STYREMØTE I HELSE BERGEN HF 22. FEBRUAR 2017 KL FINSTUEN BIKUBEN KONFERANSESENTER HAUKELAND UNIVERSITETSSJUKEHUS

Transkript

1 STYREMØTE I HELSE BERGEN HF 22. FEBRUAR 2017 KL FINSTUEN BIKUBEN KONFERANSESENTER HAUKELAND UNIVERSITETSSJUKEHUS

2 INNKALLING TIL STYREMØTE I HELSE BERGEN HF STAD: Finstuen, Bikuben konferansesenter MØTETIDSPUNKT: 22. Februar 2017, kl GÅR TIL: Styremedlemmer Signy Midtbø Riisnes Ivar Eriksen Bjørn Østbø Anne-Margrete Bollmann Mona Haugland Hellesnes Arvid Langeland Irene Hopsdal Karen-Anne Stordalen Geir Arne Sunde Linda Karin Gangstøe Inge Aareskjold Fiskvik Nestleiar Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Varamedlem Leiar i Brukarutvalet Styremøte er ope for publikum og presse til styresak 21/17 etter dette vert møtet lukka Bergen, Helse Bergen HF Svein Gjedrem Styreleiar Postadresse: Helse Bergen HF Postboks Bergen Elektronisk adresse: postmottak@helse-bergen.no Besøksadresse: Haukelandsveien Bergen Generell informasjon: Sentralbord: Org.nr:

3 SAKLISTE UNDERLAG Sak 12/17 A Godkjenning av innkalling og dagsorden Vedlagt Sak 13/17 A Godkjenning av protokoll Vedlagt Sak 14/17 O Administrerande direktør si orientering Vedlagt Sak 15/17 O Rapport frå verksemda Vedlagt Sak 16/17 O Årleg gjennomgang av selskap som Helse Bergen har eigardel i Vedlagt Sak 17/17 A Høyringsutsegn om Kvinnsland-utvalet sin rapport «Organisering og styring av spesialisthelsetenesta» Vedlagt Sak 18/17 A Svar på høyring om prosjektrapport om Odda sjukehus Vedlagt Sak 19/17 O Kunngjering av val av styremedlemmer valt av og blant dei tilsette til styret i Helse Bergen HF Vedlagt Sak 20/17 O Prosjekt for utforming av strategiplan Vedlagt Sak 21/17 O Eventuelt Skriv og meldingar Vedlagt - Årshjul for styret i Helse Bergen Protokoll frå styremøte i Helse Vest Høring, NOU 2016: 13 Samvittighetsfrihet i arbeidslivet - Brev frå Helse- og omsorgsdepartement - Vurdering av søknader om nasjonale tjenester 2017 Styret sitt kvarter Lukka møte: Saksdokumenta er unntatt offentlegheit iht. offentleglova 15 og 23 Sak 22/17 O Anke Anger avtalen Vedlagt til styre Saksdokumenta er unntatt offentlegheit iht. offentleglova 18 og 23 Sak 23/17 O Orientering om sak til behandling i Borgarting Lagmannsrett Vedlagt til styre Postadresse: Helse Bergen HF Postboks Bergen Elektronisk adresse: postmottak@helse-bergen.no Besøksadresse: Haukelandsveien Bergen Generell informasjon: Sentralbord: Org.nr:

4 PROTOKOLL FRÅ STYREMØTE I HELSE BERGEN HF STAD: Finstuen, Bikuben konferansesenter MØTETIDSPUNKT: , kl Styremøtet var ope for publikum og presse DELTAKARAR FRÅ STYRET Svein Gjedrem Signy Midtbø Riisnes Bjørn Østbø Mona Hellenes Anne-Margrete Bollmann Arvid Langeland Geir Arne Sunde Irene Hopsdal Karen-Anne Stordalen Leiar Nestleiar Styremedlem Styremedlem Styremedlem Styremedlem Styremedlem Styremedlem Styremedlem FORFALL Ivar Eriksen Styremedlem DELTAKARAR FRÅ ADMINISTRASJONEN Eivind Hansen Anne Sissel Faugstad Clara Gjesdal Lasse Hatletvedt Administrerande direktør Viseadministrerande direktør Viseadministrerande direktør Referent 1

5 Sak 01/17 A Godkjenning av innkalling og dagsorden Vedtak [samrøystes] Innkalling og dagsorden vart godkjent. Sak 02/11 A Godkjenning av protokoll frå styremøtet 16. desember 2016 Vedtak [samrøystes] Protokollen vart godkjent Sak 03/17 O Administrerande direktør si orientering 1. Rapportering tilsynssaker Ingen kommentarar. 2. Orientering om relevante lover, forskrifter og styremaktskrav Ingen kommentarar. 3. Oversikt over aktuelle høyringar Til oppfølging: Høyring om Odda sjukehus vert lagt fram for styret 22. februar 2017 samstundes med høyringa om Kvinnsland-utvalet. Styret ønskjer å få vite meir om Helse Bergen sitt svar på høyringa om «Samvittighetsfrihet i arbeidslivet» på neste styremøte. 4. Saker til oppfølging etter styremøtet Administrasjonen vil arbeide vidare med å finne data om pasientbelegg i helgene og informere på neste styremøte. 5. Helsecampus Årstadvollen orientering om initiativ Ingen kommentarar. 6. Idrettscampus Bergen 2

6 Ingen kommentarar. 7. Oppdrag og tale frå helseministeren Til oppfølging: Styret ønskjer ein gjennomgang om samspelet mellom private avtalespesialistar og spesialisthelsetenesta, mellom anna forløpet mellom dei private avtalespesialistane og Helse Bergen og dei økonomiske ressursane som brukast på avtalespesialistar. 8. Helse Bergen sine hovudinnsatsområde i 2017 Til oppfølging: Styret ønskjer at ein førebels versjon av hovudinnsatsområda vert lagt fram som ein del av budsjettsaka når den vert lagt fram for styret til hausten. 9. Leiarstillingar i Helse Bergen Odd A. Storetvedt er ny leiar for Personal- og organisasjonsavdelinga, Evelyn Neppelberg er ny leiar på Klinikk for hovud-hals, Alf Henrik Andreassen vert leiar på Revmatologisk avdeling. Mona Høgli sluttar som kommunikasjonsdirektør. Rekruttering av ny nivå 2-leiar på Kvinneklinikken er i gang. 10. Offisiell opning av BUS Barne og ungdomsklinikken Endeleg dato er førebels ikkje avklart. Det er dialog med Statsministerens kontor om deltaking på opninga. 11. Medieklipp Ingen kommentarar. Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen tek meldingane til orientering. Sak 04/17 O Rapport frå verksemda Oppsummering Innan somatisk sektor var aktiviteten i desember høg. Samla sett er aktiviteten, målt i DRG-poeng, om lag som planlagt for året. DRG-indeksen er høgare enn i fjor, noko som tyder på at dei inneliggjande pasientane treng ei meir krevjande behandling enn på 3

7 same tid i fjor. Ein ser og ei vriding frå døgn-/dagopphald til polikliniske konsultasjonar, i tråd med justeringa i regelverket. Auken i poliklinikk er vesentleg større enn nedgangen i døgn-/dagopphald. Det har hittil i år blitt gjennomført nær fleire polikliniske konsultasjonar enn på same tid i fjor, cirka fleire enn planlagt. Det høge talet på polikliniske konsultasjonar og den auka DRG-indeksen gjer at inntekta er om lag som budsjettert. Innan psykisk helsevern for vaksne er aktiviteten noko lågare enn planen både for døgnbehandling og polikliniske konsultasjonar, medan talet på dagbehandlingar er høgare enn planen. Samanlikna med i fjor er den polikliniske aktiviteten høgare. Ved psykisk helsevern for barn og unge har aktiviteten i år vore høgare enn fjoråret, men noko lågare enn planen. Dette gjeld både for opphaldsdøgn og polikliniske konsultasjonar, medan talet på utskrivingar er noko høgare enn planen. Innan rusområdet er både talet på opphaldsdøgn og talet på polikliniske konsultasjonar lågare enn planlagt, likevel er det i 2016 utført i overkant av fleire polikliniske konsultasjonar enn i fjor. Ventetidene har synt ei positiv utvikling i 2016, og har i år stort sett vore under dei nasjonale og regionale krava for alle område. Til oppfølging: Styret ber om at det vert lagt fram eit likviditetsbudsjett på neste styremøte. Vedtak [samrøystes] Styret tek saka til orientering. Sak 05/17 O 3. tertialrapport 2016, overordna risikostyring evaluering av måloppnåing 2016 Oppsummering Helseføretaka skal årleg gjennomføre risikovurdering av minimum fire overordna styringsmål som skal følgjast særskild opp gjennom året. Helse Vest RHF definerer minimum to av desse måla, som skal vere felles for sjukehusføretaka i regionen. Føretaka må sjølve definere minst to eigne verksemdspesifikke styringsmål, jf. dei reviderte retningslinjene for risikostyring i Helse Vest (styresak134/13 B). Helseføretaka skal tertialvis rapportere på risiko til styra sine. 3. tertialrapporten er i ei kort oppsummering av måloppnåinga for året som heilskap, i tråd med retningslinjer for risikostyring i Helse Vest. 4

8 Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen tek 3. tertialrapport for overordna risikostyring-evaluering av måloppnåing 2016 til orientering. Sak 06/17 O Felles risikostyringsmål 2017 Oppsummering Helseføretaka skal årleg gjennomføre risikovurdering av minimum fire overordna styringsmål som skal følgjast særskild opp gjennom året. Helse Vest RHF definerer minimum to av desse måla, som skal vere felles for sjukehusføretaka i regionen. Føretaka må sjølve definere minst to eigne verksemdspesifikke styringsmål, jf. dei reviderte retningslinjene for risikostyring i Helse Vest (styresak134/13 B). Styret i Helse Vest har slutta seg til fire felles styringsmåla med delmål for risikostyring i Helse Vest for 2017, jamfør sak 132/16. Kommentarar i møtet: Styret meiner det bør sjåast nærare på metodikk og pedagogikk i samband med denne rapporteringa. Helseføretaka må involverast tidlegare i prosessen med utarbeiding av mål for kommande år. Styret stilte spørsmål om Helse Bergen bør ha eit mål om å nå 30 % reduksjon i antibiotikabruk raskare enn Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen tek saka til orientering, men ber administrasjonen om å skunde på målet for antibiotikabruk. Sak 07/17 O Årsmelding klinisk etikk-komité 2016 Oppsummering Klinisk etikk-komité har tretten medlemmer og består av brukarrepresentant, jurist, genetisk rettleiar, sjukepleiar, intensivsjukepleiar, jordmor, prest, legar (DPS, nyfødd, palliativ, MIO). Ole Frithjof Norheim er leiar og Ingrid Miljeteig er sekretær. Oppdraget til komitéen er tufta på eit nasjonalt mandat: «Bidra til økt etisk bevissthet og kompetanse om verdispørsmål knyttet til pasientbehandling.» Klinisk etikk-komité skal: 5

9 Medverke til auka etisk bevisstheit og kompetanse om verdispørsmål knytt til pasientbehandling Bidra til auka forståing av forholdet mellom klinisk-etiske problemstillingar og spørsmål knytt til ressursbruk og prioriteringar i føretaka Bidra til at pasientar og pårørande vert tekne hand om på ein god måte i møtet med spesialisthelsetenesta Bidra til auka ferdigheiter til å identifisere, analysere og avklare etiske problem og dilemma Stimulere til systematisk etisk refleksjon og bidra i drøfting av konkrete etiske utfordringar for og/eller etter at avgjerder vert tekne På oppmoding gje råd om korleis konkrete etiske problem kan løysast Vere open og ikkje-diskriminerande i livssynsspørsmål Bidra til kvalitetsarbeidet i verksemda. Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen tek årsmeldinga frå klinisk etikk-komité 2016 til orientering. Sak 08/17 O Rettssaker 2016 Oppsummering I styret sitt møte den 16. januar 2002, sak 14/02, fekk styreleiar fullmakt til å fremje søksmål på vegne av Helse Bergen og til å anke avgjerder i tingrett og lagmannsrett der føretaket er part. Svært prinsipielle saker og/eller saker av stor offentleg interesse, skal behandlast av eit samla styre før det vert teke endeleg avgjerd om å fremje søksmål eller anke avgjerder i domstolane. Styret sette som vilkår at dei vert haldne orienterte om rettssaker som føretaket er eller kan rekne med å bli involvert i. Til oppfølging Styret ber om å få ei orientering om Anger-avtalen og rettsaka med Bergen Kommune om retten til eigedomane på Knappentunet og i Moldbakken i neste styremøte. Styremøtet vert lukka under orienteringa. Vedtak [samrøystes] Styret tek saka til orientering. Sak 09/17O Omdømmemåling 2016 Oppsummering Tiltrua til at dei får den hjelpa dei treng, er stabil blant innbyggjarane som soknar til Helse Bergen HF. Måten sjukehuspersonalet møter pasientar og pårørande på får høgast 6

10 score, mens ventetider og informasjon til pasientar og pårørande er det som vert lågast vurdert. Det er ikkje store endringar i resultata i dei tre åra ei slik undersøking har vore gjennomført. Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen HF tek saka til orientering. Sak 10/17 O Helse Vest RHF innovasjonsstrategi og Årsrapport innovasjon for Helse Bergen Oppsummering Med utgangspunkt i HelseOmsorg21 nasjonalt og arbeidet med Helse2030 regionalt, vart det hausten 2016 lagt fram ein ny regional innovasjonsstrategi for Helse Vest RHF til godkjenning. Med bakgrunn i årleg oppdragsdokument, Helse Bergen HF sin strategiplan og Helse Bergen sin forsking- og innovasjonsstrategi har Helse Bergen HF over fleire år strategisk styrkt innovasjonsarbeid i føretaket. Vedtak [samrøystes] Styret i Helse Bergen tek den regionale innovasjonsstrategien for og Helse Bergen/Haukeland universitetssjukehus sin årsrapport om innovasjon for 2016 til orientering. Sak 11/17 O Eventuelt Det kom forslag frå AD om å stryke styremøtet den 27. april. Styret ber om at dette vert teke opp att i styremøtet i februar. 7

11 Skriv og meldingar - Årshjul for styret i Helse Bergen Styresak frå Helse Vest: Tenestetilbodet innan psykisk helsevern - Riksrevisjonen Undersøkelse om helseforetakenes praksis for utskrivning av somatiske pasienter - datainnsamling 8

12 Dato 22. februar 2017 Svein Gjedrem Styreleiar Signy Midtbø Riisnes Nestleiar Ivar Eriksen Medlem Bjørn Østbø Medlem Mona Haugland Hellesnes Medlem Ann-Margrete Bollmann Medlem Arvid Langeland Medlem Karen-Anne Stordalen Medlem Irene Hopsdal Medlem Geir Arne Sunde Medlem 9

13 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: FRÅ: Administrerande direktør Eivind Hansen SAKSHANDSAMAR: Lasse Hatletvedt SAKA GJELD: Administrerande direktør si orientering STYRESAK: 14/17 O STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret tek meldingane til orientering. OPEN DEL 1. Rapportering tilsynssaker *notat ligg ved 2. Orientering om relevante lover, forskrifter og styremaktskrav ingen nye 3. Oversikt over aktuelle høyringar * notat ligg ved 4. Saker til oppfølging etter styremøtet * notat ligg ved 5. Mediesaker 6. Samarbeid med avtalespesialistar 7. Status legionella * brev ligg ved 8. Sykkel-VM * brev ligg ved 9. Offisiell opning av BUS Barne og ungdomsklinikken

14 TILSYNSRAPPORTERING FRÅ HELSE BERGEN HF JANUAR 2017 (Nye saker og nye aktivitetar i perioden er merkte med raud skrift.) HELSE- FØRETAK OMRÅDE OG TEMA FOR TILSYNET DATO FOR TILSYNS- RAPPORT HAR RAPPORTEN DOKUMENTERT AVVIK? FRIST FOR LUKKING AV AVVIK STATUS I SAKA SAK AVSLUTTA DATO (Ingen nye tilsyn frå Helsetilsynet) 1

15 ANDRE TILSYNS- OG KLAGEORGAN: OVERSIKT OVER SAKER SOM IKKJE ER AVSLUTTA I PERIODEN. STYRESMAKTS- ORGAN HELSE- FØRETAK OMRÅDE OG TEMA FOR TILSYNET DATO FOR TILSYNS- RAPPORT HAR RAPPORTEN DOKUMENTERT AVVIK? FRIST FOR LUKKING AV AVVIK STATUS I SAKA SAK AVSLUTTA DATO Datatilsynet Helse Bergen HF Brevkontroll med Helse Bergen Felles pasientdatabase i Helse Vest Ber om utgreiing av 6 punkt. Varsel om 2 pålegg Svarbrev sendt frå Helse Vest RHF med utgreiing av dei 6 punkta og med følgjande oppsummering: «Føretaksgruppe arbeider aktivt for å komme i posisjon til å dele pasientinformasjon og å gje tilgang til pasientjournalar i tråd med ny lovgjeving. Målet er å betre pasientryggleiken og personvernet.» Svarbrev frå Datatilsynet den kor dei ber om ytterlegare utgreiing av 7 forhold, med svarfrist Helse Vest sendte tilbakemelding på dei 7 forholda som det var bedt om ytterlegare utgreiing av den Helse Vest RHF og helseføretaka i Helse Vest håper at Datatilsynet med dette har fått nødvendig informasjon. Svarbrev frå Datatilsynet av den , kor dei varslar om at dei vil vedta 2 pålegg overfor dei fire føretaka i Helse Vest RHF. E-post den frå Helse Vest RHF til føretaka med informasjon om at Helse Vest RHF vil sende brev til Datatilsynet for å be om utsett svarfrist. Helse Vest RHF sende den tilbakemelding om status i denne saka. Det blei informert om at det er inngått nye avtalar knytt til samarbeid om felles pasientjournal og at det er gjennomført to risiko-vurderingar. Det skal og gjennomførast ny risikovurdering i november. Fylkesmannen Helse Bergen HF Landsomfattande tilsyn ved avvik. Ikkje sett dato. Brev motteke den med varsel om tilsyn ved Akuttmottak, Mottaksklinikken, 2

16 STYRESMAKTS- ORGAN HELSE- FØRETAK OMRÅDE OG TEMA FOR TILSYNET DATO FOR TILSYNS- RAPPORT HAR RAPPORTEN DOKUMENTERT AVVIK? FRIST FOR LUKKING AV AVVIK STATUS I SAKA SAK AVSLUTTA DATO Akuttmottak, Mottaksklinikken. Tilsynet omfattar identifisering og behandling av pasientar med sepsis eller mistanke om sepsis i somatisk akuttmottak. tilsynet er planlagt å vere 22. og Brev motteke den med oppsummeringsrapport etter landsomfattande tilsyn «Stopp Sepsis». Tilbakemelding på rapporten blei sendt frå Helse Bergen HF den med tiltak som må setjast i verk for å rette avvika. E-post motteke den , kor det blir bedt om ei ny tilbakemelding innan om status i arbeidet. Denne tilbakemeldinga vil falle saman i tid med neste planlagde journalgjennomgang. Brev motteke den med varsel om journalgjennomgang som oppfølging etter tilsynet. Formålet med føreståande journalgjennomgang er å samanlikne funna frå før tilsynet med funna etter 8 og 14 månader. DSB Helse Bergen HF Systematisk helse, miljø og sikkerhetsarbeid avvik. 1 merknad E-post motteken den med varsel om revisjon som vil bli gjennomført i veke 36. Brev motteke den med plan for gjennomføring av varsla tilsyn. Tilsynet var Førebels tilsynsrapport blei motteken , med førehandsvarsling om 5 avvik og 1 merknad. Frist for tilbakemelding om tiltak for å lukke avvika og den for andre tilbakemeldingar. Det blei ikkje sendt tilbakemeldingar frå Helse Bergen HF. Vedtak om pålegg blei motteken den Tilbakemelding blei sendt frå Helse Bergen HF den , med beskriving av tiltak som skal setjast i verk for å lukke avvika. Brev motteke den med informasjon om at DSB aksepterer tiltaka, men at avvika ikkje blir lukka. Brev motteke den med førespurnad om status pr , svarfrist

17 STYRESMAKTS- ORGAN HELSE- FØRETAK OMRÅDE OG TEMA FOR TILSYNET DATO FOR TILSYNS- RAPPORT HAR RAPPORTEN DOKUMENTERT AVVIK? FRIST FOR LUKKING AV AVVIK STATUS I SAKA SAK AVSLUTTA DATO Svarbrev med tilbakemelding sendt frå Helse Bergen HF den med oppmoding om at avvik 1 og 2 blir lukka, Statens strålevern Helse Bergen HF Tilsynet er ein del av ei europeisk aksjonsveke med tema berettigelse, med tilsyn av heile berettigelsesprosess en innan røntgendiagnostikk merknader Brev av den med varsel om tilsyn den ved Radiologisk avdeling. Frist for oversending av dokumentasjon og namn på intervjuobjekta er Dokumentasjon og namn på intervjuobjekta blei sendt den Førebels tilsynsrapport blei motteken med varsel om 3 merknadar, frist for tilbakemelding er Brev motteke den kor det blir takka for god tilrettelegging i forbindelse med tilsynet, og tilsynssaka blir avslutta Helsedirektoratet Helse Bergen HF Tilsyn ved Laboratorieklinikken, Hormonlaboratoriet etter Genteknologiloven avvik 1 merknad Brev av med varsel om tilsyn Helse Bergen HF må sende inn informasjon innan den Tilsyn Rapport motteken den Datatilsynet Helse Bergen HF Brevkontroll med helseføretaka si behandling av helseopplysningar til intern kvalitetssikring etter Helsepersonelloven 26. Brev av med varsel om at det skal gjennomførast brevkontrollar. Spørsmåla må svarast på innan Brev motteke den med informasjon om utsett svarfrist til Brev av med svar på det som var etterspurt i brevkontrollen. Helsetilsynet Helse Bergen HF Tilsyn med: - handtering av blod og blodkomponentar - handtering av celler og vev, inkludert smittetesting av Brev motteke den med varsel om tilsyn som vil bli gjennomført

18 STYRESMAKTS- ORGAN HELSE- FØRETAK OMRÅDE OG TEMA FOR TILSYNET DATO FOR TILSYNS- RAPPORT HAR RAPPORTEN DOKUMENTERT AVVIK? FRIST FOR LUKKING AV AVVIK STATUS I SAKA SAK AVSLUTTA DATO donorar - aktivitet knytt til organdonasjon KLAGEORGAN (Ingen nye hendingar) 5

19 NOTAT GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: FRÅ: Administrerande direktør Eivind Hansen SAKSHANDSAMAR: Ragnhild Aarekol SAKA GJELD: Oversikt over aktuelle høyringar per STYRESAK: /17 O STYREMØTE: Administrerande direktør si orientering P3

20 Dato høyringa er motteken + saksnummer i ephorte Motteken frå Helse Vest Saksnr: 2016/14313 Saka gjeld Høyring frå Arbeids- og sosialdepartementet på «NOU 2016: 13 Samvittighetsfrihet i arbeidslivet». Status Helse Bergen sendte høyringsutsegn 19. januar Svar frå Helse Bergen I Helse Bergen er det representantar frå Personal- og organisasjonsavdelinga, og Klinisk etikk-komité som har vurdert forslaget frå utvalet. Helse Bergen støttar forslaget til utvalet. Heile svaret ligg som vedlegg til styresakene (skriv og meldingar) Motteken frå HOD Saksnr: 2016/12713 Motteken frå Stiftelsen Norsk Luftambulanse Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet (HOD) på «Over grensen Rapport med forslag til endringer i regelverket for privatimport ved forsendelse av legemidler til eget bruk.» Høyring frå Norsk Luftambulanse på «Bachelorstudium i paramedic» Helse Bergen sendte høyringsutsegn til HOD 20. januar Helse Bergen sendte høyringsutsegn 31. januar Saksnr: 2017/490 Motteken frå HOD Saksnr: 2016/14008 Motteken frå Helse Vest (Mottatt frå HOD ) Saksnr: 2016/14375 Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet på «Oppheving av kravet om henvisning for å få rett til stønad til dekning av utgifter til undersøkelse og behandling hos fysioterapeut. Forslag til endring av folketrygdloven 5-8.» Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet på «Forslag om endring i spesialisthelsetjenesteloven 4-1 (godkjenning av virksomheter og helsetjenester i spesialisthelsetjenesten). Helse Bergen sendte høyringsutsegn 3. februar Høyringsfrist til HOD er 13. mars Helse Bergen sendte høyringsutsegn til Helse Vest 15. februar Svar frå Helse Bergen Haukeland universitetssjukehus, Helse Bergen ser at det er behov for å endre dagens godkjenningsordning. Vi meiner likevel at ordninga ikkje bør fjernast før det føreligg eit konkret forslag til kva som

21 Dato høyringa er motteken + saksnummer i ephorte Saka gjeld Status skal komme i staden for. Utfordringsbildet som er teikna i Nasjonal helse- og sjukehusplan tilseier at det framover vil vere svært viktig å ha gode styringsmekanismar for å sikre ei rasjonell utnytting av dei samla ressursane som blir brukt på helsevesenet. Motteken frå Helse Vest Saksnr: 2017/187 Motteken frå Helse Vest Saksnr: 2017/591 Høyring frå Barne- og likestillingsdepartementet på «NOU 2016:17 På lik linje. Åtte løft for å realisere grunnleggende rettigheter for personer med utviklingshemming». Høyring frå Helse Vest på «Rapport frå prosjekt for Odda sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan» Høyringsfristen er 2. mars Helse Vest ønskjer innspel innan 20. februar Helse Bergen kjem til å sende høyringssvar innan fristen. Høyringsfristen er 21. februar Helse Bergen kjem til å sende høyringssvar innan fristen. Høyringssvaret vert lagt fram i styremøtet. Svarfrist etter dagens styremøte Motteken frå HOD Saksnr: 2016/13945 Motteken frå Bergen kommune 19. januar 2017 Saksnr: 2016/13575 Motteken frå Helse Vest Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet på «NOU 2016: 25 Organisering og styring av spesialisthelsetjenesten» Høyring frå Bergen kommune på «kommunal forskrift med kriterier for tildeling av langtidsopphold i sykehjem eller tilsvarende bolig særlig tilrettelagt for heldøgnstjenester» Høyring frå Helsedirektoratet som ønskjer «innspill på utvalget av legemidler som foreslås oppført på liste over legemidler Høyringsfristen er 3. mars Høyringsfristen er 6. mars Høyringsfristen til Helsedirektoratet er 10. mars 2017.

22 Saksnr: 2017/1145 Motteken frå Helsedirektoratet som skal finansieres av de regionale helseforetakene». Helsedirektoratet presiserer at overføring av finansieringsansvaret for det aktuelle området, som er vedteke av Stortinget, ikkje er ein del av denne høyringa. Høyring frå Helsedirektoratet på «Nasjonal faglig retningslinje for kompetanse og kvalitet i nyfødtintensivavdelinger» Høyringsfristen er 13. mars Saksnr: 2017/670 Motteken frå Helsedirektoratet Høyring frå Helsedirektoratet på «Nasjonal faglig retningslinje om Tannhelsetjenester til barn og unge 0-20 år» Høyringsfrist er 20. mars Saksnr: 2016/14564 Motteken frå HOD Saksnr: 2016/14831 Motteken frå Helsedirektoratet Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet på «Forskrift om kommunalt pasient- og brukerregister» Høyring frå Helsedirektoratet på «læringsmål for de medisinske spesialitetene» Høyringsfristen er 23. mars Høyringsfristen er 1. april Saksnr: 2017/472 Motteken frå HOD Saksnr: 2017/1246 Motteken frå Helse Vest Saksnr: 2017/1491 Høyring frå Helse- og omsorgsdepartementet på forslag om «Barns rett til å samtykke til deltakelse i forsking». Høyring frå Arbeids- og sosialdepartementet på rapporten om «Seniorer og arbeidslivet aldersgrenser og tilpasninger» Høyringsfristen er 20. april Høyringsfristen er 2. mai Fristen til Helse Vest er 24. april 2017.

23 NOTAT GÅR TIL: Styremedlemmer FØRETAK: Helse Bergen HF DATO: FRÅ: Administrerande direktør Eivind Hansen SAKSHANDSAMAR: Lasse Hatletvedt SAKA GJELD: Saker til oppfølging etter styremøtet STYRESAK: NN/17 O STYREMØTE: Administrerande direktør si orientering P4 Saker til oppfølging etter styremøte Dato /sak styremøte Sak Tiltak Status Sak 81/ (oppf. sak 72-16) Felleseigde selskap Sak 81/ Prehospitale tenester Styret bad om meir informasjon om styring av felleseigde selskap mellom anna med bakgrunn i styresak 103/15 i RHF Styret bad om meir informasjon om prehospitale tenester med fokus på organisering, optimalisering og samarbeid med kommunane. Dette vert følgd opp i eit styreseminar Dette vert følgd opp i eit styreseminar På seminar våren 2017 På seminar våren 2017 Sak 86/16 Prosjektstyring og aktuelle evalueringsrapporter Styret bad om meir informasjon om prosjektstyring i Helse Bergen og orientering om aktuelle evalueringsrapportar. Orientering om prosjektstyring På seminar hausten 2017 Sak 93/ Tenesteavtale (SLA) 2017 mellom HB og HV-IKT Sak 94/16 Rapport frå verksemda Styret bad om å bli halde orientert om status i forhold til innhaldet i SLA Styret bad om å få meir informasjon om evaluering og læring knytt til utvikling av mellom anna bygg og organisasjon i føretaket. Styret vil bli orienert om talet på avvik i forhold til avtalen og innhaldet i dei. Det vert rapport på tid og kostnad i rapport frå verksemda. Evalueringsrapportar frå ferdige prosjekt vil bli lagt fram for styret. Kjem tilbake til denne Løpande orientering i rapport frå verksemda Sak 95/16 Styret ber om å få belyst korleis Det vil bli rapport på Kvartalsvis

24 Budsjett 2017 den gylne regel vert følgt opp i HB Den Gyldne Regel kvartalsvis i rapport frå verksemda i rapportering Sak 95/16 Budsjett 2017 Styret ber om å bli informert om arbeidet med evaluering og ny strategi for AIS Planlagt evaluering av AIS vil bli gjennomført våren 2017 og saman med framlegg til ny strategi. Vil bli lagt fram for styret våren/hausten 2017 Sak 96/16 Miljøstyringssystem i sjukehuset Styret ber om økonomiske betraktningar for føretaket knytt til klimaregnskapet Oppdatert klimarekneskap for 2016 vil ta inn aktuelle økonomiske vurderingar. Vil bli lagt fram for styret hausten 2017 Sak 101/16 Intern systemrevisjon Styret ber om tilbakemelidng på status på arbeidet med å redusere bruk av tvang innen psykiatri Styret vil få status på bruk av tvang. Kjem tilbake til saka hausten 2017 Sak 101/16 Intern systemrevisjon Sak 03/17 pkt 7 Oppdrag og tale frå helseministeren Sak 05/17 3. tertialrapport 2016, overordna risikostyring evaluering av måloppnåing 2016 Styret ber om å bli orientert om effekten av investeringar i Mottaksklinikken, faglege og økonomiske Styret ønskjer ein gjennomgang av samspelet mellom private avtalespesialistar og spesialisthelsetenesta, mellom anna forløpet mellom dei private avtalespesialistane og Helse Bergen og økonomiske ressursar som brukast på avtalespesialistar. Styret ønskjer ei tydelegare klargjering av kva som er status risiko ved framtidige rapporteringar. Styret vil bli orientert om framdrift gjennom Styret vil bli orientert om forholda rundt avtalespesialistar. Lage ei oppsummering av risiko i framtidige rapportar til styret. Vi kjem tilbake med ein større gjennomgang når prosjektet er sluttført våren 2018 Kjem tilbake til saka i løpet av våren 2017 Ved neste statusrapportering

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Økonomi- og finansdirektør Kristin Pundsnes SAKA GJELD: Rapport frå verksemda STYRESAK: 15/17 O STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret i Helse Bergen HF tek saka til orientering.

