ENERGI TELEKOM STRØMNETT. ny kraftleidning Modalen-Mongstad. bkk.no

1 ENERG TELEKOM STRØMNETT ny kraftleidning Modalen-Mongstad bkk.no

\\\ 2 3 Ny kraftleidning Modalen-Mongstad Sårbart nett i dag BKK har søkt Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) om konsesjon for å byggja ein 300 (420) kilovolt kraftleidning mellom Modalen og Mongstad. Leidningen vil få verknader for kommunane Modalen, Masfjorden, Lindås, Austrheim og Gulen. HØYANGER FARDAL MONGSTAD MATRE MODALEN AURLAND KOLLSNES DALE EVANGER SMA Thor André Berg, konserndirektør Nett i BKK FANA ARNA SAMNANGER kraftnettet må styrkjast Kraftnettet på Vestlandet må styrkjast for å takla auka forbruk og produksjon. Saman med den planlagde leidningen Mongstad-Kollsnes vil Modalen-Mongstad medverka til ei sikrare kraftforsyning i regionen inn i framtida og leggja til rette for verdiskaping i lokalsamfunnet, seier konserndirektør Thor André Berg i BKK. Det er to hovudgrunnar til at vi søkjer om ny kraftleidning frå Modalen til Mongstad: Behov for å styrkja straumforsyninga til Bergensområdet. Behov for å auka kapasiteten i nettet for å gje plass til ny, fornybar kraft (småkraft, vindkraft). Ein ny kraftleidning mellom Mongstad og Modalen via Matre vil ha stor nytteverdi for samfunnet. Nytten vil merkast i form av høg forsyningstryggleik og betre nettkapasitet både for Matre-området, Mongstad, Bergen og resten av regionen. Nettet i regionen har allereie i dag for liten kapasitet til å overføra den mengda kraft kundane i området treng på kalde vinterdagar. Det må altså importerast meir kraft enn det som nettet er bygd for. Andre tider på året, med mykje vatn i kraftmagasina, er kapasiteten i straumnettet ikkje tilstrekkeleg til å transportera all krafta ut til forbrukarane. Utbygging av ny, fornybar energi representerer verdiskaping for kommunar og lokalsamfunna. Manglande nettkapasitet fører til at mange planlagde småkraftverk ikkje kan realiserast. Dessutan er sjølvsagt tilgang på energi heilt avgjerande for utvikling av all anna næringsverksemd og industri. Samfunnsutviklinga er altså avhengig av eit robust straumnett. MAURANGER Kart: Straumnettet i Bergensområdet (indre sirkel) er avhengig av fire hovudforsyningsårer: To leidningar inn til BKK-området (ytre sirkel), og To leidningar inn til Bergensområdet. Skal vi ha ei sikker straumforsyning til området, må nettet tola at ein komponent (eit kraftverk eller ein leidning) er ute av drift, utan at du og dei 178 000 andre nettkundane i Bergensområdet vil merka noko som helst. Dette betyr at importen inn til BKK-området ikkje kan overstiga kapasiteten til den svakaste leidningen. Frå januar til april 2010 er det registrert nærmare 1400 timar der det er importert meir straum til BKK-området enn det som hovudleidningane er bygde for. Får vi ein feil på ein av dei to leidningane, må vi i dag kopla ut opptil halvparten av forbruket innanfor Bergensområdet inntil feilen er reparert. Det har heldigvis ikkje skjedd, men det har vore nære på fleire gonger dei siste åra. Den maksimalt overførte effekten (maksimalforbruket) for Bergensområdet aukar frå år til år. Sidan 1990 har det auka med 80 prosent. DESSE KOMMUNANE VERT REKNA SOM BERGENS- OMRÅDET SAMBAND MED STRAUMFORSYNNG: Bergen, Askøy, Øygarden, Fjell, Sund, Meland, Lindås, Radøy, Fedje, Austrheim, Gulen, Masfjorden, Høyanger sør, Vaksdal, Osterøy og Os. llustrasjonen på framsida er henta frå ein datamodell som syner korleis kraftleidningen vil sjå ut i landskapet. Motivet er frå Matresdalen i Masfjorden.

