Hordaland i tal. Folketal og demografi

Hordaland i tal Folketal og demografi Nr. 1 2014

Foto på framsida: Eva Mostraum, flickr CC - 17. mai i Bergen.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 3 Forord Folketalet i Hordaland held fram med å stige. Hordaland fekk 7 111 fleire innbyggjarar i 2013, noko som tilsvarer ein vekst på 1,4 %. Denne veksten ligg godt over det nasjonale snittet. Det har no vore vekst i alle regionane i fylket i fem år på rad, men vi ser i aukande grad ein konsentrasjon av folkemengda i Bergen og omkringliggjande kommunar. Bjørnefjorden og Vest er dei regionane som har hatt den prosentvis største veksten i 2013. I Bjørnefjorden skuldast dette først og fremst veksten i Os på 3 %. Os er den einaste kommunen i Hordaland som har hatt samanhengande vekst i 60 år. I Vest er det Fjell og Øygarden som bidreg mest til veksten. Øygarden har hatt størst prosentvis vekst av alle kommunane i Hordaland i 2013, med 3,1 %. I 2013 var det fleire som innvandra enn som utvandra, fleire som flytta til Hordaland frå elles i landet enn som flytta ut og fleire som blei fødd enn som døde. Nettoinnvandring er framleis den viktigaste forklaringsfaktoren for folkeveksten, men det mest stabile elementet over tid er likevel fødselsoverskotet. Det som vi registrerer når vi ser på tala i ein tiårsperiode, er at folk er meir mobile enn før. Det er stadig fleire som flyttar, både ut og inn av fylket, og det gjeld både utanlandsk og innanlandsk flytting. Også i år har Hordaland fylkeskommune utarbeidd eigne befolkningsprognosar for Hordaland fram mot 2030. Dette blir gjort i samarbeid med andre fylkeskommunar med utgangspunkt i analyse- og prognoseverktøyet PANDA. Prognosane blei publisert på hordaland.no i januar 2014. Vi ventar at Hordaland vil passere 650 000 innbyggjarar i 2030. Størst prosentvekst er venta å kome i Vest og i Bjørnefjorden. Det er også utarbeidd prognosar for bustadmarknaden som byggjer på befolkningsprognosen. Når vi ser på den historiske utviklinga i bustadmarknaden, ser vi at igangsette bustader i Bergen har gått ned dei siste tre åra, medan dette talet har auka i dei fleste andre regionane i fylket. Kva som skjer på bustadmarknaden framover vil ha stor innverknad på utviklinga i folketalet og den framtidige busettinga. Tala blir så langt det er mogleg og plassen tillét det presentert både på kommune- og regionnivå. Sjå http://statistikk.ivest.no for meir detaljerte tal. Bergen, juni 2014 Kathrin Jakobsen Leiar, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD)

4 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Innhald Forord... 3 Innhald... 4 Folketalsutvikling... 5 Flyttemønster...14 Innvandrarbefolkning...18 Fødslar og fruktbarheit...20 Befolkningsstruktur...22 Folketalsprognose...30 Bustadmarknaden...32 Europa...35 Kjelder og meir informasjon...37

Hordaland i tal Nr. 1-2014 5 Folketalsutvikling Om fem år bur kvar tiande nordmann i Hordaland Vi blei 7 111 fleire hordalendingar i 2013. 8 883 flytta hit frå andre stader i landet, 7 483 flytta hit frå utlandet, 8 526 flytta frå Hordaland til andre delar av landet, 3 169 flytta til utlandet, 6 223 blei fødd, og 3 819 døde. I alt gav dette ein folkevekst på 1,4 %, og 1 600 fleire innbyggjarar enn om Hordaland hadde hatt ein vekst på linje med landsgjennomsnittet. Ved nyttår var vi 505 246 innbyggjarar i Hordaland. 50,5 % er menn, 39,8 % er under 30 år, 10,9 % er innvandrarar, 9,1 % har utanlandsk statsborgarskap, 53,8 % bur i Bergen, og i alt 79,5 % bur innanfor bu- og arbeismarknaden i og rundt Bergen. 1. januar 2014 hadde Hordaland 9,89 % av folketalet i Noreg, mot 9,86 % i 2013 og 9,84 % i 2012. Hordaland sin del av folketalet i Noreg stig med andre ord. Om veksten fortset slik vi ventar oss i våre framskrivingar, vil Hordaland passere ti prosent av folketalet i Noreg om fem år. I alle år har det vore sterkare prosentvekst i bergensregionen (her definert som bu- og arbeismarknadsregion [BAregion] Bergen, som inkluderer Bergen, Bjørnefjorden, Vest, Vaksdal, Osterøy, Meland, Radøy, Lindås og Austrheim) enn i resten av Hordaland. Gjennomsnittleg vekst siste sju år har i BA-region Bergen vore på 1,7 % per år, mens den for resten av Hordaland har vore på 0,7 % i snitt. I tolv av dei siste 28 åra har det i tillegg vore vekst i BA-region Bergen og folketalsreduksjon i resten av Hordaland, men sist det var folketalsnedgang utanfor bergensregionen var i 2006, og sist det var folketalsnedgang i nokon av regionane var i 2008. Vi har no hatt fem år med vekst i alle regionane i fylket. Blant regionane var veksten i 2013 størst i Bjørnefjorden (2,3 %) og Vest (2,2 %). Blant kommunane var veksten størst i Øygarden (3,1 %), Os (3 %), Meland (2,7 %) og Fjell (2,5 %). Veksten var minst i Hardanger (0,1 %). Sju kommunar hadde nedgang i folketalet. Dette er éin mindre enn i 2012. Odda hadde for andre år på rad vekst i folketalet. Før dette må ein heilt tilbake til 1971 for å finne eit år der Odda hadde vekst. Over 1⅓ million vestlendingar Ved årsskiftet hadde dei fire vestlandsfylka over 1⅓ million innbyggjarar, 1 335 366 for å vere eksakt. Vestlendingane har sidan hausten 1973 utgjort meir enn 25 % av folketalet i Noreg, og aukar sakte, men sikkert sin del. I løpet av dei siste 60 åra, er det berre 16 år at resten av landet vaks meir enn Vestlandet (sist var rett nok så nært i tid som 2011). Vestlandet vaks med 16 968 innbyggjarar i 2013, ned frå 19 884 året før. Rogaland vaks med 7 466 innbyggjarar (44 % av veksten på Vestlandet), Hordaland med 7 111 (41,9 %), Møre og Romsdal med 2 126 (12,5 %), og Sogn og Fjordane med 265 (1,6 % av dei ekstra vestlendingane). Reduksjonen i vekst frå 2012 var 1 578 i Rogaland, 650 i Møre og Romsdal, 454 i Hordaland og 234 i Sogn og Fjordane. Kartet på neste side viser utviklinga i dei 121 kommunane på Vestlandet. Jondal har hatt størst vekst, men skil seg ut på grunn av flytting av to grunnkrinsar frå Kvinnherad 1. januar 2013. Etter Jondal var det Øygarden (3,1 % vekst; +141 innbyggjarar), Sula (3 %; +254) og Os (3 %; +536) som hadde sterkast prosentvekst på Vestlandet. I reelle tal var det Bergen (+3 999; 1,5 %), Sandnes (+1 854; 2,6 %) og Stavanger (+1 563; 1,2 %) som hadde størst folkevekst. Kartet synleggjer godt vekstregionane rundt Stavanger, Haugesund, Bergen og Ålesund: 85 av dei 121 vestlandskommunane hadde vekst i folketalet i 2013 (25 er i Rogaland, 24 i Hordaland, 23 i Møre og Romsdal, og 13 i Sogn og Fjordane). Tre kommunar (Kvam, Austrheim og Herøy) hadde inga endring, mens 33 kommunar hadde nedgang i folketalet (13 i Sogn og Fjordane, 12 i Møre og Romsdal, sju i Hordaland og ein i Rogaland). Størst reell nedgang var det Kvinnherad som hadde, men korrigert for grensejusteringa mot Jondal, var det Norddal i Møre og Romsdal som hadde størst reell nedgang (-54 innbyggjarar; -3,1 %). Solund (-27; -3,2 %) hadde den største prosentnedgangen, etterfølgt av Modalen (-11; -2,9 %), Hyllestad (-37; -2,6 %) og Balestrand (-31; -2,3 %) som alle hadde nedgang på over to prosent.

