Høyringsrapport til Hovudutfordringar for Sogn og Fjordane vassregion. Til handsaming i Sogn og Fjordane vassregionutval

Transkript

1 Høyringsrapport til Hovudutfordringar for Sogn og Fjordane vassregion Til handsaming i Sogn og Fjordane vassregionutval

2 Samandrag Det vart i 2018 starta opp ein ny planprosess for oppdatering og justering av gjeldande regional vassforvaltingsplan og tiltaksprogram for nye Vestland vassregion. Regionale vassforvaltingsplanar vart godkjent i 2016 og gjeld ut Oppdaterte planar og tiltaksprogram skal vere gjeldande frå 2022 til Føremålet med planarbeidet er at vi skal sikre ein god og berekraftig bruk av vassførekomstane. Dei førebuande plandokumenta; planprogram og hovudutfordringar er utarbeidd og har vore på høyring. Hordaland og Sogn og Fjordane fylkeskommunar er vassregionmynde og koordinerer arbeidet i ny felles vassregion Vestland, som gjeld frå Vi vil takke for alle innspela vi har fått til Hovudutfordringar i Sogn og Fjordane og Hordaland. Dette dokumentet summerer opp innspel vi har fått til dokumentet om hovudutfordringar i Sogn og Fjordane. Dokumentet hovudutfordringar for vassregionen inneheld oppdatert oversikt over miljøtilstand, påverknadar, og status for gjennomføring av tiltak. Det beskriv kva for utfordringar vi har for å nå målet i vår vassregion og korleis vi best kan ta vare på vatnet, og er derfor et viktig dokument i prosessen fram mot oppdatert vassforvaltningsplan og tiltaksprogram. Som ein lekk i å forenkle og effektivisere planprosessane blei det gjennom revisjon av vassforskrifta bestemt at høyring av planprogram og hovudutfordringar (tidlegare kalla vesentlege spørsmål) for dei regionale vassforvaltningsplanane skal gjennomførast samstundes. Vidare blei det i revidert vassforskrift fastsett med tre månadar høyringsperiode (tidlegare seks månader). Innspela er delt inn i tre grupper: Innspel som fører til endringar i høyringsdokumenta Innspel som vert teke med i arbeidet med oppdatering av vassforvaltningsplan og tiltaksprogram Innspel som ligg utanfor vassregionmynde sitt ansvarsområde og vert sendt vidare til departementet eller miljødirektoratet. Om høyringa Hovudutforringar i vassregionen vart lagt ut på høyring og offentleg ettersyn i perioden 1. april-30. juni Det var utarbeidd eit eige høyringsskjema med 10 spørsmål for å styra innspela mot det me ville ha svar på. Sektormynda og fleire aktørar var involvert i utarbeidinga av høyringsdokumenta på møte i vassregionen eller i vassområda. Det vart halde ein eigen høyringskonferanse for Hordaland og ein for Sogn og Fjordane. Dette dokumentet summerer opp høyringssvar for planprogammet for Vestland. Dei to fylkeskommunane Hordaland og Sogn og Fjordane kjem så med kvar sine eigen høyringsrapport på hovudutfordringane. Det kom inn høyringssvar på hovudutfordringar til Sogn og Fjordane frå 20 høringsparter og fordeler seg slik:

3 Statlige styresmakter: 7 Kommunar: 2 Interessentar, lag, organisasjonar: 11 Denne høyringsrapporten gjev ei oppsummering av innkomne innspel som er samanstilt i eit rekneark, som her er vedlegg til rapporten. Høringsdokumenta og innkomne høyringsinnspel finn du på: Kunnskapsgrunnlaget til vassforvaltningsplanen ligg i databasen Vann-nett. Det er kome inn ei rekke innspel på datagrunnlaget i Vann-nett; om manglar, feil og metodikk ofr vurdering av datagrunnlaget, inndeling av vassførekomstar, framstilling av figurar og tabellar etc. Dette er innspel som sektorstyresmaktar må vurdere nærmare før datagrunnlaget til vassforvaltningsplanen og tiltaksprogrammet vert teke ut. Tidsløpet gjer at dette dokumentet ikkje rekk å få med ev. endringar som gjerast i Vann-nett i haust. Oppsummering av høyringsspørsmål Nr. Spørsmål 1 Er miljøtilstanden og påverknadene rett omtalt? Finst det data hos sektormyndigheiter eller lokale/erfaringsbasert kunnskap som kan bidra til ei betre omtale? Det er kome inn mange innspel om datagrunnlaget, spørsmål om datagrunnlaget, informasjon om at nokre påverknadar ikkje er oppdatert og at det er behov for å sjå nærmare på inndeling av vassførekomstar. a. Manglande kunnskap Påverknad frå vasskraftsproduksjon på fjordsystemet ser ikkje ut til å vere inkludert i arbeidet (Sognefjorden vel). Dei peikar og på at ein regulert fjord med sannsyn har høgare saltinnhald enn ein uregulert fjord. Dette kan føre til auka press frå lakselus og påverke primærproduksjonen negativt. Det er behov for å undersøke om stor vassføring seint på vinteren/tidleg på våren skundar fram oppblomstring av planteplankton (til februar-mars) før dyreplankton kjem opp i fjordane seint på våren. Vi ber sektorstyresmaktar om ein fagleg vurdering av desse tilhøva. Fylkesmannen og NVE bør spesielt vurdere om påverknad frå vasskraft bør leggjast inn som påverknad på vassførekomstane i fjordane våre samt vurdere om det er grunnlag for å peike ut fleire vassførekomstane som sterkt modifiserte vassførekomstar. b. Mangelfull oppdatering i vann-nett Tema som det er kome innspel om manglande oppdatering eller informasjon om i vann-nett er: - Nye vasskraftsanlegg (NVE sender innspel til FM om dette)) - Vassuttak til andre føremål en vasskraft (drikkevatn, industri, produksjon av kunstig snø, jordbruksvatning etc.)

4 - Utslepp frå akvakultur, t.d. feil bruk av påverknadsdriver eller påverknad frå akvakultur jf. fiskeridirektoratet sitt innspel - Gjennomføring av tiltak (tiltaksrapportering i Vann-nett) - Det er ein del feil og manglar knytt til vassførekomstar påverka av vasskraft (vasskraftbransjen) - Dumping av steinmasser i Sognefjorden er ikkje lagd inn som påverknad - Påverknad frå akvakultur; rømt oppdrettsfisk og lakselus. Det er stilt ein rekke spørsmål og kommentarar til metodikk og korleis datagrunnlaget er lagt inn i Vann-nett, sjå utdjuping av påverknadar i pkt. e). Det er og kome eit ønskje om at grenseverdiar for påverknadsgraden vert gjort synleg i Vann-nett t.d. kor stor dødlegheit av smolten er ligg i begrepa lite, middels og stor påverknadsgrad frå lakselus. Vi ber sektorstyresmaktar oppdatere kunnskapsgrunnlaget og tiltaksrapporteringa i Vann-nett slik at vassforvaltningsplanen vert utarbeida med oppdatert datagrunnlag. Sektorstyresmaktar må oppdatere fylkesmannen med ny informasjon, feil og manglar. Fylkesmannen legg oppdatert informasjon inn i Vann- nett. Vi ber Miljødirektoratet vurdere om grunnlaget for dei ulike påverknadsgradane for lakselus m.v. (grensene/ skalaen for liten, middels, stor ) kan gjerast synleg i Vann-nett. c. Figurar og tabellar Mange høyringsinnspel peikar på at framstilling i figurar og tabellar gir eit skeivt bilete når berre tal vassførekomstar vert lagt til grunn. Mange figurane og tabellar i hovudutfordringsdokumentet er framstilt utifrå tal vassførekomstar. For nokre figurar er km elv og areal innsjø og kyst oppgitt i tabellform. Miljødirektoratet legge til rett for uttak av figurar og tabellar med datauttrekk frå Vann-nett der m.a. opplysningar om km elv og areal innsjø og areal kyst inngår, slik at denne informasjonen kan inngå i figurar og tabellar vassforvaltningsplanen og tiltaksprogrammet for d. Inndeling av vassførekomstar i Vann-nett Det er kome fleire innspel om å endre inndelinga av vassførekomstar. Mange vassførekomstar i elv er ganske små. Det er stilt spørsmål om dette gir eit skeivt bilete av t.d. vasskraftsektoren. Vasskraftsektoren ønskjer at ein ser spesielt på inndeling av vassførekomstar som er påverka av vasskraft. Vi ber fylkesmannen, NVE og Miljødirektoratet om å sjå på om gjeldande inndeling av vassførekomstar er føremålstenleg. Miljødirektoratet/ NVE må rette opp ev. endringar før vi kan vurdere miljømål og tiltak for ev. nye vassførekomstar til oppdatert vassforvaltningsplan og tiltaksprogram. e. Innspel om ulike påverknadar: I. Rømt oppdrettsfisk - Påverknad frå akvakultur Det er kome ein rekke innspel som går på korleis påverknad frå rømt oppdrettsfisk er vurdert. Det er av fleire peika på det misvisande forholdet om at enkelte elvar står oppført med liten påverknad frå rømt oppdrettsfisk, medan genetisk påverknad er vurdert til å vere vesentleg jf. Vitenskapelig