38 RAPPORT FRÅ VERKSEMDA Januar 2017

39 Administrerande direktør si vurdering Innan somatisk sektor ser ein at talet på elektive dag- og døgnopphald har auka frå i fjor og er over plan for januar, medan ØH-aktiviteten for begge omsorgsnivå er lågare enn i fjor og lågare enn plan. Poliklinisk aktivitet aukar stadig og det er i januar gjennomført over 4600 fleire polikliniske konsultasjonar samanlikna med i fjor og nær 1900 fleire enn plan. Vridinga frå døgn til dag og poliklinikk er ei ønska utvikling og i tråd med innskjerpinga av regelverket. DRG indeksen er noko lågare enn plan og dette kan ha samanheng med at einingane har konsentrert seg om å kode ferdig aktivitet frå 2016, det er venta at indeksen stig frå neste månad. Innan psykisk helsevern for vaksne er det planlagt med ei vriding frå opphaldsdøgn til poliklinisk aktivitet. Aktiviteten for døgnopphald er om lag som planlagt, medan den polikliniske aktiviteten er høgare enn plan og vesentlig auka samanlikna med i fjor. Det er utført nær 1300 fleire konsultasjonar i år enn på same tid i fjor. Ved psykisk helsevern for barn og unge er tal døgnopphald høgare enn i fjor, men likevel noko lågare enn plan. Det er planlagt at poliklinisk aktivitet skal auke i 2017, og i januar har det vore utført nær 1200 fleire konsultasjonar enn i fjor på same tid og aktiviteten er over plan. Det er venta at døgnopphald vil auke som følgje av betre kapasitet i nytt bygg. Innan rusområdet er tal opphaldsdøgn noko under plan, men om lag som i fjor på same tid. Når det gjeld poliklinisk aktivitet er utviklinga god og over plan pr januar, og det er utført nær 1500 fleire polikliniske konsultasjonar enn på same tid i fjor. Krav til ventetider er skjerpa og det nye nasjonale kravet er no 60 dagar for alle fagområder. Ventetidene har det siste året synt ei positiv utvikling og sjukehsuet oppfyller det nasjonale kravet for alle fagområder. Det økonomiske resultatet for januar er marginalt negativt med kr 2,7 mill. samanlikna med budsjett. 1

40 Innhald 1. Pasientflyt og ventetid Ventetid og pasientstraum Fristbrot Vurderingstid og tildeling av poliklinisk time Utnytting av kapasitet Tidsfaktorar i akuttmottak Sengekapasitet Epikrisetid Behandlingsaktivitet Somatikk Psykisk helsevern Tverrfagleg spesialisert rusbehandling Kvalitet og pasienttryggleik Trygg kirurgi Trygg pleie Personell og HMS HMS Personell Arbeidstid Økonomisk resultat Oversikt Økonomisk resultat januar Likviditet Risiko Investeringar

41 1. Pasientflyt og ventetid 1.1 Ventetid og pasientstraum Gjennomsnittleg ventetid for alle pasientane som fekk starta helsehjelpa i januar var innanfor det nye nasjonale kravet på 60 dagar. Det gjaldt alle fagområde under eitt, og var lågare enn på same tid i fjor. Det er likevel ulike utfordringar knytt til ventetidene mellom avdelingane jamfør tabell 2. Også i høve til dei regionale krava er ventetidene innfridd, med unntak for psykisk helsevern for vaksne og psykisk helsevern for barn og unge. Ventetidene har auka litt frå desember til januar innanfor alle dei fire fagområda, jmf. figur 1. Endringa i lengre ventetid frå juli til august er knytt til ferieavvikling. Tal pasientar som ventar ved utgangen av januar har ein marginal reduksjon i høve til i fjor på same tid. Figur 1. Utvikling i gjennomsnittleg ventetid for pasientar som har fått starta helsehjelp. Alle fagområde. Tabell 1. Ventetid og tal ventande for nye tilviste pasientar som framleis ventar på start helsehjelp ved utgangen av månaden. Ventetid dagar (gjennomsnitt) Tal pasientar Jan 2017 Jan 2017 Jan 2016 Jan 2017 Pasientar med Pasientar utan rett til prioritert rett til prioritert Jan 2017 Fagområde helsehjelp helsehjelp Somatikk * Psykisk helsevern vaksne ingen pasientar 465 Psykisk helsevern barn og unge ingen pasientar 240 Rusmedisin ingen pasientar 50 * Tal pasientar er 71. Det er ein nedgong på 13 pasientar frå månaden før. 3

42 Tabell 2. Ventetid og tal ventande. Etter avdeling. Pasientar som ventar på start helsehjelp Pasientar som har fått starta helsehjelpa Eining Ventetid dagar Tal Pasientar Ventetid dagar Tal Pasientar Avdeling for kreftbehandling og medisinsk fysikk Barne- og ungdomsklinikken Hjarteavdelinga Hudavdelinga Kirurgisk klinikk Kirurgisk serviceklinikk Klinikk for hovud/hals Kvinneklinikken Laboratorieklinikken Lungeavdelinga Medisinsk avdeling Mottaksklinikken Nevroklinikken Ortopedisk klinikk Augeavdelinga Radiologisk avdeling Rehabiliteringsklinikken Revmatologisk Avdeling Voss Sjukehus Divisjon psykisk helsevern, vaksne Divisjon psykisk helsevern, barn og unge Rusmedisin Yrkesmedisinsk avdeling Samla Somatisk fagområde Ventetid til start helsehjelp er kortare i januar enn på same tid i fjor. Tal pasientar som ventar på start helsehjelp er redusert frå desember til januar. Talet som ventar er dermed om lag som i fjor. Dette er grunna god gjennomstraum i januar av nye tilviste pasientar som har fått starta helsehjelp, som vist i figur 2, ved at fleire har fått starta helsehjelpa i januar, enn det var nye tilviste. Også i høve til i fjor har fleire pasientar starta helsehjelp. Figur 2 syner litt høgare tal ventande enn i tabell 1. Grunn til det er at figur 2 viser og dei pasientane som har fått utsett oppstart på behandling, og av den grunn ikkje er talt med i den vanlege ventelista i figur 1. Talet på pasientar i pågåande forløp (talet på opne tilvisingar) har ein auke sidan i fjor. For føretaket samla ser ein likevel ikkje betydeleg risiko for auka ventetid i forløpa - ettersom tid frå første kontakt til andre kontakt berre har hatt ein auke på ein til to dagar i løpet av 2016 samanlikna med For dei ulike einingane er det variasjon på 8 dagar kortare ventetid til 6 dagar lengre ventetid frå første til andre kontakt i pasientforløpa. 4

43 Tal tilvisingar jan 16 jan 17 På venteliste Innstraum Avvikla Pasientar i pågåande forløp Innstraum siste 12 mnd * * Ikkje øyeblikkeleg hjelp tilvising Figur 2. Utvikling av inn- og utstraum av nye tilviste pasientar og ventande ved månadsslutt. Somatiske fagområde Psykisk helsevern vaksne Ventetid på start helsehjelp er litt lågare enn i fjor i januar. Tal pasientar som ventar er blitt redusert frå desember til januar, ettersom fleire pasientar fekk starta helsehjelpa enn det var innstraum av nye tilviste. I høve til i fjor i januar er talet på ventande høgare, som følgje av at relativt færre fekk start helsehjelp i november og desember i fjor. Pasientar som er i pågåande forløp, og innstraumen av nye tilvisingar i løpet av siste føregåande år, er om lag om lag uendra frå i fjor. Ventetida frå første kontakt til andre kontakt i pasientforløpa har auka med ein dag i løpet av Totalt kan det tyde på god gjennomstraum i pasientforløp, og som eit resultat av god klinisk praksis, sjølv om ein ikkje har innfridd det regionale kravet til ventetid for sektoren. Tal tilvisingar jan 16 jan 17 På venteliste Innstraum Avvikla Pasientar i pågåande forløp Innstraum hittil i året * * Ikkje øyeblikkeleg hjelp tilvising Figur 3. Utvikling i inn- og utstraum av nye tilviste pasientar og ventande ved månadsslutt. Psykisk helsevern vaksne. 5

44 1.1.3 Psykisk helsevern for barn og unge Ventetid på start helsehjelp er lågare enn i fjor i januar. Tal pasientar som ventar er redusert frå desember til januar, som følgje av at fleire pasientar fekk starta helsehjelpa enn det var innstraum av nye tilviste i januar. I høve til i fjor er likvel talet som ventar høgare, som følgje av at relativt færre fekk start helsehjelp i oktober, og i desember i fjor. Tal pasientar som er i pågåande forløp, og innstraumen av nye tilvisingar i løpet av siste føregåande år, er om lag uendra frå i fjor. Ventetida frå første kontakt til andre kontakt i pasientforløpa er uendra i løpet av Samla kan det tyde på god gjennomstraum av pasientar i pågåande forløp sjølv om ein ikkje har innfridd det regionale kravet til ventetid for sektoren. Tal tilvisingar jan 16 jan 17 På venteliste Innstraum Avvikla Pasientar i pågåande forløp Innstraum hittil i året * * Ikkje øyeblikkeleg hjelp tilvising Figur 4. Utvikling i inn- og utstraum av nye tilviste pasientar og ventande ved månadsslutt. Psykisk helsevern for barn og unge Tverrfagleg spesialisert rusbehandling Innan Avdeling for rusmedisin er ventetida til start helsehjelp relativt kort, og kortare enn i fjor i januar, som vist i figur 1. Talet på pasientar som ventar er betydeleg redusert samanlikna med i fjor i januar, mens tal pasientar i pågåande forløp er om lag som i fjor. Ventetida frå første kontakt til andre kontakt i pasientforløpa er redusert med tre dager i løpet av Siste året har det vore litt lågare innstraum av nye tilvisingar til venteliste enn tidlegare. 6

45 Tal tilvisingar jan 16 jan 17 På venteliste Innstraum Avvikla Pasientar i pågåande forløp Innstraum hittil i året * * Ikkje øyeblikkeleg hjelp tilvising Figur 5. Utvikling i inn- og utstraum av nye tilviste pasientar og ventande ved månadsslutt. Avdeling for rusmedisin. 1.2 Fristbrot Brot på frist for seinaste forsvarlege start helsehjelp viser ein auke i høve til i fjor på same tid. Utviklinga siste året for alle fagområde er vist i figur 6. Fristbrota ved avdelingane er vist i tabell 3. Dei fleste fristbrota er ved Radiologisk avdeling (Brystdiagnostisk senter). Avdelinga har frå desember til januar redusert talet på fristbrot for pasientar som ventar, medan det er auke for pasientar som har starta helsehjelpa. Dette er følgje av at mange av desse pasientane fekk fristbrot medan dei var ventande i føregåande månad. Det er fleire grunnar til auka i fristbrot ved Brystdiagnostisk senter, mellom anna har talet på månadlege tilvisingar auka med 9 % frå 2015 til 2016 når ein ser på periodane september til desember. I tillegg har ein hatt kapasitetsproblem knytt til både areal og personell. Det er iverksatt arbeidd knytt til å finne løysing på arealproblema på kort og mellomlang sikt, og BDS vil difor snarleg få noko meir areal som vert fristilt frå Hudavdelinga. Vidare er det sett opp og planlagd ekstra arbeidsøkter på nyåret for å ta unna pasientar frå ventelista. Dette har betra situasjonen, sjølv om ein fortsatt ikkje er i mål. I midten av februar var det 22 fristbruddpasientar på ventelista, mens det ved månedsskiftet var 69 fristbruddpasientar. Medisinsk avdeling har og auke i tal fristbrot frå desember til januar. Klinikkane som har flest fristbrot frå månad til månad blir følgde opp i nivå 2/3- leiarmøta og i direkte dialog med adm. dir. 7

46 Der helsehjelpa har starta i perioden For ventande ved periodeslutt jan feb mar apr mai juni juli aug sep okt nov des jan Figur 6. Utvikling i tal brot på frist for start helsehjelp. Pasientar som venta ved utgangen av månaden og pasientar som har fått starta helsehjelp. Tabell 3. Fristbrot for start helsehjelp, etter avdeling Fristbrot for pasientar som ventar Fristbrot der helsehjelp har starta Eining Tal Prosent Tal Prosent Avdeling for kreftbehandling og medisinsk fysikk 0 0 % 7 6 % Barne- og ungdomsklinikken 0 0 % 0 0 % Hjarteavdelinga 0 0 % 8 2 % Hudavdelinga 0 0 % 0 0 % Kirurgisk klinikk 6 0 % 18 3 % Kirurgisk serviceklinikk 0 0 % 2 6 % Klinikk for hovud/hals 0 0 % 7 1 % Kvinneklinikken 0 0 % 10 1 % Laboratorieklinikken 0 0 % 2 1 % Lungeavdelinga 0 0 % 0 0 % Medisinsk avdeling 24 2 % 20 4 % Mottaksklinikken 0 0 % 0 0 % Nevroklinikken 3 0 % 5 1 % Ortopedisk klinikk 1 0 % 3 0 % Augeavdelinga 1 0 % 8 2 % Radiologisk avdeling 45 8 % % Rehabiliteringsklinikken 2 1 % 0 0 % Revmatologisk Avdeling 0 0 % 0 0 % Voss Sjukehus 0 0 % 1 0 % Divisjon psykisk helsevern, vaksne 1 0 % 1 0 % Divisjon psykisk helsevern, barn og unge 0 0 % 0 0 % Rusmedisin 0 0 % 0 0 % Yrkesmedisinsk avdeling 1 0 % 0 0 % Samla 84 0 % % 8

47 1.3 Vurderingstid og tildeling av poliklinisk time Tabell 4 og figur 7 viser at det nye lovkravet frå 1. november 2015 om vurderingstid og tildeling av time innan 10 dagar, er oppfylt for dei fleste tilvisingane. Utviklinga siste året viser for føretaket totalt at tildeling av time innan 10 dagar ligg omlag på jamnt nivå. Det er likevel til dels stor variasjon mellom avdelingane jmf. tabell 5. Avdelingane som har ein låg andel av tildelt time innan 10 dagar, blir følgde opp av det lokale Alle møter prosjektet. Tabell 4. Tid til vurdering av nye tilvisingar i januar. Verkedagar Tilvisingar Prosent 0-10 dagar % Over 10 dagar % Gjennomsnitt vurderingstid: 3 verkedagar Median vurderingstid: 1 verkedagar jan feb mar apr mai jun jul aug sept okt nov des jan Del direkte tildelt time Del tildelt time innan 10 dagar Figur 7. Utvikling for tilvisingar som har fått tildelt time innan 10 dagar innan alle fagområder. 9

48 2. Utnytting av kapasitet 2.1 Tidsfaktorar i akuttmottak Totalt kom det pasientar til akuttmottaket i januar. Det er ein auke frå januar i fjor på 38 pasientar. I gjennomsnitt kom det inn 104 pasientar per dag i januar. Tidsfaktorane i akuttmottak som tid frå ankomst til Akuttmottak til pasient er vurdert av sykepleier eller journalførande lege, samt utført radiologi innan 3 timar, er på om lag nivå med føregåande månad. Figur 8. Tidsfaktorar i akuttmottak 2.2 Sengekapasitet Sengebelegget for virkedagar for kvar behandlingssektor er vist i figur og tabell under. Beleggsprosent for januar 2017 er nokså stabil samanlikna med januar i fjor for psykisk helsevern vaksne og Rusmedisin. Somatisk sektor og Psykisk helsevern Barn og unge syner ein reduksjon samanlikna med januar i fjor. Innan Psykisk helsevern barn og unge er årsak til lågare belegg i desember og januar nedstenging knytt til flytting til det nye Barne- og ungdomssjukehuset i medio desember, som medførte at det ikkje vart teke inn nye pasientar mellombels, og deretter i januar gradvis opptrapping av døgnplassane. Belegget klokka 11 er jamt over høgare enn klokka 7. Årsaka til dette er at nye pasientar vert innlagt på postane i løpet av formiddagen, medan pasientar som skal utskrivast som regel vert utskrivne seinare på dagen. Beleggsprosenten for begge tidspunkta er vist i klinikkoversikten i tabell 2. 10

49 Somatikk PHV Rusmedisin PBU Somatikk Psykisk helsevern voksne Rusmedisin Psykisk helsevern Barn og unge Jan % 83 % 72 % 89 % Jan % 84 % 73 % 71 % Figur 9. Utvikling i beleggsprosent, mandag til fredag kl.11. Permisjonsdøgn er ikkje med 11

50 Tabell 5. Oversikt beleggsprosent, bruk av korridorplass og epikrisetid. Januar 2017 Eining Belegg prosent mandag til fredag kl 07 kl 11 Korridor pasientar tal Del epikriser sende innan 7 dagar Avdeling for kreftbehandling og medisinsk fysikk 88 % 115 % 4 85,4 % Barne- og ungdomsklinikken 71 % 72 % 0 99,4 % Hjarteavdelinga 100 % 106 % 44 91,5 % Hudavdelinga 61 % 71 % 0 79,2 % Kirurgisk klinikk 82 % 96 % 14 87,0 % Klinikk for hovud/hals 78 % 91 % 24 93,2 % Kvinneklinikken 81 % 93 % 0 89,2 % Lungeavdelinga 101 % 101 % 9 98,3 % Medisinsk avdeling 104 % 106 % 80 87,0 % Mottaksklinikken 85 % 84 % 0 91,5 % Nevroklinikken 84 % 96 % 43 88,4 % Ortopedisk klinikk 88 % 92 % 60 90,0 % Rehabiliteringsklinikken 84 % 85 % 0 89,5 % Revmatologisk Avdeling 52 % 62 % 0 83,3 % Voss Sjukehus 92 % 97 % 42 92,4 % Augeavdelinga 85 % 132 % 9 96,2 % Psykisk helsevern, vaksne 83 % 84 % 8 93,6 % Psykisk helsevern, barn og unge 63 % 71 % 0 ingen data Rusmedisin 73 % 73 % ingen data 78,9 % Samla 85 % 92 % ,2 % I figurane under følgjer oversikt over utvikling i beleggstala i helgane. Sengetalet i helg er noko lågare enn i vekedagane, då fleire poster stenger heile eller deler av posten i helga. Beleggsprosenten totalt for føretaket er relativt stabil i helgane. Det same gjeld for dei ulike sektorane. Utfordringar med høgt belegg varierer likevel for dei ulike avdelingane, og er gjerne knytt til einskilde månader. For Hjarteavdelinga og Kvinneklinikken er det jamt høgt belegg i helgane. 12

51 Figur 10: Utvikling i beleggsprosent i helg kl 11:00 samla for heile føretaket, permisjonsdøgn er ikkje med Figur 11: Utviklinga i beleggsprosent i helg kl 11:00 for somatisk sektor, permisjonsdøgn er ikkje med Korridorpasientar Tal pasientar på korridor er noko høgare i januar enn det var i føregåande månad. Avdelingane med flest korridorpasientar denne månaden er Medisinsk avdeling, Ortopedisk klinikk og Hjarteavdelinga, jamfør tabell 5. 13

52 Figur 12. Utvikling i tal pasientar på korridor 2.3 Epikrisetid Tal for epikrisar sende innan frist i januar, er nokonlunde på nivå med dei to føregåande månadane, med unntak av avdeling for Rusmedisin (TSB). Innan TSB er ein i gang med å finne årsak og tiltak for oppnå betre resultat. Epikrisetala for dei ulike einingane er vist i tabell 5. Figur 13. Utvikling i del epikriser sende innan 7 dagar etter utskriving 14

53 3. Behandlingsaktivitet 3.1 Somatikk Tabell 6. Oversikt aktivitet somatikk Avdelingsopphald/Polikliniske konsultasjonar Januar 2016 Januar 2017 Plan Januar 2017 Endring vs. plan DRG-poeng (517) Døgnopphald elektive Døgnopphald ø-hjelp (265) Dagopphald elektive Dagopphald ø-hjelp (43) Polikliniske konsultasjonar Dagkirurgi (inngår i tala for dagopphold) Antall unike pasienter DRG-indeks Døgnopphald 1,397 1,359 1,435 (0,076) Aktiviteten i januar innan døgn- og dagopphald syner lågare aktivitet enn plan og lågare enn i fjor, dette gjeld ØH hjelp. Den polikliniske verksemda syner høgare aktivitet enn planlagt og høgare aktivitet enn i fjor. Det er høgare poliklinikkaktivitet for alle einingar, og kjem i hovudsak av omlegging av registreringspraksis frå korte døgn- og dagopphald til poliklinisk registrering dag for dag. Auka i tal unike pasientar er knytt til auka i poliklinisk aktivitet. 15

54 Figur 12 syner døgnaktiviteten i høve til i fjor og i høve til plantal for Januar Februar Mars April Mai Juni Juli August September Oktober November Desember Budsjett 2017 Elektive døgnopphald ØH-døgnopphald Figur 14. Døgnaktivitet per månad 2017 og 2016, samt plantal per månad i Aktivitet målt i DRG-poeng Aktiviteten målt i DRG-poeng er lågare enn planlagt i januar. Dette heng saman med lågare aktivitet enn planlagt i januar for døgnopphald, samt eit etterslep i registrering av aktivitet i DIPS. Indeks for døgnopphald i januar er og lågare enn planlagt og lågare enn i januar i fjor. Erfaring frå tidlegare år, er at indeksen er låg i januar, og at den aukar fram mot 1. tertial. 16

55 Januar Februar Mars April Mai Juni Juli August September Oktober November Desember Budsjett 2017 DRG-poeng dagopphald/poliklinikk DRG-poeng døgnopphald Figur 15. Aktivitet i 2016 og 2017 målt i DRG-poeng, og budsjett Alt førebels gruppert med grupperar. 3.2 Psykisk helsevern Tabell 7. Oversikt aktivitet psykisk helsevern, januar 2017 Jan 2016 Jan 2017 Plan jan 2017 Endring vs. plan Psykisk helsevern for voksne Utskrivingar, døgnbehandling Opphaldsdøgn Opphaldsdagar, dagbehandling Polikliniske konsultasjonar Psykisk helsevern for barn og unge Utskrivingar, døgnbehandling Opphaldsdøgn Polikliniske konsultasjonar Innan psykisk helsevern for vaksne er aktiviteten knytt til døgnbehandling om lag som planlagt. I høve til i fjor er det nedtrekk når det gjeld døgnbehandling, både i plan og på den faktiske aktiviteten. Dette er knytt til ønska utvikling frå døgn til poliklinisk behandling. Når det gjeld den polikliniske aktiviteten er den høgare enn planlagt, og auka i høve til i fjor. 17

56 Innan psykisk helsevern for barn og unge er den polikliniske aktiviteten i januar også høgare enn planlagt, og i høve til i fjor. Når det gjeld døgnbehandling er aktiviteten lågare enn plan, men høgare enn i fjor. Plantala er auka i høve til i fjor, grunna auke av 5 nye senger i nytt bygg. Det er venta at aktiviteten knytt til døgnbehandling vil auke i februar, grunna innflytting og oppstart i nye lokaler i desember og januar. 3.3 Tverrfagleg spesialisert rusbehandling Tabell 8. Oversikt aktivitet tverrfagleg spesialisert rusbehandling, per januar 2017 Jan 2016 Jan 2017 Plan jan 2017 Endring vs. plan Utskrivingar, døgnbehandling Opphaldsdøgn Polikliniske konsultasjonar Innan tverrfagleg spesialisert rusbehandling er tal for døgnbehandling noko lågare enn planlagt, det er rimeleg å anta at dette er mellombels og kjem som følgje av mange utskrivingar i haust. Når det gjeld poliklinisk aktivitet er det god utvikling, grunna systematisk arbeid på seksjon for Legemiddelassistert rehabilitering (LAR) og Poliklinikk vaksne. 18

57 4. Kvalitet og pasienttryggleik 4.1 Trygg kirurgi Sjekklista for Trygg kirurgi er innført i Helse Bergen. Gjennomføring av sjekklista vert dokumentert i Orbit og grad av gjennomføring vert monitorert via Styringsportalen. Utviklinga viser ein auke i registrert bruk av sjekklista frå 80 % i desember til 85 % i januar. I leiarmøter og i dei kliniske einingane er det fortløpande fokus på rett bruk. Figur 16. Utvikling i bruk av sjekklista for Trygg kirurgi. Alle hastegradar. - Blå søyle syner alle operasjonar som skal ha registrert sjekklista - Rød søyle syner aktuelle operasjoner som har registrert bruk av sjekklista - Grøn linje syner prosent registrert bruk av sjekklista Figur 17. Utvikling for bruk av kirurgisk sjekkliste splitta på dei tre delane. Månadleg for 2016 og Alle hastegradar 19

58 Fleire einingar etterlev krava for godkjent registrert bruk av sjekklista til 100 % men det er framleis potensiale for betring ved nokre einingar. Det er gjort endringar i uttrekket, og operasjonskodar som ikkje var eigna for sjekklista er fjerna. I januar blei det gjort endringar i datauttrekket noe som gav eit positivt resultat for Hjarteavdelinga. Poliklinikk plastikkirurgi som låg lavt gjennom heile hausten 2016 har no målingar for januar 2017 på nær 100%. 4.2 Trygg pleie Tiltakspakka Trygg pleie registrerer gjennomført screening av pasientar med auka risiko innan innsatsområda fall, trykksår og ernæring. Figurane under syner utviklinga. Dei fleste einingane er i gong med å dokumentere i det pasientadministrative systemet (DIPS). Helse Bergen har hatt ei positiv utvikling, men frå oktober 2016 og fram til desember har registrert screening gått ned på fleire einingar. Frå stab tilbyr ein dagleg oppfølging til dei einingane som treng det. Ein del av forklaringa har vore feilregistrering, som gjer at dei rapporterte tala blir lågare enn dei skulle vore. Det vert gitt rettleiing for å eliminere registreringsfeil og sikre korrekt bruk. Det er likevel store variasjonar mellom einingar i same avdeling/klinikk og ein ser at screeninga går markant ned i helg og heilagdagar. Rehabiliteringsklinikken, Hode/hals klinikken og Augeavdelinga har i januar dei beste resultata. Statistikken viser at det er naudsynt å halde fram med fokus på dette. Figur 18. Fall. Utvikling i prosent risikovurderte pasientar. For «Fall» alle innlagte pasientar som er over 65 år 20

59 Figur 19. Trykksår. Utvikling i prosent risikovurderte pasientar. For «Trykksår» alle innlagte pasientar over 18 år Figur 20. Ernæring. Utvikling i prosent risikovurderte pasientar. For «Ernæring» alle innlagte pasientar over 18 år - Blå søyle syner alle pasientar som skal screenast. - Rød søyle syner aktuelle pasientar som er screena - Grøn søyle syner pasientar som er screena og som ein meiner å være i risikosone - Punktlinje syner prosent screena 21

60 5. Personell og HMS 5.1 HMS Sjukefråvær Figuren under syner totalt sjukefråvær dei siste 12 månader i Helse Bergen. På grunn av etterslep i datafangst er siste registreringspunkt to månader tilbake i tid. Figuren byggjer på nasjonal definisjon for måling av sjukefråvær. Det vil seie at sjukefråvær i helg ikkje er inkludert. Figuren har ulike fargar på datapunkt for å vise forholdet til gjennomsnittsområdet i aktuell månad siste fire år. Det er også lagt inn nivå for mål sjukefråvær i Helse Vest (5,5 %) og IA-mål (6,4 %). Personalrådgjevar og HMS-rådgjevar vil bistå og følgje opp ved auka sjukefråvær på kvar einskild eining. Juli månad skil seg negativt ut, men dette skuldast lågare tal månadsverk grunna ferieavvikling. Sjukefråvær 9,0 % 8,5 % 8,0 % 7,5 % 7,0 % 6,5 % 6,0 % 5,5 % 5,0 % 8,0 % 8,0 % 8,4 % 8,2 % 7,7 % 7,4 % 7,3 % 7,4 % 7,0 % 7,1 % 6,8 % 6,5 % jan feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des 2016 Sjukefråvær Mål IA Mål Helse Vest Høgare enn gjennomsnitt Gjennomsnitt Lågare enn gjennomsnitt Figur 21. Totalt sjukefråvær dei siste 12 mnd. 5.2 Personell Tilsette og månadsverk Figuren under viser utviklinga i talet på tilsette og netto månadsverk. Den langsiktige utviklinga er at netto månadsverk aukar meir enn talet på tilsette. Føretaket 22

61 jobbar aktivt med å tilsette medarbeidarar i heile stillingar og figuren under viser at den gjennomsnittlege stillingsprosenten i føretaket er stadig aukande. Tal tilsette og netto månadsverk feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des Tal tilsette Netto månadsverk Figur 22. Utvikling i tal tilsette og netto månadsverk Faste og mellombelse stillinger Tal på mellombelse stillinger i føretaket går ned målt mot tidlegare år, og talet på faste stillingar aukar. Dette viser at leiarar i føretaket driv god langsiktig planlegging, og har fokus på å gje tilsette tilbod om faste stillinger. Etter endring i overeinskomst med Den norske legeforening, er det venta å sjå ein auke i fast tilsette legar i spesialisering i åra framover. Tal frå juni 2015 viser at føretaket no tilset nye legar i spesialisering i faste, og ikkje i mellombelse stillinger. Per desember 2016 er 29 % av LIS-legane fast tilsette. Frå 2013 er det eit tydeleg mønster med ein auke i talet på mellombelse stillingar om sommaren. Føretaket nyttar mellombelse arbeidskontrakter til sommarvikarar ut frå planlagt drift og bemanningsbehov. 23

62 Faste og mellombelse stillinger feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des Faste stillinger Mellombelse stillinger Figur 23. Utvikling i tal faste og mellombelse stillinger. Figuren under viser den relative andelen mellombelse stillinger i forhold til totale stillinger i føretaket. 24 % av dei tilsette er i mellombelse stillinger per januar Den stipla lina viser gjennomsnittleg andel i ein aktuell månad for dei fire siste åra. Del mellombelse stillinger er tydeleg lågare enn for åra før. På grunn av behov for vikarar stig del tilsette i mellombelse stillinger om sommaren. 32 % 30 % Andel mellombelse stillinger 29 % 28 % 26 % 26 % 26 % 24 % 24 % 22 % 20 % feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des jan 2017 Andel mellombelse Gjennomsnitt, 2012 feb jan Figur 24. Utvikling i del mellombelse stillinger. 24

63 5.2.3 Heiltid/deltid - stillingsprosent Figuren under viser fordeling av tilsette i heiltidsstilling og tilsette i deltidsstilling. Ein måler her juridisk stillingsprosent. Heiltid er 100 % stilling, alt anna er deltid. Over tid stig talet på tilsette med heile stillingar. Tal tilsette heiltid og deltid feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des feb apr jun aug okt des Tal tilsette, heiltid Tal tilsette, deltid Figur 25. Utvikling i tal heiltids- og deltidsstillinger. Figuren under viser den relative andel av tilsette i deltidsstillinger i forhold til det totale talet på tilsette i føretaket. 35 % av dei tilsette er i deltidsstilling per januar Den stipla lina viser gjennomsnittleg andel i ein aktuell månad for dei fire siste åra. Andelen mellombelse stillinger er tydeleg lågare enn for åra før. På grunn av behov for tilsette med høgare stillingsprosent går andelen tilsette i deltidsstillinger om sommaren ned. 25

64 Andel deltidstilsette 42 % 40 % 38 % 37 % 36 % 34 % 33 % 35 % 35 % 32 % 30 % feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des jan 2017 Andel deltid Gjennomsnitt, 2012 feb jan Figur 26. Utvikling i andel deltidsstillinger. 5.3 Arbeidstid Overtid og meirarbeid Figuren under viser utvikling i del timar overtid og meirarbeid dei siste 12 månader. Den viser i tillegg gjennomsnitt for perioden frå februar 2012 til januar Tala er basert på utbetalte timar. Del timar overtid er svakt aukande frå Dette er venta utvikling sett i høve til at talet på tilsette aukar relativt mindre enn netto månadsverk, og at tilsette i same periode aukar stillingsprosenten. Del timar meirarbeid er redusert frå Dette kan ha samanheng med reduksjon i bruk av tilkallingsvikarar og overgang til heile stillinger, som er i samsvar med føretaket sin policy. 26

65 3,50 % Prosent timar overtid/utrykning og meirarbeid 3,00 % 2,50 % 2,00 % 1,50 % 2,64 % 2,19 % 1,98 % 1,94 % 2,47 % 2,24 % 1,84 % 1,86 % 1,00 % feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des jan 2017 Prosent overtid og utrykning Gj.snitt, 2012 feb jan (overtid/utrykning) Prosent meirarbeid Gj.snitt, 2012 feb jan (meirarbeid) Figur 27. Del overtid og meirarbeid av det totale talet arbeidde timar siste 5 åra. 27

66 6. Økonomisk resultat 6.1 Oversikt Tabell 9. Økonomisk resultat januar Tal i mill. kroner. Rekneskap januar 2016 Rekneskap januar 2017 Budsjett januar Rekneskap pr Budsjett pr Avvik 2017 Avvik Rekneskap pr Stykkprisinntekt 237,6 253,9 263,9-10,1 237,6 253,9 263,9-10,1 Gjestepasientinntekt 16,7 20,0 16,3 3,8 16,7 20,0 16,3 3,8 Polikliniske inntekter/lab.inntekt 51,8 58,8 54,7 4,2 51,8 58,8 54,7 4,2 Anna pasientinntekt 1,8 4,8 2,7 2,1 1,8 4,8 2,7 2,1 Ramme, tilskot, refusjonar 628,1 574,5 577,1-2,5 628,1 574,5 577,1-2,5 Sals-, leie- og anna inntekt 22,0 22,4 25,9-3,5 22,0 22,4 25,9-3,5 Sum driftsinntekter 957,9 934,5 940,6-6,1 957,9 934,5 940,6-6,1 Varekostnad medikament -116,7-107,7-100,3-7,4-116,7-107,7-100,3-7,4 Mat, drikke o.a. varekostnader -9,6-7,3-7,1-0,2-9,6-7,3-7,1-0,2 Lønnskostnad -668,4-655,6-657,3 1,7-668,4-655,6-657,3 1,7 Innleie av helsepersonell -1,5-1,4-1,3-0,1-1,5-1,4-1,3-0,1 Kjøp av helsetenester -21,5-24,7-26,1 1,3-21,5-24,7-26,1 1,3 Kost utstyr -11,9-10,3-9,9-0,4-11,9-10,3-9,9-0,4 Kost lokaler -23,7-24,1-23,8-0,3-23,7-24,1-23,8-0,3 Avskrivingskostnad -36,1-37,2-39,8 2,6-36,1-37,2-39,8 2,6 Annan driftskostnad -55,7-53,8-59,5 5,7-55,7-53,8-59,5 5,7 Sum driftskostnader -945,1-922,1-925,1 2,9-945,1-922,1-925,1 2,9 Driftsresultat 12,9 12,4 15,5-3,1 12,9 12,4 15,5-3,1 Netto finansresultat -1,2-0,9-1,3 0,4-1,2-0,9-1,3 0,4 Resultat 11,7 11,5 14,2-2,7 11,7 11,5 14,2-2,7 6.2 Økonomisk resultat januar Rekneskapen for januar viser eit marginalt negativt budsjettavvik på kr 2,7 mill. Avslutting av rekneskapen for januar er gjort samstundes med avslutting av rekneskapen for 2016, noko som har medført at ein ikkje har gått like detaljert gjennom rekneskapen med omsyn til avsetjingar og periodiseringar som ein gjer ved dei ordinære periodeavsluttingane. Merk at rekneskapstala i 2016 og 2017 ikkje er direkte samanliknbare. Frå vart nøytral momskompensasjon innført slik at i 2017-tala er mva trekt ut, mens i 2016 er mva inkludert. Driftsinntektene viser eit negativt budsjettavvik på kr. 6,1 mill. i januar. Avviket er i hovudsak knytt til ISF-inntekta. Dette skuldast delvis at aktiviteten har vore noko lågare enn planlagt i januar, samstundes som at einingane nok har prioritert arbeid med koding av 2016-opphald framfor å kode opphald for januar Det negative avviket på Sals-, leie- og anna inntekt er eit periodiseringsmessig avvik. Driftskostnadane syner eit positivt budsjettavvik på kr 2,9 mill. Negativt avvik i varekostnader/medikament er i hovudsak knytt til meirforbruk medisinar, 28