6 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Folketalsutvikling Kartet syner folketalsutviklinga i vestlandskommunane i 2013. Kartet nyttar fem kategoriar, nedgang, inga endring, vekst under nasjonalt vekst, vekst over nasjonal vekst og vekst over 2x nasjonal vekst. Den nasjonale veksten er på 1,14 %. Kjelde: SSB Statistikkbanken

Hordaland i tal Nr. 1-2014 7 Folketalsutvikling Folkeveksten litt ned, sterkare konsentrasjon i bergensregionen Tabellen viser folketal og folketalsutvikling i kommunane og regionane, 1994-2014 Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no 1994 2004 2009 2013 2014 Endring per år 1994-04 2004-13 2013-14 % % Tal % Etne 3 914 3 916 3 854 4 040 4 057 0,0 0,3 17 0,4 Sveio 4 637 4 687 4 906 5 400 5 463 0,1 1,6 63 1,2 Bømlo 10 006 10 815 11 085 11 638 11 749 0,8 0,8 111 1,0 Stord 15 540 16 405 17 289 18 161 18 425 0,5 1,1 264 1,5 Fitjar 3 142 2 911 2 908 2 980 3 009-0,8 0,3 29 1,0 Tysnes 2 869 2 812 2 792 2 736 2 745-0,2-0,3 9 0,3 Kvinnherad 13 121 13 158 13 112 13 264 13 232 0,0 0,1-32 -0,2 Austevoll 4 209 4 487 4 417 4 838 4 924 0,6 0,8 86 1,8 Sunnhordland 57 438 59 191 60 363 63 098 63 604 0,3 0,7 506 0,8 Jondal 1 230 1 073 1 022 1 087 1 094-1,4 0,1 7 0,6 Odda 8 114 7 468 7 054 6 988 7 006-0,8-0,7 18 0,3 Ullensvang 3 884 3 513 3 351 3 403 3 369-1,0-0,4-34 -1,0 Eidfjord 1 085 916 945 952 950-1,7 0,4-2 -0,2 Ulvik 1 245 1 175 1 095 1 113 1 094-0,6-0,6-19 -1,7 Granvin 1 055 1 021 950 904 911-0,3-1,3 7 0,8 Kvam 8 614 8 389 8 338 8 584 8 584-0,3 0,3 0 0,0 Hardanger 25 227 23 555 22 755 22 990 23 008-0,7-0,3 18 0,1 Voss 13 938 13 771 13 868 14 061 14 168-0,1 0,2 107 0,8 Fusa 3 646 3 728 3 791 3 818 3 829 0,2 0,3 11 0,3 Samnanger 2 399 2 331 2 379 2 434 2 436-0,3 0,5 2 0,1 Os 13 043 14 611 16 437 18 142 18 678 1,1 2,4 536 3,0 Bjørnefjorden 19 088 20 670 22 607 24 394 24 943 0,8 1,9 549 2,3 Bergen 219 884 237 430 252 051 267 950 271 949 0,8 1,4 3 999 1,5 Askøy 18 529 21 522 24 432 26 831 27 346 1,5 2,5 515 1,9 Sund 5 064 5 435 5 899 6 514 6 635 0,7 2,0 121 1,9 Fjell 15 854 19 613 21 507 23 277 23 852 2,2 1,9 575 2,5 Øygarden 3 395 3 931 4 223 4 563 4 704 1,5 1,7 141 3,1 Vest 42 842 50 501 56 061 61 185 62 537 1,7 2,2 1 352 2,2 Vaksdal 4 406 4 173 4 110 4 132 4 140-0,5-0,1 8 0,2 Modalen 343 366 351 383 372 0,7 0,5-11 -2,9 Osterøy 6 976 7 174 7 352 7 674 7 786 0,3 0,8 112 1,5 Osterfjorden 11 725 11 713 11 813 12 189 12 298-0,0 0,4 109 0,9 Meland 4 798 5 767 6 478 7 347 7 544 1,9 2,7 197 2,7 Radøy 4 486 4 678 4 825 5 003 5 039 0,4 0,7 36 0,7 Lindås 12 138 12 879 14 036 14 820 15 069 0,6 1,6 249 1,7 Austrheim 2 576 2 533 2 576 2 833 2 833-0,2 1,3 0 0,0 Fedje 711 659 596 569 561-0,8-1,6-8 -1,4 Masfjorden 1 841 1 712 1 652 1 696 1 693-0,7-0,1-3 -0,2 Nordhordland 26 550 28 228 30 163 32 268 32 739 0,6 1,5 471 1,5 Hordaland 416 692 445 059 469 681 498 135 505 246 0,7 1,3 7 111 1,4 BA-region Bergen 317 194 345 805 370 096 395 338 401 840 0,9 1,5 6 502 1,6 Hordaland u/ba-region Bergen 99 498 99 254 99 585 102 797 103 406-0,0 0,4 609 0,6 Landet 4 324 815 4 577 457 4 799 252 5 051 275 5 109 056 0,6 1,1 57 781 1,1 Hordaland i % av landet 9,6 9,7 9,8 9,9 9,9 12,3 Bergen i % av Hordaland 52,8 53,3 53,7 53,8 53,8 56,2 BA-region Bergen i % av Hordaland 76,1 77,7 78,8 79,4 79,5 91,4

8 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Folketalsutvikling Mykje av veksten kjem framleis i kystkommunane, men oppdelinga på grunnkrinsar viser at variasjonen mellom grunnkrinsar i same kommune er stor. Totalt sett er det 677 grunnkrinsar som har hatt ein vekst mellom 1,1 og 78 % i perioden 2009-2014, mens det berre er ein grunnkrins som har hatt ein vekst mellom 78,1 og 155 % og to som har hatt vekst mellom 155,1 og 232,1 %. Dei to grunnkrinsane med høgast vekst er Sædalen i Bergen og Mjåtveit i Meland. 303 grunnkrinsar har hatt nedgang (raud kategori) i perioden. Kartet syner prosentvis folkevekst mellom 2009 til 2014 i grunnkrinsar. Kategoriseringa er gjort i fem ulike intervall. Raud syner alle grunnkrinsar med nedgang i folketal og stipla flate syner grunnkrinsar med tilnærma inga endring. Dei tre kategoriane med gradert blåfarge er like store i høve til intervallet frå 1 til 232,1. Høgaste verdi i datasettet er ein vekst på 232 % (Sædalen i Bergen), mens lågaste verdi er 100. Denne verdien delast av 6 krinsar. Krinsar med færre innbyggjarar enn 10 i 2009 er tatt vekk.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 9 Folketalsutvikling 60 år med vekst i Os Fargeskala <= -2 % 0 >= 2 % Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnherad Austevoll Sunnhordland 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam Hardanger 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Voss Fusa Samnanger Os Bjørnefjorden 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Bergen Askøy Sund Fjell Øygarden Vest 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Vaksdal Modalen Osterøy Osterfjorden 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Nordhordland 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Hordaland 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kjelde: Eigne berekningar basert på data frå SSB og KRD Figuren viser årleg folkevekst i dagens kommunar i Hordaland frå 1951 til og med 2013. Kvar rute er farga etter ein skala som går frå mørk raud (2 % nedgang eller meir per år) til mørk blå (2 % vekst eller meir per år). Les meir om metoden bak figuren og kommentarar til utviklingstrekka i Hordaland i tal nr 1-2013 på hordaland.no/hit.

