Årsrapport 2017 og budsjett 2018 Ryfylke vassområde

Årsrapport 2017 og budsjett 2018 Ryfylke vassområde www.vannportalen.no/ryfylke

INNHALD 1. Om vassområde... 3 Innleiing... 3 Vassområdeutvalet... 3 Arbeidgruppa og vasskoordinator... 4 1.2 Korleis har vassområde jobba i 2017... 5 Tiltaksgjennomføring... 5 Overvaking og problemkartlegging... 5 Vasskraft og revisjon... 7 Møteverksemd... 8 1.3 Økonomi... 8 Vasskoordinator... 8 Prosjektregnskap... 9 Prosjektbudsjett 2018... 9 Vedlegg... 10 side 2

1. OM VASSOMRÅDE Innleiing Ryfylke vassområde består hovudsakleg av kommunane Kvitsøy, Rennesøy, Finnøy, Forsand, Strand, Hjelmeland, Sauda, Suldal, og deler av Gjesdal og Odda. Mindre deler av Vinje, Bykle, Sirdal og Stavanger ligg og innanfor vassområdet. I tråd med vassforskrifta skal vassområde arbeide for å «sikre helhetlig beskyttelse og bærekraftig bruk av vannforekomstene» ( -1). Vidare skal ein sikre at alle vassførekomstar minst skal oppretthalde eller oppnå god økologisk og god kjemisk. Dette krevje aktiv samordning og målretta prioritering av tiltak og verkemiddel mellom berørte sektorar og myndigheter. Hovudpåverknad i vassområde er sur nedbør, vasskraftregulering og avrenning frå landbruk. I svært mange vassførekomstar er miljøen vurdert utan basis i faktiske data, men i stor grad basert på opplevd eller ei påverknadsanalyse. Innhenting av kunnskap er difor høgt prioritert i noverande tiltaksfase for å betre kunnskapsgrunnlaget. Det er satt miljømål for alle vassførekomstar fram mot 2021. Standard miljømål etter vassforskrifta er enten «god» eller «svært god». Ein del vassførekomstar har fått utsett frist til anten 2027 eller 2033, då det ikkje ses som mogleg å oppnå eit minimum av «god» innan 2021. Miljø, miljømål og tiltaksstatus går fram av vedlegg 1: «Tiltaksstatus i Ryfylke vassområde». Vassområdeutvalet Vassområdeutvalet utgjer styringsgruppa for prosjektet har det overordna ansvaret for å leie og koordinere arbeidet, syte for nødvendig politisk avklaring og fastsette dei årlege rammene for aktivitetane. Noverande vassområdeutval blei konstituert i 2017. Leiar er Lin-Veronica Jacobsen. side 3

Oversikt Ryfylke vassområdeutval Kommune: Representant Vara Finnøy Henrik Halleland Kai Petter Flesjå Forsand Bjarte Sveinsvoll Dagestad Tore Hans Mikkelson Gjesdal Harald Bernt Dirdal Jan Andreassen Hjelmeland Bjørn Laugaland Sven Gil Westersjø Kvitsøy Jon Kristian Sande Torhild Djup Odda Nils Petter Rabbe Lars O. Seim Rennesøy Eva Jakobsson (nestleiar) Dagny S. Hausken Rogaland fylkes Lin-Veronica Jacobsen (leiar) Bjørn Ove Hersdal Rogaland fylkes Trine Danielsen Knut Atle Seim Sauda Geir Bjarne Tveit Tor Andreas Michalsen Strand Karl Stokka Suldal Magne Langeland Klara Holmestad Nerheim Arbeidgruppa og vasskoordinator Denne gruppa består av administrative fagfolk frå kvar av kommunane i vassområdet. Fleire av kommunane har berre mindre areal/utfordringar i vassområde og stiller på møte ved behov. Arbeidsgruppa utarbeider framlegg til tiltak og arbeidsoppgåver som skal gjennomførast på vassområdenivå. Viktig er og å skaffe faglege informasjon. Arbeidsgruppa rapporterer til vassområdeutvalet. Jarle Lunde er vasskoordinator og driftar vassområdet. Stillinga er på 50% og blei oppretta hausten 2016. Stillinga er finansiert gjennom eit spleiselag mellom kommunane og fylkesn (50 %). Koordinator er tilsett av Suldal og har kontorstad på Sand. Oversikt over medlemmer i arbeidsgruppa Bykle Finnøy Forsand k. Gjesdal Hjelmeland Kvitsøy Odda Rennesøy Sauda Stavanger Sigrid Bjørgum Silke Ullrich Rune Idsøe Asgeir Kleppa Torborg Kleppa Anne Marit Eikeland Torstein Backer-Owe Geir Helge Rygg Øyvind Ljung Kristin Bringedal side 4

Strand Suldal Vinje Ørjan Simonsen Nono Dimby Jarle Lunde Trond Leirflåt Ole Martin Dahle Dorthe Huitfeldt Fylkesmannen i Rogaland Fylkesmannen i Rogaland Vasskoordinator Mandat og arbeidsoppgåver i vassområde blei vedteke i arbeidsutvalet 12.juni -2017 (last ned her). 1.2 KORLEIS HAR VASSOMRÅDE JOBBA I 2017 Tiltaksgjennomføring Regionalt tiltaksprogram viser kva som må gjerast for å sikre tilstrekkeleg høg økologisk og kjemisk i vassførekomstar som står i fare for å ikkje nå miljømåla. Dei delar av tiltaksprogrammet som kommunane har ansvar for gjeld i hovudsak ureining av elvar og innsjøar frå landbruk og avløp. For dei fleste av desse vassførekomstane er kunnskapsgrunnlaget for mangelfullt til å velje effektive avbøtande tiltak. I desse tilfella er det problemkartlegging som er tiltaket. Tiltaksstatus i Ryfylke vassområde er vedlagt. Overvaking og problemkartlegging I regi av vassområde/kommunane er følgjande sovervaking gjennomført. Resultata frå undersøkingane har styrka kunnskapsgrunnlaget og vil bli nytta i vassområda sitt vidare arbeid for å betre den økologiske en i vassførekomstane. Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet I ei felles overvaking har Ryfylke og Haugalandet vassområde fått utført ei undersøking av fire innsjøar og 35 stasjonar i elver/bekkar. Målet med undersøkinga har vore å avdekke den økologiske en i vassførekomstar der ein har hatt mistanke om eutrofiering/organisk belastning. For Ryfylke sin del visar resultata at tiltak må til for å løfte vasskvaliteten til god økologisk i mange av lokalitetane. side 5

