Forfall vert å melda til kundetorget på tlf 53 45 85 00, som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling.

Fitjar kommune Møteinnkalling Utval: Formannskapet Møtestad: Kommunestyresalen, Fitjar rådhus Dato: 03.12.2014 Tid: 15:00 Forfall vert å melda til kundetorget på tlf 53 45 85 00, som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling. Innkalling er sendt til: Namn Funksjon Representerer Wenche Tislevoll Ordførar H Agnar Aarskog Varaordførar AP Harald Rydland Medlem KRF Lars Ove Rimmereid Medlem SP Arne Prestbø Medlem H Varamedlemar Funksjon Representerer Thoralf Åge Røen Varamedlem AP Frode Pletten Varamedlem H Sigurd Andre Maraas Varamedlem FRP Grete Marit Veka Maraas Varamedlem SP Dagfinn Brekke Varamedlem KRF Wenche Tislevoll Ordførar Bente Fitjar Møtesekretær Side1

Saksnr Innhald Lukket PS 99/14 PS 100/14 PS 101/14 PS 102/14 Godkjenning av protokoll Saker handsama etter delegering Tal på kommunestyremedlemmer Ny kommunereform - kartlegging av situasjonen i kommunane PS 103/14 Budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 PS 104/14 PS 105/14 PS 106/14 PS 107/14 PS 108/14 Fornying av kausjon i Stiftinga Havnahuset Finansforvaltningsreglement Vedteken ramme for investering til bustadar - utvida nytteområde Kulturminneplan - høyringsframlegg Avtale med Engevik & Tislevoll AS om bruk av justeringsreglane for moms for byggjefeltet Brakjehaugen på Vestbøstad PS 109/14 Kulturprisen 2014 PS 110/14 Næringsprisen 2014 PS 111/14 PS 112/14 PS 113/14 PS 114/14 Omsorgbustader Førespurnad om kjøp av eigedom i Årskog Ymse Meldingar Vedk. sak PS 107/14 Kulturminneplan, høyringsframlegg plandokumentet vert sendt på ipad fredag 28.11.2014. Side2

Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2014/26 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 24.11.2014 Godkjenning av protokoll SAKSFRAMLEGG Utval sak Utval Møtedato 99/14 Formannskapet 03.12.2014 Vedlegg: Protokoll frå møte i formannskapet 05.11.2014. Framlegg til vedtak: Formannskapet godkjenner protokoll frå møte 05.11.2014. Atle Tornes Rådmann Side3

Side4

Side5

Side6

Side7

Side8

Side9

Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2014/26 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 24.11.2014 SAKSFRAMLEGG Saker handsama etter delegering Utval sak Utval Møtedato 100/14 Formannskapet 03.12.2014 Samandrag: Følgjande er handsama etter delegering: DS 18/14 Førehandsgodkjenning av startlån Framlegg til vedtak: Formannskapet tek delegeringssaka til vitande. Atle Tornes Rådmann Side10

Fitjar kommune Arkivkode: 014 Saksmappe: 2014/698 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: 26.11.2014 SAKSFRAMLEGG Tal på kommunestyremedlemmer Utval sak Utval Møtedato 101/14 Formannskapet 03.12.2014 Kommunestyret 17.12.2014 Saksopplysningar: Etter kommuneloven 7, 3. ledd skal kommunestyret sjølv ta stilling til talet på medlemmer i kommunestyret for neste valperiode. Vedtaket må gjerast innan 31. desember nest siste året i valperioden. Kommunar som har under 5 000 innbyggjarar nest siste årsskifte før valet, kan velja å ha så få som 11 kommunestyremedlemmer. Denne valperioden er det 17 medlemmer i Fitjar kommunestyre. Kommune Innbyggjarar 01.01.2013 Kommunestyremedlemmer Etne 4 040 21 Fitjar 2 980 17 Tysnes 2 736 21 Jondal 1 046 17 Ullensvang herad 3 403 21 Eidfjord 952 17 Ulvik herad 1 113 17 Granvin 904 13 Fusa 3 818 21 Samnanger 2 434 21 Austevoll 4 838 21 Vaksdal 4 132 21 Modalen 383 13 Øygarden 4 563 23 Austrheim 2 833 17 Fedje 569 15 Masfjorden 1 696 17 Framlegg til vedtak: Rådmannen legg fram saka utan tilråding. Atle Tornes Rådmann Side11

Fitjar kommune Arkivkode: 002 Saksmappe: 2014/333 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: 27.11.2014 SAKSFRAMLEGG Ny kommunereform - kartlegging av situasjonen i kommunane Utval sak Utval Møtedato 102/14 Formannskapet 03.12.2014 Saksopplysningar: Samarbeidsrådet for Sunnhordland er sekretariat for ei felles saksutgreiing om kommunereforma, og Odd Henry Dahle er engasjert som prosjektleiar. I Fitjar kommune er formannskapet med tillegg av Sigurd Andre Maraas referansegruppe for arbeidet, og Wenche Tislevoll og Harald Rydland er kommunen sine representantar i den samla prosjektgruppa. I samband med utgreiinga er det sendt ut spørsmål til alle kommunane. Referansegruppa har laga framlegg til svar, med bistand frå administrasjonen. Framlegg til vedtak: 1. Formannskapet vedtek å senda inn svar på spørsmål som framlagt. Atle Tornes Rådmann Side12

NY KOMMUNEREFORM - STATUS I KOMMUNEN Etter Stortingshandsaming har departementet fastslått at alle kommunar skal gå gjennom prosessen med å diskutere og vurdere samanslåing, samt gjera vedtak innan våren 2016. Stortinget har slutta seg til desse overordna måla for reforma: Gode og likeverdige tenester til innbyggjarane Heilskapleg og samordna samfunnsutvikling Bærekraftige og økonomisk robuste kommunar Styrka lokaldemokrati Kommunereforma er ein velferdsreform. Det handlar om betre velferdstenester der folk bur, no og i framtida: gode barnehagar, gode skular og god pleie og omsorg. Det handlar også om kva som skal til for å ta vare på dei innbyggjarane som treng det aller mest: Barn som treng barnevernet, rusavhengige, menneske med psykiske helseutfordringar og dei som fell utanfor. Kommunereforma handlar også om ein betre organisering i område der både innbyggjarar og næringsliv dagleg kryssar kommunegrenser, og der større kommunar vil kunne gje ein meir heilskapleg og god planlegging for innbyggjarane. Departementet har utarbeida ein vegleiar for utgreiinga og prosess. I denne viser ein til at ekspertutvalet for kommunereforma har sett opp ti kriteria som alle kommunar må vurdere. Sunnhordlandskommunane har hatt ei felles saksutgreiing om kommunereforma, og der står også mandatet for arbeidet: Mandatet er å få utarbeidd eit faktabasert grunnlag, som i neste omgang skal gjera interesserte kommunar i stand til å vedta framtidig kommunestruktur i Sunnhordland. Prosjektgruppa for kommunereforma i Sunnhordland er samde om å fylgja departementet sin vegleiar. Denne kartlegginga kjem i tillegg til at ein vil setje opp oversikt over andre kvantitative data på kvar kommune. Del 1: Generelle spørsmål Kva er unikt med kommunen? Fantastisk fin skjærgard Stor på vindkraft/fornybar energi Ligg gunstig plassert geografisk Har ei rik og spennande historie Regionrådet for kommunane Austevoll, Bømlo, Etne, Fitjar, Kvinnherad, Stord, Sveio og Tysnes A Postboks 444, 5403 Stord T 53 45 67 90 Orgnr. 971 492 910 E firmapost@samarbeidsraadet-sunnhordland.no W samarbeidsraadet-sunnhordland.no Side13

