Fylkesprognosar Hordaland 2015-2035: Befolkning Nr. 3.1-15 AUD-rappor t
Utgivar: Tittel: Hordaland fylkeskommune, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) http://www.hordaland.no/aud Fylkesprognosar Hordaland 2015-2035: Befolkning Publikasjonsserie/nr: AUD-rapport nr: 3.1-15 http://www.hordaland.no/aud-rapportar Dato: 26.2.2015 Forfattarar: Kristin Iversen Stian Skår Ludvigsen, Phd Tlf: 55 23 94 11 55 23 92 79 E-post: kristin.iversen@hfk.no stian.ludvigsen@hfk.no
Innhald Samandrag...3 Om fylkesprognoser.no...4 Kort om føresetnader og metode for befolkningsprognosen...5 Historisk flytting...6 Flytteprognose...8 Prognose for fødde og døde...9 Prognose for samla folkevekst...10 Folkevekst etter alder og kjønn... 13 Utvalde data på kommunenivå... 15 Samandrag Denne rapporten inneheld Hordaland fylkeskommune sin hovudprognose for befolkningsutviklinga fram mot 2035. Prognosen er basert på fødselsoverskot (berekna etter siste fødsels- og dødsratar) og eigne prognosar for flytting. I 2013 vart det fødd 6 223 personar i Hordaland, mens 3 819 døde. Dette gjev eit fødselsoverskot på 2 404. I følgje prognosen vil fødselsoverskotet stige til 3 432 i 2035. Talet fødde er venta å auke kvart år framover, mens talet døde er venta å halde seg nokså stabilt fram til 2024, for deretter å auke litt. Innvandring utgjer dei siste åra den største delen av nettoflyttinga til fylket, og det er personar i alderen 20 til 35 som flyttar mest. I 2013 var flytteoverskotet til fylket på 4 671 personar. I 2014 er nettoflyttinga estimert til 3 914 personar og i 2015 er nettoflyttinga framskrive til 4 709 personar. I følgje prognosen vil flytteoverskotet i 2035 vere på 5 091 personar. Totalt er folketalet i Hordaland venta å vekse med 165 552 innbyggjarar (32 %) frå 31.12.2013 til 31.12.2035. Hordaland passerte 500 000 innbyggjarar våren 2013, og er venta å passere 600 000 innbyggjarar tidleg i 2026. I 2025 er Hordaland venta å ha 593 848 innbyggjarar, og i 2035 er vi venta å ha 677 282 innbyggjarar. I reelle tal ventar vi ein stadig aukande folkevekst frå år til år, men differansen frå eit år til det neste vil gradvis bli litt mindre, og målt i prosent av folketalet, vil veksten gå ned frå 2015 (1,46 %) til 2016 ( til 1,29 %) for dertter å stige jamt fram til 2023-2025 ( til 1,38 %), for deretter å gå noko med igjen. Om vi ser på aldersfordelinga i befolkninga vil dei eldste gruppene vekse meir enn dei yngste, og dei over 70 vil bli relativt sett fleire enn i dag, mens dei mellom 10 og 24 vil bli relativt sett færre. Rapporten presenterer mest tal og figurar for heile fylket, men bakarst i rapporten er ein tabell med nokre nøkkeltal for kommunane og regionane i fylket. Nøkkeltala er folkemengda i 2025 og 2035, talet innbyggjarar i aldersgrupper som er store forbrukarar av kommunale tenester (1-5-åringar, 6-15-åringar og eldre over 75), gjennomsnittleg vekst per år, og gjennomsnittsalder. Det er venta folkevekst i 30 av fylkets 33 kommunar. Rapporten byggjer på Hordaland fylkeskommune sitt hovudalternativ for befolkningsframskrivinga for 2015-2035. Samstundes med publisering av denne rapporten blir tal frå alle fire alternativa tilgjengeleg for nedlasting på Hordaland fylkeskommune sin statistikkportal statistikk.ivest.no under menyvalet Fylkesprognoser.no -> Fylkesprognoser.no 2015. Alternativa som er produsert i tillegg til hovudalternativet er eit alternativ med ekstra høg ordetilgang, eit med redusert ordretingang, og eit teoretisk scenario der nettoinnvandringa er sett til null. Alternativet med null nettoinnvandring gir oss moglegheit til å rekne ut «innvandringsbidraget» til folkeveksten. I 2035 vil dette ha akkumulert seg opp til 133 000 innbyggjarar. 3