Samla klassifisering av bekkar og elver ga 3 stasjoner med god økologisk, 9 stasjoner med moderat økologisk, 7 stasjoner med dårlig økologisk, og 5 stasjoner med svært dårlig økologisk. Av vatn blei Nattlandsvatn (Suldal) i Suldal undersøkt. Tilstanden blei her moderat. Økologisk i elvene er basert på undersøkingar av påvekstalger (PIT) og botndyr. I innsjøane har fokus vore på planteplankton, men og vassplanter og fysisk-kjemiske kvalitetselement. Det er Cowi som har utført overvåkinga på oppdrag frå Ryfylke og Haugalandet vassområde. Undersøkinga er finansiert av Fylkesmannen i Rogaland, Rogaland fylkes og dei to vassområda. Vasskoordinator har vore feltassistent i innsjøovervakinga. Innsjøar i Strand Det er gjennomført ei undersøking i Åsvatnet, Nordlandsvatnet og Nordvatnet i Strand. Målet har vore å få kartlagt eventuelle effektar av organisk belastning og eutrofiering. Hovudfokus for undersøkinga har vore på planteplankton i innsjøane, med mål om å skaffe tilstrekkeleg data for å kunne fastsette miljøen etter gjeldande klassifiseringssystem. Totalt konkluderer rapporten frå undersøkinga å gi «god» økologisk i Åsvatnet og Nordvatnet, og «moderat» økologisk i Nordlandsvatnet. IRIS har gjennomført undersøkinga for Strand /Ryfylke vassområde med finansiering frå Rogaland fylkes og Fylkesmannen i Rogaland. Elvemusling i Hjelmelandsvassdraget Tidligare undersøking har vist at vasskvalitet er generelt er tilfredsstillande. Substratet i større parti i elva var likevel ganske dekket av elvemose og grøne trådalger. Tilstanden er eit sikkert teikn på næringstilførsel. Stadvis langs elva mangla kantvegetasjon som gir skygge og lågare temperaturar i vatnet, samt reduserer partikkelavrenning frå tilgrensande areal. Det blir rekna for å vere ein totalbestand på mellom 4.000 og 8.000 av elvemuslingar. Rekruttering skjer, men openbart ikkje ofte. Som tiltak foreslår rapporten mellom anna kantvegetasjon som gir verdifull skygge og bidrar til vasstemperaturen held seg lågare, og bidrar til redusert algevekst og tilslamming med partikler frå tilstøytane produksjonsareal. side 6

Det er Kjell Sandaas (Naturfaglige konsulenttjenester) og Jørn Enerud (Fisk og miljøundersøkelser) som har gjennomført undersøkinga på oppdrag frå Fylkesmannen i Rogaland og Hjelmeland. Andre undersøkingar Det er gjennomført fleire andre aktuelle undersøkingar i vassområde i 2017. Det er mellom anna gjennomført fiskeribiologiske undersøkingar i Ulla og Førreåna (Statkraft), og basisundersøking i Suldalslågen. Vasskraft og revisjon I regional plan for vassforvaltning 1 blir vassdraga Ulla og Førreåna prioritert for vilkårsrevisjon. Røldalsvassdraget som må ha ny konsesjon frå 2022, blir prioritert for kartlegging i tiltaksperioden. Dette har vore viktige saker i vassområde i 2017, både i arbeidsgruppa og i vassområdeutvalet. Revisjonskrav for Ulla-Førre I løpet av året har ein fått utarbeida «Revisjonskrav for Ulla-Førre». Dokumentet er politisk godkjent i dei tre kommunane konsesjonen ligg under (Bykle, Hjelmeland og Suldal) og sendt Norges vassdrag og energidirektorat. I prosessen har ein fått innspel og hatt dialog med myndigheter, organisasjonar og grunneigarar. Ein krevje ei rekkje tiltak som vil kunne betre miljøen i dei regulerte vassdraga, bl a miljøtilpassa vassføring og biotopjusterande tiltak i Ulla, Førreåna og Tysso. Ein krevje og tiltak i Suldalslågen for å betre en for anadrom fisk. Dialog med Hydro Odda og Suldal kommunar har oppmoda aktuelle grunneigarar, organisasjonar og myndigheiter om å koma med innspel til revisjon/ny konsesjon i Røldal Suldal. Oppsummering av dette arbeidet viser blant anna at me i dag har for lite kunnskap om vassførekomstane. Ein må auka kunnskapen om dagens og utgreie tiltak for å kunne nå måla etter regional vassforvaltningsplan og vassforskrifta. Kommunane ønskjer primært ein frivillig avtale med utbyggar med mål om å betra miljøvilkår ved ein ny konsesjon. Alternativet er ein miljørevisjon. 1 «Regional plan for vannforvaltning i vannregion Rogaland 2016-2021» side 7

Møteverksemd Det var ingen møte i vassområde i 2016. I 2017 blei vassområdeutvalet konstituert i møte 12.juni. Etter dette hadde vassområdeutvalet eit fellesmøte med arbeidsgruppa i september. Arbeidsgruppa hadde i tillegg to møter tidligare på året. Referat og andre saksdokument frå møta er tilgjengelege på Ryfylke vassområde sitt område på vannportalen.no 2. Vassområdeutvalet og arbeidsgruppa hadde fellesmøte i september. Her var det og lagt inn ei orientering i felt. Vassdragskoordinator har delteke på følgjande samlingar /konferansar /seminar. Punkt 1 og 4 har dels vore i kraft av anna stilling. 1. Revisjonsseminar, LVK, Oslo 11.januar 2. Landbrukstiltak for elver og vatn på Jæren i vassforskriftsarbeidet, 2.-3. mai 3. Tiltaksseminar, Stavanger 4. mai 4. Vinje-Tokke synfaring, 28.-29. juni 5. Nasjonal vassområdesamling, Tromsø 29.-31. august Hausten 2017 blei det sendt brev til dei mest sentrale kommunane der me inviterte oss sjølv inn i eit politisk møte for å fortelje om vassarbeidet. To kommunar responderte. Møta blir i 2018. Vasskoordinator har vore i eit møte i vassregionutvalet der ein presenterte arbeidet i Ryfylke vassområde. Til møte blei det og laga eit to siders informasjonsark om Ryfylke vassområde (vedlegg). Vasskoordinator har i tillegg deltatt på fleire møte for å drøfte organisering, prosess, arbeidsmåte og konkrete problemstillingar. 1.3 ØKONOMI Vasskoordinator Avtale om arbeidsgivaransvar for vasskoordinator er inngått mellom Suldal og Rogaland fylkes. Gjeld 50 % stilling til og med utgongen av 2019. Kostnadsramma er 400 000,-. Stillinga 2 http://www.vannportalen.no/vannregioner/rogaland/vannomrader/ryfylke/motevirksomhet/2016/ side 8