\\\ 4 5 Fleire alternative løysingar For delar av strekninga mellom Modalen og Mongstad søkjer vi om fleire alternative løysingar. BKK søkjer konsesjon på alle alternativa, men prioriterer to kombinasjonar i denne rekkjefølga: Alternativ Modalen - Svartavatnet - Geiteberget - Dalset - ledalsvågen - Mongstad. Alternativ Modalen - Vemundsbotn - Kvamsdalen - Dalset - ledalsvågen - Mongstad. konsekvensar Vi har engasjert ei rekkje ulike fagekspertar for å greia ut kva konsekvensar dei ulike alternativa vil få. flokken av fagfolk finn vi biologar, landskapsarkitekt, industridesignar, naturforvaltar, sivilagronom, geograf og arkeolog. Alle har brei erfaring innanfor sine fagområde. Føremålet er å få fram kva verknader kraftleidningen kan ha for miljø, naturressursar og samfunn. dning konsesjon dning idd, men økt konsesjon Gulen Frøyset Dalset Kvamsdalen Geiteberget Haugsvær Matre Storavatn Svartavatnet Steinslandsvatnet Modalen Mongstad Austrheim Radøy Lindås ledalsvågen Masfjorden Vemundsbotn Vaksdal Mo Modalen Voss Luftleidning - søkt konsesjon Luftleidning - utgreidd, men ikkje søkt konsesjon Sjøkabel Kommunegrenser Gulen Mongstad ledalsvågen - Ver kreativ. Tenk nytt og framtidsretta. Og ikkje minst vurdér og diskutér løysingar og avbøtande tiltak på tvers av fagområda. Dette var bodskapen frå BKK sin prosjektleiar Solveig Renslo til fagekspertane på den første synfaringa langs traséen Modalen-Mongstad i juni 2009. Frøyset Dalset Kvamsdalen Geiteberget Masfjorden Haugsvær Matre Vemundsbotn Storavatn Svartavatnet Modalen Steinslandsvatnet Modalen Nokre fakta: Osterøy Lindås Mo Dei to alternativa er omlag like lange. Alternativ er 67 kilometer. Alternativ er 69 kilometer. Det er søkt om sjøkabel over Fensfjorden. Kabelstrekket er 5 eller 7 km langt avhengig av kor kabelen vert ført i land. Mastehøgdene vil variera med terrenget. Den høgaste masta kan verta omlag 60 meter, avhengig av kva alternativ som vert valt. Dei fleste mastene vert langt lågare. Gjennom- snittshøgda vert omlag 30 meter. Talet på master avheng av traséval, mastehøgde og terreng. Førebelse utrekningar tyder på at vi treng om lag 125 master på heile strekninga. Vi søkjer om å få byggja ein ny transformatorstasjon i Haugsværdalen og utvida den eksisterande transformatorstasjonen på Frøyset med eit nytt anlegg. Austrheim Radøy Vaksdal Voss Osterøy Biletet er frå synfaringa på Litle Matrestølen i Masfjorden Den planlagde leidningen berører mange ulike naturtypar og landskap - frå høgtliggjande fjellområde i Stølsheimen, gjennom jord- og skogbruksområde i Masfjorden, til eit nake kystlandskap i Gulen og industriområdet på Mongstad.

