Austevoll. guide 11/12. visitaustevoll.no

Austevoll guide 11/12 visitaustevoll.no

2 Austevoll - friske opplevingar Austevoll er eit særs vakkert øyrike sørvest for Bergen. Staden er kjend for sin flotte natur og sitt rike kulturliv. Friske opplevingar er ei reell skildring av kva plassen har å tilby; med diverse friske aktivitetar og stader som du kan lese meir om i denne guiden. Austevoll Reiselivslag arbeidar med å marknadsføre den unike staden Austevoll er, og ved hjelp av guiden skal ein finne mykje av kva ein kan nyte her ute i havgapet. Set deg difor ned, ta ein kopp kaffi, og finn dine friske opplevingar i Austevoll. Austevoll Turistkontor På Bekkjarvik Torg driftar Austevoll Reiselivslag eit autoristert turistkontor (sesongope). Kontoret er lokalisert i andre høgda, og deler lokaler med Austevoll Folkebibliotek. Her kan du få informasjon om Austevoll, men også om vår region. Velkomen til vårt kontor, slå av ein prat med oss om Austevoll, våre turisttilbod, dine ynskje, og dine opplevingar. Opningstider: 24. juni 24. aug, man laur, kl 10.00 16.00. Å reisa til Austevoll Frå nord (Bergen) Snøggbåt frå Bergen sentrum, 50 minutt. Snøggbåt frå Flesland kai (10 min frå Flesland flyplass), 20 minutt. Ferje frå Krokeide kai (25 min frå Bergen sentrum), 35 minutt. Buss frå Bergen sentrum, 1,5 time (Direktebussen) Frå sør (Stord, Haugesund, Stavanger) Snøggbåt frå Leirvik sentrum, 1 time. Ferje frå Sandvikvåg kai (25 min frå Leirvik sentrum), 20 minutt. Buss frå Leirvik sentrum, 1,5 time. Flaggruten frå Stavanger/Haugesund, 3,5 timer/2 timer. Veteranbåtcruise Gå Granvin si veteranbåtrute til/frå og innad i Austevoll. Fakta om Austevoll Innbyggertal: 4700 Areal: 114 km Øyar: 667 Strandlinje: 337 km Hovednæring: fiskeri, oppdrett, offshore og sjøfart Ruteopplysning tlf. nr. 177 tide.no skyss.no fosennamsos.no

Innhald Service og handel 4 Opningstider 4 Nyttig informasjon 5 Austevollspulsen 2011 6 Fagfolk 7 Velkommen til Austevoll 8 Overnatting 10 Bubilplassar 11 Servering 12 Noregs neste deltaker i Bocuse d Or 13 Oppskrifter 14 CavaLunch i Bekkjarvik 16 Lyrisk lubbesild 17 Aktivitetar og friske opplevingar 18 Øyhopping med sykkel 21 Dykking 22 Smilet mot vest 22 Å danse med bylgjer! 23 Klatring i Austevoll 24 Eit hav av høve 25 Fyropplevingar 26 Kystkultur/ kulturliv og serverdigheter 27 Båtliv i Austevoll 30 Badeplassar 35 Turløyper / Nordsjøløyper 38 Naturvernområder i Austevoll 41 Fjelltoppar og høgdepunkt 42 for havsutsikt 42 Turstiar 44 Strandpromenaden 46 Kart - Nordsjøløyper, badestrender, hamner 48 Friluftsområde 50 Villsau 53 Tusenårsstaden på Storebø 54 Eit lite stykke Skottland 55 Ruter 91 3 Utgjevar Austevoll Reiselivslag Layout Austevoll Forlag AS Foto Trond Hagenes, Målfrid Bjånesøy, Natalie Elholm, Marsteinen, Bjørn Horgen Tor Eide (vinner: framsidekonkurranse), Mary Bjånesøy, Esten Orgos, Reidun Høgøy, Linda Mathilde Økland. Opplag 1. opplag 12000 stk

4 Service og handel Opningstider Daglegvare Bekkjarvik Torg Man-fre (09)10-19 (fre 20) Laurdag (09)10-16 (18) Bunnpris, Bekkjarvik Man-fre 09-20 Laurdag 09-18 Litlakalsøy Handel Man-fre 10-12 / 14-16 Laurdag 10-13 / 1530-1730 Møkster Butikk Man-tors 11-13 / 1430-16 (10-16) Fredag 11-18 (10-18) Laurdag 11-13 / 1530-16 (10-1330 / 1530-16) Joker, Bakkasund Man-fre 0930-1900 Laurdag 0930-1600 Sundag 13-15 Joker, Stolmen Man-fre 09-1630 / 19-1930 Laurdag 09-15 Sundag 16-17 Sentrumsbygg Man-tors (09)10-17 (21) Fre (09)10-18 (22) Laurdag (09)10-15 (20) Bensinstasjon og Kro Bekkjarvik Kro Man-Laurdag 10-21 (10-22) Sundag 12-21 (12-22) Statoil Service Storebø Man-fre 07-22 Laurdag 09-22 Sundag 09-22 Bank Nordea, Storebø Man-fre 09-1530 (09-15) Tors 09-18 (09-17.30 Sparebanken Vest Avd. Bekkjarvik Man 09-1530 (09-15) Tors 09-17 (09-1630) Sparebanken Vest Man-Fre 0945-1530 (0945-15) Avd. Storebø Tors 0945-17 Farga tider i parantes er sommartider

5 Nyttig informasjon Turistkontor i Bekkjarvik Torg, 2. etasje Austevoll Reiselivslag Tlf: 95187698 Tlf: 55 08 18 10 (kun i sesong) post@visitaustevoll.no Sommartid: mandag-laurdag 10-16 Bibliotek Bekkjarvik Torg 2. etasje tirsdag og torsdag 9-19 onsdag og fredag 9-15 Laurdag 10-16 Galleri Galleri Bekkjarvik Ope Laurdag kl.12-15 Tlf.: 55 08 42 40 eller henvending i resepsjonen Bekkjarvik Gjestgiveri. Museum Hufthamartunet Tlf: 55 08 10 00, Kystmuseum Bakkasund Tlf: 56 18 32 05 Fiskerihistorisk museum, Bekkjarvik Torg, Tlf: 90 13 53 22 Husflid Husflidskrokjen, Storebø Ope tirdag og torsdag 10-1630 og laurdag 10-14 Tlf: 56 18 04 38 Internett Det er internett til låns på bibliotek og hos Austevoll kommune. Trådlaust nettverk i gjestehamnene. Reisebyrå Arriva, Storebø Tlf: 55 08 80 00 Ope mandag-laurdag 10-16 Drosje Bakkasund/Hundvåkøy : Tlf: 971 28 818 (Kalve) Austevoll nord: Tlf: 918 53 881 (Jarnes) Tlf: 415 56 491 (Ervik) Austevoll sør: Tlf: 975 06 723 (Drivenes) Tlf: 919 16 045 (Storebø) Tlf: 990 05 733 (Vassnes) Austevoll Offentlege Service Kontor www.austevoll.kommune.no, postmottak@austevoll.kommune.no tlf 55 08 10 00. Opningstider: 1.mai - 14.sept: 08.00-15.00 15.sept - 30.april: mån - tors 08-16 (fre 15.30) NAV: 10-14.30 Legevakt Legevaktsentral etter kl.1500: 56184411 Legekontor Storebø: 55081600 Bekkjarvik: 55081610 Torangsvåg: 55081620 (man/tors) Austevoll kommune Sentralbord: 55081000 Nødnummer Brann 110 Politi 112 Ambulanse 113

6 Austevollspulsen 2011 22. mai Kulturskulen si sommarframsyning HORISONT. Kultursalen, Storebø skule, kl. 17.00. 28. mai Songgalleriets Sommerkonsert i Hengjo i Bekkjarvik 4. juni DANS på Bakkasund Grendahus. Med Guanapax. (Band frå Spania) 11. juni Havfest i Prestagardshagen på Storebø. Vidar Busk, Fjorden baby, Casio Kids, Forza m/fl. 13. juni Veteranbåttreff på Stolmen 18. juni Bergen Poker Run i Bekkjarvik 24. juni Vamp med Eyvør Paldottir i Bekkjarvik 9. juli FISKEFESTIVAL på Stolmen 16. juli Kystdans på Bakkasund. Musikk: Bistrix 7. aug Kystsogedag i Kvalvågen 12. 14. aug Kystsogehelg i Bekkjarvik Rein Alexander og Bergen Unge Kammerorkester Med førehald om endringar; sjå visitaustevoll.no