Om fylkesprognoser.no Fylkesprognoser.no er eit samarbeidsprosjekt mellom fylkeskommunane som deltek i Pandagruppen. Denne gruppa eig Plan- og analysesystem for næring, demografi og arbeidsmarknad (PANDA), som teknisk vert drifta av SINTEF Teknologi og samfunn. Fylka står sjølv ansvarleg for sin eigen bruk av PANDA og utarbeiding av dei fylkesvise rapportane i fylkesprognoser.no. SINTEF har ikkje ansvar for dei val og konklusjonar fylka gjer i sin bruk av PANDA og publikasjon av fylkesprognoser.no. Eventuelle feil eller feilvurderingar i rapportane er fylka sine. Vi har i år valt å publisere tre rapportar: ein for befolkning, ein for bustadbehov, og ein metoderapport som gjer greie for flytteprognosen som ligg til grunn for befolkningsprognosen. Dei tre rapportane i fylkesprognoser.no for Hordaland er utarbeidt av Analyse, utgreiing og dokumentasjon i Regionalavdelinga i Hordaland fylkeskommune. Dei to første rapportane (AUD-rapport nr 3.1-15 og 3.2-15) presenterer i all hovudsak data og prognosar på fylkesnivå. AUD-rapport nr 3.3-15 inneheld meir informasjon om metode og meir detaljar om flytteprognosen og presentasjon av hovudresultata (befolkningstotalen) frå alle alternative prognosekjøringar for alle kommunane og regionane i fylket. I prognosekjøringane er det berekna fleire tal på kommunenivå enn det som er publisert i desse rapportane, og meir detaljerte data og prognosar på kommunenivå kan lastast ned frå statistikk.ivest.no. Om ein har spørsmål knytt til fylkesprognoser.no eller ønskjer tilgang til andre data (for Hordaland) kan ein ta kontakt med Hordaland fylkeskommune, Analyse, utgreiing og dokumentasjon. Kontaktinfo på side 2. Bergen, 26.2.2015 Definisjonar Fødselsfrekvens: Gjennomsnittleg tal levandefødde barn pr. kvinne etter alder i ein utvald region. Fødselsoverskot: Talet fødde minus talet døde i same periode utgjer fødselsoverskotet Dødssannsyn: Sannsyn for dødsfall for det einskilde kjønn i den einskilde aldersklassa. Dødssannsyn vert berekna på kvart alderstrinn for menn og kvinner kvar for seg, og nyttast mellom anna til å berekne forventa levealder. Nettoflytting: Blir definert som innflytting til en region (samling av fylker, kommunar osb.) minus utflyttinga i same periode. Til samanlikning vert bruttoflytting definert som summen av innflytting og utflytting. PANDA: Plan- og analysesystem for næring, demografi og arbeidsmarknad (PANDA), er eigd av fylkeskommunane og vert drifta av SINTEF Teknologi og samfunn. 4
Kort om føresetnader og metode for befolkningsprognosen Prognosar og framskriving av folketalsutvikling er basert på historisk utvikling, og dette kan og vil avvike frå den utviklinga som faktisk vil skje. Ein må vere medviten om at prognosane ikkje er fasit på framtidig utvikling, og at dei er forbunde med feilkjelder. I langsiktig planlegging må ein derfor bruke prognosar med varsemd. Planar må vere robuste og fleksible nok til at dei kan handtere ulike framtidsscenario, både at veksten blir høgare og lågare enn prognosane tilseier. I fylkesprognoser.no har vi lagt oss på eit framtidsscenario som føreset høg innvandring over lengre tid enn SSB legg til grunn i sine framskrivingar. For dei spesielt interesserte: Folketalsutviklinga i Fylkesprognoser.no blir bestemt av fødselsoverskotet (fødde minus døde) + nettoflytting (innflytting minus utflytting). Over lengre tidshorisontar spelar fødselsfrekvensar og dødsannsyn ei stor rolle ved berekning av befolkningsprognosar. Ved korte tidshorisontar er det derimot flyttinga som er det viktige for å bestemme befolkningsutviklinga i ein region, men flyttinga legg òg mykje av grunnlaget for framtidig fødselsoverskot. Ved berekning av befolkningsprognosen til fylkesprognoser.no blir det nytta ein modellvariant kor ein tek omsyn til flytting. Ved etablering av modellparameter og datagrunnlag til bruk i modellkjøringane blir det nytta data for siste statistikkår frå SSB. Estimeringsperiode for nivåfaktorar for fødde, døde og tilpassing til arbeidsmarknaden blir basert på eit gjennomsnitt av dei fire siste åra. I modellen blir det nytta dødssannsyn som er forskjellige mellom kjønna og varierer med alderen. Vi får i tillegg eit påfyll av nye born. Dette skjer ved at kvinner i ulike aldrar får born med ein viss frekvens. Fødselsfrekvensane gjeld berre for kvinner og varierer med alderen. Ved kjøring av