja inn gildi i nokkurn tima fyrir einstakar st6l5var. Er rett al5 fara um petta nokkrum or5um. Arnarstapi: Vegna andlåts athugunarmanns var st65in l6g15 nil5ur i oktober 1982. Manal5arhiti eftir pann tlma er aætlal5ur mel5 samanburl5i vi5 Stykkisholm. Blondu/islHjaltabakki: A1lm6rg gildi a arunum 1963-1967 voru, aætlu5 mel5 samanburl5i vi5 l>oroddsstal5i, Hraun svo og mel5alhita 1931-1960. I ljos kom a5 meilalhiti i juli 1931-1960 a Blanduosi er lo.o C en ekki 10.;; eins og birt er i arsyfirliti Ve5rattunnar 1962 og sil5ar m.a. i bokinni Ve5urfar a Islandi (1976). Siglunes: Arin 1934-1935 vantal5i i vinnut6flur. Fyrir pau ar var manailarhiti reiknal5ur samkvæmt formulu beint ur vel5urskeytabokum. Hallormsstallur: Serstakri hitamælalei5rettingu, +0.5 (skv. vinnut6flu vel5urfarsdeildar) var bætt vi5 manal5arhita fra upphafi mælinga til og me5 oktober 1947 (pa ekki fdesember 1946). Nokku5 var um aætlanir hitagilda 1937, 1939 og allt ari5 1940 mel5 samanbur5i vil5 Teigarhorn. Vik i MYrdal: Nokkur gildi manal5arhita voru aætlu5 arin 1926-1929 mel5 samanburl5i vil5 Vestmannaeyjar. Vestmannaeyjar: Vel5urathuganir i Vestmannaeyjum voru i kaupsta5num fra upphafi (1877) til september 1921 en pa var ve5urstmin flutt a Storh6f5a. Vil5 pau umskipti var5 augljost brot i samanbur5i me5alhita i Vestmannaeyjum vi5 mel5alhita nalægra st6l5va. Vegna peirra utreikninga sem sil5ar verl5ur lyst reyndist nau5synlegt al5 leil5retta manal5arhita tlmabilil5 1901-september 1921 pannig a5 hiti væri mi5a5ur vi5 Storh6f5a fra aldamotum. Var petta gert me5 samanbur5i vil5 mel5alhita a Eyrarbakka og Storanupi timabilin 1901-1910 og 1923-1932. Reyndist manal5arhiti a Storhaf5a vera 0.4-1.4 C lægri en i kaupsta5num. Storin6purlHæll: Vi5 athugun kemur i ljos a5 svo vir5ist sem i Meteorologisk Aarbog, ILdel 1910 vanti minusmerki framan vi5 hita i januar 1910 a.8toranupi. Er her nota5ur hitinn -3.8 C i sta5 3.8 C fyrir pennanmanu5. Fyriralla manu5i aranna 1902 og 1930 var me5alhiti aætla5ur me5 samanbur5i vi5 Eyrarbakka. Einnig var oktober,desember 1919 aætlal5ur me5 samanbur5i vi5 Vestmannaeyjar. Notu5 voru aætlu5 gildi ur vinnutaflu ve5urfarsdeildar tfmabili5 januar 1931-juni 1932, en pa tok ve5urst65in Hæll vi5. K6nnun syndi a5 ekki var parf serstakrar lei5rettingar vegna flutnings ve5urst6l5varinnar fra Storanupi yfir a Hæl. Eyrarbakki: A sama hått og fyrir Storanup leiddi athugun i Ijos a5 minusmerki vanti a5 61lum lfkindum i Meteorologisk Aarbog framan vi5 hitann i januar 1910. Er her pvi notal5ur hitinn -3.3 C i sta5 3.3 C fyrir pennan manu5 par e5 utiloka5 er al5 reikna me5 ovenjulegum hlyindum a tveim ve5urstmvum i k61dum manu5i.