67 laboratorierekvisita, implantat og andre medisinske forbruksvarer. Dette vert knytt til ujamne innkjøp samanlikna med budsjetterte innkjøp. Løn og innleige har eit marginalt negativt budsjettavvik i januar. Avviket på dei andre postane kan i stor grad bli sett i samanheng med periodiseringsmessige forhold. 6.3 Likviditet Figuren under viser budsjettert likviditet samanlikna med prognose for Driftskredittrammen er p.t kr 694,8 mill. Per 31. januar hadde føretaket ein likviditetsreserve på kr 561,8 mill. Likviditetsreserven er sum bankinnskot inklusiv skattetrekkskonto og ubrukt driftskreditt. Figuren under syner ei endring i utviklinga mellom likviditetsbudsjett og prognose frå august. Dette skuldast ny aktuarberekning av pensjon, som medførte ei endring i kostnadsført pensjon vs utbetaling i høve til det som var budsjettert. Føretaket kan bruke premiefond til å betale pensjonspremien og det er som følgje av dette venta at det også vil kome ei endring i driftskredittramma frå sommaren av. Ny driftskredittramme er førebels ikkje motteke. Figur 28: Utvikling i likviditet. Likviditetsreserve er sum bankinnskot inkl skattetrekk + ubrukt driftskreditt. 6.4 Risiko Alle avdelingar / einingar har utført ei risikovurdering av budsjetta sine for 2017 med omsyn til realisme i aktivitetsplan og tilhøyrande inntekt, samt grad av samsvar mellom bemanningsplanar og budsjetterte personalkostnadar. Ved behov må einingane beskrive tiltak som må setjast i verk for å halde budsjetta som er tildelte. Fristen for dette var ved utgangen av januar og risikovurderingane er førebels ikkje ferdig gjennomgått sentralt, vi vil difor kome tilbake til dette ved neste rapportering. 29

68 6.5 Investeringar Per januar månad vart ca kr 82 mill ført til investeringar i rekneskapen, av dette gjeld kr 47,8 mill trinn 1 og 2 av BUS. Investeringar er ikkje omfatta av regelverket for nøytral mva, men i januar er mva likevel trekt ut, dette vil bli retta i februar. Overføring av investeringsmidlar frå 2016 til 2017 er førebels ikkje ferdig, dette vert avklart når endeleg rekneskap for 2016 er avslutta. Tabell 10. Investeringar 2017, førebelse tal Budsjett 2017 Inntekter 2017 Regnskap pr jan Prognose 2016 Avvik Investeringer Bygg: BUS BUS Mottaksklinikk Andre bygningsmessige investeringer Mindre ombygginger Somatikk Mindre ombygginger psykiatri Mindre ombygginger RUS Sum bygninger Medisinteknisk utstyr Vedtatte investeringer Annet: Teknisk infrastruktur Avdelingsvise investeringsmidler Ambulanser KSK Seksjon for behandlingshjelpemidler IKT investeringer Diverse annet Sum Annet SUM investeringer eksl TM Trond Mohn midler Ny Trond Mohn gave Sysselsettingsmidler

69 Det er stor investeringsaktivitet og viktig med tett oppfølging i høve til risiko for avvik på tid og kostnad. Tabellen under syner ei enkel risikovurdering for byggeprosjekt med kostnad over kr. 50 mill. Tabell 11. Risikoanalyse av investeringsprosjekt over kr. 50 mill. Investeringer Bygg Total budsjett Forbruk pr Forbruk pr jan 2017 Avvik Avsluttes Risikoanalyse Tid Kost BUS Apr 2017 Grønn Grønn BUS Grønn Grønn Mottaksklinikk Des 2017 Grønn Akseptabelt Akseptabelt, tiltak ønskelig Tiltak nødvendig/påkrevd 31

70 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Økonomi- og finansdirektør Kristin Pundsnes SAKA GJELD: Årleg gjennomgang av selskap som Helse Bergen har eigardel i STYRESAK: 16/17 O STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret i Helse Bergen HF tek saka til orientering

71 Oppsummering Administrasjonen har kartlagt selskap som Helse Bergen har eigardeler i ved inngangen til Dette gjeld 1. Bergen Teknologioverføring A.S. 2. Innovest A.S 3. Kommunal Landspensjonskasse KLP. Det er henta inn korte oppsummeringar med informasjon om strategi, nøkkeltal, styresamansetjing m.v. for Bergen Teknologioverføring A.S. og Innovest A.S. Desse oppsummeringane ligg ved. Når det gjeld KLP er Helse Bergen ein av dei største eigarane saman med alle helseføretaka, dei aller fleste kommunane og fylkeskommunane og ei lang rekke offentleg eigde selskap. Det er ikkje laga eigen oppsummering når det gjeld KLP, men det orienterast om at Helse Bergen er representert i Generalforsamlinga til KLP med administrerande direktør Eivind Hansen og økonomidirektør Kristin Pundsnes. Vedlegg 1. Bergen Teknologioverføring A.S 2. Innovest A.S 2

72 Vedlegg 1 Selskapets navn: Bergen Teknologioverføring AS Selskapets formål: Fra vedtektene (Justert i 2015 etter prosess blant tidligere eiere og diskusjon med to nye eiere): Selskapets virksomhet er å forestå forvaltning og kommersialisering av selskapseiernes og andre offentlige innretningers immaterielle rettigheter og ideer knyttet til forskningsresultater og forskningsprosesser. Selskapets virksomhet skal videre bidra til kommersialisering av ideer fra næringslivet og inkubatorvirksomheten. Selskapet opererer i skjæringsflaten mellom akademia, offentlig virksomhet og næringslivet (industrielle og finansielle) og må tilstrebe å ha tett kontakt og samarbeid med alle disse aktørene (tripple helix modellen). Klyngesatsingene er eksempler på slike skjæringsflater, hvor selskapet bør være en aktør. Virksomheten skal ha som formål å sikre kommersialisering, anvendelse og overføring av forskningsresultater og oppfinnelser til bredest mulig bruk og nytte i samfunnet. Selskapet skal utføre utredning, rådgivning, forvaltning og administrativ oppfølging i forbindelse med dette. Selskapet kan også forestå aktiviteter knyttet til innovasjon og prosesstøtte i forbindelse med aktivitet som ikke har nådd fasen for kommersialisering. Selskapet kan opprette og delta i andre selskaper, stiftelser eller andre samarbeidstiltak for å ivareta sitt formål. Selskapet kan etablere og helt eller delvis eie aksjer i aksjeselskaper hvor kommersialisering av forskningsresultater og innovasjon skjer. Etablering eller erverv av aksjer i selskaper med virksomhet som ikke er knyttet til kommersialisering av forskningsresultater eller innovasjon krever forutgående godkjennelse av generalforsamlingen. Selskapet kan inngå samarbeidsavtaler og selge kommersialiseringstjenester og andre administrative tjenester til andre offentlige innretning enn selskapseierne, samt selge slike tjenester til private aksjeselskaper. Selskapet kan også drive med administrasjon av medisinske studier der utprøving av legemidler kan inngå på oppdrag fra universiteter, helseforetak og legemiddelindustri.» Virksomhetsområde: Bergen Teknologioverføring (BTO) jobber innenfor en stor faglig bredde, men samtidig innenfor en nisje som handler om å identifisere og utnytte det kommersielle potensialet i forskningsresultat. BTO er en utpreget prosjektorganisasjon. BTO har gjennom overtakelsen av Nyskapingsparken økt aktiviteten betydelig, og evaluerte 3

73 257 ideer i 2016 (136 i 2015), og en videreutvikler nå ca 140 prosjekt for å finne en optimal rute frem til anvendelse. En slik anvendelse kan bestå av implementering i eksisterende offentlig eller private virksomheter, salg eller lisensiering av teknologi til nytt eller eksisterende næringsliv, eller opprettelsen av nye selskap. En administrerer også kliniske studier på vegne av Helse Bergen og UiB. BTO har siden oppstarten evaluert over 1129 ideer, filet over 345 patent, og landet 188 avtaler, hvor av 63 er etablering av nye oppstartsselskaper. Disse selskapene er oppkapitalisert med mer enn 900mill NOK i ekstern kapital fra en rekke aktører i dette økosystemet for nyskaping, og verdsatt til ca det dobbelte. I tillegg er det for tiden 73 selskap som mottar en eller annen støtte i BTO sine kontrollerte inkubatorer. BTO administrerer for tiden 93 kontrakter om kliniske studier på vegne av Helse Bergen. Aksjonærsammensetning: Helse Bergen 33,4% Universitetet i Bergen -33,4% Havforskningsinstituttet - 14,5% SIVA - 13,5% Høgskolen i Bergen 3,8% Norges Handelshøyskole 1,3% (Ny i 2016) Styresammensetning / daglig leder: Styres leder: Eivind Hansen, Helse Bergen Styrets nestleder: Anne Skarstein, Havforskningsinstituttet Styremedlem: Kjell Bernstrøm, UiB Styremedlem: Anne Marit Blokhus, UiB Styremedlem: Clara Beate Gram Gjesdal, Helse Bergen Styremedlem: Jarle Holberg, SIVA Styremedlem: Gro Anita Fonnes Flaten, Høgskolen i Bergen Styremedlem: Helge Thorbjørnsen, Norges Handelshøyskole Antall ansatte: Ca 45 personer fordelt på 35 årsverk Daglig leder: Anders Haugland Nøkkeltall Økonomi: (foreløpige tall 2016) Omsetning siste år: 129 mill NOK Resultat siste år: 13.2 mill NOK (før skatt) Egenkapital: 33,9 mill NOK 4

74 Strategi og ambisjoner 2017: En ønsker å styrke sin posisjon som den sterke operative aktøren i økosystemet for forskningsintensiv nyskaping i Bergens regionen, gjennom: Operasjonalisere samarbeidet med sine eierinstitusjoner Optimalisere og effektivisere administrasjon av kliniske studier, samt overta ansvaret for oppfølgingen av innovasjonsporteføljen i Innovest. Bygge BTO sitt nye forretningsområde innen inkubasjon. Spesielt rettet mot klyngene i regionen Bidra med kompetanse og nettverk til eieren knyttet til en mer offensiv satsing på Horizon2020 Etablere et regionalt fellesløft for å verifisere ideer i samarbeid med HFK, Eierne, IN, og lokalt/regionalt næringsliv. Videreutvikle et nytt eierskapsfond Norsk Innovasjonskapital IV Tettere samarbeid med klyngene Administrere pre-såkorn ordningen Gjennomføre signifikante salg fra porteføljen En vil gjennomføre en merkevareprosess, for å tydeliggjøre sine oppgaver og kommunikasjon av disse Utfordringer: BTO sin største utfordring ligger i behovet for å investere over mange år før en kan forvente å få likvid avkastning tilbake. Så langt har en klart å bygge opp selskapets egenkapital gjennom selskapets drift og transaksjoner. I 2016 fikk en både gjennom spesielt en transaksjon/avtale gjennom drift betydelig styrket likvid egenkapital. Denne sikter en på at skal styrke seg videre i Videre er det betydelig økt oppmerksomhet på behovet for innovasjon og nyskaping ifm med den nødvendige omstillingen som landet befinner seg i. Viktig å da utnytte momentet til å gjøre nødvendig investeringer i nye prosjekt, selskap, verktøy og kompetanse. BTO sin største utfordring ligger nå i å operasjonalisere samarbeid med eiere og partnere og effektivt svare på behovene i samfunnet rundt oss. Og sikre at bevilgende aktører ikke bidrar til å øke fragmenteringen i regionen. 5

75 Vedlegg 2 Selskapets navn: Innovest A.S. Selskapets formål: Forvalte resterende forskningsmidler og administrasjon og forvaltning av legemiddel utprøvings kontrakter som ikke er overført BTO gjennom virksomhetsoverføring Virksomhetsområde: Forvaltning og administrativ støtte til forskningsaktivitet innenfor helsesektoren. Avtalepartner for kliniske studier på vegne av Helse Bergen og UiB. Eierandeler i noen innovasjonsselskap fra perioden der innovasjon var en del av Innovest a.s. sin virksomhet. Aksjonærsammensetning: Helse Bergen 50 % Stiftelsen Unifob 50 % Styresammensetning: Styreleder: Trond Søreide, Helse Bergen Styremedlem: Egil Herman Sjursen, Stiftelsen Unifob Styremedlem: Kristin Pundsnes, Helse Bergen Styremedlem: Astrid Louise Grasdal, UiB / Stiftelsen Unifob Antall ansatte: 2 innleid i deltidsstilling Daglig leder: Kjell Inge Arnevig Nøkkeltall Økonomi: I forbindelse med gjennomgang av selskapet og overføring av videre forvaltning av forskningsmidler viser har det vist seg en likviditetsmessig underdekning. Denne er løst gjennom tilførsel av kapital fra eierne. Resultat og egenkapital i regnskap 2014 tar opp i seg feil i tidligere års regnskap. Styret og revisor i selskapet dokumenterer det som er gjort ved avleggelse av årsregnskap. Omsetning siste år 5,6 mill. NOK (representerer kun administrativ omsetning) Resultat siste år Minus 0,3 mill. NOK Egenkapital 3,5 mill NOK inkludert ansvarlig lån på 3,0 mill NOK 6

76 Strategi og ambisjoner 2017: Selskapet har vært gjennom en omstillingsfase der deler av virksomheten er blitt overført til Helse Bergen (monitorering) og deler av virksomheten er overført til BTO (innovasjon) i løpet av Virksomheten knyttet til kliniske studier ble i all hovedsak overført til Bergen Teknologioverføring AS sommeren Dette er gjort gjennom virksomhetsoverføring etter AML Kap 16. Selskapet har ikke lenger fast ansatte. Utfordringer: Etter gjennomføring av virksomhetsoverdragelse til BTO AS sommeren 2016 er der fremdeles aktiviteter i selskapet som må opprettholdes til endelig avklaring er gjort. Dette er blant annet legemiddelkontrakter hvor sponsor ikke har akseptert overføring til ny enhet, samt forskningskonti som ikke er overført institusjonene, oppgaver relatert til rettvist omkring eierskap til restmidler fra utprøvingskontrakt, avslutning av ferdige utprøvningskontrakter. 7

77 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Lasse Hatletvedt SAKA GJELD: Høyringsutsegn om Kvinnsland-utvalet sin rapport STYRESAK: 17/17 A STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret i Helse Bergen godkjenner høyringsutsegna om Kvinnsland-utvalet sin rapport.

78 Oppsummering Eit offentlig utval leia av Stener Kvinnsland, leverte NOU 2016: 25 «Organisering og styring av spesialisthelsetjenesten. Hvordan bør statens eierskap innrettes framover?» til helse- og omsorgsministeren 1. desember Helse- og omsorgsdepartementet sende like etterpå utgreiinga på høyring. I styreseminar den 25. januar gjekk styret i Helse Bergen gjennom rapporten frå Kvinnslandutvalet, og kom med sine innspel og kommentarar til rapporten og korleis spesialisthelsetenesta bør organiserast i framtida. Desse innspela har no blitt samla i ei høyringsutsegn som blir presentert for styret for vurdering og godkjenning. 2

79 Høyringsutsegn om Kvinnsland-utvalet sin rapport Styret i Helse Bergen si tilbakemelding på NOU 2016:25 Organisering og styring av spesialisthelsetjenesten. 1. Innleiing Utarbeidinga av denne høyringsutsegna er gjort basert på innspel som blei gitt i eit styreseminar 25. januar 2017 og frå behandling i styremøtet 22. februar I tillegg har høyringa vore diskutert i føretaksleiinga og dei føretakstillitsvalde har fått gitt sine kommentarar i høyringsmøte. Kvinnsland-utvalet sitt oppdrag har vore overordna styring i ein nasjonal kontekst. I praksis eit nasjonalt perspektiv på styring av spesialisthelsetenesta. I spørsmålet om ei framtidig organisering av spesialisthelsetenesta er det viktig at ein også tar eit regionalt/lokalt perspektiv (sjukehuset), sett med utgangspunkt i befolkninga på Vestlandet og frå eit regionsjukehus. Styret har difor valt å ta utgangspunkt i befolkningsperspektivet og verdien av lokal forankring og legitimitet som grunnlag for å skape ei helseteneste som har tillit i befolkninga. Vil pasientane på Vestlandet få det vesentleg betre med ei alternativ organisering og styring av spesialisthelsetenesta? Dette spørsmålet vil styret i Helse Bergen klårgjere i høyringsutsegna ved å gjere ei samanlikning av dei aktuelle modellane. 2. Aktuelle modellar I Kvinnsland-utvalet fekk verken ein modell der helseføretaka blir lagt direkte under departementet (Alternativ 1) eller ein modell med eit sjukehusdirektorat (Alternativ 2) støtte. Styret støttar og dette synest meiner difor at det i praksis er to alternative modeller som er aktuelle å vurdere opp mot dagens modell: 1. Nasjonalt helseføretak (Alternativ 3) Desentralisert modell med ei nasjonal overbygning og nokre færre helseføretak enn i dag. 2. HF-a ikkje lenger sjølvstendige rettssubjekt (Alternativ 4) Aktiviteten i både dei regionale helseføretaka og i helseføretaka blir samla i eitt føretaksnivå, der helseføretaka blir sjukehusgrupper som del av same rettssubjekt som RHF-et. Styret vil vurdere desse to modellane i forhold til dagens organisering av spesialisthelsetenesta. Av dei ulike modellane som blir vurdert av Kvinnsland-utvalet kan ein argumentere for at dagens modell er den som er mest desentralisert, medan dei andre modellane i varierande grad er meir sentraliserande i eit nasjonalt perspektiv. Det er langs denne aksen modellane primært skil seg frå kvarandre. Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

80 3. Hovudperspektiv for vurdering og tilråding av modell Styret er oppteke av kva oppgåver sjukehusa skal løyse og byggjer si tilbakemelding rundt følgjande hovudprinsipp: Lik tilgang på helsetenester som er effektive og har høg kvalitet Tydelege styringslinjer og definerte ansvarsområde Forankring og tillit hjå innbyggarane Samhandling med kommunar og andre aktørar Forsking av høg kvalitet som bidreg til utvikling av helsetenestene Utdanning av høg kvalitet som er relevant for helsetenestene Nedanfor vil kvar av desse hovudprinsippa bli diskutert og vurdert i forhold til dei tre aktuelle modellane. Lik tilgang på helsetenester som er effektive og har høg kvalitet Dette hovudprinsippet kan ein vidare bryte ned i fire underpunkt (a-d): a. Behandling av høg fagleg kvalitet Eit helseføretak er ei administrativ ordning der det faglege elementet ligg i sjukehusa. Når ein diskuterer organisering, diskuterer ein samstundes prinsipp for styring, og spørsmålet blir kvar den medisinske styringa skal liggje. Den faglege utviklinga skjer nær pasienten og det er derfor eit poeng at det vert skapt tilstrekkeleg handlingsrom mellom dei som jobbar pasientnært. Difor vil det av omsyn til den faglege kvaliteten vere ein styrke med ein desentralisert modell. Eit anna område som må løysast på eit lokalt nivå er utvikling av pasientforløp på tvers av primærhelsetenesta, kommunane, private/ideelle organisasjonar og spesialisthelsetenesta. Når det gjeld beredskap og krisehandtering er det vår oppfatning at dette også krev stor grad av nærleik til kjerneverksemda i sjukehusa. Styret kan ikkje sjå at nokon av dei to alternative modellane vil gje noko høgare fagleg kvalitet enn det som er mogleg innanfor dagens modell. b. Evne/kunnskapsgrunnlag til å påverke premissane til det beste for pasienten Dagens regionale helseføretak har allereie bevega seg i retning av ein meir operasjonell styring som utfordrar handlingsrommet til styret og dei administrerande direktørane (AD) i helseføretaka. HFstyra si reelle påverknadskraft kan også diskuterast når det kjem sterke føringar og avgjerdsler frå det regionale helseføretaket. Dette kan ein gjere noko med innanfor dagens modell, ved å leggje fleire avgjerder over til AD og styra i helseføretaka. Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

81 Helse Bergen vil kunne få auka påverknadskraft i ein meir direkte dialog inn mot eit nasjonalt helseføretak i Alternativ 3. Faren er at dei største helseføretaka får mest påverknad i ei slik organisering. I Alternativ 4 vil meir makt enn i dag bli samla hos dei regionale helseføretaka, som dermed vil få auka påverknad og fullmakter til å styre sjukehusgruppene. På den andre sida vil dagens AD i HF-a sitje ved avgjerdsbordet i det regionale helseføretaket og derfor få auka påverknad på avgjerder som blir gjort der. Påverknad i dei regionale og særleg dei nasjonale selskapa er ei utfordring for helseføretaka i dag, men dei to alternative modellane vil truleg ikkje endre noko på dette problemet. c. Stordriftsfordelar Styret sitt utgangspunkt er at utviklinga innanfor dagens modell på mange vis har vore god når ho blir vurdert opp mot ressursane som har vore tilgjengeleg. Den økonomiske styringsmodellen fungerer godt for Helse Bergen i dag, det syner resultata frå dei siste 10 åra. Ein ny modell vil kunne svekke den økonomiske styringa. Ei større grad av samordning når eigarstyringa av alle helseføretaka blir samla på regionalt eller nasjonalt nivå trekkjer i retning av ei samla sett meir effektiv ressursutnytting. Til samanlikning er det avgrensa kva for stordriftsfordeler ein kan hente ut innanfor dagens rammer. Noko kan gjerast på regionalt nivå og mykje kan takast ut med å samle støttefunksjonar gjennom etablering av regionale/nasjonal selskap som til dømes Sjukehusinnkjøp. d. Styring og leiing Eit tema som ikkje blir via mykje merksemd i høyringa er samanhengen mellom organisering og leiing. Det må vere samsvar mellom leiingsfilosofi og kva for ein organisasjonsstruktur ein vel. Ei desentralisert organisering som legg til rette for å delegere mykje ansvar ned på eit lågare nivå krev ei leiing som verkeleg delegere ansvar og fullmakter ned i organisasjonen. Det gjeld både fagleg og administrativt. Motsett vil ein modell der ein baserer seg på meir sentralisert styring og færre fullmakter lokalt krevje ei anna type leiing. Helse Bergen sin filosofi byggjer på at ansvar og styring bli delegert ned på lågast mogleg nivå. Dette er truleg ei viktig årsak til at Helse Bergen har levert gode resultat det siste tiåret. Denne forma for leiing vil bli utfordra viss ein vel ein struktur og ei organisering som samlar meir makt på eit høgare nivå. Tydelege styringslinjer og definerte ansvarsområde Rolla som eigar og rolla som den utførande ligg i ulike rettssubjekt i dagens modell, og det meiner styret er ein styrke. Ei slik todeling er med på å tydeleggjere ansvarsdelinga mellom aktørane. Styret Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

82 erfarer likevel at det i dag er nokre uklare avgjerdsprosessar mellom styret i Helse Bergen og eigarlinja. Kva skal ein vedta på HF-nivå og kva skal ein vedta regionalt? Haukeland universitetssjukehus si rolla som regionsjukehus kunne også vore tydelegare klargjort. Kva for mandat følgjer med denne rolla? Korleis kan ein betre leggje til rette for eit samarbeid med dei tre andre regionsjukehusa, slik at desse fire blir ein sterk drivkraft i den norske spesialisthelsetenesta? Alternativ 3 gjer det mogeleg å ha rolla som eigar og rolla som den utførande i ulike rettssubjekt, slik som i dag. Alternativ 4 inneber ei uheldig samanblanding av sørgje-for-ansvaret og det operative ansvaret for drifta. Prinsippet om «armlengdes avstand» blir her erstatta av eit prinsipp om «styringsmessig integrasjon». Når helseføretaka forsvinn som sjølvstendige rettssubjekt og HF-styra blir fjerna, må ein i større grad basere seg på regionalt vedtekne fellesløysingar. Forankring og tillit hjå innbyggarane Juridisk eining og styre på HF-nivå bidrar til lokal legitimitet og forankring. Styra på HF-nivå har gitt brukarorganisasjonane, lokalt tilsette og andre interessegrupper lokalt innverknad. Dette blir utfordra i dei to alternative modellane der auka sentralisering kan gjere at lokaldemokratiet og påverknaden til brukarorganisasjonane blir svekka. I Alternativ 3 vil ein fortsatt ha ei juridisk eining og styre på HF-nivå som bidrar til lokal legitimitet og forankring. Samstundes vil det bli ein betydeleg stor maktkonsentrasjon hos eitt styre og ein administrerande direktør nasjonalt. Bortfall av HF-styret og sjølvstendige juridiske einingar i Alternativ 4 vil kunne gi lågare lokal legitimitet og forankring. Lokal sjukehusleiing vil kunne bli svekka når administrerande direktør ikkje lenger blir tilsett og støtta av eit styre. Samhandling med kommunar og andre aktørar Styra på HF-nivå bidrar i dag til nær og god samhandling med kommunane og legg til rette for utvikling av tverrgåande prosessar. Dette er særs viktig for at pasientane skal ha ei oppleving av saumlause tenester når dei bevegar seg mellom dei ulike nivåa i helsetenesta. Det er viktig at samansetninga av styra, både på HF- og RHF-nivå, reflekterer denne viktige oppgåva i framtida. Private aktørar blir tatt hand om gjennom skiljet mellom «sørgje for»-ansvaret og det operative ansvaret. Ei ulempe er at HF-a i dag ikkje har særleg påverknad på korleis private aktørar prioriterer, noko som kan gjere det vanskeleg å planleggje aktiviteten i klinikkane. Det er noko uklart i utvalet sin rapport korleis ein tenkjer seg å løyse samhandling med kommunane med eit nasjonalt helseføretaket (Alternativ 3). I rapporten står det at det nasjonale helseføretaket Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

83 kan overta ansvaret dei regionale helseføretaka har i dag. Det fjernar denne samhandlinga frå det lokale nivået, noko som er uheldig. Alternativt kan dei nye helseføretaka overta oppgåva. Det nasjonale helseføretaket vil truleg handsame kjøp av tenester frå private aktørar. I Alternativ 4 vil truleg dagens ansvarsdeling for samhandling med kommunane bli vidareført. Forholdet til private tenesteleverandørar er ei utfordring i denne modellen, ved at eigne sjukehus kan bli favorisert i staden for eksterne tilbydarar, noko som kan gi redusert bruk av private aktørar. Forsking av høg kvalitet som bidreg til utvikling av helsetenestene Dett er ei viktig oppgåve for regionsjukehuset. Det sentrale for å lukkast her er å etablere store forskingsmiljø på tvers av disiplinar og i tett samarbeid med universitet og høgskuler. Det må også leggjast til rette for modell-tenking og bruk av beste praksis. Dette meiner styret skjer innanfor dagens modell. Utdanning av høg kvalitet som er relevant for helsetenestene Samspelet med Universitet og høgskular er viktig for å nå dei helsepolitiske måla og utvikle gode helsetenester for framtida. Dagens modell tar vare på behovet for nærleik og samarbeid mellom Helse Bergen og utdanningsinstitusjonane. 4. Anbefaling av modell for organisering Gjennomgangen av dei hovudperspektiva styret har vektlagt i si vurdering av kva som er den beste måten å organisere spesialisthelseteneste på, syner at dei viktigaste utfordringane Helse Bergen står overfor i dag kan summerast opp følgjande: Nokre uklare avgjerdsprosessar mellom styret i HB og eigarlinja. Den reelle påverknaden til HF-styret kan aukast slik at avgjerder blir tekne nærare pasientane. Arbeidsdelinga mellom HF og RHF er ikkje så tydeleg som ønskja, det gjeld særleg skilet innanfor det operative ansvaret. HF-a i dag har ikkje særleg påverknad på korleis private aktørar prioriterer sin aktivitet og kan bidra til å sette dette inn i ein større samanheng. Etablering av nasjonale selskap har verka sentraliserande og det er ei utfordring for helseføretaket å sikre påverknad og medbestemming. Ein vag regionsjukehusposisjon og manglande samarbeid mellom dei fire regionsjukehusa. Det er desse utfordringane styret i Helse Bergen meiner må løysast for at Helse Bergen skal kunne gje befolkninga på Vestlandet eit endå betre helsetilbod. Styret meiner at dei ikkje best lar seg løyse med ei omorganisering, det er andre verkemiddel som kan nyttast i staden for. Alternativ 3 og Alternativ 4 vil difor etter styret si meining ikkje gi gevinstar som gjer at dei er å føretrekke framfor dagens løysing. Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

84 Premiss/vilkår for at dagens modell skal lukkast Sjølv om styret anbefaler ei vidareføring av dagens modell er det rom for forbetring av denne styringsmodellen. Styret meiner at følgande premiss/vilkår må leggjast til grunn dersom dagens modell skal førast vidare: Styrka rolle og samarbeid mellom regionsjukehusa Regionsjukehuset må få ei tydelegare rolle som leiande på den faglege utviklinga av tenestene i regionen, slik dette er vedteke i Nasjonal Helse og Sjukehusplan. Dei fire regionsjukehusa kan spele ei viktig rolle ved å samarbeide og dele nyvinningar på tvers nasjonalt. Regionsjukehusa skal vere i sentrum av det regionale nettverket av sjukehus og kan i denne rolla bidra til å spreie ny kunnskap og nye metodar til dei andre sjukehusa i regionen. Tydelegare ansvarsdeling mellom RHF og HF Styringsdokument og føretaksprotokollar må i sterkare grad sikre rolle og ansvarsdelinga mellom RHF og HF. Meir involvering av helseføretaka før det regionale styret fattar viktige avgjerder som har konsekvensar lokalt. Bestillingar, oppfølging og dialog må følgje eigarlinja. Ta ut stordriftsfordelar innanfor støtteområda Det blir her viktig å velje dei områda kor det er mogleg å hente ut gevinstar ved å sentralisere. Styret meiner at det primært gjeld innanfor støtteområda. For den medisinske kjerneverksemda bør ein ha ein organisasjonsstruktur som tilet vide fullmaktar lokalt. I dag har ein allereie samla ein del støttefunksjonar, noko Sykehusinnkjøp er eit døme på. Bygg og eigedom må ligge på HF-nivå Bygg og eigedom må ligge på HF-nivå. Dette gjer at ein kan kople utvikling av verksemda med organisasjon- og prosessarbeid på ein god måte. Ein får då også ei økonomisk ansvarleggjering på HF-nivå og unngår at lobbyverksemd blir løysinga når ein ønskjer pengar til investeringar i bygg. 5. Konklusjon I kjernen av spørsmålet om korleis spesialisthelsetenesta skal organiserast ligg det på den eine sida eit behov for å skape jamt over like helsetenester nasjonalt og å hente ut stordriftsfordelar. På den andre sida er det eit behov for å sikre lokal legitimitet og påverknad, og evne til å utvikle tverrgåande prosessar mellom kommunane, private kommersielle/ideelle aktørar og i spesialisthelsetenesta. Styret i Helse Bergen har i si høyringsutsegn valt å spørje om pasientane på Vestlandet får det vesentleg betre med ei alternativ organisering og styring av spesialisthelsetenesta. Styret meiner at ein langt på veg har lukkast med å levere spisse og effektive tenester av høg kvalitet nær pasientane i dagens organisering og finn at det ikkje er tenleg å endre styringsmodellen. Ei målsetting om Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

85 pasientens helseteneste, der pasient og pårørande skal ha stor påverknad, er lettare å nå innanfor dagens modell enn med dei andre alternativa. Drivkrafta i å løfte avgjerdsmakt til eit høgare nivå, for å oppnå meir effektive og likeverdige helsetenester, kan løysast utan å endre organiseringa. Dette vil likevel krevje nokre justeringar av premiss og vilkår knytt til denne modellen. Det gjeld ei tydelegare ansvarsdeling mellom RHF og HF, auka påverknad for HF-a der pasientane blir behandla, vidare arbeid med å ta ut stordriftfordelar innanfor støtteområde, eit fortsatt ansvar for bygg og eigedom på HF-nivå og sist men ikkje minst ei tydelegare rolle for regionssjukehusa. Helse Bergen HF Haukeland universitetssjukehus, Adresse: Jonas Lies vei 65, 5021 Bergen Postadresse: Postboks 1400, 5021 Bergen Tlf postmottak@helse-bergen.no Org. nr:

86 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Lasse Hatletvedt SAKA GJELD: Høyringsutsegn angåande Prosjektrapport om Odda sjukehus ARKIVSAK: STYRESAK: 18/17 A STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret i Helse Bergen gir si tilslutning til høyringsutsegna.