Kva er det største fortrinn? Dersom ein skal trekkja fram eitt fortrinn med tanke på framtidig vekst og utvikling må det vera geografisk plassering Kva er det viktigaste satsingsområdet i kommunen i dag? Ivaretaking og utvikling av gode tilbod for busetnad og næringsliv Kor ligg det viktigaste potensialet for videre utvikling av kommunen? Tilrettelegging av tenlege areal for næringsutvikling og bustadbygging Samferdsel og kommunikasjon Kva er særskilt utfordrende i kommunen? At me vert for små og ikkje har tyngde nok til å hevda oss i dei viktige kampane DEL 2: Spørsmål i høve til kriteria i vegleiaren Tenesteytar Kva er sterke og svake sider ved kommunen som tenesteytar i dag? Kommunen, gjennom politikarane og dei tilsette, er tett brukarane av dei kommunale tenestene. Dette er oftast positivt, men kan i vanskelege saker like snart vera negativt. Liten organisasjon gjev raske tilpassingar til nye behov og føresetnader. Spesialiserte tilbod og tenester må organiserast interkommunalt, for å sikre spesialkompetanse, som små kommunar manglar. Kva er utfordringane i forhold til forventa demografisk utvikling? Kommunen har ei god aldersfordeling mellom innbyggjarane. Det ser ikkje ut for at Fitjar får større utfordringar med den såkall eldrebylgja enn elles i kommunesektoren. Halda tritt med planbehov, barnehageplassar og kontroll over klassedeling i skulen. Fitjar har mange sjukeheimsplassar, og er difor bra rusta til auken i eldre. Store utfordringar med yngre brukarar og rusmiddelavhengige. Kva utfordringar har kommunane når det gjeld kompetanse, spesialisering og rekruttering? Å ha god nok tilgang på kompetanse er ei stor utfordring i ein såpass liten organisasjon som Fitjar kommune, der det trengt spisskompetanse innafor ei rekkje ulike fagfelt. Store utfordringar innan plan og tekniske fag. Rekrutterer bra til lærarar, sjukepleiarar og fagarbeidarar. Kva finnes av interkommunalt tenestesamarbeid? Side14

Miljø, landbruk, barnevern, skatteoppkrevjar, krisesenter, brannførebygging og kontroll, skjenkekontroll, pedagogisk-psykologisk teneste. Det er omfattande samarbeid om støttefunksjonar, som til dømes fagsystem og IKT-samarbeid. Kva er status i kommunane når det gjeld økonomiske nøkkeltal? Fitjar kommune ligg noko i underkant av nærliggjande kommunar i lånegjeld per innbyggjar, men dette vil venteleg jamne seg ut frå neste år, på grunn av Fitjar sine investeringar. Myndigheitsutøving Skape mangel på kapasitet og kompetanse utfordringer for myndigheitsutøvinga? Plan og byggesak har eit lite og sårbart arbeidsmiljø. Det er uråd å rekruttere oppmålar. Nav har utfordringar med eit stort rusmiljø, noko som hindrar arbeid med dei andre ansvarsområda til kontoret. Korleis er tilgangen på juridisk kompetanse i dag? Det er tilsett to juristar i kommunen, men ingen har juridisk arbeid som hovudoppgåve. Kommunen vurderer å leggje juridiske tenester på anbod for rammeavtale. Kva er omfanget av klager, og korleis fordeler desse seg på ulike forvaltningsområde? Innan oppvekst er det ikkje registrert klager på barnehagelova eller opplæringslova. Det er jamleg klager på vedtak innan helse og omsorg, men få omgjeringsvedtak frå Fylkesmannen i Hordaland. Plansaker gjev mange klagesaker, men få blir omgjort. Korleis er saksbehandlingstidene og kvaliteten på saksbehandlinga? Kvaliteten på sakshandsaminga er i hovudsak god, noko tilbakemeldingar frå tilsyn viser. Det er utfordringar innan sakshandsaming for spesialiserte og juridiske problemstillingar. Innan skule og oppvekst er det gjort eit arbeid for å kvalitetssikre og rutinefeste den delen av sakshandsaminga som blir gjort på skulane. Sakshandsamingstida innan plan- og byggjesak er varierande etter innkomne saker. Få tilsette gjer at utslag av endring i saksmengde gjev store skilnadar i sakshandsamingstid. Har kommunen gode rutinar og system for myndigheitsutøving? Kva utfordringar er avdekka gjennom statlege tilsyn? I utgangspunktet gode rutinar, og tilsyn viser ikkje djuptgåande avvik. Rutinefestinga varierer mellom fagområda. I kva grad er det problem med habilitet, og kva utfordringar skaper dette? I ein liten kommune som Fitjar er det ikkje uvanleg at politikarar er ugilde grunna bindingar til selskap og personar som har saker til behandling. Dette har politikarane eit bevisst forhold til og er snare til å seia i frå dersom dei er i tvil. Side15

Habilitet er ikkje ei særskilt stor utfordring i Fitjar kommune. Samfunnsutviklar Kva utfordringar står kommunane føre i dag med tanke på å fremje ein langsiktig og heilskapleg utvikling, både kvar for seg og for regionen som heilskap? Det kan vera vanskeleg å sjå regional heilskap for det som gjeld samferdsel, arealpolitikk og liknande når ulike kommunar arbeider kvar for seg innafor ein felles arbeids- og buregion. Korleis er situasjonen i kommunane når det gjeld befolkningsutvikling, næringsutvikling og sysselsetting? No om dagen går det svært bra. Fitjar kommune scorar godt på alle desse felta. Kva oppgåver og utfordringar krev felles løysingar på tvers av kommunegrensene? Samferdsel, næringsutvikling, busetjing, arealpolitikk og ein del av tenesteprosuksjonen. I kva grad evner kommunen å gjennomføra vedtak i plan- og utbyggingssaker? Kommunen burde gjerne hatt meir mot og musklar for å gjennomføra ein del av planane og vedtaka. Det kan lett verta konfliktar mellom ulike interesser og då kan det vera behageleg for kommune å halda seg unna. Demokratisk arena Korleis er lokaldemokratiet organisert i dag, og kva former for deltaking er etablert? Kommunestyret Kontrollutvalet Formannskapet Utval for plan og miljø Korleis er rekrutteringa og engasjementet for å driva politisk arbeid? Dei fleset partia slit med å få nok engasjerte folk til å stå på listene. Kva parti er representert og korleis er aktiviteten i partiorganisasjonane? For tida er Høgre, KrF, AP, SP og FrP representerte i Fitjar kommunestyre. Intrykket er at styret i lokallaga og kommunestyregruppene arbeider godt i saman. Å få folk til å stilla på medlemsmøte i partia er ikkje så enkelt å få til. Difor er ikkje det forumet å rekna som noko viktig demokratisk arena. Korleis er valdeltakinga og det lokalpolitiske engasjementet? Utval for oppvekst og omsorg Side16

