Regional plan for vassforvaltning for Sogn og Fjordane vassregion 201 6-2021

Regional plan for vassforvaltning for Sogn og Fjordane vassregion 201 6-2021 Til politisk behandling i Fylkesutval og Fylkesting www.vannportalen.no/sognogfjordane

Forord Sogn og Fjordane har rikeleg med vatn, både ferskvatn og sjøvatn. Vatnet renn frå høge fjell og brear, gjennom frodige dalar og ut i tronge fjordar og meir ope farvatn langs kysten. Ei berekraftig forvaltning av vassresursane våre bidreg positivt til regional og lokal utvikling. Reint vatn er viktig for fleire satsingar i fylket vårt. Det er vesentleg både for fiskeria og havbruksnæringa. Mange nytter vatn til industri -, mat og kraftproduksjon. Av omsyn til liv i vatn og brukarinteresser s om reiseliv, friluftsliv, rekreasjon og generell livskvalitet er det viktig at uttak av vatn frå vassdraga våre er berekraftig. Vatnet vert påverka av menneskeleg aktivitet. Dette dokumentet viser miljømål for vassførekomstane og gir ein oversikt over fra mlegg til tiltak for å nå miljømåla. Tiltaka er nær are spesifisert i tiltaksprogrammet. Dokumentet gir og ei oversikt over tilstanden til vatnet med påverknadar og risikovurdering og utfordringar for vassregionen. Dersom vatnet ikkje er i den tilstand en vi ønskjer, må vi gjere tiltak for å nå miljømålet vårt. Regional plan for vassforvaltning 2016 2021 er den fyrste forvaltningsplanen for vassregion Sogn og Fjordane.

Innh ald FORORD... 1 SAMANDRAG....3 1 OMTALE AV PLANEN... 7 1.1 OMTALE AV FORMÅLET, HOVUDINNHALD OG OPPB YGNING... 7 1.2 VERKNADAR AV PLANEN...... 11 1.3 REGELVERK OG RETNINGS LINJER SOM GJELD FOR PLANEN... 13 1.4 SOGN OGFJORDANE VASSREGION... 13 1.4.1 Nordfjord vassområde... 15 1.4.2 Sunnfjord vassområde... 16 1.4.3 Ytre Sogn vassområde... 17 1.4.4 Indre Sogn vassomr åde... 17 1.5 KVA OPPNÅR VI MED PLA NEN?... 18 1.6 ENDRINGAR SIDAN FØRRE FORVALTNINGSPLAN... 21 2 KORLEIS VI HAR JOBBA OG PRIORITERT... 23 2.1 TRENDANALYSE - SAMANDRAG...... 23 2.1.1 Dei viktigaste p åverknadane og drivkreftene i vassregionen... 23 2.1.2 Framskrivingar av folkemengda... 24 2.1.3 Næringsutvikling og arealbruk... 25 2.1.4 Kommunale avløp... 26 2.1.5 Energi... 27 2.2 VESENTLEGE VASSFORVAL TNINGSSPØRSMÅL - SAMANDRAG... 29 2.3 PRIORITERINGAR I PLAN ARBEIDET...... 31 2.3.1 Frå tiltaksanalysar til tiltaksprogram... 31 2.3.2 Miljømål - prioriteringar... 31 2.4 HANDTERING AV USEMJE...... 32 2.4.1 Akvakultur... 32 2.4.2 Usemje om risikovurdering... 33 3 MILJØMÅL, UNNTAK OG TILTAK... 34 3.1 OVERSIKT OVER ULIKE T YPAR MILJØMÅL... 34 3.2 STANDARD MILJØMÅL ETT ER VASSFORSKRIFTA... 35 3.3 STRE NGARE MILJØMÅL ENN V ASSFORSKRIFTA... 36 3.3.1 Miljømål for beskytta område... 37 3.4 STERKT MODIFISERTE VA SSFØREKOMSTAR... 47 3.5 UNNTAK FRÅ Å NÅ MILJØMÅLET INNAN2021... 54 3.5.1 Utse tte fristar ( 9)... 54 3.5.2 Mindre strenge miljømål ( 10)... 56 3.5.3 Mellombelse endringar ( 11)... 57 3.5.4 Ny aktivitet eller nye inngrep ( 12)... 57 3.6 TILTAKSPROGRAM - SAMANDRAG...... 60 3.6.1 Prioriterte se ktorovergripande verkemidlar... 64 3.6.2 Prioriterte tiltaksområde i vassregionen... 65 3.7 MILJØMÅL FOR PLANPERI ODEN...... 71 2

4 VEDLEGG... 73 VEDLEGG 1 - NASJONALE OG REGIONALE FØRINGAR, FORSKRIFTER, LOVER VEDLEGG 2 - ORGANISERING OG MEDVERKNAD VEDLEGG 3 - KORLEISTÅR DET TIL MED VATNET VÅRT - PÅVERKNADAR, MILJØTILSTAND OG RISIKO VEDLEGG 4 - KLIMAENDRINGAR OG FLAUM VEDLEGG 5 - OVERVAKINGSPROGRAM VEDLEGG 6 - OMGREP OG DEFINISJONAR VEDLEGG 7 - KJELDER OG RELEVANTE BAKGRUNNSDOKUMENT VEDLEGG 8 - STERT MODIFISERTE VASSFØREKOMSTAR VEDLEGG 9 - VASSFØREKOMSTAR MED UTSETT FRIST VEDLEGG 10 - VASSFØREKOMSTAR MED MINDRE STRENGE MILJØMÅL VEDLEGG 11 - VASSFØREKOMSTAR MED STRENGARE MILJØMÅL VEDLEGG 12 - VASSFØREKOMSTAR I BESKYTTA OMRÅDE Sam an drag F øremål med planen Føremålet med R egional plan for vassforvaltning er å gje ei omtale av korleis vi ønskjer å forvalte vass miljøet og vassressursane i regionen på lang sikt og i alle sektorar. Planen skal bidra til at vi når mål a som følgjer av vassforskrifta. Planen gjeld for 201 6-2021 som er fyrste av t re planperio dar, og er ein av 11 regionale planar for vassforvaltning i Noreg. Kvar planperiode går over seks år. Arbeidet med regional e planar for vassforvaltning er løyst ut av dei internasjonale plikte ne Noreg har teke på seg, knytt til vassdirektivet til EU. Gjennom vassforskrifta har Noreg sett i verk vassdirektivet frå EU. Vassforskrifta er heimla i forureiningslova, plan - og bygningslova og vassressurslova. Planen fastsett miljø mål for elver, bekkar, innsjøar, grunnvatn og kystvatn. Planen gjeld alle sektor ar og skal medverke til å styre og samordne vassforvaltning og arealbruk på tvers av kommune - og fylkesgrenser. Kommunar, regionale organ og statlege etatar er gjennom planen plikta til å legge miljømåla til grunn for si planlegging og verksemd. Tiltak for å nå miljømåla er omtala i tiltaksprogrammet. Det kan vere førebyggjande tiltak og tiltak for å betre eller på nytt rette opp miljøtilstanden der det er naudsynt. Tiltaksprog rammet er summert opp i pkt. 3. 5. Planen er bygd opp av tre delar: 1. Forvaltningsplan 2. Tiltaksprogram 3. Handlingsprogram 3