Fagfolk Vinnes skyssbåtservice Tlf: 97 05 45 71 Vassnes Gravering Tlf: 48 09 68 57 Tippetue Arkitekter Tlf: 98 21 39 42 Solberg Transport Tlf: 48 05 23 00 Ready Maskinstasjon Tlf: 56 18 04 70 Plan consult AS Tlf: 97 70 67 64 Økonor Tlf: 55 08 26 66 Modena flis Tlf: 55 08 80 10 Lysglimt Tlf: 55 08 01 00 Huftarøy Auto Tlf: 56 18 14 60 Haveland Motorservice Tlf: 41 10 16 23 Hanøy Rørleggerfirma Tlf: 91 70 36 67 Fotograf Eric Clemet Tlf: 41 31 13 06 Egersund nett Tlf: 55 08 85 00 Dalseide Elektro Tlf: 56 18 12 00 Blænes bygg Tlf: 55 08 22 30 Blå Ballong Tlf: 91 62 30 78 Austevoll Trelast Tlf: 55 08 87 00 Austevoll Rør Tlf: 55 08 30 42 Austevoll Notverkstad Tlf: 56 18 17 53 Austevoll Forlag Tlf: 55 08 21 10 Austevoll Ekspressen Tlf: 90 18 10 50 Austevoll Bygg Tlf: 97 03 97 11 Austevoll Auto Tlf: 56 18 15 30 ASV, renseri og bruktbuttikk Tlf: 56 18 17 30 Aarland AS Tlf: 90 66 12 22 7

8 Velkommen til Austevoll Langt ute i vest, der landet vårt møter sjølve storhavet, ligg Austevoll og vernar skipsleia mellom Bergen og Haugesund. Havbåra frå Nordsjøen lyfter seg tungt over dei yste grunnar og båar og kraser seg sund mot steinute strender og blankskurte berg. Slik vert Austevoll skildra i den fyrste brosjyren som vart laga om kommunen men det er like aktuelt å skildre naturen vår slik den dag i dag. Kommunen vår består av 667 øyar, holmar og skjer. Me er frå gamal tid van med å vera vertskap for farande langs sjøvegen. Våre mange handels- og gjestgjevarstader er også den dag i dag eit knutepunkt for handel, turisme og historie. I kåringa Båtmagasinet hadde for ei tid tilbake,nådde både Bekkjarvik, som gjekk til heilt til topps, og Bakkasund høgt i rangeringa av norges beste gjestehamner. Lokaliseringa vår ved innseglinga til Bergen gjev oss den unike nærheita til storbyen, men samstundes frihet med fantastiske naturog friluftskvalitetar. Me har kort sagt eit hav av moglegheiter. I Austevoll skjer det allitd mykje spanande. Denne sommaren er det opning av ny fløy på sjukeheimen på Storebø som står for tur, saman med opning av ambulansestasjon og barnehage. Me vil i løpet av året setje spaden i jorda og starte bygging av 15 nye omsorgsbustader for eldre i Bekkjarvik Torg eit prosjekt eg har kalla verdens beste eldreomsorg, sidan me klarar å kombinere ein unik beliggenheit med nær veg til handel og folkeliv med sjøutsikt. Det er me stolt av og gler oss til å gå i gong med. I Austevoll er det lov å lukkast. Me har eit næringsliv som gjer seg bemerka over heile verda. Dette skyldast eit heilt unikt miljø som er med på å gjera kvarandre gode. Innanfor fiskeri, havbruk og offshore er Austevoll heilt i front, og dette er ein posisjon me skal behalde. Eg vil oppmoda alle om å utforske næringslivet til Austevoll nærare gjennom mellom anna flotte utstillingar i Bekkjarvik, og ikkje minst dagleglivet med båtar og maritim aktivitet. Austevollingane er gjestfrie og gler seg over å få besøk til kommunen både av turistar, næringsliv på konferansar og andre, enten båteller bilvegen. Me har og plass til fleire, og er ein JA-kommune til alt me ikkje har god grunn å sei nei til. Det fordi me ynskjer utvikling og vekst i kommunen vår. På vegne av innbyggjarane i Austevoll kommune ynskjer eg alle hjarteleg velkomne til Austevoll!

Med venleg helsing Helge Andre Njåstad ordførar 9

10 Overnatting Selbjørn Bekkjarvik Gjestgiveri Overnatting i det tradisjonsrike gjestgiveriet frå 1600-talet, med tilhøyrande suiter/leiligheiter i restaurert sjøbod/tønnefabrikk like ved. Høg kvalitet! Kurs og konferanselokaler/møterom med alt utstyr, galleri, selskapslokaler, restaurant med godt kjøken, bar. Flott utsikt. Alle rettigheiter. Breiband (kabel og trådlaust), kabel-tv, ip-telefoni. www.bekkjarvikgjestgiveri.no post@bekkjarvikgjestgiveri.no. Tlf: 55 08 42 40, Fax: 55 08 42 41, P.B 33, 5399 Bekkjarvik. Stenevik Gjestegaard Stenevik gaard var kongegods fram til 1667. Gaarden er i dag restaurert til gjestegaard med overnatting. Dobbeltrom med bad, 4 senger. Leiligheit: 3 soverom 8-10 senger. Backpackers room for 2 pers. Fiske- og båtsafari. Team-building Nordsjøløypa. Buss eller bil fra Bergen. Tlf: 90626988. e.mail : overnatting@online.no, www.garfrend.no Heim i garen Veivåg. 5397 Bekkjarvik. tlf. 970 65 519. nils@lysglimt.net To hytter ved sjøen. Begge med to soverom og hems. Fullt utstyrte for opphald. Breiband. Nye plastsnekker. Stolmen Stangeland Gjestegard Idyllisk gard på Stolmen, restaurert i 2009-2010. Gårdshuset inneholder 6 dobbeltrom (4 av disse med eget bad), skikkelig kjøkken, stove, vinkjellar og eiga løe som selskapslokale. Garden har også dyr, så her er det flotte moglegheiter for alle. Tlf 41404158. Skulehuset på Stolmen Det gamle skulehuset på Stangeland, tilbyr overnatting, selskapslokale, undervisnings rom og gymsal, treningsrom og badebasseng. Er eigd og driven av Stolmen Vel. Ring vakttelefonen for bestilling: 977 13 435 eller gå inn på www.stolmenvel.no for meir info. Noas Ark Dyrehotell på Stolmen, tlf: 41 40 41 58

11 Storakalsøy Arne Kalve AS Leiligheiter, landhandel, gjestehamn, museum. 5385 Bakkasund, tlf/fax 56 18 31 90 Rorbu på Bakkasund To doble soverom + hems. Tv og oppvaskmaskin. Båt og parkeringsplass. 0 m frå havet. Ledig for utleige heile året. Kun vaksne / familie. Kontakt Arriva på tlf 91 81 71 91. www.bakkasund.no Bakkasund Eiendom AS Leiligheiter i sjøhus, båtutleige. 5385 Bakkasund, tlf 55 08 88 00, fax 55 08 88 01, e-post: kathrine.kallestad@northsea.no I havgapet Marstein Fyr Ligg heilt nordvest i øykommunen Austevoll, ved innseglinga til Bergen. Ei fantastisk oppleving ut mot havet. Kurs, konferanser, seminar, kick-off og overnatting, samt havfiske og sjørafting. Kontakt fyrmeister Marius, tlf: 95 97 76 01, fyrmesteren@marsteinfyr.no Horgo Huset har innlagt vatn, men ikkje straum. Ta med sovepose. På kjøkkenet er det kokeplate med propangass, kokekar og dekketøy. I stova er det vedkomfyr, elles inga oppvarming. Kontakt Bergen og Omland Friluftsråd, Tlf: 55 39 29 50. Bubilplassar Gjeld tidsrommet 20. juni til 20. august Bekkjarvik v/ skulen. Sanitærtilhøve Austevollshella v/ den gamle ferjekaien Storebø v/ Storebø Skule. Kun parkering. Vinnes v/ Vinnes skule. Sanitærtilhøve etter avtale