10 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Folketalsutvikling Fem prosent av folkeveksten kjem frå innanlandsk flytting 7 500 6 000 4 500 3974 4301 4153 4431 4167 4776 4314 3 000 1 500 1136 1752 1084 920 344 378 2123 2068 1971 2242 1971 2005 2119 1159 871 1498 175 271 367 168 2201 2287 2219 2323 2508 1727 1874 596 84 358 357 2724 2547 2403 2446 2404 0-618 -86-317 -230-24 -265-325 -234-1 500 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Nettoinnvandring Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser befolkningsutviklinga i Hordaland, fordelt på fødselsoverskot (fødde minus døde), netto innanlandsk flytting (tilflyttarar minus utflyttarar) og netto innvandring (innvandrarar minus utvandrarar) frå 1. januar 1997 til 31. desember 2013. Det mest stabile trekket ved folkeveksten i Hordaland er fødselsoverskotet. Dette er grunnelementet i folkeveksten, og tar lang tid å endre: Talet fødslar per dødsfall held seg temmeleg stabilt, og ligg på rundt 1,6 fødde per døde. Den innanlandske nettoflyttinga er òg stabil (svingar smått rundt 0), mens nettoinnvandringa svingar litt meir. I fjor var den på 4 314 personar. Dette er den tredje største nettoinnvandringa vi har hatt til fylket (den var større i 2010 og 2012). I fjor kom 61 % av folkeveksten frå innvandringsoverskot, 34 % frå fødselsoverskot, og berre 5 % frå flytteoverskot frå andre stader i Noreg.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 11 Folketalsutvikling Fleire flyttar 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013-2 000-4 000-6 000-8 000-10 000 Folkevekst Fødde Døde Innanlandsk fråflytting Innanlandsk tilflytting Innvandring Utvandring Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no I 2013 blei det sett ei rekkje flytterekordar i Hordaland. Innflyttinga til Hordaland har aldri vore høgare, korkje innvandringa eller innanlandsk tilflytting. Samstundes har heller ikkje utflyttinga nokonsinne vore større. Flyttebalansen gjer dermed at det til tross for nye rekordar, ikkje kom ein rekordvekst. Veksten var større både i 2009 og i 2012. Figuren viser folkeendringar sidan 2004 fordelt på innvandrarar (grå heil linje) og utvandrarar (grå stipla linje), fødde (raud heil linje) og døde (raud stipla linje), og innanlandsk tilflytting (gul heil linje) og -utflytting (gul stipla linje). Samla folkevekst er vist i det lysebrune arealet.

12 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Folketalsutvikling Lågare nettoinnvandring i alle regionar utanom Bjørnefjorden Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Netto innvandring Folketilvekst Etne 7-32 42 17 Sveio 21 18 24 63 Bømlo 43-59 128 111* Stord 78 0 186 264 Fitjar 8-6 28 29* Tysnes -10-8 26 9* Kvinnherad 25-123 66-73 Austevoll 29 7 50 86 Sunnhordland 201-203 550 506* Jondal -6 4 9 48 Odda -6-57 81 18 Ullensvang -18-62 44-34* Eidfjord -2-11 11-2 Ulvik -8-23 12-19 Granvin -2 6 3 7 Kvam 21-86 65 0 Hardanger -21-229 225 18* Voss -2-33 137 107* Fusa -15 12 12 11* Samnanger 10-13 5 2 Os 129 238 168 536* Bjørnefjorden 124 237 185 549* Bergen 1 395-104 2 681 3 999* Askøy 208 163 145 515* Sund 55 24 42 121 Fjell 211 181 183 575 Øygarden 30 98 14 141* Vest 504 466 384 1 352* Vaksdal -8-2 18 8 Modalen -12 2-11 Osterøy 28 74 11 112* Osterfjorden 19 60 31 109* Meland 82 61 54 197 Radøy 15-6 25 36* Lindås 85 115 48 249* Austrheim 6 5-11 0 Fedje -5-2 -8 Masfjorden 1-10 6-3 Nordhordland 184 163 121 471* Hordaland 2 404 357 4 314 7 111* Endring Hordaland frå 2012-42 -1-462 -454* Samla folkevekst i fylket gjekk ned frå 7 565 i 2012 til 7 111 i 2013. For Hordaland under eitt var alle nettotal i 2013 lågare enn i 2012: Fødselsoverskotet gjekk ned med 42 personar, netto innanlandsk flytting gjekk ned med ein, og nettoinnvandringa gjekk ned med 462. Innvandringa sitt bidrag til folkeveksten har gått ned frå 66 % i 2011 og 63 % i 2012 til 61 % i 2013. Innanlandsk flytting var i sum positiv for fylket, og som året før utgjorde denne fem prosent av folkeveksten. Fødselsoverskotet auka sin del av folkeveksten frå 32 % i 2012 til 34 % i 2013, til tross for den vesle nedgangen i talet fødslar fråtrekt talet dødsfall. Dei kommunevise tala viser at det berre er ti av 33 kommunar som hadde pluss på alle tre nettotala i 2013, det vil seie at dei både hadde fødselsoverskot, netto innanlandsk tilflytting og netto innvandring til kommunen. Desse var Sveio, Austevoll, Os, Askøy, Sund, Fjell, Øygarden, Osterøy, Meland og Lindås. Av desse hadde Sveio, Austevoll, Os og Fjell større folkevekst i 2013 enn i 2012. I alt var det berre 12 kommunar som hadde større vekst i 2013 enn i 2012, og ein kommune (Eidfjord) som hadde mindre reduksjon i folketalet enn året før. 20 kommunar hadde med andre ord mindre vekst (eller større nedgang) i 2013 enn i 2012. Det var òg 12 kommunar som hadde fødselsunderskot. Dette er fire fleire enn året før. I 2013, som i 2012, var innvandring viktigast i 22 kommunar. Kommunar der innvandring kom på sisteplass over bidrag til folkeveksten, er Askøy, Øygarden, Osterøy, Meland, Lindås og Austrheim. Sistnemde var ein av to kommunar som opplevde netto utvandring. Fedje er den andre kommunen med netto utvandring i 2013, men i motsetnad til Austrheim, var det utvandringa som bidrog minst til folketalsreduksjonen. Av regionane var det berre Bjørnefjorden som fekk større netto innvandring i 2013 enn i 2012. 18 kommunar og fire regionar hadde i 2013 netto innanlandsk utflytting. Størst tap til andre kommunar var det Kvinnherad som hadde. Av regionane var det Hardanger som hadde størst tap. Størst netto innanlandsk tilflytting kom til Os blant kommunane og Vest blant regionane. Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no Tabellen viser korleis folkeveksten i 2013 var fordelt mellom nettoflytting og fødselsoverskot. to grunnkrinsar med i alt 41 innbyggjarar blei flytta frå Kvinnherad til Jondal 1.1.2013. * markerer samla tal for folketilvekst frå SSB som ikkje samsvarer med summen av fødselsoverskot og nettoflytting. Dette kan skuldast forsinka meldingar, annulleringar, korreksjonar o.a.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 13 Folketalsutvikling i ulike delar av landet Øygarden veks mest på Vestlandet 2013 2014 Endring i tal Endring i % Nesseby (Fi) 882 919 37 4,2 Hobøl (Østf.) 4 980 5 187 207 4,2 Skaun (S-Tr) 7 143 7 392 249 3,5 Sørum (Ak) 16 363 16 918 555 3,4 Gamvik (Fi) 1 063 1 098 35 3,3 Hemsedal (Bu) 2 224 2 295 71 3,2 Berlevåg (Fi) 1 025 1 057 32 3,1 Andebu (Ve) 5 546 5 719 173 3,1 Øygarden (Ho) 4 563 4 704 141 3,1 Værøy (No) 754 777 23 3,1 Sula (MR) 8 397 8 651 254 3,0 Os (Ho) 18 142 18 678 536 3,0 Rennesøy (Ro) 4 619 4 755 136 2,9 Hå (Ro) 17 635 18 115 480 2,7 Røyken (Bu) 20 078 20 621 543 2,7 Meland (Ho) 7 347 7 544 197 2,7 Spydeberg (Østf.) 5 474 5 620 146 2,7 Sandnes (Ro) 70 046 71 900 1854 2,6 Time (Ro) 17 437 17 897 460 2,6 Giske (MR) 7 541 7 739 198 2,6 Kjelde: SSB Statistikkbanken Som tidlegare år er det små og mellomstore kommunar som har den største relative folkeveksten siste år. Hordaland har tre kommunar blant dei 20 kommunane i landet som har hatt den største relative folkeveksten frå 2013 til 2014. Øygarden tek over for Meland som beste hordalandskommune, og ligg på niandeplass nasjonalt med ein vekst på 3,1 %. Også Os (3,0 %) og Meland (2,7 %) er på lista. Som i fjor er det ein kommune i Finnmark som har hatt størst vekst. I år er det Nesseby som har hatt den største relative folkeveksten i landet med ein vekst på 4,2 %. Rogaland er det fylket som er representert med flest kommunar på denne oversikta, med fire kommunar, medan Finnmark og Hordaland har tre. I 2013 vaks Øygarden mest av alle kommunane på Vestlandet. Tabellen viser dei 20 kommunane i Norge med størst prosentvis vekst i folketalet fra 2013 til 2014. Jondal har hatt ein auke på 48 personar (4,6 %), men dette skuldast at 41 personar blei overført fra Kvinnherad grunna ei grenseendring. Folketalsveksten viser derfor ikkje ein reell vekst, og Jondal er ikkje med i tabellen over.

