ÅRSMELDING 2011
Eldsjelsamling Marknadsleiaren For Banken andre er år den på dominerande rad arrangerte aktøren vi Eldsjelsamling på personkundemarknaden for fulle hus på Skei i fylket. Hotell. Det På er samlinga lånt ut 20,1 fekk dei mange milliardar trufaste kroner og til svært personar viktige i Sogn eldsjelene og Fjordane i fylket og på i fyll resten med av kunnskap, landet. Desse underhaldning, utlåna utgjer inspirasjon 66 % og av dei lokal totale mat. utlåna. På scena Samla stod innskot mellom frå anna personkundane Kjetil André Aamodt er 10,4 milliardar og Arvid Andenæs, kroner og utgjer og vi fekk 58 % av servert dei samla nydeleg innskota. song Banken frå Einar satsar Bolstad. på å bygge regionale finanskontor med tilbod innan finansiering, 2 plassering, Sparebanken eigedomsmekling Sogn og Fjordane og ÅRSMELDING forsikring. 2011
INNHALD 4 Eit vanskeleg år! 6 Hovudtal, morbank 7 Hovudtal, konsern 8 Fakta om banken 1 1 Årsmelding frå styret 22 Resultat 24 Balanse 26 Kontantstraumoppstilling 27 Eigenkapitaloppstilling 29 Notar 74 Erklæring frå styret og adm.dir 76 Revisjonsmelding 77 Kontrollkomitéen 78 Kvartalsvis resultatutvikling konsern 81 Nøkkeltal frå regionsbankar 82 Tillitsvalde 8 3 Forstandarskap 84 Organisasjonskart 86 Kontaktinfo SSF FOTO: Sparebanken Sogn og Fjordane / Vegard Fimland / Are Fjellestad / Arve Ullebø / Tove Natvik GRAFISK UTFORMING: Sparebanken Sogn og Fjordane / E. Natvik Prenteverk AS Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 3
Eit vanskeleg år! Vi må berre innsjå at store tap på nokon få næringslivsengasjement øydela svært mykje for oss i 2011. Mykje kan vi tilskrive finansuroa, uheldige omstende og forhold vi ikkje er herrar over. Men dette er også ein del av risikovurderinga og difor noko vi tek lærdom av. Lærdomen er dyrkjøpt, men samtidig har det ført til ei skjerping av eigne rutinar, sterkare fokus på etterleving og endå meir fokus på kvalitet i kredittarbeidet. Ser vi bort frå disse få sakene, har vi ei god næringslivsportefølje, trufaste kundar og lågt misleghald. Det skal vise igjen i form av god inntening og låge tapstal i åra framover. Rating eit viktig løft Eit stort og nødvendig løft i 2011 var rating av både banken og bustadkredittselskapet. Gjennom første halvår var dette den viktigaste prosessen, og den kravde mykje av oss. Stolt kan eg konstatere at vi med nesten berre eigne ressursar nok ein gong klarte å nå våre mål. Gjennom året med stor uro og høge risikopåslag i obligasjonsmarknaden, har det vist seg svært viktig å ha dette på plass. Då får det våge seg at den same uroa førte til ei utvikling på børsen som ikkje gjorde det rett å realisere planane om børsnotering av banken. Men dette er planar vi held varme og vil følgje utviklinga med interesse framover. Marginpress Den sterke prisauken på pengar utfordra innteninga, ikkje minst på bustadlån, til alle bankane i haust. Prisen til kunde var rett og slett lågare enn kva pengane kosta. Noko av dette blei justert gjennom prisauken som blei gjennomført i november, men framleis er innteninga svært låg på bustadlån. Dette vil føre til eit endå sterkare fokus på finansiering gjennom bustadkredittselskapet, sal av tilleggstenester til kundane og lågare kostnader. Det siste skal eg kome tilbake til seinare. Fyrst har eg lyst til å skryte litt av marknadsposisjonen vår og utviklinga i personmarknaden. 4 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011
