, 2016 Ekstremvêret Tor ga store utslag i kraftmarknaden Etter ein periode med kaldt vêr auka temperaturane førre veke, og førte til lågare kraftetterspurnad i heile Norden. I tillegg bidrog ekstremvêret Tor til at vindkraftproduksjonen gjekk kraftig opp i Sverige og Danmark. Til saman førte dette til ein nedgang i norsk kraftproduksjon på 30 prosent, samanlikna med veka før. Noreg gjekk dermed frå å ha ein nettoeksport på over ein halv TWh i veke 3 til å vere nettoimportør av kraft i veke 4. Vêr og hydrologi I veke 4 kom det mest nedbør på Vestlandet med over 200 mm fleire stader. I løpet av veka kom det 7,2 TWh nedbørenergi, eller 180 prosent av normalen. Sum nedbørenergi hittil i år er 11,7 TWh eller 3,8 TWh mindre enn normalen. Også i veke 5 er det venta mest nedbør på Vestlandet med over 100 mm mange stader. Prognosert nedbørenergi for veka er 4,9 TWh som er 140 prosent av normalen. I veke 4 var temperaturen 3-5 grader over normalen i heile landet. Det er også i veke 5 venta relativt mildt vêr, med temperaturar som er 0 2 grader over normalen i heile landet. Det kom mye snø spesielt i fjellet på Vestlandet i veke 4. Etter våre berekningar er det i sum for magasinområda om lag 90 prosent av normale snømengder for årstida, men det er store lokale skilnader. For fleire detaljar om snø, vêr og vatn, sjå www.xgeo.no. Berekna tilsig for veke 4 er 1,6 TWh, eller 170 prosent av normalen. Sum tilsig hittil i år er 3,8 TWh, eller 0,5 TWh mindre enn normalen. Prognosert tilsig for veke 5 er 1,0 TWh, det er som normalen.
2 Magasinfylling Tabell 1 Magasinfylling. Kjelde: NVE og Nord Pool Spot Prosent Prosenteiningar Veke 4 2016 Veke 3 2016 Veke 4 2015 Median* veke 4 Endring frå sist veke Differanse frå same veke i 2015 Differanse frå median Norge 69,3 70,8 59,7 61,6-1,5 9,6 7,7 NO1 46,6 49,5 55,0 47,2-2,9-8,4-0,6 NO2 77,8 78,6 69,1 63,9-0,8 8,7 13,9 NO3 54,9 57,7 44,3 49,8-2,8 10,6 5,1 NO4 74,7 76,7 53,4 60,3-2,0 21,3 14,4 NO5 60,5 61,9 56,7 56,4-1,4 3,8 4,1 Sverige 56,3 58,8 51,3 57,5-2,5 5,0-1,2 *Referanseperioden for medianen er 1990-2014 for Noreg, og 2002-2014 for dei fem norske elspotområda. Figur 1 Fyllingsgraden til vassmagasina i Noreg. Prosent. Kapasitet=84,3 TWh. Kjelde: NVE Figur 2 Vassmagasinas fyllingsgrad i Sverige. Prosent. Kapasitet=33,8 TWh. Kjelde: Svensk Energi
3 Figur 3 Vassmagasina sin fyllingsgrad for elspotområda NO1, NO2, NO3, NO4 og NO5. Prosent. Kjelde: N
4
5 Tilsig og nedbørtilhøve Tabell 2 Tilsig og nedbør. Kjelde: NVE TWh Veke 4 2016 Veke 4 2015 Veke 4 Normal Tabell 2a Utviklinga i tilsig og nedbør så langt i år. Kjelde: NVE Differanse frå same veke i 2015 Prosent av normal veke Tilsig 1,6 0,9 0,9 0,7 170 Nedbør 7,2 2,1 3,9 5,2 184 TWh Veke 1-4 2016 Veke 1-4 Normal Differanse frå normal til no i år Tilsig 3,8 4,4-0,5 Nedbør 11,7 15,5-3,8 Tabell 2b Forventa tilsig og nedbør i inneverande veke. Kjelde: NVE TWh Prosent av normal Tilsig 1,0 101 Nedbør 4,9 137 For fleire detaljar når det gjeld vassføring i Noreg sjå: http://www2.nve.no/h/hd/plotreal/ Figur 4 Nedbør i Noreg 2015 og 2016, og gjennomsnitt for perioden 1981-2010, GWh. Kjelde: NVE Figur 5 Nyttbart tilsig i Noreg i 2015 og 2016, maks, min og gjennomsnitt for perioden 1981-2010, GWh. Kjelde: Nord Pool Spot og NVE