Fitjar har tradisjon for å ha høg valdeltaking ved kommunevalet. Listene vert mykje endra, noko som tyder på bra engasjement hos veljarane. 80 75 70 65 60 55 50 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 1222 Fitjar 1221 Stord 1219 Bømlo 0 Hele landet Korleis vert lokalpolitisk styring drive - overordna styring eller detaljstyring? I Fitjar, som elles, vert det mykje detaljstyring mellom dei store linjene. Det er ofte detaljar i sakene som er viktig for innbyggjarane, og då får dette sjølvsagt stor merksemd. Korleis er forholdet mellom saksmengde og tid til å driva lokalpolitikk i kommunestyret? Mykje av den lokale politikken vert utforma i fagutvala før sakene vert sendt vidare til kommunestyret. Kommunestyret set av ein del tid på temamøter som gjeld overordna tema. Del 3: Anna I tillegg ønskjer prosjektgruppa å få svar på følgjande: Kva interkommunale selskap er kommunen med i? Sunnhordland interkommunale legevakt IKS, Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS, Krisesenter Vest IKS, Interkommunalt arkiv i Hordaland IKS, Samarbeidsrådet for Sunnhordland IKS. Er det nokre område kommunen meiner ei større samanslåing vil føre til betre resultat? Overordna samfunnsutvikling Som tenesteytar på dei områda der den enkelte kommune ikkje er i stand til å løysa dette på eiga hand. På ein del sentrale område innan tenesteproduksjonen er det viktig å sikra direkte demokraisk styring og kontroll i staden for alternativet, som oftast er intekommunale selskap eller samarbeidsavtalar. Side17

Kva nye oppgåver bør overførast til kommunane ved ei kommunesamanslåing? Det bør leggjst til rette for å endra på oppgåvefordelinga innan offentleg sektor, slik at kommunan mellom anna kan få overført større ansvar for m.a.: Tannhelse Vidaregåande skular Veg og anna samferdsle Side18

Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2014/433 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: 24.11.2014 SAKSFRAMLEGG Budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 Utval sak Utval Møtedato 103/14 Formannskapet 03.12.2014 Kommunestyret 17.12.2014 Vedlegg: 1. Møtebok frå oppvekst og omsorg 18. november 2. Møtebok frå plan, miljø og utvikling 25. november 3. Uttale Råd for funksjonshemma 4. Uttale Ungdomsrådet 5. Uttale Eldrerådet (vert utdelt i møte) 6. Rådmannen sine innspel til budsjett 2015 Samandrag: Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 ligg som vedlegg i Formannskapssak 91/14. Formannskapet handsama budsjettframlegget frå Rådmannen i møte 5. november, og gjorde følgjande vedtak: «Budsjettet vert sendt utval for oppvekst og omsorg, utval for plan og miljø, eldreråd, ungdomsråd og råd for funksjonshemma for uttale. Formannskapet ber utvala drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare. Formannskapet skal også drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare innafor eige budsjett.» Budsjettet vart handsama i utvala (vedlegg): 10. november / 1. desember - Eldreråd 14. november Råd for funksjonshemma 18. november - Utval for oppvekst og omsorg 25. november Utval for plan og miljø 26. november Ungdomsråd Rådmannen har utarbeidd innspel til budsjettet på nokre punkt som ikkje var klart, eller er endra, til førre møte (vedlegg), mellom anna budsjettavtalen i Stortinget. Framlegg til vedtak: Budsjettet vert lagt ut på høyring i perioden 3. desember til 17. desember. Formannskapet rår kommunestyret til å vedta Rådmannen sitt budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 med følgjande endringar: Atle Tornes Rådmann Side19

Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2014/674 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: 12.11.2014 MØTEBOK Budsjett oppvekst og omsorg Utval sak Utval Møtedato 49/14 Utval for Oppvekst og omsorg 18.11.2014 Vedlegg: Sak PS 91/14 frå formannskapet 05.11.14 Rådmannen sitt framlegg til budsjett Samandrag: Formannskapet handsama i møte 05.11.14 sak PS 91/14 - Budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 - med slikt vedtak: «Budsjettet vert sendt utval for oppvekst og omsorg, utval for plan og miljø, eldreråd, ungdomsråd og råd for funksjonshemma for uttale. Formannskapet ber utvala drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare. Formannskapet skal også drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare innafor eige budsjett.» Utval for oppvekst og omsorg sine ansvarsområde er kapitel 2 Skule, og kapitel 4 Helse og omsorg. Teknisk drift av skular, institusjonar (Havnahuset og FBB) ligg under plan og miljø, og har indirekte verknad for drifta av kapitla. Framlegg til vedtak: Saka vert lagt føre utan tilråding. Behandling i Utval for Oppvekst og omsorg - 18.11.2014: Rådmann Atle Tornes og økonomisjef Trond Salmo orienterte generelt om framlagt budsjett. Skulesjef John Karsten Raunholm og helse- og sosialsjef Anne Berit Hovstad Johansen orienterte om sine områder innan budsjettet. Administrasjonen svara på spørsmål frå utvalet. Framlegg til vedtak frå representanten Thoralf Røen (AP): Dersom det skal gjerast endringar i det framlagde budsjettet for oppvekst og omsorg, med omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare, må det utarbeidast ein oversikt som syner kva fylgjer dette vil få for det framtidige tilbod til innbyggjarane i Fitjar kommune med alternative forslag. Dette må gjerast før utvalet kan ta stilling til endringar i budsjettet. Vedtak: (Samrøystes) Dersom det skal gjerast endringar i det framlagde budsjettet for oppvekst og omsorg, med omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare, må det utarbeidast ein oversikt som syner kva fylgjer dette vil få for det framtidige tilbod til innbyggjarane i Fitjar kommune med alternative forslag. Dette må gjerast før utvalet kan ta stilling til endringar i budsjettet. Atle Tornes Rådmann Side20

Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2014/674 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 19.11.2014 MØTEBOK Budsjett 2015 Avdeling for plan og utvikling Utval sak Utval Møtedato 110/14 Utval for plan og miljø 25.11.2014 Vedlegg: Sak PS 91/14 frå formannskapet 05.11.2014 Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2015 Samandrag: Formannskapet handsama i møte 05.11.2014 sak PS 91/14 Budsjett 2015 og økonomiplan 2015-2018 med slikt vedtak: «Budsjettet vert sendt utval for oppvekst og omsorg, utval for plan og miljø, eldreråd, ungdomsråd og råd for funksjonshemma for uttale. Formannskaper ber utvala drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare. Formannskapet skal også drøfta omprioriteringar og tiltak som kan redusera drifta ytterlegare innafor eige budsjett.» Utval for plan og miljø sine ansvarsområde er kapittel 3 - Plan, utvikling og miljø. Framlegg til vedtak: Saka vert lagt føre utan tilråding. Behandling i Utval for plan og miljø - 25.11.2014: Økonomisjef Trond Salmo orienterte om budsjett 2015. Utvalet drøfta saka og kom med slikt framlegg til innspel. Utval for plan og miljø støtter tiltaka i forslaget til budsjett i kap 3000 for 2015. Utvalet vil likevel følgje avdelinga for plan, kundetorg og oppmåling tett slik at ei eventuell tilsetjing i vakante stillingar kan leggjast inn i revidert budsjett i 2015. Utvalet oppmodar formannskapet om å finna plass til at investering i 2016 som gjeld frigjeringsverkty til Fitjar Brannvesen vert framskynda til 2015 Vedtak: (Samrøystes 4 røyster) Utval for plan og miljø støtter tiltaka i forslaget til budsjett i kap 3000 for 2015. Utvalet vil likevel følgje avdelinga for plan, kundetorg og oppmåling tett slik at ei eventuell tilsetjing i vakante stillingar kan leggjast inn i revidert budsjett i 2015. Utvalet oppmodar formannskapet om å finna plass til at investering i 2016 som gjeld frigjeringsverkty til Fitjar Brannvesen vert framskynda til 2015 Atle Tornes Rådmann Side21