\\\ 6 7 KAN VERTA PLOTPROSJEKT FOR NYE MASTER Kan ny mastedesign bidra til at kraftleidningar glir betre inn i landskapet? BKK ønskjer å prøva ut ein ny mastetype på eit stykkje av kraftleidningen Modalen-Mongstad. Mange meiner dei tradisjonelle kraftmastene er dominerande i landskapet og ønskjer alternative løysingar. Landskapstilpassa mastedesign vert trekt fram som eit tiltak for å dempa det visuelle inntrykket. - Dei tradisjonelle stålmastene er velprøvde og pålitelege, og det er også desse vi i all hovudsak kjem til å nytta mellom Modalen og Mongstad. Men på einskilde delar av traseen ønskjer vi å gjera forsøk med ny design, fortel prosjektleiar Solveig Renslo. BKK har hyra inn selskapet Widenoja Design for å utgreia korleis master og stasjonar kan tilpassast landskapet best mogleg. - Vi vil no bearbeida ideane deira vidare, mellom anna i høve til tekniske og funksjonelle krav. Deretter kan vi søkja NVE om å få nytta dei nye alternative mastene på delar av traseen. Eikemodalen i Masfjorden er eit aktuelt område, kor vi ser for oss å prøva ut tre til seks alternative master, seier Renslo. «arbeidet for BKK har vi teke utgangspunkt i landskapet og korleis dei planlagde mastene vil opplevast. Målet har vore å dempa den visuelle verknaden i eit småskalert landskap. Vi har teikna master som med form, plassering og materiale passar betre enn dei kjende fagverksmastene. Vi har vore opptekne av å få fram harmoniske linjer, og å dempa det tekniske uttrykket i område der ein kjem tett på mastene.» Eva Widenoja Målet har vore å dempa den visuelle verknaden i eit småskalert landskap Eva Widenoja, designer ndustridesignar Eva Widenoja Widenoja Design har lagt fram eit konsept for vidareutvikling av ei limtremast i Eikemodalen i Masfjorden

\\\ 8 9 - Samlet sett og uavhengig av trasevalg vurderes den planlagte 300 kv kraftledningen å ha liten negativ konsekvens for jord- og skogbruk M u lt ico n s u lt, d es e m b e r 2 0 0 9 Dette meiner dei berørte Kraftledningen vil svekke naturopplevelsen - Selv om master og luftledninger ikke vil være til hinder for å drive tradisjonelle friluftslivsaktiviteter, slik det står i meldingen, vil det helt klart medføre landskapsforringelse og redusert opplevelsesverdi. En kraftledning vil svekke naturopplevelsen og gjøre det mindre attraktivt å bevege og oppholde seg ved ledningsanlegget og i fjellområdet omkring. Eventuelt avbøtende tiltak som for eksempel bruk av kamuflasjefarger eller andre mastetyper vurderes å ha en ubetydelig positiv virkning. Bergen Turlag, juni 2009 Tålegrensa for unødige inngrep er nådd - Matreområdet er det arealknappheit på «urørt» natur. Matre og området i kring har særs mange og store naturinngrep grunna kraftutbygging siste 60 år. Tålegrensa for unødige inngrep er nådd. BKK må verta pålagt å utgreia fleire alternativ til transformatorstasjon i Matresdalen. Arnold Matre, grunneigar, juni 2009 Auka transportkapasitet for produksjon frå småkraft - For å kunne auka uttransporten av kraft frå Modalen ved utbygging av småkraftverk ønskjer Modalen kommune at alternative koblingsanlegg og linjeframføringar også vert utgreia og synleggjort. Modalen kommunestyre, mai 2009 Helst vært foruten, men kan bli til noe positivt Å få en 300 kv linje bygget på sine eiendommer er noe en helst kunne vert for uten, men eg velger å tro at denne utbyggingen også kan bli til noe positivt. (når den likevel må komme). Ørjan Daae, april 2009