6 Figur 6 Temperaturar i Noreg i 2016, gjennomsnitt og normal for veka. Kjelde: Meteorologisk institutt og SKM Market Predictor Figur 7 Utviklinga av snømagasin for dei norske vassmagasina vintrane 2013/14, 2014/15 og 2015/2016 i prosent av median kulminasjon. Median er for 30-års-perioden 1981-2010, maksimum og minimum er for perioden 1981-2010. Kjelde: NVE
7 Figur 8 Snømagasin i prosent av normalt for vintrane 2013/14, 2014/15 og 2015/2016. Kjelde: NVE
8 Produksjon, forbruk og utveksling Tabell 3 Nordisk produksjon, forbruk* og kraftutveksling. Alle tal i GWh. Kjelde: SKM Market Predictor Produksjon Endring frå Endring frå Veke 4 Veke 3 førre veke (GWh) førre veke (%) Norge 2 935 4 167-1 231-30 % NO1 305 394-89 -23 % NO2 1 061 1 504-443 -29 % NO3 322 439-117 -27 % NO4 568 708-140 -20 % NO5 679 1 122-443 -39 % Sverige 3 692 3 755-64 -2 % SE1 489 543-54 -10 % SE2 975 1 074-100 -9 % SE3 1 934 1 948-14 -1 % SE4 295 190 105 55 % Danmark 798 694 105 15 % Jylland 554 466 88 19 % Sjælland 245 228 17 7 % Finland 1 423 1 646-223 -14 % Norden 8 848 10 262-1 414-14 % Forbruk Norge 3 065 3 612-547 -15 % NO1 912 1 181-269 -23 % NO2 788 936-148 -16 % NO3 508 542-34 -6 % NO4 437 463-26 -6 % NO5 420 490-70 -14 % Sverige 3 168 3 748-580 -15 % SE1 223 254-31 -12 % SE2 386 429-43 -10 % SE3 1 996 2 396-400 -17 % SE4 563 669-106 -16 % Danmark 681 747-66 -9 % Jylland 401 444-43 -10 % Sjælland 280 303-23 -8 % Finland 1 832 2 190-359 -16 % Norden 8 746 10 298-1 552-15 % Nettoimport Norge 129-555 684 Sverige -523-8 -516 Danmark -117 54-171 Finland 409 545-136 Norden -102 36-138 *Ikkje temperaturkorrigerte tal.
9 Vind- og kjernekraftproduksjon Figur 9 Vindkraftproduksjon i Danmark og Sverige dei siste to vekene og vindkraftproduksjon per veke for Sverige og Danmark i 2015 og 2016. (Foreløpig statistikk). Kjelde: SKM Market Predictor Figur 10: Kjernekraftproduksjon i Sverige dei to siste vekene og for same veker i 2015. Kjelde: SKM Market Predictor. (Foreløpig statistikk).
10 Utviklinga i kraftproduksjon og forbruk Tabell 4 Produksjon, forbruk og utveksling så langt i år. Kjelde: SKM Market Predictor Norge (TWh) Til no i år Same periode (2015) Endring (%) Endring (TWh) Produksjon 18,3 13,5 26,3 4,8 Forbruk 16,9 12,3 27,0 4,5 Nettoimport -1,4-1,2-0,3 Norden (TWh) Til no i år Same periode (2015) Endring (%) Endring (TWh) Produksjon 48,2 35,6 26,2 12,6 Forbruk 47,9 35,2 26,5 12,7 Nettoimport -0,3-0,4 0,1 Utveksling Figur 11 Nettoutveksling pr. veke for Noreg og Norden, 2015 og 2016, GWh. Kjelde: SKM Market Predictor Figur 12 Import og eksport i dei norske elspotområda førre veke. Alle tal i MWh. Kjelde: SKM Market Predictor.
11 Figur 13 Marknadsflyt mellom elspotområdar i Norden førre veke, GWh. Kjelde: SKM Syspower 11(0) 29(74) 0(0) 228(233) 9(0) 0(0) 12(25) 38(18) 119(143 118(161) 10(8) 65(0) 6(2) 10(43) 4(0) 195(173) 102(206) 0(0) RU 0(0) 0(15) 0(0) 255(624) 164(0) 222(366) 0(0) 18(198) 645(850) 0(0) 1(0) EE 85(48) 90(1) 0(2) 14(0) 84(115) 37(170) 0(0) 341(567) 110(73) NL 1(0) 51(12) 0(6) DE 56(8) 4(11) 91(68) 55(50) 28(38) 62(44) 22(33) 0(1) 48(30) PL * Tal for veka før står i parentes. Mellom Russland og Finland er det oppgjeve tal for fysisk flyt.