Til del 1 Forvaltningsplanen, er det fleire vedlegg. Desse går fram av innhaldslista. Sogn og Fjordane vassregion grenser til vassregionane Hordaland, Vest - Viken, Glomma og Møre og Romsdal. Dei ulike vassregiongrensene følgjer nedbørsgrensene og ikkje dei administrative fylkesgrensene. Grensa for Sogn og Fjordane vassregion følgjer i hovudsak fylkesgrensa for Sogn og Fjordane, men med unntak av nokre mindre område som ligg i grenseområda mot nabofylka. Regionen er delt inn i vassområda Nordfjord, Sunnfjord, Ytre Sogn og Indre Sogn. Sogn og Fjordane har 60 % vassførekomstar plassert i grup pa risiko for ikkje å nå miljømålet (pros ent rekna utifrå tal vassføreko ms tar i risiko). For desse vassførekomstane er det skissert tiltak slik at miljømålet kan bli nådd innan ein gitt tidsfrist. Kunnskapsgrunnlaget Kunnskapsgrunnlaget planen bygger på er samanstilt i den nasjonale databasen Vann - nett ( www.vann - nett.no/saksbehandler ). Fylkesmannen har hatt ansvaret med å vurdere den sam la tilstanden. Sektorstyresmakte r har ansvaret for å vurdere påver knadane inna for deira ansvarsområde. Vurdering av miljøtilstand og risiko for ikkje å nå miljømålet er se tt med bakgrunn i datagrunnlaget i Vann - nett. Tilstanden er vurdert utifrå tilgjengelege overvakingsdata og faglege vurderingar. Tilstanden er vurdert i om lag 20 80 vas sførekomstar (oversikt i vedlegg 3). Tabellar og figurar i planen er henta frå Vann - nett. K unnskapsgrunnlaget for å vurdere tilstanden i dei ulike vassførekomstane i regionen er mange stader mangelfull. Fylkesmannen vurderer at berre nokre få vassførekomstar har høg kvalitet på datagrunnlaget. I dei resterande vassførekomstane er datakvaliteten vurdert til å vere middels eller låg (over 99 % av vassførekomstane). Kunnskapsgrunnlaget for sjøområda er stort sett lågt. Mange av tiltak a som e r skissert er difor problemkartlegging. Ein vil då finne ut om den aktuelle påverknaden til ein vassførekomst er så stor at ansvarleg må gjennomføre tiltak for å nå miljømålet om god tilstand i vassførekomsten. Når datagrunnlaget vert betre, kan det føre t il endring av risikovurderingane. Det er særs viktig å auke kunnskapsgrunnlaget tidleg i planperioden dvs. 2016-2018, slik at vi kan nytte datagrunnlaget i arbeidet med å revidere planen og tiltaksprogrammet. Finansiere og å gjennomføre problemkartlegging er ei viktig oppgåve i planperioden. M iljø tilstanden i vassdrag og sjøområde Tilstanden for omlag 51 % for elvane og innsjøane er vurdert til å vere god eller betre. I vassdraga våre er det først og fremst sur nedbør og vassdragsreguleringar om er årsak til at vassførekomstane ikkje har god tilstand. Det er mest i den sør - vestre delen av vassregionen som har påverknad frå sur nedbør (Ytre Sogn og Sunnfjord). Det er lit e kunnskap om utslepp og konkret påverknad frå særleg små avløpsanlegg (spreidde tilfør slar) og landbruk. Avrenning frå landbruk og avløp frå spreidd busetnad er difor sett til ukjent grad for ein del vassførekomstar. Tilstanden for kysten og fjordane våre er vurdert til å vere god for 86 % av vassførekomstane målt i areal. Kunnskapsgrunnlaget som vurderingane bygger på er lågt. Ureining er den største påverknaden i kystvassførekomstane, særleg frå avløp/reinseanlegg og industri. Det er størst konsentrasjon av miljøgifter der ein finn tungindustri /verftsindustri. I Sogn og Fjordane er det registrert mindre mengder av miljøgifter utanom i nærområda til tungindustrien. F o r alle vassførekomstar med mogleg påverknad frå lakselus og rømt oppdrettsfisk, er p åverknaden se tt til ukjent grad, etter signal frå nasjonalt hald. Klima - og miljødepartementet 4

har ansvar for fullføre karakterisering av vassdrag der påverknad frå m.a. lakselus og rømt oppdrettfisk skal inngå. Mattilsynet og Fiskeridirektoratet har ansvar for å vurde re graden av påverknad frå høvesvis lakselus og rømt oppdrettsfisk Det er lit en oversikt over tilstanden i grunnvassre s su rsane. Det er trong for betre kartlegging grunnvassførekomstane og vurdering av tilstanden. av Utsette fristar og unntak frå å nå mi ljømålet innan 2021 Vassforskrifta sett krav om minst god økologisk og kjemisk tilstand for alle vassførekomstar. Det er høve til å få utsett frist til å nå miljømålet eller å få eit unntak om å nå miljømålet dvs. vassføreko m st en får eit lågare miljømål. Vassregionen har svært mange vassf ø rekom s tar fremm a som s terkt mod ifiserte vassføreko m s tar. Dette er gjerne vassførekomstar regulert til vasskraft eller hamner. Vassførekomstar som er skilt ut som sterkt modifiserte vassførekomstar har eit samfunn sn yttig formål som kraftproduksjon, drikkevatn, skipsfart m.v. Dei får eit lågare miljømål enn god økolologisk tilstand. M iljømål for desse vassførekomstane er omtalt i kapittel 3 og vedlegg 8. Det er først og fremst tiltak i regu lerte vassdrag som har fått utse t t frist til å gjennomføre tiltak til neste planperiode. R egulerte elver som inngår som «takrenne» ( tunnellar til sideelver bora frå ein hovudtunnel inne i fjellet ) utan minstevassføring, er sett opp med mindre strenge miljø mål jf. 10 i vassforskrifta. For vassførekomstar med tunge investeringar for å redusere påverkna d frå landbruk og avløp, kan det vere aktuelt å utvide frist en til 2027 ved revidering av planen. Kunnskapsgrunnlaget er så lågt at det er vanskeleg i dag å skilje kva for vassførekomstar d ette gjeld for. Det er viktig at arbeidet skjer kontinuerleg med først problemkartlegging, så utgreiing av ev. tiltak og så gjennomføring av tiltaka. Ein del elve vassføreko m star påverka av kanal isering (utretting av elveløp) og forbygging av elvekantar har fått utsett frist til 2027. Vassførekomstar som er påverka av sur nedbør får utsett frist til 2027 med å nå miljømålet om god økologisk tilstand. Tiltaket er her internasjonale avtalar for å redusere tilførslane av sur nedbør. Overvakingsprogram Det er utarbeid a eit overvakin g sprogram for regionen. Programmet syn er at det er svært s tor trong for problemkartlegging. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane står for utarbeiding av overvakingsprogrammet. Kostnadar og kostnadseffektive tiltak Kunnskapsgrun n laget er ofte ikkje godt nok til å vurdere kostnadseffektive tiltak. Tiltaksprogrammet er prega av at ein manglar kunnskap om tiltaka og kostnadane ved dei. Utfordringar for ei berekraftig vassforvaltning Planen peikar på følgjande utfordringar for ei berekraftig f orvaltning: Heve kunnskapsgrunnlaget Betre miljøvilkåra i regulerte vassdrag Redusere langtransportert ureining (regio nen har ikkje desse verkemidla ) Redusere ureining frå industri, avløp, landbruk Få oversikt over påverknadane frå lakselus og rømt oppdrettsfisk på laks og sjøaurebestandane og å redusere påverknadane til eit minimum 5