Side22

Råd for funksjonshemma i Fitjar har handsama Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2015 og Økonomiplan 2015 2018 i møte 14.11.20 og vil koma med fylgjande uttale: Rådet meiner framlegget er nøkternt og gjev ei sakleg framstilling av dei utfordringane og moglegheitene som ligg føre. Me har med interesse lest skildringa av den demografiske situasjonen i Fitjar, med ei forventa auke i innbyggarar i aldersgruppa 66 år og eldre, samstundes som det er forventa ei relativ reduksjon i aldersgruppa mellom 20 og 66 år. Rådet vil peika på at det vil vera behov for satsing på tiltak som kan bremsa ei auke tenestilbodet til eldre, fordi det vil ikkje vera berekraftig viss det blir lagt opp til same tilbod og finansiering som i dag. Samstundes vil det vera naudsynt å halda tenestenivået til menneske med nedsett funksjonsevne på eit nivå som kan forhindra større funksjonsnedsetting. I helse og sosialbudsjettet er tiltak som kan dra i ønska retninga, sett passive. Me tenker då særskilt på 1. Konsulent i fast stilling ved Helse og omsorgsavdelinga, som også bør ha eit auka fokus på samhandling 2. Ergoterapeut i fast stilling 3. Tiltaksarbeidar for ungdom Undersøkingar frå andre kommunar som har satsa bevisst på ei slik dreiing av tenestetilbodet frå rein pleie og omsorg til meir førebyggande arbeid, viser at kommunen kan tene inn satsinga i løpet av kort tid (under 1 år). Viss ein får det til, kan kommunen tene 2 kr for kvar krone som ver brukt. Det er og mogleg å søkja delfinansiering gjennom stimuleringstiltak gjennom stat og kommune. Slik finansiering krev auka administrative ressursar. Me les vidare at kommunen har fått ein reduksjon i medfinansiering. Rådet skjønar og at det er fristande å nytta desse midlane fritt i kommunebudsjettet, men meiner det er viktig å sjå reduksjonen i samanheng i auka ansvar kommunen har for samhandling mellom dei ulike tenestenivåa i helse og sosialsektoren. Råd for funksjonshemma er uroa over at det ikkje viser tydlegare att i rådmannens budsjettforslag korleis Fitjar Kommune skal løyse det. Avslutningsvis vil rådet gje kommunen honnør for at det no er sett av midlar til bygging av omsorgsbustader. Med vennleg helsing Sigrid Fangel (leiar) Side23

UTTALE FRÅ U-RÅDET TIL BUDSJETTET 2015 Ungdomsrådet hadde ein gjennomgang av budsjettet på møte 26.11.2014. Økonomisjefen gjekk gjennom budsjettprosess og tala i budsjettet. Etter dette kom u-rådet med følgjande uttale: KULTUR: 1. TID TIL UNGDOMSRÅDET: I kommentar til budsjettet står det at kultur- og informasjonssjef skal ta seg av ungdomsrådet dersom hennar stilling vert utvida til 100% Det er viktig at ho får dette, for det å ha ein vaksenperson i kommunen betyr mykje for at vår meining skal bli høyrt. Det er og viktig at denne vaksne personen har tid til å vera med på arrangement og møter når me har behov for det. Denne hausten har dette ikkje vore på plass og i mellomtida har ein fått både ny skulebruksplan og vedteke å ta i mot flyktningar UTAN at ungdomsrådet har fått uttale seg. Det er ikkje bra. 2. RUSFRITT UNGDOMSARRANGEMENT 16.MAI Kultur har også planer om eit rusfritt ungdomsarrangement den 16.mai (sjå s 58 i Rådmannen sitt framlegg). Dette tiltaket må løftast opp. Det er svært viktig at ein har eit alternativ til uorganiserte festar utan vaksne til stades. Spesielt denne kvelden. Det å vera med på eit slikt arrangement kan hindra at dei alkoholdebuterer på denne kvelden. OPPVEKST: 3. FLYTTING AV 7.TRINNET TIL RIMBAREID For elevane på Rimbareid er det kjekt når det kjem nye elevar utanfrå, for det utvidar miljøet. For elevane på dei små skulane, så har ein kjennskap til at nokre ikkje ønskjer å skifta skule etter 6.trinn, men elevar som har prøvd å skifta skule stiller seg positiv til dette. Skulemiljøet på dei små skulane kan bli litt «smått» og ein er klar for et større miljø når ein skal begynne i 7.klasse. 4. KUTT I MIDLAR TIL LÆREVERK Det er ille at ein har tenkt å spare pengar på læremiddel til elevane i skulen. Bøker vert øydelagde og må erstattast. Det er og viktig at læreverka er oppdaterte og inneheld det me faktisk skal læra og at ein heile tida er oppdatert. Dessutan er det mykje meir arbeid for lærarane når det som står i bøkene ikkje stemmer. DRIFT OG VEDLIKEHALD 5. INNSPARING REKREASJON, SKULE OG IDRETTSBYGG Det er ikkje bra at ein sparer inn på vedlikehald av miljøet i kring oss. Fitjar treng ikkje sjå ut som eit «kråkereir». Side24

Fitjar kommune Notat Dykkar dato: Dykkar ref: Vår dato: Vår ref: Arkiv: Sakshandsamar: 27.11.2014 2014/433-6645/2014 150 Trond Salmo Til: Formannskapet Rådmannen sine innspel til budsjett 2015 1) Endringar som følgje av lokale lønstingingar 2014: Det var satt av 1,3 mill. til å dekke effekten av lokale lønstingingar 2014. Desse er no klare, og fordelinga vert: Administrasjon kr 160.971,- Skule og oppvekst kr 527.556,- Plan, utvikling og miljø kr 114.313,- VAR kr 24.972,- Pleie og omsorg kr 561.418,- Kultur kr 21.669,- Sum kr 1.410.899,- Noko vert dekka på sjølvkostområda, slik at bruk av fond vert auka med kr 27.640,-. Stord sin del av SFLMK er teken omsyn til. Netto meirkostnad vert kr 83.259,- (per år) sett i høve til avsetjinga på 1,3 mill. 2) Endringar som følgje av VAR-budsjettet: Viser til eiga sak om VAR-budsjettet. Avskrivingane vert ikkje så store som føresett i Rådmannen sitt framlegg. Motpost avskrivingar må difor reduserast tilsvarande. Nettoeffekten vert redusert balanse med: 2015 2016 2017 2018 Reduksjon overskot 66.099,- 31.761,- 32.452,- 33.629,- Justering endringar sjølvkost: Bruk av bundne fond vert redusert med kr 72.700,- Bevilling plan, utvikling og miljø vert redusert med kr 30.000,- Bevilling VAR vert redusert med kr 42.700,- Bevilling økonomisk forvaltning vert auka med kr 66.099,- 3) Avtale statsbudsjett KrF-V-H-FrP Tala som vert presentert er usikre. Dei er i basert på KS si tolking, og eigne anslag. Endringane gjev kommunen 244.000,- meir i rammeoverføring og 168.000,- meir i tilskot, totalt 412.000,-. Endringane gjev kommune auka utgifter til barnehage med 252.000,- Side25