12 Kraftprisar Engrosmarknaden Tabell 5 Kraftprisar nordiske elspotområde*. Vekesnitt. Kjelde: SKM Market Predictor. Endring frå Endring frå kr/mwh Veke 4 Veke 3 Veke 4 (2015) førre veke (%) i fjor (%) NO1 167,6 430,2 274,6-61,0-39,0 NO2 167,6 354,9 274,6-52,8-39,0 NO3 167,0 450,4 303,7-62,9-45,0 NO4 165,7 438,4 303,7-62,2-45,4 NO5 167,6 354,9 273,5-52,8-38,7 SE1 164,1 450,8 303,0-63,6-45,8 SE2 164,1 450,8 303,0-63,6-45,8 SE3 165,1 450,8 309,4-63,4-46,6 SE4 165,2 450,8 315,1-63,4-47,6 Finland 247,0 508,8 321,2-51,4-23,1 Jylland 151,9 352,1 318,3-56,9-52,3 Sjælland 158,9 450,8 323,1-64,7-50,8 Estlink 248,2 502,4 321,2-50,6-22,7 System 172,2 441,4 308,2-61,0-44,1 Nederland 253,2 387,2 382,5-34,6-33,8 Tyskland 197,0 379,3 350,5-48,1-43,8 Figur 14 Spotprisar i Noreg (12a) og Norden, Nederland og Tyskland (12b) i førre veke, kr/mwh. Kjelde: SKM Market Predictor
13 Terminmarknaden Tabell 6 Terminprisar, nordisk og tysk kraft, samt CO 2 kvotar. Kjelder: SKM Market Predictor. Prisane i tabellen er sluttprisar fredag i den aktuelle veka. Terminprisar (kr/mwh) Veke 4 Veke 3 Endring (%) Nasdaq OMX Februar 208,4 231,5-10,0 2. kvartal 2016 166,2 166,9-0,4 3. kvartal 2016 151,5 149,9 1,0 EEX OMX 2. kvartal 2016 229,7 243,3-5,6 3. kvartal 2016 232,0 244,0-4,9 CO2 (kr/tonn) Desember 2016 57,3 61,7-7,2 Desember 2017 58,0 62,4-7,0 Figur 15 Daglege sluttprisar for enkelte typar kontraktar i den finansielle kraftmarknaden siste tolv månader, kr/mwh. Kjelde: SKM Market Predictor Figur 16 Daglege sluttprisar for utslippskvotar på CO 2, kr/tonn. Kjelde: SKM Market Predictor
14 Sluttbrukarprisar Tabell 7 Vekeutvikling i sluttbrukarprisar. Alle prisar er inkl. mva. bortsett frå spotpriskontrakt i Nord-Noreg. Dette er gjort for å gi eit meir korrekt bilete av kva forbrukarar i Nordland, Troms og Finnmark, som har fritak frå mva. på straum, faktisk betalar. Kjelde: Konkurransetilsynet/Forbrukerrådet**, Nord Pool Spot, Energimarknadsinspektionen og NVE. Øre/kWh Veke 4 2016 Veke 3 2016 Veke 4 2015 Variabelpris kontrakt* Marknadspris- / spotpriskontrakt Fastpriskontrakt Snitt frå eit utval av leverandørar Endring frå førre veke Endring frå tilsvarande veke i fjor 32,5 32,5 35,7 0,0-3,2 Veke 4 2016 Veke 3 2016 Veke 4 2015 Endring frå førre veke Endring frå tilsvarande veke i fjor Aust-Noreg (NO1) 25,1 58,0 38,1-32,9-13,0 Sørvest-Noreg (NO2) 25,1 48,6 38,1-23,5-13,0 Midt-Noreg (NO3) 25,1 60,5 41,8-35,4-16,7 Nord-Noreg (NO4) 19,9 47,2 33,4-27,3-13,5 Vest-Noreg (NO5) 25,1 48,6 38,0-23,5-12,9 Veke 4 2016 Veke 3 2016 Veke 4 2015 Endring frå førre veke Endring frå tilsvarande veke i fjor 1 år (snitt Noreg) 30,9 32,0 39,6-1,1-8,7 3 år (snitt Noreg) 32,6 33,7 40,5-1,1-7,9 1 år (snitt Sverige) 41,5 42,4 47,9-0,9-6,4 3 år (snitt Sverige) 42,4 45,3 48,9-2,9-6,5 * Metoden for berekning av variabelpriskontrakt er gjelder gjennomsnittet av kontraktar som er tilbodne i fleire enn ti nettområder. ** Frå og med 1. juli 2015 la Konkurransetilsynet ned sin kraftprisoversikt. Denne ble erstatta av Forbrukerrådets nye strømprisportal, strømpris.no. Figur 17 Vekeutvikling i pris på variabelpriskontrakt* og spotpriskontrakt** med eit påslag på 4,2 øre/kwh***. Kjelder: Konkurransetilsynet/Forbrukerrådet, Nord Pool Spot og NVE. * Prisar for variabelpriskontraktar meldas fram i tid. Metoden for berekning av variabelpriskontrakt er gjelder gjennomsnittet av kontraktar som er tilbodne i fleire enn ti nettområder. **Alle prisar bortsett frå spotpriskontrakt for Nord-Noreg inkluderer mva. *** Frå og med veke 1 2016 vart påslaget endra frå 3,8 øre/kwh (inkl. mva) til 4,2 øre/kwh (inkl. mva.) som følgje av ein antatt auke i påslaget grunna elsertifikatordninga. For meir informasjon om elsertifikatmarknaden, se www.nve.no/elsertifikater
