Laxa- og fiskilús: hver er staðan í baráttunni?

Transkript

1 Laxa- og fiskilús: hver er staðan í baráttunni? Albert K. Imsland, Akvaplan-niva, Strandbúnaðarþing 2018, Grand Hótel Reykjavík, mars

2 Yfirlit erindis Lífsferill laxalúsar Hitastig og laxalús Laxalús í Noregi Helstu aðferðir til að verjast laxalús Hrognkelsi til aflúsunar á laxi

3 Í stuttu máli: Nauplius situr ekki á fiski Copepoditter: minna en 1 mm Chalimus I: 1-1,7 mm Annað líkamslag en copepodit Chalimus II: 1,8-4 mm Preadulter: 3-7 mm Annað líkamslag en chalimus, kynin mismunandi Fullorðin karldýr: 5 mm- Fullorðin kvendýr: 7 mm- Ekki öll kvendýr með egg! Oppedal 2018

4 Frá Oppedal 2018 Laxalúslirfur dreifast við fulla seltu - Forðast lægri seltu en 32 ppt - Safnast undir efsta ferskvatnslaginu (halóklín)

5 Áseta (fjöldi lúsa) - Fjöldi Copepodit eftir 30 dægurgráður - Lægri áseta við lægri hitastig, en samt alveg niður að 3 C Antall lus/fisk Temperatur ( C) Dalvin et al, in prep

6 Vaxtarhraði (lirfa að fullorðnu kvendýri) 24 C 21 C 18 C 15 C 12 C 9 C 6 C Dagar lirfa að Copepodit 20 C: 2 15 C: 3 10 C: 4 7 C: 7 5 C: 11 3 C Dagar Dalvin et al, in prep

7 Hver er staðan í Noregi? Notast er við mjög stöng skilyrði um aflúsun 0,5 fullorðið kvendýr per lax 0,2 fullorðið kvendýr per lax á ákveðnum svæðum á tímabilinu apríl maí (suður Noregur), og maí júní (norður Noregur) Miðast við seiðagöngur villtra laxa og sjóbirtinga Apríl ( ) 94% undir lúsaviðmiði Júní ( ), 97% undir viðmiði N=510 N=531

8 Laxalús (fullorðin kvendýr) í Noregi Mjög breytilegt á milli landshluta og ára - Hæst snemma á vorin og haustin - Vor- og haustaflúsun með lyfjameðferð enn algeng

9 "Umferðarljósakerfið" sett á í fyrra Framleiðslan á laxi er hægt að auka (grænt), látin standa í stað (gult) eða á að draga saman (rautt) Miðast við áætluð afföll á villtum laxi vegna laxalúsar Hörðaland, hluti Rýgjafylkis og Sognafylki á rauðu ljósi Getur breyst ef ný gögn sýna betri ástand

10 Helstu aðferðir til að verjast laxalús Lyfjameðhöndlun Mekanískar aðferðir Hiti (Optilice, Thermolicer) C í sek Burstar (SkaMik) FLS, Hydrolicer ("háþrýstiþvottur") Ferskvatn 4-8 tímar í ferskvatni í brunnbáti Ferskvatnslok í kví með lúsadúk Dúkur/pils ("luseskjørt") Hreinsifiskar Snapar (í Noregi og Skotlandi) Hrognkelsi

11 Lyfjameðhöndlun Ekki hægt að fá gögn yfir "fjölda meðhöndlana" Upplýsinar um fjölda staðsetninga með matfiskleyfi sem hafa notað lyfjameðferð 2017(VetReg) 167 Antall lokaliteter Emmamektin (Slice) Hydrogenperoksid Deltametrin (AlphaMax) Diflubenzuron (Releeze) Azametifos (Salmosan/ Azasure) Teflubenzuron (Ektobann) Cypermetrin (Betamax) Mer enn 1 legemiddel rekvirert

12 Lyfjameðhöndlun, er að draga úr notkun? Antall lokaliteter Fjöldi útgefinna (VetReg) lyfseðla Verulegur samdráttur á lyfjameðhöndlun á síðasta ári Mengde aktivt virkestoff (kg) Mengde aktivt virkestoff (tonn) Notkun á Slice VetReg FHI Notkun á Hydroxiperoxið VetReg FHI

13 Mekanískar aðferðir: Optilicer (hiti)

14 Mekanískar aðferðir: þvottur Burstaþvottur (SkaMik) "Háþrýstiþvottur" (Hydrolicer)

15 Frá "slökkvistarfi" að fyrirbyggjandi aðferðum! Fyrirbyggjandi Slökkvistarf "Slökkvistarf" dýrt og lítt fyrirsjáanlegt «Einskiptislausn» Neikvæð áhrif á fiskivelferð Dregur úr framleiðslu Neikvæð umhverfisáhrif Áhætta á ónæmi og að lúsafaraldur geti orðið illviðráðanlegur Arnfinn Aunsmo, Måsøval Fiskeoppdrett, 2018

16 Lúsadúkur /pils ("luseskjørt") Vatnsleiðandi dúkur (350 µm möskvar) í kringum nótina sem e.k. pils ("skjørt") 5-10 m frá yfirborði niður í nótina Hindrar að lús að komast í nótina En: Áhrif á súrefnismettun neikvæð Straumur og ölduhæð hafa áhrif Aukin mannaflaþörf

17 Notkun á hrognkelsi til aflúsunar 97% aflúsun Fyrsta rannsóknarverkefnið (NORDLUS) í Noregi 2010 Þá Ertu klikk Seiðaframleiðsla frá 2011 It works (Imsland et al. 2014) Núna Um 33 m hrognkelsaseiði framleidd í Noregi í fyrra og fer líklega yfir 40 m á þessu ári Milljarðaiðnaður Fleiri fyrirtæki sem bjóða sérhæfðan varning fyrir notkun á hrognkelsi í kvíum

18 Hrognkelsi er alæta Étur fiskilús af bestu lyst Étur laxalús í miklum, en breytilegum, mæli Hægt að auka lúsaát m.a. með því að venja á "lifandi fóður" og með kynbótum 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 artemia/lice Marine feed Control Pre Count a,b b Days a a b c % lúsaætur í fjölskyldum

19 Stórskala tilraun hjá Nordlaks pils og hrognkelsi (sumar og haust) 0,7 0,6 7.5%, Total Lús öll stig 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 3.75%, Total 0%, Total Marktækt minna af lús í hrognkelsahópunum í sept (38-40) og okt-nóv (45-47) Vika nr.

20 Lerøy Aurora mismunandi innblöndun hrognkelsi (vetur og vor) ,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 4% 6% 8% Kontroll C. Kynþroska kvenlýs Uke nr. 4% 6% 8% Kontroll D. Fiskilús Uke nr. Minna af kynþroska kvenlús í hrognkelsahópum Minnkar í hlutfalli við íblöndun Marktækt minna af fiskilús í hrognkelsahópum í feb. og mars

21 Samantekt Lágur sjávarhiti dregur úr, en kemur ekki í veg fyrir, fjölgun laxalúsar Stöng skilyrði um lúsaásetu í Noregi sem flestar stöðvar uppfylla Staðbundnar sveiflur mikið vandamál Hluti vestur Noregs á rauðu ljósi Margar aðferðir til að draga úr eða losa sig við lús Dregur ört úr lyfjanotkun Samnýting hrognkelsis og lúsadúks virkar vel hjá mörgum stórum framleiðendum í Noregi

22 Takk fyrir mig & May the Force be with you - always