Virksomhetens navn Side 2 av 2 a) Endring i tilskotssatsar til ikkje-kommunale barnehagar: I budsjettavtalen mellom H, Frp, Krf og V vart det einigheit om å utsetja innføringa av auken i makspris i barnehage til 1. mai. Dette fører til at tilskotssatsane må korrigerast til: a. 175.137,- for små born med full plass b. 84.112,- for store born med full plass c. 4.404,- i kapitaltilskot per barn (uendra) Dette fører til at totalt tilskot til ikkje-kommunale barnehagar må aukast med 75.000,-. I tillegg vert inntektene redusert i eigen barnehage med 25.000,-. b) Endring minstekrav til foreldrebetaling til 1. mai Auken i midlar skal tilsvara utgifter for Fitjar på 30.000,-, til 100.000,- for 2015. Kommunen har sett av 70.000,- til dette i Rådmannen sitt framlegg. c) 2600 fleire barnehageplassar Auke i overføringa svarer til 122.000,- i utgiftsauke (svarar til 3 store plassar frå 1. august). (Mrk. Det er stilt spørsmål om utviding av talet på plassar 1/1-15 frå ein av dei private barnehagane.) d) Reduksjon av eigendel ressurskrevjande tenester Reduksjonen fører til at kommunen får 80% auke for reduksjonen på 35.000,- (anslag) per brukar. Då me har seks brukarar, vil tilskotet auka med 168.000,- e) Auke i rammetilskot som følgje av styrking av skulehelsetenesta og helsestasjonar Fitjar har allereie styrka tenesta med ein 20% stillings i Rådmannen sitt framlegg. f) Reduksjon som følgje av øyremerking av rusarbeid Kommunen har ikkje lagt inn auke i tenesta i Rådmannen sitt framlegg. 4) Utfyllande informasjon om omorganiseringa plan, kundetorg og informasjon Det har gjennom 2014 kome inn svært mange plan- og byggjesaker, noko som gjer at ein vil oppnå sjølvkost ved avdelinga. Ein sakshandsamar har sagt opp sin stilling, og fråtrer frå nyttår. Det er venta inn færre saker i 2015 enn i år, og det er budsjettert med sjølvkost basert på at det ikkje blir tilsett i stillinga som blir ledig. For at det skal vera kapasitet til å handsama dei sakene som er venta, må det leggjast inn betydeleg meir arbeid med byggjesaker på medarbeidarar i kundetorget. Dette vil gå ut over oppgåvene ved Kundetorget, og i informasjonsarbeidet. Som avbøtande tiltak for å sikra informasjonsverksemda som kundetorget har ansvar for per i dag, har rådmannen lagt inn 20 prosent stilling til informasjonsarbeid ved Kundetorget, tiltenkt kultur- og informasjonssjef. Gjennom denne organiseringa vil kultur- og informasjonssjef i tillegg kunne overta ungdomsrådet, som treng ny sekretær frå 2015. Det er usikkert kor store ressursar frå kundetorget som må overførast til planavdelinga for å få gjennomført det budsjetterte saksomfanget. Ettersom desse stillingane er budsjettert på kundetorget, vil overføringa ikkje ha innverknad på totalbudsjettet. Med helsing Trond Salmo Økonomisjef Side26

Fitjar kommune Arkivkode: 613 Saksmappe: 2014/770 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 25.11.2014 SAKSFRAMLEGG Fornying av kausjon i Stiftinga Havnahuset Utval sak Utval Møtedato 104/14 Formannskapet 03.12.2014 Kommunestyret 17.12.2014 Vedlegg: 1. Skriv frå Nordea til Stiftinga Havnahuset dagsett 5 november 2014. 2. Kommunestyresak PS 42/10. 3. Godkjenning av garanti dagsett 14. oktober 2010. Bakgrunn: I samband med etablering av Nordea som ny långjevar i Havnahuset hausten 2004, vart det inngått ein avtale med Nordea om refinansiering av eit lån til selskapet Stiftinga Havnahuset med føresetnad om kommunal garanti. Denne garantien var då ein simpel garanti som er gjort for 10 år og går ut 15/12-2014. Saldoen på lånet var pr november 2014 kr 9.842.574, men det stå att eit avdrag, og skal vera 9.776.000 pr 1. januar 2015. Nordea ber no om at denne garantien blir fornya. Vurdering: Det er i dag 3 lån i stiftinga der to er i Kommunalbanken med kommunal sjølvskuldskausjon og det tredje i Nordea med simpel kausjon. Det er normalt at kommunen gir garantiar for slike lån. Forskjellen på ein simpel garanti/kausjon og ein sjølvskuldskausjon er at kreditor ved ein sjølvskuldkausjon ved mishald hos debitor kan gå direkte mot garantisten/kausjonisten utan å gå vegen om debitor, medan han ved ein simpel kausjon må ta det han kan hos debitor, og først då kan han gå på kausjonisten. Med slik tryggleik som bakgrunn gir også långjevar normalt betre rente i tilfelle sjølvskuldskausjon enn ved simpel kausjon. Det kan dreia seg om 2-3 tidels prosent. Kommunen har i leigeavtalen med Stiftinga eit ansvar for å dekka alle kostnader med framandkapital i selskapet, som inkluderer både renter og avdrag. Det tilseier at kommunen uansett om dette er simpel eller sjølvskuldskausjon sit med det reelle ansvaret. Det er utenkjeleg for kommunen at Stiftinga kan gå konkurs, og me har to andre lån med sjølvskuldkausjon i Stiftinga. Det einaste me vinn ved ein simpel kausjon er tida kreditor treng for å gå via Stiftinga mot kommunen, enn direkte. Då er det ikkje snakk om lang tid. Alt talar difor for at me bør gir ein sjølvskuldskausjon. I kommunestyresaka frå 2010 går det fram at kommunen vedtok å gje sjølvskuldskausjon ovafor alle långjevarane, også Nordea, for heile(?) låneperioden, men av fleire grunnar vart ikkje denne garantien gjennomført for Nordea. Og no ber dei om at den simple kausjonen blir fornya. Dei stadfester pr telefon at ein sjølvskuldskausjon vil medføra lavare rente. Ei eventuell fornying av avtalen innebærer ikkje noko høgare risiko for kommunen då beløpet er betalt ned i samsvar med løpetida. Imidlertid har nedbetalingsplanen ein bratt nedbetaling mot slutten av låneperioden. Lånet løper til desember 2030. Side27