19 HELSTU EINKENNI HITAFARSINS MEDALHITI 1901 1988 I>egar hefur komi5 fram a5 a5eins 7 hinna 32 voldu ve5urstmva sem hofu slorf fyrir 1940 hafa starfa5 nær samfeilt fra aldamotum og allar reyndar lengur en pa5. StMvarnar em: Reykjavik, Stykki~h6lmur, Grimsey, Akureyri, Teigarhoru, Vestmannaeyjar og St6riniipur/Hæll. I Stykkisholmi, sem er elsta islenska ve5urstmin, hofust athuganir sidla ars 1845 og næstelsta stmin, Teigarhorn, var stofnu5 ari5 1873 og pa undir heitinu Bemfjor5ur. Fram til pessa em pa5 hitamælingar fra Stykkisholmi sem!yrst og fremst hafa veri5 nota5ar til a5 lysa hitafarsbreytingum herlendis, enda um "lengsta mælitfmabili5 a5 ræ5a auk pess sem par hefur hiti veri5 lei5rettur allt fra upphafi mælinga eins og fram hefur komi5. I>a5 er vel vi5 hæfi a5 hefja umfjollun um hitafar a pessari old me5 pvi a5 lita a me5alhita arabilsins 1901-1988!yrir framangreindar 7 ve5urslo5var (12.tafla). Itreka5 skal a5 me5alhiti i Vestmannaeyjum er mi5a5ur vi5 StorhoIDa allt tfmabili5. Arlegur gangur me5alhita 1901-1988 er syndur a 2.mynd!yrir sex stmvanna i 12.toflu. Bæ5i i loflu og a mynd koma pegar fram nokkur megineinkenni hitafarsins sem benda rna a, svo sellj. breytileiki armwiflj! elli!:...!ll1- hyor! Jlffi '~~fsi:bt2~rr~~!'~ærirt!~~~5g~~inil~g~~~5 ~~~t~~;~~o~dt~illi~e!1~n'~~iltr~~~~~i~~ (Rvk., Sth.). AthYg'liSvert er a5 i Grimsey reynist mars-miinnilm: vera!l;all:lilsti manu5ur arsins og em ve.t.r~~ma~~.~irnir januar-mars_jeyndar me5, svipa5an... L' i \1\ U,,,,, II.... "" I""'" ~ (,.. I l'lota..' 17"" <~"'/[.'::i + '':;-C.f y'\ ~'V\-'J t.t'\."h, tv1!,-t. I/\'I,.'Lf. " ' A... G;:; 't..."r,<,~,l I 6",', (.\,.l' i C'; ti', r Oi'f 'T. it j 3,'" i I.I t~/i'".:.1.' "j

20 me5alhita. Vi/j n()r5ur- og austurstriindina (Gr. og Tgh.) svo og f Vestmannaeyjum er 1ftill sem enginn munur il me5alhita f julf og i1gust. O( 10 8 6 Stnp./Hæll " "..--... 'I /,\./ '\ //. ~/ \ 1. r \.,, ~ \,.. ' 4 1\' 2 _ r / \ "-.....,.... Vm. -- / \ - Vm.--- _ / \ Rvk. O1-:--:-:-:=-...=.---::".-'-------------- -"""-1 Rvk.... -2-4.- Stnp.1 Hæll J F M A M J J Å S o N D o(..,- ]0 8 6 4 2 o -2 /' Tgh._._. _e""'-. /...-.-. / ---...:'\./ / / ",.\./ I ', \ I I ~. / \ ". I \ I :--. /,'. / '-,'e_tgh.... Gr. Ak. -4 J F M A M J J Å S o N D 2.MYND. Arlegur gangur hitans 1901-1988 f ReykjaVIK, Grfmsey, Akureyri, Teigarhorni, Vestmannaeyjum og St6ranupiIHæli.