finansierast i eit spleiselag mellom Rogaland fylkes, staten ved Miljødirektoratet og kommunane i vassområde: Finnøy, Forsand, Hjelmeland, Rennesøy, Sauda, Strand og Suldal. Prosjektregnskap Vassregionutvalet i Rogaland behandla 30.03.2017 sak om fordeling av statlige midlar. Det blei bestemt at kr. 290 000,- blir fordelt til kvart av dei fire vassområda i vassregionen. «Beløpet skal brukes til tiltak eller kartlegging (kunnskapsforbedring), som er prioritert i regionalplan og regionalt tiltaksprogram for vannforvaltning 2016-2021.» Det blei nytta 163 450,- til supplerande undersøkingar av bekkeførekomstar i Hjelmeland, Finnøy og Rennesøy kommunar i 2017 (vedtak 5/17 i vassområdeutvalet). Etter søknad blei det løyvd 79 225,- til dette prosjektet frå Fylkesn sine tiltaksmidlar. Undersøkinga av bekkeførekomstane var ei supplering til begynt overvaking i Ryfylke og Haugalandet vassområde. Denne del av undersøkinga blei finansiert av Fylkesmannen i Rogaland. Som eigendel var vasskoordinator med som feltassistent i undersøkinga av Nattlandsvatnet. Undersøkinga av innsjøar i Strand blei finansiert av Fylkesmannen i Rogaland og Strand. Inntekter 2017 Vassregionutvalet i Rogaland vassområde 290 000 Rogaland fylkes, tiltaksmidlar (undersøking av 79 225 bekkeførekomstar Hjelmeland, Finnøy og Rennesøy kommunar) Rogaland fylkes, tiltaksmidlar (undersøking av Nessavatnet, 117 500 Mosvatnet og Erekjeret /Høletjerna) Utgifter 2017 Undersøking av bekkeførekomstar Hjelmeland, Finnøy og Rennesøy -163 450 kommunar SUM 323 275 Prosjektbudsjett 2018 Etter søknad hausten 2017 blei det frå Fylkesn gitt løyve på 117 500,- til sovervaking av Mosvatnet (Suldal), Nessavatnet (Hjelmeland) og Høletjernet/Eretjeret (Strand) i 2018. Det er tidligare gitt støtte for undersøking av Nessavatnet (20 000,-). Resten finansierast av vassområde (25%) og dei tre kommunane (25%) (vedtak i vassområdeutvalet, sak 11/17). Prosjektet er sendt ut på anbod. Andre prosjekt I samarbeid med Haugaland vassområde og Fylkesmannen i Rogaland vil me få undersøkt ei rekkje sjølokalitetar som me i dag veit lite om. Følgjande lokalitetar er prioritert i Ryfylke vassområde: Bogsfjorden (Suldal), Fårasundet, Hidlesund nord, Hidlesund sør, Nådasundet (Finnøy), Klostervågen og Dysjalandsvågen (Rennesøy). Dette blir i utgongspunktet finansiert av statlege midlar, men det er mogleg anbodrunden vil vise at dette ikkje held heilt inn. Det foreslås difor ein utgiftspost i budsjettet som gir side 9

vasskordinator i samarbeid med arbeidsgruppa rom til å nytte midler til dette og anna kunnskapsinnhenting. Fylkesmannen planlegg undersøking av elvemusling i Ereviksbekken. Arbeidsgruppa vil starte ei lokal kunnskapskartlegging av sjøaure i Ryfylke. Målet er å få ein oversikt over lokalitetar som er nytta, men og potensielle lokalitetar. Resultata frå denne interne statuskartlegginga vil vise om og kva grad det er ønskjeleg med ei større fagleg feltkartlegging av sjøaureproduksjon, vandringshinder og forslag til tiltak. Det er og ønskje om auka kunnskap om ål i vassdraga. Inntekter 2018 Overført frå 2017 323 275 Kommunal eigendel til prosjektet Nessavatnet, Mosvatnet og Erekjeret 68 750 /Høletjerna Overført frå Hjelmeland tidligare vedtekne midlar som skal 20 000 nyttast til Nessavatnet Utgifter 2018 Undersøking av Nessavatnet, Mosvatnet og Erekjeret /Høletjerna - 275 000 Miljøundersøking i Ryfylke vassområde - 137 025 Sum 0 VEDLEGG 1. Informasjonsark om Ryfylke vassområde 2. Tiltaksstatus for Ryfylke vassområde side 10

Ryfylke vassområde Arbeid for betre vassmiljø i Ryfylke Me har mye godt vatn i Ryfylke. I kvardagen nyttar me det til blant anna drikke, matlaging, hygiene og næringsverksemd. Og så likar me å fiske, bade, oppleve og vise tilreisande det spektakulære fjord og fjellandskapet me har med overflod av vatn. Det er nok likevel ikkje slik at alt vatn har ein slik kvalitet me ønskjer. Det vil me gjere noko med. Ryfylke vassområde er eit av fire vassområde i vassregion Rogaland. Innafor området jobbar kommunane og regionale sektormyndigheter med tiltaksgjennomføring, overvaking og samarbeidsprosjekt. Formålet er betre vassmiljø i vassdrag og fjordar. Organisering av arbeidet Vassområdet blir leia av eit vassområdeutval med politisk valde representantar frå kommunane. Odda, Suldal, Sauda, Hjelmeland, Forsand, Strand, Finnøy, Rennesøy, Kvitsøy og Gjesdal, samt Rogaland fylkes. Andre regionale sektormynde deltar etter behov. Organisasjonen har ei administrativ arbeidsgruppe. Arbeidet i vassområdet blir drifta av ein vassområdekoordinator som har kontorstad i Suldal. I Ryfylke er kystvann, innsjø, elv og grunnvatn delt inn i totalt 627 vassførekomstar. Av desse er over 60 % i dag vurdert å ikkje ha ein tilfredsstillande økologisk. Dette er dei viktigaste påverknadskjeldene: Vasskraftregulering Ryfylke er særs viktig som leverandør av vasskraft. Kraftutbygging endrar en til naturen i og rundt vassdraga fordi dei fysiske og kjemiske forholda blir endra. Dette påverkar plante- og dyrelivet, både direkte og indirekte. I dag ser me annleis på dette enn den gong dei store kraftutbyggingane blei vedteke. I samband med revisjon av konsesjonsvilkår er det difor viktig å løfte fram eit godt vassmiljø. Sur nedbør I indre og høgare strøk er påverknadene av sur nedbør ennå merkbar, men i betring. Fortsatt må me kalke enkelte vassdrag. Avrenning frå landbruk Der det er landbruk er vatnet ofte påverka av næringsstofftilførsel. Dette gjeld særleg Ryfylkeøyane. Dette kan gi dårlegare levevilkår for artar som bor i og nær elvene, og det går utover vår oppleving av vassdraga. Fleire tiltak kan gjennomførast for å redusere næringsbelastning. I Rogaland har forvaltninga gode erfaringar med fokus på frivillige tiltak i landbruket, motivasjon og informasjonsarbeid. Andre påverknadar som treng merksemd og tiltak Heimeside: www.vannportalen.no/ryfylke Avløp Påverknad frå industri Spreiing av framande skadelege artar Øydelegging av habitat, t.d. bekkelukking og fjerning av kantvegetasjon