Klimaendringar Trong for nye og betre verkemidel Sogn og F jo r dane v assregion ønskjer å fremje trong for nye verkemid el knytt til følgjande område: 1. Styrka heimel for opprydding av miljøgifter 2. Verkemiddel i landbruket 3. Forenkla innføring av standard naturforvalt n ingsvilkår for konsesjonar 4. Nasjonal satsingsplan på vassforvaltning 5. Verktøy for kost - nytte vurderingar 6. T ilskotsordningar for å rydde opp i avløp 7. Mari n f orsøpling Nærmare omtale av verkemidlane står i Tiltaksprogrammet. Grunnlag for prioriteringar Grunnlaget for prioriteringar i vassregionen er d ata i Vann - nett og dokumenta Vesentlege vassforvaltnin gsspørsmål og Trendanalyse. Prioriteringar Sogn og Fjordane vassregion utval prioriter e r følgjande tiltaksområde for vidare oppfølging ; Sur nedbør Vassdragsreguleringar o Vassdragskonsesjonar som kan reviderast innan 2022 Habitatforbetrande tiltak (betring av leveområda) Landbruk Avløp og leidningsnett Ureina sediment Eldre nedlagte avfallsdeponi Framande art a r i ferskvatn og kystvatn Arealplanlegging Lakselus og rømt oppdrettsfisk Nærmare omtale av tiltaksområda står i kapittelet i pkt. 3.6.2 Prioriter te tiltaksområde i vassregionen. Trong for auka resursar Mange kommunar har framheva tr ong for auka resursar for å gjennomføre arbeidet ett er vassforskrifta. Dette er nær are presisert som trong for auka personresursar og økonomiske midlar til å g j ennomføre tiltak som ligg i tiltakspr o grammet. Både å gjere avbøtande tiltak og hente inn kunnskap krev betydelege re s sursar. 6

1 Omtale av planen Sogn og Fjordane vassregion er ein av eleve vassregionar i landet. Kvar region skal utarbeide ein regional vassforvaltningsplan med eit tilhøyrande tiltaksprogram. Vassreg ionane følgjer ikkje kommune - og fylkesgrenser, men nedbørsfelt. 1.1 Omtale av formålet, hovudinnhald og oppbygning Formål Formålet med planen er å gi ei oversiktleg framstilling av korleis vassmiljøet og vassressursane i vassregionen er ønskt forvalta i eit langsiktig perspektiv. Regional plan for vassf o rvaltning skal bidra til å koordinere og samordne vassforvaltning og are a lbruk på tvers av kommune - og fylkesgrenser. Planen set miljømål for vassførekomstane våre. Tiltaksprogrammet omtaler aktuelle tiltakstypar som skal til for å nå miljømåla. Målgruppe Sektorstyresmaktar : Kommunar, regionale og statlege sektorstyremaktar er gjennom planen plikta til å leggje milj ømåla til grunn for si planlegging og verksemd. Hovudmålgruppe er difor aktuell e sektorstyresmaktar. Brukarar og påverkarar av vatn : Vatn er viktig for alle. Dialog og medverknad med næringsaktørar, interesseorganisasjonar og andre interessegrupperingar er difor viktig både i planprosessen og i oppfølging av planen. Hovudmål - Miljøm ål og tiltak Vassforvaltningsp lanen fastsett miljømål for elver, bekkar, innsjøar, grunnvatn og kystvatn. Planen gjeld alle sektorar og skal medverke til å styre og samordne vassforvaltning og arealbruk på tvers av kommune - og fylkesgrenser. Handlingsprog rammet koordinerer prosessen med å nå miljømåla. Handlingsprogrammet viser kva for oppfølging planen krev og peikar ut ansvarleg organ og samarbeidspartnarar for å få gjennomført planen. For å nå miljømåla er det utarbeida eit regionalt tiltaksprogram med tiltak for å førebygge, forbetre og/eller retta opp tilstanden der dette er naudsynt. Arbeidet med det regionale tiltaksprogrammet har skjedd parallelt, og i samspel, med arbeidet med den regionale vassforvaltningsplanen. Den regionale vassforvaltningsplan en inneheld ei oppsummering av det regionale tiltaksprogrammet (kap. 3.6). Oppsummering av tiltak går fram av tabell 1. Tiltak skal vere sett i verk i nnan 3 år etter at planen er godkjend. Tiltaksanalyser for dei ulike vassområda er utarbeidd som grunnlagsdokument til planprosessen. Underlagsdokumenta finst som elektroniske vedlegg på den regionale sida til Sogn og Fjordane på V assportalen. Vedteken reg ional vassforvaltningsplan vert godkjent av Klima - og miljødepartementet i samråd med departementsgruppa. Eventuell usemje om planen skal leggast fram for endelig avgjersle i departementet. Den regionale vassforvaltningsplanen, vedtaka i dei respektive fyl kestinga og godkjenning av planen i Klima - og Miljødepartementet dannar til saman den godkjente forvaltningsplanen. Regionalt tiltaksprogram og handlingsprogrammet skal vedtakast av Fylkestinget og går ikkje vidare til Klima og Miljødepartementet. Planen vert rapportert til EFTA sitt overvakingsorgan ESA og elektronisk til WISE i mars 2016. Tiltak som er satt i verk skal rapporterast til ESA midtvegs i planperioden dvs. utgangen av 7

2018. ESA vurderer om Noregs gjennomføring av planar er tilfredsstillande. Mangelfull gjennomføring kan ende i EFTA - domstolen. Tabell 1 Oversikt over tal avbøtande tiltak og tal problemkartlegging/kunnskapsinnhenting / administrative tiltak f o rdelt på ulike sektorstyresmkatar. Mange tiltak er ført på fleire sektorstyresmaktar. Summen for alle styresmaktar vert soleis mykje større enn for summen av alle tiltak. * tiltak er internasjonale avtalar - sur nedbør. Sektorstyresmakt Avbøtande tiltak (T al) NVE 68 721 FM 75 342 Alle kommunane 43 161 OED 10 281 Miljødirektoratet 10 6 Frivillige tiltak 4 6 Sogn og Fj. 4 2 Fylkeskommune KLD 0 804 * Statens vegvesen 0 1 Mattilsynet 0 0 Kystverket 0 0 Totalt 170 1777 Problemkartlegging/kunnskapsinnhenting /Administrative tiltak (T al) Oversikt over plandokument, vedtak og rapportering Planen er bygd opp av følgjande deler ( t abell 2 ) : Tabell 2 oversikt over plandokument Rullering Vedtak av planen Regional plan for vassforvaltning Kvart 6. å r Fylkesting Godkjenning a v Klima og miljødepartementet Tiltaksprogram Kvart 6. år Fylkesting Handlingprogram Årleg Fylkesting Overvakingsprogram Kvart 6. år. Det er trong for å revidere overvakings - programmet i planperioden samt å utarbeide årlege delprogram Forankrast i vassregionutvalet krav om høyring eller vedtak i fylkesting) (ikkje Planperiodar P lanen gjeld for perioden 2016-2021 og er den første av i alt tre planrundar. r ullerast kvart sjette år fram til og med 2033 ( f igur 1 og f igur 2 ). Planen skal 8

Figur 1 Oversikt over prosess og dokument for f ørste planperiode 2010-2015 Figur 2 viser oversikt over dei ulike planperiodane Hovudinnhald i plandokumenta Forvaltningsplanen Gir ei framstilling av korleis vassregionen ønskjer å forvalte vassmil jøet og vassresursane i eit lang siktig perspektiv Er eit oversikt sdokum ent på regionalt nivå Gi r oversikt over kunnskapsgrunnlaget planen byggjer på Inneheld oversikt over karakteristika, påverknadar på vassførekomstar og beskytta område i regionen Gir miljømål for elve r, innsjøar, kystvatn og grunnvatn. Gir eit samandrag av tiltaksprogram og overvakingsprogram Vert vedteke i aktuelle fylkesting, men treng godkjenning gjennom Kongeleg resolusjon. Heimel: Plan - og bygningslova 8-4 og 3-4, Vassforskrifta 26 og vedlegg VII 9