14 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Flyttemønster Vekst i tilflyttinga i dei fleste regionsenterkommunane 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Fjell Askøy Os Lindås Stord Voss Kvam Odda Kvinnherad Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser tal innflyttarar til foreslåtte regionsenterkommunar i Hordaland 2003-2013. I dei fleste regionsenterkommunane har det vore auke i tilflyttinga mellom 2012 og 2013. Størst har veksten vore i Stord kommune. Etter ein nedgang i 2011, har Askøy no hatt ein auke frå 2012-2013. Fjell er framleis den regionsenterkommunen med flest tilfyttarar. I Kvinnherad, Kvam og Odda gjekk tal tilflyttarar ned frå 2012 til 2013. Den relative utviklinga i talet på innflyttarar viser ein samla nedgang i 2008 for Bergen og resten av fylket, og ein ytterlegare nedgang for regionsenterkommunane i 2009 (Bergen opplevde ein relativ nedgang også i 2010). For Bergen og dei andre regionsenterkommunane har veksten i talet på innflyttarar vore over 30 % i perioden 2003 til 2013, medan resten av fylket har hatt ein auke på 24 %. Regionsenterkommunane har hatt størst positiv vekst i 2013, Bergen på si side har hatt ein meir moderat vekst samanlikna med 2012. Resten av fylket har hatt ein nedgang i relativ vekst i 2013, men dette er ein mindre dramatisk nedgang enn i 2008. 140 130 120 110 100 90 80 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bergen Regionsenterkommunane Resten av fylket Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser relativ auke i tal innflyttarar 2003-2013 i Bergen, regionsenterkommunane, og resten av fylket.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 15 Flyttemønster Fleire flytta frå Bergen enn til i 2013 Frå Til Sunnhordland Hardanger Voss Bjørnefjorden Bergen Vest Osterfjorden Nordhordland Totalt Sunnhordland 49 14 42 459 50 11 17 642 Hardanger 48 51 27 209 39 10 16 400 Voss 6 47 8 133 18 20 11 243 Bjørnefjorden 45 13 4 515 33 11 22 643 Bergen 443 148 115 717 1 902 269 677 4 271 Vest 42 14 11 49 1 378 24 79 1 597 Osterfjorden 11 2 24 16 213 17 26 309 Nordhordland 14 9 9 10 568 54 12 676 Totalt 609 282 228 869 3 475 2 113 357 848 8 781 Kjelde: SSB via PANDA, statistikk.ivest.no Tabellen er ei flyttematrise som viser flyttinga mellom dei ulike regionane i Hordaland i 2013. Merk at flytting internt i regionane (diagonalen) ikkje er teke med. Denne flyttematrisa viser at ein stor del av flyttinga i Hordaland skjer inn og ut av Bergen. 39,6 % av all flyttinga mellom regionane i Hordaland gjekk inn til Bergen, medan 48,6 % gjekk ut. Dette betyr at over 88 % av all flyttinga mellom regionane i fylket gjekk inn eller ut av Bergen. Alle dei andre regionane hadde størst utflytting til Bergen. Frå Vest flytta til dømes 1 378 personar til fylkeshovudstaden i 2013, medan den nest største flyttestraumen derifrå besto av 79 personar og gjekk til Nordhordland. Vest har også den størst bergensdominansen i utflyttinga, og 86 % av alle som flytta frå Vest til ein anna hordalandsregion i 2013 flytta til fylkeshovudstaden. Minst del av utflyttinga som går til Bergen har Hardanger med 52 % og Voss med 55 %. Samtidig flytta fleire folk den andre vegen, frå Bergen til Vest. Også Bjørnefjorden, Osterfjorden og Nordhordland har positiv nettoflytting med Bergen. Totalt flytta 796 fleire personar frå Bergen til andre hordalandsregionar enn motsett, og dermed hadde Bergen ei negativ nettoflytting internt i fylket. Dette hadde Bergen også i 2012, men den negative nettoflyttinga har auka med 136 personar. Også Voss, Hardanger og Sunnhordland hadde negativ nettoflytting internt i fylket i 2013, medan Vest hadde den største positive nettoflyttinga internt i fylket, og trekte til seg 516 fleire personar frå dei andre regionane enn det som gjekk motsett veg. Det er faktisk berre Osterfjorden og Nordhordland blant regionane i Hordaland som får fleire personar frå Vest enn dei sender motsett veg, men her er det snakk om relativt få personar.