befolkningsmodellen blir det nytta faste regionfrekvensar frå SSB til justering av fødselsfrekvensar og dødssanssyn. Dødssanssyna blir derimot "glatta" med ei regionavstemming slik at ein får eit sett med dødssannsyn som er lik for alle kommunane innanfor ein region. Regionen får vidare eit påfyll av personar gjennom nettoflytting. I fylkesprognoser.no for Hordaland blir nettoflyttinga gjennom prognoseperioden berekna ut frå framskriving av den historisk loglineære utviklinga i nettoflytting frå 2001 til 2014 (med unntak for nokre kommunar), samt for kommunar der dette har hatt signifikant effekt på historisk flytting framtidig ordretilgang for eksportindustrien som er lik gjennomsnittet frå og med juli 1999 til og med juni 2012 (det er eitt og eitt halvt år etterslep frå endringar i ordretilgangen slår ut som endringar i flyttinga) pluss vekst lik historisk (loglineær) trend. Flyttedata for 2014 er estimert basert på observerte data for tredje kvartal 2014 og gjennomsnittleg differanse mellom tredje og fjerde kvartal siste tre år. Nettoflytting i åra 2015 til 2035 følgjer dermed ei framskrive regresjonslinje som funksjon av tid (målt loglineært) på nettoflytting i perioden 2001 til 2014. Modellen fordeler nettoflytting automatisk på alder og kjønn ved hjelp av ein glattefunksjon (Rogers-Castro). I tillegg til nettoflyttinga i dette hovudalternativet har Hordaland fylkeskommune produsert tre andre flyttealternativ: Høgalternativet er basert på eit scenario for dei kommunane der ordretilgangen er signifikant får høg ordretilgang lik gjennomsnittet frå og med juli 2006 til og med juni 2012 pluss vekst lik historisk trend for heile perioden. Lågalternativet er basert på låg ordretilgang lik gjennomsnittet frå og med juli 1999 til og med juni 2006 pluss vekst lik historisk trend for heile perioden. Unntak frå dette er skildra i AUD-rapport nr 3.1-15. Det siste alternativet er eit reint teoretisk scenario, der nettoinnvandringa stoppar heilt opp og det berre er flyttetilvekst frå innanlandsk flytting. Dei andre føresetnadene i dette nullinnvandringsalternativet er likt med hovudalternativet. 5
Historisk flytting 6 000 Nettoflytting 2001 til 2013 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 Nettoinnvandring Netto innanlandsk flytting Sum nettoflytting 0-1 000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Figur 1: Historisk nettoflytting mellom Hordaland fylke, utlandet og resten av Noreg. Kjelde: SSB via PANDA. Figur 1 viser at nettoflyttinga har auka frå 1 300 i 2001 til 4 671 i 2013. Frå 2012 til 2013 gjekk nettoflyttinga ned frå 5 134 til 4 671. Kommentar Det er i all hovudsak innvandringa til Hordaland som står for auken i nettoflyttinga desse åra. I 2011 var den innanlandske flyttinga til Hordaland negativ, og innvandring utgjer dermed heile nettoflyttinga. Nedgangen i nettoflyttinga frå 2012 til 2013 skuldast nedgang i nettoinnvandringa. Sidan 2001 har det vore størst nettoflytting til Hordaland frå andre delar av Vestlandet, og sidan 2004 har nettoflyttinga til både Oslo-Akershus og Sør-Austlandet vore negativ for Hordaland. Det er ikkje nytta data om kvar folk flyttar til eller frå i prognosekjøringane, så desse dataa er ikkje vist i denne rapporten. Historiske flyttedata for kommunane og regionane i Hordaland kan ein finne på statistikk.ivest.no under menyvalet Befolkning -> Folkevekst og flytting. 6
Samla flytting etter alder i to periodar: 2000-2006 og 2007-2013 6 000 Utflytting 2000-2006 Innflytting 2000-2006 Nettoflytting 2000-2006 Utflytting 2007-2013 Innflytting 2007-2013 Nettoflytting 2007-2013 4 000 2 000 0-2 000-4 000-6 000 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 Alder Figur 2: Historisk statistikk over den samla flyttinga i ulike aldersgrupper i periodane 200-2006 og 2007-2013. Kjelde: SSB via PANDA. Figur 2 viser flytting etter alder summert for to periodar: 2000-2006 og 2007-2013. Det er personar i alderen 20 til 35 som flyttar mest. Det er svært få over 50 år som flyttar både inn og ut av Hordaland. Dette gjeld for begge