Tiltaksprogrammet Gi r ei oversikt over tiltak som trengs for å nå miljømålet for vassførekomsten o Førebyggjande tiltak o Tiltak for å betre tilstanden Gi r ei oversikt over o Hovudutfordringar o Oppsummering av relevante tiltak o Prioritering av tiltak Viser kva t iltaka som skal vere sett i gong innan 3 år etter vedteken forvaltningsplan og tiltaksprogram Viser s tatus for gjennomføring av tiltak skal rapporterast årleg til fylkeskommunen Inngår som samandrag i forvaltningsplanen Vert vedteke av Fylkesti nget Heimel: Vassforskrifta 25 og vedlegg VI Handlingsprogram I følgje plan - og bygningsloven ( 8-1) skal det utarbeidast eit handlingsprogram for alle regionale planer. Handlingsprogrammet følg jer stort sett dei aktiviteta r som forskrifta legg opp til i samband med oppfy lging og rullering av planen. Viser kva for oppfølging den regionale planen krev og utpeikar ansvarleg organ og samarbeidspartnarar for å gjennomføre planen på eit overordna nivå Legg før ingar som eit eige årleg dokument Vert nytta s om årleg rapportering på tiltaksprogrammet som følgjer planen Vert vedteke i Fylkestinget Ei årleg rapportering følgjer ikkje av forskrifta, men er sett på som viktig for å kunne følgje opp sektormyndigheitene som har ansvar for å gjennomføre tiltak. Handlingsprogrammet ligg før som eit eige deldokument. Heimel: Plan - og bygningslova 8-1 10

Overvakingsprogrammet Overvakingsprogrammet er utarbeida av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Sogn og Fjordane vassregionutval slutta seg til overvakingsprogrammet 20.august 2014. Gir ei oversikt over kva for overvaking som bør settast i verk i vassregionen for å gi tilstrekkeleg kunnskap om tilstanden i elver, innsjøar, kystvatn og grunnvatn. Gir ei oversikt på regionnivå over; o Basisoverv aking o Tiltaksovervaking o Problemkartlegging Legg grunnlag for samarbeid mellom ulike styresmakter om overvaking gjennom t.d. spleiselag for overvakingsprosjekt Inngår som samandrag i forvaltningsplanen Er forankra gjennom vedtak av dokumentet i vassregionut valet/ arbeidsutvalet Vil bli revidert i løpet av fyrste planfase Gir oversikt over operative overvakingsstasjonar som skal rapporterast til ESA 1.2 Verknadar av planen Godkjente regionale planar skal leggjast til g runn for verksemda til regionale styresmaktar og for kommunal og statleg planlegging og verksemd i regionen. Med andre ord skal den regionale planen for vassforvaltning og det tilhøyrande tiltaksprogrammet leggjast til grunn for avgjerd hos sektorstyresma ktar. Døme der vassforvaltningsplanen vil vere retningsgivande for sektorstyresaktar er ved sanering av avløp (kommunedelplan), miljøplanar innan landbruket, opprydding i ureina grunnlokalitetar eller sediment, driftsendringar på oppdrettsanlegg, eventuell e vilkårsrevisjonar av vasskraftskonsesjonar osv. Miljømåla for vassførekomstane vert fastsett i dei godkjende regionale vassforvaltningsplanane. Planane skal leggast til grunn for aktiviteten i regionale organ, for kommunal og statleg planlegging og for generell verksemd i vassregionen jf. vassforskrifta 29 og plan - og bygningslova 8-2. Forvaltningsplanen gir klare regionale og statlege føringar til kommunane i vassregionen og skal medverke t il å samordne og gi retningslin j er for arealbruken på tv ers av kommune - og fylkesgrensene. Om ei kommune ikkje rettar seg etter retningslinjene, vil dette gi grunnlag for motsegn til planane i kommunen. Dei ansvarlege sektormyndigheitene skal treffe vedtak om gjennomføring av tiltak i tiltaksprogrammet etter gj eldande lovgiving. Det betyr at lovverk og verkemidlar hos aktuelle sektorstyresmaktar ligg fast og er i tråd med eksisterande ansvarsfordeling. Vedtak om tiltak vert hei m la i sektorlovverket. I sakshandsaminga til sektormynda vil det verte gjort ytterlega re avklaringar og konkrete vurderingar av fordelar og ulemper ved dei enkelte tiltaka, før endelig avgjersle om gjennomføring vert teke. Her vil også andre omsyn enn dei som er nemnde i 11

planen verte vektlagde. Sektormyndene har moglegheit til å fatte vedta k som ikkje er i samsvar med planen. Årsak til avvik må rapporterast til vassregionmynda. Om grad av detaljering i Regional plan for vassforvaltning og tilhøyrande tiltaksprogram Mil jødirektoratet har presisert næ r ar e kor detaljert vassforvaltningsplanen og tiltaksprogrammet skal være. Planen skal vere på overordna nivå og er ikkje enkeltsakshandsaming av tiltak Tiltaksprogramma skal berre innehalde forslag til typar av tiltak og ikkje være så detaljert at det grip inn i sakshandsaming a til sektorstyresmaktane av det enkelte tiltak Tiltaksprogrammet skal berre ha i seg overslag av kostnadar, medan ei meir konkret vurdering av fordeler og ulemper kjem i den påfølgjande sakshandsaminga av det enkelte tiltak utført av sektorstyresmaktar Go dkjent forvaltningsplan med miljømål vert lagt til grunn for arbeidet til sektorstyresmaktane, men vedtak om gjennomføring av enkelttiltak vert først treft av ansvarleg sektorstyresmakt i sakshandsaming a etter relevant lovgiving. Det er høve til å fråvike planane, men ved rullering av planen må det grunngjevast kvifor tiltaket ikkje er sett i gong. Om det er usemje mellom forvaltningsplan og tiltaksprogram er det den godkjende forvaltningsplanen som gjeld. Om det i oppfylgingsarbeidet vert aktuelt å sjå ve kk frå føresetnadane i den godkjende planen, skal vassregionsmyndigheitene verte informert. Grunnen må omtalast gjennom ein rapport om tiltaksgjennomføringa ved neste revisjon av planen. Om saka gjeld miljøøydelegging av ein vassførekomst, kan handsaming etter 12 i vassforskrifta verte brukt. Adgang til å tillate nye inngrep /aktivitet Målsetting til vassforskrifta og den regionale planen er å verne om tilstanden i ferskvatn, grunnvatn og vatn i kystnære område slik at tilstanden ikkje vert dårlegare. Målet er å betre eller atterreisa tilstanden slik at va ssfø rekomst a ne får minst god økologisk tilstand. Va ss forskrift a har fle i re ordningar om unntak fr å miljømål a om god tilstand/godt økologisk potensial inn a n 2021. Dette er knyt t til fristutsett ing ( 9), mindre strenge miljømål ( 10) og tilgjenge til å tillate nye inngrep/aktivitet s jølv om dette fører til at miljømål a ikk j e vert nådd eller at tilstanden vert dårlegare ( 12). Paragraf 12 skal vurder ast når det skal fatt ast enkeltvedtak om ny akt ivitet eller nye inngrep i e i n va ss f ø rekomst som kan føre til at miljømål a ikk j e vert nådd eller at tilstanden vert dårlegare. Dette kan v e re vedtak med h eimel i u re i n in gslov a, va ss ressurslov a, vassdragsreguleringslov a, akvakulturlov a, ha m ne - og f arva tn lov a, jordlova, lakse - og innlandsfisk e lov a, plan - og bygningslov a mv. Ved utarbeiding og handsaming av reguleringssaker må 12 vurderast konkret, eller om vurdering a vert teke i vare gjennom seina re saks handsaming. Avgjerd skal ikkje nyttast av va ss regionmynd a og va ss regionutvalet i forkant av aktuelle tiltak som le kk i arbeidet med forvaltningsplanen. Der ny aktivitet eller nye inngrep er gjennomført i planperioden, skal grunngjeving for dette gjengis i neste forvaltningsplan. Det er viktig at sekt ormyndighetene rapporterer bruk av 12 i enkeltsaker til va ss regionmynd a. Over s ikt over bruk av 12 i planperioden 2010-2015 går fram av pkt. 3.5.4 i forvaltningsplanen. 12