Auka marknadsdel Gjennom 2011 har vi styrka posisjonen vår som den leiande banken i Sogn og Fjordane og for folk som er i frå fylket. Med ein utlånsvekst på vel 11 prosent tek vi marknadsdelar frå våre konkurrentar her i fylket og låner stadig vekk ut meir pengar til ungdom frå fylket som etablerar seg i dei store byane. Om lag 40% av våre nye utlån går til denne gruppa. Også innskotssida viser ei god utvikling med ein vekst på vel 9 prosent. Dette hadde vi ikkje klart utan å vere konkurransedyktige på pris. Minst like mykje trur eg det har å seie at vi er profesjonelle og synlege i sosiale media og klarer å kombinere det med personleg rådgjeving og service. Personmarknaden står no for 66 prosent av alle utlåna i banken og er dei som også vil ha sterkast vekst i 2012. Høgare krav Krava til kompetanse og effektiv drift aukar stadig. Det første er det vi har takla aller best. Gjennom samarbeidet med og leveransar til Gjensidige Bank har vi bygt opp god kompetanse på alle område som banken treng framover. Ikkje minst gjeld dette risikostyring, finans, økonomi og teknologi. Denne leveranseavtalen er nesten i sin heilhet avvikla med verknad frå siste årsskiftet. Dette gir oss sjølvsagt nokon inntektsmessige utfordringar, men gjer samtidig av vi får ein sterkare konsentrasjon rundt eiga drift og utviklingsaktivitetar. Sterkast fokus vil vi difor ha på kostnadsreduserande tiltak og endå meir effektiv drift, noko organisasjonen både er informert om og motivert for. Målet er å vere mellom dei aller mest kostnadseffektive bankane og levere ei avkasting på eigenkapitalen på linje med dei ti største sparebankane i landet. Med utgangspunkt i årets resultat har vi ein lang veg å gå, men vi vil jobbe knallhardt for å nå våre mål. Sosial kapital Tøffe tak krev meir enn kunnskap og kløkt. Det krev energi og entusiasme. Samlinga vår i september hadde dette som tema og var til stor inspirasjon. Mitt ønske er at denne organisasjonen skal utvikle endå meir av dette gjennom eit godt arbeidsmiljø, fysisk aktivitet og eit godt kollegialt fellesskap. Eg veit godt at dette er ikkje noko eg berre kan ønskje meg. Men som eg har sagt; vinnarane blir dei organisasjonane som klarer å utløyse også dei sosiale kreftene i organisasjonen. Som ein del av fellesskapet har vi alle eit ansvar for det. Men i botnen ligg alltid ei sunn og god bankdrift. Vi har mykje å bevise, men veit samtidig at vi har krafta og kunnskapen som skal til for å lykkast. Arvid Andenæs Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 5
Hovudtal Tal i mill. kroner MORBANK RESULTATREKNESKAP 2007 2008 2009 2010 2011 Netto renteinntekter 428 507 462 512 517 Utbytte og verdiendring på finansielle instrument 18 45 14 56 20 Andre driftsinntekter 105 105 101 109 112 Driftskostnader 276 307 321 276 351 Resultat før nedskriving (inkl. verdipapir) 275 259 255 401 258 Resultat før nedskriving (ekskl. verdipapir) 257 304 241 345 238 Netto realisert vinst ved avhending av varige driftsmidlar 7 0 2 7 3 Inngang ( ) /Nedskriving (+) på utlån og garantiar 31 59 77 129 207 Resultat før skatt 313 200 180 278 55 Skatt 92 87 57 58 20 Resultat etter skatt 222 113 123 220 35 Res. fin. eigendelar tilgjengeleg for sal 0 3 32 11 14 Totalresultat 222 110 155 209 50 BALANSE Utlån til og krav på kredittinstitusjonar 216 29 401 312 1 026 Brutto utlån til og krav på kundar 20 304 23 865 23 671 26 300 25 673 Individuelle nedskrivingar 88 112 165 220 164 Gruppenedskriving 57 77 77 92 80 Verdipapirplasseringar 1 518 1 813 3 581 4 683 5 133 Gjeld til kredittinstitusjonar 1 326 2 123 2 476 2 341 1 889 Innskot frå og gjeld til kundar 12 044 13 316 14 139 16 770 17 808 Verdipapirgjeld 6 830 8 701 8 624 9 465 9 690 Eigenkapital 1 823 1 913 2 054 2 359 2 371 Forvaltningskapital 22 501 26 664 27 947 31 793 32 726 Gjennomsnittleg forvaltningskapital 20 647 24 088 27 521 29 905 32 628 NØKKELTAL Lønsemd Rentenetto i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 2,07 % 2,10 % 1,68 % 1,71 % 1,58 % Andre driftsinntekter i % av GSN forvaltningskapital eks. res. fin. inst. 0,51 % 0,44 % 0,37 % 0,36 % 0,34 % Driftskostnader i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,34 % 1,28 % 1,17 % 0,92 % 1,08 % Driftskostnader i % av driftsinnt. ekskl. innt. frå fin. instrument 