16 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Flyttemønster Dei store byane tiltrekk stadig fleire 10 000 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kristiansand Stavanger Bergen 30 000 29 000 28 000 27 000 26 000 25 000 24 000 23 000 22 000 21 000 20 000 Trondheim Tromsø Oslo (høgre akse) Med unntak av Oslo hadde Bergen flest innflyttarar av alle storbyane i 2013 med sine 9 795. Oslo hadde 28 840, medan Trondheim på tredjeplass hadde 8 426. Det er likevel Trondheim og Kristiansand som har hatt størst vekst i talet på innflyttarar i heile perioden, med ein auke på 34 % mellom 2003 og 2013. Bergen hadde ein vekst på over 32 %, medan Tromsø og Stavanger har hatt ein auke på høvesvis 18 og 16 % sidan 2003. Figuren viser tal innflyttarar til dei største byane i Noreg, 2003-2013. Mange vel å flytte ut 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0-500 -1 000-1 500-2 000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kristiansand Trondheim Tromsø Bergen Stavanger Oslo Kristiansand hadde høgast nettoflytting i 2013. Bak følgjer Trondheim, som er den einaste byen som har hatt positiv nettoflytting gjennom heile tiårsperioden. Bergen har hatt stor variasjon i nettoflyttinga gjennom tiårsperioden, men har vore negativ sidan 2010. Oslo hadde positiv nettoflytting tidleg på 2000-talet, men har sidan 2007 vore på den negative sida av skalaen. Stavanger har hatt størst nedgang frå 2003 fram til 2012, men viser no størst vekst av byane frå 2012 til 2013. Figuren viser innanlandsk nettoflytting i perioden 2003-2013 for dei seks største byane i Noreg. Med nettoflytting meinast differansen mellom tilflytting og fråflytting. Når nettoflyttinga er positiv, er det fleire som flyttar til kommunen enn det er som flyttar frå kommunen. Kjelde: SSB statistikkbanken Kristiansand aukar mest, Stavanger minst 2013 2014 Endring i tal Endring i % Kristiansand 84 476 85 983 1 507 1,8 Tromsø 70 358 71 590 1 232 1,7 Oslo 623 966 634 463 10 497 1,7 Bergen 267 950 271 949 3 999 1,5 Trondheim 179 692 182 035 2 343 1,3 Stavanger 129 191 130 754 1 563 1,2 Folketalsendringane viser at Kristiansand er den byen som har hatt størst vekst i folketalet av dei store byane med 1,7 % frå 2013 til 2014. Trondheim og Stavanger har hatt minst vekst, henholdsvis 1,3 og 1,2 %, medan i Bergen auka folketalet med om lag 4 000 personar, ei endring frå 2013 på 1,5 %. Oslo og Tromsø har begge hatt ein auke på 1,7 %. Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no

Hordaland i tal Nr. 1-2014 17 Flyttemønster Størst del innflyttarar med låginntekt til kommunar i Hardanger Eidfjord (N=46) Odda (N=221) Bergen (N=12 114) Ullensvang (N=192) Bømlo (N=391) Ulvik (N=64) Kvam (N=270) Fusa (N=124) Voss (N=511) Vaksdal (N=144) Tysnes (N=104) Kvinnherad (N=432) Stord (N=735) Sveio (N=329) Radøy (N=273) Austevoll (N=214) Os (N=1 044) Sund (N=427) Fitjar (N=109) Samnanger (N=103) Etne (N=155) Fjell (N=1 475) Askøy (N=1 436) Lindås (N=784) Meland (N=556) Øygarden (N=296) Austrheim (N=165) Osterøy (N=349) 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30 % 35 % 40 % 45 % 50 % Kjelde: SSB Figuren viser kor stor del av dei som flytta til ein kommune i Hordaland i 2011, som høyrde til eit hushald med låg inntekt same år. Berre innanlandsk flytting er medrekna, og fosterbarn, institusjonsbebuarar og studentar er haldne utanfor. Flyktningar som er registrert busette ved utgangen av inntektsåret er rekna med i statistikken. Desse vil som regel ha låg hushaldsinntekt, og såleis kan busetjing av ein eller fleire familiar slå kraftig ut i statistikken for små kommunar. Grunna anonymitetskrav får vi ikkje tal for kommunar kor ti personar eller mindre enten høyrer til gruppa innflyttarar som har låg inntekt eller gruppa som ikkje har låg inntekt. Dette gjeld for Jondal, Granvin, Modalen, Fedje og Masfjorden i Hordaland i 2011. N i parantes er den totale innflyttinga til kommunen i same periode. Figuren tar utgangspunkt i hushald og er basert på EUs ekvivalensskala for forbrukseiningar. For å kunne samanlikne inntektene til hushald av ulik storleik er det vanleg å justere hushaldsinntekta ved hjelp av såkalla ekvivalensskalaer. Det vil seie at kvar person i eit hushald får ein verdi basert på om dei er vaksen eller barn og kor mange andre som høyrer til same hushald, og summen av kvar person i hushaldet sin verdi vert brukt for å rekne ut kor mykje eit hushald av ein gitt storleik treng for å ha same levestandard som ein einsleg. Vidare er grensa for låg inntekt sett til 60 % av medianinntekta i Noreg. Variabelen viser med andre ord kor stor del av innflyttarane i kvar kommune som høyrer til hushald som har ei hushaldsinntekt etter skatt som er lågare enn 60 % av medianinntekta i Noreg, kontrollert for storleiken på hushaldet. Medianinntekt etter skatt per forbrukseining (EU-skala) var i 2011 308 938 kroner. Låginntekt (60 % av median) blir da ei hushaldsinntekt på 185 362 kroner per forbrukseining. Eidfjord hadde klart høgast del innflyttarar som høyrde til eit hushald med låg inntekt i 2011. Nesten 45 % av innflyttarane var i denne kategorien. Eidfjord var den einaste kommunen i fylket kor delen med låginntekt var over 40 %, og den kommunen med nest flest var Odda med omlag 37,5 %. Til saman åtte av kommunane i fylket hadde over 30 % innflyttarar i låginntektshushald. I motsett ende var det Osterøy som hadde færrast innflyttarar med låg inntekt med 13,5 %, medan Austrheim følgde hakk i hel med 13,9 %. Deretter er det eit lite sprang til Øygarden på 16,6 %. Blant dei fire kommunane, som hadde minst 1 000 innflyttarar i 2011, hadde Bergen desidert størst del med låg inntekt (over 37 %). Tilsvarande for dei andre tre var 24,7 % i Os, 19,7 % i Fjell og 19,2 % i Askøy. Fem av dei sju kommunane med størst del låginntektsinnflyttarar ligg i Hardanger, medan vi ikkje har tal for dei to siste i regionen. I motsett ende ligg tre av dei fire kommunane i Vest blant dei ti med lågast del låginntektsinnflyttarar, og det same gjeld tre av seks i Nordhordland, kor vi i tillegg ikkje har tal for Fedje og Masfjorden. Fordi desse tala er basert på all innanlandsk flytting til kommunane er det ikkje mogleg å aggregere tala for å få innflyttinga til regionar fordi ein då også vil telje med flytting internt i regionen.