87 Oppsummering Prosjektet for Odda sjukehus er ei vidareføring og utviding av prosjektet «Odda og Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( )». Helse Bergen har gått gjennom prosjektrapporten og valt å komme med innspel og kommentarar til følgjande av tilrådingane som er omtalt i prosjektrapporten: Sjukehus i nettverk Dagkirurgiske tenester Bemanning, rekruttering, kompetanse Tilråding om avvikling/vidareføring av akuttkirurgi Dei andre tilrådingane i rapporten har vi ikkje særskilde kommentarar til. Fakta Helse Vest RHF og Helse Fonna HF har bede om synspunkt frå høyringsinstansane på innhaldet i prosjektrapporten, primært knytt til tilrådingspunkta i rapporten. Prosjektrapporten og høyringsbrevet frå Helse Vest er lagt ved. Prosjektet har hatt i oppdrag å bygge på omtalen i Nasjonal helse- og sjukehusplan av lokalsjukehusa og deira rolle, og medverke til å utvikle eit framtidsretta og trygt tenestetilbod ved Odda sjukehus. Det utvida prosjektet for Odda sjukehus fekk i mandat å sjå på heile verksemda ved sjukehuset. Prosjektet er eigd av administrerande direktør i Helse Vest RHF og administrerande direktør i Helse Fonna HF. Prosjektgruppa har hatt brei lokal representasjon, med deltakarar frå kommunar, Odda sjukehus, vernetenesta, tillitsvalde, brukarar og frå leiinga i Helse Fonna og Helse Vest. Ved utviding av prosjektet for Odda sjukehus blei prosjektgruppa utvida med fleire deltakarar med arbeidsstad ved Odda sjukehus og lokal brukarrepresentant. Prosjektgruppa har samla sine tilrådingar i åtte punkt: 1. Sjukehus i nettverk 2. Samarbeid mellom kommune og sjukehus innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling 3. Spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært 4. Dagkirurgiske tenester 5. Bemanning, rekruttering, kompetanse 6. Stadleg leiar 7. Teknologiske løysingar og digital kommunikasjon 8. Tilråding om avvikling eller vidareføring av akuttkirurgi Prosjektgruppa har vore samde om tilrådingane i punkt 1-7. Når det gjeld tilråding om den akuttkirurgiske verksemda ved Odda sjukehus, er prosjektgruppa delt. Representantane frå 2

88 Helse Vest og leiinga i Helse Fonna støtta tilrådinga om avvikling av akuttkirurgi på Odda sjukehus, mens Føretaksverneombodet i Helse Fonna, dei tillitsvalde, brukarrepresentantane og kommunerepresentantane støtta tilrådinga om vidareføring av akuttkirurgi på Odda sjukehus. Helse Bergen har valt å komme med innspel og kommentarar til følgjande tilrådingar: Sjukehus i nettverk Dagkirurgiske tenester Bemanning, rekruttering, kompetanse Tilråding om avvikling/vidareføring av akuttkirurgi Desse er nærare omtalt i høyringsutsegna som ligg ved. Konklusjon Administrasjonen tilrår at styret i Helse Bergen gir si tilslutning til høyringsutsegna. Vedlegg 1. Forslag til høyringsutsegn frå Helse Bergen 2. Høringsbrev frå Helse Vest av 13. januar Prosjektrapport av desember

89 Helse Fonna Brevet er berre sendt per e-post: Dykkar ref: Vår ref: 2017/ /2017 Sakshandsamar: Lasse Hatletvedt Dato: Høyringsutsegn frå Helse Bergen på Prosjektrapport om Odda sjukehus Vi viser til brev frå Helse Vest av 13. januar Innleiing Helse Bergen har i sitt svar valt å ta utgangspunkt i eit perspektiv om korleis ein skal sikre robuste helsetenester til befolkninga i indre Hordaland/Sogn i åra framover. Det er då naudsynt å sjå på det totale tilbodet innanfor spesialisthelsetenesta i dette området, på tvers av føretaksgrensene. For Helse Bergen er det då naturleg å tenkje at Voss sjukehus kan ta ein større del av pasientane i indre Hordaland/Sogn, noko vi finn støtte for når ein ser på data om befolkningsgrunnlag, geografi, pasientstraumar og kommunikasjon/samferdsel i prosjektrapporten. Vår diskusjon og vurdering er likevel gjort ut i frå ein føresetnad om at eksisterande føretaksstruktur framleis skal bestå. Vi viser då til vedtak i styret i Helse Vest etter utgreiing av føretaksgrenser i indre Hardanger i Aktuelle tilrådingar for Helse Bergen Av dei tilrådingane som er omtalt i rapporten har Helse Bergen valt å komme med innspel og kommentarar til følgjande: Sjukehus i nettverk Dagkirurgiske tenester Bemanning, rekruttering, kompetanse Tilråding om avvikling/vidareføring av akuttkirurgi Dei andre tilrådingane i rapporten har vi ikkje særskilde kommentarar til. Postadresse: Helse Bergen HF Postboks Bergen Elektronisk adresse: postmottak@helse-bergen.no Besøksadresse: Jonas Liesvei 65, 5021 Bergen Generell informasjon: Sentralbord: Org.nr:

90 Nokre sentrale fakta om no-situasjonen Før ein gjer ei vurdering av dei ulike tilrådingane er det grunn til å sjå nærare på forholda når det gjeld geografi, befolkningsgrunnlag og pasientstraumar og kommunikasjon/samferdsel. Vi har merka oss følgjande punkt frå prosjektrapporten: Befolkningsgrunnlag I opptaksområdet til Odda sjukehus bur det omkring menneske. Talet er høgare når ein reknar med tilreisande turistar. Opptaksområdet er blant det lågaste når ein ser på alle sjukehusa i landet. Geografi I akutte situasjonar er avstand og reisetid ein kritisk faktor. I tabellen på side 22 i prosjektrapporten ser ein på avstanden frå Odda sjukehus til høvesvis Haugesund sjukehus og Voss sjukehus. Her ser ein at reisetida er kortast til Voss. Like aktuelt er det å samanlikna avstanden frå dei tre kommunesentra i Kinsarvik, Jondal og Rosendal til høvesvis Haugesund sjukehus og Voss sjukehus. Alle desse tre har til dels mykje kortare reisetid til Voss enn til Haugesund. Pasientstraumane Dei geografiske forholda ser ein igjen når det gjeld pasientstraumane. Her ser ein og tydeleg det tradisjonelle reisemønsteret frå kommunane i opptaksområdet. Figurane på side 31 og 32 i rapporten viser at det er ein gravitasjon mot særleg Haukeland universitetssjukehus og til dels Voss sjukehus. Voss sjukehus dekker eit relativt smalt område når det gjeld polikliniske konsultasjonar. Kommunikasjon/samferdsel Det er i dag fire vegar ut av Odda. Ein kan tenkje seg situasjonar der dei alle er stengde samstundes. Som det kjem fram i rapporten viser statistikken frå 2014 og 2015 at ei av dei fire utfartsårene alltid har vore open når dei andre vegane har vore stengde på same tid. Skulle dei fire vegane bli stengde kan lufttransport vere eit alternativ. Vi vil nedanfor gå inn på kvar av dei aktuelle tilrådingane for å gjere ei vurdering og kome med våre anbefalingar. Sjukehus i nettverk Når det gjeld sjukehus i nettverk har Helse Bergen valt å satse mykje på å utvikle Voss sjukehus som eit robust akuttsjukehus, gjennom å rekruttere den naudsynte kompetansen og byggje opp infrastrukturen. Pasientgrunnlaget for Voss sjukehus er på omkring innbyggarar. Det er rom for å nytte kapasiteten til Voss sjukehus som akuttsjukehus betre. Det har Helse Bergen søkt å løyse gjennom å funksjonsfordele pasientgrupper frå Bergen og omland til Voss sjukehus. Voss Sjukehus har framleis ein kapasitet som potensielt kan nyttast og som Helse Bergen vil ha fokus på for å sikre utviklinga av eit godt akuttilbod for pasientane i opptaksområdet i framtida. Side 2 av 4

91 Dagkirurgiske tenester Ei satsing på dagkirurgiske tenester på Odda sjukehus vil vere avhengig av kva som kan rekrutterast av ambulerande medisinsk personell, og dessutan om talet på pasientar innanfor dei ulike fagområda er høgt nok til å halde oppe eit forsvarleg kompetansenivå. Det er etter vårt syn eit spørsmål om kva som er mogleg for Odda sjukehus å drive av lettare kirurgi som det er tilstrekkelig behov for I prosjektrapporten blir til dømes kirurgi innan øyre-nase-hals og auge løfta fram som mulege alternative satsingsområde. Frå ein fagleg ståstad er det naudsynt å spørje om dette er den beste bruken av kirurgisk kompetanse i regionen. Det er muleg at ein får ein uynskt variasjon som kan føre til overbehandling på einskilde pasientgrupper/diagnosar. I tillegg blir ein sårbar når aktiviteten må baserast på ambulerande personell. Bemanning, rekruttering, kompetanse Vi er kjent med at legebemanninga ved Odda sjukehus i stor grad er dekka av vikarar, noko som er uheldig i forhold til å kunne oppretthalde stabil tilgang på høg kompetanse innanfor akuttkirurgien. Det er også eit teikn på at det er vanskeleg å rekruttera medisinsk personale til sjukehuset. I prosjektrapporten (side 69) vert det beskrive kva som blir kravt for å oppretthalde akuttkirurgi ved Odda sjukehus. Dette passar godt med erfaringane frå Voss sjukehus. For å kunne ha ei forsvarleg vaktordning og oppretthalde ein akuttkirurgisk funksjon må ein ha fem gastrokirurgar og fem ortopedar. Det er ortopediske skadar det er flest av. Generelle kirurgar som dekker både gastro og ortopedi blir det stadig færre av på norske sjukehus. Vi stiller spørsmål ved om Odda sjukehus vil greie å rekruttere så mange kirurgar. Skulle det likevel vere mogleg, vil kostnaden per pasient bli særs høg. Tilråding om avvikling/vidareføring av akuttkirurgi I denne tilrådinga merkar vi oss at prosjektgruppa hadde ei delt oppfatning. Ifølge Nasjonal Sjukehusplan bør eit akuttsjukehus ha eit befolkningsgrunnlag på opp mot menneske. Spesielle geografiske forhold kan nyttast som argument for mindre pasientgrunnlag. Med dei fakta som står i rapporten om samferdsel og kommunikasjon stiller vi spørsmål med kor sterkt dette argumentet gjeld for Odda sjukehus. Akuttkirurgi krev eit stort støtteapparat i tillegg til kompetente kirurgar. På grunnlag av opplysningane i rapporten ser vi at det er særs låg aktivitet på akuttkirurgi ved Odda sjukehus. Det er også lågt nivå av elektiv behandling, noko som gjer at moglegheita for å oppretthalde dei naudsynte kirurgiske ferdigheitene er avgrensa. Når det i tillegg er vanskeleg å rekruttere medisinsk personell til Odda blir det vanskeleg å oppretthalde ein høg kompetanse i dei medisinske teama. Side 3 av 4

92 Helse Bergen støtter difor ei nedlegging av akuttkirurgi ved Odda sjukehus. Konklusjon For å oppretthalde kompetanse trengst det mengdetrening. For å sikre kvalitet på behandlinga må ein ha nok pasientar. Helse Bergen meiner at det ikkje er tilstrekkeleg grunnlag for å drive med akuttkirurgi på Odda sjukehus og stiller spørsmål ved kor berekraftig det over tid vil vere å byggje opp dagkirurgien. Som ein føresetnad for at Odda sjukehus skal utvikle seg vidare trengs det fleire pasientar, fleire kirurgar og meir infrastruktur. Det vil ha ein høg kostnad. For at vi på ein best mogleg måte skal kunne ta vare på pasienttilbodet i denne delen av regionen, indre Hordaland og Sogn, vil det difor vere ein alternativ strategi å tilføre fleire pasientar til Voss sjukehus. Der har ein den naudsynte kompetansen, kapasiteten og infrastrukturen på plass i dag, og dette kan sikre eit godt og berekraftig helsetilbod til innbyggarane i området i framtida. I tillegg vil sjølvsagt dei andre sjukehusa i Helse Fonna bidra til å løyse behovet for tenester for dette opptaksområdet. Vi er opptekne av eit godt samspel med Helse Fonna for å sikre innbyggarane i dette området gode helsetenester og er opne for dialogar om korleis dette best kan løysast og utviklast framover. Vennleg helsing Eivind Hansen Administrerande direktør Side 4 av 4

93 Høyringsinstansar jf. vedlagte liste Dykkar ref: Vår ref: 2016/ /2017 Sakshandsamar: Hilde Rudlang Dato: Høyring: Rapport frå prosjektet for Odda sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan Rapporten frå prosjektet for Odda sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan, blir med dette sendt på høyring. Rapporten er å finne på nettsida til Helse Fonna og på nettsida til Helse Vest Prosjektmandat og -organisering Prosjektet for Odda sjukehus er ei vidareføring og utviding av prosjektet Odda og Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ). Prosjekteigar er Helse Vest RHF og Helse Fonna HF. Prosjektet har hatt i oppdrag å bygge på omtalen i Nasjonal helse- og sjukehusplan av lokalsjukehusa og deira rolle, og medverke til å utvikle eit framtidsretta og trygt tenestetilbod ved Odda sjukehus. Det utvida prosjektet for Odda sjukehus fekk i mandat å sjå på heile verksemda ved sjukehuset. Prosjektgruppa har hatt brei lokal representasjon, med deltakarar frå kommunar, Odda sjukehus, vernetenesta, tillitsvalde, brukarar og frå leiinga i Helse Fonna og Helse Vest. Ved utviding av prosjektet for Odda sjukehus blei prosjektgruppa utvida med fleire deltakarar med arbeidsstad ved Odda sjukehus og lokal brukarrepresentant. Prosjektgruppa blei utvida for å imøtekomme eit sterkt lokalt engasjement og for å sikre at synspunkta til alle interessentar blei høyrde. Sluttrapport frå prosjektet for Odda sjukehus Prosjektet peiker på at det er viktig å bygge opp ein felles kultur i eit samla Helse Fonna, der sjukehusa i helseføretaket fungerer saman i eit forpliktande nettverk både fagleg og organisatorisk. Vidare er det viktig at kommunane i området og Helse Fonna inngår eit forpliktande samarbeid for å sikre tilbodet til pasientane som har behov for tenester frå begge nivåa, innanfor både somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling. Desse tema inngår i tilrådinga i sju punkt for den vidare utviklinga av Odda sjukehus, som ei samla prosjektgruppe står bak. Postadresse: Helse Vest RHF Postboks 303 Forus 4066 Stavanger Elektronisk adresse: post@helse-vest.no Besøksadresse: Nådlandskroken Forus Generell informasjon: Sentralbord: Org.nr:

94 Når det gjeld tilråding om den akuttkirurgiske verksemda ved Odda sjukehus, er prosjektgruppa delt. Fire medlem tilrår å avvikle akuttkirurgisk verksemd, mens 11 tilrår å oppretthalde den. Argumenta kjem fram av rapporten. I tillegg har deltakarar frå prosjektgruppa lagt ved eigne skriv som utdjupar argumentasjonen for å behalde akuttkirurgisk verksemd. Desse skriva er å finne på nettsidene, saman med prosjektrapporten. Føresetnadar for tilrådingane Dei administrerande direktørane skal etter høyringsrunden legge fram sak til behandling for styra i Helse Fonna HF og Helse Vest RHF. Eit avgjerande grunnlag for den vidare utviklinga av Odda sjukehus er at kommunane og Helse Fonna lykkast i samarbeidet om kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger og legevakt ved Odda sjukehus. For å utvikle sjukehusa i Helse Fonna i nettverk i tråd med tilrådingane vil det som nemnd vere viktig med felles kulturbygging, fag- og kvalitetsutvikling. Det er òg i dette prosjektet, tilsvarande som for Stord sjukehus, naturleg å sjå på tilrådingane som ei pakkeløysing. Dette vil ligge til grunn under vurdering av rapporten og mottekne høyringsuttalar. Høyringsspørsmål Helse Vest RHF og Helse Fonna HF ber om synspunkt frå høyringsinstansane på innhaldet i prosjektrapporten. Vi ber primært om høyringsinnspel knytt til tilrådingspunkta i rapporten, men vil òg lytte til andre innspel. Vidare prosess Prosjektrapporten og høyringsinnspela vil bli lagt fram for styret i Helse Fonna HF og deretter for styret i Helse Vest RHF. Høyringsfrist Dette er ei elektronisk høyring og innspel må sendast til: hoyring@helse-fonna.no innan den 21. februar Høyringsinnspel vil fortløpande bli publisert på nettsidene til Helse Fonna. Vennleg helsing Herlof Nilssen administrerande direktør Helse Vest RHF Olav Klausen administrerande direktør Helse Fonna HF Dokumentet er elektronisk godkjent Kopi til: Deltakarane i prosjektet for Odda sjukehus Side 2 av 3

95 Høyringsinstansar: Kommunane i Helse Fonna Helse Bergen HF Helse Stavanger HF Helse Førde HF Hordaland fylkeskommune Rogaland fylkeskommune Regionalt brukarutval i Helse Vest Brukarutval i Helse Fonna Side 3 av 3

96 ODDA SJUKEHUS i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ) Prosjektrapport desember 2016

97 Innhald 1. Samandrag og tilråding - prosjektet for Odda sjukehus Bakgrunn Mandat og mål for prosjektet for Odda sjukehus Organisering og gjennomføring av det utvida prosjektet for Odda sjukehus Nasjonal helse- og sjukehusplan Endringsbehov i helsetenesta Nå-situasjonen og utfordringar Hovudtrekk - Helse Fonna Geografi og samferdsel Befolkninga og bruken av spesialisthelsetenester Kvalitetsindikatorar Kommunale helse- og omsorgstenester Eksempel og erfaringar frå andre sjukehus og helseføretak Moglege løysingar - tilrådingar Sjukehus i nettverk - oppgåvedeling og samarbeid Samarbeid mellom kommune og sjukehus innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling Spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært Dagkirurgiske tenester Den akuttmedisinske kjeda Bemanning, rekruttering, kompetanse Stadleg leiing Teknologiske løysingar - digital kommunikasjon Vidare arbeid Vedlegg

98 1. Samandrag og tilråding - prosjektet for Odda sjukehus Prosjektorganisering og mandat Prosjektet for Odda sjukehus er ei vidareføring og utviding av prosjektet Odda og Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ). Prosjektet er eigd av administrerande direktør i Helse Vest RHF og administrerande direktør i Helse Fonna HF. Det opphavlege prosjektet blei organisert med ei prosjektgruppe for Stord sjukehus og ei prosjektgruppe for Odda sjukehus. Arbeidet starta i mars Prosjektet for Stord sjukehus leverte sluttrapport i juni 2016, rapporten blei sendt på høyring og blei deretter behandla i styret i Helse Fonna i oktober 2016 og styret i Helse Vest i desember Prosjektet for Odda sjukehus blei utvida og forlenga ut hausten Begge prosjektgruppene hadde i mandat å bygge på omtalen av lokalsjukehusa og deira rolle i Nasjonal helse- og sjukehusplan. Undervegs i prosjektperioden blei helse- og sjukehusplanen behandla i Stortinget 17. mars og i føretaksmøtet 4. mai Stortingets vedtak og føringar i føretaksmøtet blei lagt til grunn for prosjektet. Prosjektet for Odda sjukehus fekk mandatet utvida til å sjå på heile verksemda ved sjukehuset. Prosjektrapport blei levert til prosjekteigarane 31. desember Endringsbehov og faktagrunnlag Nasjonal helse- og sjukehusplan har, på linje med tidlegare nasjonale meldingar og planar, skissert eit behov for endring og omstilling i helsetenestene for å møte utviklinga i mellom anna demografi, sjukdomsmønster og medisinsk-fagleg utvikling. Dette er bakteppe også for prosjektet for Odda sjukehus. Endringar i sjukehusfunksjonar må så langt som rå, byggast på eit solid faktagrunnlag som sikrar at tilbodet svarar til behova i befolkninga, samtidig som den samfunnsøkonomiske berekrafta blir oppretthalden. På same tid må ein ikkje rokke ved tryggleiken i befolkninga og tilliten til helsetenestene. Gjennom Nasjonal helse- og sjukehusplan vil regjeringa skape pasientens helseteneste. Det betyr trygge sjukehus og betre helsetenester uansett kvar du bur. Vidare står det i planen: «Å ruste spesialisthelsetjenesten til å møte framtidens behov i et så langstrakt og spredt befolket land som vårt, handler i stor grad om å finne god balanse mellom det som haster og det som kan planlegges, mellom det som må gjøres sentralt, og det som kan skapes lokalt. Når motstridende interesser gjør det vanskelig å bli enige om hva som er den beste løsningen, har regjeringen ett gjennomgående svar: Hensynet til pasienten skal alltid veie tyngst.» Prosjektet har derfor gjennomført ei rekke analysar og utgreiingar. I tillegg har fire arbeidsgrupper gått gjennom ulike tema. Den vidare utviklinga av Odda sjukehus skal sikre at tenestene ved sjukehuset treff behova til dei breie pasientgruppene i Odda-området. Hovudtrekk i forbruk av spesialisthelsetenester i Odda-området Det største forbruket av døgnopphald i Odda-område, og i Helse Fonna samla, gjeld medisinske tilstandar, og i langt mindre grad kirurgiske. Det er eit mykje høgare forbruk av sjukehusinnleggingar 2

99 per 1000 innbyggar, særleg i Odda kommune, men også i Ullensvang kommune, enn det som er gjennomsnitt i landet og i Helse Vest. Desse kommunane ligg særleg høgt på ø-hjelpsinnleggingar. Det dreier seg i all hovudsak om medisinske tilstandar. Ein liten del av døgnpasientane (10 %) står for ein stor del av bruken av sjukehussenger (53 %). Pasientar busette i Odda kommune dominerer blant storbrukarar både i absolutte tal og relativt i høve til befolkning. Dette kan vere ein effekt av at kommunar der eit sjukehus er lokalisert, ofte har eit høgare forbruksnivå. Det kan også vere trekk ved det kommunale tilbodet som bidrar til at sjuke eldre blir kanaliserte til eit høgare nivå i tenestekjeda enn nødvendig. Storbrukarane av sjukehustenester har ofte multiple kroniske lidingar med tilstandar som krev langvarig og koordinert oppfølging frå både spesialist- og kommunehelsetenesta. Heilskaplege samhandlingstiltak er derfor viktig for desse pasientane, saman med t.d. god utnytting av kommunale ø-hjelpsenger. Det vil også kunne gi færre ø-hjelpsinnleggingar i sjukehus. Heilskaplege samhandlingstiltak krev at kommunane og spesialisthelsetenesta samarbeider om den konkrete ansvars- og oppgåvedelinga. Samhandlingsreforma la opp til endringar i oppgåvedelinga, der spesialisthelsetenesta utvidar det desentrale tilbodet innanfor dagbehandling og poliklinikk, mens kommunane utvidar helsetenestetilbodet. Målet er at tenestene skal utfylle kvarandre. Pasientgrunnlaget for polikliniske tilbod og dagkirurgi ved Odda sjukehus Berekningar som er gjort for prosjektet viser at det er grunnlag for utvida polikliniske tilbod ved Odda sjukehus innanfor nokre fagområde. Innanfor dagkirurgi er pasientgrunnlaget lite, men ved mellom anna å sjå på aktiviteten i samanheng med det polikliniske tilbodet, vil det vere aktuelt å utvide tilbodet. Utvida tilbod ved Odda sjukehus på desse områda, vil særleg avlaste dei eldste pasientgruppene for lange reisevegar. Eit gjensidig forpliktande samarbeid om ei avklart oppgåvedeling i Helse Fonna, mellom det store sjukehuset og dei små sjukehusa, er vesentleg i denne samanhengen. Pasientstraumar i Odda-området Pasientstraumane viser, med unntak for ø-hjelpsinnleggingar, at ein stor del av pasientane i Oddaområdet mottar behandling ved Haukeland universitetssjukehus. Pasientar frå Odda kommune nyttar Odda sjukehus i størst grad, også for dagbehandling og polikliniske konsultasjonar. Pasientstraumen til Haukeland er større enn forventa ut frå funksjonsdelinga i regionen. Det er truleg slik at tilboda ved Odda sjukehus i dag i for liten grad dekker dei tenestene innbyggarane i området treng ofte og mykje, slik at pasientlekkasjane er større enn nødvendig. Ein del av forklaringa kan også vere at det frå den nordligaste delen av opptaksområdet, er kortare reiseveg til Bergen og til Voss enn til Haugesund. Eit utvida poliklinisk og dagkirurgisk tilbod ved Odda sjukehus vil kunne bidra til å snu delar av pasientstraumen. Det er også pasientstraumar inn til Odda sjukehus. Når det gjeld planlagt dagkirurgi kjem dei fleste pasientane tilreisande utanfrå sjukehusområdet (71 %). Analysane av forbruksmønster og pasientstraumar legg til grunn data frå Norsk pasientregister (NPR) som er den nasjonal kjelda for styringsdata i spesialisthelsetenesta. Gjennom prosjektperioden er det vist til at data som blir henta ut lokalt ved Odda sjukehus avviker frå nasjonale tal. Kva for definisjonar 3

100 som ligg til grunn i uttrekket av lokale data er ikkje klargjort. Avviket vil ikkje ha innverknad på hovudkonklusjonane i analysane. Opptaksområde Odda sjukehus har eit opptaksområdet med 3 kommunar og vel innbyggarar, og er dermed landets minste. Det er forventa liten befolkningsvekst, men ein auke i den eldre delen av befolkninga. Det har dei siste åra vore ein auka turiststraum til Hardanger og størst til Odda-området. Nasjonal helse- og sjukehusplan legg til grunn at eit stort akuttsjukehus med et breitt tilbod innan akuttkirurgi og andre medisinske spesialitetar, skal ha eit befolkningsgrunnlag på minst innbyggarar. Denne størrelsen på opptaksområdet blir i planen diskutert som ei nedre grense for akuttkirurgi. Dersom opptaksområdet er under innbyggarar vil det vere få akuttinnleggingar per døgn. Nasjonal helse- og sjukehusplan stiller derfor spørsmål ved om det da er hensiktsmessig å oppretthalde ei døgnkontinuerleg vaktordning med spesialistar, eller om akuttberedskapen kan bli handtert betre i tett samarbeid mellom legevakt, ambulanseteneste og luftambulanseteneste. I Stortingets behandling av Nasjonal helse- og sjukehusplan blei det understreka at sjukehus som i dag har akuttkirurgiske tilbod framleis vil ha dette når omsynet til pasientane sine behov gjer det naudsynt, og kvalitet og pasientsikkerheit er ivaretatt. Avstand og vêrforhold Nasjonal helse- og sjukehusplan legg vidare vekt på at busetting, avstand mellom sjukehus, bil-, båtog luftambulansetenester og vêrforhold kan gjere det nødvendig å oppretthalde akuttkirurgisk tilbod i akuttsjukehusa, sjølv om opptaksområdet er lite. Reisetida frå Odda til næraste større sjukehus er om lag 2 timar. Det er kortare til Voss sjukehus frå den nordlegaste delen av kommunane. Ein gjennomgang av vegstengingar viser at vegane ut og inn til Odda er svært ras- og flaumutsette. Det er stadig oftare ekstremvêr. Ein kan derfor ikkje sjå vekk frå at det kan kome situasjonar der alle vegane er stengt på same tid, sjølv om det ikkje hadde skjedd i den to-årsperioden som blei kartlagt i prosjektet. Prehospitale tenester Grunnsteinen i all prehospital akuttmedisin er den lokale ambulansetenesta og den kommunale legevakta. Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker på at rask tilgang til bil-, båt- eller luftambulanse, er det mest vesentlege tiltaket når det hastar. Dei siste åra er det utvikla prehospitale behandlings-tiltak for akutte sjukdoms- og skadetilstandar som tidlegare berre blei gitt i sjukehus. Dette medfører større krav til fagleg kompetanse for alle involverte, også ambulansepersonell og kommunelegar. Helse Fonna og Odda-området er godt dekka av ambulanse- og luftambulansetenester. Luftambulansen er ein avgrensa ressurs, mellom anna på grunn av vêrforhold, men ikkje i større grad enn at det sjeldan får alvorlege konsekvensar. Dette blir bekrefta av ein gjennomgang av ein treårsperiode som blei gjort for prosjektet. Det vil alltid vere oppdrag som må løysast med hjelp av lokal ambulanse og legevaktslege. Ein kan likevel ikkje utelukke at det kan oppstå situasjonar der ambulansetenesta ikkje kan løyse oppdraget tilfredsstillande. Slike situasjonar vil vere sjeldne. 4

101 Nasjonal traumeplan tilrår at ein skal prioritere stabilisering av alvorleg skadde pasientar på næraste akuttsjukehus med traumefunksjon, dersom dette er betydeleg nærare enn traumesenteret, og transporttida til traumesenteret er over 45 minutt. Øyeblikkeleg hjelp utført ved Odda sjukehus Det meste av ø-hjelpa ved Odda sjukehus er medisinsk, og mykje av den kirurgiske ø-hjelpa føregår poliklinisk, og dei aller fleste pasientane kjem på dagtid mellom kl. 07 og 18. Sjølv om det er eit høgt forbruk per 1000 innbyggar i Odda-området, er pasientgrunnlaget lite, og derfor er det få ø- hjelpsinnleggingar per døgn ved Odda sjukehus samanlikna med andre mindre sjukehus i landet. Få av ø-hjelpsinnleggingane gjeld kirurgi. Det går i snitt 10 dagar mellom kvar ø-hjelpsoperasjon på innlagte pasientar. 15 % av akuttkirurgi som blir utført på innlagte pasientar frå Odda-området, blir utført ved Odda sjukehus. Det er i samsvar med prosedyrar om fordeling og handtering av pasientar innlagt som øyeblikkeleg hjelp Ein journalgjennomgang som blei gjort for prosjektet, viser at Odda sjukehus sjeldan behandlar alvorleg skadde pasientar. Over ein treårsperiode var det 11 alvorleg skadde pasientar, dvs. i snitt 4 pasientar per år. Ingen av dei 11 pasientane hadde behov for kirurgi med den intensjonen å stoppe alvorleg blødning. I etterkant av kartleggingsperioden har det vore 2 potensielt livreddande inngrep ved Odda sjukehus. Det er i dag ingen sikker dokumentasjon som viser at det å oppretthalde akuttkirurgi ved mindre sjukehus reddar liv, ei heller at det blir redda fleire liv ved å sentralisere akuttkirurgi til større sjukehus. Fordi volumet av akuttkirurgi ved lokalsjukehus er så lite, vil det ta svært lang tid å ha mange nok pasientar til å trekke ein sikker konklusjon om effekten av akuttkirurgi ved små sjukehus. Det er likevel neppe tvil om at akuttkirurgi ved dei mindre sjukehusa i nokre sjeldne tilfelle er livreddande. Dette må likevel sjåast i forhold til at sjukehusa i nokre sjeldne tilfelle også kan forseinke livreddande behandling i meir spesialiserte sjukehus. Ein må rekne med at begge desse situasjonane vil kunne førekome ved Odda sjukehus, men begge vil vere svært sjeldne. Den akuttmedisinske kjeda i Helse Vest Sjukehusa i Helse Vest utgjer til saman eit trygt akuttilbod for innbyggarane og vil ta vare på dei akutt skadde og sjuke pasientane gjennom det etablerte traumesystemet. Traumesystemet og den akuttmedisinske kjeda er ei samanhengande rekke av tiltak for å sikre akutt helsehjelp, og gjeld også i akutte situasjonar i Odda-området. I den akuttmedisinske kjeda inngår også fastlege, legevakt, kommunal legevaktsentral, AMK-sentral og ambulansetenesta. Ei vidare utvikling som sikrar rask tilgang til kompetent bil-, båt- eller luftambulanse, vil vere det viktigaste tiltaket for å redusere risiko for død og varig skade i dei mest tidskritiske situasjonane. Tilrådingar På grunnlag av gjennomgangen av Nasjonal helse- og sjukehusplan og resultata frå analysar og utgreiingar i prosjektet, har ei samstemt prosjektgruppe kome fram til følgjande tilrådingar for den vidare utviklinga av Odda sjukehus: 5

102 1. Sjukehus i nettverk Helse Fonna må framover legge stor vekt på å utvikle ein felles kultur - «vi-haldning» - i eit samla Helse Fonna. Sjukehusa i helseføretaket skal fungere saman i eit forpliktande nettverk både fagleg og organisatorisk. Innføring av felles ventelister er eit viktig tiltak i denne samanhengen. Odda sjukehus skal inngå i ei samla spesialisthelseteneste i Helse Fonna, og vareta eit trygt og godt tilbod til befolkninga i sjukehusområdet saman med Haugesund sjukehus, Haukeland universitetssjukehus og dei prehospitale tenestene. 2. Samarbeid mellom kommune og sjukehus innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling Kommunane og Helse Fonna må inngå eit forpliktande samarbeid for å sikre tilbodet til pasientane som har behov for tenester frå begge nivåa, innanfor både somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling. Kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger og interkommunal legevakt må vidareutviklast. Desse tenestene bør vere lokaliserte til Odda sjukehus. Vidareutviklinga må sjåast i samanheng med at dei kommunale ØH-sengene i 2017 også skal tas i bruk innan psykisk helse og rus. Ein forpliktande avtale mellom kommunane og Helse Fonna om desse tenestene bør vere på plass i 2017, og arbeidet må starte opp første halvår. Odda kommune bør vere initiativtakar. 3. Spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært Det ligg til rette for utvida poliklinisk tilbod ved Odda sjukehus. Basert på analysane av pasientane sine behov og gjennomgangen i prosjektet, må Helse Fonna utarbeide ein konkret plan for utviding av dei polikliniske tenestene. Det kan vere i form av ambulerande spesialistar eller privatpraktiserande avtalespesialistar. Det er ein føresetnad at polikliniske tenester innan øyrenase-hals, inkludert høyresentral, inngår i planen. 4. Dagkirurgiske tenester Analysane og gjennomgangen i prosjektet viser at det er aktuelt å utvide den dagkirurgiske aktiviteten ved Odda sjukehus innanfor fleire fagområde, til dømes ortopediske inngrep (m.a. kneog skulderinngrep) og grå stær-operasjonar og augelokkoperasjonar. Helse Fonna må sjå samla på den dagkirurgisk aktiviteten innan alle fagområda, og på fordelinga av dagkirurgitilbodet mellom sjukehusa i helseføretaket. 5. Bemanning, rekruttering, kompetanse Helse Fonna må delta aktivt i arbeidet med å implementere ny ordning for spesialistutdanning for legar, og i eit langsiktig perspektiv styrke utviklinga av breiddekompetanse, som er særleg viktig for dei mindre sjukehusa. Tiltak for å sikre anna helsepersonell vil også vere viktig. Det er viktig for den framtidige spesialisthelsetenesta ved Odda sjukehus at det blir lagt til rette for ambuleringsordningar innan dei spesialitetane der befolkninga har eit avgrensa behov for tenester. Gjensidige hospiterings- og rotasjonsordningar, og å legge til rette for vidareutdanning, er viktige verkemiddel for fagutvikling og betre samhandling mellom sjukehusa i Helse Fonna. For å utvikle måten å rekruttere på til Odda sjukehus, bør Helse Fonna vidareføre det gode arbeidet som blir gjort lokalt i dag, og i tillegg sjå til eksempel frå andre små sjukehus. 6. Stadleg leiar Ordninga med stadleg leiar ved Odda sjukehus må vidareførast. Det blir tilrådd at stadleg leiar skal inngå i leiargruppa i helseføretaket. Organiseringa av gjennomgåande klinikkstruktur vidareførast. 6