I samband med at me no formelt fornyar garantien, er det ynskjeleg at me gir ein sjølvskuldskausjon for å oppnå betre lånevilkår. Dette har me erfaring frå både Gamle Fitjar tinghus AS og FKIB, då me «vann» 0,3% på rentesatsen ved å gje sjølvskuldsgaranti. Det er ynskjeleg at denne fornyinga også vil gjelda refiannsiering i annan bank viss ynskjeleg. Saka frå 2010 omfatta og rett til å endra avdragsvilkåra. Ein kausjon skal godkjennast av Fylkesmannen før han er gyldig. Det er naturleg at garantiramma i dokumentet blir redusert til dagens skuldnivå pluss 10% som det vert kravt. Me har vore i kontakt med fylkesmannen for å avklara kor vidt vedtaket frå 2010 og gjeld i dag, slik at me kan sleppa kommunestyrehandsaming og godkjenning av garantien. I skrivande stund har me ikkje fått tilbakemelding. På grunn av at saka kom oss i hende tysdag denne veka, og det er behov for meir vurdering, vert saka difor lagt fram førebels, med atterhald om kva tilbakemeldinga frå fylkesmannen viser. Me vil då og vurdera avdragsvilkåra. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Fitjar kommune gir ein sjølvskuldskausjon ovanfor Stiftinga Havnahuset for eit lån på inntil kr. 10 mill. + 10%. Atle Tornes Rådmann Side28

Side29

Side30

Side31

Side32

Side33

Side34

Side35

Side36

Side37

Side38

Side39

Fitjar kommune Arkivkode: 250 Saksmappe: 2014/779 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: 27.11.2014 SAKSFRAMLEGG Finansforvaltningsreglement Utval sak Utval Møtedato 105/14 Formannskapet 03.12.2014 Kommunestyret 17.12.2014 Vedlegg: 1 Reglement for finansforvaltning for Fitjar kommune Saksopplysningar: Finansforvaltningsreglementet skal vedtakast av kommunestyret ein gong kvar valperiode. Gjeldande reglement vart vedtatt 16. juni 2010. Uavhengig kompetanse, kommunen sin revisor, skal vurdera om reglementet er i samsvar med reglane i kommunelova og gjeldande finansføresegn før det vert vedteke. Revisor har gått gjennom nytt finansreglement, og gitt munnleg tilslutning til at det er i samsvar med lov og føresegn. Offisiell godkjenning vil bli gitt etter handsaming i Formannskapet, føresett at eventuelle endringar og er i samsvar med lov og føresegn. Eit nytt moment i reglementet er risikovurdering bygd på objektive kriterier, og grenseverdiar til denne, og viser til resultat av stresstest (jf. finansforvaltningsrapport) Sakshandsamar har ikkje funne tilsvarande i andre kommunar. Skalaen bør reflektere politisk risikovilje i Fitjar kommune. Føreslåtte grenseverdiar (meirkostnadar / brutto driftsinntekter): Risiko Grense Beløp i 2014-kr Svært låg < 0,1 % < 250.000,- låg 0,1 % - 0,2 % Opp til 500.000,- Moderat 0,2 % - 0,5 % Opp til 1,25 mill. Høg 0,5 % - 1,0 % Opp til 2,5 mill. Svært høg > 1,0 % Over 2,5 mill. Viktige storleikar til vurdering av grenseverdiar: Rentesjokk vil inntreffa i snitt ein gong kvart 10. år. Tilrådd overskot 1,75 % (TBU haust 2014) 4,4 mill. Mindreforbruk 2015 i Rådmannen sitt framlegg 863.000,- Mindreforbruket har svingt mellom 0,6 mill. og 7,4 mill. sidan 2005. Vurdering: Viktige endringar i den nye reglementet: a) Ein tek bort plasseringsalternativet pengemarkedsfond. Dette alternativet krev ein del arbeidsressursar, utan at ein vil få dei store gevinstane. b) Ved opptek av nye lån til investeringar, skal desse no kunngjerast på DOFFIN / TED. Bakgrunnen er avgjerd i KOFA. c) Ut frå vurderingane som vart gjort i høve til opptak av nytt lån til investeringar i sommar, har ein føreslått å endra minimums- og maksimumsgrensene for rentesikting. I dette reglementet ligg grensene på minimum ¼ rentesikring, og maksimum på ¾. I førre reglement var grensene på høvesvis 1/3 og 2/3. d) Ein tek inn eit punkt om nedbetaling av gjeld; at denne skal minimum vera i samsvar med prinsipp om minimumsavdrag Side40

e) Det er komme inn definisjon av langsiktige finansielle midlar. Dette var ikkje aktuelt i 2010, då Fitjar var ROBEK-kommune. f) Plassering av langsiktig likviditet er og ny. Ein avgrensar plassering til driftskonto og fastrenteavtale / høgrentekonto. g) Risikovurdering var stort sett basert på skjønn i det førre reglementet. No har ein skildra stresstest (henta frå standard i finansnæringa). h) Det er komme til ein skala for å vurdere risiko. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å vedta vedlagt Finansreglement for Fitjar kommune. Atle Tornes Rådmann Side41

Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune Vedteke av kommunestyret 17. desember 2014 Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 1 Side42

Innhald 1. Finansreglementet sitt verkeområde... 3 1.1 Meininga med reglementet... 3 1.2 Kven reglementet gjeld for... 3 2. Heimel og verknad... 3 2.1 Heimel... 3 2.2 Verknad... 3 3. Forvaltning og forvaltningstypar... 3 4. Føremål... 4 5. Generelle rammer og avgrensingar... 4 6. Forvaltning av ledig likviditet og andre midlar tenkt for driftsføremål... 4 6.1 Innskot i bank... 5 6.4 Felles plasseringsavgrensingar... 5 6.5 Rapportering... 5 7. Forvaltning av gjeldsportefølje og andre finansieringsavtalar... 5 7.1 Vedtak om opptak av lån... 5 7.2 Val av låneinstrument... 6 7.3 Tidspunkt for låneopptak... 6 7.4 Konkurrerande tilbod... 6 7.5 Val av rentebindingsperiode bruk av sikringsinstrument... 6 7.6 Storleiken på det einskilde lån spreiing av låneopptak... 6 7.8 Nedbetaling av lån... 7 7.7 Trekkrettar... 7 7.8 Rapportering... 7 8. Forvaltning av kommunen sine langsiktige finansielle aktiva... 7 8.1 Definisjon... 7 8.2 Aksjar... 7 8.2.1 Anleggsaksjar... 8 8.2.2 Støtteaksjar... 8 8.2.3 Interesseaksjar... 8 8.2.4 Finansaksjar... 8 8.3 Plassering av langsiktig likviditet... 8 9. Vurdering og kvalitetssikring av finansiell risiko... 8 9.1 Risikovurderingar... 8 9.2 Kvalitetssikring... 9 Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 2 Side43