12 Servering Bekkjarvik Gjestgiveri Selskapslokaler, restaurant, bar/pub. Uteservering. Alle rettigheiter. Kjent for god heimelaga mat. Kurs og konferanselokaler/møterom med alt utstyr. Opnigstider lunsj: 12-16, middag: 15-22 www.bekkjarvikgjestgiveri.no post@bekkjarvikgjestgiveri.no Tlf 55 08 42 40 Fax: 55 08 42 41, P.B 33, 5399 Bekkjarvik. Bekkjarvik Kro 5397 Bekkjarvik Tlf 55 08 26 50 Kaffibar, baguetter, tallerkenretter m/hamburger og kylling. Kysten rundt. Kulturbakeriet Prestagarden 5392 Storebø Tlf 958 38 489 www.kulturbakeriet.com Alle rettigheiter. Pizza, brød,.boller, kaker i fine historiske omgjevnader. Uteservering, og alle rettigheiter. Statoil Storebø / Kalvenes Handelssenter 5392 Storebø Tlf 56 18 02 00 Bakevarer, fastfood og baguetter Joker Bakkasund Bahus 5385 Bakkasund Tlf 97 12 88 18 Kaffi, boller, pizza og baguetter i butikkens opningstider Møkster Butikk 5387 Møkster Tlf 55 08 58 78, mokster.butikk@lysglimt.net Kaffi, boller og brød i butikkens opningstider Litlekalsøy Handel 5388 Litlakalsøy Tlf 56 18 28 18 Kaffi, boller og brød i butikkens opningstider

13 Ørjan Johannessen, Noregs neste deltaker i Bocuse d Or Han er oppvekst i ein familie med stor fokus på mat, der både mor og far hans er utdanna kokkar. Dei driv i dag Bekkjarvik Gjestgiveri, og Ørjan og tvillingbroren Arnt Johannessen skal med tida overta det ærverdige gjestgiveriet. Ørjan si karriere starta allereie som lærling, der han vann NM for lærlingar i 2005 under lærlingetida si ved Neptun hotell i Bergen. Etter læretida starta han hos den utsøkte kokken Odd Ivar Solvold. Der vart han kjøkkensjef og jobba i 5 år, for så å ta vegen til Stavanger som tilsett for Gastronomisk Institutt. Konkurransetida hans starta som Commis for fleire av deltakarane i Årets kokk, der han mellom anna var med Geir Skeie som gikk av med sigeren i 2007. Vegen gjekk då vidare til Bocuse d`or Europa der dei også vann. Men det er først i 2010 at karriera har blomstra med gull i NM, og vinner av Årets kokk i Noreg. Dette førte til at Ørjan er Noreg sin neste deltaker i EM (2012) og VM (2013) Bocuse d Or. No ser Ørjan fram til to spennande år med konkurransar, men han ser også fram til å komme heim til Austevoll til slutt. www.smakavkysten.no

14 Oppskrifter Laksetartar - røykt laks og agurk 400 g laks i små terningar 100 g kaldrøykt laks i små terningar 50 g finkutta sjalottlauk 20 g finkutta graslauk 50 g finkutta kapers 1 ts dijonsennep 3 ss olivenolje Kverna sort pepar 4 stk eggeplomme. Bland alle ingrediensane saman og smak til med svart pepar og eventuelt salt. Legg gjerne tartaren i ein stålring for å få ein fin form. Toppast med ei eggeplomme. Sylta agurk: 1 agurk, 1 dl eddik, 2 dl sukker, 3 dl vatn. Skjer tynne skiver av agurken på langs, bland sukker, vatn og eddik, legg agurkskivene i laken i ca 5 minuttar. Kamskjell med blomkål, kaviar og asparges vinaigrette. 12 kamskjell ferdig reinsa Kamskjellene må steikast på middels høg varme på ei side i om lag to minuttar, til steikesida har fått en gyllen og fin farge. Krydra med salt og pepper. Ta smør i panna og snu kamskjela og tilsett safta av ei halv sitron i panna. Steikast på den andre sida i om lag 20 sekund. Blomkålkrem 1 blomkålhovud Salt 1 ss smør ½ dl fløyte Kok blomkålhovude i vatn til det blir mørt. Sil av vatnet, press blomkålane litt i silen, så du er sikker på at alt vatnet er vekke. Kjør så blomkålen i blendar, tilsett salt og smør og fløyte, til det får ein fin konsistens.

15 Vinaigrette 1 stk sjalottlauk 2 ss kvitvinseddik 1 dl tørr kvitvin ½ ss sukker Lauk kuttast i skiver og terningar. Kokast med kvitvinseddik, kvitvin og sukker til væska nesten er borte. Vend inn 4 ss olivenolje, 1 ts finhakka chili, 2 ss med lakserogn, kverna svart pepar og eventuelt salt. Steikt breiflabb med bakt sjøkreps og graskarkrem 600 gram breiflabbfilet Salt Pepar Del breiflabben i 150 gr bitar. Brunast i solsikkeolje på høg varme til begge sidene har fått ei gyllen steikeside. Ta i 2 spiseskeier smør og 2 kvitlauksfedd og aus smøret over breiflabben. Steik ferdig i omn på 180 grader i ca 6-7 minutt. 4 Sjøkreps Sjøkrepsen splittast i to på ryggen etter hovudet er teke av. Skal berre bruka halen. Finkutt estragon og zest av en halv sitron. Og ein klatt med smør. Bakast i omn i om lag fem minutt til kjøtet løsnar frå skallet Graskarkrem 500gr graskar skrelt og kutta i jamnstore bitar. Leggast i eldfast form med aluminiumsform. Bakast i omn på 180 grader i 1 time. Kjør det så i blendaren, smak til med salt, safta av 1 appelsin og 1 ss smør. Kaperssmør 30 gram kapers 200 gram smør Halv sitron 2 ss hakka persille Smøret kokast i kjele til det blir gyllent. Tilsett kapers, sitronsaft og persille

16 Sjokolade mollaux med heimelaga vaniljeis Vaniljeis 1 liter fløyte 8 eggeplommmer 200 gr sukker 1 vaniljestang Kok opp sukker, fløyte og vaniljestang. Rør fløyten inn i eggeplommene, sett så på frys og rør kvar time. Sjokolade mollaux 50 gr mørksjokolade 50 gr smør 2 egg ½ dl sukker ½ dl kveitemjøl Smelt smør og slå det over sjokoladen som er delt i biter. La stå i 2-3 minutter til sjokoladen har smelta. Rør sammen. Pisk egg og sukker lett og tilsett sjokolade blandinga. Pisk kraftig til en jamn røre, sikt over mel og rør inn. Smør porsjonsforma og fyll ho ¾ fulle. Sett henne på bakeplata og steik i omn på 220 grader i om lag 10 minutt nedst i ovnen. Ta henne så ut, la dho kvile i to minutt og sett på tallerken. CavaLunch i Bekkjarvik I vekedagane kan du no over ei fin sjøreise dra med hurtigbåt frå Bergen kai om morgonen sørover til Bekkjarvik og nyta dagen på den idylliske hamna. Til lunch kan ein gjere der som i Paris; sprudlande Cava & Salat Lyonaise på Bekkjarvik Gjestgiveri sin terrasse høyrer sommar og solskin til. Ta med venninnene, eller damene på jobben, start dagen med ein fottur rundt i det vakre kystlandskapet, lunsj godt og lenge, med solbriller på. Kanskje har du tid til shopping også, før båten fløytar for avgang tilbake Bergen. Vil du ikkje reisa heim att, då kan du sjølvsagt overnatte!