51,84 % 50,26 % 57,08 % 44,49 % 55,79 % Driftskostnader i % av driftsinnt. inkl. innt. frå fin. instrument 50,10 % 54,28 % 55,73 % 40,82 % 57,61 % Resultat før nedskrving i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,33 % 1,08 % 0,93 % 1,34 % 0,79 % Resultat før skatt i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,52 % 0,83 % 0,65 % 0,93 % 0,17 % Resultat etter skatt i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,07 % 0,47 % 0,45 % 0,74 % 0,11 % Eigenkapitalavkastning før skatt 19,37 % 10,99 % 9,86 % 13,31 % 2,34 % Eigenkapitalavkastning etter skatt 13,71 % 6,22 % 6,73 % 10,52 % 1,50 % Eigenkapitalavkastning totalresultat 13,71 % 6,04 % 8,08 % 10,18 % 2,14 % Soliditet Kapitaldekningsprosent 11,20 % 10,51 % 11,92 % 13,34 % 14,42 % Kjernekapital 11,20 % 10,51 % 10,82 % 12,33 % 13,29 % Eigenkapitalprosent 8,10 % 7,18 % 7,35 % 7,42 % 7,24 % Tapskostnader i % av brutto utlån 0,15 % 0,25 % 0,33 % 0,49 % 0,80 % Tapsavsettingar i % av brutto utlån 0,72 % 0,79 % 1,02 % 1,19 % 0,95 % Balanseutvikling Vekst i forvaltningskapital 19,76 % 18,50 % 24,20 % 13,76 % 2,94 % Vekst i utlån til kundar 19,39 % 17,54 % 16,58 % 11,11 % 2,38 % Vekst i innskot frå kundar 17,53 % 10,56 % 17,39 % 18,61 % 6,19 % Innskot i % av brutto utlån 59,32 % 55,80 % 59,73 % 63,76 % 69,36 % Tilsette Årsverk funksjonærar pr. 31.12. 263 283 289 283 265 Årsverk reinhald, kantine m.v. pr. 31.12. 6 6 6 3 2 6 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011
Hovudtal Tal i mill. kroner KONSERN RESULTATREKNESKAP 2007 2008 2009 2010 2011 Netto renteinntekter 427 506 472 526 539 Utbytte og verdiendring på finansielle instrument 14 42 12 52 20 Andre driftsinntekter 108 116 115 124 131 Driftskostnader 273 317 330 291 363 Resultat før nedskriving (inkl. verdipapir) 276 263 269 411 287 Resultat før nedskriving (ekskl. verdipapir) 262 305 257 359 307 Netto realisert vinst ved avhending av varige driftsmidlar 7 0 2 2 2 Inngang ( ) /Nedskriving (+) på utlån og garantiar 31 59 80 130 163 Resultat før skatt 314 205 191 283 125 Skatt 93 88 60 63 39 Resultat verksemd og anleggsmidlar haldne for sal, etter skatt 0 0 0 0 34 Resultat etter skatt 221 117 131 221 52 Resultat fin. eigendelar tilgjengeleg for sal 0 3 32 11 14 Totalresultat 221 113 163 209 67 BALANSE Utlån til og krav på kredittinstitusjonar 216 29 111 117 272 Brutto utlån til og krav på kundar 20 281 23 843 25 086 28 884 30 547 Individuelle nedskrivingar 88 112 165 220 164 Gruppenedskriving 57 77 79 95 87 Verdipapirplasseringar 1 518 1 813 2 532 3 463 3 852 Gjeld til kredittinstitusjonar 1 326 2 123 2 457 2 271 1 824 Innskot frå og gjeld til kundar 12 021 13 295 14 121 16 754 17 789 Verdipapirgjeld 6 830 8 701 8 624 10 493 12 204 Eigenkapital 1 835 1 928 2 077 2 381 2 410 Forvaltningskapital 22 502 26 676 27 950 32 792 35 223 Gjennomsnittleg forvaltningskapital 20 650 24 100 27 443 30 109 33 955 NØKKELTAL Lønsemd Rentenetto i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 2,07 % 2,10 % 1,72 % 1,75 % 1,59 % Andre driftsinntekter i % av GSN forvaltningskapital (eks. res. Fin.inst.) 0,52 % 0,48 % 0,42 % 0,41 % 0,39 % Driftskostnader i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,32 % 1,32 % 1,20 % 0,97 % 1,07 % Driftskostnader i % av driftsinnt. ekskl. innt. frå fin. instrument 51,03 % 50,95 % 56,18 % 44,72 % 54,23 % Driftskostnader i % av driftsinnt. inkl. innt. frå fin. instrument 49,70 % 54,62 % 55,10 % 41,40 % 55,90 % Resultat før nedskriving i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,34 % 1,09 % 0,98 % 1,37 % 0,84 % Resultat før skatt i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,52 % 0,85 % 0,70 % 0,94 % 0,37 % Resultat etter skatt i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital 1,07 % 0,48 % 0,48 % 0,73 % 0,15 % Eigenkapitalavkastning før skatt 19,20 % 11,17 % 9,92 % 13,39 % 5,24 % Eigenkapitalavkastning etter skatt 13,52 % 6,36 % 6,81 % 10,43 % 2,17 % Eigenkapitalavkastning totalresultat 13,52 % 6,18 % 8,46 % 9,89 % 2,80 % Soliditet Kapitaldekningsprosent 11,27 % 10,51 % 11,85 % 13,04 % 13,83 % Kjernekapital 11,27 % 10,51 % 10,76 % 12,06 % 12,77 % Eigenkapitalprosent 8,15 % 7,23 % 7,43 % 7,26 % 6,84 % Tapskostnader i % av brutto utlån 0,15 % 0,25 % 0,32 % 0,45 % 0,53 % Tapsavsettingar i % av brutto utlån 0,72 % 0,79 % 0,97 % 1,09 % 0,82 % Balanseutvikling Vekst i forvaltningskapital 19,73 % 18,55 % 4,78 % 17,33 % 7,41 % Vekst i utlån til kundar 19,43 % 17,56 % 5,21 % 15,12 % 5,76 % Vekst i innskot frå kundar 17,48 % 10,60 % 6,21 % 18,64 % 6,18 % Innskot i % av brutto utlån 59,27 % 55,76 % 56,29 % 58,01 % 58,23 % Tilsette Årsverk funksjonærar pr. 31.12. 263 292 298 294 277 Årsverk reinhald, kantine m.v. pr. 31.12. 6 6 6 3 2 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 7
Fakta om banken Marknadsområde, forvaltningskapital, årsverk Sparebanken Sogn og Fjordane er den største banken i Sogn og Fjordane med ein forvaltningskapital på 35,2 milliardar kroner og 279 årsverk. Banken har 22 salskontor og 17 Bank i Butikk avtalar i fylket og er representert i 21 av dei 26 kommunane i fylket. I tillegg har banken kontor i Bergen. Personkundemarknaden Banken er den dominerande aktøren på personkundemarknaden i fylket. Det er lånt ut 20,1 milliardar kroner til personar i Sogn og Fjordane og i resten av landet. Desse utlåna utgjer 66% av dei totale utlåna. Samla innskot frå personkundane er 10,4 milliardar kroner og utgjer 58 % av dei samla innskota. Banken satsar på å ha regionale kontor med tilbod innan finansiering, plassering, eigedomsmekling og forsikring. Banken har hovudansvaret for sal og distribusjon av Gjensidige sine forsikringsprodukt til personmarknaden i Sogn og Fjordane. Banken har i drift 34 minibankar/kontantautomatar og 52.000 nettbankavtaler er teikna. Bedriftsmarknaden Banken har ytt lån på 10,4 milliardar kroner til verksemder, i hovudsak i Sogn og Fjordane. Dette utgjer 34 % av dei totale utlåna. Innskot frå næringslivet utgjer 5,6 milliardar kroner. Offentleg sektor Mange kommunar i fylket har Sparebanken Sogn og Fjordane som hovudbank. Samla innskot frå kommunal sektor er 1,5 milliardar kroner. Banken som drivkraft for fylket Sparebanken Sogn og Fjordane har som visjon å vere ei drivkraft for fylket. Gjennom god rådgjeving, tilføring av kapital til sunne prosjekt for næringslivet og folk flest, skal banken oppfylle sin visjon. Banken har også eit breitt kulturelt engasjement og ser verdien av kulturelle bidrag i vid forstand for at lokalsamfunna skal utvikle seg. Banken er hovudsponsor for dei fleste store kulturarrangementa i fylket og har av overskotet for 2011 sett av 20 millioner kroner i gåver/ utbytte som i hovudsak skal understøtte det frivillige lagsarbeidet. Stikkord for vårt bidrag er mangfald, trivsel og nyskaping. Finansiell kalender Venta offentleggjering av kvartalsrekneskapstal for 2012 er 03.05.12 (1. kvartal), 07.08.12 (2. kvartal) og 06.11.12 (3. kvartal). Rapportane vil også bli lagt ut på våre heimesider på Internett: www.ssf.no og vil også ligge føre på engelsk. Konsern Forutan morbanken driv konsernet si verksemd gjennom i alt 3 dotterselskap og 1 tilknytta selskap. 8 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011
Ungt Entreprenørskap Som hovudsponsor for Ungt Entreprenørskap Sogn og Fjordane var vi også i år sterkt deltakande saman med dei unge grunderane i fylket. Her frå fylkesmessa i Sogndal i mars. Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 9
Spisskompetanse i næringslivsbanken Sparebanken Sogn og Fjordane er den leiande næringslivsbanken i Sogn og Fjordane og fylket sin største finansaktør. Styrken vår er kvalifiserte og erfarne med arbeidarar med bransjekunnskap og spisskompetanse.