Prioriteringar i vassområdet Påverknadane omtalt på førre side viser kor tiltaksfokus vil vere innafor Ryfylke vassområde. Meir kunnskap, deretter tiltak I svært mange vassførekomstar er miljøen vurdert utan basis i faktiske data. Dette er kunnskapsmanglar som vassforvaltningsplanen peikar på. Det er difor avgjørande at vitskapelege undersøkingar avklarar påverknad og miljø i ein vassførekomst før ein setter inn tiltak. Innhenting av kunnskap er derfor høgt prioritert i den fasen me er i no. I 2017-2018 blir det gjennomført undersøkingar i utvalde område i dei fleste kommunar. Vassregion Rogaland Rogaland fylkes er vassregionmyndighet, og har ansvar for å koordinera oppgåvene som følger av vassforskrifta innafor vassregion Rogalan, og utarbeida ein regional vassforvaltningsplan. Vassforvaltningsplanen blei godkjent i 2016. Denne er utarbeida med grunnlag i vassforskrifta, som er basert på EUs vassrammedirektiv. Arbeidet i vassområdet er direkte knyt til denne planen. Geografisk prioritering Enkelte områder er utpekt til å ha større behov for tiltak/kartlegging enn andre. Prioriterte vassdrag og fjordområder for heilskapleg kartlegging eller tiltaksgjennomføring i Ryfylke vassområde mot 2021: Røldalsvassdraget (Odda og Suldal) Ulla og Førre (Suldal og Hjelmeland) Årdalselva, Steinslandselva, Jøsenfjorden og indre Årdalsfjorden (Hjelmeland) Saudafjorden (Sauda) Espedalselva, Leirangbekken og Erevikbekken (Forsand) Vassmiljø i areal- og samfunnsplanlegginga Vassforvaltningsplanen peikar og på behovet for førebyggande arbeid i kommunane. Overordna areal- og samfunnsplanlegging vil vere den billigaste og mest effektive måten for å bevare eit godt vassmiljø for framtida. Det er derfor viktig at målsetningane i vassforvaltningsplanen blir innarbeida i planar, og at ein aktivt beskyttar vassmiljøet. Miljø i ditt vatn Vann-nett (www.vann-nett.no) er kunnskapsdatabasen for arbeidet med vassforskrifta. Tilgjengeleg informasjon om miljø, påverknad, risikovurdering, tiltak og miljømål for eit bestemt vatn, elv eller fjord finn du der. Økonomisk støtte Vassområder, kommunar og andre kan søka om tilskot til tiltaksarbeidet. Les meir på: www.vannportalen.no/rogaland

Tiltaksstatus i 2017 for Ryfylke vassområde (vedlegg 2 til Årsrapport 2017) www.vannportalen.no/ryfylke

INNHALD 1. Innleiing... 3 2. Ryfylke vassområde... 3 Om vassområdet... 3 Påverknad av vassmiljøet... 4 Miljø... 5 3. Status for kvart tiltaksområde... 7 Vassdragsområde Sauda (037)... 7 Vassdragsområda Suldalsvassdraget (036) og Ulla-Førre (035)... 8 Vassdragsområde Ryfylkeøyene (034)... 11 Vassdragsområde Jørpeland (032)... 15 Vassdragsområde Frafjorden (030)... 18 Kyst og fjord... 18 4. Framande artar... 20 5. Vedlegg... 22 side 2

1. INNLEIING «Regional plan for vannforvaltning i vannregion Rogaland 2016-2021» blei godkjent av Klima og miljødepartementet i juli 2016. I tiltaksprogrammet, vedlagt regionalplanen, framkomme tiltaksprioriteringar. Statusoversikten i dette skrivet gjeld for vassførekomstar der kommunane i Ryfylke vassområde er ansvarlege. Den nasjonale vassdatabasen Vann-nett har i lengre tid låge nede. Den er no lagt over i ny plattform. Alle sektorar, inkludert kommunane i Ryfylke vassområde, skal no vurdere og oppdatere informasjon på eksisterande tiltak kor dei sjølv er satt opp som ansvarleg myndigheit. Tiltaksmodulen skal vere oppdatert innan 1. september. Når databasen ligg føre i ny versjon, vil faktaark (og rapportar) for den enkelte vassførekomst med oppdatert informasjon om mellom anna påverknad, miljømål, og tiltak vere tilgjengeleg. 2. RYFYLKE VASSOMRÅDE Om vassområdet Ryfylke vassområde består av følgande kommunar; Forsand, Strand, Hjelmeland, Rennesøy, Finnøy, Suldal, Sauda og store deler av Gjesdal og Odda. Mindre areal i Bykle, Sirdal og Vinje kommunar inngår også i vassområdet. Totalarealet er om lag 6500 km2, og er dermed det største vassområdet i vassregion Rogaland. Ryfylke utgjør eit tverrsnitt av fylket, frå øyer, skjær, fjordar og dalar til høgfjell. Landskapet i austre del av Ryfylke er dominert av djupe, isolerte dalar med bratte fjordsider. Vassområdet er elles prega av ei rekke fjell til fjord-vassdrag. Dei fleste vassdraga har utspring i skrinne fjellområde med avgrensa bufferkapasitet mot forsuring. side 3

Tabell: Registrerte vassførekomstar i Ryfylke vassområde. SMVF står for sterkt modifiserte vassførekomstar. Dette er regulerte vatn og vassdrag (vasskraft, drikkevatn) og bekkelukking (landbruk, busetnad). Kjelde: Vann-nett (mars -18) Vasstype Tal SMVF Størrelse Kyst 43 0 842 km 2 Grunnvatn 16 0 33km 2 Innsjø 143 53 231 km 2 Elv 419 169 9318 km 2 Påverknad av vassmiljøet Vasskraftregulering, sur nedbør og avrenning frå landbruket er dei tre største menneskapte påverknadane av vassmiljøet i Ryfylke. Tabell: Her kan ein sjå dei største påverknadane på vassmiljøet i Ryfylke samanlikna med Rogaland elles. Påverknad er vist i rekkefølge frå størst til mindre del. Påverknad som har ein fordeling på >10% av vassførekomstane er vist med blå farge. Fordeling på 5-10 % er vist med lys blåfarge, og fordeling på <5% er vist med kvit farge. Kjelde: «Regional plan for vannforvaltning i vannregion Rogaland.» Nr Vannregion Rogaland Jæren vannområde Dalane vannområde Ryfylke vannområde Haugalandet vannområde 1 Sur nedbør Avrenning fra landbruk 2 Fysiske inngrep med vannføringsendring 3 Avrenning fra landbruk 4 Avløp fra spredt bebyggelse 5 Avrenning fra byer/tette flater Fysiske inngrep med vannføringsendring Avløp fra spredt bebyggelse Avrenning fra byer/tette flater Punktutslipp fra renseanlegg / avløp Sur nedbør Fysiske inngrep med vannføringsendring Avrenning fra landbruk Punktutslipp fra industri Avløp fra spredt bebyggelse Fysiske inngrep med vannførings endring Sur nedbør Avrenning fra landbruk Avløp fra spredt bebyggelse Fremmede arter. Punktutslipp fra renseanlegg / avløp Sur nedbør Avrenning fra landbruk Avløp fra spredt bebyggelse Avrenning fra annen diffus kilde Fysiske inngrep med vannføringsendring 6 Avrenning fra industri 7 Punktutslipp fra renseanlegg/avløp side 4