17 Lyrisk lubbesild Lubbesild er enkel og komplisert tradisjonsmat på same tid. Som dessutan smakar av vår, meiner lubbesildkongen Olaf Stølsvik. Oppskrifta er gamal. Minst hundre år gamal, og Olaf Stølsvik fekk henne frå faren, som igjen fekk henne frå det faderlege opphavet sitt. Lubbesilda, passeleg feit storsild fanga på ettervinteren, skal gå igjennom eit heilt spesielt ritual for å verta god no rundt 17. mai. Er ho for feit, harsknar ho lett - og er ho for mager tørkar ho ut som ein trepinne, seier Olaf Stølsvik, som i lyrisk hjørna har trylla fram mangt eit dikt om vårteiknet han gjerne serverer med kalde nypoteter, flatbrød og surmjølk. Så skrur me tida attende eit par månadar: Den runde silda skal leggjast i kraftig saltlake - Olaf nyttar sjølv så sterk lake at ei potet med ein tretomsspiker flyt i henne. Før han kjem så langt vert den nedste delen av svangane, eller magen, skore bort. Dette sikrar god gjennomlufting. Nokre brukar fyrstikker i staden for å skjera bort, men lubbesildkongen frå Husavik meiner at hans eigen tradisjon er noko meir elegant. Noko av det aller viktigaste er at silda er heilt rein før ein legg ho i laken. Der skal ho skal liggja i nokre timar, seier Stølsvik medan han smakar på årets fyrste lubbesild i naustet sitt. Delikat, må vita. Ekte lubbesild må dessutan brakerøykast. Tre-fire timar er nok. Så gjeld det å finna ein trekkfull stad der silda kan hengja til gauken gjel. Då er det berre å ta henne ned og setja i gang med knaskinga. Lubbesilda held seg i fleire månadar, og i gamledagar var det praktisk næringsrik mat å ta med seg når ein til dømes skulle ta torv. Den gongen som no med poteter, flatbrød og surmjølk, smilar Olaf, som ved fleire høve har vore på nasjonalt fjernsyn med sildeskattane sine. Dette er ekte lubbesild, men er ein ekstra hissig på silda, kan ein ta nokre av dei ned etter tre-fire veker og laga kvit sos med halvtørka sild og gulrøter. Nydeleg! avsluttar han. (Av Trond Hagenes, Marsteinen)

18 Aktivitetar og friske opplevingar Bade Sjøbad er den friskaste opplevinga! Du kan vasse og hoppe i klar sjø, frå varme svaberg og lune vikar. Fleire plassar er godt eigna for hele familien og er lett tilgjengelege. Båtsafari Opplev sjøen og Norges vakre kyst. Garfrend AS tar deg med på ein to timers motorbåttur rundt Selbjørn. Oppstart på brygga i Stenevik eller frå Bekkjarvik hamn etter avtale. Dersom vêret er fint vert det også landhugg i bortgøymde viker og strender eller holmar. Stopp i Stolmavågen med sine unike gamle sjøhus, og en tur innom hamna på Lundøy. Lundøy er registrert som den første busetning i Austevoll. Kanskje biter fisken også? Garfrend: www.garfrend.no, tlf: 906 26 988 Hardsjø : tlf 99 79 27 61 Austevoll Sjørafting: tlf 93 09 47 25 Sykle Øyane i Austevoll er sykkelvenlege på alle måtar med korte avstandar, nye opplevingar rundt kvar av dei mange svingane, moderate bakker. Austevollingene er blitt sykkelfrelste og du vil møte mange av dei i frisk fart i Tour Austevoll. Sykkel kan du leige hos Intersport i Bekkjarvik tlf: 56 18 08 56 eller hos Joker handel på Bakkasund tlf: 97 12 88 18. Skjærgårdsruta i Sunnhordland Dette er ein ferdig opplagt sykkelferie i Sunnhordland, inkludert Austevoll. Sjå www.norske-bygdeopplevelser.no Sykkelutleige Intersport Bekkjarvik, tlf: 56 18 08 56 Joker Bakkasund, tlf: 97 12 88 18 Kystkultur Kystkultur er kystlandskapet, skipsleia, nausta, sjøhusa, båtar, sjømerkene, Kystsogeveker, fiskefestival, fiskerimuseum, Hufthamartun, veteranbåttur, fiskerihamner, ferjer og mykje meir. Øyhopping Du kan nytta lokalbåten M/S Tedno til øyhopping i den flotte austevollsnaturen. Avgong fleire gongar for dagen mellom Bekkjarvik, Lundøy, Litlakalsøy, Møkster, Austevollshella, Sandtorv og Hufthamar. Sjå bak i guiden for rutetider, eller www.tide.no

19 Klatring Austevoll har fleire eigna bergveggar for klatring. Sjå meir informasjon lengre bak i guiden. Gå på tur Mange gode turstiar, langs Nordsjøløypar ut mot havet, langs havet, i flott furuskog eller lyngheiar eller opp mot Austevoll sine fjelltoppar for praktfulle rundskue over kystlandskapet. Det er eige turlag i Austevoll med eiga side på Facebook. Søk etter Austevoll Turlag. Dykke Mange gode plassar for dykking. Luft kan du fylle på i Bekkjarvik, tlf 95223230 eller på Bakkasund, tlf 97 12 88 18. Basseng Stolmen Helsebasseng, tlf: 97 71 34 35. Ta kontakt for avtale. Austevoll Ungdomsskule. Sjå elles www.austevoll.kommune.no Padle kajakk Med alle sine 667 øyar er Austevoll eit eldorado for kajakkpadling. Sjå havstrilpadleklubb.no Sjå villsau Den gamalnorske spelsauen med horn og fargerik pels kan du ofte sjå langs vegane, langs turstiane og frå båt. Fiskerihamner Austevoll er ein av Norges største fiskeri- og oppdrettskommunar. I fiskerihamnene på Storebø, Torangsvåg og Salthella kan du ofte sjå store båtar. Skipsleier Frå dei flotte bruene får du eit godt oversyn over skipsleiene gjennom Austevoll med båtar, sjømerke og aktivtet, seint og tidleg. Veteranbåttur med gavlabåten "Notmann" Seglturar torsdager kl 17 frå Bekkjarvik og nokre søndager frå midten av juniseptember med opplæring i segling og roing. Kontakt Svein Midtøy i Kyst- og sogelaget, 5392 Storebø - tel: 56185588, mob: 95086856 Veteranbåtcruise med Granvin. Veteranbåten Granvin går faste ruter om sommaren. Her kan du reise til og frå Austevoll, men det er også mogleg å reise korte turar innad i kommunen.

20 Ri Hestesport er populært i Austevoll, kontakt gjerne Austevoll Ridesenter på Selbjørn, tlf 9979 2762 Nyte utsikten til havet og skjærgården Havet er alltid friskt, i stille eller storm, tidleg eller seint. Havet og skjergården ser du frå dei flotte bruene eller frå ein av fjelltoppane etter ein kort tur. Sjå havørn Austevoll har etterkvart mange havørn som du ofte kan sjå i Autevollsnaturen, spesielt frå toppane. Fiske Du kan fiske i sjø eller ferskvatn mange stader, frå land eller frå båt. Innaskjers eller ut mot havet. det er lett å kome til ved dei flotte bruene eller i friluftsområda. Fra bryggekanten er det lettaste for dei minste "storfiskarane". Fiskesafari, tlf: 90 62 69 88. Jakt og fiske Austevoll har ein rik og flott natur som berre må nytast. Her fins mange fine stader for fiske både på land og sjø. Aure er det omtrent i alle vatn. Fisken ligg mykje frå 250 til 500 gram, men er du heldig så kan vekta passere kiloen! Fisken bit stort sett, anten du nyttar mark, sluk eller flogestang. Du må ha fiskekort for å fiske i Haukanesvassdraget sine 3 vatn på austsida av Huftarøy. Fiskekorta fåes kjøpt på Statoilstasjonen på Storebø. Vassnesvatnet og Fiskevatnet ligg også fint til for dei som brukar rullestol. Austevoll har eit Jakt- og fiskelag med fleire tilbod til medlemane, ei medlemshytte ved Furubotnavatnet på Selbjørn og båtar i fleire vatn. Laget har og skytebane med elektroniske skiver, leirduebane og pistolskyting. Her kan du ta jegerprøvekurs. For meir info, kontakt: Gunnar Teisnes, gunnarteisnes@yahoo.no, tlf. 95177242 eller nettsidene til jakt- og fiskelaget: www.njff.no Anna Austevoll Pensjonistlag Tlf: 95057015 Austevoll Sau og Villsaulag Tlf: 92065119 Austevoll kyst- og sogelag Tlf: 95147334 Austevollw Husflidslag Tlf: 97652770 Austevoll Rødekors Tlf: 95723205 Stangeland Gjestegard Tlf: 41404158 Austevoll Turlag Tlf: 92457236