21 13.TAFLA Hæsti 02 lællsti mana/larmellalhiti 1901 1988. C Jan. Febr. Mars April Mai Juni JUli All. Sept. Okt. Nov. Des. Reykjavik hæst 3.6 5.4 6.1 6.3 9.3 11.5 13.2 12.3 11.8 7.8 6.5 4.7 ar 1964 1932 1929 1) 1935 1941 1936 1939 1939 1915 1945 1933 lægst -7.3-3.3-4.0-0.8 2.3 7.7 8.5 8.2 5.3 0.3-1.7-3.6 ar 1918 1935 1979 1917 1979 1922 1983 1983 1918 1917 1919 1973 StvkkishOlmur hæst 3.1 4.7 5.4 5.4 8.2 10.3 12.2 11.8 10.8 7.8 5.2 4.0 ar 1987 1932 1929 1974 1935 1941 1933 1939 1939 1946 1945 1933 lægst -12.2-4.9-4.7-2.4 0.9 5.9 8.3 6.4 4.8-0.5-1.9-4.6 ar 1918 1935 1902 1917 1979 1907 1970 1903 1979 1917 1973 1973 Grimsey hæst 3.2 3.2 3.8 4.0 6.7 8.9 10.6 10.8 9.3 7.2 3.9 3.4 ar 1947 1932 1964 1974 1939 1909 1927 1939 1941 1946 2) 1933 lægst -13.4-6.9-6.2-5.0-1.6 3.0 4.0 4.3 3.3-1.7-3.5-5.3 ar 1918 1902 1968 1917 1979 1907 1915 1903 3) 1917 1973 1973 Akureyri hæst 3.2 5.0 5.9 6.8 9.5 12.6 13.3 13.2 11.6 7.9 4.8 3.7 ar 1947 1932 1929 1974 1933 1933 4) 1947 1941 1946 1956 1933 lægst -13.6-6.0-6.7-3.9-0.3 5.8 6.3 5.6 3.6-2.5-5.1-6.0 ar 1918 1902 1919 1917 1979 1907 1915 1903 1979 1917 1910 1973 Teillarhorn hæst 3.6 3.7 6.1 6.3 7.2 9.5 10.9 10.8 10.0 7.2 5.1 3.8 ar 1973 5) 1929 1974 6) 1933 1933 1947 1941 7) 1945 1953 lægst -8.0-3.6-4.3-2.5 0.4 3.8 6.5 5.8 4.4 0.7-2.7-3.3 ar 1918 1969 1919 1917 1979 1907 1907 1907 1918 8) 1973 1973 Vestmannaeyjar hæst 4.4 5.9 6.0 6.0 8.1 9.7 11.4 11.0 10.9 7.9 6.7 5.5 ar 9) 1932 1929 1974 1935 1909 10) 11) 1941 1915 1945 1933 lægst -4.2-2.2-2.7-1.0 2.4 6.8 8.0 7.9 5.5 1.4-0.7-1.8 ar 1918 1906 1919 1917 1979 1975 1983 12) 1918 1917 1919 1916 StorinupurfHæll hæst 2.7 3.3 5.4 5.7 9.1 11.5 13.9 12.1 11.2 7.8 4.7 3.3 ar 1947 1932 1929 1974 1935 1933 1939 1939 1939 1915 1945 1933 lægst -8.1-5.3-5.8-2.3 1.5 7.4 8.7 7.9 4.0-1.1-4.0-5.1 ar 1918 1935 1979 1917 1979 1914 1983 1921 1918 1926 1969 1973 1) 1926, 1974. 2) 1941, 1956, 1960. 3) 1918, 1979. 4) 1927, 1933. 5) 1926, 1932, 1948, 1959. 6) 1936, 1961. 7) 1908, 1915, 1959. 8) 1917, 1926. 9) 1947, 1964. 10) 1933, 1936. 11) 1950, 1953. 12) 1903, 1912. Me5alhiti einstakra mana5a getur breyst afar miki5 fra ari til ars. Landi5 liggur oft nærri markum hlyrra og kaldra loftmassa, læg5ir eru J:>vi ti5ar og getur sta5setning peirra ymist leitt til langvarandi nor5anatta me5 kulda e5a su51ægra atta mc5 hlyindum svo mestu andstæ5urnar seu nefndar. pcssi breytileiki kemur skyrt fram i 13.taf1u par sem syndur er hæsti og lægsti mana5arme5alhiti sem komi5 hefur fyrir a st65vunum sja fra aldamotum. Pvi mi5ur er me5alhiti 1901-1988 fyrir sja ve5urstoovar alltof rfr efnivi5ur til a5