periodar. I begge periodane var det flest 25-åringar som flytta til Hordaland. Nettotilflyttinga er størst blant 23-åringar (også i begge periodar). Kommentar Flytting etter år, alder (og kjønn) på kommune-, region- fylkesnivå blir ikkje publisert i SSB sin statistikkbank. Vi har tilgang på desse dataa via PANDA, men flyttematriser gir potensielt enormt store tabellar om dei òg skal innehalde alder og kjønn, og det er òg potensielt mogleg å identifisere flyttinga til (nokre) enkeltindivid i slike tabellar, så dei er ikkje publisert som opne data. Dataa vi har tilgang til er anonymiserte (og aggregerte når det er fleire enn ein av same alder og kjønn som flyttar mellom to kommunar), så vi kan ikkje følgje enkeltindivid si flytting. Kommentarar om endring i flyttemønster må sjåast i lys av dette. Fordi barn ikkje flyttar aleine (med unntak av flytting mellom føresette), er barneflyttinga eit uttrykk for flyttinga til barnefamiliar. Denne flyttinga har endra seg lite mellom dei to periodane. Dette tyder på at endringa i innflytting for 20- til 50- åringar og i utflytting for 20- til 30-åringar, er ei endring i flytting av barnlause. Dette kan henge saman med auka arbeidsmobilitet/-innvandring. 7
Flytteprognose Inn-, ut- og nettoflytting i perioden 2001-2035 Innflytting Utflytting Nettoflytting 20 000 15 000 10 000 5 000 0-5 000-10 000-15 000-20 000 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 3: Historisk statistikk og prognose for inn-, ut og nettoflytting i Hordaland. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). Figur 3 viser inn-, ut- og nettoflytting i Hordaland. Historiske tal frå 2001 til 2013, estimerte tal for 2014 og prognose for 2015 til 2035. I 2013 flytta 16 366 personar til Hordaland, mens 11 695 flytta ut av fylket. Dette gjev eit flytteoverskot på 4 671. I 2014 er nettoflyttinga estimert til 3 914 personar og i 2015 er nettoflyttinga framskrive til 4 709 personar. I følgje prognosen vil det i 2035 vere 19 017 personar som flyttar til fylket, mens 13 926 vil flytte ut. Dette gjev eit flytteoverskot på 5 091. Metodekommentar Nettoflyttinga i 2014 er estimert basert på registerdata per tredje kvartal 2014 og gjennomsnittleg differanse mellom tredje og fjerde kvartal siste tre år. Nettoflyttinga gjennom resten av prognoseperioden er berekna ut frå framskriving av den historisk loglineære utviklinga i nettoflytting frå 2001 til 2014 med nokre unntak samt frå data om ordretilgang for dei kommunane der dette er signifikant. Nettoflytting i åra 2015 til 2035 følgjer dermed ei framskrive regresjonslinje som funksjon av tid (målt loglineært) og ordretilgang på nettoflytting i perioden 2001 til 2014. På bakgrunn av dette ventar vi ei stadig aukande nettoflytting til Hordaland. Med ei loglineær trendline til grunn, vil vi vente litt lågare nettotilflytting dei komande åra enn i 2015, men denne vil auke vidare framover, der vi ventar at endringa frå år til år vil bli gradvis mindre. Dermed ventar vi heller ikkje at den framtidige nettoinnvandringa skil seg frå det historiske mønsteret ved å brått bli vesentleg høgare. Vi legg til grunn at Hordaland fekk sin foreløpig høgste nettotilflytting i 2012, og denne vil ikkje bli slått i løpet av prognoseperioden. Den foreløpig høgste innflyttinga til Hordaland hadde vi i 2013. Denne ventar vi derimot vil bli slått i 2020. Prognosemodellen til Panda reknar med at vi òg får høgare utflytting. I realiteten vil vi få større svingingar frå år til år. Prognosen er å sjå som eit glidande gjennomsnitt over fleire år. Det vil derfor kome svingingar rundt prognosen, og kva år vi faktisk kjem til å sjå nye rekordar, kan vi ikkje seie. 8