Vasskraftregulering I Ryfylke er store delar av vassdragsnaturen nytta til vasskraft. Små kraftverk og større kraftutbyggingar endrar en til naturen i og rundt vassdraget fordi dei fysiske og kjemiske forholda blir endra. Dette påverkar plante- og dyrelivet, både direkte og indirekte. Langtranportert forureining Sur nedbør er ein av dei vesentlegaste påverknadane på vassmiljøet i Ryfylke. Lav ph i vassdrag medfører risiko for fiskedød og store endringar i økologisk miljø ved at artsamansetning av botndyr, zooplankton og vassplanter blir endra. Fleire stader blir det gjennomført kalking i nasjonal regi. Tiltak for å redusere påverknad frå sur nedbør, må i stor grad løysast gjennom internasjonalt arbeid og avtaler om utslippsreduksjonar på tvers av landegrenser. Eksisterande tiltak for å redusere dei negative effektane av sur nedbør, prioriterast gjennom nasjonal handlingsplan. Avrenning frå landbruk Der det er landbruk er vatnet ofte negativt påverka. Jordbruksdrift fører til avrenning av næringsstoff og større tap av jord samanlikna med skog og utmark. Slik avrenning bidrar til auka næringsstofftilførsel, algeoppblomstring og tilslamming av elver og bekkar, som igjen påverkar leveog oppvekstvilkår for fisk og andre artar i vassdraga. Plantevernmiddel som nyttast i jordbruket blir og funne i vassmiljøet, med ulik grad av giftighet og påverknad. Anna påverknad som treng merksemd Avløp Påverknad frå industri Spreiing av framande skadelege artar Øydelegging av habitat, t.d. bekkelukking og fjerning av kant-vegetasjon Miljø Hovudformålet etter vassforskrifta er å beskytte og ha ein bærekraftig bruk av vatnet i Norge. Der en ikkje oppnår god i dag, er hovudregelen at miljøforbetrande tiltak skal vurderast og settast i verk. Der en er god, men står i risiko for å bli dårlegare, skal førebyggande og beskyttande tiltak vurderast. Vassforskrifta har som mål at alle vassførekomstar minst skal oppretthalde eller oppnå god i tråd med standardiserte kriterier. Økologisk er basert på til biologiske indikatorar, og deles inn i 5 sklasser frå svært god til svært dårlig, som vist i figur under. side 5

Figur: Dei fem sklassane etter vassforskrifta. Tabellen under viser økologisk for alle vassførekomstar i vassregion Ryfylke. Som ein kan sjå er det mange av førekomstane som er sklassifisert med middels eller lav pålitelegheit. Dette betyr at klassifiseringa er satt på bakgrunn av ein påverknadsanalyse, ikkje utifrå undersøking i felt. Vassforvaltningsarbeidet skal vere kunnskapsbasert. Det er difor avgjørande at det er avklart kva som er miljø og påverknad i ein vassførekomst før ein setter inn tiltak. I Ryfylke vassområde har difor kunnskapsoppbygging vore sentralt i den fasen me er i no. Tabell: Økologisk i Ryfylke vassområde, alle overflatevatn. Data er henta frå vann-nett januar 2018, men er ikkje oppdatert med resultat frå undersøkingar frå 2016 og 2017. 75 % av vassførekomstane har miljømål om å oppnå god innan 2021. Resterande 25 % har fått utsett frist til 2022-2027 etter 9 i vassforskrifta (vann-nett). Sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF) skal oppnå godt økologisk potensial. Status for økologisk potensial for SMVF i Ryfylke er gitt i tabell under. Også her kan ein sjå at potensiale er satt ut i frå ein påverknadsanalyse. For å finne det økologiske potensialet (GØP) blir det naudsynt med utgreiingar. side 6

Økologisk potensiale i Ryfylke vassområde for alt overflatevatn som er sterkt modifiserte (SMVF). Data er henta frå vann-nett januar 2018. 3. STATUS FOR KVART TILTAKSOMRÅDE Under er det gitt vassdragsvise samanstilling av vassførekomstar der kommunane i Ryfylke vassområde er ansvarlege for tiltak. Vassdragsområde Sauda (037) Dei største elvene i dette vassdragsområdet er Saudavassdraget og Nordelva. Begge renn ut i Sauda sentrum og i enden av Saudafjorden. Resterande er mindre elver og bekkefelt som renn ut på begge sider av Saudafjorden. Saudavassdraget består av to større elver, Slettedalselva og Storelva, som begge har sitt utspring på Røldalsfjellet i Odda. Vassdraget er betydelig utbygd til vasskraftformål. Det er gjennomført sundersøkingar referert i tabell nedanfor. Nordelva oppnår ikkje god. Tiltak må her settast inn i avløpssektoren, i første omgang ei nærare problemkartlegging. Fokus på informasjon, balansegjødsling og etablering av kantsoner kan være aktuelle tiltak der landbruket er årsak til påverknad. Namn Id. nr Kommune Nordelva/Åbøelva 037-8-R Sauda Økologisk (Pålitelegheit) Dårleg Miljømål 2021 Godt økologisk potensial Påverknad/ årsak Avløp frå spreidd busetnad (middels grad) Status for tiltak og overvaking forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2017 1. To stasjonar: Ansvar og kostnader Sauda k. 1 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. side 7

Svandalen 037-69-R Sauda og Etne God økologisk Avløp frå hytter (liten). Avrenning frå beite og eng (middels). Sur nedbør (middels). 1. Espedalen-dårleg 2. Sentrum- moderat Undersøkt i 2017 2. Botnfauna= God. Påvekstalger= Sauda k. Bekken innover Birkeland 037-71-R Sauda God God økologisk Avrenning frå fulldyrka, beite og eng (middels). Undersøkt i 2017 3. Endra frå moderat og låg pålitelegheit til god og høg pålitelegheit. Sauda k. Sauda sentrumsnære bekkar 037-72-R Sauda Lav God økologisk 9 Utsatt frist Bekkelukking Undersøkingar må gjennomførast for å finne for bekkelukking Sauda k. Vassdragsområda Suldalsvassdraget (036) og Ulla-Førre (035) Suldalsvassdraget ligg i Suldal og Odda, og omfattar innsjøar, elver og bekkar med utløp i Hylsfjorden, Sandsfjorden og Lovrafjorden. Vassdragsområdet omfattar fleire vassdrag og sidevassdrag. Det mest kjente er Suldalsvassdraget, det mest vassrike vassdraget på Vestlandet. Ulla-Førre anlegga blei ferdigstilt i 1976-88. Utbygginga nyttar vasskrafta i vassdraga Ulladalsåna, Førreåna, Suldalsvassdraget og mange mindre elver og bekkar. Suldalslågen fekk nytt manøvreringsreglement i 2012. Suldal, Hjelmeland og Bykle har i 2018 stilt krav til NVE om vilkårsrevisjon av Ulla-Førre. Ein har mellom anna stilt krav om miljøtilpassa vassføring og biotopforbetrande tiltak i Ulla og Førreåna, mens ein har stilt krav om biotopforbetrande tiltak i Suldalslågen. 2 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. 3 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. side 8