103 7. Teknologiske løysingar og digital kommunikasjon Dei store regionale IKT-satsingane skal mellom anna sikre effektiv og trygg utveksling av pasientinformasjon mellom einingane internt i spesialisthelsetenesta, mellom spesialist- og kommunehelsetenesta og med pasientane. Dette legg grunnlaget for betre samarbeid og nettverk på tvers av einingar. Alle sjukehusa skal bidra aktivt i utviklings- og implementeringsarbeidet knytt til IKT-satsingane. Helse Fonna vidareutviklar bruken av telemedisinske løysingar. Når det gjeld tilråding om den akuttkirurgiske verksemda ved Odda sjukehus, er prosjektgruppa delt: 8. Tilråding om avvikling av akuttkirurgi Desse medlemane støttar denne tilrådinga: Prosjektleiar Helge Bryne, Ingvill Skogseth, Haldis Økland Lier, Berit Haaland: Ut frå størrelsen på opptaksområdet til Odda sjukehus, er det ikkje grunnlag for å oppretthalde døgnkontinuerlege akuttfunksjonar ved sjukehuset. Odda sjukehus skal likevel ha akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt, planlagt dagkirurgi og skadepoliklinikk. Dette blir grunngitt med lang avstand til næraste større sjukehus, og at dei aller fleste som treng ei akuttinnlegging ved Odda sjukehus, har behov for eit akutt indremedisinske tilbod. Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker på dette som alternativet, dersom akuttkirurgien blir avvikla. Den akuttkirurgiske verksemda ved Odda sjukehus blir avvikla. Analysane i prosjektet viser at Odda sjukehus sjeldan behandlar alvorleg skadde pasientar. Øyeblikkeleg hjelp skal tas vare på gjennom den etablerte akuttmedisinske kjeda i Helse Vest. Alvorleg skadde pasientar skal få tilbod ved Haukeland universitetssjukehus/haugesund sjukehus. Mindre alvorlege skadar skal framleis bli behandla ved Odda sjukehus. Skadepoliklinikken skal styrkast i samarbeid med legevakta. Befolkninga i Odda-området er godt dekt med dagens ambulanse- og luftambulansetenester. Helse Fonna må kontinuerleg utvikle den prehospitale tenesta i samsvar med nasjonale retningslinjer slik at ein alvorleg skadd pasient kjem raskt fram til traumesenter. Ressursar som i dag blir brukte for å oppretthalde akuttkirurgien, skal brukast til å utvide tilbodet ved Odda sjukehus til dei store pasientgruppene som treng spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært. Dette vil vere særleg viktig for å vareta dei aukande behova til eldre pasientar, dei med mange samtidige sjukdommar og dei med kroniske sjukdommar. Å ivareta behovet for langvarige og koordinerte tenester, føreset tett og forpliktande samarbeid mellom sjukehus og kommunar, jf. forslaga prosjektgruppa har til slike tiltak. Dette vil gi eit breiare spesialisthelsetenestetilbod til befolkninga i Odda-område. 9. Tilråding om vidareføring av akuttkirurgi Desse medlemane støttar denne tilrådinga: Roald Aga Haug, Daniela Brüel, Ingunn Olin Haugen, Trond Dyngeland, Hans Burchardt, Jon Olav Digranes, Else Berit Ingvaldsen, Kåre Ystanes, Randi Guddal, Anne Cathrine Skaar, Arvid Storgjerde: Odda sjukehus skal ha akuttkirurgisk tilbod, akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt, planlagt kirurgi, beredskap for kirurgisk vurdering og stabilisering, og handtering av akutte hendingar. Dette blir grunngitt med lang avstand til næraste traumesenter. 7

104 Ein finn det medisinsk uforsvarleg med Odda sjukehus som akuttsjukehus utan akutt kirurgisk beredskap. Tilrådinga har bakgrunn i Odda sjukehus sin plass i behandlingskjeda ved akutte tilstandar, den aukande turismen i området, den aukande mengda av traumealarmar, og opptaksområdets spesielle utfordringar når det gjeld avstandar, klimatiske forhold og transportmogligheiter/innskrenkingar. Det er få om nokon stader det er så store utfordringar med geografi, topografi, vêrtilhøve og stengde vegar som i opptaksområde til Odda sjukehus. Odda sjukehus er eit alternativ ved akutte hendingar for delar av Kvinnherad kommune som har kort avstand til Odda. Ei avvikling av akuttkirurgien vil: vanskeleggjere rekrutteringa av legespesialistar og turnuslegar til Odda sjukehus. gi eit tap av tryggleik i kommunehelsetenesta og svekke rekruttering av fastlegar. Døgnkontinuerleg akuttkirurgisk beredskap ved Odda sjukehus skaper tryggleik for kommunelegane. gi eit tap av moglegheit for livreddande kirurgisk stabilisering når det ikkje let seg gjere å transportere pasienten direkte til traumesenter. ikkje kunne erstattast av prehospitale tenester gi eit tap av tryggleik for befolkninga i Odda-området. Innbyggarane vil kjenne uro dersom den akuttkirurgisk beredskapen blir avvikla. Det må stillast spørsmål om innbyggjarane skal finne seg i å ha dårlegare akuttberedskap enn resten av befolkninga. Dagens akuttkirurgiske tilbod fungerer godt og er tilpassa utfordringane i regionen. Det gir ein tilpassa robust akuttkirurgisk beredskap. 8

105 2. Bakgrunn 2.1. Mandat og mål for prosjektet for Odda sjukehus Det utvida mandat til prosjektet for Odda sjukehus er som følgjar: Prosjektet blir utvida til å gjelde heile verksemda ved Odda Sjukehus. Prosjektperioden blir utvida til utgangen av desember Prosjektgruppa blir utvida med to representantar frå Odda sjukehus og ein frå prehospitale tenester i Odda. Representasjon frå kommunane blir utvida med representantar til arbeidsgrupper. Sekretariatet blir utvida med ein representant frå Helse Fonna HF. Ekstern konsulentbistand blir vurdert etter behov. Prosjektet skal i det vidare arbeid særleg fokusere på: Tilboda ved Odda sjukehus må vere innretta mot dei pasientgruppene som kan og bør få eit spesialisthelsetenestetilbod lokalt i Odda Utvida samarbeid med kommunane for å styrke tilbodet til befolkninga. Tilboda må i størst mogleg grad tilfredstille kommunehelsetenesta sine behov. Ytterlegare utgreiing og kartlegging av fakta som grunnlag for planlegging og dimensjonering Avklaring av akutt tilbodet ved Odda sjukehus Prehospitale tenester som del av den akuttmedisinske kjeda I tillegg gjeld mandatet og prosjektdirektivet for prosjektet Odda og Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan (vedlegg 1). Mandatet er som følgjar: Arbeidet skal bygge på omtale av lokalsjukehusa og deira rolle i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ). Prosjektet skal medverke til å utvikle eit framtidsretta og trygt tenestetilbod ved Odda og Stord sjukehus der nærleik, tilgjengelegheit, at ein blir møtt med omsorg og respekt og at tenestene er trygge og av høg kvalitet, står sentralt. Prosjektet skal også fokusere på korleis dei ressursane som er lokalisert til sjukehuset blir effektivt utnytta. Nasjonal helse- og sjukehusplan er ein viktig del av regjeringa sitt arbeid for å skape pasientens helseteneste. Planen skal sikre trygge sjukehus og betre helsetenester, uansett kvar du bur. Nasjonal helse- og sjukehusplan gjeld for perioden , men beskriv og drøftar utviklingstrekk fram mot Nasjonal helse- og sjukehusplan har sju hovudområder og mål: - Styrke pasienten - Prioritere tilbudet i psykisk helse og rusbehandling - Fornye, forenkle og forbedre helsetjenesten - Nok helsepersonell med riktig kompetanse - Bedre kvalitet og pasientsikkerhet 9

106 - Bedre oppgavedeling og samarbeid mellom sykehusene - Styrke akuttmedisinske tjenester utenfor sykehus Alle måla har eige kapittel i sjukehusplanen I Protokoll frå føretaksmøte i Helse Vest RHF, krav og rammer for 2016, heiter det: Forslaga som er lagt fram i Meld.St. 11 ( ) Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ) vil få stor innverknad på helseføretaka. Stortinget skal behandle meldinga våren Styra i dei regionale helseføretaka må gjere seg kjent med innhaldet og starte arbeidet med å førebu verksemdene på forslaga som ligg i Nasjonal helse- og sjukehusplan, mellom anna ved å samle inn data og førebu dialog med kommunane. Mål for prosjektet, jf. prosjektdirektivet (vedlegg 1), er som følgjar: Mål for prosjektet er å finne løysingar som sikrar eit framtidsretta og trygt tenestetilbod, med god fagleg kvalitet og pasienttryggleik, samtidig som ein sikrar effektiv ressursutnytting innanfor dei økonomiske rammer som gjeld for helseføretaket. Forståinga av oppdraget for prosjektet Oppdraget til det opphavlege prosjektet for Stord og Odda sjukehus, var å sjå sjukehusa i lys i føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan. Prosjektmandatet la til grunn Meld. St. 11 ( ) og føringar i føretaksmøtet i 12. januar Undervegs i prosjektperioden blei helse- og sjukehusplanen behandla i Stortinget 17. mars (Innst. 206 S ( )). På grunnlag av vedtak i Stortinget blei føringar for Helse Vest formidla i føretaksmøtet 4. mai Prosjektet har i tillegg til mandatet, lagt til grunn først Stortingets vedtak 17. mars, og deretter føringar i føretaksmøtet 4. mai. Det utvida prosjektet for Odda sjukehus har same oppdrag. Kapittel 2.3 gjer greie for innhaldet i Nasjonal helse- og sjukehusplan og føretaksmøtet 4. mai, som er særleg vesentlege for forståinga av oppdraget for prosjektet. Både i det opphavlege prosjektet om Stord og Odda sjukehus og i det utvida prosjektet for Odda sjukehus, vil erfaringar frå og framgangsmåten i utviklings- og omstillingsarbeidet i Helse Førde vere nyttig å sjå på. Utviklingsprosjektet ved Nordfjord sjukehus, Framtidas lokalsjukehus, hadde i oppdrag å utvikle ein nasjonal modell for lokalsjukehus. Nasjonal helse- og sjukehusplan har også brukt og vist til eksempel frå Helse Førde. Prosjektet for Odda sjukehus vil derfor bygge på modellane som blei utvikla i samband med utviklings- og omstillingsarbeidet i Helse Førde. Modellane vil måtte tilpassast den lokale konteksten i Helse Fonna. Tilrådingane i prosjektet vil dreie seg om dei overordna prinsippa for vidareutvikling av Odda sjukehus, mens den detaljerte utforminga/implementeringa av dei føreslåtte endringane, vil bli vidareført i regi av Helse Fonna. 10

107 2.2. Organisering og gjennomføring av det utvida prosjektet for Odda sjukehus Figur 1 Prosjektorganisering Prosjekteigar er administrerande direktør i Helse Vest RHF og administrerande direktør Helse Fonna HF. Det har i prosjektperioden vore to møte mellom prosjektleiinga og prosjekteigarane. Den utvida prosjektgruppa er leia av Helge Bryne (Helse Vest RHF) med følgjande deltakarar: Haldis Økland Lier, fagdirektør Helse Fonna HF Berit Haaland, klinikkdirektør Helse Fonna HF Ingunn-Olin Haugen, seksjonsleiar somatikk Odda sjukehus/helse Fonna HF Trond Dyngeland, overlege kirurgisk avdeling Odda sjukehus/helse Fonna HF Hans Burchardt, overlege medisinsk avdeling Odda sjukehus/helse Fonna HF John Olav Digranes, seksjonsleiar Prehospitale tenester Roald Aga Haug, ordførar Odda kommune Daniela Brühl, kommuneoverlege Ullensvang herad Randi Guddal, føretakshovudverneombod Helse Fonna HF Anne Cathrine Skaar, føretakstillitsvalt DNLF Arvid Storgjerde, klinikktillitsvalt Fagforbundet Else Berit Ingvaldsen, Regionalt brukarutval Kåre Ystanes, Brukarutvalet Helse Fonna HF Wenche Evensen, Brukarutvalet Helse Fonna HF (ikkje deltatt i arbeidet) Ingvill Skogseth, seniorrådgivar Helse Vest RHF Prosjektgruppa blei utvida med fleire deltakarar med arbeidsstad ved Odda sjukehus og lokal brukarrepresentant, i tillegg til brei lokal representasjon i den opphavelege gruppa. Dette blei gjort for imøtekomme eit sterkt engasjement og for å sikre at synspunkta blei høyrt. Prosjektgruppa har hatt fire prosjektmøte i Odda i perioden september - desember Arbeidsgrupper blei oppretta for å løyse konkrete arbeidsoppgåver. Arbeidsgruppene har vore underlagt og levert tilrådingar til prosjektgruppa. Mandat og deltakarar i gruppene går fram av vedlegga 9, 10 og 11. Arbeidsgrupper har vore knytt til følgjande tema: Tilbod til pasientgrupper som har behov for spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært (desentraliserte poliklinikkar, dag- og døgntilbod) 11

108 Samarbeid mellom kommunar og Helse Fonna om tilbod innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling Dagkirurgisk tilbod Akuttilbod Dei to førstnemnte gruppene har vore leia av Ingunn Olin Haugen (Odda sjukehus/helse Fonna HF) og gruppene har halde møta saman og sett mandata i samanheng. Gruppa som så på det dagkirurgiske tilbodet blei leia av Lene Lunde (sekretariatet/deloitte) og gruppa som vurderte akuttilbodet blei leia av Helge Torgersen (sekretariatet/deloitte). Tilrådingar frå arbeidsgruppene til prosjektgruppa går fram av kapitla og notat frå gruppene ligg ved (vedlegg 9, 10 og 11). Sekretariatet har bestått av: Hilde Rudlang, Helse Vest RHF Ingvill Skogseth, Helse Vest RHF Haldis Lier Økland, Helse Fonna HF Bente Aae, Helse Vest RHF (kommunikasjon) Terje Beck Nilsen, Helse Vest RHF (analyse) Helge Torgersen og Lene Lunde, Deloitte Gjennom prosjektperioden hadde sekretariatet statusmøte kvar veke saman med arbeidsgruppeleiarar. Det er gjennomført følgjande analysar for prosjektet: Pasientgrunnlag/forbruksmønster - grunnlag for planlegging og dimensjonering (Analyser av det samla forbruket av sjukehustenester for befolkninga i kommunane i Odda sjukehus sitt opptaksområde, og vurdere grunnlaget for framtidige desentraliserte spesialisthelsetenestetilbod innanfor ulike fagområde, ved Odda sjukehus for innbyggarane i kommunane Odda, Ullensvang og Jondal). Analyse av storbrukarar av sjukehustenester Gjennomgang av akuttinnleggingar/akuttoppdrag (journalgjennomgang) I tillegg har prosjektet gått gjennom prehospitale tenester i Odda-området og data for vegstengingar. Hovudfunna blir gjort greie for i kapittel 3.3 og er lagt ved i vedlegg 2-8. Oversikt over alle vedlegga går fram av kapittel Nasjonal helse- og sjukehusplan Dette kapittelet går gjennom vesentlege føringar frå Nasjonal helse- og sjukehusplan, frå Stortingets behandling av planen og frå føretaksmøtet 4. mai. Gjennomgangen bygger altså på protokollen frå føretaksmøtet 4. mai 2016 og Innst. 206 S ( ), jf. Meld. St. 11 ( ) Nasjonal helseog sykehusplan, som ble behandla i Stortinget 17. mars Ulike typar sjukehus i nettverk Eit av dei viktigaste måla i Nasjonal helse- og sjukehusplan er å betre oppgåvedelinga og samarbeidet mellom sjukehusa. Funksjonar skal samlast når det er nødvendig for kvaliteten, men dei skal samtidig 12

109 desentraliserast når det er mogleg for å gi eit breiast mogleg tilbod med god kvalitet i nærmiljøet. Det skal framleis vere ein desentralisert og differensiert sjukehusstruktur i Noreg, med ulike typar sjukehus: Figur 2. Sjukehus i team Regionsjukehus er hovudsjukehuset i helseregionen. Det er Haukeland universitetssjukehus i Helse Vest. Regionsjukehuset vil ha det største tilbodet av regionsfunksjonar og nasjonale behandlingstenester i ein helseregion. Dette er ikkje til hinder for at store akuttsjukehus og universitetssjukehus kan ha regionsfunksjonar. Stort akuttsjukehus har eit breitt tilbod innan akuttkirurgi og andre medisinske spesialiteter. I Helse Vest er dette Stavanger universitetssjukehus, Haugesund sjukehus og Førde sentralsjukehus. Akuttsjukehus: Skal ha akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt, planlagt kirurgi, beredskap for kirurgisk vurdering og stabilisering, og handtering av akutte hendingar. Dette kan skje ved å utnytte dei samla ressursane i helseføretaket som heilhet. Akuttsjukehus skal ha traumeberedskap og generelt akuttkirurgisk tilbod når busetting, avstand mellom sjukehus, bil-, båt- og luftambulansetenester og vêrforhold gjer det nødvendig. Akuttsjukehusa vil på grunn av lokale forhold, kunne ha ulik kompetanse og system for vurdering, stabilisering og handtering av akutte hendingar. Fleire av sjukehusa vil framleis måtte ha fullt akuttkirurgisk tilbod på grunn av lange avstandar. Eventuelle endringar i sjukehustilbodet må ikkje svekke det samla fødetilbodet. Akuttsjukehus i Helse Vest er Nordfjord sjukehus, Lærdal sjukehus, Voss sjukehus, Stord sjukehus og Odda sjukehus. Sjukehus utan akuttfunksjonar (elektive sjukehus) er sjukehus med berre planlagt behandling. Sjukehus må samarbeide tettare enn i dag. Det skal vere team av sjukehus akkurat som det skal vere team av helsepersonell. Små og store sjukehus er gjensidig avhengige av kvarandre. Store sjukehus må for eksempel overlate oppgåver til mindre sjukehus, for å utnytte felles kapasitet og kompetanse. Tett samarbeid og faglege og organisatoriske nettverksfunksjonar mellom sjukehus er ein føresetnad for hensiktsmessig oppgåvedeling og krav til heilskaplege pasientforløp, og at organiseringa bør understøtte dette. 13

110 I samband med arbeidet med utviklingsplanar i helseføretaka, presiserte føretaksmøtet 4. mai følgjande føringar: Sjukehus som i dag har akuttkirurgisk tilbod, skal framleis ha dette når omsynet til pasienten gjer det nødvendig, og kvalitet og pasientsikkerheit er ivaretatt. I samband med helseføretaka sitt arbeid med utviklingsplanar skal dei regionale helseføretaka gjennomgå basestrukturen for luftambulansar i Noreg. Det skal bli starta ein prosess med å flytte meir av den elektive kirurgien i føretaka til akuttsjukehusa, der det ligg til rette for dette, for å styrke den generelle kirurgiske kompetansen ved desse sjukehusa. Ein må sjå sjukehusstruktur og ambulansetenester i samanheng. Endra oppgåvedeling må følgjast av nødvendig styrking av ambulansetenesta. Desentraliserte spesialisthelsetenester, gjerne samlokalisert med kommunale helse- og omsorgstenester, skal vidareutviklast for å gi gode tenester i nærmiljøet og heilskapelege pasientforløp. Sentralisering og desentralisering Utvikling av nye medisinske behandlingsmetodar, teknologi og IKT kan gi både sentralisering og desentralisering av helsetenester. Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker på at faga utviklar seg ulikt. Figur 3 Utvikling av fag (frå presentasjonen av Nasjonal helse- og sjukehusplan) Innanfor dei kirurgiske spesialitetane er det ei auka i spesialisering og sentralisering. Når det gjeld dei vanlege og lettare inngrepa, gjerne dagkirurgiske, kan desse likevel desentraliserast. Nasjonal helseog sjukehusplan legg opp til at meir av den elektive kirurgien kan desentraliserast der det ligg til rette for det, for å styrke den generelle kirurgiske kompetansen lokalt. Det er god dokumentasjon for at det er ein samanheng mellom pasientvolum og kvalitet, oftast målt som overleving, for ei rekke kirurgiske inngrep. Nasjonal helse- og sjukehusplan påpeiker at dei nasjonal kvalitetsindikatorane viser store forskjellar mellom sjukehus, men at det ikkje er systematiske forskjellar mellom små og store sjukehus. Dersom talet på pasientar ved eit sjukehus er svært lite, er det nærast umogleg å dokumentere kvalitet. 14

111 Ei kartlegging ( ) av 14 mindre lokalsjukehus viste at det i gjennomsnitt var tre øyeblikkeleg hjelp innleggingar i kirurgiske avdelingar og seks i medisinske avdelingar per døgn. I gjennomsnitt blei det gjort eitt akuttkirurgisk inngrep per døgn, og i løpet av eitt år blei det mottatt i gjennomsnitt éin pasient med alvorleg skade (signifikant multitraume) (arbeidsgruppe på oppdrag frå HOD) Innanfor indremedisinske fag har det også skjedd ei spesialisering, men samtidig er det framleis behov for breiddekompetanse. Det er mange eldre med kroniske sjukdommar, ulike diagnosar og mange medikament, som har behov for legar som kan forstå og behandle heilskapen. Nasjonal helse- og sykehusplan slår fast at: «pasientens behov skal være styrende for hvordan vi organiserer sykehusene og hva slags oppgavedeling det skal være mellom sykehus i framtiden. Pasienter med vanlige sykdommer, kroniske tilstander, psykiske helseproblemer og rusavhengighet skal få flest mulig tjenester lokalt. Det er regjeringens mål å videreutvikle den desentraliserte delen av spesialisthelsetjenesten med mer vekt på ambulante og polikliniske tjenester. Her vil samhandling med kommunenes helse- og omsorgstjeneste være avgjørende for at både primær- og spesialisthelsetjenesten kan gi et samlet, godt og lokalt basert tilbud.» Stadleg leiing Føretaksmøtet 4. mai 2016 viste til at tett samarbeid og faglege og organisatoriske nettverksfunksjonar mellom sjukehus er ein føresetnad for hensiktsmessig oppgåvedeling og krav til heilskaplege pasientforløp, og at organiseringa bør understøtte dette. Ved behandling av Nasjonal helse- og sjukehusplan gjorde Stortinget følgjande oppmodingsvedtak: "Stortinget ber regjeringen gjennom foretaksmøtet og/eller styringsdokumenter sørge for at stedlig ledelse bli hovedregelen ved norske sykehus". Vedtaket gir helseføretaka ein viss fleksibilitet til å utforme leiarmodellar tilpassa lokale behov, men stadleg leiing skal vere hovudregelen. Kravet om stadleg leiing er ikkje til hinder for bruk av tverrgåande klinikkar. I ein tverrgåande klinikkstruktur må klinikkleiaren passe på at det finst leiarar på dei ulike geografiske stadene som er gitt fullmakter til å utøve stadleg leiing. Helseføretaka må organisere verksemda slik at lovkrav til einskapleg leiing blir oppfylte. Det inneber mellom anna at alle tilsette i sjukehusa skal vite kven som er nærmaste leiar, jf. rundskriv I-2/2013 om leiaransvar i sjukehus. Uavhengig av organisering skal ein sikre god kommunikasjon og nærleik til næraste leiar. Omstillingsprosessar og endring av organisasjonsmodell skal skje i samarbeid og i god dialog med tilsette og organisasjonane Endringsbehov i helsetenesta Endringar i demografi, sjukdomsmønster og medisinsk-fagleg utvikling Nasjonal helse- og sjukehusplan, samhandlingsreforma og andre nasjonale meldingar og planar, beskriv eit behov for endring og omstilling i helsetenestene for å møte utviklinga i mellom anna demografi, sjukdomsmønster og medisinsk-fagleg utvikling. Viktige utviklingstrekk som krev endring og omstilling er mellom anna: Fleire eldre i befolkninga - eldre over 70 år bruker dobbelt så mykje helsetenester som 40-åringar. 15

112 Folketalet i dei store byane aukar, mens utfordringa i distrikta i første rekke er knytt til auken i delen eldre. Det blir fleire pasientar med kroniske og livsstilsrelaterte sjukdommar, psykiske lidingar og eldre som ofte har fleire diagnosar. Aukande behov for koordinering av helsetenester mellom ulike tenesteytarar internt i spesialisthelsetenesta og mellom forvaltningsnivåa. Aukande forventningar til helsetenestene i befolkninga. Mangel på helsepersonell, mellom anna pga. utfordringar med rekruttering. Ei rask medisinsk og teknologisk utvikling krev sentralisering av fleire tenester, men gir også potensiale for desentralisering av tenester. Mange nye behandlingsformer vil krevje spesialkompetanse og kostbart utstyr og føre til sentralisering. Men forbetra anestesi og nye kirurgiske metodar kan også gi forenkla behandling, betre resultat, mindre komplikasjonar og kortare postoperativ liggetid. Det blir mindre behov for døgnbehandling og auka bruk av poliklinikk og dagbehandling. Enklare og meir mobilt utstyr inneber at mange utgreiingar og behandlingar kan utførast nært pasienten i små sjukehus, eller i eigen heim i samhandling mellom pasienten, spesialisthelsetenesta og kommunehelsetenesta. Utviklinga innanfor dei prehospitale tenestene inneber at behandlingstiltak som tidlegare berre blei gitt i sjukehus, kan tas i bruk ved akutt sjukdom eller skadar utanfor sjukehus. Konfliktlinjer og historie Det er krevjande å endre og tilpasse tenestetilbodet i takt med utviklinga, og samtidig finne balansen mellom sentralisering og desentralisering av sjukehustenestene. Eit lokalsjukehusa er ein viktig tryggleiksbase for befolkninga i nærområdet, og endringar kan bli oppfatta som ein trussel, og skape utryggleik. I Noreg var lokaliseringa av sjukehusa relativt tilfeldig og følgde stort sett prinsippet om at alle byar skulle ha sjukehus. Små byar og tettstader med industriutvikling og store avstandar til nærmaste by, som Odda, Sauda, Rjukan, Høyanger og Kirkenes, blei også sjukehus etablert. Historia til Odda sjukehus går langt tilbake i tid. Keiser Wilhelm II som var glad i fjellvandring donerte pengar til sjukehuset «Keiserbrakka» i Etablering av kraftkrevjande industri i Odda starta med Odda Smelteverk som i 1908 tok til med produksjon av kalsiumkarbid. I 1916 blei det starta opp med aluminiumsproduksjon i Tyssedal, mens det på Eitreimsneset har vore produsert sink sidan For nokre av desse etableringane var det ein del av konsesjonsvilkåra at det var sjukehus i nærleiken. Odda sjukehuset har dei siste åra tilpassa seg fleire endringar som følgje av den faglege utviklinga. Fødetilbodet er her eit eksempel; frå fødeavdeling, fødestove og tilbodet som i dag er God startmodellen. Endringar i tilbodet ved lokalsjukehusa utløyser alltid eit sterkt engasjement. Det oppstår ofte eit spenningsfelt mellom faglege og politiske argument for endringar i tenestetilbodet. At det er ulike oppfatningar rundt endringar i sjukehusfunksjonar, er det mange eksempel på. Det er ein del av ein demokratisk prosess der ulike meiningar skal brytast. Usemje går ofte langs mange dimensjonar, frå usemje om prosessane og graden av involvering, til innhaldet i endringane og krav om at endringar ikkje blir gjennomførte. Motstridande verdiar og synspunkt her kan seiast å spegle ein kjent 16

113 konfliktdimensjon i norsk politikk - interessekonflikten mellom distrikta og sentrale strøk. Nokre av dei vanlege motsetningane kan forenkla summerast slik: Tema Distrikt Sentrum Kvalitet, pasientsikkerhet Små einingar skårar godt på t.d. pasienterfaringsundersøkingar og har ikkje fleire avvik enn store. Moderne medisinsk utvikling krev stadig meir spesialisert kompetanse på smalare felt. Tryggleik for lokalsamfunnet Samferdsel og prehospitale tenester Tabell 1 Konfliktlinjer - eksempel Kortast moglege avstandar og reisevegar til livreddande tenester. Ferjer, rasutsette vegar og vinterstengte fjellovergangar. Tåke og sterk vind som hindrar helikopter/flytrafikk. Sjeldne tenester må ein reise til, vanlege tenester (akutte og planlagde) skal gis nært vanleg er viktig for flest. Fleire betre og ferjefrie vegar med tunnelar og bruer. Beredskap med helikopter, fly og ambulansar. Endringar i sjukehusfunksjonar må så langt som rå, byggast på eit solid faktagrunnlag som sikrar at tilbodet svarar til endra behov i befolkninga, samtidig som den samfunnsøkonomiske berekrafta blir oppretthalden. På same tid må ein ikkje rokke ved tryggleiken i befolkninga og tilliten til helsetenestene. Skal innbyggarane vere sikre på at dei får dei tenestene dei treng framover, må kunnskapsgrunnlaget ein bygger på og innhaldet i endringane, bli kommunisert opent og tydeleg. Gjennom Nasjonal helse- og sjukehusplan vil regjeringa skape pasientens helseteneste. Det betyr trygge sjukehus og betre helsetenester uansett kvar du bur. Vidare står det i planen: «Å ruste spesialisthelsetjenesten til å møte framtidens behov i et så langstrakt og spredt befolket land som vårt, handler i stor grad om å finne god balanse mellom det som haster og det som kan planlegges, mellom det som må gjøres sentralt, og det som kan skapes lokalt. Når motstridende interesser gjør det vanskelig å bli enige om hva som er den beste løsningen, har regjeringen ett gjennomgående svar: Hensynet til pasienten skal alltid veie tyngst.» 3. Nå-situasjonen og utfordringar 3.1. Hovudtrekk - Helse Fonna Opptaksområde Figur 4 nedanfor viser oversikt over befolkningsgrunnlag for somatiske sjukehus med akuttfunksjonar i landet, m.a. for dei tre sjukehusa i Helse Fonna. Odda sjukehus er det minste i landet. Nasjonal helse- og sjukehusplan legg til grunn at eit stort akuttsjukehus med et breitt tilbod innan akuttkirurgi og andre medisinske spesialitetar, har eit befolkningsgrunnlag på minst innbyggarar. Denne størrelsen på opptaksområdet blir i planen diskutert som ei nedre grense for akuttkirurgi. Dersom opptaksområdet er under innbyggarar vil det vere få akuttinnleggingar per døgn. Nasjonal helse- og sjukehusplan stiller derfor spørsmål ved om det da er hensiktsmessig å oppretthalde ei døgnkontinuerleg vaktordning med spesialistar, eller om akuttberedskapen kan bli handtert betre i tett samarbeid mellom legevakt og ambulanseteneste. 17

114 Størrelsen på opptaksområdet er ein av mange faktorar som må vurderast. Andre faktorar er geografi og busettingsmønster, tilgjenge til bil-, båt og luftambulansetenester og vêrforhold. I Stortingets behandling av Nasjonal helse- og sjukehusplan blei det understreka at sjukehus som i dag har akuttkirurgiske tilbod framleis vil ha dette når omsynet til pasientane sine behov gjer det naudsynt, og kvalitet og pasientsikkerheit er ivaretatt. Figur 4. Befolkningsgrunnlag for somatiske sjukehus med akuttfunksjonar Helse Fonna yter spesialisthelsetenester til ei befolkning på (per ), og består av Haugesund sjukehus, Stord sjukehus og Odda sjukehus. Innanfor psykisk helsevern er det Valen sjukehus og fire distriktspsykiatriske senter (Folgefonn DPS, Haugaland DPS, Karmøy DPS og Stord DPS). Haugesund sjukehus dekker 10 kommunar (Haugesund, Utsira, Karmøy, Bokn, Tysvær, Suldal, Sauda, Vindafjord, Etne og Sveio). Stord sjukehus dekker 5 kommunar (Stord, Bømlo, Fitjar, Tysnes og Kvinnherad) med til saman innbyggarar. Odda sjukehus dekker 3 kommunar (Odda, Ullensvang og Jondal) med til saman innbyggarar. Sjukehusområda går fram av figur 5. I tillegg høyrer Eidfjord kommune til Helse Fonna, men innbyggarane får spesialisthelsetenester frå Helse Bergen, i hovudsak frå Voss sjukehus. Denne ordninga blei vedtatt av styret i Helse Vest i 2013, på bakgrunn av prosjektet «Føretaksgrenser i Indre Hardanger». Befolkninga i delar av Kvinnherad kommune nyttar i nokon grad Odda sjukehus (jf. omtale i kap. 3.3). 18

115 Figur 5. Sjukehus/opptaksområde i Helse Fonna Hovudfunksjonar ved Haugesund sjukehus Haugesund sjukehus har eit vidt spekter av spesialisthelsetenester, og er eit stort akuttsjukehus, jf. nasjonal helse- og sjukehusplan. Helse Fonna er likevel eit relativt lite helseføretak som skal ta hand om og stabilisere akutte sjukdoms- og skadetilfelle, og særleg gi eit tilbod til dei store sjukdomsgruppene som treng nærleik til tenestene. Dei mest spesialiserte tenestene blir dekt i Helse Bergen (Haukeland universitetssjukehus) og til dels i Helse Stavanger (Stavanger universitetssjukehus). Eksempel på dette er nevrokirurgi, kardiologisk intervensjon, større thorax kirurgi, spiserørskirurgi, kjevekirurgi og behandling for ei rekke kreftformer, t.d. strålebehandling og kirurgisk kreftbehandling av barn. Andre eksempel er rehabilitering etter traumatiske skadar som ryggmargsskade eller hovudskade. Det gjeld også nasjonale funksjonar, som t.d. avansert brannskadebehandling. For ein del nasjonale funksjonar reiser pasientane også til andre regionar. Helse Fonna (Haugesund sjukehus) har regionsfunksjon på fertilitetsklinikk/sædbank. Haugesund sjukehus har føretaksdekkande funksjonar innanfor følgjande spesialitetar: auge, habilitering, karkirurgi, brystkirurgi, nevrologi, pediatri, øyre-, nase- og hals. Fødetilbodet i Helse Fonna er delt slik at riskofødslar frå heile helseføretaket skal samlast ved Haugesund sjukehus, og fødande frå Hardanger føder i Haugesund eller på Stord, mens barselopphald (God Start) gis ved Odda sjukehus. 19

116 Hovudfunksjonar ved Odda sjukehus Odda sjukehus er eit akuttsjukehus som skal gi tilbod til dei store pasientgruppene i området. Meir spesialiserte tenester er lokalisert ved Haugesund sjukehus eller Haukeland universitetssjukehus, dette gjeld til dømes kreftforløp. Ved sjukehuset er det ein medisinsk sengepost med sju medisinske og to interkommunale akuttsenger og ein kirurgisk sengepost med fire kirurgiske senger og fem overvakingsplassar. Det er fire dagkirurgisenger (mogleg med sju). I tillegg er det ei operasjonsavdeling med to operasjonsstover og ei operasjon/skiftestove, dialyseavdeling og ei «god start» barseleining. Ved Odda sjukehus er det ved poliklinikken tilbod om spesialisthelsetenester for pasientar med diabetes, nyre-, mage/tarm, lunge- og hjartesjukdom. Poliklinikken gir vidare tilbod innan generell kirurgi, gastrokirurgi, karkirurgi, ortopedi, gynekologi og øyre-nase-hals. Sjukehuset har radiologisk eining med CT maskin, laboratorium for medisinsk biokjemi og blodbank. Odda sjukehus har føretaksdekkande funksjon innanfor smertebehandling, søvnforstyrringar og åreknutekirurgi. Folgefonn DPS held til både på Odda sjukehus og på Valen, og har poliklinikk og døgntilbod til vaksne med ulike psykiske lidingar, inkludert rusproblem. Odda sjukehus er organisert med eigen seksjonsleiar under medisinsk klinikk ved Haugesund sjukehus. Avtalespesialistar Lokalisert ved Odda sjukehus er det ein avtalespesialist som dekker fagområdet augesjukdommar. Avtalespesialisten har ikkje kirurgisk tilbod. Det er samarbeid med fleire av avtalespesialistane i Haugesund og i Bergen. I området til Haugesund sjukehus er det 22 avtalespesialistar, fordelt med 1 innanfor anestesi, 3 i augesjukdommar, 2 innanfor fødselshjelp og kvinnesjukdommar, 4 indremedisinarar, 3 psykiatrar, 4 psykologar, 1 urolog og 3 avtalespesialistar innanfor øyre-nase-halssjukdommar. Driftskostnader Helse Fonna I tabell 2 nedanfor er driftskostnader per somatiske sjukehus i Helse Fonna summert. Inkludert i summen er direkte driftskostnad, klinisk verksemd, løns- og pensjonskostnad, radiologitenester (legetenester som gjer analysearbeid er lagt til Haugesund sjukehus), laboratorietenester (utan patologi), prehospital teneste per område (kostnad ambulansebåt er lagt til Stord sjukehus) og fordeling av felleskostnader. I driftskostnadene er ikkje overheadkostnader inkludert. 20