1.3 R egelverk og retningslinjer som gjeld for planen Samanheng i plansystemet Det skal ve re samanheng i plansystemet. Arbeidet med forvaltningsplanen skal sjåast i samanheng med anna regional planlegging for å sikre naudsynte koplingar og at synergiar vert utnytta. Dette gjeld ikkje berre for planar etter plan - og bygningslova, men også andre relevante vedtak som til dømes vernevedtak etter naturvernlova og kulturminnelova. Det er viktig at den regionale vassforvaltingsplanen ikkje er i konflikt med andre nasjonale - og regionale r åmer. Målet er at det skal vere ei heilskapleg regional p lanlegging for å få flest moglege synergiar. Heimel Arbeidet med ein regional plan for vassforvaltning er utløyst av internasjonale plikte r som Noreg har teke på seg knytt til vassdirektivet til EU. Gjennom vassforskrifta har Noreg set t i verk vassdirektiv et frå EU. Vassforskrifta er heimla i forureiningslova, plan - og bygningslov a og vassressurslova. Den regionale vassforvaltningsplanen vert vedteken som ein regional plan etter plan - og bygningslova 8-4 med dei særreglane som kjem av vassforskrifta. Det te har gjort at følgjande føresegn i plan og bygningslova er teken i bruk: Kongen kan gi pålegg om å utarbeide regional plan for bestemte virksomhetsfelt, eller geografiske områder og gjennom forskrift fastsette nærmere bestemmelser innhold, organisering og om planen skal godkjennes av Kongen. tema om Vassforskrifta er rekna som eit slikt pålegg mot relevante styresmakte r. H o set og nærare avgrensing om innhald og organisering. For at sentrale styresmakt e r skal kunne sikre at vi som nasjon følgjer o pp dei nasjonale plikte ne etter vassdirektivet, vert dei regionale vassforvaltningsplanane godkje nt av Klima - og miljødepartement et. Fylkestinga er regional planstyresmakt jf. PBL 3-4 fjerde ledd og skal vedta Regional vassforvaltningsplan med tilhøyrande regionalt tiltaksprogram og handlingsprogram som ein regional plan. I Sogn og Fjordane vassregionen er dette fylkeskommunane i Sogn og Fjordane, Hordaland, Buskerud, Oppland og Møre og Romsdal. Lover, f orskrifter, nasjonale og regionale føringar relevant for arbeidet Ei rekke lover og forskrifter og andre nasjonale og regionale føringar set føringar for arbeidet. Vedlegg 1 gir ei oversikt over relevante lover, forskrifter og nasjonale og regionale føringar for arbeidet. 1.4 Sogn og Fjordane vassregion Planområdet er grensene til Sogn og Fjordane vassregion. Vassregionen grenser til vassregionane Hordaland, Vest - Viken, Glomma og Møre og Romsdal. Dei ulike vassregiongrensene følgjer nedbørsgrensene og ikkje dei administrative fylkesgrensene. Grensa for Sogn og Fjordane vassregion følgjer i hovudsak fylkesgrensa for Sogn og Fjordane, men med unntak av nokre mindre område som ligg i grenseområda mot nabofylka jf. kart ( Figur 3 ). Planområdet er samanfallande med plan - og byg ningslova 1-2. Det omfattar alt landområde inkludert vassdraga, grunnvatn og kystvatn ut til ei nautisk mil utafor grunnlina. 13

Figur 3 Kart over Sogn og Fjordane vassregion, med vassområda Nordfj o rd, Sunnfj ord, Y tre Sogn og Indre Sogn teikna inn. Vassregionen har fleire større verneområde, med Jostedalsbreen nasjonalpark som det største verneområdet. Jostedalsbreen er ein stor platåbre med mange brearmar og er den største breen på fastlandet i Europa. Mange vassdr ag i indre strøk av vassregionen er påverka av smeltevatn frå bre. Sogn og Fjordane har (kjelde Miljøstatus) ; 10 nasjonale laksevassdrag og 4 nasjonale laksefjordar 36 vassdrag er verna mot kraftutbygging (verneplan for vassdrag I, II, III, IV, S ). 56 v assdrag med laks o 31 vassdrag har eller har hatt eigen laksebestand o 25 vassdrag produserer litt laksesmolt eller har sporadisk oppgang av laks. 125 vassdrag med sjøaure Oversikt over beskytta område i regionen går fram av kap. 3.3.1. Geologi verkar inn på vasskvaliteten. Område med mykje tungt forvitrelege bergartar og lite lausmassar er vare for forsuring. Område med mykje lausmassar eller som ligg under marin grense er meir robust mot forsuring. Opplysningar om vasstype og kvar einsk ild vassførekomst finn de i databasen Vann - Nett. Vassregion Sogn og Fjordane er delt inn i vassområda Nordfjord, Sunnfjord, Ytre Sogn og Indre Sogn ( F igur 3 ). Det er valt ein vertskommune for kvart vassområde. Oversikt over vertskommunar og kontaktpersonar finn du på www.vannport alen.no/sognogfjordane under vassområde. 14

Tabell 3 Oversikt over tal vassførekomstar og areal av innsjøar, kystvatn, grunnvatn og lengde på elver i Sogn og Fjordane vassregion og for vassområda Nordfjord, Sunnfjord, Ytre Sogn og Indre Sogn (kjelde Vann - Nett, 15.05.14). Sogn og Fjordane Nordfjord Sunnfjor d Ytre Sogn Indre Sogn Type vassførekomst Tal Storleik Tal Storleik Tal Storleik Tal Storleik Tal Storleik Elvar og bekkefelt: 1399 26072,66 Km 284 5637,01 Km 389 5375,29 Km 390 4350,36 Km 335 10437,31 Km Innsjøar: 468 669,05 Km² 82 169,7 Km² 124 171,48 Km² 120 69,75 Km² 142 258,11 Km² Kystvatn: 131 4941,97 Km² 37 1320,02 Km² 30 1385,56 Km² 50 1974,28 Km² 14 262,12 Km² Brakkvatn: : 0 0 Km² 0 0 Km² 0 0 Km² 0 0 Km² 0 0 Km² Grunnvatn: 59 138,87 Km² 26 49,69 Km² 4 9,92 Km² 8 11,01 Km² 21 68,24 Km² Tall vassførekomstar/ 2057 429 547 568 512 Sum areal Eit vassområde er ei avgrensa del av ein vassregion med eit eller fleire vassdrag med tilhøyrande grunnvatn og fjordområde/ kystvatn. Formålet med å dele inn i vassområde, er å etablere formålstenlege einingar på lokalt nivå for å gje faglege innspel til arbeidet på regionnivå (tiltaksvurderingar m. v.). 1.4.1 Nordfjord vassområde Vassområdet har ein hovudfjord, Nordfjord, og ein mindre fjord /sjøområde kalla Frøysjøen. Alle vassdrag som renn ut i Nordfjord og Frøysjøen høyrer med til vassområdet Nordfjord. Kystområdet er avgrensa av Bremangerlandet / Kalvåg i sørvest og Stadtlandet i nord. Sjøområda i ytre del er avgrensa ut til ei nautisk mil utanfor grunnlina. Vassområdet grenser mot vassregio n Møre og Romsdal i nord, Glomma i aust og vassområda Sunnfjord og Indre Sogn. Indre del av Nordfjord vassområde har høge fjell og brepåverka vassdrag med avrenning frå Jostedalsbreen. Utover i Nordfjord er nokre vassdrag påverka av Ålfotbreen i Bremanger. Dei ytre kyststrøka har mindre vassdrag. Nordfjord har 42 9 vassførekomstar ( Tabell 3 ) Indre del av Nordfjord har status som nasjonal laksefjord, grensa går ved Lote - Anda. Nasjonale laksevassdrag i vassområdet er Eidselva, Stryneelva og Oldenelva. 15