Røldal-Suldal (Hydro) skal ha ny konsesjon innan 2022. Odda og Suldal kommunar har starta arbeidet med å sjå på kva krav ein skal stilla til miljøforbetringar, blant anna til Roalkvamsåna og Brattlandsdalselva. I første omgang må ein skaffe til veie kunnskap om vassførekomstane og det økologiske potensialet. Det er gjennomført sundersøking i Nattlandsvatnet og i bekken ved Bergjord & Nerheim. Begge har ein moderat økologisk. Nattlandsvatnet oppnår god i forhold til planteplankton, undersøkinga viser at det er nivået av total fosfor som trekker vurderingane ned. Vatnet har dermed potensiale til å oppnå god økologisk ved å redusere tilførslar av næringssalter. Fokus på informasjon, balansegjødsling og etablering av kantsoner kan være aktuelle tiltak. Namn Id. nr Kommune Bergjord & Nerheim 036-191-R Suldal Økologisk (Pålitelegheit) Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking Godt økologisk potensial 9 Utsatt frist Avrenning frå fulldyrka mark (middels grad). Bekkelukking (liten grad). 2017 4 : Botndyr= god. Påvekstalger:. Ansvar og kostnader Suldal k. Mosvatn 036-1872-L Suldal Middels Godt økologisk potensial 9 Utsatt frist Avløp Nytt reinseanlegg satt i drift i 2017. Mange hytter er ikkje tilkopla. Tilstandsundersøking planlagt i 2018. Suldal k. Nattlandsvatnet 035-24205-L Suldal Godt økologisk potensial 9 Utsatt frist Avrenning fulldyrka mark (middels). Avløp frå spreidd busetnad (middels) 2017 5. Målingane viser at det er tot-p som trekker en ned. Elles god. Suldal Førreåna nedre 035-59-R Hjelmeland Ulladalsåna nedre 035-49-R Hjelmeland, Suldal Lav Dårleg Godt økologisk potensial 9 Utsatt frist Godt økologisk potensial 9 Utsatt frist Hydrologiske endringar utan minstevassføring (stor grad) Hydrologiske endringar utan minstevassføring (stor grad) Det blir gjennomført undersøkingar i vassdraga etter pålegg frå Miljødirektoratet. Rapportering i 2018. Kommunane har i 2018 stilt krav om revisjon av konsesjonsvilkår. 4 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. 5 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. side 9

Hjelmelandsåna og Hetlandsåna Steinslandsvatnet, Hetlandsvatnet og Riskadalsvatnet er etter undersøkingar gitt en god eller svært god økologisk. Det er elvemusling i Husstølsåna og Fisteråna. Det er gjennomført ein statusundersking for begge i seinare år. I Husstølsåna er totalbestanden anslått til å ligge mellom 4.000 og 8.000 individ. Rekruttering skjer, men openbart ikkje ofte. Av lokale tiltak er det foreslått at ein må vurdere å hindre nedslamming av substratet og beskytte kantvegetasjon. I Fisteråna er det berekna å vere om lag 4000 individ. Av lokal tiltak blir det her foreslått betring av substratkvalitet for dei yngste og sikring av vassdekking for dei eldste muslingane. I Fisteråna er det behov for å finne eigna tiltak mot kunstig fiskevandringshinder som fører til at fisk blir stoppa nær utløp Namn Id. nr Kommune Steinslandsvatnet 035-22986-L (Hjelmeland) Økologisk (Pålitelegheit) Svært god Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking GØT -avrenning landbruk -renseanlegg Undersøkt i 2015: Endra frå moderat og låg pålitelegheit til svært god og høg pålitlighet 6. Ansvar og kostnader Hjelmeland k. Husstølåna 035-7-R Hjelmeland Udefinert GØT Tiltak for å øke rekruttering av elvemusling. Bestand av elvemusling ligger inne på kultiveringsanlegg. Undersøking av førekomsten av elvemusling i 2017. 7 Miljødir. Hjelmeland Hetlandsvatnet 035-1859-L Hjelmeland God God økologisk 9 Utsatt frist Avrenning frå fulldyrka mark (middels) Undersøkt i 2015: Endra frå moderat og låg pålitelegheit til god og høg pålitlighet 8. Hjelmeland k. 6 Åge Molversmyr 2015: Overvåking av innsjøer i Strand og Hjelmeland r i 2015. International Research Institute of Stavanger, rapport IRIS-2015/219 7 Sandaas, K. og Enerud, J. 2017. Utbredelse og bestandsstatus for elvemusling Margaritifera margaritifera i Hjelmelandsvassdraget 2017. Hjelmeland, Rogaland fylke. Rapport, 14 sider. 8 Åge Molversmyr 2015: Overvåking av innsjøer i Strand og Hjelmeland r i 2015. International Research Institute of Stavanger, rapport IRIS-2015/219 side 10

Diffus avrenning frå spreidd busetnad (liten) Vassinntak for fiskeoppdrett (liten) Fisteråna 035-1-R Dårleg Lav (?) God økologisk 9 Utsatt frist Dammar, barriere og sluser for anna aktivitet (stor grad) Hydrologiske endringar med minstevassføring (middels) Undersøking av status for elvemusling. 9 Riskadalsvatnet 033-23044-L Svært god.. God økologisk Avrenning fulldyrka mark (liten) Tilstandsundersøkt i 2015: Endra frå moderat og låg pålitelegheit til svært god og høg pålitelegheit 10. Hjelmeland k. Vassdragsområde Ryfylkeøyene (034) Området omfattar øyane i Finnøy, Rennesøy og Hjelmeland kommunar. Eit bekkefelt frå Stavanger er også omfatta. Kvitsøy er ein del av vassdragsområdet, men der er ingen vassførekomstar i risiko. Nedbørsfelta er i hovudsak små bekkefelt med avrenning direkte til sjø. Nokre av bekkefelta har innsjøar. Hovudpåverknad er vurdert å være avrenning frå landbruksareal, men og avløp frå spreidd busetnad. Det har vore gjennomført sundersøkingar i ei rekkje lokalitetar dei siste åra. Generelt visar resultata at den økologiske en ikkje er tilfredsstilande. Tiltak må til. Det er behov for auka innsats for å hindre næringsavrenning frå landbruket, gjennom regionale tilskotsordningar. Det bør truleg fokuserast på større bredde på kantsonene og balansegjødsling. Behov for renseparkar eller andre hydrotekniske tiltak bør vurderast. Frivillige miljøavtalar. 9 Kålås, S. m.fl. 2014: Undersøking av elvemusling i Fisteråna i 2013. Rådgivende biologer rapport 1866. 10 Åge Molversmyr 2015: Overvåking av innsjøer i Strand og Hjelmeland r i 2015. International Research Institute of Stavanger, rapport IRIS-2015/219 side 11

Rennesøy omfattast frå vekstsesongen 2018 av tilskotsordninga miljøvennlig spreiing av husdyrgjødsel (Regionalt miljøprogram). Ordninga vil kunne ha betydning i arbeidet med reduksjon av næringsavrenning. Finnøy bør og vere del i denne ordninga. Nyleg lekkasje av husdyrgjødsel på grunn av svakhet i ein gjødselport aktualiserer behovet for status på det tekniske anlegget. Rennesøy vil sjå på muligheiter for å gi tilbod til bøndene om sjekk av kvalitet på gjødselport. Namn Id. nr Kommune Kota 034-25-R Hjelmeland Vatlandsvatnet, Kylevatnet og Jørstadvatnet bekkefelt 034-23-R Finnøy Bekk frå Nesheimsvatnet 034-11-R Finnøy Halsnøy bekkefelt 034-14-R Finnøy Kyrkjøy og Bjergøyna bekkefelt 034-16-R Finnøy Talgje bekkefelt 034-17-R Finnøy Økologisk (Pålitelegheit) Dårleg.. Dårleg Dårleg Svært dårleg Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking 9 Utsatt frist Avrenning frå beite og eng God God God God God Avrenning fulldyrka mark Avrenning frå beite og eng Avrenning frå beite og eng Bekkelukking Avrenning frå beite og eng Bekkelukking Avrenning frå beite og eng Bekkelukking 2017 11. To prøvestasjonar, oppstrøms og nedstrøms Kotatjønn. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 12. To stasjonar. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 13. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 14. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 15. To stasjonar forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 16. To stasjonar. Ansvar og kostnader Hjelmeland k. Finnøy k. Finnøy k. Finnøy k. Rennesøy k. 11 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. 12 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 13 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 14 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 15 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 16 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport side 12