15 Figur 18 Utviklinga dei siste 52 vekene i prisane for norske* og svenske eitt- og treårige fastpriskontraktar, basert på eit årleg forbruk på 20 000 kwh. Alle prisar inkl. mva. i norske øre/kwh. Kjelder: Energimarknadsinspektionen og Konkurransetilsynet/Forbrukerrådet. * For norske kontraktar er det brukt eit gjennomsnitt av fastpriskontraktar som er tilbodne i fleire enn ti nettområder. Tabell 8 Vekeutvikling i straumkostnaden* for sluttbrukarar. Straumkostnaden er eksklusiv nettleige og forbruksavgift, men inkl. mva. bortsett frå elspotområdet Nord-Noreg. Dette er gjort for å gi eit meir korrekt bilete av kva forbrukarar i Nordland, Troms og Finnmark, som har fritak frå mva. på straum, faktisk betalar. Kjelde: Konkurransetilsynet/Forbrukerrådet, Nord Pool Spot og NVE. Marknadspris-/ spotpriskontrakt ** Aust-Noreg (NO1) Sørvest- Noreg (NO2) Midt-Noreg (NO3) Nord-Noreg (NO4) Vest-Noreg (NO5) Variabelpris kontrakt NOK Berekna straumkost nad for veke 4 2016 Berekna straumkost nad for veke 3 2016 Endring frå førre veke Berekna straumkost nad for veke 4 2015 Berekna straumkost nad hittil i 2016 Differanse frå 2015 til no i år 10 000 kwh 72 165-93 109 482 65 20 000 kwh 144 329-185 218 963 130 40 000 kwh 288 658-371 436 1926 260 10 000 kwh 72 138-66 109 414 1 20 000 kwh 144 276-132 218 829 1 40 000 kwh 288 551-264 436 1658 3 10 000 kwh 72 172-100 119 450 13 20 000 kwh 143 343-200 239 901 25 40 000 kwh 287 687-400 478 1802 50 10 000 kwh 57 134-77 96 355 5 20 000 kwh 114 268-154 191 711 10 40 000 kwh 228 536-308 382 1421 20 10 000 kwh 72 138-66 109 415 0 20 000 kwh 144 276-132 217 829 1 40 000 kwh 288 551-264 435 1658 2 10 000 kwh 95 94 1 106 371-47 20 000 kwh 186 184 1 204 725-81 40 000 kwh 367 364 2 401 1432-149 * NVE nyttar ein temperaturkorrigert justert innmatningsprofil, basert på alminneleg forsyning i 2009-2014, for å berekna straumkostnaden til sluttbrukarane. Innmatingsprofilen er berekna av konsulentselskapet Optimeering AS på oppdrag frå NVE. Den same innmatningsprofilen er nytta for alle elspotområda og standard variabel kontrakt. I 2015 var det 53 veker, og profilen for veke 53 er berekna som eit snitt av profilane for veke 1 og 52. Profilen for veke 53 er lagt til dei andre vekene, som er uendra. Dette gir eit årsforbruk på litt over 20 000 kwh i 2015. ** NVE nyttar eit påslag på 4,2 øre/kwh inkl. mva på alle spotpriskontraktar i 2016 og 3,8 øre/kwh inkl. mva i 2015, bortsett frå spotpriskontraktar i Nord-Noreg, kor påslaget er på hhv 3,4 øre/kwh og 3,0 øre/kwh ekskl. mva.
16 Tilstanden til kraftsystemet 1 Det er vedlikehaldsarbeid på linjenett og ved kraftstasjonar fleire stader i Norden. For meir informasjon om linjer og kraftverk viser vi til heimesidane til Nord Pool. Produksjon event start event stop event duration station names 26.01.2016 13.02.2016 17 days Skærbækværket 25.01.2016 01.02.2016 7 days Kraftvärmeverket Västerås 25.07.2015 17.09.2016 420 days Ringhals Block2 25.01.2016 29.01.2016 4 days Sy-Sima 26.01.2016 29.01.2016 3 days Avedøreværket 22.01.2016 29.01.2016 6 days Nordjyllandsvaerket 29.01.2016 12.02.2016 14 days Fynsværket 01.06.2013 12.03.2016 1016 days Oskarshamn 2 01.09.2015 15.07.2016 318 days Blåfalli Vik 1 Kjelde: http://umm.nordpoolspot.com/ ( Urgent Market Messages (UMM) ).