22 veita fullnægjandi yfirlit um breytilegt hitafar a landinu el5a til samanburl5ar vil5 skemmri tfmabil Sf5ar f ijessum kafta ver5ur vali5 heppilegt og einkennandi 50 ara tfmabil ijar sem nær allar hinar viildu 32 ve15urstii5var koma vil5 siigu. Mel5 ijeim hætti ver5ur unnt a5 lysa hitafarinu nanar og jafnframt ver5ur me5alhiti ijess tfmabils akj6sanlegt hjalpartæki vi5 samanburl5 milli afmarka5ra tfmabila ijegar fjalla5 ver5ur um hitafarsbreytingar fra aldam6tum. Um hlyjustu og kiildustu ar og arstf5ir aldarinnar er fjalla5 i sf5ari kafta. STADALFRAVIK - ARSTfmR StaOalfråvik månallar og årshita Sta5alfravik mana5ar- og arshita er g65ur mælikvar15i a hversu breytilegur mana15ar- og arshiti er fra ari til ars. Ver15ur jjessari stær15, lyst her a eftir, bæ15i arlegum gangi hennar og breytileika eftir landshlutum. Ymist ver5ur byggt a timabilunum 1901-1985 e5a 1941-1985. Samanbur15ur stal5alfraviks milli ijessara tveggja timabila (vrir ijær 7 ve5urstii5var sem starfa5 hafa alla iildina synir a15 ijar a milli er oftast 6vemlegur munur. Se litil5 a einstaka manu5i nær munurinn a15eins 9 sinnum a5 fara yfir 0.2 e og a5eins einu sinni rett yfir 0.3 (i Gr.). Fyrir arshitann em fravikin milli tfmabilanna a bilinu _0.06 til 0.10. A 3.mynd rna sja ariegan gang sta15alfraviks 1901-1985 (vrir ijrjar ve15urst6l5var, Akureyri sem, eins og sf5ar ver5ur synt, er i ijeim landshiuta ijar sem sta5alfravik em hæst, Vestmannaeyjar ijar sem sta15alfravik er fiesta manu15i lægst og loks (vrir Reykjavik. Sja rna al5 stal5alfravik er mjiig breytilegt eftir arstima. Stærst er ija5 manul5ina januar-mars og er athyglisvert a5 hæstu gildi er a5 finna i mars a ijessum ijrem stii15vum. A ija15 vf5a vi5 um nor5an- og austanvert landil5 og a SulSurlandsundiriendinu (Stnp./Hæll, Eb., I>v./HlSbr.). Annars sta15ar er januargildils jafnhatt elsa heldur hærra. f iillum landshlutum skera manulsirnir juni-agust sig ur me5 lægst gildi sta5alfraviks. Hinn mikli og skarpi munur stalsalfraviks milli vetrar og sumars symr a15 mana5arhiti ver15ur einkum breytilegur fra ari til ars a5 vetrarlagi ijegar læg15ir em ti15ar og djupar og me15alstalssetning ijeirra milsa15 vils landi/5 6regluleg. A5 sumarlagi er myndin allt iinnur. Hitamunur hlyrra og kaldra loftmassa er ija miklu minni og ekki jafn voldugt a5streymi loftmassa og a15 vetrarlagi.