Fogn bekkefelt 034-21-R Finnøy Bekk mellom Hanasand og Eltarvåg 034-29-R Rennesøy Rennesøy og Austre Åmøy bekkefelt 034-28-R Rennesøy, Stavanger Botndyr gir god til svært dårleg. God Avrenning frå beite og eng Bekkelukking forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 17. To stasjonar. 9 Utsatt frist Skytebane 2017 18. Botndyrindex gir god. Det er likevel om lag 10 gangar høgare verdiar av bly og antimon i forhold til referansebekk i aust. 9 Utsatt frist Middels: Avløp frå spreidd busetnad Avrenning frå fulldyrka mark Bekkelukking forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 19 (1-4) og 2017 20 (5-7). Sju prøvestasjonar: 1. Bekk ved Sørbø dårleg 2. Bekk v/vågedal svært dårleg 3. Bekk v/ Hodne - moderat 4. Bekk v/dale - moderat 5. Vikekleiva moderat 6. Asmarvikstemmen moderat 7. Hådnafjell dårleg Rennesøy k. Rennesøy Rennesøy Bekkefelt Finnøy, Reilstad Nærland 034-19-R Finnøy til svært dårleg. 9 Utsatt frist Middels: Avløp frå spreidd busetnad Avrenning frå fulldyrka mark forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015 21 (1-2) og i 2017 (3-7) 22. Sju prøvestasjonar: 1. Sævheim - dårlig 2. Nådatræ - moderat Finnøy 17 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 18 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. 19 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 20 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport 01-2018 21 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 22 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport 01-2018 side 13

Bekkelukking 3. Reilstad Nærland svært dårleg 4. Utløp Lauvsnesvatn -moderat 5. Utløp Haukjevatndårleg 6. Flesjåbekken dårleg 7. Hesbybekken svært dårleg Fiskeåna Fiskåna er et lite vassdrag i Strand. I tillegg omtales nærliggande bekk frå Holtavatnet. Det er funne elvemusling nedstrøms Vostervannet. Strand fekk tidlig tilslutning frå fylkesmannen til prøvetaking i Vostervatnet 2013/2014, der konklusjonen var moderat, dvs. at vi må gjer tiltak for å minske avrenning til vassdraget. 2016 viser framleis moderat. Tiltak her er å reparere ein reinsepark og ein fangdam på Voster, vidare må ein informere om spreiingssoner og tidspunkt for spreiing. Tiltak kan vere større gjødsellager på enkelt bruk, men også oppretthalde god beplanting rundt vatnet. Fleire reinseparkar kan vere aktuelle i tilløpsbekkar. Holtavatnet er klassifisert til moderat. Her må ein informere om spreiingssoner og tidspunkt. Strand ved landbruk må få Holtavatnet inn i RMP ordninga, slik at bøndene kan få kompensasjon. Beplanting vil her vere til stor nytte. Namn Id. nr Kommune Tilløpsbekker Vostervatnet 033-116-R Strand Økologisk (Pålitelegheit) Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking 9 Utsatt frist Avrenning frå fulldyrka mark forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015. 23 Ansvar og kostnader Strand k. Holtavatnet bekk 033-131-R Strand 9 Utsatt frist Avrenning frå fulldyrka mark forhold til Strand k. 23 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport side 14

Vostervatnet 033-1679-L Strand God Liten grad: Avrenning frå fulldyrka mark Avrenning frå spreidd busetnad eutrofiering/organisk belastning i 2015. 24 2015 25 og 2016 26. Strand k Vassdragsområde Jørpeland (032) Vassdragsområdet omfattar i hovudsak Jørpelandselva, Tauelva og diverse bekkefelt mot sjø i Forsand og Strand kommunar. Bekkefelt Tau (til Bjørheimsvatnet, Krossvatnet og Nordvatnet) er klassifisert til moderat. Her må ein informere om spreiingssoner og tidspunk. Bjørheimsvatnet vart i 2016 klassifisert til god, ein må her vere varsam med kva tiltak ein godkjenner, skal ein oppretthalde en. Godt informasjonsarbeid er viktig. Norlandsvatnet, Åsvatnet og Nordvatnet vart i 2017 klassifisert i rapport frå IRIS. Nordlandsvatnet vart klassifisert til moderat, dei andre vatna kom ut i god. Nordlandsvatnet må ein inn med tiltak som beplanting, informasjon om spreiings soner og spreiings tidspunkt. Det er for fleire bruk godkjent eksternt gjødsellager for å auka kapasiteten og tilpassa spreiingstidspunkt, dette vil vere til stor nytte for arbeidet med avrenning til Nordlandsvatnet. Finansiert 50% av fylkesmannen i Rogaland og 50% av fylkesn. Skarbekken og Fjellsånå vart i 2017 klassifisert i rapport frå COWI. Skarbekken kom ikkje særleg godt ut, den vart klassifisert til dårleg. Her må ein inn å få kartlagt avløp frå bustader, det er ikkje avrenning frå landbruk som er hovudårsaken i dette vassdraget. Kartlegging er tiltak nr.1 som må utførast av n, tiltak må inn i planarbeidet til IVAR. Det same gjeld for Fjellsånå, avløp er hovudutfordring også her. Høletjørna og Erekjeret står for tur til å verte svurdert, arbeidet startar våren 2018, rapport truleg ferdig i desember 2018. Det er miljøtiltak for å hindre spredning og påverknad frå Ørekyt. Miljødirektoratet har tiltak for å auke rekruttering av elvemusling. Bestand av elvemusling ligg inne på kultiveringsanlegg. 24 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 25 Schartau, A.K. mfl. 2015: Utprøving av system for basisovervåking i henhold til vannforskriften. Resultater for utvalgte innsjøer 2014. Rapport Miljødirektoratet M-364 26 Schartau, A.K. m.fl. 2017. ØKOFERSK: Basisovervåking av utvalgte innsjøer 2016. Overvåking og klassifisering av økologisk iht vannforskriften. Rapport Miljødirektoratet M-758 2017, 175 s side 15

Namn Id. nr Kommune Bekkefelt Tau 032-58-R Erekjeret og Høletjørna 032-53-R Strand Bjøreimsvatnet 032-1680-L Strand Økologisk (Pålitelegheit) Middels Svært god Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking God Utsatt frist 9 Utsatt frist 9 Avrenning fulldyrka mark (middels) Avløp frå spreidd busetnad (liten) Avrenning frå fulldyrka mark Avrenning frå fulldyrka mark Fremmede arter: Ørekyt og karpe (kilde?) forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015. 27 Tre stasjonar: 1. Tauåna moderat 2. Bekk frå Nordvatnet moderat 3. Bekk frå Kvam til Bjøreimsvatnet god Planlagt sundersøking i 2018. Ansvar og kostnader Strand Strand Undersøkt i 2015 28. Strand k. Nordvatnet 032-23082-L Strand Holtabekken 032-21-R Strand God God Utsatt frist 9 God avrenning frå fulldyrket mark Diffus avrenning frå fulldyrket mark (liten grad) Undersøkt i 2017 29. NB. Jfr Vann-nett er det kjemisk svært dårleg (bly). Kjelde? forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015. 30 Strand k. Strand k. Skarbekken 032-37-R Dårleg God Avrenning tettstad. Fiskevandringshind er. forhold til Strand k. 27 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 28 Åge Molversmyr 2015: Overvåking av innsjøer i Strand og Hjelmeland r i 2015. International Research Institute of Stavanger, rapport IRIS-2015/219 29 Åge Molversmyr 2017: Overvåking av innsjøer i Strand i 2017. International Research Institute of Stavanger, rapport 2017/298. 30 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport side 16