Prognose for fødde og døde Fødde, døde og fødselsoverskot i perioden 2001-2035 Fødde Døde Fødselsoverskot 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0-2 000-4 000-6 000 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 4: Historisk statistikk og prognose for fødde, døde og fødselsoverskot i Hordaland. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). Der er mindre usikkerheit om fødsels- og dødsratar enn om innvandring, spesielt på kort sikt. I 2013 vart det fødd 6 223 personar i Hordaland, mens 3 819 døde. Dette gjev eit fødselsoverskot på 2 404. I følgje prognosen vil fødselsoverskotet stige til 3 432 i 2035. Talet fødde er venta å auke kvart år framover, mens talet døde er venta å halde seg nokså stabilt fram til 2024, for deretter å auke litt. Fødselsoverskotet er dermed venta å flate ut mot slutten av framskrivingsperioden. 9
Prognose for samla folkevekst Folketal etter aldersgrupper i perioden 2001-2035 0-14 år 15-24 år 25-39 år 40-59 år 60-74 år 75-99 år 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 5: Historisk statistikk og prognose over folketalet i Hordaland fordelt på aldersgrupper. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). Fordelt på aldersgrupper, er den største nominelle veksten frå 2013 til 2035 venta å kome blant 40-59-åringar (+37 907), deretter følgjer 25-39 -åringar (35 618) og 75-99-åringar (30 464). Minst vekst er venta å kome blant 15-24-åringar (11 206). 15-24-åringar er òg den gruppa der det er venta minst relativ vekst (berre 16 %). Størst relativ vekst er venta å kome blant 60-74-åringar (42 %) og dei over 75 år (88 %). Totalt er Hordaland venta å vekse med 165 552 innbyggjarar (32 %) frå 31.12.2014 til 31.12.2035. Hordaland kunne våren 2013 markere innbyggjar nummer 500 000. I følgje denne prognosen vil innbyggjar nummer 600 000 komme tidleg i 2026, I 2025 er Hordaland venta å ha 593 848 innbyggjarar, og i 2035 er vi venta å ha 677 282 innbyggjarar. Kommentar Ein viktig føresetnad for at desse prognosane skal bli oppfylt, er at det er bustad til alle som vil bu her, og arbeid til alle som ønskjer det. Folkeveksten vil ikkje kome av seg sjølv. Om det er arbeidsplassar, men ikkje bustader, kan ein sjå prognosen som ein indikator på kva som ligg latent mogleg å få til av folkevekst, og kva press som vil vere både på bustadmarknaden og på arbeidsmarknaden. Om det er bustader, men ikkje arbeidsplassar, kan ein sjå prognosen motsett: som ein indikator på overkapasitet og risiko for fallande bustadprisar og lønningar, men òg som ein indikator på kva som vil bli mogleg å få til av sysselsettingsvekst. Om det korkje er bustader eller arbeidsplassar, vil mykje av grunnen for å flytte hit (og for å bli verande) bli borte, og vi vil heller ikkje få den folkeveksten som vi ventar oss i fylkesprognoser.no 10
Folkevekst etter type i perioden 2001-2035, i prosent Fødselsoverskot Nettoflytting Folkevekst 1,8 % 1,6 % 1,4 % 1,2 % 1,0 % 0,8 % 0,6 % 0,4 % 0,2 % 0,0 % 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 6: Historisk statistikk og prognose for den samla folkeveksten i fylket, samt utviklinga i dei to nettokomponentane til folkeveksten. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). 1,8 % 1,6 % 1,4 % 1,2 % 1,0 % 0,8 % 0,6 % 0,4 % 0,2 % 0,0 % -0,2 % Folkevekst om nettoinnvndringa fell bort Fødselsoverskot Nettoflytting Folkevekst 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 7: Historisk statistikk og teoretisk prognose for den samla folkeveksten i fylket om nettoinnvandringa blir lik null. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). 11
Folkevekst består av to nettokomponentar: nettoflytting og fødselsoverskot. Figur 6 viser dette og den samla folkeveksten i prosent. Vi ventar oss at den samla folkeveksten vil synke frå1,46 % i 2015 til 1,29 % i 2016. Deretter vil folkeveksten gradvis auke til 1,38 % i 2022 og halde seg på dette nivået til 2025, for deretter å bli litt noe redusert. Den høgste folkeveksten i eit enkeltår i perioden hadde Hordaland i 2009, med 1,6 %. Kommentar I 2009 og i 2012 utgjorde nettoflyttinga 1 % av folketalet. I 2014 utgjorde nettoflyttinga 0,77 % av folketalet, for 2015 er prognosen 0,92 % mens den for 2016 fell til 0,74 %. Deretter er det venta ei svak stigning til 0,78 % i 2027. I 2035 vil delen vere 0,76 %. Fødselsoverskotet var i perioden på sitt høgste nivå i 2009, med 0,58 % av folketalet, og i 2014 utgjorde det 0,51 %. Fødselsoverskotet er forventa å vekse til 0,60 % til mellom 2021 og 2025. Deretter vil det synke til 0,51 % i 2035. I reelle tal ventar vi ein stadig aukande folkevekst frå år til år, men differansen frå eit år til det neste vil gradvis bli litt mindre, og målt i prosent av folketalet, vil veksten gå ned frå 2015 (1,46 %) til 2016 (1,29%) for deretter å stige jamt fram til 2023-2025 (1,38 %), for så å gå noko med igjen. I røynda kan framtidig folkevekst i enkeltår både vere høgare og lågare enn det prognosen ventar seg, men prognoselinja kan sjåast som eit glidande gjennomsnitt. Rundt eitt prosentpoeng av folkeveksten vår skuldast innvandring. Vi har i figur 7 lagt inn eit scenario der nettoinnvandringa er sett til null framover (inkludert 2014). Dermed kan vi rekne ut «innvandringsbidraget» til folkeveksten, både for kvart år, og i sum. Differansen mellom eit Hordaland med eller utan innvandring vil i 2035 vere på heile 133 740 innbyggjarar. Av dette vil 69 200 vere menn, 64 537 kvinner, 18 564 åleinebuande, 15 150 par med barn, 3 271 eineforsørgjarar med barn, 32 683 barn, 17 070 15-24-åringar, 46 318 25-39-åringar, 36 459 40-74-åringar, og 1 211 eldre. 12
Folkevekst etter alder og kjønn 95-99 år 90-94 år 85-89 år 80-84 år 75-79 år 70-74 år 65-69 år 60-64 år 55-59 år 50-54 år 45-49 år 40-44 år 35-39 år 30-34 år 25-29 år 20-24 år 15-19 år 10-14 år 5-9 år Befolkningspyramide for åra 2013 og 2035 Mann 2013 Kvinne 2013 Mann 2035 Kvinne 2035 0-4 år 30 000 20 000 10 000 0 10 000 20 000 30 000 Figur 8: Historisk statistikk og prognose for folketalet i Hordaland fordelt på aldersgrupper og kjønn. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). Fordelt på femårsgrupper er det i dag gruppa 40-44 som er den største i Hordaland (17 215 kvinner og 18 780 menn). I 2035 er det gruppa 35-39 som er venta å bli den største (22 447 kvinner og 25 195 menn). 13
Kommentar Til tross for at den største gruppa vil vere yngre i 2035 enn i dag, vil gjennomsnittsalderen bli høgare (38,6 i 2013 og 40,6, i 2035; sjå tabell 1 under). Dette er fordi dei eldste gruppene veks meir enn dei yngste, og dei over 70 vil bli relativt sett fleire enn i dag, mens dei mellom 10 og 24 vil bli relativt sett færre. Dette ser vi i pyramiden (figur 8) ved at det som i dag tilnærma er ein «boks» opp til 49 år, i 2030 får langt fleire kurvar. Pyramiden «eser» òg ut på toppen. Ei innsnevring i botn er eit typisk teikn på låge fødselsratar i land i den vestlege verden (sjå http://en.wikipedia.org/wiki/population_pyramid), og er med på å gi høgare snittalder, men i Hordaland vil den i hovudsak skuldast den venta høge (arbeids)innvandringa av arbeidstakarar under 45. Samansnurpinga er heller ikkje heilt i botn, men heller blant dei som vil bli fødd dei neste par-tre åra. Deretter blir «basen» utvida igjen, og vi får påfyll til befolkninga frå nyfødde ikkje «berre» av innvandrarar. Befolkning etter aldersgrupper i perioden 2001-2035 0-14 år 15-24 år 25-39 år 40-59 år 60-74 år 75-99 år 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 Figur 9: Historisk statistikk og prognose for den årlege folkeveksten i fylket fordelt på aldersgrupper. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). Fordelinga av folkeveksten mellom aldersgruppene år-for-år er vist i figur 9. Her er befolkninga inndelt i seks aldersgrupper. Diagrammet er stabla slik at summen av veksten blir 100 %. Kommentar Aldersgruppa med mest stabil vekst framover er gruppa 40-59 år, og gruppa 0-14 er venta å ha langt meir stabil vekst framover enn den har hatt tilbake i tid. Veksten for gruppa 60-74 år har vært størst på slutten av 2000-talet, og vil om nokre år bli erstatta av vekst i gruppa 75+, som vil begynne å ta større del av veksten etter 2016. Gruppa 15-24 år er venta å få svak vekst dei næraste åra, men dette må sjåast i samanheng med svak vekst i gruppa 0-14 år siste tiår. 14