1. Finansreglementet sitt verkeområde 1.1 Meininga med reglementet Reglementet skal gje rammer og retningsliner for den samla finansforvaltninga. Reglementet gir eit samla oversyn over dei rammer og avgrensingar som gjeld, og dei fullmakter / instruksar og rutinar som vert heimla i dette reglementet. Vidare definerer reglementet avkastnings- og risikonivå som er akseptable for plassering og forvaltning av likvide midlar, plassering og forvaltning av langsiktige finansielle aktiva og opptak av lån / forvaltning av gjeld. 1.2 Kven reglementet gjeld for Reglementet gjeld Fitjar kommune med verksemder organisert som kommunale føretak og interkommunalt samarbeid etter kommunelova sin 27 der Fitjar kommune er vertskommune. I den grad disse verksemdene har en eigen finansforvaltning skal denne utøves i samsvar med dette reglementet, eller i tilfellet med interkommunalt samarbeid, etter eit avtalt finansreglement som er godkjent av kommunestyret. 2. Heimel og verknad 2.1 Heimel Reglementet er utarbeida på bakgrunn av. Lov om kommunar og fylkeskommunar av 25. september 1992, 52 Føresegn om kommunar og fylkeskommunar si finansforvaltning fastsett av KRD 9. juni 2009 (FOR 2009-06-09 nr 635). 2.2 Verknad Reglementet trer i kraft frå og med 01.01.2015, og gjeld til nytt finansreglement er vedteke. Finansreglementet skal vedtakast minst ein gong i kvar kommunestyreperiode. Dette reglementet erstattar alle tidlegare reglar og instruksar som kommunestyret har vedteke for kommunen si finansforvaltning. 3. Forvaltning og forvaltningstypar Reglementet omfattar forvaltninga av alle finansielle aktiva (plasseringar) og passiva (renteberande gjeld). Gjennom dette finansreglementet er det vedtatt målsettingar, strategiar og rammer for: Forvaltning av likviditet. Forvaltning av gjeld og andre finansieringsavtalar Plassering og forvaltning av langsiktige finansielle aktiva. Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 3 Side44

4. Føremål Finansforvaltninga har som føremål å sikre ei rimeleg avkastning på kommunen sine plasseringar samt stabile og lave netto finansieringskostnader på låneporteføljen innanfor definerte risikorammer. Dette vert forsøkt oppnådd gjennom følgjande delmål: Kommunen skal til ei kvar tid ha tilstrekkeleg likviditet (inkludert trekkrett) til å dekkje daglege betalingspliktar Plassert overskotslikviditet skal over tid gi ei god og konkurransedyktig avkastning innanfor definerte krav til likviditet og risiko, når ein tek omsyn til tidsperspektivet på plasseringane. Lånte midlar skal over tid gi lågast mogleg totalkostnad innanfor definerte krav til refinansieringsrisiko og renterisiko, når ein tek omsyn til trongen for føreseielege og stabile lånekostnader. Forvaltning av langsiktige finansielle aktiva skal gi ei god langsiktig avkastning til ein akseptabel risiko. (Fitjar kommune har ikkje slike aktiva i dag.) 5. Generelle rammer og avgrensingar Kommunestyret skal sjølve gjennom fastsetting av dette finansreglement, ta stilling til kva som er tilfredsstillande avkastning og vesentleg finansielle risiko, jf. Kommunelova 52. Reglementet skal byggja på kommunen sin eigen kunnskap om finansielle marknadar og instrument. Kommunestyret skal ta stode til prinsipielle spørsmål om finansforvaltninga, under dette kva som vert rekna som langsiktige finansielle aktiva. Rådmannen får fullmakt til å inngå avtalar i samsvar med dette reglementet. Rådmannen får fullmakt til å plassere kommunen sine midlar i samsvar med reglane i dette reglementet. Rådmannen får fullmakt til å forvalte kommunen si gjeldsportefølje i samsvar med retningslinene i dette reglementet Det ligg til rådmannen å utarbeide naudsynte fullmakter / instruksar / rutinar for dei einskilde forvaltningsformene.. Finansielle instrument og / eller produkt som ikkje er eksplisitt tillete nytta gjennom dette reglementet, kan ikkje nyttast i finansforvaltninga. Kommunen kan i si finansforvalting nytte seg av andre finansielle instrument, såkalla avleda instrument / derivat. Slike instrument skal vere konkret nemnt under dei einskilde forvaltningsformene og dei må nyttast innanfor risikorammene til underliggjande aktiva eller gjeld og skal inngå i berekninga av finansiell risiko. Konkrete rammer for forvaltning av kommunens midlar til driftsformål (inkl. ledig likviditet), gjeldsporteføljen og langsiktige finansielle aktiva vert omtala kvar for seg. 6. Forvaltning av ledig likviditet og andre midlar tenkt for driftsføremål Midlar til driftsføremål (inklusiv ledig likviditet) kan plasserast i bankinnskot. Plasseringane skal gjerast i norske kroner (NOK). Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 4 Side45

Det skal inngåast rammeavtale for å ivareta trongen for banktenester. Ved val av hovudbank vert det stilt krav om at banken skal ha tilstrekkeleg økonomisk evne og tryggleik. Det kan gjerast avtale om trekkrett. Driftslikviditet skal plasserast i kommunens hovudbank, eventuelt supplert med innskot i andre større spare- eller forretningsbankar med forvaltningskapital som overstiger NOK 1 mrd. Ledig likviditet og andre midlar berekna for driftsføremål utover kva kommunen treng for å dekke betalingspliktar dei næraste 3 månadane, kan plasserast etter følgjande retningsliner: 6.1 Innskot i bank Hovudregel er at ledig likviditet vert ståande på driftskonto. Dersom fastrenteavtale gjev vesentleg betre rentevilkår enn bankavtalen gjev, kan avtale om plassering av ledig likviditet på inntil 3 månadar inngås. 6.4 Felles plasseringsavgrensingar Samla innskot i bank / kredittinstitusjon skal ikkje overstige 1 % av forvaltningskapitalen til institusjonen. Kommunen sitt samla innskot i ein bank / kredittinstitusjon, utanfor hovudbankavtalen, skal ikkje overstige 10 mill. 6.5 Rapportering Rådmannen skal per 30. april og 31. august, leggje fram rapportar for kommunestyret som syner status for forvaltninga av ledig likviditet og andre midlar berekna for driftsformål. I tillegg skal rådmannen etter årets utgang leggje fram ein rapport for kommunestyret som syner utviklinga gjennom året og status 31.12. Rådmannen sin rapport skal innehalde følgjande: Fordeling på dei ulike plasseringsalternativa/ typar aktiva i kroner (marknadsverdiar) og i prosent av dei samla midlane til driftsføremål Eigne rentevilkår samanlikna med marknadsrentene. Kommentarar knytt til samansetning, rentevilkår/avkastning, vesentlege marknadsendringar og endring i risikoeksponering. Skildring og vurdering av avvik mellom faktisk forvaltning og risikorammene i finansreglementet. 7. Forvaltning av gjeldsportefølje og andre finansieringsavtalar 7.1 Vedtak om opptak av lån Vedtak om opptak av lån vert gjort av Kommunestyret. Rådmannen får fullmakt til å ta opp lån i samsvar med Kommunestyret sitt lånevedtak, godkjenne lånevilkår og forvalte kommunen sine innlån etter dei retningslinene som går fram av dette reglementet og i samsvar med reglane i Kommunelova sin 50 om låneopptak. Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 5 Side46