Øyhopping med sykkel 21 Idrettsanlegg Idrettsanlegg med ballbinger, krøllgras, løpebane, sandvolleyball, klatrevegg, bowlingbane, squashbane Selbjørn idrettsanlegg: Grusbane, tennisbane, sandvolleyball, balbinge og ny krøllgrasbane i Bekkjarvik. Leikeplass. www.selbjornil.no Austevollhallen/Idrettsanlegg: Idrettshall og utandøs idrettsanlegg på Eidsbøen, Huftarøy. Squashbane, bowlingbane, klatrevegg, krøllgrasbanar, grasbane, løpebane. tlf: 55 08 44 40, www.aik.no, e-post: aik@lysglimt.net. Hundvåkøy: Krøllgrasbane og ballbinge. Storebø: Ballbinge. Kolbeinsvik: Ballbinge/skøytebinge. Møkster: Ballbinge. Motorsport Austevoll Motorsport arbeider i desse dager med å få til ein skikkelig motorcrossbane på Eidsbøen, ved Austevollshallen. Kontakt Mai-Britt Østervold på mostervo@lysglimt.net for meir info. Trening Austevoll fysioterapi og treningsenter (AFT), Bekkjarvik. Tlf: 56 18 00 05 Livsstilsenteret Trening, Storebø tlf: 93266833 www.livsstilsenteret.no Stolmen Treningsrom v/stolmen skule. Tlf: 97713435 Guida tur Ynskjer du guide i Austevoll? Kontakt ARL/turistkontor, tlf 95187698. Flotte bruer, rolege vegar, variert kystlandskap, små avstandar og lite motbakkar gjer Austevoll godt eigna for sykkelturar. Vegane er familievenlege, ligg nært sjøen og gjev nye opplevingar rundt kvar av dei mange svingane. Langs vegen får du god kontakt med livet på sjøen med båttrafikk, naust, sjøfugl og kanskje ei havørn og! Du finn gode rasteplassar ved bruene, og det er fiskeplassar og badeplassar fleire stader. Du kan helse på villsauen langs vegen fleire stader og ta korte avstikkarar til nye attraksjonar som fyrlykta på Våge, amfiet på Skansen med flott utsikt til Marsteinen og havet, Loshytta og kolerakyrkjegarden på Kalve og mange fleire høgdepunkt! Du finn butikkar og bensinstasjonar på ruta. Turane kan varierast på fleire måtar og er godt eigna for dagsturar.

22 Du kan få til rundturar ved å bruke den lokale skyssbåten på delar av turen. Du kan også bruke Austevoll som ei gjennomgangsrute, på veg langs Nordsjøvegen til Bergen eller sørover til Stord. Parker bilen på Krokeide eller Sandvikvåg, ta ferja og du er i eit nytt sykkelrike! Smilet mot vest Etter at Austevollsbrua vart opna i november 2007 kan ein ta heile vegen frå sør til nord gjennom vårt øyrike, utan å vere avhengig av båt. Turen langs hovudvegen er særs fin, med nydeleg utsikt. Vegen er flott til biltur, men den meir sporty vil nok heller prøve ut vegen med sykkel eller til fots. Det er flotte rasteplassar ved nokre av bruene. Her kan ein sitje og nyte sjø, fugleliv, ja, kanskje ei havørn medan ein tek ein kvil på benken. Kvifor Smilet mot vest? Om du ser på kartet kan du finne at forma på vegen er som eit smil, og kvar munnvik endar i kvar sin ende på vegen - frå Våge på Stolmen i sør til Kalve på Storekalsøy i nord. Smilet er vendt mot vest, og om ein skal få ta seg den fridom å gje namnet dobbel tyding, så kan ein nok også påstå at det vil verte mange smil langs vegen blant dei som vel å ta turen, grunna flotte opplevingar undervegs. Smil mot vest langs Smilet mot Vest Dykking For dei som ynskjer å utforska naturen og kystlina i Austevoll langs tareskogen, er bla. desse stadane anbefalte for dykking : Med bil : Stolmen, Kvalvåg Stolmen, moloen Gauksheim, moloen Blænes Hundvåkøy, Skår Barmen Med båt: Husavik, Langenuen (båt) Møkstrafjorden (båt) Vest for Litlakalsøy (båt) Marsteinen (båt) Horgo (båt) Påfylling av luft Bekkjarvik 95 22 32 30 Bakkasund 971 28 818

23 Å danse med bylgjer! Tenk deg kjensla av å flyte lett, men fort, over sjøoverflata medan sjøfuglane flyg om kapp rett ved sida av båten. Kitling i magen, salt sjø som piskar mot kinn, og ei kjensle av å vere fri som fuglen. Dette har du sjansen til i Austevoll, (tilbydarar: Austevoll Sjørafting og Marstein Fyr). Sjørafting er eit mildare alternativ til elverafting, og er difor ei aktuell aktivitet for fleire enn kva elveraftinga er. Her er det bylgjer og fart som skal nytast, ikkje fryktast. Farten går opp i 50 knop, og når ein kjem ut i dei store og gode havdønningane tek fryden over for mange. Paradokset er stort, eit særs moderne farty og konsept, men likevel så i pakt med naturen. Austevoll Sjørafting tilbyr også turar med guide og havgapskonsert. Ei flott oppleving å kome rundt eit nes ytst i havet og bli møtt med vakre tonar før båten susar seg vidare i leiken. Ei frisk oppleving med mykje attåt Gå ikkje glipp av kjensla! Kontakt Fager Event for Havgapkonsert, tlf: 41353778.

24 Klatring i Austevoll Austevoll idrettsklubb si klatregruppe har ein innandørs klatrevegg i Austevollhallen. Her er det fem ruter som er 8-10 meter høg. Veggen er berre open for klatretrening i regi av AIK. Idrettslaget har også laga utandørs klatrefelt som er ope for alle. Dette finn du på Vasseide, Birkeland (ved Storebø på Huftarøy). Her er det ni bolta ruter. Dei fem rutene nærast sjøen (Sjøtroll-veggen) er opptil seksten meter høge, fleire av dei er med overheng og høg vanskegrad. Dnb-Nor-veggen, til venstre for Sjøtroll-veggen har fire bolta ruter som er noko enklare og med ei høgd mellon ni og elleve meter. AIK klatregruppa oppfordrar alle brukarane av veggen til å følgja klatrevett-plakaten.

