Kvam herad Sakspapir SAKSGANG Styre, utval, komite m.m. Møtedato Saksnr Sakshands. Kvam formannskap 28.10.2009 045/09 KAWV Avgjerd av: Dette utvalet Saksh.: Kari Weltzien Vik Arkiv: Objekt: Arkivsaknr 09/1504 Heimfall- status for forhandlingar Bjølvo - informasjon Tokagjelet kraftverk- Orienteringsmøte i FSK Det vert med dette innkalla til orienteringsmøte om status for forhandlingane om ny heimfallsavtale for Bjølvo kraftverk, og orientering om status og planar for Tokagjelet kraftverk. Møte vert halde på Kvam rådhus rådmannsavdelinga (Det raude rommet) Agenda: 10.00-10.20: Innleiing: Aktuelle kraftsaker i Kvam herad 10.20-12:00 Kommunens rett til heimfall får Bjølvo og forhandlingar med Statkraft 12.00-12.30: Lunsj 12.30-13.00: Tokagjelet kraftverk - informasjon om utbyggjaravtale 13.00-14.00: Utbygging i Tokagjelet - Fjellkraft AS 14.00-15.00: Oppsummering og spørsmål Adv. fullmektig,mari Kjellevold Brygfjeld frå adv. Lund &Co vil orientering om status forhandlingane heimfall for Bjølvo kraftverk Fjellkraft AS vil orientera om Tokagjelet kraftverk. All den tid dette er status i forhandlingar som ikkje er avslutta er det forventa at møtet vert lukka. Til dette notatet er det knytt ein del relevante dokument. Dei finn du som vedlegg til dette notatet på Innsyn.
A. Ny Heimfallsavtale for Bjølvo kraftverk 18. september 2009 var det 100 år sidan dei castbergske konsesjonslovene vart vedtekne. Det er Johan Castberg som har fått mykje av æra for at vi har hatt politisk styring med utbygging av kraftressursane i Norge. Lovene har sikra nasjonalt eigarskap til naturressursar. Konsesjonslovene var eit av dei store stridstema kort etter at Norge skilte lag med Sverige i 1905. Politikarane hadde åra i førevegen sett at utanlandske interesser var i ferd med å sikra seg ein stor del av dei norske fossefalla. Dette førte til vedtak av forlauparen til konsesjonslovene, kalla «panikklovene», i 1906. Her ble prinsippet om konsesjon slege fast: Ingen selskap skulle få kjøpa norske fossefall utan løyve frå regjeringa. Etter ein ny utgeiing og debatt, var konsesjonslovene vedtekne i Stortinget i september 1909. Nå var krava til konsesjon stramma inn, og det viktige prinsippet om heimfallsrett kom med. Heimfallsretten slo fast at kraftressursane skulle tilfalla staten vederlagsfritt etter 60 år. Staten har også nytta konsesjonslovene, og etter kvart heimfallsordninga, til å aktivt byggja opp under den kraftkrevjande industrien. Gjennom det som er blitt kalla «føregripe heimfall», har staten teke over kraftverk før konsesjonsperioden var ute, for så å leiga dei ut til storindustrien. Det var ordninga med føregripe heimfall som utløyste striden om konsesjonslovene i forhold til EØS-avtalen. EFTAs overvakingsorgan ESA meinte i 2001 at heimfallsretten var i strid med EØS-avtalen fordi den skilte mellom kraftverk i offentleg og privat eige. Regjeringa løyste dette i 2008 med å sidestilla offentlig og privat eigde kraftverk. No er det berre offentlege institusjonar og organ som kan kjøpa større verk i Noreg og det offentlege får ein evigvarande rett til fallrettane. Nokre kommunar er omfatta av ordninga på den måten at dei etter lova skal ha ein del av utbytte frå visse kraftverk. Det gjeld kraftverk i Sauda, Kvam, Odda, Ullensvang, Høyanger, Leikanger, Gaular og Bremanger. For Bjølvo er heile anlegget heimfalle til staten og det er i dag Statkraft SF som eig og driv anlegget. Kvam herad har ein avtale med Statkraft SF om utbytte. Avtalen gjeld fram til 31.12.2010 og årleg utbytte for Kvam herad er ca. 4,0 mill kr. Kommunane har starta forhandlingane om ein ny avtale, som skal gjelda frå 01.01.2011. Det er sett ned ei arbeidsgruppe med medlemer frå Sauda, Odda, Kvam og Høyanger og sekretariat er LVK ved adv. firma Lund & Co. Representant for Kvam herad i forhandlingane er seniorrådgivar Kjell Helvik. På grunnlag av St.prp. nr 126 1981-82 Kommunens andel av heimfall har Kvam herad i dag rett til minimum!00 GWh pr år. Å koma fram til kor stort volum som skal liggja til grunn for framtidig avtale er kjernen i forhandlingane.