18 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Innvandrarbefolkning 59 prosent av innvandrarane kjem frå Europa 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 Europa u/tyrkia (høgre akse) Afrika Nord-Amerika 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Asia med Tyrkia Sør- og Mellom-Amerika Oseania 2013 2014 Per 1. jaunar 2014 var det totalt 55 185 førstegenerasjonsinnvandrarar i Hordaland, mot 50 607 på same tid i fjor. Av auken på 4 578 kjem 3 123 av innvandrarane frå Europa. Det er omlag 32 467 innvandrarar frå Europa i Hordaland i dag. Dette er nesten 59 % av alle innvandrarane i Hordaland. I lag med innvandrarar frå Nord-Amerika og Oseania, utgjer vestlege innvandrarar meir enn 6 av 10 innvandrarar, og dei utgjorde nesten 7 av 10 nytilførte i statistikken. Den største prosentvise auken siste året var likevel blant innvandrarar frå Afrika (10,4 %). Både i tal busette og tal nykomne er afrikanarar den tredje største innvandrargruppa etter verdsdel. Den nest største innvandringsgruppa etter verdsdel er Asia, men denne gruppa veks ikkje like raskt som afrikanarar og europearar. Veksten er faktisk også svakare frå 2013 til 2014 enn for innvandrarar frå Osenia. Sistnemnde startar likevel frå eit langt lågare utgangspunkt, og har såleis den lågaste reelle veksten av alle gruppane. Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Tabellen viser tal innvandrarar etter landbakgrunn fra 2003-2014. Målt mot 2003 har det vore størst auke i talet europearar (23 892; 270 %). Deretter følgjer asiatar (6 193; 93 %), afrikanarar (4 203; 222 %), latinamerikanarar (936; 59 %), nord-amerikanarar (215; 27 %) og oseaniarar (133; 179 %). 9 ulike nasjonalitetar blant topp to i hordalandskommunane Hordaland fylke Polen 9 524 Hordaland Litauen 4 204 Bergen Polen 5 425 Litauen 1 896 Etne Polen 150 Litauen 74 Sveio Polen 66 Tyskland 62 Bømlo Litauen 163 Tyskland 91 Stord Polen 356 Sverige 88 Fitjar Polen 62 Litauen 35 Tysnes Latvia 46 Litauen 30 Kvinnherad Polen 196 Litauen 77 Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Voss Kvam Fusa Samnanger Tyskland 16 Slovakia 8 Polen 173 Eritrea 42 Polen 64 Tyskland 33 Polen 17 Tyskland 11 Tyskland 22 Belgia 12 Polen 25 Tyskland 8 Polen 166 Eritrea 68 Litauen 122 Polen 111 Polen 59 Litauen 50 Polen 32 Eritrea 15 Os Austevoll Sund Fjell Askøy Vaksdal Modalen Osterøy Meland Øygarden Polen 402 Litauen 274 Litauen 150 Latvia 108 Litauen 128 Polen 103 Polen 400 Litauen 260 Polen 477 Litauen 196 Polen 69 Eritrea 63 Tyskland 6 Sverige 3 Polen 264 Litauen 78 Romania 123 Polen 110 Polen 80 Eritrea 49 Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Polen 165 Litauen 116 Polen 238 Litauen 148 Polen 115 Litauen 56 Tyskland 16 Tyskland 13 Litauen 7 Tabellen viser dei to største gruppene utanlandske statsborgarar i kvar kommune i Hordaland per 1.1.14. Kjelde: SSB

Hordaland i tal Nr. 1-2014 19 Innvandrarbefolkning Polen og Litauen størst i alle regionar unntatt Voss Hordaland Sunnhordland Hardanger Polen 21 % Polen 21 % Polen 21 % Andre 56 % Litauen 9 % Andre 49 % Litauen 13 % Andre 49 % Litauen 10 % Tyskland 5 % Sverige 5 % Storbritannia 4 % Sverige 4 % Tyskland 7 % Latvia 6 % Kroatia 6 % Eritrea 6 % Tyskland 8 % Voss Bjørnefjorden Bergen Andre 51 % Polen 21 % Eritrea 8 % Litauen 8 % Somalia 6 % Sverige 6 % Andre 44 % Thailand 4 % Polen 25 % Litauen 17 % Tyskland 5 % Latvia 5 % Andre 60 % Polen 19 % Litauen 7 % Sverige 5 % Tyskland 5 % Storbritannia 4 % Vest Osterfjorden Nordhordland Andre 46 % Polen 25 % Andre 32 % Polen 39 % Andre 35 % Polen 27 % Litauen 15 % Litauen 16 % Latvia 4 % Tyskland 6 % Storbritannia 4 % Thailand 4 % Eritrea 7 % Tyskland 7 % Litauen 11 % Thailand 4 % Tyskland 5 % Romania 13 % Kjelde: SSB Figurane viser kor stor del av den totale utanlandske befolkninga dei fem største gruppene utgjer i kvar region i Hordaland per 1.1.14.

20 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Fødslar og fruktbarheit Nedgang i talet fødde i Hordaland etter høge tal i 2012 Gjennomsnitt 1999-2003 Gjennomsnitt 2004-2008 Gjennomsnitt 2009-2013 2012 2013 Endring 2012-2013 Etne 50 40 50 56 46-10 Sveio 58 56 75 74 76 2 Bømlo 157 143 146 130 142 12 Stord 235 213 236 235 202-33 Fitjar 43 39 34 35 34 Tysnes 30 25 26 25 21-4 Kvinnherad 167 152 141 139 135-4 Austevoll 68 56 68 67 60-7 Sunnhordland 808 725 776 761 716-45 Jondal 10 10 9 8 12 4 Odda 87 66 68 67 75 8 Ullensvang 36 33 32 39 29-10 Eidfjord 8 8 8 8 4-4 Ulvik 14 10 9 11 6-5 Granvin 9 7 6 8 7 Kvam 93 86 88 86 94 8 Hardanger 258 220 220 227 227 0 Voss 163 144 150 154 141-13 Fusa 43 43 35 28 35 7 Samnanger 23 28 28 32 27-5 Os 185 229 244 236 247 11 Bjørnefjorden 251 299 308 296 309 13 Bergen 3 201 3 367 3 489 3 440 3 441 1 Askøy 304 357 396 412 360-52 Sund 59 73 96 103 94-9 Fjell 295 291 305 299 326 27 Øygarden 48 56 58 59 63 4 Vest 705 777 854 873 843-30 Vaksdal 41 43 41 33 39 6 Modalen 5 5 4 5 4 Osterøy 89 79 85 100 97-3 Osterfjorden 135 127 130 138 140 2 Meland 77 82 102 114 120 6 Radøy 58 50 54 69 54-15 Lindås 162 181 190 189 187-2 Austrheim 29 23 29 33 26-7 Fedje 7 5 4 5 4 Masfjorden 18 15 16 18 15-3 Nordhordland 352 357 395 428 406-22 Hordaland 5 874 6 016 6 322 6 317 6 223-94 Heile landet 57 424 58 242 60 544 60 255 58 995-1 260 Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no Tabellen viser tal fødde i snitt per år etter kommune og region, 1999-2013 (2012 og 2013 også enkeltår), samt fruktbarheitsindeksen for kvinner i Hordaland for 2012 og 2013 (neste side). Fruktbarheitsindeksen viser gjennomsnittleg tal levendefødde barn per kvinne i løpet av livet, under føresetnad om at fruktbarheitsmønsteret i perioden gjeld i heile fødedyktige periode (15-49 år) og ho ikkje døyr før fylte 50 år.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 21 Fødslar og fruktbarheit Fruktbarheitsindeks, kvinner 2012 2013 Endring 2012-2013 Hordaland 1,89 1,83-0,06 Heile landet 1,85 1,78-0,07 Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no 7 000 6 000 5 000 4 000 70 000 60 000 50 000 40 000 I 2013 gjekk talet på fødde i Hordaland ned med 94 samanlikna med 2012. Dette er ein nedgang på omlag 1,5 %, som er eit halvt prosentpoeng under nedgangen på landsbasis. Nedgangen i Hordaland kjem i Nordhordland, Sunnhordland, Voss og Vest, medan Bjørnefjorden, Bergen og Osterfjorden trekk i motsett retning. I Hardanger er det inga endring. Gjennomsnittet for Bergen er høgare i den siste femårsperioden enn i dei to føregåande, og etter ein nedgang både mellom 2010-2011 (49 færre fødde) og 2011-2012 (58 færre fødde), har Bergen hatt ein auke i talet fødde på ein person mellom 2012 og 2013. Totalt i fylket har det også vore ein oppgang i gjennomsnittleg tal fødde i den siste femårsperioden samanlikna med dei to føregåande. Likevel har Hardanger, Voss, Sunnhordaland og Osterfjorden opplevd nedgang frå årtusenskiftet og fram til den siste perioden. I SSBs fruktbarheitsindeks blir talet fødde sett i samanheng med talet kvinner i fødedyktig alder (15-49 år). Gjennomsnittleg fruktbarheitsindeksen for Hordaland i perioden 2003 til 2013 er 1,95. Dette er litt høgare enn landssnittet, som er 1,89 i same periode. Kvinner i Askøy har den høgaste fruktbarheitsindeksen i perioden med 2,35, som er 0,4 over fylkessnittet, 0,46 over landssnittet og heile 0,8 høgare enn den kommunen med lågast fruktbarheitsindeks i Hordaland, Granvin. 19 kommunar har ein fruktbarheitsindeks for kvinner som er høgare enn fylkessnittet, og ytterlegare to kommunar ligg på snittet. Det skuldast nok i stor grad at Bergen ligg relativt lågt og dermed dreg snittet ned. Blant dei åtte kommunane som ligg nedst, er det i tillegg til Bergen fire kommunar i Hardanger og tre i Nordhordland. Det er ei større spreiing i toppen, kor Vest, Bjørnefjorden, Sunnhordland og Nordhordland har to kommunar kvar blant topp åtte. 3 000 2 000 1 000 0 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Hordaland Bergen Heile landet (høgre akse) 1999 2000 2001 Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Figurane viser tal fødde per år etter region og fylke, 1999-2013. 30 000 20 000 10 000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Sunnhordland Hardanger Voss Bjørnefjorden Vest Osterfjorden Nordhordland 0 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 Granvin Fedje Odda Eidfjord Austrheim Ullensvang Radøy Bergen Etne Ulvik Voss Osterøy Kvam Masfjorden Stord Kvinnherad Jondal Fusa Vaksdal Tysnes Sund Fjell Modalen Sveio Austevoll Meland Lindås Bømlo Fitjar Øygarden Samnanger Os Askøy Gjennomsnitt 2004-2013 Hordaland (gj.snitt 2004-2013) Noreg (gj.snitt 2004-2013) Kjelde: SSB statistikkbanken (KOSTRA) Figuren viser gjennomsnittleg fruktbarheitsindeks for kommunane i Hordaland i perioden 2003-2013. Fruktbarheitstala er usikre for små kommunar, og vi har på anbefaling frå SSB derfor brukt gjennomsnittet for dei siste ti åra. (SSB publiserer berre femårssnitt for kommunane, så dette er summen av dei to siste snitta delt på to. Snittet for Hordaland og Noreg er basert på årlege data for dei siste ti åra).