Fjellsåna 032-39-R Strandaåna 032-55-R Strand Nordlandsvatnet 032-55-R Strand Bekker i Strand til sjø 032-56-R Åsvatnet 032-23097-L Strand God God Anna pga ørekyt? God God Nordlandsvatnet er del av Strandåna 9:Utsatt frist av tekniske årsaker God Avløp frå spreidd busetnad. Framand art: Ørekyt Avrenning frå jordbruk Avrenning frå jordbruk Avrenning frå beite og eng. Ørekyt. eutrofiering/organisk belastning i 2017 31. Gjennomført sundersøking i forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2017 32. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015. 33 Statens vegvesen har i 2017 utbetra kulvert under RV13 for å betre fiskeoppgangen. forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2017 34 forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2015. 35 Tre stasjonar: 1. Fossabekken god 2. Brekkebekenmoderat 3. Bekk Alsvik moderat forhold til eutrofiering/organisk belastning i 2017 36 : Endra frå moderat og låg pålitelegheit til god og høg pålitlighet. Strand k. Strand Strand k. Strand k. 31 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport 01-2018 32 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport 01-2018 33 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 34 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. 35 Kaurin, M. og Langelo, G.F. 2015: Problemkartlegging i landbrukspåvirkede elver i Rogaland. Rambøll miljørapport 36 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. side 17

Leirangbekken 032-29-R Erevik 032-47-R God Svært god Middels 9 Utsatt frist Avløp spreidd busetnad (middels) Avrenning frå fulldyrka mark (middels) God Diffus avrenning frå beite og eng (liten grad Tilstandsundersøkt i 2017 37 i forhold til eutrofiering. Treng statusoppdatering og tiltaksprioritering for elvemuslingsførekoms tar. Forsand k. Fylkesmannen Uavklart Tiltak for å auke rekruttering av elvemusling Vassdragsområde Frafjorden (030) Namn Id. nr Kommune Espedalsåna 030-51-R Økologisk (Pålitelegheit) Udefinert Lav Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking God Fysisk endring grunna anna ingeniørverksemd (middels) Det er foreslått problemkartlegging, fysisk endring av elveløp (vann-nett) Ansvar og kostnader Uavklart Sur nedbør (middels) Diffus avrenning frå beite og eng (middels) Kyst og fjord Det er hovudsakleg dei meir innestengte fjordsystema som ikkje har tilfredsstillande miljø 37 Værøy, N. og Torgersen, P. m.fl. 2017: Overvåking av innsjøer og elver i Ryfylke og Haugalandet vannområder 2017. Cowi rapport. side 18

Namn Id. nr Økologisk Miljømål 2021 Påverknad/ årsak Status for tiltak og overvaking Ansvar og kostnader Kommune (Pålitelegheit) Fårasundet 0242020802-C Finnøy Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Stor: -anna diffus kjelde Planlagt sundersøking i 2018 Finnøy k. Fylkesmannen Hidlesund nord 0242020801-1-C Finnøy Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Middels: -spreidd avløp, hytter Planlagt sundersøking i 2018 Finnøy k. Fylkesmannen Liten: -avrenning landbruk Hidlesund sør 0242020601-2-C Finnøy Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Middels: -spreidd avløp frå hytter Planlagt sundersøking i 2018 Finnøy k. Fylkesmannen Nådåsundet 0242020602-2-C Dårleg 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Middels: -avrenning landbruk -spreidd avløp Planlagt sundersøking i 2018 Finnøy k. Fylkesmannen Klostervågen 0242010402-C Rennesøy Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Middels: -avrenning landbruk, -spreiddd avløp Planlagt sundersøking i 2018 Rennesøy k Fylkesmannen Dysjalandsvågen 0242010401-1-C Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Middels: -avrenning landbruk Planlagt sundersøking i 2018 Rennesøy k. Fylkesmannen Håsteinsfjorden mot Kvitsøy 0242010101-2-C Høy 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Liten: -reinseanlegg -fiskeoppdrett Fylkesmannen Kvitsøyfjorden 0242010401-2-C Dårleg kjemisk 9:Utsatt frist, uforholdsmessig kostnadskrevend e Liten - renseanlegg Botnefjorden 0242011102-C Strand God God Middels grad: - Diffus avrenning frå byer/tettsteder - Punktutslipp frå industri Strand k. side 19

Årdalsfjord-indre 0242020501-C Svært dårleg 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Stor grad: -Diffus avrenning frå industri Hjelmeland k. Strand k. Fylkesmannen - Punktutslepp frå reinseanlegg 2000 PE Bogsfjorden 0242030602-C Suldal Lav 9:Utsatt frist av tekniske årsaker Diffus avrenning frå anna landbrukskjelde (middels) Diffus avrenning frå spreidd busetnad (middels) Det er bygd reinseanlegg. Planlagt sundersøking i 2018 Uavklart (terskelfjord) 4. FRAMANDE ARTAR Det er viktig at framande arter ikkje får spreie seg. Informasjon er eit viktig tiltak. Hybridfrosk Innført til Finnøy frå Polen i 2003. Er blitt talrik i mange lokalitetar. Er svartlista (høy risiko). Jfr artsdatabanken : «Så lenge hybridfrosken på Finnøy ikke spres av mennesker til fastlandet, representerer ikke arten noen trussel for norske amfibier.» Les meir hjå artsdatabanken. Bekkerøye Finst i fleire lokalitetar i Sauda, Suldal, Hjelmeland, Strand, Forsand og Gjesdal etter tidligare utsettingar. Er ikkje svartlista (lav risisko). Arten er på landsbasis i tilbakegang. Det er forventa at nedgangen vil fortsette. Kart og meir informasjon om lokalitetane finn du her (artsdatabanken). Les meir hjå artsdatabenken. side 20

Karpe Karpe er registrert i Bjøreimsvatnet i Strand. I følgje artsdatabanken er dette ein «fremmed art som en antar reprodsuerte i Norge før 1800, og omfattes pr definisjon derfor ikke av Svartelisten for 2012». Kart og meir informasjon om lokalitetane finn du her (artsdatabanken). Faktaark om karpe (artsdatabanken) Ørekyt (regionalt framand) Etter artskart (artsdatabanken) finst arten i Rødstjørna i Sauda og Dalavatnet og Åsvatnet i Strand. Kart og meir informasjon om lokalitetane finn du her (artsdatabanken). Faktaark om ørekyt (artsdatabanken). Sørv (regionalt framand) Funne i Bjøreimsvatnet og Krossvatnet i Strand. Kart og meir informasjon om lokalitetane finn du her (artsdatabanken). side 21

5. VEDLEGG Kart over vasskvalitet. side 22

Regionalt tiltaksprogram for Vannregion Rogaland (2016-2021) D) Ryfylke vannområde 131