Sakshandsamar, innvalstelefon Håvard Rød, 5557 2143 Vår dato 05.05.2015 Dykkar dato 22.04.2015 Vår referanse 2015/5765 331.1 Dykkar referanse Odda kommune, Opheimgata 31, 5750 Odda ODDA KOMMUNE - BUDSJETT OG ØKONOMIPLAN Fylkesmannen har motteke særutskrift av kommunestyresak om budsjett for 2015 og økonomiplan, vedteke i kommunestyremøte 18.desember 2014. Kommunen er ikkje under statleg kontroll og godkjenning etter kommunelova 60. Etter 15 i forskrifter om årsbudsjettet skal årsbudsjettet, slik det er vedteke av kommunestyret, liggja føre som eige dokument innan 15. januar. Økonomiske oversyn må vera utarbeidd innan 1. mars i budsjettåret. Etter kommunelova 45 tredje punkt skal innstillinga til årsbudsjett ha vore lagt ut til offentleg gjennomsyn i minst 14 dagar før handsaming i kommunestyret. Det er lagt opp til reduksjon i skatteøyret for kommunane frå 11,4 prosent i 2014 til 11,35 prosent i 2015. Frie inntekter Kommunen har budsjettert med kr. 193,8 mill. i skatt på eige og inntekt for 2015. I dette beløpet inngår det naturressursskatt med kr. 36,0 mill. I 2014 var det ein samla skatteauke for kommunane i landet på 1,9 prosent. Pårekna skatt i statsbudsjettet tilseier ein skatteauke for kommunane frå 2014 til 2015 med 5,6 prosent. Kommunen sitt skattenivå i 2014 var 107,7 prosent av landsgjennomsnittet. I rammeoverføring til kommunane er det symmetrisk inntektsutjamning. Kommunar med skattenivå over landsgjennomsnittet får eit trekk i 2015 tilsvarande 60 prosent av differansen mellom eige skattenivå og landsgjennomsnittet. Kommunar med skattenivå under landsgjennomsnittet får kompensasjon i 2015 tilsvarande 60 prosent av differansen mellom landsgjennomsnittet og eige skattenivå. Kommunar med skattenivå under 90 prosent av landsgjennomsnittet får også tilleggskompensasjon tilsvarande 35 prosent av differansen mellom 90 prosent av landsgjennomsnittet og eige skattenivå. Kommunen sine frie inntekter består av ordinær skatt og statleg rammeoverføring, medrekna inntektsutjamning. Sum frie inntekter er budsjettert til kr. 376,7 mill. Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: 55 57 28 51 Kommunal- og samfunnsplanavdelinga Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: 974760665 E-post: postmottak@fmho.no Internett: www.fylkesmannen.no/hordaland
Inntektsprognosen for 2015 er no oppdatert med endelege innbyggjartal pr. 01.01.2015 og innkomen skatt i 2014. Grunnlaget for inntektsutjamninga vil vere innbyggjartal pr. 01.01. 2015. For innbyggjartilskot og utgiftsutjamninga med aldersfordeling er grunnlaget innbyggjartal pr. 01.07.2014. Dei budsjetterte frie inntektene er om lag på same nivå som i inntektsprognosen. I dei budsjetterte inntektene er det teke omsyn til at naturressursskatten berre blir vidareført på same nominelle nivå frå 2014 til 2015. Inntektsprognosen byggjer på føresetnadene om skattevekst i statsbudsjettet. Det er uvisse knytt til om denne skatteveksten er realistisk. Noverande inntektsprognose basert på statsbudsjettet kan difor vere for høg. Kommunen bør vurdera dei frie inntektene i budsjettet nærare etter at revidert nasjonalbudsjett er lagt fram. Eigedomsskatt Det er budsjettert med om lag kr. 76,4 mill. i eigedomsskatt for 2015. Eigedomsskatten for 2015 er sju promille på verk og bruk i heile kommunen. Innkomen eigedomsskatt i 2014 var om lag kr. 78,0 mill. Løns- og prisauke Prisindikatoren for kommunesektoren for 2015 er i vedteke statsbudsjett 3,0 prosent. Prisindikatoren består av pårekna lønsvekst 3,3 prosent og pårekna prisvekst på varer og tenester med 2,5 prosent. Avdrag I økonomireglane er det gitt minimumskrav for storleiken på årlege avdrag. Etter kommunelova 50 sjuande ledd kan attståande løpetid for kommunen si samla gjeldsbyrde ikkje overstiga den vegde levetida for kommunen sine anleggsmidlar ved det siste årsskiftet. Kommunelova set eit minstekrav til totale låneavdrag for kommunen. Ein hovudregel vil vere at årlege låneavdrag som eit minimum må utgjere om lag 3 ½ - 4 prosent av lånegjelda. Fylkesmannen tilrår kommunane at dei ordinære avdraga minst er på dette nivået. Det er budsjettert med kr. 21 ¾ mill. i ordinære avdrag. Dei budsjetterte avdraga utgjer om lag fire prosent av lånegjelda ved utgangen av 2014. Det er i samsvar med det vi har tilrådd kommunen som eit minstenivå for ordinære avdrag. Driftsresultat Kommunelova 46 punkt 6 legg til grunn at det blir budsjettert med eit driftsresultat som minst er tilstrekkeleg til å dekka renter, ordinære avdrag og nødvendige avsetjingar ( inkl. inndekning av underskot ). Paragraf 3 i forskriftene om årsrekneskapen presiserer nærare det driftsrekneskapen og investeringsrekneskapen skal omfatta. Som hovudregel må til dømes ei inntekt og innbetaling som ikkje er ordinær bli ført i investeringsrekneskapen. 2