Eit hav av høve 25 667 øyar, holmar og skjer - og fleire hundre kilometer med svaberg, strender og klipper. Rolege pollar, viltre og iltre bylgjer - å setja seg ned i kajakken og lata seg gli av garde er det rikeleg høve til i Austevoll. Variert natur og eit rikt fugleliv kan setja ein ekstra spiss på turen - ved Kalve er havørna tidt å sjå, og tjeldens karakteristiske skrik er med deg på turar i sommarhalvåret. Ærfugl, siland og andre ender dukkar bokstaveleg tala opp overalt. Austevoll sin eigen padleklubb - Havstril - kan hjelpa deg å koma i gang med padlinga eller gje deg tips om kvar det er kjekkast å padla. Dei arrangerer kurs og turar og har mange kajakkar og anna utstyr til leige eller gratis utlån til medlemmar. Meir info finn du på www.havstrilpadleklubb.no

26 Fyropplevingar Marstein fyr ligg på ein holme ytterst i Austevoll. Fyret er av dei mest værutsette langs norskekysten. Det vart fyrste gong tent i 1877 og bemanna fram til 2002. Under 2. verdskrig var fyret besatt av tyske militære styrker og i 1940 blei det utsett for bombing av dei allierte styrkane. Eksisterande fyrbygning med fyrtårn er ombygd etter krigen. Januar 2005 blei delar av bygningsmassen kraftig skada i storm, og er no under rehabelitering og opprustning for å ta imot opplevelsesturisme. Kan besøkjast ved hjelp av helikopertransport, eller med båt på finværsdagar. www.marsteinfyr.no Slåtterøy fyr Ligg i Fitjar kommune sør for Austevoll. Fyrtårnet vart bygd i 1859 er av støpejern og ruvar 25 meter over bakken. I lysstyrke er det landets sterkast lysande fyr etter at det blei elektrfisert i 1958. Fyret vart avbemanna i 2003. Ein svært forseggjort steinlagd veg med trapper fører opp til fyret. Under 2 verdenskrig vart fyret bomba av britiske fly, det er framleis synleg på fyret. Kan besøkjast med båt og er i dag drifta av ein stiftelse. Kontakt: www.fyr.no

27 Kystkultur/ kulturliv og serverdigheter Austevoll har eit aktivt kultur liv, mange er aktive i lokale song/ revy-grupper, kor, lokalt målarlag og kulturskulen. Me blir berika med kulturframsyningar fleire gonger i løpet av året. Eige kystlag som ivaretar gamal sjøbruksmiljø, som båter, hus og naust. Dei har restaurert Mølla i Vinnesvåg som er frå 1928 og har i eigd gavlabåten Notmann fra 1912. Tar turar om sommaren. Kontakt Svein Midtøy tlf. 56185588/95086856. I Kalsvågen finn du kyrkjegarden Hvilens Havn om stammer fra kolera epidimien som ramma Vestlandet kring 1849. Den ligg heilt i strand kanten og er inngjert med steingard. Det er mange gamle naustmiljø i kommunen vår, det største er Stolmavågen og Stangelandsvågen, der er rekker opp til 40 naust.

28 Litlakalsøy (bilete over) er kjent for velhaldne naust i gamal stil. I Gauksheim er det naust som er bygd av stein og jordgolv. Loshytta på Kalve stammer frå rundt 1890 og har tømra kjerne og er bolta fast til grunnen. Ho var tidligare innreidd med ein høg benk, der losane sat og speida etter skip. Det var knallhard konkurranse mellom losane Austevoll og Sotra. Dei måtte komma fyrst ut til skuta som skulle losast. Loshytta vart nytta under 2 verdenskrig. Då sat det vakter og såg krigsskipa komma. På Stolmen bygde tyskarane eit anlegg for radar og lytting, det ligg restar igjen av anlegget som gjev eit inntrykk av aktiviteten. Du finn det langs nordsjøløypa. Her finn du flotte utsiktspunkt. Hufthamartunet på nordre Huftarøy er eit gamalt gårdstun fra 1600 talet, som i dag er eit erverdig bygdemuseum, som også nyttast som galleri og konsertarena om sommaren. Bygdetunet er ope for omvisning kontakt Tlf. 55081000. Fiskerihistorisk museum i Bekkjarvik Torg, der fiskebåtar frå 1860 og fram til i dag viser utviklinga og bilete frå hine harde dager. Sjølve Bekkjarvik Torg er eit museum med butikkar smykka inn i gamal sildefabrikk, der du kan stå i saltekommen, sjå merka etter mengde sild og saltet godt bevart i bjelkene. Samstundes var der i andre etasje tønnefabrikk/bøkkerverkstad der det blei produsert og brent tønner til sildesalting. Produksjonen var i drift fram til 1960. Det finst illustrasjon av arbeidarane i drift med maskinane. Du kan også overnatte i ei av suitene i fabrikken, som har ei eiga atmosfære

og sjarm frå fjerne tider (v/bekkjarvik Gjestgiveri, tlf. 55084240). 29 Gjestgjevar/handelstader Bekkjarvik, Bakholmen og Kroshamn ligg i leia midt gjennom kommunen. Bakkasund og Kvalvåg ligg lengre vest, medan Kolbeinshavn ligg aust. Her ligg ei felles kremmarhistorie med handel til gards- og sjøfolk i over 130 år. Alle stadene har ei god lun hamn som tek av for veret. Historia fortel at når dei reiste i opne båtar før i tida, skulle det haldast husly, mat og brenneri for kvar ei heil- eller halvdags reis. Marstein fyr er eit kjent landemerke ved innseglinga til Korsfjorden og nordlige del av Austevoll. Fyret var i drift fram til år 2002. Den er i dag ferdig restaurert til å kunne ta imot turistar og andre besøkjande til fyret. Sengeplassar til 24 personar. Kontakt fyrmeisteren, www. marsteinfyr.no. Kystmuseumet Bahus på Storekalsøy som rommer samlingar frå farne tider av gjenstandar, bilete og brev fra historien på øya, er verd eit besøk. Murar av stein som er reine byggverk, er det mange stader rundt om i kommunen vår, som i Gauksheim, Hotvika, Stolmen, og Storebø. Mange stader er det gravrøyser opplødde av stein som høgst på kongsen.

30 Båtliv i Austevoll (kart side 48-49) Øykommunen Austevoll har ein fantastisk skjergard, med 667 øyer og holmar. Sjølv om stadig fleire rorbuer og naust kan vera eit strandsoneproblem i andre kommunar, har me så mykje strandline i Austevoll at det er plass til alle her. Kvar sommar kjem det mange turistar med motorbåt og seglbåtar til farvatna våre. I tillegg brukar austevollingane sjølve havet og skjergarden til næring, nytte og rekreasjon. Det er fleire tilrettelagde gjestehamner i kommunen, i tillegg til avskjerma bukter ein kan ankra opp i. 1. Bakkasund På kystdagen i juni samla dei meir enn tusen menneske her, på denne idylliske staden på austsida av Storakalsøy. Her er det kai med god djupn. Vest for kaia er det grunt. Her er det fortøyingsboltar, gjestekai, bunkers, dusj og vaskerom. Butikk og interessant bygdamuseum på kaien. 2. Torangsvågen Romsleg og god hamn på austsida av Hundvåkøy. Mange fiskebåtar har heimehamn her, og det er gode djupner i vågen. Nyopna butikk med fiskeutstyr like ved. Ikkje tilrettelagt gjestehamn. 3. Horgo På Horgo er det romsleg og god hamn. Sand- og leirbotn gjev godt ankerfeste og det er gode djupner. Her er fortøyingsboltar og flytebrygge. Sør i vågen er det langgrunt. Her er sandstrand og flotte badeplassar. Eit av fleire friluftsparadis for båtfolk.

31 4. Møkster Øya ligg vest i Møkstrafjorden, og er eit sjarmerande øysamfunn med omlag 70 fastbuande. Hamna er søraust på øya, og det er fleire område for ankring innafor lykta på skjel og sandbotn. På Møkster finn du gjestebrygge, med post og butikk på kaien. Det er også fin badeplass i nærleiken. 5. Litlakalsøy Denne bilfrie øya ligg mellom Møkster og Hevrøy. Her er ei koseleg hamn med gjestebrygge og landhandel. Straum, toalett og vaskemaskin. Du finn flotte badestrender nord på øya og i holmane rundt. 6. Hevrøy Øya har ingen fastbuande, men mange sommargjester. Øya har ei lita trong molohamn og ligg nord for Stolmen. Det er ikkje tilrettelagt med gjestehamn på Hevrøy, men høyr med hyttefolket kor du kan leggja båten din. 7. Kvalvåg Dette er ei god og lun hamn på nordsida av Stolmen. Ei gamal handels- og fiskerihamn med naustmiljø, kyrkje og kafé. Ankring og fortøying innst i vågen på sandbotn. Fortøyingsboltar og bryggjer. 8. Stolmavåg God hamn søraust på Stolmen. Høve til å ankra opp eller leggja til bryggjer.