5 råd for villaksforvaltning sine vurderingar. Fleire har kommentert metodikken for korleis gjere vurderingane. Etter at høyringsdokumentet vart lagd ut på høyring har Nærings- og fiskeridepartementet og Klima og miljødepartementet bestemt seg for å dele påverknad frå rømt oppdrettsfisk i to påverknadstypar. Miljødirektoratet og fiskeridirektoratet har orientert om dette i sine høyringsinnspel: Vurderingane i Vann-nett vert delt inn slik: 1 «Rømt oppdrettsfisk» er påverknaden som er registrert gjennom innslag av rømt oppdrettslaks i elvane. Vurderingane er basert på det nasjonale overvakingsprogrammet for rømt oppdrettslaks i vassdrag ( ) samt relevante informasjon frå andre kjelder. I vassdrag der innslaget av rømt fisk har vore vesentleg i denne perioden er påverknadsgrad vurdert til å vere middels eller stor 2 «Genetisk effekt» vert målt gjennom genetisk endring i ville bestandar av atlantisk laks forårsaka av rømt oppdrettslaks. I fleire vassdrag er det målt genetisk endring i ville laksebestandar, sjølv om det ikkje er registrert vesentleg innslag av rømt oppdrettslaks gjennom den nasjonale overvakinga. I desse vassdraga er årsaka til den genetiske endringa mest sannsynleg rømming frå akvakulturanlegg lengre tilbake i tid. Påverknad vil bli vurdert som vesentleg i vassdrag som er nedklassifisert til moderat tilstand etter vassforskrifta som følge av endra genetikk i ville bestandar av atlantisk laks. Vurderingar etter punkt 1) «rømt oppdrettsfisk» vart lagt inn i Vannnett vinter Vurderingar etter pkt. 2) «Genetisk effekt» er ikkje gjennomført enno. II. Lakselus - Påverknad frå akvakultur Det er kome ønskje om å synleggjere metodikk for korleis datagrunnlaget er vurdert nærmare t.d. må det kome fram at datagrunnlaget er eit gjennomsnitt for ein viss periode. Problemstillinga er sendt over til Mattilsynet. Norske lakseelver peiker på at trafikklyssystemet for oppdrettsnæringa berre regulerer ein enkelt faktor; nemleg påverknad av lakselus på smoltstadiet til laks. Grenseverdiane for akseptabelt påverknad frå lakselus meiner dei er satt for høgt. Dei oppmodar om at trafikklyssystemet vert vidareutvikla med fleire parametrar og at det vert samsvar mellom datagrunnlaget i Vann-nett og miljøevalueringane gjort i oppdrettssamanheng. Dei etterlyser betre harmoni mellom trafikklyssystemet som regulerer oppdrettsnæringa og vassforskrifta. Problemstillinga er alt nemnt i kap. 4.6 om Overordna utfordringar, ytterlegare presisering av problemstillinga om harmonisering av regelverk vert gitt i same avsnitt. Vi oppmodar sektorstyresmaktane (Mattilsynet, Miljødirektoratet med tilhøyrande departement), om å jobbe vidare med desse problemstillingane. Norsk friluftsliv, SRN og Sabima peiker på at lakselussituasjonen kan verte verre med auka sjøtemperatur.