117 Odda Stord Haugesund Total Driftskostnader per sjukehus % av totale driftskostnader Befolkning i opptaksområdet % av befolkninga i føretaket Driftskostnad per innbyggjar i opptaksområdet Driftskostnad per døgnopphald Driftskostand per vekta opphald Tabell 2 Driftskostnader. «Vekta opphald» er eit mål for samla aktivitet innan døgn, dag og poliklinikk. Døgnopphald har vekta 1, dagopphald 0,5, og poliklinikk 0,25. Odda sjukehus har 8 % av dei samla driftskostnadene i Helse Fonna, og 6 % av befolkninga. Odda sjukehus har føretaksfunksjon innan nokre område, men ein kunne likevel anta at delen driftskostnader skulle ha vore lågare enn del av befolkninga. Det er på bakgrunn av at: fleire av kostnadene ved Odda sjukehus er registrert på andre sjukehus, i hovudsak Haugesund sjukehus. Til dømes er legetenestene på radiologi som tolkar bilete for Odda sjukehus ført på Haugesund sjukehus oppgåvedeling mellom sjukehusa, gjer at meir spesialisert behandling føregår ved Haugesund sjukehus. Til dømes er kreftbehandling samla ved Haugesund sjukehus. Haugesund sjukehus behandlar mange pasientar frå Odda sjukehus sitt opptaksområde. Om ein ser på driftskostnadene opp mot aktivitet, finn ein at Odda sjukehus har høgast driftskostnad per døgnopphald med vel , mens Haugesund har vel Driftskostnad per vekta opphald er eit mål for samla aktivitet innan døgn, dag og poliklinikk ved sjukehusa (døgnopphald har vekta 1, dagopphald 0,5, og poliklinikk 0,25). Odda sjukehus har den høgaste driftskostnaden også når ein ser på samla aktivitet ved sjukehuset. Haugesund sjukehus har den lågaste kostnaden i føretaket, men differansen mellom sjukehusa er mindre når ein ser på samla aktivitet enn på berre døgnopphald. Ser ein på driftskostnader per innbyggar i opptaksområda, finn ein at kostanden er høgast i Odda sjukehusområde og lågast i Stord sjukehus sitt område Geografi og samferdsel Nasjonal helse- og sjukehusplan legg vekt på at busetting, avstand mellom sjukehus, bil-, båt- og luftambulansetenester og vêrforhold kan gjere det nødvendig å oppretthalde traumeberedskap og generelt akuttkirurgisk tilbod i akuttsjukehusa. I eit samferdselsperspektiv har Odda-området ein krevjande geografi/topografi med fjord og fjell som er utsett for snø-, jord- og steinras og flom frå elver. Kommunane byggar beredskapen sin på ROSanalysar. Folgefonntunellen, Jondalstunellen, Hardangerbrua, utbetringar på Rv13 mot Bergen og E134 mot Haugesund har dei siste åra betra vegstandarden og redusert reisetidene med bil frå Indre Hardanger både til Haugesund og til Bergen. Kollektivtilbodet er framleis avgrensa. 21

118 Nedanfor er det vist eit kartutsnitt over området og ein tabell med reisetider og -avstandar med bil. Figur 6. Kart over Hardanger, Sunnhordland, Haugalandet (kjelde Statens kartverk) Frå Til Odda Til Stord Til Haugesund Til Haukeland Til Voss sjukehus kommunesenter sjukehus sjukehus sjukehus universitetssjukehus Odda 162 km, 2 t km, 2 t 4 min 135 km, 2 t 46 min 91 km, 1 t 34 min min (ferje) Kinsarvik, 42 km, 47 min 204 km, 3 t km, 2 t 49 min 153 km, 2 t 19 min 50 km, 50 min Ullensvang min Jondal 40 km, 43 min 120 km, 3 t (ferje) 170 km, 2 t 45 min 97 km, 2 t 9 min (ferje) 78 km, 2 t 5 min (ferje) Rosendal, Kvinnherad 47 km, 49 min 68 km, 2 t 3 min (ferje)* 109 km, 2 t 42 min (ferje) 120 km, 2 t 27 min (ferje) 137 km, 2 t 21 min * Ambulansebåt frå Sunde tar 20 minutt, vidare transport til Stord sjukehus med ambulanse. Tabell 3 Kilometer og reisetid med bil (kjelde Google maps) Eksempel på kollektivtransport frå Odda-området til Haugesund og Bergen (kjelde er skyss.no): Jondal - Odda, buss om lag 45 minuttar (2-3 gongar dagleg) Jondal - Bergen, buss med meir om lag 2 timar (om lag 7 gongar dagleg) Jondal - Haugesund, buss via Seljestad 4 timar 30 minuttar Odda - Bergen, buss med meir om lag 3 timer ( ca. 4-5 gongar dagleg) 22

119 Odda - Haugesund, buss 2 timar 40 minuttar (ca. 4 gongar dagleg) Kinsarvik - Bergen, buss med meir om lag 3-4 timar (ca. 7 gongar dagleg) Kinsarvik - Odda, buss 55 minuttar (ca. 4 gongar dagleg) Figur 7 nedanfor viser ein oversikt over kor mange gongar utfartsårene frå Odda har vore stengt i 2014 og 2015, og kor lenge vegane i gjennomsnitt var stengt per gong (sjå også vedlegg 2). Det er vegen mellom Odda og Utne som har vore stengt flest gongar både i 2014 og 2015, mens det er vegen mellom Odda og Årsnes som i gjennomsnitt var lengst stengt kvar gong. Då Odda blei råka av ekstrem flaum i 2014, var vegen mellom Odda og Jøsendal stengt i 25 dagar i strekk. Figur 7 Oversikt over stengte vegar ut frå Odda i 2014 og 2015 Kortast reisetid til Bergen er via Jondal, og strekninga dit treng ikkje ha vore stengt når Odda-Årsnes har vore stengt. Statistikken frå 2014 og 2015 visar at ei av dei fire utfartsårene alltid har vore open når dei andre vegane har vore stengt på same tid. Ved ekstremsituasjonen i 2014, da Odda-Jøsendal var stengt over mange dagar, var også vegen Odda- Bu og Odda-Årsnes stengt samtidig i inntil 6,5 timar. Timeanslaget er ikkje heilt presist fordi vi ikkje har data på dei nøyaktige klokkesletta kvar veg har vore stengt. Vegen mellom Odda og Utne var open. I desember 2015 var det også ein situasjon der tre av utfartsårene var stengt samtidig i inntil 3,6 timar. Vegen mellom Odda og Jøsendal var då open. Statistikken over stengingane vil variere frå år til år, men den viser at vegane ut frå Odda er svært rasog flaumutsette. Det er stadig oftare ekstremvêr. Ved utarbeiding av kommunale ROS-analyser skal det 23

120 leggast til grunn % klimapåslag, jf. NVE. Ein kan ikkje sjå vekk frå at det kan kome situasjonar der alle vegane er stengt på same tid. Analysane baserar seg på strekningane frå Odda til Bu, Utne, Jøsendal og Årsnes. Vegane kan også ha vore stengt mellom desse stadene og dei større sjukehusa. Rasutfordringar gjentar seg år om anna. Nokre år har vore særs krevande, t.d. 1993, 1994, 2011 og Det ligg ingen tiltak i Nasjonal transportplan for som betrar vegtilhøva i opptaksområdet Befolkninga og bruken av spesialisthelsetenester For å sikre at tenestene ved Odda sjukehus treff behova til befolkninga i opptaksområdet, er det lagt stor vekt på å sikre eit korrekt faktagrunnlag. Målet har vore å fange opp behova, uttrykt som historisk forbruk av spesialisthelsetenester, for befolkninga i Odda, Jondal og Ullensvang og identifisere dei breie pasientgruppene Befolkningssamansetning og -utvikling Figur 8 er ei samla oversikt over tal innbyggarar og befolkningsutvikling i kommunane i Helse Fonnaområdet. Den viser at opptaksområdet til Odda sjukehus har eit lågare folketal og ein lågare forventa vekst enn dei andre sjukehusområda i Helse Fonna. Dei siste åra har det vore ein betydeleg auke i talet på turistar til Odda og Hardanger. Dette gjenspeglar seg i aukande mengd oppdrag hos Røde Kors og aukande traumeteam-utkallingar ved Odda sjukehus. Figur 8. Innbyggarar og befolkningsutvikling i Helse Fonna. SSB framskrivingsalternativ (MMMM) Tabell 4 viser befolkningssamansetninga i 2016 for kommunane i Odda-området. Det er relativt stor variasjon i innbyggartal mellom dei tre kommunane. Alle tre har ei eldre befolkning enn resten av fylket og landet, med ein høgare del innbyggarar over 67 år. Eidfjord kommune inngår ikkje lenger i opptaksområdet for Odda sjukehus, og er derfor utelatt. Innbyggarar i delar av Kvinnherad kommune, som høyrer til Stord sjukehus sitt opptaksområde, bruker i nokon grad Odda sjukehus (sjå kap , tabellar 9-12 om pasientstraumar). 24

121 0-66 år år år 90 år+ Totalt Odda 80 % 77 % 13 % 15 % 6 % 6 % 2 % 2 % Ullensvang 79 % 78 % 14 % 14 % 5 % 7 % 2 % 2 % Jondal 78 % 78 % 15 % 13 % 5 % 9 % 2 % 1 % Opptaksområdet 80 % 77 % 13 % 15 % 5 % 7 % 2 % 2 % Hordaland 86 % 84 % 9 % 11 % 3 % 5 % 1 % 1 % Noreg 86 % 83 % 10 % 12 % 3 % 5 % 1 % 1 % Tabell 4 Innbyggartal per kommune i Odda sjukehus sitt opptaksområde, 2016 (Kjelde SSB) Tabell 5 viser at det er forventa ein auke i innbyggartalet frå 2016 til 2030 for kommunane i Oddaområdet, men at auken er langt lågare enn i fylket og landet. Den største veksten er forventa i aldersgruppa år i alle tre kommunar, men ikkje like stor som i fylket og landet. Forventa endring i folketalet frå år år år 90 år + Totalt Odda 0 % 27 % 20 % -2 % 4 % Ullensvang 1 % 0 % 57 % -7 % 3 % Jondal 12 % -2 % 98 % -59 % 13 % Opptaksområde 1 % 15 % 37 % -11 % 5 % Hordaland 12 % 35 % 63 % 18 % 16 % Norge 10 % 32 % 68 % 16 % 14 % Tabell 5 Forventa endring i folketalet ( ) per kommune i Odda sjukehus sitt opptaksområde (Kjelde SSB. Innbyggartalet er framskrive med alternativ MMMM.) Forbruksmønster og pasientgrunnlag - grunnlag for planlegging og dimensjonering Dette kapittelet gir eit bilde av forbruket av somatiske spesialisthelsetenester i befolkninga i Odda sjukehus sitt opptaksområde, og grunnlaget for tenester ved Odda sjukehus. Forbruket blir vist gjennom døgnopphald, polikliniske konsultasjonar og dagkirurgiske inngrep som er generert av innbyggjarane i Odda-område i 2015, uavhengig av kor dei er behandla. Sjå også vedlegg 3 analyserapporten «Forbruk av somatiske spesialisthelsetenester i Odda sjukehus sitt opptaksområde». Analysen legg til grunn data frå Norsk pasientregister (NPR) som er den nasjonal kjelda for styringsdata i spesialisthelsetenesta. NPR er éi og same datakjelde som dekker heile opptaksområdet, uavhengig tenestestad. Arbeidet i prosjektet har vist avvik mellom NPR-data og data som blir henta ut lokalt ved Odda sjukehus frå DIPS/NIMES. Det kan vere mange årsaker til avviket, og temaet blir drøfta i kap. 5. Avviket vil ikkje ha innverknad på hovudkonklusjonane i analysane. Forbruksmønster Figur 9 viser at forbruket av innleggingar per 1000 innbyggjarar er høgare i Odda kommune enn i dei to andre kommunane i opptaksområdet, i Helse Vest og i landet. Odda kommune ligg spesielt høgt på akuttinnleggingar, men har òg høgast rate planlagde innleggingar. Ullensvang har også eit høgare forbruk samanlikna med Helse Vest og landet. 25

122 Sjukehusinnleggingar per 1000 innbyggjar per kommune Akuttinnleggingar per 1000 innb. Elektive innleggingar per 1000 innb. Figur 9 Sjukehusinnleggingar per 1000 innbyggar per kommune i Odda sjukehus sitt opptaksområde % av alle kirurgiske øh-prosedyrar (uavhengig av omsorgsnivå) for innbyggarane i Odda-området, er utført ved Odda sjukehus, 22 % ved Haukeland sjukehus, og 15 % ved Haugesund sjukehus. Om ein ser på døgnopphald som er knytt til kirurgisk øh er delen utført ved Odda sjukehus mindre (24 %). Figur 10 viser at forbruket av døgnopphald både i Odda sjukehusområde og i Helse Fonna i hovudsak gjeld medisinsk øyeblikkeleg hjelp. Gruppa som treng kirurgisk ØH utgjer ein liten del av det samla døgnforbruket. Forbruksratar per 1000 innbyggjar for medisinske og kirurgiske døgnopphald Odda sjukehus område Helse Fonna opptaksområde Kirurgisk ØH Medisinsk ØH Kirurgisk Elektiv Medisinsk Elektiv Figur 10 Forbruksratar per 1000 innbyggjar for medisinske og kirurgiske døgnopphald i Odda sjukehus og Helse Fonna sitt opptaksområde. Forbruksratane er aldersjustert for Odda sjukehusområde. Tala er frå

123 Figur 11 viser at det er eit større samla forbruk av polikliniske konsultasjonar i Odda-området enn i Helse Fonna. Det gjeld først og fremst elektive konsultasjonar. Variasjonane i forbruksratar kan forklarast med tilgang til helsetenester og forskjell i tilvisingsmønster hjå primærlegane Forbruksratar per 1000 innbyggjar -polikliniske konsultasjonar Odda sjukehusområde Helse Fonna Elektivt ØH Private avtalespesialistar Figur 11 Forbruksratar per 1000 innbyggjar for polikliniske konsultasjonar i spesialisthelsetenesta (elektiv og ØH) og private avtalespesialistar i Odda sjukehus og Helse Fonna sitt opptaksområde. Aldersjusterte forbruksratar Odda sjukehusområde Grunnlag for polikliniske tilbod For å rekne ut potensialet for framtidig poliklinisk tilbod ved Odda sjukehus for innbyggarane i Oddaområdet, er det nytta same metode som i rapporten «Nordfjord sjukehus Forbruk av somatiske helsetenester i kommunane rundt Nordfjorden». Utgangspunktet for berekningane er befolkninga sin bruk av spesialisthelsetenester, uavhengig av kor dei er behandla. Analysen (sjå vedlegg 3) har lagt til grunn at legespesialisten vil trenge 15 pasientar kvar dag for å fylle ein arbeidsdag (majoriteten av konsultasjonane er antatt å vere kontrollar). Vidare er det lagt til grunn at 50 % av konsultasjonane kan utførast lokalt ved Odda sjukehus. Som kapittel viser er pasientstraumane ut av sjukehusområdet store. Tala for potensiale føreset at ein lykkast med å snu ein del av desse straumane. Det er tatt utgangspunkt i at ambulering må skje minst kvar månad for at rutinar og logistikk skal bli stabile og varige. Dette svarar til ein stillingsbrøk (årsverkbehov) på 0,05 som ei nedre grense for å etablere ambuleringsordningar. Konsultasjonar hos private avtalespesialistar er inkludert, og tala gjeld innbyggjarane i Odda sjukehusområde, uavhengig av behandlingsstad. Det er lagt til grunn 240 arbeidsdagar i året og 20 arbeidsdagar per månad. Tabell 6 syner pasientgrunnlag og potensiale for Odda sjukehus innan kirurgiske fagområder. Berekninga viser at det er pasientgrunnlag for poliklinisk tilbod innan fagområdet auge. Dette er per i dag dekt av ein privat avtalespesialist, lokalisert ved Odda sjukehus. Vidare har Odda allereie eit poliklinisk tilbod innan generell kirurgi, og tala bekreftar at det er tilstrekkeleg pasientgrunnlag for dette (kirurg 6,3 dagar i månaden vil dekke 50 % av konsultasjonane). 27

124 Odda sjukehus har per i dag også eit poliklinisk tilbod innan gynekologi, øyre-nase-hals og ortopedi, og ut frå tala ser ein at det er grunnlag for det. Pasientstraumane ut frå Odda er store innan øyre-nasehals, og forbruket er stort blant eldre. For dei eldre kan det vere spesielt nyttig å sleppe lang reiseveg. Truleg vil befolkninga i området vere godt tent med ein høyresentral. Pasientgrunnlaget innan gyn/føde og ortopedi er også stort nok til å vurdere å styrke tilbodet innan desse fagfelta. Kirurgiske fagområde Total mengd konsultasjonar Konsultasjonar per dag 50 % av omfanget per dag Tal dagar per mnd. med 15 beh. per dag Anslag årsverk behov spesialist ved 15 beh. per dag Gastrokirurgi 524 2,18 1,1 1,5 0,07 Generell kirurgi ,50 4,7 6,3 0,32 Gyn/føde ,92 3,5 4,6 0,23 Ortopedi ,97 3,0 4,0 0,20 Urologi 488 2,03 1,0 1,4 0,07 Øyre-nase-hals ,47 3,2 4,3 0,22 Auge ,10 6,6 8,7 0,44 Tabell 6 Mogleg potensiale for kirurgiske spesialitetar ved Odda sjukehus Pasientgrunnlaget for polikliniske tilbod innan dei medisinske fagområda er mindre enn for dei kirurgiske (sjå tabell 7). Kardiologi har størst volum, og her tilbyr sjukehuset tenester. Hud er eit fagområde med pasientgrunnlag for eit poliklinisk tilbod litt oftare enn ein dag annakvar veke. Her er det ikkje tenester lokalt per i dag, og det kan vere potensiale for å bygge det opp. Dei andre medisinske fagområda har eit behov for om lag 0,05 årsverk, noko som svarar til ein dag i månaden. Pasientgrunnlaget ligg nær ei nedre grense for å etablere ambuleringsordningar, og ein må vurdere om det lar seg gjere å sikre stabile og varige rutinar og logistikk for at tilboda skal vere gode og trygge. Med eit slik volum kan ein til dømes organisere ein ambulerande poliklinikk ei veke kvar fjerde månad. Mange eldre nyttar tilbod innan revmatologi, endokrinologi og nevrologi, så dette er områda ein kan spare eldre for reiseveg. Medisinske fagområde Total mengd konsultasjonar Konsultasjonar per dag 50% av omfanget per dag Tal dagar per mnd. med 15 beh. per dag Anslag årsverk behov spesialist ved 15 beh. Per dag Pediatri 292 1,22 0,6 0,8 0,04 Endokrinologi 437 1,82 0,9 1,2 0,06 Gastromedisin 280 1,17 0,6 0,8 0,04 Kardiologi 955 3,98 2,0 2,7 0,13 Hud 843 3,51 1,8 2,3 0,12 Lunge 348 1,45 0,7 1,0 0,05 Nevrologi 336 1,40 0,7 0,9 0,05 Revma 452 1,88 0,9 1,3 0,06 Tabell 7 Mogleg potensiale for medisinske spesialitetar ved Odda sjukehus 28

125 Grunnlag for dagkirurgisk tilbod Forbruket av planlagt dagkirurgi per 1000 innbyggjar er forholdsvis likt mellom Odda sjukehusområde og Helse Fonna når ein ser på dei aldersjusterte ratane. Det er 43 dagkirurgiske inngrep per 1000 innbyggar i Odda-området, og 41 i Helse Fonna. På same måte som for polikliniske tilbod er pasientgrunnlaget og potensiale for dagkirurgisk tilbod ved Odda sjukehus analysert. Utgangspunktet for berekningane er befolkninga sin bruk av spesialisthelsetenester, uavhengig av kor dei er behandla. Det er lagt til grunn at ein må ha 5 dagkirurgiske inngrep for å fylle ein arbeidsdag (i staden for 15 polikliniske konsultasjonar). Tabell 8 viser at forbruket av dagkirurgi er lite i Odda sjukehusområde, og at pasientgrunnlaget for nye tilbod er lite. Ortopedi, auge og generell kirurgi er dei fagområda med størst pasientgrunnlag, og det er potensial for eit dagkirurgisk tilbod 1 dag i månaden. Dette ligg i grenseområdet for når stabile ambuleringsordningar kan etablerast (jf. ovanfor). Berekninga føreset at ein behandlar halvparten av inngrepa generert av befolkninga i Odda-område. Den største pasientstraumen innan ortopedisk dagkirurgi går til Voss sjukehus, ein del til Haukeland og til private sjukehus. Truleg vil eit breiare ortopedisk dagkirurgisk tilbod ved Odda sjukehus kunne hente heim ein del av desse pasientane. Det same gjeld innanfor auge, der eit lokalt tilbod vil kunne spare eldre for lang reiseveg. Truleg bør dagkirurgi ved Odda sjukehus kombinerast med andre tilbod innan same spesialitet. Om ein skal opprette nye tilbod innan dagkirurgi eller styrke eksisterande tilbod, bør det vurderast om pasientgrunnlaget bør utvidast til å dekke fleire område av Helse Fonna. Denne moglegheita til å etablere nisjekirurgi er til dels nytta, slik det går fram av tabellane i kapittel om pasientstraumar. Fagområde Dagkirurgiske inngrep Inngrep per dag 50% av omfanget per dag Dagar per mnd. med 5 inngrep per dag Anslag årsverk behov kirug ved 5 inngrep per dag Generell kirurgi 111 0,46 0,23 0,93 0,05 Gyn/føde 64 0,27 0,13 0,53 0,03 Ortopedi 139 0,58 0,29 1,16 0,06 Urologi 5 0,02 0,01 0,04 0,00 Øyre-nase-hals 31 0,13 0,06 0,26 0,01 Auge 120 0,50 0,25 1,00 0,05 Tabell 8 Mogleg potensiale for dagkirurgi ved Odda sjukehus 29

126 Pasientstraumar Dette kapittelet beskriv pasientstraumane frå kommunane i Odda sjukehusområde (også vedlegg 3). I tillegg ser vi på Kvinnherad kommune, som høyrer til Stord sjukehus, ettersom delar av kommunen har kort reiseveg til Odda (tabell 9-12). Pasientstraumane viser kor innbyggjarane i desse kommunane har blitt behandla i spesialisthelsetenesta. Det blir også vist pasientstraumar inn til Odda sjukehus, altså kor pasientane som blir behandla ved Odda sjukehus, er heimehøyrande. Norsk pasientregister er datakjelde. Pasientstraumar ut frå Odda sjukehus sitt opptaksområde Her viser vi kor, det vil seie på kva for sjukehus, innbyggjarane har blitt behandla. Figurane nedanfor viser pasientstraumane ut frå opptaksområdet samla for alle tre kommunane. Tabellane 9-12 nedanfor viser straumane frå kvar kommune. Ettersom Odda sjukehus ikkje har alle funksjonar, er ein stor del av pasientstaumane nødvendige. Når straumane i stor grad går til Helse Bergen, og i mindre grad til Haugesund sjukehus, heng det til ein viss grad saman med regionsfunksjonar ved Haukeland universitetssjukehus. Straumane er likevel først og fremst påverka av ønska til pasientane og av tilvisingspraksis hos fastlegane. Mangel på offentleg kommunikasjon mot Haugesund er også ein forklaringsfaktor. Mykje av pasientstraumane innan poliklinikk og dagbehandling ut av Helse Fonna er truleg unødvendige. Behandlinga kunne ha vore ivaretatt av eit sjukehus i Helse Fonna. 30

127 Pasientstraumane for elektiv døgnbehandling er størst til Haukeland universitetssjukehus for alle kommunane (sjå også tabell 9). Figur 12 Pasientstraumane ut frå Odda sjukehus sitt opptaksområdet samla for alle tre kommunane, 2015 Straumar knytt til ØH-innleggingar er størst til Odda sjukehus frå dei tre kommunane i opptaksområdet. Frå Kvinnherad reiser flest til Stord sjukehus (sjå også tabell 10). Figur 13 Pasientstraumane ut frå Odda sjukehus sitt opptaksområdet samla for alle tre kommunane,

128 Når det gjeld poliklinikk nyttar innbyggjarane i Odda kommune i størst grad Odda sjukehus, mens frå dei andre kommunane går den største pasientstraumen til Haukeland (sjå tabell 11). Figur 14 Pasientstraumane ut frå Odda sjukehus sitt opptaksområdet samla for alle tre kommunane, 2015 Innan dagbehandling ser ein det same, bortsett frå at Kvinnherad her nyttar Stord sjukehus mest (sjå tabell 12). Figur 15 Pasientstraumane ut frå Odda sjukehus sitt opptaksområdet samla for alle tre kommunane,

129 Opptaksområde Kommune Behandlingsstad Haugesund Odda Stord Haukeland Voss Førde Stavanger Andre Stord sjukehus Kvinnherad 18 % % % % % 11 1 % 9 1 % 6 9 % 83 Odda 23 % % 58 2 % 7 50 % % 10 0 % 0 1 % 6 10 % 44 Odda sjukehus Ullensvang 13 % 29 9 % 21 2 % 4 57 % % 20 1 % 2 0 % 0 9 % 19 Jondal 2 % 1 7 % 4 0 % 0 72 % 43 8 % 5 0 % 0 0 % 0 12 % 7 Tabell 9 Pasientstraumar elektive døgnopphald per kommune og sjukehus, Relative og absolutte tal. Opptaksområde Kommune Behandlingsstad Haugesund Odda Stord Haukeland Voss Førde Stavanger Andre Stord sjukehus Kvinnherad 10 % % % % % 5 0 % 3 0 % 8 0 % 2 Odda 13 % % % 7 10 % % 10 0 % 0 0 % 4 1 % 7 Odda sjukehus Ullensvang 7 % % % 4 27 % % 95 0 % 0 1 % 3 1 % 6 Jondal 6 % 8 44 % 61 0 % 0 36 % % 15 0 % 0 2 % 3 1 % 2 Tabell 10 Pasientstraumar ØH-døgnopphald per kommune og sjukehus, Relative og absolutte tal. Opptaksområde Kommune Behandlingsstad Haugesund Odda Stord Haukeland Voss Førde Stavanger Andre Stord sjukehus Kvinnherad 13 % % % % % 44 0 % 41 1 % 74 7 % 883 Odda 19 % % % % % % 8 1 % 59 4 % 343 Odda sjukehus Ullensvang 8 % % % % % % 13 0 % 14 3 % 143 Jondal 2 % % % 1 66 % % % 1 0 % 1 4 % 53 Tabell 11 Pasientstraumar polikliniske konsultasjonar per kommune og sjukehus, Relative og absolutte tal. Opptaksområde Kommune Behandlingsstad Haugesund Odda Stord Haukeland Voss Førde Stavanger Andre Stord sjukehus Kvinnherad 17 % % % % % 5 0 % 2 0 % 3 13 % 113 Odda 20 % % % 3 25 % % 14 0 % 0 0 % 1 10 % 49 Odda sjukehus Ullensvang 7 % % 75 0 % 1 42 % % 69 0 % 1 0 % 1 9 % 33 Jondal 3 % 2 16 % 12 0 % 0 57 % % 9 1 % 1 0 % 0 11 % 8 Tabell 12 Pasientstraumar dagbehandling per kommune og sjukehus, Relative og absolutte tal. 33

130 Pasientstraumar inn til Odda sjukehus Tabell viser kor pasientane som blir behandla ved Odda sjukehus, kjem i frå. Når det gjeld døgnopphald, kjem hovuddelen av pasientane frå eige opptaksområde, med unntak for planlagde døgnopphald med kirurgisk DRG. Her kjem dei fleste pasientane tilreisande utanfrå sjukehusområdet; 47 % av pasientane kjem frå andre kommunar i Helse Fonna og 28 % frå eit anna helseføretak. Dei absolutte tala her er små. Døgnopphald Medisinsk DRG Kirurgisk DRG ØH Elektiv ØH Elektiv Odda sjukehusområde (83%) 54 (75%) 29 (76%) 29 (25%) Helse Fonna eks. Odda 170 (13%) 18 (25%) 5 (13%) 55 (47%) Utanfor Helse Fonna 65 (5 %) 0 (0%) 4 (10%) 32 (28%) Totalt Tabell 13 Mengd døgnopphald ved Odda sjukehus, fordelt etter kvar pasientane knytt til døgnopphaldet er heimehøyrande, % av dei polikliniske konsultasjonane som er utført ved Odda sjukehus, gjeld innbyggjarar i eige opptaksområde (tabell 14). Det gjeld for både planlagde og akutte. Det er ein litt høgare del pasientar utanfrå Helse Fonna som kjem til akutte polikliniske konsultasjonar samanlikna med dei planlagde konsultasjonane. Det kan skyldast turismen i området, men merk at dei absolutte tala også her er små. Poliklinikk Elektiv ØH Totalt Odda sjukehusområde (73%) 808 (73%) (73%) Helse Fonna eks Odda (23%) 175 (16%) (22%) Utanfor Helse Fonna 312 (5%) 127 (11%) 439 (6%) Totalt Tabell 14 Mengd polikliniske konsultasjonar utført ved Odda sjukehus, fordelt etter kvar pasientane knytt til konsultasjonen er heimehøyrande, 2015 Når det gjeld planlagt dagkirurgi kjem dei fleste pasientane tilreisande utanfrå sjukehusområdet. 43 % av pasientane kjem frå ein annan Helse Fonna-kommune, og 28 % kjem frå eit anna helseføretak. Dette er same mønster som ein finn for planlagd døgnkirurgi. Odda sjukehus driv med nisjekirurgi innan åreknutar, dette kan truleg forklara den store pasientstraumen inn til sjukehuset frå kommunar som ikkje høyrer til Odda sjukehus sitt opptaksområde. ØH dagkirurgi er utelatt då det var svært lite omfang. Dagkirurgi Elektiv Odda sjukehusområde 145 (29%) Helse Fonna eks Odda 216 (43%) Utanfor Helse Fonna 143 (28%) Totalt 504 Tabell 15 Mengd planlagde dagkirurgiske inngrep utført ved Odda sjukehus, fordelt etter kvar pasientane knytt til inngrepa er heimehøyrande,

131 Storbrukarar av spesialisthelsetenester Ei analyse av storbrukarar av spesialisthelsetenester i Odda sjukehus sitt opptaksområde, viser at ein liten del av døgnpasientane står for ein stor del av sjukehusbruken (sjå vedlegg 4). Dei 10 % av pasientane med høgast liggedøgnforbruk, sto for heile 53 % av det totale forbruket. Figur 16 Lorenzdiagram over fordeling av liggedøgnsforbruket i Odda-området samla Talet på storbrukarar i Odda-området i perioden var totalt 268 personar, med stor variasjon mellom kommunane. Pasientar busette i Odda kommune har det største forbruket både i absolutte og relative tal, også etter justering for forskjellar i befolkning: Kommune Tal personar Tal opphald Faktisk rate personar/ 1000 innbuar Stand. rate personar (justert for alder og kjønn) / 1000 innbuar Jondal ,2 5,5 Odda ,5 22,1 Ullensvang ,8 10,1 Odda-området samla ,4 17,0 Tabell 16 Talet på storbrukarar i Odda-området i perioden Fordi analysane her ikkje inkluderer data for bruk av andre sjukehus utanfor Helse Fonna, kan det reelle omfanget av storbrukarar vere høgare. Førekomsten er likevel på same nivå som i liknande analysar andre stader; 1-2 % av befolkninga er storbrukarar. Funna viser at storbrukargruppa skil seg tydeleg frå resten av pasientane, både i form av ulike eigenskapar og ulikt forbruksmønster. Storbrukarane er, som gruppe: Eldre Har fleire ulike og kroniske lidingar Har i større grad opphald ved fleire ulike typar avdelingar/fagområde Har fleire ø-hjelpsinnleggingar, og fleire reinnleggingar innan ein månad Fleire døyr under eit sjukehusopphald Pasientane har i stor grad multiple kroniske lidingar med tilstandar som krev oppfølging frå fleire ledd i behandlingskjeda over tid. Gruppa utfordrar i høve til å tenkje meir på tvers og meir langsiktig, og til å sikre gode overgangar mellom ulike ledd i behandlingskjeda. Heilskaplege samhandlingstiltak burde derfor kunne gi gevinst både i form av forbetra kvalitet i den langsiktige oppfølginga, og kunne gje færre ø-hjelpsinnleggingar på sjukehus. 35