B. Tokagjelet kraftverk Fjellkraft AS har søkt NVE om ubygging av Tokagjelet kraftverk. Dette avsnitte gjev ei kort kronologisk oversikt over saksgangen så langt. Som vedlegg til dette notatet finn du elektronisk ein del dokument i saka. 5. juli 2007 fekk Kvam herad brev frå NVE om Melding om bygging av Tokagjelet Kraftverk. Melding og informasjonsbrosjyre kom frå Fjellkraft AS. Brosjyren er samtidig ein søknad om fritak frå Samla Plan for vassdrag. Innleiinga er vist i utklyppet under: Som det går fram av innleiinga er det planlagt eit kraftverk med ein effekt på 27 MW og ein årleg produksjon på 84 GWh. Det er vidare behov for deponering av ca. 70.000 m³ tunnelmasse og ca. 300 meter ny veg fram til tilkomsttunnelen.
Lengre nede i brosjyra er det sett opp fleire nøkkeltal for prosjektet Tabell 1 Hovudtabell Forklaring Eining Storleik Nedbørfelt km² 43,6 Midlare årleg tilsig mill. m³ 154 Inntaksmagasin mill. m³ 0,17 Reguleringsmagasin mill. m³ 0 Slukevne m³/s 10 Brutto fallhøgde meter 302 Turbineffekt MW 27 Midlare energiekvivalent KWh/m³ 0,545 Brukstid timar 3260 Midlare årsproduksjon GWh/år 84 Vinterproduksjon GWh/år 33,5 Sommarproduksjon GWh/år 50,5 Utbyggingskostnader mill kr. 146,4 Utbyggingspris Kr/KWh 1,74 9. oktober 2007 gjorde Kvam herad, på bakgrunn av meldinga, fylgjande vedtak i HST- sak 081/07 Kvam herad meiner at framlegget til utgreiingsprogram tek opp i seg dei viktigaste momenta knytt til utbygging av kraftverk i Tokagjelet. Ut over det som er føreslege, hadde det vore ynskjeleg med ei vurdering av om tunnelmassane kunne vore betre samfunnsmessig nytta enn ei deponering på Neteland vil gje. Det er i denne samanhengen rett å peika på at Neteland har eit vakkert kulturlandskap og at det nyleg har vore gjennomført eit vellukka prosjekt knytt til rydding av innmarksbeiteområda i området. Det er elles viktig å samarbeida med lokale interesser om utgreiingar og tiltak som kan sikra best mogelege vilkår for anadrom fisk (spesielt laks) nedanfor utsleppet frå kraftverket. Det er vidare rett å gjera merksam på at bygging av kraftverk med tilhøyrande installasjonar i LNF-område krev handsaming som dispensasjonssak etter plan- og bygningslova, eller at området vert regulert til det aktuelle føremålet. 16. mai 2008 gjorde Direktoratet for naturforvalting vedtak om at Tokagjelet kraftverk fekk fritak frå Samla Plan 18. juli 2008 fekk Kvam herad melding frå NVE om fastsetjing av utgreiingsprogram (UP) og retningslinjer for konskvensutgreiinga (KU) for Tokagjelet kraftverk. Status i dag finn vi på NVE sine internettsider (sjå utklypp under)
Tokagjelet kraftver vil, slik det er planlagt konstruert, verta handsama etter Vassressurslova og ikkje Vassdragsreguleringslova. Bruk av vassressurslova medfører at Kvam herad ikkje har rett til konsesjonskraft. Kjell Helvik Seniorrådgjevar