Utvalde data på kommunenivå Fylkesprognoser.no er først og fremst prognosar på fylkesnivå, og usikkerheita blir større når vi bryt tala ned på kommune- og regionnivå, men vi har òg kommunale og regionale tal, og nokre av desse er vist i tabell 1. Til venstre i tabellen er fire kolonnar for folketal: folketalet per 31.12.2013, per 31.12.2025, per 31.12.2035, og gjennomsnittleg endring (Δ) per år frå 2013 til 2035. Deretter er det tre sett med kolonnar for tre aldersgrupper som er storforbrukarar av kommunale tenester: 1-5 år, 6-15 år, og dei over 75 år. For kvar av desse gruppene er det òg vist gjennomsnittleg endring per år frå 2013 til 2035. Lengst til høgre i tabellen er gjennomsnittsalder i 2013, 2025 og 2035. Vi har ikkje teken høgde for typisk fordeling av fødselstidspunkt i året ved utrekning av snittalder, men rekna 0-åringar i snitt som 0,5-åringar, 1-åringar i snitt som 1,5-åringar, osv. Størst vekst er venta å kome i Meland (i snitt 2,8 % per år), Os (2,2 %) Øygarden og Sveio (2,0 %). 2,8 % per år over mange år vil vere ekstremt høgt. Folketalet på Meland vil i så fall auke med 83 % frå 2013 til 2035, og stå for nesten halvparten av den venta veksten i Nordhordland. Vi ventar folketalsreduksjon i tre kommunar. Størst nedgang er venta i Fedje (i snitt -0,5 % per år), deretter følgjer Odda (-0,4%) og Granvin (-0,1 %). I fjorårets prognose var det nedgang i fem kommunar. For Eidfjord og Ulvik er nedgang i fjorårets prognose snudd til ein liten oppgang i årets. I sum er Hordaland venta å vekse med 1,3 % per år frå 2013 til 2035. Dette er noko under nivået i fjorårets prognose (1,5 %). Dei tre aldersgruppene i tabellen er teken med for å gi kommunane informasjon om den venta utviklinga i tre store grupper av forbrukarar av kommunale tenester. Dei to yngste aldersgruppene i tabellen (1-5-åringar og 6-15-åringar) er venta å vekse om lag i same tempo som den generelle befolkninga, men med noko variasjon mellom kommunane. Størst vekst både i 1-5-åringar og 5-15 åringar er venta i Meland. Den venta eldrebølgja vil slå hardast ut for dei kommunane med relativt få eldre i dag. Hardanger, Voss og Osterfjorden vil få ein vekst i talet eldre som ligg under den generelle folkeveksten i fylket, mens dei «yngre» regionane vil få langt kraftigare auke. Kommunen med yngst befolkning i dag (Fjell med ein snittalder på 36 år), vil få den største veksten i innbyggjarar over 75 år (i snitt 5,3 % per år),og gjennomsnittsalderen vil gå frå å vere den lågaste i fylket til å vere den åttande lågaste. Fedje har i dag den eldste befolkninga i Hordaland (44,7 år), mens det er forventa at Odda vil ha den høgaste snittalderen i 2035 med 47,7. Fedje og Vaksdal er dei kommunane som vil ha den lågaste veksten i tal eldre (1,2 % i snitt per år). Størst vekst i gjennomsnittsalder vil kome i Modalen (6,7 år), Samnanger (4,9 år) og Radøy (4,6 år). Gjennomsnittsalderen i Hordaland er venta å auke frå 38,6 år per 31.12.2013 til 40,6 år i 2035. 15
Folkemengd per 31.12. Innbyggjarar 1 5 år Innbyggjarar 6 15 år Innbyggjarar 75+ år Snittalder 2013 2025 2035 Δ / år 2013 Hordaland Bergen Sunnhordland Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnherad Austevoll Hardanger Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam Voss Bjørnefjorden Fusa Samnanger Os Vest Sund Fjell Askøy Øygarden Osterfjorden Vaksdal Modalen Osterøy Nordhordland Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden 505 246 271 949 63 604 4 057 5 463 11 749 18 425 3 009 2 745 13 232 4 924 23 008 1 094 7 006 3 369 950 1 094 911 8 584 14 168 24 943 3 829 2 436 18 678 62 537 6 635 23 852 27 346 4 704 12 298 4 140 372 7 786 32 739 7 544 5 039 15 069 2 833 561 1 693 593 848 317 952 72 332 4 678 6 943 13 001 21 869 3 442 2 981 13 394 6 024 23 864 1 229 6 684 3 546 1 008 1 130 894 9 384 15 365 31 090 3 955 2 544 24 591 78 995 8 243 30 209 34 534 6 009 14 009 4 136 428 9 445 40 232 10 657 5 345 18 682 3 217 524 1 807 677 282 360 859 81 135 5 324 8 523 14 350 25 224 3 903 3 287 13 475 7 049 25 064 1 4044 6 428 3 773 1 064 1 181 897 10 341 16 529 36 628 4 074 2 561 29 993 93 564 9 681 35 820 40 757 7 306 15 905 4 166 481 11 258 47 573 13 816 5 577 22 116 3 621 506 1 