132 Vidare er det grunn til å legge vekt på at gruppa har eit handterleg volum med tanke på iverksetting av målretta tiltak. Det er også grunn til å tru at det kan vere særleg ønskjeleg for mange i denne gruppa å ha dei fleste tilboda tilgjengelege nær der dei bur Prehospitale tenester Ifølge akuttmedisinforskrifta delar kommunane ansvaret for den akuttmedisinske beredskapen utanfor sjukehus med spesialisthelsetenesta. Helse- og omsorgstenestene i kommunane har ei plikt til å yte nødvendige helse- og omsorgstenester til personar som oppheld seg i kommunen. Dette gjeld også øyeblikkeleg hjelp og er sterkt understreka i NOU 2015:17; Først og Fremst. Et helhetlig system for håndtering av akutte sykdommer og skader utenfor sykehus. Ambulansetenesta er ein viktig del av spesialisthelsetenesta. Dei siste åra er det utvikla prehospitale behandlingstiltak for akutte sjukdoms- og skadetilstandar som tidlegare berre blei gitt i sjukehus. På ei rekke område er det utvikla diagnostiske hjelpemidlar som hurtigtestar, ultralyd, videoassisterte teknikkar og mobile røntgen/ct-løysingar, som i framtida vil kunne tas i bruk ved akutt sjukdom eller skadar utanfor sjukehus. Ambulansetenesta i Odda-området Ambulansestasjonen som er lokalisert i Odda, er bemanna med 17 årsverk. Mannskapa oppheld seg på stasjonen heile døgnet, også i passiv vakttid (kasernering). Ambulansestasjonen har 2 biler i døgndrift, 1 dagbil og 1 beredskapsambulanse. I tillegg er det ein legebemanna bil med heile føretaket som nedslagsfelt. Denne blir drifta i Haugesund på dagtid kl fem dagar i veka. Bilen kan òg køyre i møte med ambulanse frå Odda ved behov. Figur 17 Ambulansestasjonar Det er ikkje båt/kystambulanse i Hardanger, men det er avtale med private drivarar om behov for båt (til dømes ved ras og stengde vegar). Helse Fonna og Helse Bergen samarbeider i grenseområda mellom føretaka, mellom anna ved at Helse Bergen kan ta over pasient på ferjekai for vidare transport. Helse Bergen kan også sende legebil i møte med ambulanse frå Helse Fonna. AMK-sentralane har oversikt over ambulansar frå andre føretak i sitt eige område, slik at dei kan nyttast til bistand ved «rød» respons ved å gå gjennom «modersentral». (Vedlegg 5.) 36

133 Odda ambulansestasjon køyrde i oppdrag. Av desse var det til saman 921 oppdrag der pasienten blei transportert til Odda sjukehus, fordelt på 262 akuttoppdrag, 353 hasteoppdrag og 306 vanlege oppdrag (utan hastegrad). Ambulansen gjekk frå Odda sjukehus til Bergen 10 gongar, og direkte utan å vere innom sjukehuset, 1 gong. Frå Ullensvang køyrde dei direkte til Bergen eller Voss 5 gongar. Ingen blei køyrd frå Jondal direkte til Bergen. Ambulansen gjekk frå Odda sjukehus til Haugesund 10 gongar, og direkte utan å vere innom sjukehuset, 4 gongar. Ingen pasientar vart køyrd direkte frå Ullensvang eller Jondal til Haugesund. Luftambulansedekning i Helse Fonna og Odda-området Luftambulansetenesta har ei spesiell rolle i den akuttmedisinske beredskapskjeda, samtidig som den er ein integrert del av den samla ambulansetenesta (sjå vedlegg 6). Luftambulansetenesta har ei overordna føring om at 90 prosent av befolkninga skal nåast av legebemanna ambulanse innan 45 minutt (jf. St.meld.nr.43 ( ) Om akuttmedisinsk beredskap). Luftambulansedekninga er framstilt i kartet under, der flysirklane representerer ca. 30 minutt flytid. Figur 18 Luftambulansedekning Helse Fonna. Statens kartverk Tilrettelagt av Nordeca AS for KoKom og Luftambulansetjenesten ANS Helse Fonna blir dekt av 3 ambulansehelikopter (Stavanger, Bergen og Ål) og 1 redningshelikopter (Sola). Kvar av desse har ei flytid til grensa i Helse Fonna på cirka minutt. Bergen-basen åleine kan nå mest heile området innan 30 minuttar flytid. Alle har same høge medisinske kapasitet. Dersom det går an å fly, kan ein altså nå 100 prosent av befolkninga i Helse Fonna av legebemanna helikopter innan 45 minutt med god margin. Ved ekstraordinære behov (større hendingar), kan ytterlegare 2 ambulansehelikopter (Førde og Arendal) og 1 redningshelikopter (Florø) nå Helse Fonna-området innan minuttars flytid. I tillegg kan Førde basen nå den nordaustlege delen av området innan dryge 30 minuttar flytid. Det er ein stor fordel at området kan nåast av helikopter frå ulike himmelretningar, dersom vêrforholda hindrar primærbasen. 37

134 Redningshelikopter frå Sola eller frå Florø er ein «dårlig vêr-ressurs» og har god gjennomføringsevne. Dette blir ytterlegere betra med nye redningshelikopter frå ca. 2017, då desse får av-isingsutstyr og dermed «all weather capacity». Dei vil også fly betydeleg raskare enn dagens Sea King. Helikopteroppdrag i Helse Fonna og Odda-området Ambulansehelikopter blir brukt både til primæroppdrag (utrykking til kommunar) og sekundæroppdrag (overføringsoppdrag mellom sjukehusa). I 2014 var det om lag 800 bestilte oppdrag frå Helse Fonna. Det blir i snitt utført knapt 1,5 oppdrag per døgn i Helse Fonna-området. Om lag 1/3 av oppdraga er overføringsoppdrag frå Haugesund, Stord og Odda. Manglande gjennomføring av oppdrag blir registrert som «avvik». Den viktigaste årsaka til avvik er vêrforhold. I tillegg til vêrforhold kan oppdrag bli avviste eller avbrotne fordi det ikkje er medisinsk behov, pga. samtidigheit mellom fleire oppdrag, pga. kviletidsbestemmelser eller av tekniske årsakar. Samtidigheitskonflikt ved éin base fører som oftast til at oppdraget kan overførast til ein annan base, sidan Helse Fonna kan spele på fleire basar. Dei fleste som blir avvist eller avbrotne av andre årsakar enn vêr og samtidigheit, blir avvist /avbrotne fordi det viser seg å ikkje vere medisinsk behov. Det kan til dømes vere at tilstanden til pasienten betrar seg eller at anna tilstrekkeleg hjelp (t.d. ambulanse) kjem fram først. At oppdrag blir «avvist» betyr ikkje at luftambulansetenesta ikkje arbeider med oppdraget medisinsk, men at saka blir løyst utan å rykke ut. Dette kan vere i form av rådgiving til AMK-sentralen, kontakt via telefon med innringar, kontakt med ambulansen, eventuelt lytte/følgje med på radio. Det er gjort ein gjennomgang av luftambulanseoppdrag i Odda-området, som blei avviste/avbrotne på grunn av vêr eller samtidigheitskonflikt, i 2014, 2015 og fram t.o.m. 13. november november 2016 Samla for Odda, Ullensvang, Jondal kommunar Herav Odda sjukehus Løyst av anna luftambulanse / Sea King Løyst av ambulanse/legevaktslege* Førespurnadar Løyst av luftambulansen Avviste/avbrotne pga. vêr Avviste/avbrotne pga. samtidigheit Tabell 17 avviste/avbrotne luftambulanseoppdrag på grunn av vêr eller samtidigheitskonflikt, 2014-november Tal frå Luftambulansebasen i Bergen. * I tillegg er 3 av dei avviste/avbrotne løyst av Røde Kors, 1 genererte ikkje andre løysningar (gjaldt bistand til politiet) og i 2 oppdrag er det ikkje journalført korleis oppdraget blei løyst. Gjennomgangen viste at det blant dei avviste/avbrotne oppdraga var fleire pasientar med alvorlege tilstandar. I perioden ein så på blei det funne ei tilfredsstillande løysing for alle pasientane, med unntak av ein, der alternativ transport med ambulanse til Haukeland medførte ein forseinking i oppstart av PCI-behandling. I 2015 var det samla 57 gjennomførte luftambulanseoppdrag frå Odda, Ullensvang, Trolltunga og Jondal. 48 av desse blei løyst av basen i Bergen, tre frå basen i Ål, tre frå basen i Stavanger og tre av Sea King redningshelikopter (tal frå prehospitale tenester i Odda). 38

135 Landingsforhold ved Odda sjukehus Luftambulansen landar som regel på Eitrheim når vêrforholda tillèt det, eventuelt direkte på skadestaden. Det er ca. 5 kilometer frå Odda sjukehus. Ved skydekke over Folgefonna landar helikopteret ofte på vestsida av Folgefonna i Gjerde, på Ænes eller på Torsnes i Jondal. Pasienten blir frakta med ambulanse gjennom den 11 kilometer lange Folgefonntunnelen, og eventuelt gjennom Jondalstunnelen, og vidare med helikopter til Bergen. Flytida til Bergen blir på den måten kortare. Kartet viser dei vanlege landingsplassane og ordinær reisetid frå sjukehuset med bil. Figur 19 Vanlege helikopterlandingsplassar og ordinær reisetid frå Odda sjukehus med bil Luftambulanse er ein avgrensa ressurs, også på grunn av vêrforhold, men ikkje i større grad enn at det sjeldan får alvorlege konsekvensar. Det vil alltid vere oppdrag som må løysast med hjelp av lokal ambulanse og legevaktslege dei er grunnmuren i all prehospital akuttmedisin Øyeblikkeleg hjelp utført ved Odda sjukehus I dette kapitelet beskriv vi omfanget av øyeblikkeleg hjelp utført ved Odda sjukehus, der fokuset er på kva øyeblikkeleg hjelp-aktivitet som føregår ved Odda sjukehus. I kapitla og var fokus på befolkninga sin bruk av spesialisthelsetenester, uavhengig av tenestestad. Ved Odda sjukehus er 73 % av den total aktiviteten planlagt, mens 27 % av aktiviteten er knytt til øyeblikkeleg hjelp. 88 % av døgnopphalda er øyeblikkeleg hjelp-innleggingar, primært er dette opphald med medisinsk DRG. Figur 20 gir ein indikasjon på variasjon mellom mindre akuttsjukehus i Noreg når det gjeld talet på ØH-innleggingar og kor mange av desse det er knytt operasjon til. Det kan vere ulik 39

136 registreringspraksis ved dei ulike sjukehusa, noko som inneber at tala må tolkast som ein indikasjon på kor mange ØH-pasientar som blir operererte kvar dag. I 2014 hadde Odda sjukehus i snitt få øyeblikkeleg hjelp-innleggingar i løpet av eit døgn, samanlikna med andre små sjukehus i landet. Av dei 4,27 innleggingane ved Odda sjukehus blir det utført 0,1 operasjonar per døgn. Det inneber at det i snitt går 10 dagar mellom kvar ØH-operasjon. Akutte innleggingar per døgn og mengd operasjon av desse ,5 0,7 0, ,5 1,6 10 0, ,4 1 0,5 14 1,9 16 1,2 14 1, ,9 1,6 4,27 0,1 Øhj total Operert Figur 20 Akutte innleggingar og mengd operasjon av desse (Kjelde NPR 2014) Tabell 18 viser at den øyeblikkelege hjelpa utført på Odda sjukehus i hovudsak dreier seg om medisinske prosedyrar og i mindre grad kirurgiske, 79 % medisinske og 21 % kirurgiske. Ser ein berre på døgnopphalda, er 89 % medisinske og 11 % er kirurgiske. Kirurgiske pasientar er ikkje berre pasientar som blir opererte, ofte krev den kirurgiske pasienten medikamentell behandling, og blir registrert som medisinsk pasient i tråd med vanleg prakis. Mesteparten av ØH-prosedyrane som blir utført poliklinisk, er derimot kirurgiske (79 %). Av desse er 71 % relatert til mindre kirurgiske inngrep og 25 % til hud. Av dei kirurgiske ØH-prosedyrane knytt til døgnbehandling gjeld 32 % mindre kirurgiske inngrep og 22 % transluminal endoskopi (kroppsopningsbasert kirurgi). ØH-prosedyrar per omsorgsnivå og type Medisinsk prosedyre Kirurgisk prosedyre Total mengd prosedyrar Døgnopphald % % 2116 Poliklinikk % % 403 Dagbehandling % % 105 SUM % % 2624 Tabell 18 Totalt mengd ØH-prosedyrar utført ved Odda sjukehus i 2015 fordelt på omsorgsnivå og type prosedyre Figur 21 viser døgnprofilen for ØH-innleggingar ved Odda sjukehus, både kirurgiske og medisinske, og innkomst av polikliniske ØH-konsultasjonar i I snitt kjem det 3,2 pasientar inn kvar dag til Odda sjukehus som treng øyeblikkeleg poliklinisk hjelp. Figur 21 viser at dei fleste pasientane kjem på dagtid, aller flest mellom kl. 07 og 12. På kveld og natt kjem det svært få. I snitt kjem det flest pasientar om måndagane (4,6 pasientar), og færrast laurdagen (2,1 pasientar) og søndagen (1,6 pasientar). 40

137 I 2015 var det 38 øyeblikkeleg hjelp-innleggingar (døgnopphald) med kirurgisk DRG ved Odda sjukehus, eller i snitt 0,1 per dag. Det vil seie at det i snitt går 10 dagar mellom kvar ØH-operasjon. Figur 21 viser at dei fleste kirurgiske akuttinnleggingane skjer mellom kl. 19 og 24, og sjeldan på natta. I snitt er det flest om måndagen (0,19 innleggingar) og tysdagen (0,17 innleggingar), og færrast om fredagen (0,02). I 2015 var det 1335 ØH-innleggingar (døgnopphald) med medisinsk DRG ved Odda sjukehus. Det vil seie at det i snitt var 3,66 ØH-innleggingar per dag. Dei fleste innleggingane skjer om dagen mellom kl. 13 og 18, i snitt 1,54 innleggingar. Det er færrast om natta, i snitt 0,19. Dei fleste ØHinnleggingane med medisinsk DRG skjer om torsdagane (4,3 innleggingar), fredagane og tysdagane (4,2 innleggingar i snitt). Det er færrast ØH-innleggingar laurdagen (i snitt 2,4). 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Gjennomsnittleg ØH innleggingar ved Odda sjukehus per døgn 1,1 1,4 0,2 0,01 0,04 0,03 0,03 0, ,5 1,3 0,8 0,4 Døgnopphald ØH- Kirurgisk DRG Døgnopphald ØH - Medisinsk DRG Poliklinikk ØH -kirurgisk Figur 21 Døgnprofil akuttinnleggingar (døgnopphald) med medisinsk DRG, med kirurgisk DRG og innkomst av polikliniske konsultasjonar, hastegrad ØH ved Odda sjukehus i Journalgjennomgang av pasientar innlagt som øyeblikkeleg hjelp Det er gjort to utgreiingar av pasientar som blir tilvist Odda sjukehus som øyeblikkeleg hjelp. Den første er ein gjennomgang av alle journalar på øyeblikkeleg hjelp-opphald ved Odda sjukehus i Her er både medisinske og kirurgiske pasientar tatt med (sjå vedlegg 7). Den andre er ein gjennomgang av skadde pasientar tilvist Odda sjukehus i ein tre års periode frå juli 2013 til juni 2016 (sjå vedlegg 8), for å avdekke omfanget av alvorleg skadde pasientar ved sjukehuset. Gjennomgang av alle journalar på øyeblikkeleg hjelp opphald ved Odda sjukehus i 2015 Journalgjennomgang hadde som føremål å få fram kunnskap om korleis Odda sjukehus blir brukt som akuttsjukehus (vedlegg 7). Journalar på alle øyeblikkeleg hjelp opphald (pasientar tilvist Odda sjukehus) i 2015 er gått gjennom, i alt 1552 øyeblikkeleg hjelp opphald. 41

138 Ein har med utgangspunkt i rettleiar for SATS (South African Triage Scale) kategorisert pasientane etter klinisk prioriteringsliste. Dette vil peike på pasientar som har sjukdomsbilde der det er av avgjerande betydning at helsehjelpa startar raskt. SATS er meint å nyttast primært til vurdering og prioritering i akuttsituasjonar. Dei pasientane som dominerer i kategoriar med høgast klinisk prioritet (røde og oransje) er pasientar med infeksjonstilstandar, hjartesjukdom, mistanke om hjerneslag, forgiftingar og traumar. Ein har og registrert kva type og tal på kirurgiske inngrep gjort på pasientar innlagt som øyeblikkeleg hjelp. Dette er samanlikna med dei prosedyrekodane som er registrert i DIPS. Dei hyppigaste inngrepa er ortopediske inngrep. Det er ikkje funne pasientar der det er gjort hemostatisk nødkirurgi, det vil sei kirurgiske inngrep for å stoppe alvorlege blødningar, men det er to pasientar med særleg høg hastegrad. Tabellen under viser tal på akutte opphald, fordeling på klinisk prioritet og tal på akutt kirurgiske inngrep - fordelt på månad i Klinisk prioritet Månad N Ikkje ØH Faktisk ØH Raud N(%) Oransje N(%) Gul N(%) Grøn N(%) Kirurgisk inngrep innleggingsdag Januar (4) 36 (22) 44(28) 71(45) 1 2 Februar (8) 24(22) 29(28) 43(41) 2 1 Mars (9) 19(13) 56(38) 58(40) 7 4 April (18) 31 (22) 47(32) 40(27) 6 1 Mai (29) 23(17) 34(25) 37(28) 2 1 Juni (31) 21(13) 31(20) 54(36) 4 Juli (20) 24(19) 38(29) 38(31) 8 1 August (5) 25(21) 44(42) 37(31) 3 September (38) 9(9) 19(20) 30(33) 3 Oktober (34) 14(16) 26(18) 30(34) 2 1 November (27) 17(13) 33(18) 38(32) 4 Desember (38) 14(7) 26(16) 43(33) 1 1 Tabell 19 Tal akutte opphald, fordeling på klinisk prioritet og tal på akutt kirurgiske inngrep. Odda sjukehus, 2015 Kirurgisk inngrep under opphaldet Det er stor variasjon i fordeling mellom dei ulike kategoriane av klinisk prioriteringsgrad frå månad til månad i Dette skuldast mest sannsynleg ulik vurdering av dei som har gjort gjennomgangen. Om denne delen av gjennomgangen skal brukast til planlegging av øyeblikkeleg hjelp funksjonane ved Odda sjukehus, må kategoriseringa kvalitetssikrast. Delutgreiinga gir likevel ei deskriptiv skildring av pasientar innlagt som øyeblikkeleg hjelp. Ein ser at det er stor variasjon i type kirurgiske inngrep som blir gjort som øyeblikkeleg hjelp. Ein og same spesialitet kunne ikkje utført dei inngrepa som hasta mest. Vidare er det særleg pasientar med ulike infeksjonstilstandar, pasientar med forverring av kronisk obstruktiv lungesjukdom som peikar seg ut som grupper der ein kan sjå på samarbeidsmodellar mellom kommunehelsetenesta og spesialisthelsetenesta. Dette er også i tråd med funn i analysar av storforbrukarar av spesialisthelsetenester. Det er også stort volum av pasientar som blir lagt inn for observasjon etter skader. Rask avklaring med radiologisk undersøkingar, kortvarig observasjon og eventuelt smertelindring er det vanlegaste tilbodet til denne gruppa. Ein bør sjå på om og eventuelt korleis ein skadepoliklinikk kunne handtert denne pasientgruppa. Ein har i dag døgnkontinuerleg skadepoliklinikk som blir dekka av turnuslegar med oppfølging av kirurg i bakvakt. 42

139 Gjennomgang av traumepasientar - alvorleg skadde, i perioden juli 2013 til juni 2016 Det er gjort ein gjennomgang av pasientstraumen av skadde pasientar ved Odda sjukehus i perioden juli 2013 til juni Gjennomgangen blei gjort for å avdekke omfanget av alvorleg skadde pasientar som blir handtert ved sjukehuset (sjå vedlegg 8 - rapport frå Traumesenteret). Gjennomgangen viser at det i treårsperioden har vore: 1130 unike innleggingar for skadar, traumar og følgjetilstandar (ICD 10 kode S og/eller T). Dei aller fleste var lettare skadde (99 %) 11 pasientar var alvorleg skadde (alvorlegheitsgrad ISS 16-42). Det er i gjennomsnitt 4 pasientar per år, med ein variasjon frå 0 til 4 pasientar per halvår. Pasientar med alvorleg hypotermi (nedkjøling) er tatt med. Av dei 11 alvorleg skadde pasientane blei 5 ferdigbehandla ved Odda sjukehus, 1 døde under behandling i Odda og 5 blei flytta over til anna sjukehus (4 til HUS og 1 til Haugesund). Ingen av desse 11 pasientane hadde behov for hemostatisk naudkirurgi ved Odda sjukehus. Det vil seie at ingen av dei hadde behov for kirurgi med den intensjonen å stoppe alvorleg blødning. Det blei også gjort ein gjennomgangen av raude responsar, dvs. hendingar der det blei sendt ut ambulanse akutt med bakgrunn i skade eller mogleg alvorleg hending, og der Odda sjukehus var leveringsstad. Til saman var det 103 raude responsar i perioden frå juli 2013 til juni pasientar ble lagt inn på Odda sjukehus (3 hendingar resulterte i innlegging av meir enn ein pasient). Av dei 76 pasientane blei berre 1 pasient vurdert som alvorleg skadd. Dette er ein av dei 11 pasientane omtalt ovanfor. 17 pasientar blei berre behandla poliklinisk. For dei resterande 13 hendingane er det noko manglande koding, men truleg har pasienten blitt sendt heim etter poliklinisk konsultasjon. 5 av dei var utanlandske statsborgarar. I etterkant av perioden for journalgjennomgangen (dvs. frå juli og fram til slutten av november 2016) har det vore behov for å gjere 2 potensielt livreddande inngrep ved Odda sjukehus Kvalitetsindikatorar Tolking av kvalitetsindikatorar Ein kvalitetsindikator er eit indirekte mål, ein indikasjon på kvaliteten på det området som blir målt. Tolking av kvalitetsindikatorar kan vere komplisert og må gjerast med varsemd. Forskjell i resultat på enkelte indikatorar kan skyldast andre forhold enn forskjell i kvalitet, t.d. ulike oppgåver mellom sjukehusa ut frå funksjonsdeling. Små sjukehus kan ha lågt tal pasientar som gir usikre resultat. Det er avgrensa kva ein kan slutte ut frå resultata. Éin indikator åleine kan ikkje beskrive behandlingskvaliteten ved sjukehuset. Da må fleire indikatorar som beskriv relevante sider ved sjukehuset vurderast. Først da kan man få eit inntrykk av den generelle kvaliteten ved verksemda. Her blir det vist resultat for reinnlegging og pasienterfaringar. Resultat for alle indikatorane i det nasjonale kvalitetsindikatorsystemet blir publiserte på for sjukehus, helseføretak og helseregionar. 43

140 30 dagars reinnlegging av eldre etter sjukehusopphald Kvalitetsindikatoren «risikojustert sannsynlighet for reinnleggelse av eldre innen 30 dager etter utskrivning fra sykehus» blir berekna for pasientar som er 67 år og eldre og som blei lagt inn på sjukehus med ein av følgjande hovuddiagnosar (primærtilstand): astma/kronisk obstruktiv lungesjukdom (KOLS), hjartesvikt, lungebetennelse, hjerneslag, brot, dehydrering, forstopping, gastroenteritt, urinveisinfeksjon, mangelanemier og gikt. Ei reinnlegging blir definert som ei akutt innlegging, uavhengig av årsak til innlegging (med visse unntak) og kva for sjukehus innlegginga skjer på, og som inntreff mellom 8 timer og 30 dagar etter utskriving frå ei tidlegare sjukehusinnlegging. På grunn av eit lite tal tilfelle per sjukehus er det knytt utsikkerheit til tala, særleg for små sjukehus. Dei einaste sikre konklusjonane ein kan trekke, er om eit sjukehus har lågare eller høgare sannsyn for reinnlegging enn referanseverdien. Resultat for Odda sjukehus ( ) viser at det var signifikant høgare sannsyn for reinnlegging for diagnosegruppene hjartesvikt og lungebetennelse. ( Pasienterfaringar - pasientopplevd kvalitet og pasienttryggleik Kunnskapssenteret har sidan 2011 gjennomført årlege nasjonale pasienterfaringsundersøkingar blant vaksne døgnpasientar ved somatiske sjukehus ( I undersøkingane blir kvart sjukehus samanlikna med landssnittet på ni pasienterfaringsindikatorar. Resultata blir vist på ein skala frå 0-100, der 100 er best. Vidare blir det samanlikna med landssnittet, om sjukehuset skårar signifikant betre eller dårlegare enn landssnittet, og endringar frå tidlegare år. Tabell 20 viser at Odda sjukehus i 2015 ikkje skil seg signifikant frå landssnittet, og at det er signifikant betre resultat på organisering og standard i 2015 enn i Det er signifikant dårlegare resultat på ventetider i 2015 samanlikna med Tabellen viser også ei totalvurdering av pasienterfaringane ved sjukehuset. Ifølgje Kunnskapssenteret er den statistiske usikkerheten knytt til denne indikatoren stor på grunn av eit lågt tal svar ved Odda sjukehus. Derfor kan ein ikkje legge vekt på resultatet på denne indikatoren for Odda sjukehus. Tabell 20 Resultat på pasienterfaringsindikatorane for Odda sjukehus 2015 Kunnskapssenteret har også målt pasientopplevd pasienttryggleik ut frå svar på tolv spørsmål om førekomst av ulike negative hendingar. Pasienttryggleiksindikatoren varierer frå 0-100, der 100 er 44

141 best. Indikatoren kan berre brukast til å sjå på utviklinga for kvart enkelt sjukehus for seg. Tabell 21 viser at Odda sjukehus hadde signifikant betre resultat i 2015 enn i 2014, mens det frå 2011 til 2015 ikkje var nokon signifikant endring. Tabell 21 Vekta resultat på pasienttryggleiksindikatoren for Odda sjukehusa i 2015 Figur 22 viser utviklinga i indikatorane for Odda sjukehus frå På grunn av eit lågt tal svar ved Odda sjukehus vil resultata variere ein del frå år til år. Resultata på indikatorane var betre i 2013 og 2015 enn i Figur 22 Utvikling i pasienterfaringsindikatorane for Odda sjukehus Kommunale helse- og omsorgstenester Kommunane sitt ansvarsområde og oppgåver innan helse ble frå 1. januar 2012 regulert i «Lov om kommunal helse- og omsorgstenester m.m. (Helse og omsorgstenestelova). Gjennom samhandlingsreforma har kommunane fått eit større ansvar for befolkninga si helse. Kommunane skal sørgje for at innbyggarane og andre som oppheld seg i kommunen får eit tilbod om nødvendige helse- og omsorgstenester. Kommunane sitt ansvar omfattar alle pasient- og brukargrupper. Kommunane sitt tilbod skal mellom anna omfatte: helsefremjande og førebyggande tenester, svangerskaps- og barselsomsorgstenester, hjelp ved ulukker og andre akutte situasjonar, utgreiing, diagnostisering og behandling (fastlegeordning), habilitering og rehabilitering og andre helse- og omsorgstenester. 45

142 Legevaktsfunksjon i Odda sjukehus sitt opptaksområde Vekedagar, dagtid: Fastlegane har ansvar for augeblikkeleg hjelp på dagtid. Vekedagar, kl : Legevakta i Odda overtek ansvaret. Legevakta i Odda er lokalisert på Odda sjukehus. Det er 13-delt vaktsystem med 1 lege på vakt, og i tillegg hjelpepersonell frem til kvelden. Helger, døgnet rundt: Legevakta i Odda har ansvaret døgnet rundt. Kommunale akutte døgnsenger (KAD) Kommunane i Odda sjukehusområde har kommunale akutte døgnsenger: Kommune Senger/plassar Oppstart Lokalisert Interkommunale for Odda, Ullensvang og Jondal 2 (låg beleggsprosent) Med legevakta på sjukehuset Tabell 22 Kommunale akutte døgnsenger Odda sjukehus sitt opptaksområde Kommunale sjukeheimsplassar Jondal og Ullensvang har god dekningsgrad av kommunale sjukeheimsplassar. Odda kommune har låg dekningsgrad, og ligg under landsgjennomsnittet. Det er naturleg å sjå dette i samanheng med det høge forbruket av sjukehusinnleggingar frå Odda kommune, særleg ØH-innleggingar (kap ). Figur 23 Dekningsgrad, kommunale sjukeheimsplassar per innbyggar 80 år og over Odda kommune har omsorgsbustader med heildøgn pleie (Eide omsorgssenter). Det er her høgare pleiefaktor (1,2) enn ved sjukeheimane. Dette kan teljast med i den reelle dekningsgraden. Ullensvang har 54 plassar med heildøgn omsorg. Odda har dobbelt så mange innbyggarar og 105 plassar med heildøgn omsorg. Odda kommune har ei rehabiliteringsavdeling. Her kjøper andre kommunar også opphald, t.d. Kvinnherad kommune i stor grad. 46

143 3.6. Eksempel og erfaringar frå andre sjukehus og helseføretak Når Nasjonal helse- og sjukehusplan tilrår ei nedre grense for opptaksområdet for akutt kirurgi på innbyggarar som ei av fleire føringar i vurderinga av kva for sjukehus som skal ha akutt kirurgi, er dette ei tydeleggjering av tilrådingar som allereie har vore der i mange år. Til dømes peiker både Eriksteinutvalgets rapport «Lokalsykehusenes akuttfunksjoner i en samlet behandlingskjede, 2007» og den førre nasjonale helse- og omsorgsplanen på alternative løysningar utan akutt kirurgi for dei mindre sjukehusa. Desse alternativa, som svarer til «akuttsjukehus» i den nye nasjonale helse- og sjukehusplanen, skal ha indremedisinske akuttfunksjonar, anestesilege i døgnberedskap, elektiv kirurgi og kompetanse innanfor visse akuttkirurgiske prosedyrar. Dette har ført til at det gjennom åra er valt ulike løysningar i sjukehus og helseføretak rundt omkring i landet. Til tross for eit omfattande faktagrunnlag i denne rapporten og andre omfattande utgreiingsarbeid, faglege tilrådingar og retningslinjer, må vi erkjenne at ein ikkje kan analysere seg fram til eintydige svar på korleis løysingane skal sjå ut for akutt kirurgi ved Odda sjukehus. Faktagrunnlaget kan bidra langt på veg, men det vil òg vere nyttig å sjå til eksempel og erfaringar frå andre sjukehus og helseføretak. Innanfor regionen har Helse Fonna til dels dei same utfordringar som Helse Førde sto ovanfor med Fagmiljøa spreidde, sårbare/små Rekruttering er krevjande Lite samarbeid mellom sjukehusa Uklar kopling mellom «behov» og «tilbod» til befolkninga Utviklingsarbeidet i Helse Fonna kan dra nytte av erfaringane og framgangsmåten i utviklingsarbeidet i Helse Førde. Akutt generell kirurgi er samla ved Førde sentralsjukehus, mens Lærdal og Nordfjord sjukehus har akutt indremedisin på døgnbasis, anestesilege i vakt og vanlege støttefunksjonar som laboratorium og radiologi. Begge sjukehus har skadepoliklinikk og tett samarbeid med kommunane. Begge sjukehus driver også planlagt kirurgi. Det er ei klar oppgåvedeling og nært samarbeid mellom sjukehusa. Det polikliniske tilbodet er omfattande ved alle sjukehusa. Både Lærdal og Nordfjord har akutt-team som blir mobilisert ved akutt sjukdom. Det består av medisinsk bakvakt, turnuslege, anestesilege, spesialsjukepleiar, lab, røntgen og eventuelt skadepoliklinikklege. Akutte tilfelle er i hovudsak indremedisinske. Skadde pasientar kan bli stabilisert, men ikkje operert før vidare transport. Mosjøen sykehus i Helgelandssykehuset HF har berre akuttfunksjonar i indremedisin. Av større sjukehus utan akuttfunksjon i kirurgi, kan nemnast Lovisenberg Diakonale sykehus AS, Elverum sykehus i Sykehuset Innlandet HF og Kongsberg sykehus i Vestre Viken HF. Dei to siste har likevel akuttfunksjonar i ortopedi. Nokre sjukehus er gjort om til reine elektive sjukehus, og nokre av dei fungerer som dagsjukehus. Røros sykehus er ein del av St. Olavs hospital HF og leverer dagkirurgitenester, polikliniske tenester og laboratorie- og røntgenservice. Rjukan sykehus som er ein del av Sykehuset Telemark HF, er eit eksempel på eit sjukehus utan akuttfunksjonar. Rjukan-området har stor turisttrafikk. Sjukehuset gir polikliniske tenester innanfor kardiologi, lungesjukdommar, indremedisin, auge, øyre/nase/hals, urologi, ortopedi/kirurgi, enklare medisinsk kreftbehandling og radiologi- og laboratorietenester. Det finst også eksempel på at store folketette område har funne løysningar som fungerer bra, med spesialisthelsetenester i samarbeid med andre aktørar. Alta helsesenter ligger 14 mil frå Hammerfest sykehus og består av spesialisthelsetenester, kommunale helse- og omsorgstenester og fylkeskommunale og private helsetenester. 47