32 9. Bekkjarvik Ei svært populær hamn med handlesenter på austsida av Selbjørn. Her er det stor gjestehamn som brukar å vera livleg i feriar og helger. På kaiområdet like ved er det butikkar, kro, restaurant og pub. Fint naustmiljø med ei gamal nothengje som også blir brukt til konsertar og framsyningar. Sjå den flotte statua av Sildajento som ble avduka av Dronning Sonja under kongebesøket. Overnattingsstader, bunkers, dusj, vaskerom, avfallsdunkar, kunstgalleri og spa. Tråløst internet, bibliotek og turistinformasjon. Mange båtreisande har Bekkjarvik som eit fast stopp på sommarferda si. 10. Kolbeinshamn Dette er ein gamal hadelsstad på nord-austsida av Huftarøy. Lun hamn som ligg skjerma for vêr og vind. Dette er ein populær stad med triveleg vertskap. Gjestehamna er godt utbygd med flytebryggjer og har god djupn. På kaien finn du wc, dusj, vaskemaskin, straumuttak og ferskvatn. Det er også høve til å leiga seg rom her. 11. Storebø Nord-vest på Huftarøy finn ein fiskerihamna Storebø. Gjestebryggja ligg i Gråsidalen og her er det høve for bunkring. Storebø er kommunesenteret i Austevoll og det er ein kort spasertur frå bryggja til butikkar og bank. Det ligg kulturbakeri og pizzarestaurant like ved gjestehamna. Bakeriet ligg i den nyrestaurerte prestegarden på Tusenårsstaden. I same bygget er det også tilbod om spabehandling. Ved båthamna er ei flott sandstrand som er veleigna for små born, og Prestaneset friluftsområde ligg like ved.

33

34

35 Badeplassar (kart side 48-49) 1. Prestaneset og Gråsidalen Denne badestranda og friluftsområdet ligg på Storebø, ved Austevoll seilforening sitt klubbhus. Bergen og omland friluftsråd har tillrettelagt eit skogsområde med stiar og gapahuk, i samarbeid med Storebø skule. Gråsidalen badestrand ligg like ved båthamna. Dette er ei opparbeidd sandstrand spesielt fin for born. Her er det toalett, stupebrett, informasjonstavle, parkering og kort veg til butikk og bank. Lett tilgjengeleg med rullestol. 2. Horgo Øya Horgo ligg nord for Møkster og sørvest for Hundvåkøy er vel verdt eit besøk. Her er det fleire lune bukter mot storhavet, sandstrand, lynghei, svaberg og villsau. Øya er i dag utan fast busetnad. Friluftsområdet er eit tidlegare småbruk på totalt ca. 60 dekar inn-og utmark. Bergen og omland friluftsråd overtok forvaltninga av området i 1988, og våningshuset på eigedommen kan leigast etter avtale. Du finn flytebrygge og informasjonstavle sør i Austrevågen. 3. Kalsundsholmen Fint område du kan koma til både med båt og bil. Parkeringsplass ved enden av vegen frå Vinnes på Huftarøy, og fortøyingsboltar i Skipavik. Her er toalett, stupebrett og høve for telting. Det var truleg Samson Olson Ersvær (1860-1922) som bygde steinbruene mellom holmane i Kalsund. I dag er det Bergen og omland friluftsråd som eig området.

36 4. Komleøya Mange på Storebø og Eidsbøen nyttar Komleøya som badeplass. Her er det fleire fine viker, nokon har også sandstrand. Du treng båt for å koma deg til øya som ligg nordaust for Sauaneset på austsida av Huftarøy. 5. Litla Lunnøy Ligg nord for Kalvanes. Vakker sørvendt vik som er særs godt eigna til familieutfluktar. Langgrunt med skjelsand, og det er svaberg som det kan stupast frå. Lengst inne er det strand der det er mogleg å slå leir. Noko skjemma av drivgods. 6. Møllo i Vinnesvågen Lett tilgjengeleg badestrand med moglegheit for telting. Ein kan også leiga Møllehuset for overnatting. Der er det kokemoglegheiter, køyer og hengekøyer. I området bak stranda finn ein gamle møllesteinar. 7. Blænesøy Delar av denne øya sør for Huftarøy og Kalsundholmen er friluftsområde. Området ligg sentralt i småbåtleia og består av to viker med eit eide imellom, samt eit småkupert område med svaberg. Området har naturhamn og fine bade- og fiskeplassar. Ei av desse badeplassane er Sandvåg, som er ein fin og lun våg med litt sandstrand. Ein treng båt for å koma hit, og det ligg ei lita flytebryggje like innanfor innløpet. 8. Sveholmen og Spissøy Tilrettelagt av Bergen- og omland friluftsråd, og eitt av Austevolls nyaste friområder. Glitrande, kompakt strand, flotte Svaberg. På

37 Spissøy er det bryggje som solande eller badande kan nytta fritt. Også toalettilgjenge i løpet av året. Sjekk ut laguna ytst søraust på Sveholmen. Eit paradis for nyfikne småbarn. 9. Vassnesvatnet Dette badevatnet ligg på høgre hand når du kjører av fylkesvegen mot Kolbeinsvik på Huftarøy. Her er det fint opparbeidd badestrand som også passar for små ungar. Vassnesvatnet er ein mykje brukt badeplass, både av bygdafolket og andre. Parkeringsplass like ved. 10. Juthålo og Eie Mellom Bekkjarvik og Selbjørn skule ligg Juthålo. Svaberg og sandstarnd. Kort veg til parkering og forfriskningar. Lett tilgjengeleg med rullestol. Følg flott tilrettelagt strandpromenade til neste strand som heter Eie. 11. Skår På nordaustsida av Hundvåkøy finn du Skår, som er ei halvøy med svaberg og fleire fine badeviker. Området er mest nytta av folk med båt. Der er fortøyingsboltar. 12. Krossøy I Hundvåkosen ligg den vakre Krossøy med lune og skjerma område. Her er det gode tilhøve for bading og fisking. Det er fortøyingsboltar på vestsida, og øya er mykje nytta av båtfolk både lokalt og regionalt. 13. Norevågen I Norevågen på Selbjørn, ikkje langt frå brua, er det laga til ei lita badestrand. Badeplassen ligg innerst i vågen blant naust, hytter og kaiar. 14. Vågane, Litlakalsøy Flotte badeviker med kvit sand nordaust på Litlakalsøy. Tilkomst gjennom marka eller med båt. 15. Naustvågen, Møkster Flott stor badevik med fin sand like ved båthamna. 16. Jettegrytene på Møgster Små og store jettegryter, omlag ein meter i diameter. 17. Mølnevik, Stolmen Badevik i byrjinga av Nordsjøløypa, Vis à vis Sørvika ut mot storhavet.

38 Turløyper / Nordsjøløyper Austevoll har ei rekkje turstiar i flotte lyngheiar, kyst- og skoglandskap. Det er berre å velje. Dei fleste turstiane er greit tilrettelagde og merka. Villsauen ser du ofte, og kanskje ei havørn ein gong i blant. Langs turstiane er det flotte utsiktspunkt ut mot havet og kystlandskapet. På høgdepunkta på turløypene får du rundskuer frå hav, til fjord, fjell og fonn! Den vide utsikta gjev ei god oppleving av kyst, skjærgard og båtaktivitetane på kysten. Nordsjøløypene er kulturstiar som er godt merka og har gode informasjonsskilt om det du ser og kan oppleve. Nordsjøløypene er ein del av eit større turløypeopplegg i kystlanda rundt Nordsjøen. Det er laga eige informasjonsark om kvar løype som du finn i turistinformasjonen eller på nettsidene, nordsjoloypa.ivest.no I Austevoll er det Nordsjøløyper på 5 øyar: N= Stolmen frå Kvalvåg - Våge N= Selbjørn Gauksheim - Stolmabrua N= Selbjørn Grasdal - Bekkjarvik N= Hundvåkøy - Troland N= Bakkasund Kalve - Skansen Kvaløy-Bakkasund-Kalve Lengd: ca. 4,5 km. Tidsbruk ca. 2 timar Turen går langs vegen frå den gamle ferjekaien på Kvaløy til Bakkasund og vidare til Kalve. Frå brua til Kvaløy får du auga på den gamle handel-og gjestgjevarstaden på Nautøy. Bakkasund var allereie på 1600-tallet ei viktig hamn. På bruket var det butikk og skjenkjestove. I dag vert handelog gjestgjevarstaden nytta som feriestad. I Bakkasund er det handel, marina og høve til losjering. I øvste etasje av butikken Bahus ligg Storekalsøy Museum som rommar ei brei samling av gjenstandar og foto, som viser eit mangfald frå daglegliv og hendingar på og omkring Storekalsøy. Storekalsøy kapell vart vigsla i desember 1976. I Kalsvågen ligg kyrkjegarden Hvilens havn. Det er eit minne om koleraepidemien som råka Vestlandet i 1849. Epidemien kom under sildefisket og vart spreidd med fiskarane. Kalve-Skansen Lengd: Ca. 1,0 km. Tidsbruk: Ca. ½ time. Løypa startar ved parkeringsplassen i Kalsvik på Kalve. Vegen til Skansen går først gjennom slåttemark mellom steingardar og vidare gjennom lynghei og utmark ut mot havet fram til svaberga på Skansen.