22 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Befolkningsstruktur Kartet syner to variablar; snittalder i kommunane og skravur for kommunar der del kvinner per 100 menn i alderskategorien 20 til 39 år er over gjennomsnittet for Hordaland. Gjennomsnittet for Hordaland er på 93 kvinner per 100 menn i denne aldersgruppa.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 23 Befolkningsstruktur Fire kommunar med fleire kvinner enn menn i 20-åra Ved inngangen til 2014 var det 4 kommunar i Hordaland som hadde eit overskot av kvinner i alderen 20 til 29 år. Jondal er den kommunen som har det største overskotet av kvinner i 20-åra med 121 kvinner per 100 menn. I tillegg til Jondal har Samnanger, Vaksdal og Askøy fleire kvinner enn menn i denne aldersgruppa. Om vi ser på alle frå 20 til 39 år er det likevel berre Fedje som har fleire kvinner enn menn, medan Modalen og Askøy har tilnærma like mange av kvart kjønn. Størst kvinneunderskot i gruppa 20-39 år er det i Fusa med 84 kvinner per 100 menn. Ved inngangen til 2013 var det Granvin som hadde størst kvinneunderskot i denne gruppa, men ein tilvekst i løpet av året på 14 kvinner samstundes med at talet menn i gruppa hald seg, gjer at dei no er oppe i 85 kvinner per 100 menn. På regionsnivå er det størst del kvinner per 100 menn i Vest med 97. Størst kvinneunderskot på regionsnivå finn vi i Hardanger, der det er 90 kvinner per 100 menn i aldersgruppa 20-39 år. For heile Hordaland er det 93 kvinner per 100 menn i aldersgruppa 20-39 år. Det er same tal som ved inngangen til 2013. For heile landet er det 95 kvinner per 100 menn. Hordaland har altså noko lågare kvinnedel i alderen 20 til 39 år enn landsgjennomsnittet. Den store arbeidsinnvandringa dei siste åra kan forklare delar av kvinneunderskotet, og det er spesielt i gruppa 30-39 år at det er langt fleire menn enn kvinner i Hordaland samanlikna med landssnittet. Tabellen viser kvinner per 100 menn (1.1.2014) i dei aldersgruppene som flyttar mest, og der fordelinga mellom kvinner og menn dermed kan avvike ein del frå gjennomsnittet på kommunenivå. Den er sortert etter del kvinner per 100 menn 20-39 år. 20-29 år 30-39 år 20-39 år Fedje 95 114 105 Askøy 102 99 100 Modalen 90 110 100 Jondal 121 74 99 Samnanger 117 85 99 Meland 98 100 99 Vest 98 97 97 Vaksdal 109 85 97 Ullensvang 94 98 96 Fjell 98 95 96 Os 92 99 96 Nordhordland 94 96 95 Lindås 96 95 95 Osterfjorden 101 89 95 Bjørnefjorden 92 96 94 Odda 87 103 94 Osterøy 97 90 94 Masfjorden 95 92 93 Voss 91 96 93 Sund 87 99 93 Kvinnherad 86 100 93 Austrheim 89 95 93 Øygarden 94 91 92 Eidfjord 83 107 92 Bømlo 90 94 92 Bergen 96 88 92 Stord 94 89 92 Austevoll 97 86 91 Radøy 86 96 91 Sunnhordland 90 92 91 Sveio 87 94 90 Hardanger 91 90 90 Tysnes 85 92 88 Etne 86 90 88 Ulvik 85 86 86 Fitjar 86 85 85 Kvam 90 80 85 Granvin 94 74 85 Fusa 80 88 84 Hordaland 95 90 93 Landet 96 94 95 Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no

24 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Befolkningsstruktur Fire kommunar fekk yngre befolkning i 2013 Gjennomsnittsalder 2013 2014 Endring (dagar) År dagar År dagar Fjell 35 249 35 347 98 Meland 35 352 36 21 34 Askøy 36 81 36 131 50 Vest 36 97 36 166 69 Os 36 327 36 341 14 Sund 36 351 37 78 92 Sveio 37 284 37 221-63 Stord 37 170 37 259 89 Bømlo 37 348 38 20 37 Bjørnefjorden 38 15 38 29 14 Austevoll 37 338 38 78 105 Bergen 38 135 38 154 19 Øygarden 38 183 38 177-6 Hordaland 38 188 38 221 33 Lindås 38 232 38 302 70 Nordhordland 38 264 38 321 57 Fitjar 38 262 38 322 60 Sunnhordland 38 296 38 362 66 Osterøy 39 119 39 128 9 Landet 39 114 39 155 41 Modalen 39 41 39 228 187 Radøy 39 329 39 344 15 Osterfjorden 40 147 40 185 38 Etne 40 226 40 211-15 Austrheim 40 180 40 306 126 Kvinnherad 40 197 40 340 143 Fusa 41 127 41 146 19 Voss 41 215 41 235 20 Samnanger 41 148 41 238 90 Kvam 41 202 41 250 48 Vaksdal 42 191 42 279 88 Hardanger 42 252 42 309 57 Eidfjord 42 74 42 314 240 Ullensvang 42 273 42 337 64 Masfjorden 43 14 43 205 191 Odda 43 180 43 228 48 Jondal 44 109 43 345-129 Granvin 43 262 44 14 117 Tysnes 44 13 44 71 58 Ulvik 44 100 44 240 140 Fedje 44 204 44 254 50 Kjelde: eigne berekningar basert på SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Gjennomsnittsalderen i Hordaland aukar normalt litt mindre enn snittalderen til nordmenn generelt. I 2012 gjekk snittalderen i Hordaland opp med 21 dagar - mot 28 dagar i landet, og i 2013 gjekk snittalderen i Hordaland opp med 33 dagar - mot 41 dagar i landet. Ettersom levealderen aukar og talet barnefødslar per kvinne går ned, er det òg venta at gjennomsnittsalderen aukar, mens innflytting av yngre - og spesielt barnefamiliar - vil føre til reduksjon i snittalderen. Endringar i snittalderen vil òg følgje dødsfall og utflytting. I 2013 var det berre fire kommunar som hadde ein reduksjon i snittalderen - mot 11 kommunar i 2012. Reduksjonen i 2013 kom i Sveio, Øygarden, Etne og Jondal. Sveio har reduksjon i snittalderen for andre år på rad, og Etne for fjerde år på rad. Med det har Sveio siste året klatra eitt hakk opp i rangeringa over dei yngste kommunane - frå sjuande til sjette plass, medan Etne har klatra frå 19. til 17. plass. Dei fem yngste kommunane har den same plasseringa i år som i fjor og året før det. Fjell er den yngste kommunen og Vest er den regionen med yngst befolkning, mens Fedje er den eldste kommunen og Hardanger den regionen med eldst befolkning. På grunn av Kvam sin storleik er Kvam den einaste av hardangerkommunane som har yngre befolkning enn snittet for Hardanger. For seks av sju hardangerkommunar er altså snittalderen høgare enn for Hardanger samla. Tabellen viser gjennomsnittsalder per 1. januar 2013 og 1. januar 2014, samt endring i tal dagar. Tabellen er sortert etter snittalder i 2014. Berekninga av snittalder på tal dagar føreset at fødslar er jamnt fordelt utover året. SSB publiserer nasjonal fødselsstatistikk per månad frå 1966 til 2012, men ikkje for dei eldre, og ikkje for tilflyttarar frå utlandet, og alternativ berekning med desse data inkludert gir berre nokre dagars forskjell for fylket.