Årsmelding frå styret Konsernet Sparebanken Sogn og Fjordane har eit totalresultat etter skatt på 67 mill. kr. i 2011. Kort oppsummert: God vekst i innskot og utlån, men press på marginane Uroen i finansmarknaden råkar finansielle inntekter Auka kostnader, delvis grunna eingongseffektar Høge tap grunna nokre få større engasjement på bedriftsmarknaden Viktige hendingar i 2011: Ratingprosess gjennomført med godt resultat - Fullført konvertering av kundar etter fusjonen med Fjaler Sparebank Styret er ikkje nøgd med resultat og eigenkapitalavkastninga i 2011. Nedskrivingskostnadane dei to siste åra har vore for høge og er i stor grad relatert til to engasjement innan shippingsektoren. Banken er i prosess med å avvikle desse engasjementa. Utover dette er banken sin eksponering innan shipping minimal. Styret meiner likevel at banken har hatt god utvikling i året. Framleis god vekst, vellukka gjennomføring av rating, redusert andel høgrisiko utlån og ein omstillingsvillig bank med god kapitaldekning gjer at styret er optimistisk i forhold til vidare utvikling i banken. VERKSEMD Sparebanken Sogn og Fjordane er ein sjølvstendig sparebank som leverer tenester innan bank, finansiering, forsikring, sparing, pensjon og betalingsformidling. Det primære marknadsområdet er Sogn og Fjordane, men banken har også ei offensiv satsing på privatmarknaden i sentrale strøk elles i landet. Om lag 38% av utlånsvolumet på privatmarknaden er kundar med adresse utanfor fylket. Hovudkontoret ligg i Førde, og banken har kontor i 21 av 26 kommunar i Sogn og Fjordane. Medrekna kontoret i Bergen, har banken totalt 23 kontor og tilbyr i tillegg enkle banktenester via 17 «Bank-i-Butikk» løysingar i Sogn og Fjordane. Sparebanken Sogn og Fjordane har ansvaret for sal og distribusjon av Gjensidige sine forsikringsprodukt til privatmarknaden i fylket. Banken driv eigedomsmekling gjennom Eigedomsmekling Sogn og Fjordane AS, som er eit 100% eigd dotterselskap av banken. Bustadkreditt Sogn og Fjordane AS er eit heileigd dotterselskap av banken, og har som formål å kjøpe godt sikra bustadlån frå Sparebanken Sogn og Fjordane som grunnlag for utferding av særskilt sikre obligasjonar (OMF). Sparebanken Sogn og Fjordane har gjennom eit samarbeid med Gjensidige Forsikring, levert tenester innan ei rekke fagområde til Gjensidige Bank ASA sidan 2006. Leveranseavtalen er i all hovudsak avvikla pr. 31.12.11. Banken har samla brorparten av eigedomsforvaltninga i Bankeigedom Sogn og Fjordane AS, som er eit 100% eigd dotterselskap. Verksemda er i hovudsak avgrensa til forvaltning av eigedomar som banken sjølv er brukar av. Banken har også 45,3% eigarandel i Fjord Invest AS. Sparebanken Sogn og Fjordane sin visjon er å vere ei drivkraft i utviklinga av fylket. Ei tydeleg forretningsorientering som bidreg til å skape gode resultat, er avgjerande for å realisere visjonen om å vere ein sterk aktør i samfunns- og næringslivet. RAMMEVILKÅR 2011 vart eit uroleg år for verdsøkonomien. Det starta tidleg i året med den arabiske våren med demonstrasjonar og usikkerheit knytt til utviklinga i Midt-Austen. I mars vart Japan, verdas 3. største økonomi, råka av jordskjelv og tsunami. Og gjennom heile året har det vore knytt stor spaning til utviklinga i Europa med statsgjeldskrisa i Hellas, Italia, Spania med fleire. Ved utgangen av 2011 ser det ut som om verdsøkonomien under eitt har komme seg ganske bra gjennom 2011, nok ein gong med draghjelp frå Kina. For Europa er situasjonen framleis uavklara. Så langt er Norge i liten grad blitt påverka av krisa i Europa. Arbeidsløysa er låg, og det er god vekst i oljerelaterte næringar. På grunn av det særskilt låge rentenivået hos våre handelspartnerar er også rentenivået i Norge lågt. Norge vil likevel ikkje bli upåverka av ein langvarig nedgangskonjunktur i Europa. Vi opplever allereie effektane gjennom høgare risikopåslag på obligasjonar, noko som gjer at bankane får dyrare finansiering. Dette fører også til høgare renter på kundane sine lån, spesielt for bedriftsmarknaden. Sogn og Fjordane spesielt har mykje konkurranseutsett industri. Denne industrien er utsett for sterk kronekurs og høge kostnader i Norge. I tillegg er det lågare etterspurnad hjå mange av våre handelspartnarar, på grunn av konjunkturnedgang i deira heimemarknader. Vi ventar derfor låg vekst og relativt lite nyinvesteringar i næringslivet i fylket framover. Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 11