39 Ytst mot havet ligg Skansen, - den siste skanse mot havet. Her har isen og havet fått arbeida fram eit naturleg amfi i fjellet. På rolege dagar kan du kan ned i amfiet, ellers er det best å halde storsjøen på respektfull avstand. Frå Skansen er det utsikt til skipsleia og Marsteinen fyr frå 1877. Trass i fyrlykta finst det mange merkedagar for havari, forlis og redningsaksjonar. Kalve-Loshytta Lengd: Ca. 0,5 km. Tidsbruk: Ca. 15min. Stien til Loshytta startar ved den fyrste løa du møter på høgre hand, etter parkeringsplassen i Kalsvik og vidare opp Skipmannsstegen langs ei utførleg tørrmurt steintrapp som går langs fjellveggen. Den noverande Loshytta vart bygd ca. 1890. Hundvåkøy Fottur Troland Rongja Troland, (rundtur). Lengde: Ca.3,5 km Tidsbruk: Ca. 1,5 time. Turløpa går forbi Hundvåkøy samfunnshus, for så å ta opp til venstre. Turen går opp gjennom eit klassisk lyngheilandskap og ned Brurabrekko. Brurabrekko vart brukt når folk skulle gå frå Taranger/Økland til Troland med dyr. På vegen til Brura-brekko : Ta turen opp til utsiktspunkt! Frå utsiktspunktet kan ein sjå sjøbruksmiljøet i Pollen, og mot nordvest; Storekalsøy. Stien går gjennom et rikt kulturlandskapet med steingardar og restar etter uthus. Steingardane fortel om tungt arbeid for å skaffa seg dyrkingsjord i eit karrig kystlandskap. Frå utsiktspunktet går turen forbi myrlandskap der ein framleis kan sjå spor etter torvuttak. Tørka torv vart brukt som brensel.

40 Stolmen Kvalvåg - Våge Lengde: Ca. 4 km. Tidsbruk: Ca. 2 timar Løypa fylgjer gamlevegen frå Kvalvåg til Våge. Her er avstikkarar til Såta som er det høgste punktet på Stolmen. Du går også forbi restane av radaranlegget som tyskarane bygde opp under andre verdskrig. Du bør vera godt skodd fordi ei mengde område består av myrlandskap. Er du heldig treff du på ein villsau, kanskje ei ørn eller hubro. Til og med albatross er blitt observert. Vandringa tek utgangspunkt i Kvalvåg. Kvalvåg var kjent alt på 1600-talet som handelsstad. Hamna låg godt til i høve til fiskeri og fiskeforedling slik denne verksemda vart drive i tidlegare tider. Petters-huset vart bygd i 1830-åra og høyrde til handels og gjestgjevarstaden. På baksida av huset ligg det gamle bakeriet. Kyrkja frå 1892 ligg like ved. Gravplassen Fredens dal vart opparbeidd i samband med koleraåret i 1849.Turen gjennom utmarka startar ved Hestahølen. Her hadde hestane si eiga drikkevasskjelde. Selbjørn Bekkjarvik - Grasdal Vandring langs Austvegen Austvegen er ein vandringsti på austsida av Selbjørn. Turen tek utgangspunkt i Bekkjarvik, som er ein gamal handels- og gjestgjevarstad. Slike hamner langs skipsleia var verdsette alt i eldre tid. Dei gode fangst og fiskefelta like utanfor gav grunnlaget for handel med fisk. Kanskje har det vore handels- og gjestgjeveri i Bekkjarvik allereie i mellomalderen. For å driva måtte eigarane ha kongebrev og privilegium på handel i eit visst område. Dei var pålagde visse plikter i høve til fiskarane og allmugen, og til å halda husrom for dei reisande. I 1897 kjøpte Ole Halstensen handels- og gjestgjevarstaden. I åra som har gått sidan, har utviklinga skote fart. Då sønene til Ole tok over i 1909, kom butikk, dampskipskai og sjøbuer til bruk for salteri, tønneproduksjon og fiskemottak. Fiskeriverksemda er lagt om til havdrift med fullt moderne utstyrte havfiskebåtar. Austvegen er merka frå Selbjørn skule. Her er parkeringsplass. Løypa går opp på Kongsafjellet (Kongsen). Øvst på Kongsen ligg fire gravrøyser frå vikingtida. Frå Kongsafjellet er det flott utsikt horisonten rundt. Austvegen går vidare gjennom lynghei og utmark

til Grasdal. Garden kan ha fått namnet sitt fordi her var frodigare grasvokster enn mange andre stadar på Selbjørn. Herfrå kan ein fylgja landevegen til Gauksheim, og der koma inn på Vestvegen vidare til Stolmabrua. Vandring langs Vestvegen Tidsbruk: ca. 4 timar. Lengd: ca. 7 km. 41 Vestvegen er ein vandringssti på vestsida av Selbjørn. Den startar ved brufestet til Stolma-brua. Her er høve til parkering. Første delen av Vestvegen fylgjer gamle støls- og torvvegar folk gjekk når dei skulle støla (mjølka) kyrene eller gå til myrane for å spa torv til brenne. I området vart det òg skore lyng som tilleggsfôr til dyra. Det er framleis spor etter torvuttak i myrane. Langs vegen vidare står det framleis gamle sankingsgjerde av stein for villsau. Stien passerar Steinsvik naturreservat. I reservatet er det eit rikt plante- og dyreliv. Gjennom Hotvikdalen går ein gamal ferdselsveg som folk frå Hotvik brukte når dei skulle handla på Salthella. I Hotvik ligg to husmannsplassar. Hotvik har alltid vore fast plass for villsausanking. Veststvegen passerer Kvernavatnet med rester av ei demning som gav kraft til eit mølleanlegg. Vestvegen sluttar i Gauksheim. Gauksheim er første gong nemnd i skriftlege kjelder i 1590. I dag vert dei fleste husa i Gauksheim nytta som sommarhus. Naturvernområder i Austevoll Austevoll har fleire særprega naturområde som ein del av kystlandskapet: Lyngheiar, sjøfuglreservat, våtmarker, furuskog og myrområde. Tre av desse områda er verna etter Naturvernlova og vert forvalta av Fylkesmannen si miljøvernavdeling: 1. Langevatnet, myr, typisk kystprega fattigmyr 2. Kvernavatn, barskog, barskogområde med stor variasjon, mykje einer gjer det vanskeleg å ta seg fram. 3. Steinevik, myr, tørre, typisk ytre kystlandskap med vairert myr- og heivegetasjon, få inngrep. I sjøfuglreservata (og ei sone på 50 meter frå land) er det ferdsleforbod i tida 15. april 31. juli. Det er generelt forbod mot camping/ telting i alle naturreservata. I sjøfuglreservata er jakt forbode fram til 10. september. Fylkesmannen si miljøvernavdeling har nærare informasjon om verneområda. Telefon 55 57 22 00, telefaks 55 57 22 01 eller http://www.fylkesmannen.no/hordaland/