6 III. Vasskraft Vasskraftsregulantane meiner det er behov for å klargjere skilje mellom dei ulike klassane av potensiale av dei sterkt modifiserte vassførekomstane. Det er sakna ei grunngjeving for kvifor tilstanden er lågare en godt potensiale. Dei melder om at det er ein del feil og manglar knytt til dei vassførekomstane påverka av vasskraft. Dei meiner og at vi allereie har nådd godt økologisk potensiale for mange av dei sterkt modifiserte vassførekomstane. Feil og manglar i datagrunnlaget i vann-nett må meldast til Fylkesmannen i Vestland. Figur 3 b og c i hovudutfordringsdokumentet viser at berre 9 % av dei dei sterkt modifiserte vassførekomstane i dag har eit godt økologisk potensiale. Mange av desse vassførekomstane fekk miljømålet mindre strenge miljømål gjennom nasjonal godkjenning. Det vert ein ny gjennomgang av tilstandsvurderinga og miljømåla for dei sterkt modifiserte vassførekomstane før utarbeiding av vassforvaltningsplanen med tilhøyrande tiltaksprogram. NVE, Fylkesmannen og Miljødirektoratet er sentrale aktørar i dette arbeidet. f. Generelt om Vann-nett I. Det er innspel om at det er misvisande å vise smilefjes for middels påverknadsgrad Miljødirektoratet må ta stilling til dette spørsmålet. 2 Er all viktige interesser tekne omsyn til? Er det nokon viktige interesser som ikkje er omtalte? Frå vasskraftregulantane er det kome ønskje om å framheva nytteverdi av vasskraft i dokumentet med følgjande tekst; «Vasskraftproduksjon fører ikkje berre til verdiskaping og arbeidsplassar. Fornybar og utsleppsfri energi er avgjerande for å nå klimamålsetningane og berge miljøet og det biologiske mangfaldet på jorda. I vår region representerer også vasskraftproduksjonen viktig flaumdemping som sikrar busetting, infrastruktur og naturverdiar langs vassdraga. Norsk vasskraft er både uregulerbar og regulerbar, er viktig i ein felles europeisk energimarknad og bidreg stort med å gje samfunnet ei trygg og sikker forsyning av elektrisitet til alle tider over døgn og år. Formålet med vassdirektivet er berekraftig bruk av vassressursane, og vasskraftproduksjon er i høgste grad berekraftig vassbruk». Ulike brukarinteresser knytt til vatn går fram av tabell 11. Vasskraft, energiproduksjon, flaum og erosjonssikring står her lista opp saman med dei andre brukarinteressene som t.d. matproduksjon. Ingen av brukarinteressene er gitt nokon spesiell omtale, men enkelte døme er trokke fram for å illustrere at det kan vere konfliktar mellom næringsinteresse, innbyggarinteresser og samfunnsinteresser. Målet er å gi ein balansert framstilling av dei ulike interessene og ikkje å vektleggje berre ein interesse som t.d. vasskraft. Omtale av vasskraftssektoren og også gitt i kap næringsutvikling fornybar energi. Det er lagt inn eit nytt avsnitt om reguleringsmagasin kan ha ein flaumdempande effekt i kap Har de innspel til prioriteringar i det vidare planarbeidet?

7 Direktoratet for mineralforvaltning har kome med innspel om å prioritere mellom dei overordna utfordringane då dei ser omfattande ut. Det vert presisert i teksten nærmare korleis vi legg opp til å jobbe med dei overordna problemstillingane i kap Har de andre kommentarar og innspel? Miljø- og friluftsorganisasjonar peikar på «bit for bit» politikken med nedbygging av areal. Dei meiner at kommunane gjennom vedtak av reguleringsplaner m.v. må oppfylle ansvaret dei har etter regelverket betre. Mellom anna må dei vurdere inngrepa etter 12 i vassforskrifta. Vassforvaltningsplanen vil innehalde ein oversikt over bruken av nye inngrep og aktivitet. Dette er tatt med som nytt punkt i kap. 4.6 i overordna utfordringar.