Gloppen kommune er vertskom mune for vassområde Nordfjord. Meir informasjon om vassområdet finn du på http: //www.vannportalen.no/nordfjord. Figur 4 Hornindalsvatnet i Nordfjord er den djupaste innsjøen i Nord Europa med maks djupne på 514 meter. Utsikt mot Grodås (foto Kurt Skagen). 1.4.2 Sunnfjord vassområde Sunnfjord v assområde strekkjer seg frå havet/kysten i vest til høgfjell på 1808 m.o.h. med delar av Jostedalsbreen nasjonalpark i aust. Vassområdet dekkjer i hovudsak 7 kommunar; Flora, Askvoll, Fjaler, Gaular, Førde, Naustdal og Jølster. I tillegg er delar av Hyllestad, Høyanger, Gloppen og Bremanger inna n for vassområdet. Det er mange små og stor e øye r langs kysten av vassområdet. Dei største fjordane er Dalsfjorden, Førdefjorden, Eikefjorden, Høydalsfjorden, og Nordalsfjorden. Alle vassdrag som renn inn i desse fjordsystema høyrer med til Sunnfjord vassområde. Kystområdet vert avgrensa i nord m ellom Hovden og Frøysjøen. Området grensar mot vassområda Nordfjord, Ytre Sogn og Indre Sogn. Sjøområda i ytre del er avgrensa ut til ei nautisk mil utanfor grunnlina. Vassområdet har 54 7 vassførekomstar ( t abell 3 ). Delar av Dalsfjorden og Førdefjorden er nasjonale laksefjordar, og Gaula og Nausta er nasjonale laksevassdrag. Førde kommune er vertskommune for vassområde Sunnfjord. Meir informasjon om vassområdet finn du på http: //www.vannportalen.no/sunnfjord. 16

1.4.3 Ytre Sogn vassområde Ytre del av Sognefjordsystemet høyrer med til Ytre Sogn vassområde. Åfjorden, Sognesjøen og Sognefjorden inn t.o.m. kommunane Vik og Balestrand er dei viktigaste sjøområda. Alle vassdrag som renn ut i desse sjøområda høyrer med til vassområdet. Området grenser mot vassregion Hordaland i sør ved Fe nsfjorden, vassområde Indre Sogn og Sunnfjord. Sjøområda i ytre del er avgrensa ut til ei nautisk mil utanfor grunnlina. Vassområdet har 568 vassførekomstar (tabell 3 ) Dei ytre delane av vassområdet er prega av mange mindre vassdrag. Vassdraga vert større og ofte meir regulerte innover i Sognefjorden. Indre del av Sognefjorden har status som nasjonal laksefjord. Yttergrensa for laksefjorden går mellom Ortnevik og litt sør for Høyanger sentrum. Vikja er eit nasjonalt laksevassdrag. Høyanger kommune er v ertskommune for vassområde Ytre Sogn. Meir informasjon om vassområdet finn du på http: //www.vannportalen.no/vannregioner/sogn -- og - fjordane/vassomrade/ytre - sogn/. 1.4.4 Indre Sogn vassområde Indre del av Sognefjordsystemet høyrer til v assområde Indre Sogn. Leikanger, Aurland og kommunane innanfor høyrer med til Indre Sogn. Sognefjorden greiner seg ut i dette området og inneheld følgjande fjordarmar; Fjærlandsfjorden, S ogndalsfjorden, Lustrafjorden, Årdalsfjorden, Nærøyfjorden og Aurlandsfjorden. Vassområdet grensar mot vassområda Ytre Sogn, Sunnfjord, Nordfjord og vassregionane Hordaland, Vest Viken og Glomma. Vassområdet har 512 vassførekomstar (tabell 3 ). Mange av v assdraga, spesielt på nordsida av Sognefjorden, Jostedalsbreen. Området har mange mellomstore vassdrag. er brepåverka med avrenning frå Heile fjordsystemet i vassområdet ligg innanfor grensa til den nasjonal laksefjorden Sognefjorden. Nasjonale laksevassd rag er Flåmselvi, Årøydalselvi, Lærdalselvi og Nærøydalselvi. Aurland kommune er vertskommune for vassområde Indre Sogn. Meir informasjon om vassområdet finn du på http: //www.vannportalen.no/vannregioner/sogn -- og - fjordane/vassomrade/indre - sogn/moter/. 17

1.5 Kva oppnår vi med planen? Hovudmålet vårt er å verne om og ha e in berekraftig bruk av vatnet vårt. Målet er at tilstanden i vassførekomstane ikkje skal bli dårlegare enn i dag. Der den i dag vert vurdert til å vere for dårleg, skal det skisserast tiltak for å betre miljøtilstanden. Tilstanden er rekna for å vere for d årleg når han er dårlegare enn god (standard miljømål) eller dårlegare enn fastsatt miljømål for vassførekomsten. Tilgjengelege og relevante opplysningar om vassførekomsten (påverknadar, miljøforhold, m.a.) er nytta for å vurdere miljøtilstanden. Dersom ar tane som naturleg høyrer heime i eit vassdrag skrantar, må ein finne ut kvifor. For mykje algar eller for lite fisk viser at det ein påverknad som verkar inn på mangfaldet i elva, innsjøen, fjorden og havet. Det er då trong for å utarbeide ei tiltaksanalys e for området. Analys en vil skissere tiltak som bør gjen n omførast for å få tilbake god tilstand i vassførekomsten. Miljømålet er å få god miljøtilstand innan 2021. Av og til kan dette målet vere vanskeleg å nå. Det kan vere at datagrunnlaget er for mangelf ullt til å skisse re tiltak, tiltaket treng nærare utgreiing, at problemstillingane er svært komplekse, eller kostandane vert for høge over kort tid m.m. Alle vassførekomstar som får unntak til å nå miljømålet, må grunngjevast i samsvar med vassforskrifta ( 9-12). Det er mogleg å få tidsutsetting for å gjennomføre tiltaket i 2 planperiodar dvs. 12 år. Førebyggjande tiltak må gjennomførast for å hindre at tilstanden vert dårlegare. I nformasjon om inndeling i dei ulike klassene står omtal t i rettleiaren om klassifisering av vassførekomstar. Rettleiaren for karakterisering omtalar korleis miljøtilstanden kan vurderast når tilgangen på data er avgrensa. Overvakingsprogrammet gir ei oversikt over kor datagrunnlaget bør supplerast for å få eit naudsynt kunnskapsgrunnlag til å ta ei avgjer om det bør gjennomførast tiltak eller kva for tiltak som bør gjennomførast. Målet er å prioritere dei kostnadseffektive tiltaka for å nå god milj øtilstand. Kven er ansvarleg for å gjere noko med påverknadane som gir for dårleg miljøtilstand? Vassforvaltninga i Noreg er svært fragmentert. S vært mange sektorstyresmakte r er involvert for å sikre god tilstand i alle vassdraga våre, i grunnvatn og i kystvatnet. Figur 5 viser kva for styresmakte r og tiltakshavarar som kan verte involvert når tiltak skal settast i verk for å redusere påverknadar so m gir dårleg miljøtilstand. Ofte er det fleire påverknadar som samla gir for dårleg tilstand i vassførekomste n. Fleire aktørar må då på bana for å betre tilstanden i vassførekomsten. Figuren er berre ein illustrasjon og på ingen måte komplett. Det er trong for meir samarbeid mellom ulike aktørar for å sikre god miljøtilstand og ein kostnadseffektiv utnytting av resursane. Arbeidet med å betre tilstanden i vatn gjennom arbeid i vassområda og på regionnivå etter vassforskrifta, vil betre samarbeidet mellom et atane. 18