Netto driftsoverskot i budsjettet er kr. 22,6 mill. Det er planlagt nytta til avsetjing disposisjonsfond og til driftsfinansiering av investeringar. Kommunen sitt netto driftsoverskot i rekneskap for 2014 var om lag 8,6 prosent av driftsinntektene. I vedteke budsjett for 2015 er netto driftsoverskot om lag 3,0 prosent av driftsinntektene. Netto driftsresultat må bli vurdert i samanheng med kommunen sine høge inntekter. Kommunen er i ein spesiell situasjon som følgje av dei høge inntektene. Kommunen må difor unngå at ein for stor del av inntektene blir brukt til driftsføremål. Det er viktig at kommunen ikkje er for sårbar ved ein svikt i inntektene eller ved andre uventa tilhøve. På bakgrunn av kommunen sine høge inntekter, som for ein stor del kjem frå eigedomsskatt og naturressursskatt, bør kommunen auka netto driftsoverskot i dei komande åra til eit høgare nivå enn i årets budsjett. Kommunestyret har vedteke ei målsetjing om eit netto driftsoverskot på seks prosent av driftsinntektene, noko som etter vår vurdering vil vere eit tilstrekkeleg høgt nivå for kommunen. For å ha økonomisk handlefridom over tid, er det viktig å opparbeide eit høgare disposisjonsfond slik at kommunen blant anna kan handtere svingingar i inntektene og ha stabilitet i tenestene. I årsrekneskapen ved utgangen av 2014 er disposisjonsfondet kr. 39,4 mill. Disposisjonsfondet er no høgare enn i tidlegare år, men det er framleis behov for å opparbeide fondsmidlar til eit høgare nivå. Ei ytterlegare fondsoppbygging med om lag 25 prosent vil vere føremålstenleg for kommunen. Investering, lånegjeld og kapitalutgifter I 2015 er det planlagt brutto investeringar for til saman kr. 66.374.000,-. Dei største investeringane er innan vatn og avlaup. VAR - investeringane utgjer til saman kr. 44,0 mill. Dei største investeringane elles er i nye sjukeheimsplassar, heis til kino/bibliotek, utskifting av bruer med meir. Eigenkapitalinnskot KLP er budsjettert med kr. 1,8 mill., som i samsvar med regelverket blir finansiert utan bruk av lån. VAR - investeringane, kr. 44,0 mill., blir finansierte fullt ut med bruk av lån. Andre investeringar blir finansierte utan bruk av lån, det vil seie med driftsfinansiering og bruk av avsetjingar samt investeringstilskot. Vi har rekna ordinær langsiktig gjeld pr. 31.12.2013 pr. innbyggjar for kommunane i fylket utanom Bergen til kr. 66.068,- (kommunekassa - ikkje konsern). I dette talet er ikkje pensjonsforplikting medrekna. Det tilsvarande talet for kommunen er kr. 75.239,-. Det generelle gjeldsnivået for kommunane i landet har auka vesentleg, og nivået må bli vurdert som høgt. Kommunane samla i fylket utanom Bergen har eit gjeldsnivå som ligg noko høgare enn landsgjennomsnittet. Landsgjennomsnittet (kommunekasse - ikkje konsern) si lånegjeld ved utgangen av 2013 var kr. 60.995,-. Kommunen si brutto lånegjeld ved utgangen av 2014 er rekna til om lag kr. 530 mill., eller kr. 76.200,- pr. innbyggjar. 3
Kommunen har høg lånegjeld. Gjelda er vesentleg høgare enn gjennomsnittet for kommunane. Sjølv om kommunen har høge inntekter, medfører den høge gjelda at kommunen er sårbar for ein svikt i inntektene eller eit høgare rentenivå. Det er difor viktig at kommunen berre tek opp lån til sjølvfinansierande investeringar innan vatn, avlaup og renovasjon. Alle andre investeringar bør bli finansierte utan bruk av lån. Oppsummering Vi tilrår kommunen at netto driftsoverskot blir auka til eit høgare nivå i dei komande åra enn i årets budsjett. Kommunestyret har vedteke ei målsetjing om eit netto driftsoverskot på seks prosent av driftsinntektene, noko som etter vår vurdering vil vere eit tilstrekkeleg høgt nivå for kommunen. Det er viktig å opparbeide eit høgare disposisjonsfond slik at kommunen kan handtere blant anna svingingar i inntektene og ha stabilitet i tenestene. Ei ytterlegare fondsoppbygging med om lag 25 prosent, i høve til nivået ved utgangen av 2014, vil vere føremålstenleg for kommunen. Kommunen har høg lånegjeld. For at gjeldsbelastninga ikkje skal bli for høg i framtida, er det viktig at kommunen avgrensar låneopptaka til sjølvfinansierande VAR-investeringar. Andre investeringar bør bli finansierte utan bruk av lån. Med helsing Lars Sponheim Rune Fjeld ass. fylkesmann Brevet er godkjent elektronisk og har difor inga underskrift Gjenpart: Indre Hordaland revisjonsdistrikt, Postboks 274, 5702 Voss Hordaland fylkeskommune, Sekretariat for kontrollutval, Postboks 7900, 5020 Bergen 4
5