RENTEUTVIKLING Ved inngangen til 2012 ligg styringsrenta på 1,75%. Gjennom 2011 har renta i periodar vore høgare, men låg inflasjon, problem i verdsøkonomien og utsikter til lågare vekst i tida som kjem, har medført ein ny reduksjon også i norske renter. Rentedifferansen overfor utlandet er framleis positiv. Det vil truleg ikkje bli betydeleg renteauke i landa vi handlar med i 2012, og det er difor avgrensa kor stor renteauke Norges Bank kan tillate seg. Renteoppgangen som har vore forventa gjennom store delar av 2011, ser ut til å bli skyvd utover i tid. Utviklinga i privat forbruk og bustadprisar tilseier at det kunne vere sunt med eit høgare rentenivå i Norge. Men Norges Bank må også ta omsyn til at krona ikkje styrkar seg for mykje, slik at konkurranseevna for eksportretta industri blir svekka. Eit hinder mot høgare styringsrente er også forventningar om eit høgt påslag mellom styringsrenta og pengemarknadsrenta utover i 2012. Dette skuldast at tilgangen til finansiering er blitt stadig dyrare og vanskelegare både for europeiske og norske bankar. Ved utgangen av 2012 er det forventa at styringsrenta vil liggje i området 2,0 2,5 %, men grunna den svært usikre situasjonen i internasjonal økonomi, er det knytt stor uvisse til dette estimatet. STRUKTUR OG SAMARBEIDSFORHOLD Eigarstruktur Sparebanken Sogn og Fjordane vart omdanna til eigenkapitalbevisbank med verknad frå 01.09.2010. Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane har ein eigarandel på 94,12% av eigenkapitalbevisa, og Sparebankstiftinga Fjaler har tilsvarande ein eigarandel på 5,88%. Med ein eigenkapital på nærare 1,8 mrd. kr., er Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane ein av dei største i sitt slag i landet. Det er aktuelt å vurdere børsnotering av eigenkapitalbevisa, og banken følgjer marknadsutviklinga i tråd med dette. Samarbeid med andre bankar Sparebanken Sogn og Fjordane er ein frittståande bank, men samarbeidar med andre bankar i fleire felles utviklingsprosjekt. Banken har eit formalisert samarbeid med Gjensidige Bank, Sparebanken Sør og Helgeland Sparebank innanfor innkjøp, oppfølging og drift relatert til innkjøp og utviklingsprosjekt. Dei fire bankane har ein felles avtale med EDB ErgoGroup ASA om kjøp av IT-tenester. Samarbeidet og avtalen med EDB ErgoGroup skal sikre konkurransedyktige løysingar innanfor drift, forvaltning og utvikling av systemløysingar. Fjord Invest AS og tilknytta selskap Sparebanken Sogn og Fjordane var med og etablerte investeringsmiljøet Fjord Invest i Førde og eig 45,3% av Fjord Invest AS som er eitt av fire private eigenkapitalfond med ein totalkapital på rundt 400 mill. kr. Det halvstatlege fondet for såkornkapital er også lagt til Fjord Invest sitt forvaltningsmiljø i Førde. Det er ikkje tilført meir kapital til Fjord Invest i 2011. Fjord Invest er eit viktig supplement til det finansielle miljøet i fylket. Samarbeid med Høgskulen i Sogn og Fjordane Banken har i 2011 vore samarbeidspartnar med Høgskulen i Sogn og Fjordane om oppbygging og utvikling av eit bacherlorstudium i fornybar energi. Samarbeidet har gått over tre år og medverka til at programmet etter tre år har rundt 50 studentar og fleire PhD-stipendiatar som tek doktorgrad i ulike tema innanfor emnet. Programmet er også innlemma i det nasjonale senteret CenSES som forskar på ei rekke problemstillingar innan fornybar energi. MARKNADSSITUASJONEN Sparebanken Sogn og Fjordane hadde også i 2011 sterk kundetilvekst og god volumutvikling på personmarknaden. Mange nye kundar samt fusjonen med Fjaler Sparebank har styrka banken sin posisjon vesentleg i fylket. Banken veks også godt utanfor fylket. Medrekna lån i bustadkredittføretaket har banken ca. 7,6 mrd. kr. i utlån til personkundar utanfor fylket. Samla vekst til personkundar i 2011 var 9 % på innskot og 11,3 % på utlån. Tilsvarande tall for bedriftskundar i 2011 var 6,0 % innskotsvekst og 3,5 % reduksjon i utlåna. Sal av innskot, alternative spareprodukt og forsikring til kundar hadde høg prioritet gjennom året. I tillegg har banken framleis sterk fokus på oppfølging av kundesegmentet 18 34 år, sidan det er i dette segmentet vi opplever sterkast konkurranse. Generelt blir konkurransesituasjonen stadig tøffare på personmarknaden. Tøffare konkurransesituasjon og sterk utlånsvekst til personkundar gjer at overføring av lån til bustadkredittføretaket har hatt høg prioritet. Ved nyttår var 24 % av utlåna til personkundar overført til Bustadkreditt Sogn og Fjordane. Denne satsinga er nødvendig for å oppretthalde tilfredstillande konkurransekraft og inntening frå personmarknaden. Banken har fokus på relasjonsbygging og auka meirsal til kundane. Målet er å vere ein profesjonell og lokal totalleverandør av finansielle tenester. Banken har i dag 5 regionale finanskontor i fylket med tenester innan bank, eigedomsmekling, forsikring og sparing. Dette er eit unikt konkurransefortrinn i Sogn og Fjordane. Fokus på relasjonsbygging og kompetanseutvikling er definert som viktige årsaker til at banken har svært god score på kundetilfredsheit. På personmarknaden hadde banken ein kundetilfredsheitsscore på 78,8 poeng ved siste måling. Dette er godt over bransjen sitt gjennomsnitt. 12 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011