Økologisk tilstand dårleg Påverknad hovudgruppe Påverknad Styresmakt ansvarleg for å gjere noko med påverknaden - verkemiddel Tiltakshavar finansierer og gjennomfører tiltaket Figur 5 i llustr erer nokre påverknadar som verkar negativt inn på fisk og andre vasslevande organismar i ein vassførekomst. Raudt felt illustrerer ein vassførekomst med dårleg tilstand, t.d. fisk og anna biologisk mangfald er negativt påverka. Gult og oransjefarga viser ulike påverknadar som k an gi dårleg økologisk tilstand i vassførekomsten. Grøn og blå farge viser kven som er ansvarleg for å gjere noko med påverknaden; kva for styresmakt e r som har verkemiddel til å gjere noko med påverknaden og kven som til sist vert tiltakshavar for å gjenno mføre tiltak for å betre tilstanden slik at miljømålet vert nådd. Figuren er ikkje fullstendig, men er meir ein illustrasjon på kor mange aktørar som må samarbeide for å skape eit godt nok livsmiljø for ein art i ein vassførekomst. 19

Kva oppnår vi med planen? Arbeidet med dei regionale vassforvaltningsplanane føregår parallelt over heile landet, og er e i n kombinasjon av å : samordne verksemda til eksisterande styresmakter knytt til vassforvaltning gjennom samarbeid på vassregion - og vassområde nivå. samle inn, legg je til rette, ajourfør e vasstilknytta data i http://vannmiljo.miljodirektoratet.no få o versikt og v urdere miljøtilstand, miljømål, tiltak og overvake alle vassførekomstar og synleggj ere datagrunnlaget og vurderingane i www.vann - nett.no innføre eit målbart og etterprøvbart system for å sette - og følgje opp miljømål for vassførekomstane bruk av prosesskrava i plan - og bygningsloven (med no kre til passingar) for å få utarbeida og politisk vedtekne langsiktige og forpliktande forvaltningsplana r for vatn ein fastse tt framdriftsplan på til sam a n tre 6 - års tiltaksfas a r (2016-2021, 2022-2027, 2028-2033) Oversikt over gangen i ein 6 - årssyklus er illustrert i f igur 6. Milj ø tilstand Notilstand (klassifisering) Risikovurdering (karakterisering) Overvaking Verkar tiltaka? Rullerast kvart 6. å r Forvaltingsplanar med tiltaksprogram Milj ø tiltak Gjennomf ø ring Figur 6 Planhjulet for ein regional plan for vassforvaltningsplan. Arbeidet vil vere kontinuerleg og vil bli revidert kvart 6. år. Etter at miljøtilstanden er vurdert for alle vassførekomstane, vert Forvaltningsplanen og T iltaksprogram utarbeida. Miljøtilstanden er grunnlaget i planarbeidet. Datagrunnlaget er lagra i databasane V ann - nett og Vannmiljo. Etter at miljøtiltak er gjennomført for å nå miljømålet, vil overvaking av vassførekomstane gi oversikt over ny miljøtilstand og om miljømålet er nådd. Ein plansyklu s er gjennomført og forvaltningsplan og tiltaksprogram vil bli revidert kvart 6. år. Tilsaman er det 3 plansyklusar. Vi har kome i gang! Men det er viktig å peike på at vi må job be systematisk framover. vidare for å kome Kva oppnår vi gjennom denne regionalplanen? Her er nokre stikkord: Meir kunnskap om vatn i Sogn og Fjordane Samling og synleggjering av kunnskap gjennom ein felles nasjonal kartdatabase (Vann - nett) Bre i semje om å sette i verk tiltak og overvaking Oppdatert og meir tilgjengelig kunnskapsgrunnlag til bruk i alle former for sakshandsaming Eit overvakingsprogram for å hente inn kunnskap systematisk Basisovervaking Problemkartlegging Tiltaksovervaking 20

Betre samarbeid og betre effekt av vassforvaltninga Etablering av nye samarbeidsfora Betre samordning av vass forvaltningsarbeidet gjennom ei interkommunal og tverrsektoriel l tilnærming S ynle ggjering av rolla til fylkeskommunen som regional utvikli ngsaktø r altså som prosessleia r og samordnar for vassarbeidet 1.6 Endringar sidan førre forvaltningsplan Stryn vassområdeutval var med i pilotfasen i perioden 2007-2009 og inngår i forvaltningsplanen for Vassregion Vestlandet. Planen vart vedteke ved kongeleg res olusjon i 10. juni 2010. Forvaltningsplanen for Vestlandet dekk a to mindre vassområde, eit i Stryn og eit i Bergen. Vassregion Vestlandet vart delt i to frå 1.1.2010 i høvesvis Sogn og Fjordane og Hordaland. Den delen av forvaltningsplanen som tok føre seg Stryn er no revidert og inngår i forvaltningsplanen og tiltaksprogrammet for vassregion Sogn og Fjordane. Dette omfatta 58 vassførekomstar fordelt på 27 elv ar, 9 innsjø ar, 4 kyst - og 18 grunnvassførekomstar, som no inngår i Nordfjord vassområde. Sidan godkjenning av planen i 2010 er det i Stryn skilt ut ein ny vassførekomst, 088-138622 - L Kjeldeflata - Tonningsleira, som tidlegare var ein del av 0282012100-2 - C Strynebukta. Den nye vassførekomsten var tidlegare ein del av eit elvedelta, som i dag er a vsnørt ved utfylling for veg og næringsareal. Tiltaka frå den første forvaltningsplanen sku lle ha vore operative innan utga ngen av 2012. Fleire av tiltaka er endra. Tabell 4 under viser oversikt over endringar av miljømålfasts etting sidan planen vart godkjent i 2010. Det er ikkje gjennomført overvaking av vassresursane så langt i planperioden. Det er soleis ikk je grunnlag for å vurdere om miljømåla er nådd for vassførekomstane i pilotfasen. 21

Tabell 4. Vassførekomstar i Stryn som var i risiko i pilotfasen. Miljømål og unntak i pilotfasen og 1. planfase. Status i 2015 for tiltak og tilstand. Vassførekomst Pilotfasen 2010-2015 Miljømål og unntak 088-10 - R Erdalselva 088-24 - R Høgalmelva 088-40 - R Loenelva nedre del 088-3 - R Oldenelva 088-2 - R Dalelva 088-13 - R Stryneelva 088-25 - R Ytreeidselva 0282012100-3 - C Lobukta 0282012100-2 - C Strynebukta 0282012100-6 - C Oldebukta 088-138622 - L Kjeldeflata - Tonningsleira 088-11 - G Stryn (grunnvatn) 088-27 - G Loen (grunnvatn) 088-23 - G Olden (grunnvatn) GØT 2021 9 Utsett frist GØT 2021 9 Utsett frist GØT 2021 9 Utsett frist GØT 2015 GØT 2021 9 Utsett frist Tiltak utført Nr 12 delvis utført Nr 5 utsett nr/ 9,16 nei 10,11,15 utsett Nr 13 nei Nr 14 utsett GØT 2015 Nr19-23 delvis utsett GØT 2021 9 Utsett frist GØP 2015 5 Sterkt modifisert GØP 2015 5 Sterkt modifisert Nr 22,25 delvis utført Nr 6-8 utsett Nr 26 nei GØT 2015 Nr 18 utført Ny etter pilotfasen (skilt ut frå Strynebukta) Nr 27 utført God 2015 Nr3,20 utsett God 2015 Nr 3 utsett God 2015 Tilstand 2015 1. planfase 2016-2021 Miljømål og unntak Moderat GØP 2027 9 Utsett frist 5 Sterkt modifisert Moderat GØP 2027 9 Utsett frist 5 Sterkt modifisert Dårleg GØT 2027 9 Utsett frist Dårleg GØT 2027 9 Utsett frist Dårleg GØP 2027 9 Utsett frist 5 Sterkt modifisert Dårleg SGØT 2027 9 Utsett frist Dårleg GØP 2027 9 Utsett frist 5 Sterkt modifisert GØT GØT GØT Moderat GØP 2027 9 Utsett frist 5 Sterkt modifisert Udef. Udef. Nr 3 utsett Udef. 22