Rådmannen får fullmakt til å refinansiera eksisterande gjeld, under dette inngå renteavtalar (FRA) og rentebytteavtalar (SWAP) innanfor rammene i dette reglementet. 7.2 Val av låneinstrument Det kan berre takast opp lån i norske kroner. Lån kan takast opp som direkte lån i offentlege og private finansinstitusjonar, samt i livselskap. Det er ikkje høve til å legge ut lån i sertifikat- og obligasjonsmarknaden. Lån kan takast opp som opne seriar (serielån) og utan avdrag (bulletlån). Finansiering kan også skje gjennom finansiell leasing. 7.3 Tidspunkt for låneopptak Låneopptaka skal vurderast opp mot likviditetsbehov, vedteke investeringsbudsjett, forventningar om renteutvikling og generelle marknadsforhold. 7.4 Konkurrerande tilbod Opptak av ordinære banklån skal kunngjerast på DOFFIN / TED. Det vert høve til unntak ved opptak av lån i statsbank (t.d. startlån i Husbanken). 7.5 Val av rentebindingsperiode bruk av sikringsinstrument Styring av låneporteføljen skal skje ved å optimalisere låneopptak og rentebindingsperiode i forhold til oppfatningar om framtidig renteutvikling og innanfor eit akseptabelt risikonivå gitt eit overordna ønske om føreseielege og stabile lånekostnader. Forvaltninga skal legge til grunn følgjande: a) Refinansieringsrisikoen skal reduserast ved at tidspunktet for renteregulering / forfall er spreidd. b) Gjennomsnittleg attverande rentebinding (durasjon vekta rentebindingstid) på samla renteberande gjeld skal til ei kvar tid vere mellom 1 og 5 år. c) Minimum 1/4 av gjeldsporteføljen skal ha flytande rente (rentebinding kortare enn eit år), minimum 1/4 skal ha fast rente, mens 1/2 skal vurderast ut i frå marknadssituasjonen. d) Delen av gjeldsporteføljen som har fast rente, bør fordelast med rentebinding mellom 1 til 10 år på ein slik måte at kommunen får så låg refinansieringsrisiko som mogleg. For å oppnå ønska rentebinding, kan ein ta i bruk renteavtalar (FRA) og rentebytteavtalar (SWAP). Rentesikringsinstrument kan nyttast for å endre renteeksponeringa for kommunen si lånegjeld Derivathandelen må ikkje lausrivast frå finansforvaltninga elles, og berekningar under punkt b) ovanfor skal inkludere FRA- og SWAP-kontraktar. Kvar derivatkontrakt som vert inngått må grunngjevast. Som motpart ved inngåing av slike kontraktar skal kommunen berre nytte større bankar med brei erfaring innan området. 7.6 Storleiken på det einskilde lån spreiing av låneopptak I forvaltninga vert det lagt opp til følgjande: Normalt skal det berre takast opp eit lån per år til investeringar. Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 6 Side47

Lån til vidareformidling / startlån skal tas opp som separate lån. Eit einskild lån skal ikkje utgjere meir enn 25% av kommunen si samla gjeldsportefølgje. 7.8 Nedbetaling av lån Nedbetaling av lån skal, som minimum, skje i samsvar med vedtak etter prinsipp om minimumsavdrag. 7.7 Trekkrettar Ved behov kan kommunen avtala trekkrettar som sikrar at ein kan få tilført likviditet på maksimum ei vekes varsel utan å gå vegen om formelt låneopptak. Trekkrettane bør avtalast slik at ein i tilfelle overskotslikviditet og kan nedbetala på trekkretten innan ei veke utan formelle krav. 7.8 Rapportering I samband med tertialrapportering per 30. april og per 31. august skal det rapporterast på status for gjeldsforvaltninga. I tillegg skal utviklinga gjennom året og status pr 31.12 rapporterast til kommunestyret. Rapporten skal innehalde følgjande: Opptak av nye lån (inkl. avtaler om finansiell leasing) Refinansiering av eldre lån Samansetning av låneporteføljen fordelt på dei ulike typar passiva (i NOK og %) Løpetid for passiva og gjennomsnittleg rentebinding Eigne rentevilkår samanlikna med 3 mnd. NIBOR. Kommentarar knytt til endring i risikoeksponering, attverande rentebinding og rentevilkår i forhold til kommunen si økonomiske stode og stoda i lånemarknaden samt føreståande finansierings- og refinansieringstrong Skildring og vurdering av avvik mellom faktisk forvaltning og risikorammene i finansreglementet. 8. Forvaltning av kommunen sine langsiktige finansielle aktiva 8.1 Definisjon Langsiktig likviditet er definert som udisponerte midlar; disposisjonsfond og ubundne drifts- og investeringsfond. 8.2 Aksjar Kjøp av aksjar kan vera definert som langsiktige finansielle aktiva. Aksjekjøp kan såleis inntil vidare ikkje finansierast ved bruk av lån. Kommunen sine aksjar og ansvarlege lån i ulike selskap er næringspolitisk eller samfunnsmessig motivert (selskapa vert omtalt i Rådmannen si eigarskapsmelding). Då investeringane og eigarskapa ikkje er finansielt motivert, er dei ikkje omfatta av finansreglementet. Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 7 Side48

8.2.1 Anleggsaksjar Som anleggsaksjar definerer ein investeringar i aksjar i tiltak der det elles ville vore eit naturleg alternativ med ei direkte kommunal investering t.d. kulturbygg eller idrettsanlegg. Anleggsaksjar kan finansierast med langsiktige lån, dersom fylkesmannen godkjenner dette. Kommunen kan og nytta kommunale fond etter vedtak i kommunestyret. Som anleggsaksjar vurderer ein og aksjar i selskap for interkommunale føremål eller liknande. 8.2.2 Støtteaksjar Som støtteaksjar definerer ein investeringar der kommunen går inn med aksjar for å få i gang ein ynskt aktivitet, eller som direkte støtte til tiltaket, og det ikkje er naturleg med eit direkte kommunalt engasjement. Investeringar i støtteaksjar kan vera med reint bagatellmessig beløp. Investeringar i støtteaksjar kan ikkje finansierast med lån, men kommunen kan nytta kommunale fond til føremålet etter vedtak i kommunestyret. 8.2.3 Interesseaksjar Som interesseaksjar definerer ein investering med små beløp i selskap som har karakter av interesseorganisasjonar for bestemte føremål, og der kunnskap og støtte til føremålet er avgjerande for investeringa. Investering i interesseaksjar kan ikkje finansierast med lån eller fondsmidlar. 8.2.4 Finansaksjar Det er per i dag ikkje aktuelt for Fitjar kommune å plassere i finansaksjar. Om denne situasjonen skulle endre seg, kan finansreglementet verta teken opp til revidering. 8.3 Plassering av langsiktig likviditet Langsiktig likviditet kan stå på driftskontoen og nyttast som driftslikviditet. Fitjar kommune kan plassere langsiktig likviditet på fastrenteavtale / høgrentekonto med løpetid på inntil 1 år. 9. Vurdering og kvalitetssikring av finansiell risiko 9.1 Risikovurderingar Det skal til kvar rapportering til kommunestyret gjerast følgjande risikovurderingar: Finansnæringa nyttar følgjande parameter i stresstest for eit rentesjokk: Parallelt lineskift i rentekurva på 2 %-poeng Eigedommar taper 10 % av verdien Norske aksjar taper 30 % av verdien Utanlandske aksjar taper 20 % av verdien Reglement for finansforvaltning Fitjar kommune 2014 Side 8 Side49