Banken har i mange år hatt eit vellukka distribusjonssamarbeid med Gjensidige Forsikring. God sals- og porteføljeutvikling har gjort forsikring til eit svært viktig bidrag til andre inntekter. Eigedomsmekling Sogn og Fjordane AS har levert sitt beste resultat nokon gong og er svært fornøgd med aktiviteten i 2011. Avdelinga hadde 685 oppdrag og ein omsetningsauke på nærmare 5 mill. kr. i 2011. Resultatet før skatt er på over 5 mill. kr. Banken har lukkast med å bygge opp og utvikle eit unikt tilbod innan eigedomsmekling i fylket. Selskapet har i 2011 ekspandert ytterlegare og har eigedomsmeklarar med høg kompetanse og lang erfaring. Sparebanken Sogn og Fjordane er den leiande leverandøren av spare- og plasseringsprodukt i fylket. I samband med innføringa av ny folketrygd og pensjonsreform har banken også i 2011 hatt fokus på langsiktig sparing retta mot tilleggspensjon. Satsing på tenestepensjon (OTP) vart vidareført i 2011 med godt resultat, og utgjer no nærmare 20% av banken sine inntekter frå spareområdet. 2011 vart eit relativ dårleg år for fondskundane våre, med ein gjennomsnittleg nedgong på om lag 7%. Våre norske og nordiske fond hadde størst nedgong, medan globale fond klarte seg relativt sett betre. Dette fekk og utslag på våre porteføljeinntekter som ikkje utvikla seg i tråd med budsjett, sjølv om våre kundar også i 2011 kjøpte meir enn dei innløyste. Ein stor del av kundane sine kjøp går via faste spareavtalar som er lite påverka av kortsiktige svingingar i fondskursane. Inntekter frå aksjehandelstransaksjonar frå kundar var det området som fekk størst nedgong i 2011 med ca. 20%. Om lag 90% av transaksjonane kjem via netthandel. Sterk vekst frå pensjonsområdet med ein auke på 35% gjorde likevel at våre totale inntekter frå spareområdet steig med 3%. Hovudtyngda av denne veksten kjem frå næringslivet sin sparing via tenestepensjon, som også framover vil vere i sterk vekst. Sparebanken Sogn og Fjordane opplever framleis god vekst i bruken av tenester for sjølvbetening. I 2011 har spesielt dei mobile tenestene skote fart med over 10 000 nedlastingar av appane våre og mangedobling av bruken av Mobilbank og SMSbank. Banken har aktivt jobba for å halde på den sterke profilen i sosiale media og har no omlag 11 000 tilhengarar på Facebook. Næringslivet har hatt eit tilfredsstillande år i 2011, sjølv om det er variasjonar i dette bildet. Etterspurnaden etter bankfinansiering har vore heller låg, noko som har medført at banken har hatt ein nedgang i utlåna samanlikna med 2010. Ettersom det er variasjonar i økonomisk utvikling i bedriftene, er risikovurdering og oppfølging av kredittrisiko i banken sine engasjement viktige faktorar i bankdrifta. Konkurransen om bedriftskundane må framleis reknast som hard, spesielt for større kundar med låg risiko. Sparebanken Sogn og Fjordane har i hovudsak ein sterk og uendra marknadsposisjon innan bedriftsmarknaden i fylket. Banken arbeider kontinuerleg med å utvikle og forsterke kompetanse og kapasitet på område som kreditt, valuta, finans og elektroniske betalingstenester. Banken satsar på å vere ein totalleverandør av finansielle tenester og profesjonell rådgjevar overfor næringslivet. Nærleik til kompetanse saman med lokal handlekraft er viktige verdiar for kundane våre. ORGANISASJON Tilsette og kompetanseheving Organisasjonen har hatt krevjande og utfordrande oppgåver også i 2011, dette har bidrege til å heve kompetansen både individuelt og generelt. Det er i 2011 brukt mykje ressursar på å vidareutvikle kompetansen hos tilsette, gjennom interne kurs og i samarbeid med høgskular. Banken er i ferd med å autorisere alle rådgjevarane som finansielle rådgjevarar. Det blir lagt til rette for kompetanseutvikling innan stabs- og fellesfunksjonar. Banken har gjennomført leiarutviklingsprogram for konsernleiing, regionbanksjefar og mellomleiarar. Desse skal saman med sertifisering og autorisering av rådgjevarar ved kurs, trening og testar sikre og dokumentere kompetanse på god rådgjeving. Arbeidsmiljø Sparebanken Sogn og Fjordane gjennomfører