2 Korleis vi har jobba og prioritert Vassregionmyndigheita har i samarbeid med arbeidsutvalet og vassregionutvalet utarbeid d eit utkast til ein regional vassforvalt n ingsplan med eit tilhøyrande tiltaksprogram og handlingsprogram, jf. 25, 26 i vassforskrifta og plan - og bygningslova 8-1. Korleis arbeidet har vore organisert og tilrettelagt for medverknad går fram av vedlegg 2. 2.1 Trendanalyse - samandrag Dette kapittelet er e in samanstil ling av dokumentet Trendanalyse for Sogn og Fjordane vassregion. Dokumentet vart godkjent av Sogn og Fjordane vassregionutval 25. april 2013. Analysen ligg som vedlegg til dokumentet Vesentlege vassforvaltningsspørsmål for Sogn og Fjordane vassregion. Dokumentet peikar på utviklingstrekk fram i tid som kan påverke vassførekomstane. For nokre påverknadar er det vanskeleg å avgrense utviklingstrekk til planperioden t.d. klima. Det vert her peika på meir langsiktige utviklingstrekk. Under følgjer eit resyme av trendanalysen inkludert oppdatert informasjon om befolkningsutvikling og avløp. Avsnittet om klima er utvida og er omtalt i vedlegg 4. Føremål et til trendanalys en er å vurdere samfunnsutvikling og påverknadstrendar i åra fram mot 2021. Ved hjelp av analys en har vi funne fram til mo g lege utviklingstrekk fram mot 2021. Dette er gjort med bakgrunn i forsking, regresjonsanalysar og prognosar. Analysen har først t eke f øre seg overordna og nasjonale drivkrefter som befolkningsutvikling og klimaeffektar. Deretter er regionale trendar om energi, arealbruk, næringsutvikling og avl ø p frå befolkninga blitt vurdert for å gje eit oversyn over mogle ge utviklingstrekk (viktige tr endar) i regionen. A nal ysen skal gi eit grunnlag for å vurdere risiko for ikkje å nå miljømåla innan 2021. Påverknadane på vassmiljøet kan endre seg dersom t.d. innbyggartal, busetjingsmønster, næringsverksemd og arealbruk endrar seg. Endra ytre påverkna d saman med klimaendringar kan over tid føre ti l endringar som gjeld for større område m.a. temperatur, nedbør, fl aum, havnivå. 2.1.1 Dei viktigaste påverknadane og drivkreftene i vassregionen Dei viktigaste påverknada ne og drivkrefte ne i vassområde er identifisert med utgangspunkt i dei mest sentrale utviklingstrekka som er observert og forventa ( Tabell 5 ). Vi har teke utgangspunkt i dei drivkreftene som er mest relevante for Sogn og Fjordane. Desse vala er tekne på grunnlag av endringsmønster a som er særskilte for vassregionen 23

Tabell 5 Påverknader og drivkrefter i Sogn og Fjordane Drivkraft Sentral påverknad for Ansvarleg vassmiljø Befolkningsutvikling Ureining Kommune sektormyndigheit Arealbruk Fysiske inngrep, ureining Kommune med innspel frå statlege og regionale mynde Næringsutvikling Fysiske inngrep, ureining, Kommune, statlege verkemiddel biologisk påverknad Avløp U reining, eutrofiering Kommune, F ylkesmann (nærinsgpåverknad) Klimaendring Biologisk påverknad, Ureining Miljødirektoratet, kommunen Energiproduksjon Fysiske inngrep, påverknad på biomangf a ld, Norges vassdrags - og energienergidirektorat 2.1.2 Framskrivingar av folkemengda Det er ei positiv folketalsutvikling i Sogn og Fjordane i perioden 1950 og fram til 2013 ( Figur 7 ). H o er mest markant langs RV 5 med forgreiningar mot Eid og Stryn. Det skjer ei intern s entralisering i kommunane og ei sentralisering på fylkesnivå. Seks kommunar Flora, Førde, Jølster, Sog ndal, Eid og Stryn har hatt folketalsvekst. Folketalsutviklinga i fylket som heilskap er prega av at fylket ikkje har nokon stor eller mellomstor by. Ein stor del av innbyggarane bur i typiske distriktskommunar med ei flytte - og folketalsutvikling som i stor grad følgjer mønstra for periferikommunane i landet elles med svak folketalsutvikling. Også fylket som heilskap har dei same hovudtrekka. Dei regionale sentra er både små og distriktsprega. 120000 115000 110000 105000 100000 95000 90000 85000 80000 Folkemengda i Sogn og Fjordane 1950-2012. Prognose 2013-2021 0 5 9 1 3 5 9 1 6 5 9 1 9 5 9 1 2 6 9 1 5 6 9 1 8 6 9 1 1 7 9 1 4 7 9 1 7 9 1 0 8 9 1 3 8 9 1 6 8 9 1 9 8 9 1 2 9 1 5 9 1 Figur 7 Folkemengd og venta folketalsauke i Sogn og Fjordane fylke 1950-2021. Datagrunnlag frå SSB 8 9 1 1 0 2 4 0 2 7 0 2 0 1 0 2 3 1 0 2 6 1 0 2 9 1 0 2 Fylkeskommun en ventar at det i 2021 vil vere 113 400 innbyggjarar i Sogn og Fjordane. Dette er 4400 fleire enn ved utgangen av 2013. Ved utgangen av 2015 vil det bu om lag 110 000 24

personar i fylket. Folketalsveksten i fylket fram mot 2021 kjem i aldersgruppene over 60 år. I 2021 vil det vera trong for 2650 fleire bustadeiningar i fylket enn i dag. Den viktigaste enkeltfaktoren som bidreg til folkeauke er innvandrin g frå utlandet. 2.1.3 Næringsutvikling og arealbruk Det er forventa at folketalet i Sogn og Fjordane vil ha ein moderat vekst. Veksten vil kome i regionsentra og i dei fleste kommunesentra. Her vil vi derfor få meir utbygging av næringsverksemd, bustader, o g infrastruktur som vil føre til auka trong for transport. Næringsutvikling Fram mot 2021 er det ei forventning om størst vekst i kompetansebaserte næringar. Veksten i Sogn og Fjordane vil truleg skje innafor det offentlege og innafor naturressursbaserte næringar som energi, marine og maritime næringar samt næringar knytt til petroleum og mineralutvinning. Næringar som jordbruk, skogbruk, akvakultur, marine næringar og industri kan påverke vassmiljøet. Det er intensiteten i drifta av dei ulike næringane som verkar inn på vassmiljøet. Tabell 6 viser korleis vi ventar oss at næringar som påverkar / kan påverke vassmiljøet vil utvikle seg mot 2021 Tabell 6 syner korleis vi ventar oss at næringar som påverkar /kan påverke vassmiljøet vil utvikle seg mot 2021.* usikkerheit om planane vert sett i verk i planperioden ev i det heile vert sett i verk. Næringar i vekst Næringar uendra eller minkande vekst Nye næringar / u tvidingar/planlagd ny aktivitet * Akvakultur Tradisjonelt fiske Lutelandet Offshore AS held, Fjaler kommune. Aktuelle industrielle aktivitetar; mottaksanlegg for offshore oljeinstallasjonar, vedlikehald og modifikasjonar av skip og andre flytande innretningar for sjø, steinuttak og knusi ng av stein og biologisk avfallsbehandling. Delar av avfallet som skal handterast kan vere kontaminert av naturleg lågradioaktivt stoff. Transport Landbasert industri som tek i mot og bearbeidar landa fangst. Planar om utviding av Fjordbase i Florø med mottak, lagring og behandling av avfall med opphav i offshoreverksemd. Skipsfart Jordbruk og skogbruk Fiskeri Planar om utvinning av rutil ved Engebø i Førdefjorden. Det er planer om å deponere store massar i ytre del av Førdefjorden. Ev. satsing på fornybar energi til ha vs 25