Hordaland i tal Nr. 1-2014 25 Befolkningsstruktur Størst aldersforskjell mellom kvinner og menn i Hardanger Gjennomsnittsalder i 2014 Menn Kvinner Alders-forskjell (dagar) År dagar År dagar Fedje 44 195 44 310-115 Austrheim 40 204 41 51-213 Øygarden 38 70 38 291-221 Fjell 35 223 36 110-252 Austevoll 37 320 38 212-258 Sund 36 313 37 218-270 Vest 36 21 36 316-295 Osterøy 38 346 39 283-302 Fusa 40 359 41 304-310 Askøy 35 320 36 312-357 Lindås 38 125 39 119-359 Os 36 157 37 166-374 Osterfjorden 39 360 41 16-386 Nordhordland 38 129 39 155-392 Bjørnefjorden 37 200 38 230-396 Sveio 37 25 38 69-410 Stord 37 51 38 109-424 Meland 35 168 36 244-442 Radøy 39 95 40 241-511 Ullensvang 42 69 43 246-542 Sunnhordland 38 95 39 276-547 Masfjorden 42 297 44 121-555 Vaksdal 41 340 43 217-607 Fitjar 38 12 39 279-632 Hordaland 37 273 39 176-633 Jondal 43 29 44 298-634 Kvinnherad 40 25 41 295-635 Landet 38 199 40 114-645 Etne 39 259 41 181-652 Bømlo 37 62 38 360-663 Bergen 37 148 39 164-747 Samnanger 40 237 42 255-749 Modalen 40 258 38 206 783 Tysnes 43 39 45 111-803 Voss 40 139 42 330-921 Hardanger 41 197 44 67-966 Granvin 42 269 45 145-972 Ulvik 43 117 46 34-1 013 Kvam 40 114 43 47-1 029 Eidfjord 41 147 44 98-1 047 Odda 42 36 45 42-1 102 Modalen er den einaste kommunen der menn i snitt er eldre enn kvinnene. I alle dei andre kommunane er kvinnene i snitt eldre enn menn. Størst forskjell i alder mellom kjønna finn vi i Hardanger. I Odda er det heile tre år som i gjennomsnitt skil kvinners og menns alder. Minst forskjell finn vi i Vest, der det i snitt er mindre enn ti månaders forskjell i alder mellom kvinner og menn. På Fedje er aldersforskjellen knappe fire månader. For fylket samla er aldersforskjellen nesten eitt år og ni månader. Tabellen viser gjennomsnittsalder per 1. januar 2014 for menn og kvinner, samt differanse mellom kjønna i tal dagar. Tabellen er sortert etter differanse i tal dagar. Kjelde: eigne berekningar basert på SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no

26 Hordaland i tal Nr. 1-2014 Befolkningsstruktur Lik eller større del menn i alle aldre utanom blant dei eldste Vest Bergen Bj.fj. Hdland Sunnh. Nordh. Landet Osterfj. Voss Hard. Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn Kvinner Menn 3,0 3,6 1,9 2,7 5,6 4,9 6,4 6,5 5,9 4,4 4,5 3,2 4,2 1,8 2,7 6,2 5,5 7,0 6,9 6,7 3,9 2,4 3,3 4,1 2,0 2,5 5,8 5,4 6,3 6,5 6,0 4,0 4,1 3,6 4,4 1,8 2,8 6,4 5,6 6,7 6,7 5,9 3,5 2,5 3,5 4,4 1,9 2,8 6,2 5,6 6,2 6,0 5,4 3,5 3,6 3,5 4,4 2,2 3,0 6,1 6,3 6,9 6,4 6,2 3,4 2,4 3,6 4,1 1,8 2,5 6,6 6,5 7,0 6,2 5,5 3,3 2,7 3,8 4,3 1,9 2,7 6,8 6,9 7,5 6,4 5,5 2,9 1,6 3,9 4,6 2,2 2,7 5,7 6,3 6,4 6,0 5,7 3,0 2,6 4,3 4,7 2,1 2,9 6,0 6,6 7,4 6,2 6,1 3,0 1,7 3,9 4,7 2,2 2,8 5,8 5,9 6,5 5,7 5,4 3,3 3,0 4,0 4,7 2,3 3,0 6,4 6,4 7,2 6,3 6,0 3,0 1,6 3,7 4,2 1,9 2,5 7,1 6,6 6,7 5,8 5,1 3,2 2,8 4,0 4,3 1,9 2,7 7,4 7,3 7,3 6,1 5,2 2,7 1,6 4,3 4,8 1,9 2,6 5,9 6,7 6,4 5,8 5,6 3,0 2,3 4,4 5,0 2,1 2,8 6,4 6,9 7,1 6,2 5,8 2,8 1,4 3,6 3,9 1,7 2,4 8,1 6,9 6,7 5,7 4,8 3,2 2,7 3,8 4,0 1,7 2,5 8,5 7,9 7,2 6,1 4,7 2,5 1,5 4,4 5,1 2,1 2,7 6,0 7,0 7,2 5,4 4,9 2,5 1,7 4,7 5,2 2,2 3,1 6,1 7,2 7,9 5,8 5,2 2,4 1,1 0 10 20 30 40 50 0-5 år 6-12 år 13-15 år 16-19 år 20-29 år 30-39 år 40-49 år 50-59 år 60-69 år 70-79 år 80+ år Hard. = Hardanger, Osterfj. = Osterfjorden, Nordh. = Nordhordland, Sunnh. = Sunnhordland, Bj.fj. = Bjørnefjorden Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser korleis folketalet i regionane fordeler seg i prosent etter aldersgrupper og kjønn per 1. januar 2014. Figuren er ein liggjande befolkningspyramide, der alderssegmenta ligg etter kvarandre i staden for å stå over kvarande. Figuren er sortert etter kor stor del av befolkninga som er under og over 40. Tala viser kor mange prosent av regionen sine innbyggjarar som fell innanfor kvar kategori, og summerer seg til 100 for kvar region. Menn er markert med lysare farge enn kvinner.