årleg personaltilfredsundersøking som kartlegg tilsette sin trivsel. Undersøkinga viser at banken har eit godt arbeidsmiljø samanlikna både med næringa og arbeidslivet generelt. Forbetrings- og forsterkingsområde blir følgde opp for å styrke dette ytterlegare i 2012. Banken har sidan 2003 vore IA-bedrift (avtale om inkluderande arbeidsliv). I avtalen har banken forplikta seg til å arbeide for å halde eit lågt sjukefråvær, og legge til rette for at tilsette som får redusert funksjonsevne kan halde fram i arbeidet. Denne avtalen vart fornya i 2011 og det vart etablert eit eige IA-utval. Det er ikkje registert avviksmeldingar på skader som skuldast ulykke eller arbeidsbelastning i 2011. Banken sitt arbeidsmiljøutval har i 2011 hatt 4 møter og handsama 8 saker om arbeidsmiljø. Gjennomsnittleg sjukefråvær var 3,75 % for Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011 13
2011, ein liten auke frå 3,26 % i 2010. Banken si verksemd har lite påverknad på det ytre miljøet, men har likevel fokus på miljø og gjer mellom anna mange tiltak som skal redusere Co 2 -utslepp. Mangfald Sparebanken Sogn og Fjordane har som mål å vere ein av dei mest attraktive arbeidsplassane i fylket. I det legg vi også eit likestillings- og likeverdsperspektiv. Av dei tilsette er 62 % kvinner og 38 % menn, ei fordeling som ikkje er vesentleg endra frå 2010. Banken er oppteken av å legge forholda til rette for kvinner i leiande stillingar. Ved utgongen av 2011 var 29% av leiarane med personalansvar kvinner. Banken legg til rette for tilsette med nedsett funksjonsevne og tilsette med ulik etnisk bakgrunn. I styret er 3 av 7 medlemmar kvinner. Banken vil halde fram med arbeidet for likestilling og likeverd på alle nivå. tap på finansielle instrument, auka driftskostnader, negativt resultat frå verksemd halde for sal og høgre nedskriving på utlån. Samla inntekter er på 650 mill. kr. og er redusert med 7,4% og driftskostnadene er auka med 25% primært grunna eingongseffektar. Netto nedskriving på utlån er 163 mill. kr. mot 130 mill. kr. for 2010. Resultat frå verksemd halde for sal er på minus 34 mill. kr. etter skatt. 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% Totalresultat etter skatt EK-avkastning totalresultat 300 250 200 100,00 % 80,00 % Likestilling Menn 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 150 100 50 60,00 % Kvinner 0,00% 2007 2008 2009 2010 2011 0 40,00 % 20,00 % 0,00 % Menn Tilsette totalt Kvinner Tilsette i leiande stillingar Lønnspolitikken til banken Banken har som visjon å vere ei drivkraft i fylket. Det er viktig at banken har kompetanse i eige hus for å handtere risiki banken møter. Lønnspolitikken skal stimulere og motivere noverande og framtidige arbeidstakarar. Løna skal vere konkurransedyktig i forhold til samanliknbare bedrifter i marknaden. I tillegg blir det lagt vekt på den enkelte sine kvalifikasjonar og ansvarsområde. Banken skal føre ein lønspolitikk som stimulerer til utvikling av lagånd. Det gjeld ingen særreglar for leiande tilsette og tillitsvalde. RESULTATREKNESKAPEN Resultat Totalresultat for konsernet for 2011 er på 67 mill. kr. mot 209 mill. kr. i 2010. Resultatet gir ein EK-avkastning på 2,8% mot 9,9% i 2010. Reduksjonen i resultatet for 2011 skuldast urealisert Netto renteinntekter Netto rente- og kredittprovisjonsinntekter er 539 mill. kr. og er auka med 2,4% samanlikna med 2010. Auken i rentenetto skuldast i hovudsak vekst i innskot og utlån. Rentenettoen i % av gjennomsnittleg forvaltningskapital er på 1,59% og er redusert frå 1,75% i 2010. Reduksjonen i rentenetto i % skuldast lågare kundemargin og høgre fundingkostnader enn for 2010. Auken i fundingkostnader er eit resultat av høgre generelle risikopåslag på verdipapirfinansiering. Netto andre inntekter Netto andre driftsinntekter er på 111 mill. kr. og er redusert med 65 mill. kr. eller 36,9%. Reduksjonen skuldast primært tap på finansielle instrument. Netto resultat frå finansielle instrument Netto tap frå finansielle instrument er på 20 mill. kr. mot ein netto vinst på 52 mill. kr. i 2010. Det meste av tapet er urealiserte verdiendringar. For aksjar er det eit netto tap på 11 mill. kr. mot 60 mill. kr. i vinst i 2010. Ein del av verdipapirgjelda blir bokført til verkeleg verdi opsjon og i 2011 er verdipapirgjelda skriven opp (utgiftsføring) med 17 mill. kr. medan det i 2010 var ei nedskriving på 4 mill. kr. Verdiendring på verdipapirgjeld må sjåast i samanheng med verdiendring på andre renteberande finansielle instrument. For nærmare forklaring sjå note 7. 14 Sparebanken Sogn og Fjordane ÅRSMELDING 2011