937 1,3 % 1,3 % 1,1 % 1,2 % 2,0 % 0,9 % 1,4 % 1,2 % 0,8 % 0,1 % 1,6 % 0,4 % 1,1 % 0,4 % 0,5 % 0,5 % 0,3 % 0,1 % 0,9 % 0,7 % 1,8 % 0,3 % 0,2 % 2,2 % 1,8 % 1,7 % 1,9 % 1,8 % 2,0 % 1,2 % 0,0 % 1,2 % 1,7 % 1,7 % 2,8 % 0,5 % 1,8 % 1,1 % 0,5 % 0,6 % 32 648 16 633 4 299 272 439 803 1 279 192 146 795 373 1 205 53 332 191 56 57 32 484 829 1 837 201 153 1 483 4 848 537 1 700 2 279 332 728 239 22 467 2 269 620 321 1 034 173 26 95 2020 2030 Δ / år 2013 2025 2035 Δ / år 37 798 41 669 1,1 % 62 400 70 507 80 140 1,1 % 19 425 21 339 1,1 % 30 567 35 081 39 642 1,2 % 4 636 5 053 0,7 % 8 806 9 363 10 372 0,7 % 318 348 1,1 % 519 605 676 1,2 % 570 688 2,1 % 769 1 049 1 309 2,4 % 797 859 0,3 % 1 746 1 690 1 823 0,2 % 1 422 1 575 1,0 % 2 530 2 792 3 161 1,0 % 213 237 1,0 % 457 433 487 0,3 % 174 188 1,2 % 311 329 386 1,0 % 729 701 0,6 % 1 803 1 670 1 626 0,5 % 413 457 0,9 % 671 795 904 1,4 % 1 277 1 275 0,3 % 2 655 2 658 2 780 0,2 % 70 75 1,6 % 125 132 166 1,3 % 325 283 0,7 % 754 642 598 1,0 % 204 211 0,5 % 405 469 490 0,9 % 54 54 0,2 % 100 118 125 1,0 % 59 59 0,2 % 120 116 120 0,0 % 44 40 1,0 % 99 70 80 1,0 % 524 555 0,6 % 1 052 1 111 1 201 0,6 % 877 904 0,4 % 1 744 1 814 1 920 0,4 % 2 178 2 462 1,3 % 3 438 4 110 4 800 1,5 % 224 230 0,6 % 571 451 483 0,8 % 145 133 0,6 % 289 275 270 0,3 % 1 809 2 099 1,6 % 2 578 3 384 4 047 2,1 % 5 708 6 434 1,3 % 9 156 10 679 12 475 1,4 % 614 695 1,2 % 933 1 085 1 273 1,4 % 2 129 2 383 1,5 % 3 556 4 022 4 755 1,3 % 2 537 2 866 1,0 % 4 033 4 819 5 509 1,4 % 428 490 1,8 % 634 753 938 1,8 % 881 952 1,2 % 1 598 1 621 1 883 0,7 % 241 226 0,3 % 482 461 468 0,1 % 10 8 4,5 % 56 23 20 4,6 % 630 718 2,0 % 1 060 1 137 1 395 1,3 % 2 813 3 251 1,6 % 4 436 5 181 6 281 1,6 % 864 1 074 2,5 % 1 088 1 515 1 988 2,8 % 297 292 0,4 % 642 653 652 0,1 % 1 331 1 537 1,8 % 2 086 2 365 2 910 1,5 % 199 223 1,2 % 338 366 432 1,1 % 25 24 0,4 % 80 70 71 0,5 % 97 101 0,3 % 202 212 228 0,6 % Tabell 1: Utvalde tal for kommunar og regionar i Hordaland. Kjelde: SSB via PANDAA (2013), eigen prognose generert i PANDA (framskriving). 16 2013 2025 34 667 49 268 18 285 24 613 4 690 6 792 361 451 320 562 830 1 177 1 117 1 760 203 293 328 421 1 184 1 642 347 486 2 433 2 969 113 166 800 859 363 443 95 111 122 158 93 112 847 1 120 1 448 1 714 1 523 2 600 358 476 199 327 966 1 797 2 963 5 621 334 644 957 2 020 1 358 2 506 314 451 1 128 1 403 499 521 32 39 597 843 2 197 3 554 365 662 376 570 992 1 661 188 338 71 71 205 252 2035 Δ / år 2013 2025 2035 65 131 2,9 % 38,6 39,7 40,6 32 128 2,6 % 38,4 39,3 40,1 9 027 3,0 % 39,0 40,7 42,7 575 2,1 % 40,6 40,9 41,4 807 4,3 % 37,6 38,0 38,1 1 607 3,0 % 38,1 40,2 41,7 2 412 3,6 % 37,7 39,9 41,1 465 3,8 % 38,9 41,0 42,3 480 1,7 % 44,2 44,3 44,1 1 985 2,4 % 40,9 43,4 45,0 696 3,2 % 38,2 39,3 41,4 3 606 1,8 % 42,8 43,9 44,9 190 2,4 % 43,9 43,4 43,5 1 097 1,4 % 43,6 45,8 47,7 491 1,4 % 42,9 43,3 43,6 138 1,7 % 42,9 43,2 43,8 187 2,0 % 44,7 45,7 46,7 132 1,6 % 44,0 44,9 45,6 1 371 2,2 % 41,7 42,8 43,4 2 138 1,8 % 41,6 42,5 43,4 3 569 3,9 % 38,1 38,8 40,4 621 2,5 % 41,4 43,5 44,7 437 3,6 % 41,7 44,4 46,6 2 511 4,4 % 36,9 38,3 39,2 8 015 4,6 % 36,5 38,3 39,6 919 4,7 % 37,2 38,7 39,6 2 984 5,3 % 36,0 38,3 39,7 3 480 4,4 % 36,4 38,2 39,4 632 3,2 % 38,5 38,8 39,5 1 827 2,2 % 40,5 40,4 42,3 645 1,2 % 42,8 44,0 45,3 42 1,2 % 39,6 43,9 46,3 1 140 3,0 % 39,3 40,3 41,0 4 818 3,6 % 38,9 39,7 40,3 987 4,6 % 36,1 36,6 37,2 751 3,2 % 39,9 42,7 44,5 2 272 3,8 % 38,8 39,7 40,3 379 3,2 % 40,8 41,6 41,5 92 1,2 % 44,7 45,9 46,9 337 2,3 % 43,6 45,2 46,0
Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle hordalands samfunnet. Vi gir vidaregåande opplæring, tannhelse tenester og kollektivtransport til inn byggjarane i fylket. Vi har ansvar for vegsamband og legg til rette for verdi skaping, nærings utvikling, fritid sopplevingar og kultur. Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i fylkeskommunen. Regionalavdelinga Analyse, utgreiing og dokumentasjon Agnes Mowinckels gate 5 Postboks 7900 5020 Bergen Telefon: 55 23 92 82 e-post: aud@hfk.no www.hordaland.no Februar 2015