\\\ 10 11 Fleire gamle leidningar kan rivast Strenge krav til kabling Dersom leidningen mellom Modalen og Mongstad vert bygd, skal delar av den eksisterande 132 kv leidningen mellom Matre og Mongstad rivast. Delar av leidningen frå Frøyset mot Mongstad vert ståande fordi han kan nyttast til tilknytning av planlagde vindkraftverk i Gulen, men dette er ikkje avklart enno. Leidningane Modalen-Mongstad og Mongstad-Kollsnes vil leggja til rette for endringar av andre delar av nettet i området. På sikt kan truleg 132 kv-leidningane mellom Mongstad-Seim, Dale- Ravneberget og Matre-Padøy også rivast. Dei siste 15 åra er totalt 118 km av dei store overføringsleidningane i regionalnettet i BKK-området rivne. Dette er eksempel på at luftleidningar er reversible inngrep og ikkje treng stå til «evig» tid, slik mange trur. Ein grundig prosess 2008 sende BKK melding til NVE om planane for ny kraftleidning mellom Modalen og Mongstad. Vi sende brev til alle grunneigarar og informasjon til alle husstandar i dei aktuelle kommunane. Gjennom folkemøte, opne kontordagar og direkte kontakt har vi fått mange nyttige innspel frå kommunar, organisasjonar, miljøverninteresser, grunneigarar, innbyggjarar og andre interesserte. 2009 byrja BKK ei omfattande konsekvensutgreiing av fleire alternative leidningstraséar, i tråd med vedtak i NVE. Dette arbeidet ligg til grunn for konsesjonssøknaden som vart send i september 2010. Styresmaktene har vedteke ein restriktiv kabelpolitikk. Odelstingsproposisjon nr. 62 (2008/2009) står det at kabel alltid skal vurderast når nye kraftleidningar vert planlagde, men bruken skal vera gradvis meir restriktiv med aukande spenningsnivå. Det store fleirtalet av folket i område som vert berørte av nye kraftleidningsprosjekt føretrekkjer i utgangspunktet kabel framfor luftspenn. Derfor meiner vi at vi også har eit ansvar for å lytta og å vera imøtekomande til folket som vi byggjer straumnettet for. Det handlar om å ta ansvar og vera lojale både overfor dei rammene som Stortinget set og lokalbefolkninga sine ynske. Landskapet mellom Mongstad og Modalen er slik at luftspenn på mesteparten av traseen vil gje mindre synlige inngrep enn ein jordkabel. For å minska dei negative miljøkonsekvensane, vil vi byggja den nye leidningen i eksisterande kraftgater, der det er mogleg. mennesket og samfunn vert påført som følgje av manglande utbygging av straumnettet. Det same gjeld tal for reduserte naturopplevingar, eller klimaeffekten av at nettet kan transportera meir fornybar energi. Vi har greidd ut miljø-konsekvensane som ein del av søknaden, og dei tel også med når styresmaktene skal vurdera søknaden. Kraftleidningar og helsefare Forsking på magnetfelt og helse følgjer vi nøye. Fagkompetansen på vurdering av helsemessige forhold er lagt til Statens strålevern. Dersom du har spørsmål om dette, tilrår vi nettsidene til Statens Strålevern, www.nrpa.no, eller at du tek direkte kontakt. Statens Strålevern Grini næringspark 13 1361 Østerås Telefon: 67 16 25 00 E-post: nrpa@nrpa.no Ulike roller og ansvar Nye kraftleidningar må handsamast etter ei rekkje lover. Løyvet vert gitt i samsvar med Energilova. Styresmaktene fastset rammeverket for nye kraftleidningar. Dette var sist handsama i samband med Odeltingsproposisjon 62 (2008/2009). BKK har ansvar for å sikra eit trygt, effektivt og fleksibelt kraftnett i regionen vår, innanfor dei rammene styresmaktene har gjeve. Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) tek imot konsesjonssøknader for alle større kraftleidningar, legg dei ut på offentleg høyring og tildeler konsesjonar. Styresmaktene krev at nytteverdien for samfunnet ved å byggja leidningen må vera større enn kostnadene. Dei set også som krav at nytteverdien skal vera større enn kostnaden samfunnet vert påført dersom leidningen ikkje vert bygd. Er det ikkje slik, vil styresmaktene truleg ikkje gje konsesjon. NVE har definert korleis vi skal berekna den samfunnsøkonomiske nytten, og hovudpostane i rekneskapen er: nnsparingar ved auka leveringstryggleik både lokalt og regionalt. nnsparingar ved mindre svinn i straumnettet. nnsparingar ved større kapasitet og mindre «flaskehalsar» i straumnettet. Olje- og energidepartementet (OED) er klageinstans dersom vedtaket frå NVE vert anka. Departementet har siste ordet når konsesjonssøknaden skal avgjerast. Det finst dessverre ikkje gode nok metodar for ei fullstendig samfunnsøkonomisk berekning, og styresmaktene stiller derfor heller ikkje krav om det. Det er vanskeleg å talfesta dei ulempene enkelt- Høyring og vidare framdrift ANSVARLEG 2008 2009 2010 2011 2012 2016 Melding til NVE BKK x Melding og utgreiingsprogram vedteke NVE x Konsesjonssøknad til NVE BKK x Ny høyring og vedtak NVE x Klagebehandling og vedtak i OED OED x BKK byggjer og set leidningen i drift BKK x Framdriftsplan per oktober 2010 Grunneigarar Når BKK byggjer kraftleidningar, kjøper vi ikkje eigedomen anlegget skal stå på, berre ein rett til å byggja og driva anlegget. Vi ønskjer å få til ein minneleg avtale med kvar einskild grunneigar. Målet vårt er å leggja fram eit tilbod om riktig erstatning, og at grunneigarar skal oppleva at like inngrep gjev lik erstatning. Storleiken på erstatninga følgjer regelverk og rettspraksis frå andre saker. prosjekt med mange grunneigarar vil vi alltid søkja om oreigningsløyve og førehandstiltreding. Dette gjer vi for å unngå at eventuelle usemjer med grunneigarar skal forseinka arbeidet. Alle grunneigarane langs alternativa vi søkjer konsesjon på, vert kontakta direkte. BKK har ein eigen kontaktperson for grunneigarar.

BKK og NVE vil høyra di meining Vi ønskjer ein open dialog med alle som er interesserte i prosjektet. samband med den offentlege høyringa held også NVE folkemøte der BKK vil delta: Måndag 8. nov. 2010, kl. 19.00 Stad: Bryggjeslottet, Modalen. Tysdag 9. nov. 2010, kl. 19.00 Stad: Kinosalen, Matre. Onsdag 10. nov. 2010, kl. 19.00 Stad: Samfunnshuset, Nordbygda. Alle interesserte er hjarteleg velkomne. høyringsperioden vil vi halda opne kontordagar for å ta imot synspunkt og svara på spørsmål. Tid og stad for kontordagane vert offentleggjort på folkemøta og i lokalpressa. Vil du vita meir? Du kan lasta ned konsesjonssøknaden og all bakgrunnsinformasjon frå nettsida vår. Har du ikkje nternett, kan du ringja oss og tinga ei utskrift. BKK Nett AS Postboks 7050 5020 Bergen Prosjektet si heimeside: www.bkk.no/modalen-mongstad e-post: modalen-mongstad@bkk.no Kontaktpersonar i BKK Prosjektleiar Solveig Renslo Mobil 901 67 167. solveig.renslo@bkk.no Grunneigarkontakt Per var Tautra Mobil 986 60 768. per.tautra@bkk.no Kommunikasjonsrådgjevar ngunn Halvorsen Mobil 970 89 209 ingunn.halvorsen@bkk.no Aktuelle kommunar Modalen kommune Postboks 44, 5729 Modalen Tlf: 56 59 90 00, postmottak@modalen.kommune.no Masfjorden kommune 5981 Masfjordnes Tlf: 56 16 62 00, post@masfjorden.kommune.no Lindås kommune Kvernhusmyrane 20, 5914 sdalstø Tlf 56 37 50 00, postmottak@lindas.kommune.no Austrheim kommune Kommunehuset, 5943 Austrheim Tlf 56 16 20 00, post@austrheim.kommune.no Gulen kommune 5966 Eivindvik Tlf: 57 78 20 00, postmottak@gulen.kommune.no Kontaktinformasjon til NVE Norges vassdrags- og energidirektorat, Postboks 5091 Majorstuen, 0301 Oslo, Tlf. 22 95 95 95, nve@nve.no, www.nve.no Foto, kart og illustrasjonar: Geir Helge Johnsen Rådgivende Biologer AS, Vianova, Widenoja Design, David Zadig, BKK Design og layout: MK Bergen Reklamebyrå AS Opplag: 8.700-10/2010