23 c Ak. 2 Ak. Vm. Rvk. Vm. l - J F M A M J J Å 5 OND 3.MYND. Sta5alfravik mana5arhita 1901-1985 i Reykjavik, Vestmannaeyjum og a Akureyri. Skipting i arstillir Svo vir5ist vi5 athugun linuritanna a 3.mynd a5 skipta megi arinu nokku5 greinilega i arstillir a grundvelli sta5alfråviks. Se teki5 me5altal sta5alfraviks 7 ve5urst65va arabili5 1901-1985 og 32 st65va 1941-1985 fyrir einstaka manu5i fæst i ba5um tilvikum sama heildarmynd svo sem sja rna a 4.mynd. Greinilegustu breytingar milli einstakra mana5a eru milli mars og april, mai og juni, agust og september og loks desember og januar. Helsta undantekningin er hversu lagt gildi februar hefur fyrir timabili5 1941-1985 samanbori5 vi5 januar og mars. f umfjollun um hitafar eftir arstima mun eg f pessu riti skipta arinu i arstillir a grundvelli pess breytileika sta5alfraviks sem lesa rna ur 4.mynd. Manu5irnir januar-mars sem hafa i storum dråtturn stærstu fravikin um e5a yfir 2.0 C teljast vera vetur. Manu5irnir april-mai me5 sta5alfravik l'so-1.6 C teljast vor. Athyglisvert er hversu greinilega manu5irnir juni-agllst skera sig ur me5 lægstu me5algildi sta5alfraviks, tæplega 1.0 C fyrir alla prja manu5ina. Teljast peir her vera sumar. Laks eru manu5irnir september-desember nokku5 svipa5ir, po pannig a5 sta5alfravik eykst eftir pvf sem a hausti5 li5ur. Eru gildin a bilinu 1.4-1.8 C e5a i meginatri5um mitt a milli sumars og veturs. J>etta fjogurra mana5a timabil teist her vera haust. J>a5 ver5ur a5 teljast heppilegt vegna ti5s samanbur5ar a5 hinar andstæ5u arsti5ir sumar og vetur hafa jafnmarga manu5i. Hins vegar er rett a5 hafa i huga hva5 var5ar vor og haust a5 aukinn fjoldi mana5a i me5altali arsti5ar dregur ur breytileika stær5arinnar milli ara. il j

24 c- - Sta~alfråvik månaoarhito VETUR meool to I 7 veou rstoova 1901-1985 2.... AUS T - -;-;-:-f---,- ;-;:-.... ~OR - o. o.. H o......, I-- SUMAR c--- - l-............ 0.0...... 0.0...... J F M A M J J A SON O 0 0... o,...... 2 ~ - Sta~o Ifrå vik månaoorhito V ETUR meoattal 32 ve~u r sfobva 1941-1985..,..,..,. r-:-;7" f- HA US T - ::: VOR r-- ~~ - - SUMAR - f- -................................. '"..... J F M A M J J. A SON O 4.MYND. Stal5alfravik manal5arhita, mel5altal 7 ve15urst6l5va 1901-1985 og 32 st6l5va 1941-1985.

BREYTILEIKI STADALFRA.VIKS EFTIR LANDSHLUTUM 25 Me6 pvi a6 lita a sta6alfravik timabilsins 1941-1985 em allar hinar v6ldu 32 ve5urst65var me5 og pvi unnt a5 gera se nokkra grein fyrir breytileika pess eftir landshlutum. Sta5alfravik arshita (5.mynd) er a nær 6llum ve5urst65vunum lægra en sta6alfravik pess mana6ar sem hefur lægst gildi en pa5 er eins og fram hefur komi6 einhver mana5anna juni-agust. Arsgildi einstakra stb6va liggja a bilinu O.53-0.90 o e og er pvi breytileiki eftir landshlutum ekki ykjamikill Lægst em.', ", " '" " " 0,6 Sta6alfrcvik arshita 1941-1985. o C '",,,. 5.MYND. Sta6alfravik arshita 1941-1985, cc. pau vi6 su6urstr6ndina en hækka sf6an nar6ur a b6ginn og em nær alls sta6ar "'O.80 0 e um nar6anvert landi6. Em håmarksgildin a Nar6austurlandi. Fyrir hvem landshiuta fyrir sig rna segja a6 afar 1ftill munur se a annesjum og innsveiturn. Sist a pa6 p6 vits um Su5urland. Sta6alfravik jan6arhita 1941-1985 er synt a 6.mynd. Pa6 er megineinkenni pessa karts hversu mikill munur er milli annesja og innsveita. Ma segja a6 svo se i 6llum landshlutumpar sem innsveitir er a6 finna. Stærst er sta6alfraviki6, e6a ef vill mestur breytileiki januarhitans fra ari til ars, i innsveiturn, vf6a a bilinu 2.4 _2.6 C. Hamarki nær jla6 i innsveiturn nar5austanlands. Gildi vil5 strendur em vf6ast a bilinu 1.8-2.1 C, lægst allra sy5st vil5 su15urstr6ndina (Vm., Vik), a Dalatanga og yst a Snæfellsnesi (Arn.).