144 Hallingdal sjukestugu (HSS) blir driven av Vestre Viken HF som ei avdeling under Ringerike sykehus. HSS ligger 15 mil frå sjukehuset og består av somatisk sengeavdeling, spesialistpoliklinikkar, vaksenog barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk, dialyseavdeling, laboratorium og blodbank, røntgenavdeling og legevakt. Eit av mange samhandlingstiltak er oppretting av ei felles døgnavdeling med 10 desentraliserte sjukehusplassar og 10 interkommunale plassar. Avdelinga vil bli driven med tre legestillingar, der to vil vere spesialistar i allmennmedisin og ein vil ha bakgrunn frå spesialisthelse-tenesta. Behov for legetilsyn kveld og natt vil skje frå den interkommunale legevakta i same bygg. Ål har basestasjon for luftambulanse. Nasjonal helse- og sjukehusplan omtaler Tynset sykehus i Sykehuset Innlandet HF som eit sjukehus med eit avgrensa befolkningsgrunnlag som likevel skal vidareføre akuttfunksjonen i kirurgi. Grunngjevinga er krevjande geografiske forhold og lange avstandar til næraste sjukehus. Befolkningsgrunnlaget for Tynset sykehus er vesentleg større enn for Odda sjukehus. Tynset har i utgangspunktet i opptaksområdet sitt, men det er styrevedtak både i Sykehuset Innlandet og St. Olavs hospital om at kommunane Røros og Holtålen i naboføretaket St. Olavs hospital i naboregion Helse Midt-Norge, skal få tenester frå Tynset som lokalsjukehus. Det betyr at det reelle opptaksområdet for Tynset er innbyggarar. Reisetida frå Tynset sykehus til næraste sjukehus, St. Olavs hospital i Helse Midt-Norge, er meir enn to timar. Kirurgisk akuttberedskap ved Tynset sykehus blir organisert med utgangspunkt i kompetansen som i dag ligg i generell kirurgi eller gastrokirurgi. Denne breiddekompetansen sikrar vurdering av pasientar, observasjon og behandling av enkelte tilstandar etter avklarte retningslinjer utarbeidd i samarbeid med overordna sjukehus. Sjukehuset profilerer sjølve verksemda si som distriktssjukehusmodellen. Terskelen for å gjere bukinngrep på vakttid er veldig høg, slik at den kirurgiske vaktordninga meir er å oppfatte som ein vurderingsberedskap. Kirurgi og ortopedi blir sikra elektivt volum (må ha eit tilstrekkeleg elektivt volum til å understøtte akuttverksemda). Det blir lagt til grunn at så langt som mogleg skal diagnostikk gjerast lokalt. Rekrutteringsmodellen for overlegar på Tynset er ei turnusordning med 2 veker aktiv teneste og 3-4 veker avspasering, fagleg påfyll, kurs, ferieavvikling med meir. Vidareføring av akuttkirurgi på Tynset føreset ifølgje nasjonal helse- og sjukehusplan, nært samarbeid med dei andre sjukehusa i Sykehuset Innlandet om tiltak for å utdanne og rekruttere fagfolk, ambulering, hospitering og overføring av planlagt kirurgi. 4. Moglege løysingar - tilrådingar 4.1. Sjukehus i nettverk - oppgåvedeling og samarbeid Nasjonal helse- og sjukehusplan understrekar behovet for betre oppgåvedeling og samarbeid mellom sjukehus, og rettar merksemda mot den desentraliserte sjukehusstrukturen i landet: «Dagens små lokalsykehus har kvaliteter som det er viktig å bevare. Deres rolle skal trygges og videreutvikles. Grunnleggende lokalsykehusfunksjoner er å ivareta pasienter som innlegges ofte, pasienter med kroniske sykdommer, eldre pasienter og pasienter som følges opp av spesialisthelsetjenesten over lang tid.» «Oppgavedeling mellom sykehus er nødvendig for å øke kvaliteten på behandlingen.[...] Hensiktsmessig oppgavedeling forutsetter godt samarbeid. Hver enkelt sykehusenhet må være del av et nettverk som samarbeider om pasientforløp, utdanning av helsepersonell, bemanning og hospiterings- og ambuleringsordninger.» 48

145 Samanhengande kjede med avklart oppgåvedeling Odda sjukehus er ein viktig brikke i eit større system. Alle sjukehusa i ein helseregion, både akuttsjukehus, stort akuttsjukehus og regionsjukehus, skal ha ein hensiktsmessig arbeidsdeling slik at dei samla utgjer eit heile som til saman sikrar spesialisthelsetenester som befolkninga har behov for. Det skal vere avklart kva for oppgåver som skal løysast på kvart nivå og når pasienten skal tilvisast til eit meir spesialisert nivå. Som figur 24 illustrerer, blir denne kjeda for Odda-området varetatt av sjukehusa i Helse Fonna og Helse Bergen. Det er det samla tilbodet, ikkje berre det einskilde sjukehuset, som sikrar pasientane eit godt spesialisthelsetenestetilbod. I det samla helsetilbodet til innbyggarane, er det likevel dei kommunale helse- og omsorgstenestene og fastlegane som er grunnmuren. Det er derfor viktig at arbeidet med å sikre eit heilskapleg tilbod til pasientane skjer i nært samarbeid med kommunane (sjå særleg kapittel 4.2 og 4.3). Den samla akuttmedisinske kjeda sørgjer for å ta vare på innbyggarane når det haster, og i denne kjeda er dei prehospitale tenestene (med ambulanse, lokalt akuttmedisinsk team og luftambulanse) vesentlege. Helseføretak og kommunar er saman om ansvaret for å sikre eit godt akuttmedisinsk tilbod (sjå kap. 4.5). Figur 24. Det samla helsetenestetilbodet til befolkninga i Odda-området Spesialisthelsetenestetilbodet ved Odda sjukehus skal utviklast innanfor denne ramma av det samla helsetenestetilbodet til befolkninga i Odda-området. Odda sjukehus skal ikkje vere ei autonom eining, men vere ein del av ei samanhengande teneste som bidrar til måloppnåing for Helse Fonna og for Helse Vest. Bygge kultur som fremjar samarbeid og kunnskapsdeling Å få på plass gjensidig forpliktande samarbeid om ei avklart oppgåvedeling, der det store sjukehuset i praksis er ei støtte for dei små sjukehusa, blir vesentleg framover. Det krev godt samspel og medverknad frå medarbeidarar og leiing på alle nivå, og er eit særleg ansvar for leiinga i Helse Fonna. Støtta frå det store sjukehuset må gis på ein måte som dei små sjukehusa opplever som positiv, ikkje som ein trussel. Dette vil krevje ei endring i ein kultur som ser sjukehusa i føretaket som åtskilde einingar som snarare arbeidar mot kvarandre, enn saman. Det blir viktig å arbeide for å utvikle ei «vi»-haldning i føretaket, der samarbeid om ei avklart oppgåvedeling er målet. 49

146 Den sterke vektlegginga av felles kulturbygging og gjensidig samarbeid i heile helseføretaket reflekterer Nasjonal helse- og sjukehusplan sitt fokus på at sjukehusa i eit helseføretak skal fungere i eit forpliktande nettverk. Framover blir det viktig med ei sterkt vektlegging av felles kulturbygging, felles fag- og kvalitetsutvikling, gjensidig hospitering og samarbeid i heile Helse Fonna. Helse Fonna skal arbeide vidare for at fleire fagområde skal ha felles mottak av tilvisingar og felles ventelister. På den måten blir alle tilvisingar vurderte slik at kapasiteten innanfor eit fagområde blir sett på samla for alle sjukehusa. Faglege retningslinjer og prosedyrar skal som hovudregel vere på føretaksnivå. Gjensidig hospitering og ambulerings- og rotasjonsordningar for personellet vil kunne virke kompetansehevande. At sjukehusa i føretaket samarbeider godt, er viktig for å oppretthalde eit godt fagmiljø. Tilråding sjukehus i nettverk Helse Fonna må framover legge stor vekt på å utvikle ein felles kultur - «vi-haldning» - i eit samla Helse Fonna. Sjukehusa i helseføretaket skal fungere saman i eit forpliktande nettverk både fagleg og organisatorisk. Innføring av felles ventelister er eit viktig tiltak i denne samanhengen. Odda sjukehus skal inngå i ei samla spesialisthelseteneste i Helse Fonna, og vareta eit trygt og godt tilbod til befolkninga i sjukehusområdet saman med Haugesund sjukehus, Haukeland universitetssjukehus og dei prehospitale tenestene Samarbeid mellom kommune og sjukehus innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling Samhandling og endring i oppgåvedeling Utfordringsbilde for norsk helseteneste (kap. 2.4) krev nytenking og endring av måten ein fordeler og løyser oppgåvene på. Med den forventa aldersutviklinga i befolkninga, blir ikkje minst oppgåvefordelinga mellom kommune- og spesialisthelseteneste heilt sentral. Det er ein klar samanheng mellom alder og omfang av sjukehusinnleggingar. Ein av intensjonane i Samhandlingsreforma er at auka innsats og utvida tilbod på kommunalt nivå, skal redusere behovet for innleggingar i sjukehus. Auka satsing på langsiktige og førebyggande tiltak, saman med oppbygging av kommunale ØH-døgnplassar er døme på verkemiddel. Figur 25 illustrerer kva for endringar i samhandling og oppgåvedeling mellom kommunane og spesialisthelsetenesta som ein arbeidar for: spesialisthelsetenesta utvidar det desentrale tilbodet innanfor dagbehandling og poliklinikk, mens kommunane utvidar helsetenestetilbodet i tråd med Samhandlingsreforma. Målet er at tenestene skal utfylle kvarandre. 50

147 Figur 25 Endringar i samhandling og oppgåvedeling mellom kommunar og spesialisthelseteneste Kommunane og spesialisthelsetenesta deler på fleire oppgåver. Det stiller krav til å samarbeide om den konkrete ansvars- og oppgåvedelinga og kome fram til ei rasjonell arbeidsdeling med felles rutinar og klåre kommunikasjonslinjer. Samarbeidsavtalene mellom kommunane og Helse Fonna er nyttige verktøy i dette arbeidet. Det er eit mål å kunne sjå alle dei tilgjengelege ressursane i samanheng, og bruke dei fleksibelt for å oppnå gode og samanhengande tenester for pasientane. For å bidra til at kommunane kan gi gode og heilskaplege tenester, skal spesialisthelsetenesta gi råd, rettleiing og opplysningar som er nødvendige for at den kommunale helse- og omsorgstenesta skal kunne løyse oppgåvene sine, og dei skal bidra til kunnskaps- og kompetanseutveksling med kommunar og andre samarbeidspartnarar (jf. rettleiingsplikta). Samhandling innanfor somatikk Analysen av forbruksmønster (kap og vedlegg 3) viser eit høgt forbruk av medisinske ØHinnleggingar frå kommunane i Odda-området. Særleg ligg Odda kommune høgt. Storbrukaranalysen av somatiske døgnopphald (kap og vedlegg 4) viser at det er stor forskjell i førekomst av storbrukarar av sjukehustenester mellom dei tre kommunane, der pasientar busette i Odda kommune er dominerande både i absolutte tal og relativt i høve til befolkning. Dette kan vere ein effekt av at kommunar der eit sjukehus er lokalisert, ofte har eit høgare forbruksnivå. Kap. 3.5 viser at Odda kommune har ein låg dekningsgrad av sjukeheimsplassar til dei som er 80 år og eldre. Det kan bidra til at skrøpelege eldre blir kanaliserte til eit høgare nivå i 51

148 tenestekjeda enn nødvendig. I tillegg til sjukeheimsplasser har Odda kommune 32 omsorgsbustader med døgnbemanning og høgare pleiefaktor enn vanleg sjukeheim. Som del av prosjektet for Odda sjukehus har ei arbeidsgruppe sett nærare på samarbeid mellom kommunane Jondal, Ullensvang og Odda og Helse Fonna innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling (sjå vedlegg 9). Å finne løysingar for god utnytting av dei kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger (KAD-senger) lokalisert til Odda sjukehus, med utnytting av samla kapasitet og kompetanse, vil kunne vere eit av fleire bidrag for å oppnå den ønska utviklinga skissert i figur 25 over. Arbeidsgruppa har følgjande tilråding: Få på plass lege på dagtid, evt. kjøpe legetenester frå helseføretaket på dagtid. Arbeide aktivt for at fastlegar/legevaktslegar nyttar tilbodet Samarbeide om å inkludere psykiatri/rus i desse sengene frå Arbeide aktivt med kriterier for bruk av sengene Arbeide aktivt med eit tettare samarbeid mellom helseføretak og kommunar, for å sikre at begge partar har lik forståing av tilbodet og drifta av dette. Vidare tilrår arbeidsgruppa at: KAD-senger/legevaktstasjon/sentral (interkommunal legevakt) bør samlokaliserast, knytt opp mot ØH-tilbodet i sjukehuset. Ved å samkjøre legevakta meir med sjukehuset, i form av nærleik og tilbod, vil dette kunne gi eit utvida tilbod til pasientane. Legevaktspasientane kan få auka og nærare tilbod innan røntgen og laboratorium. Ved samlokalisering kan t.d. enkle kirurgiske problemstillingar handterast raskare og til beste for pasienten. Samlokalisering av tenester, dvs. samling av både spesialisthelsetenester og kommunehelsetenester geografisk, vil bidra til å forenkle samordninga av tenestene. Tett samarbeid mellom kommunane og sjukehuset/helseføretaket om utarbeiding av dei konkrete løysingane for drifta, er ein føresetnad. Samhandling innanfor psykisk helse og rusbehandling Rus- og psykiske lidingar har ofte langvarig karakter, og pasientane har stor risiko for somatisk tilleggssjukdom. Dette krev godt samarbeid mellom psykisk helsevern, somatikk og spesialisert rusbehandling. Nasjonale og regionale føringar tilseier at tenestene og kompetansen i større grad må vere tilgjengelege utanfor sjukehuset og nær pasienten. Det inneber større satsing på dei polikliniske og ambulante tenestene. Tenestene må organiserast med utgangspunkt i pasienten, med vekt på pasienten si eiga meistring, og ikkje med utgangspunkt i fag. Pasientar med samansette sjukdomsbilde skal møtast av tverrprofesjonelle team som kan skreddarsy behandling for den enkelte. Dette inneber krav om høg grad av fleksibilitet og elastisitet i tenestene (strategiplanarbeidet Helse Vest, Helse2030). Eit samhandlingsprosjekt mellom kommunane Ullensvang, Jondal, Odda, Helse Fonna (Folgefonn DPS) og FOUSAM (FoU-eining for samhandling) har sidan 2014 arbeidd med mål om å gi eit betre og meir samanhengande behandlingstilbod, til pasientar frå dei tre kommunane, som har rusavhengighet eller problematisk bruk av rusmiddel og/eller psykisk liding. 52

149 Prosjektet har oppretta eit samhandlingsteam med tilsette frå kommunane og spesialisthelsetenesta. Folgefonn DPS har 60 % stillingsressurs med ruskonsulentar, lege/psykiater og psykolog skal også vera tilgjengeleg. Kommunane stiller med personell som er relevant for aktuelle pasientsaker. Samhandlingsteamet har ei oppsøkjande tilnærming. Teamet koordinerer rus-/psykiatrisk-/somatisk behandling etter individuelle behov, med fokus på pasienten sin totale livssituasjon. Fastlege, pårørande eller pasienten sjølv kan ta kontakt med teamet. Rusprevalensen for Odda kommune er høgast av alle målte kommunar i landet, jf. brukarplankartlegginga. Folgefonn DPS har planar om å starte eit tilbod om gruppebehandling til personar med rus og psykisk liding i samarbeid med kommunen i Arbeidsgruppa som var sett ned av prosjektet for Odda sjukehus (jf. vedlegg 9) hadde også i oppgåve å «sjå på korleis ein kan betre tenestene, inkludert akuttenestene, for menneske med psykiske lidingar og rusproblem i Odda, Jondal og Ullensvang for å sikre pasientane betre tilpassa og meir heilskapleg tilbod lokalt. Samarbeid mellom kommunar og helseføretak og mellom somatikk og psykisk helsevern er vesentleg i denne samanheng. Endringsarbeid ved Folgefonn DPS, jf. styresak 88/15 til styret i Helse Fonna, skal tas omsyn til». I kulepunkta blir forslag frå arbeidsgruppa summerte opp. Arbeidsgruppa har sett på pasientgrupper som kan ha behov for eit forsterka tilbod lokalt: Etablering av eit tilbod om stabilisering og avrusing ved Odda sjukehus. Eit stabiliseringsopphald kan vere nødvendig etter avrusing, i påvente av behandling, i samband med poliklinisk oppfølging, eller ved behov for somatisk behandling. LAR-behandling ved Folgefonn DPS, med LAR-utlevering ved Odda sjukehus. Eit tilbod i Odda om stabilisering, og eventuelt også avrusing, vil vere aktuelt for pasientar med lettare og moderate rusproblem, ofte i kombinasjon med psykiske helseproblem og/eller somatisk sjukdom. Organiseringa av tilbodet må tilpassast det pågåande samhandlingsprosjektet som er nemnt ovanfor. Korleis tilbodet blir lagt opp må sjåast i samanheng dei nye krava om kommunale ØHdøgnopphald innan psykisk helse og rus frå Konkretisering av tilbodet må derfor gjerast i eit tett samarbeid mellom Folgefonn DPS, Odda sjukehus og kommunane. Retningsgivande for arbeidet er at pasientane skal få eit tilbod som er godt koordinert mellom somatikk, psykisk helsevern/rus, kommune- og spesialisthelseteneste. Det blir viktig å avklare korleis ein sikrar rett kompetanse knytt til tilboda, og korleis kommunane og sjukehuset kan samarbeide om fleksibel bruk av kompetansen. Tilråding samarbeid mellom kommune og sjukehus innan somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling Kommunane og Helse Fonna må inngå eit forpliktande samarbeid for å sikre tilbodet til pasientane som har behov for tenester frå begge nivåa, innanfor både somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling. Kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger og interkommunal legevakt må vidareutviklast. Desse tenestene bør vere lokaliserte til Odda sjukehus. Vidareutviklinga må sjåast i samanheng med at dei kommunale ØH-sengene i 2017 også skal tas i bruk innan psykisk helse og rus. Ein forpliktande avtale mellom kommunane og Helse Fonna om desse tenestene bør vere på plass i 2017, og arbeidet må starte opp første halvår. Odda kommune bør vere initiativtakar. 53

150 4.3. Spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært Storbrukarar av spesialisthelsetenester Storbrukaranalysen (kap og vedlegg 4) viser at 10 % av pasientane bruker 53 % av dei somatiske døgnopphalda. I storbrukargruppa er det mange multisjuke med høgt innslag av kroniske lidingar. Desse pasientane vil truleg ha behov for eit spesialisert tilbod i nokre fasar, og samtidig langsiktig, strukturert oppfølging frå kommunalt nivå, med vekt på eigen meistring. Analysen viser også at det blant storbrukarane er ein ikkje ubetydeleg del som døyr på sjukehus, slik at det truleg også er behov for palliativ kompetanse. Det er ganske få personar per kommune som er storbrukarar, slik at gruppa har eit handterleg omfang med tanke på nye målretta tiltak. Totalt for Odda-området i den analyserte tre-års perioden er gruppa på 268 personar, delt på frå 9 til 212 personar per kommune. Det inneber mellom 1 og 2 % av befolkninga. For mange i storbrukargruppa vil det truleg vere til særleg stor nytte å ha dei fleste tilboda tilgjengelege nær der dei bur. Sidan storbrukarane tar over halvparten av alle liggedøgna i området, kan ein forvente at målretta oppfølgingstiltak for gruppa, vil kunne føre til færre sjukehusopphald. Å få på plass kontinuitet og heilskap i utgreiing, behandling og oppfølging, med vektlegging av gode overgangar, vil vere særleg vesentleg for denne pasientgruppa. Utforming av standardiserte pasientforløp i eit samarbeid mellom sjukehus og kommunehelseteneste, kan bidra til å sikre at dei mest nødvendige tiltaka blir standardiserte for alle pasientane, og sørgje for gode vekslingar og godt samarbeid mellom ulike einingar og fagfolk ved at dei involverte veit kven som har ansvar for kva til rett tid. Pasientforløpa må leggje til rette for at pasienten kan få vere med og velje si eiga behandling og få betre høve til å meistre sitt eige liv og sin eigen sjukdom (strategiplanarbeidet Helse Vest, Helse2030). Forslag frå arbeidsgruppe og føresetnader Som del av prosjektet for Odda sjukehus har ei arbeidsgruppe sett nærare på styrking av tilbodet i Odda-området for pasientgrupper som har behov for spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært (sjå vedlegg 9). Storbrukargruppa vil vere ein viktig målgruppe her, men tilbodet vil nødvendigvis strekke seg ut over denne gruppa. Arbeidsgruppa har mellom anna bygd på analysen av pasientgrunnlaget for polikliniske tenester (kap og vedlegg 3). Analysen legg til grunn at det trengs 15 polikliniske konsultasjonar for å fylle ein arbeidsdag for ein legespesialist. Dette er ein gjennomsnittsbetraktning, dvs. at talet på konsultasjonar vil kunne variere mellom fagområde. Ved faktisk etablering av tilbodet må det gjerast ei konkret vurdering, med gjennomsnittsbetraktningen som utgangspunkt. Analysen føreset vidare at 50 % av konsultasjonane i opptaksområdet blir gjort på Odda sjukehus. I 2015 blei høvesvis 46, 28 og 19 % av dei polikliniske konsultasjonane for pasientar frå Odda, Ullensvang og Jondal utført ved Odda sjukehus. Det inneber at for å ha tilstrekkeleg pasientgrunnlag, må ein arbeide for å snu pasientstraumar som i dag i stor grad går til Haukeland universitetssjukehus (jf. tabell 11, pasientstraumanalysen kap ). For å lykkast med dette peiker arbeidsgruppa på at det er viktig med tettare samarbeid mellom sjukehuset og fastlegane i området. Odda sjukehus må informere betre om tilboda sine både til 54

151 pasientar/ innbyggarar og andre sjukehus. Vidare blir det foreslått å tilsette t.d. ein lege i % stilling, for å forbetre pasientforløp og utvikle felles rutinar mellom fastlegar og sjukehuslegar. Nedanfor blir forslaga frå arbeidsgruppa knytt opp til å: Styrke tilbod til eldre med samansette psykiske og fysiske tilstandar Styrke tilbod til pasientar med behov for langvarige og koordinerte tenester Styrke og utvide andre polikliniske tilbod ved Odda sjukehus Styrke tilbodet til eldre med samansette psykiske og fysiske tilstandar Eldre med samansette psykiske og fysiske tilstandar er ei stor og aukande gruppe brukarar av helsetenester, og for mange av desse er det problematisk å reise. For å styrke tilbodet til denne gruppa, blir det foreslått å etablere ein geriatrisk/eldremedisinsk poliklinikk. Poliklinikken skal gi tilbod om demensutgreiing, fallførebygging, generell indremedisinsk utgreiing og alderspsykiatri. Kommunane og helseføretaket må sjå på ulike modellar for samarbeid om dette tilbodet. Odda kommune har i dag ein geriatar tilsett i 60 % stilling, og det bør vurderast om det er mogleg å samarbeid om denne fagkompetansen. Det kan etablerast tverrfagleg geriatrisk team, enten forankra i kommunen eller på sjukehuset. Ein må tilby eldre pasientar eit behandlingsløp som førebygger reinnleggingar. Det er viktig at pasienten kan kome til den same eldremedisinsk poliklinikken for både psykisk og somatisk utgreiing. Det finst i dag alderspsykiatrisk tilbod ved Odda sjukehus, med personell frå Haugesund. I ein eldremedisinsk poliklinikk ser ein for seg eit tverrfagleg samarbeid mellom geriatar, psykiater, indremedisinar/kardiolog, fysioterapeut, ergoterapeut, hjelpe-/sjukepleiar. Det blir foreslått å etablere ein fallklinikk, som eit tverrfagleg team med lege, sjukepleiar og fysioterapeut, knytt til den eldremedisinske poliklinikken. Fallklinikken skal tilby poliklinisk utgreiing, behandling og førebygging av fall for eldre menneske (65 år+) med svimmelhet, balanseproblem og falltendens. Styrke tilbodet til pasientar med behov for langvarige og koordinerte tenester Det må leggast opp til eit tettare samarbeid mellom helsepersonell i kommunane og på sjukehuset rundt tilbodet til pasientar med behov for langvarige og koordinerte tenester. Oppbygging av samhandlingsteam der ulike faggrupper samhandlar om pasienten, på tvers av linjene og uavhengig om pasienten er innlagt eller heime, kan gi positive effektar. Det bør etablerast felles samarbeidsrutinar (t.d. klinisk konferanse) på tvers av fagområde, m.a. knytt til utarbeiding av behandlingsplan som omfattar heile pasienten sin helsetilstand. Samhandlingsteama bør omfatte både fysisk og psykisk helse. Fokus på pasienten si eiga meistring av eigen sjukdom er særleg vesentleg for desse pasientane. Tilbod til personar med rus/psykiske lidingar og samansett problematikk, vil ofte trenge eit langvarig og koordinert tilbod. Styrking av dette tilbodet blir omtalt i kap Sjukehuset skal delta med kompetanse inn i oppfølgingsteam som kommunane etablerer for pasientar med langvarige og koordinerte tenester (jf. primærhelsemeldinga og forslag til ny rettleiar for kommunale helse og omsorgstenester). Dette kan dreie seg om palliative team, diabetes-team, KOLS-team, rehabiliterings/aktivitetsteam. Her må sjukehuset m.a. ivareta rettleiingsplikta (jf. rundskriv I - 3/2013) og medverke til utvikling av kompetanse i kommunane. 55

152 Pasientar med behov for dialyse får tilbod om dette ved Odda sjukehus. Tilbodet blir vidareført, og i tillegg blir kapasiteten til å ta imot pasientar utanfrå eige opptaksområde noko utvida. Dei pasientane med alvorlegast sjukdom kan ikkje handterast i Odda. Det bør vurderast om den etablerte ordninga med ambulering av lunge- og nyrespesialistar skal utvidast. Tilrettelegging av strukturerte lærings- og meistringstilbod skal i hovudsak bli gitt i kommunane. Dette gjeld ikkje individuelle tilbod som må skje tett integrert med den spesialiserte medisinske behandlinga (jf. rettleiar og opptrappingsplan for habilitering og rehabilitering). Odda sjukehus vil ha i oppgåve å legge til rette for oppfølging. Ein kan sjå for seg spesifikk kompetanseoverføring ved enkelt diagnosar frå Haugesund sjukehus. Område som kan vere særleg aktuelt for Odda sjukehus å utvikle, kan til dømes vere innanfor habiliteringstenesta med opplæring av barn og unge samt foreldre. Ved smertepoliklinikken bør ein også sjå på moglegheit for spesifikke lærings- og meistringsprogram, både diagnoserelaterte og meir generelle. Styrke og utvide andre polikliniske tilbod ved Odda sjukehus Arbeidsgruppa foreslår å forsterke det polikliniske tilbodet ved Odda sjukehus og utvide løysinga med ambulerande spesialistar. Til grunn for forslaga ligg mellom anna analysen av pasientgrunnlaget (kap og vedlegg 3). Innanfor generell kirurgi er det eit velfungerande tilbod ved Odda sjukehus i dag. Kap viser at det kan vere grunnlag for å utvide det polikliniske tilbodet til å omfatte urologi, tilsvarande om lag 1,4 dagar per månad. Også innanfor gyn/føde er det eit velfungerande poliklinisk tilbod i dag, men tilbodet kan styrkast. Analysen av pasientgrunnlaget viser eit behov tilsvarande om lag 4,6 dagar per månad. Eit tilbod innanfor øyre-nase-hals er det grunnlag for i om lag 4-5 dagar i månaden. Ein avtalespesialist innanfor fagområdet med arbeidsdagar i Odda, er ei aktuelt tilnærming. Eventuelt kan tilbodet forsterkast med ambulerande spesialist til Odda. Det bør etablerast ein høyresentral i Odda, med audiograf knytt til. Innanfor ortopedi er pasientgrunnlaget stort nok til at ein tilrår å styrke det polikliniske tilbodet. Brotskadar og muskel-skjelett utgjer ein stor del av ØH-aktiviteten, og ei styrking av den ortopediske kompetanse ville kunne brukast fleksibelt i sjukehuset. Tilbodet til kreftpasientar om å få cytostatika ved Odda sjukehus bør utvidast, og det bør etablerast tettare samarbeid med kommunehelsetenesta rundt denne pasientgruppa. Augepoliklinikk blir i dag dekka av ein 100 % avtaleheimel (privatpraktiserande spesialist) lokalisert til Odda sjukehus. Det bør i tillegg etablerast eit dagkirurgisk tilbod (til dømes kataraktoperasjonar). Dette blir drøfta i kap Pasientgrunnlaget innanfor kardiologi tilsvarar eit tilbod omtrent 2-3 dagar i månaden. Det blir foreslått etablering av ein hjartesviktpoliklinikk med kardiolog og sjukepleiar i tverrfagleg team. Tilbodet vil vere utgreiing, medisinering og vedlikehaldsbehandling. Poliklinikken må samarbeide tett med fastlege. Hudpoliklinikk/sårpoliklinikk: Det er pasientgrunnlag for eit tilbod innanfor hudsjukdommar tilsvarande om lag 2,3 dagar i månaden. Dette kan bli ivaretatt av ein avtalespesialist eller anna ambulerande spesialist innanfor hudsjukdommar, som kjem til Odda av og til. Tett samarbeid mellom 56

153 avtalespesialisten og sjukepleiarar med spesialutdanning i sårbehandling ved Odda sjukehus og i Odda kommune ville vere viktig (eksempelvis sårbehandling, lys- og tjærebehandling). Her bør det vurderast om det vil vere nyttig å gjere seg bruk av telemedisin og digitalt media arkiv (DMA). Etablering av ein somatisk rehabiliteringspoliklinikk, som hjelper pasienten til å gjenvinne funksjonsevne og bidrar til eiga meistring, kan vere aktuelt å sjå på. Tilbodet krev tverrfagleg samarbeid mellom lege (somatikk og psykiatri), sjukepleiar, fysioterapeut. Ein vil sjå på tilbodet på tvers av diagnose (t.d. hjarte, lunge og ortopedi). Etablering av nye rehabiliteringstilbod krev eit tett samarbeid med kommunane. Kommunane skal i tråd med samhandlingsreforma, og seinast i opptrappingsplan for feltet i 2017, ta eit større ansvar for tilbodet innanfor rehabilitering. Tilråding - spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært Det ligg til rette for utvida poliklinisk tilbod ved Odda sjukehus. Basert på analysane av pasientane sine behov og gjennomgangen i prosjektet, må Helse Fonna utarbeide ein konkret plan for utviding av dei polikliniske tenestene. Det kan vere i form av ambulerande spesialistar eller privatpraktiserande avtalespesialistar. Det er ein føresetnad at polikliniske tenester innan øyrenase-hals, inkludert høyresentral, inngår i planen Dagkirurgiske tenester Den Nasjonale helse- og sjukehusplanen legg opp til desentralisert drift av sjukehus, og dette skal stimulerast. Dette gjeld også den dagkirurgiske aktiviteten. Ein desentralisert sjukehusstruktur betyr ikkje at alle sjukehus gjer alt, men at nokon oppgåver samlast på større sjukehus, og at andre oppgåver blir overført frå store til mindre sjukehus. Ansvar for dagkirurgi innan ulike fagområde er typiske oppgåver som kan overførast frå større sjukehus til små lokal sjukehus, som Odda. Dei seinare åra har bruken av dagkirurgi og mini-invasiv kirurgi auka kraftig, og det er ingen grunn til å tru at denne trenden ikkje vil bli forsterka dei neste åra. Ifølgje regional plan for kirurgi i Helse Vest har Helse Vest eit potensiale for å auke dagkirurgisk verksemd, og eitt av tiltaka det er peikt på er å utnytte potensiale for desentralisert dagbehandling. Ei arbeidsgruppe nedsett av prosjektet har vurdert dagkirurgiske tenester ved Odda sjukehus (sjå vedlegg 10). Gruppa har sett på dagens drift, forbruksratane per 1000 innbyggjar i Odda-område, observasjonar rundt pasientstraumar og kartlegging av årsaken til desse. Basert på gjennomgangen meiner arbeidsgruppa at befolkninga i Odda sjukehusområde kan ha nytte av dagkirurgiske tenester lokalt i Odda innan fagområda ortopedi, generell kirurgi, gynekologi og auge. Forbruket av dagkirurgi innan auge og generell kirurgi er høgast blant dei eldste aldersgruppene, og for dei vil det vere spesielt nyttig å unngå lang reisevei. Nærleik til tenestene gjev stor grad av opplevd tryggheit hjå befolkninga, og det å få behandling nært sine pårørande, og heimen sin, kan ofte vere ein stor fordel. Det er etterspurnad etter dagkirurgi innan både ortopedi og gynekologi i Odda. Pasientstraumane viser at pasientane reiser til andre sjukehus enn Odda for å få behandling innan desse fagområda. Fastlegane peiker på at dei gjerne skulle ha tilvist pasientar til Odda sjukehus for dagkirurgi innan ortopedi om det hadde vore eit tilbod der. Innan gynekologi ville dei gjerne også i større grad ha henvist til Odda, men som følgje av lang ventetid blir ofte andre sjukehus valt. Odda sjukehus har i stor grad lukkast med å byggje opp ein nisje innan variceoperasjonar. Meste parten av pasientane som nyttar dette tilbodet er heimehøyrande i andre kommunar enn dei som inngår i Odda sjukehusområde. Eksempelet viser at det også kan vere potensiale for å byggja opp andre dagkirurgiske nisjer i Odda. Om ein tek utgangspunkt i volumberekningane og potensiale for dagkirurgi i heile Helse Fonna ser ein at det er størst potensial for å drive dagkirurgi innan ortopedi 57

154 og auge. Det er også noko potensiale innan øyre-nase-hals og gynekologi. Volumberekningane tek utgangspunkt i at ein klarar å gjennomføre 5 dagkirurgiske inngrep per dag, per kirurg. Om denne føresetnaden held avheng i stor grad av korleis den dagkirurgiske aktiviteten er lagt opp ved sjukehuset, logistikken og organiseringa av denne aktiviteten. Tilboda innan dagkirurgi bør framleis kombinerast og koordinerast med poliklinisk tilbod innan dei same fagområda, for betre utnytting av legeressursane. Det å kome fram til gode driftsløysingar som ser legebemanning av poliklinikk og dagkirurgi i samanheng vil kunne redusere ei mogleg ambuleringsløysing. Uavhengig av om ein har akuttkirurgi eller ikkje, er hovudmålet å skape eit godt og solid tilbod til befolkninga i Odda sjukehusområde, som både er rasjonelt ut i frå økonomi og geografi. Det er viktig at det blir lagt opp til at sjukehusa i Helse Fonna utfyller kvarandre når det gjeld verksemda ein skal drive, og at ein optimaliserer den totale dagkirurgiske kapasiteten i Helse Fonna. Verksemda og tilbodet ved dei tre sjukehusa må vere avlastande og utfyljande, og ikkje konkurrerande. Arbeidsgruppa meiner at eit nødvendig tiltak for å få ei meir heilskapleg teneste i Helse Fonna, som tar omsyn til både ledig kapasitet og reiseavstand til tilbodet er innføring av felles ventelister i Helse Fonna. Dialogen og samarbeidet mellom sjukehusa har stort forbetringspotensial. Arbeidsgruppa har same tilråding for oppbygging og styrking av det dagkirurgiske tilbodet ved Odda sjukehus uavhengig av om det skal vere akuttkirurgisk beredskap der eller ikkje. Arbeidsgruppa er av den meining at Odda sjukehus skal ha akutt kirurgisk funksjon og at dette vil lette rekrutteringa av kirurgar til den dagkirurgiske aktiviteten. Konkret anbefaler arbeidsgruppa at det blir tilsett eitt årsverk innan ortopedi, fordelt på to stillingar. Dette for opprette eit god ortopedisk tilbod ved Odda sjukehus. 43% av ortopediske dagkirurgiske pasientar frå Odda opptaksområde blir i dag operert ved Voss sjukehus. Det vil likevel ikkje vere nok omfang innan ortopedisk dagkirurgi til eitt årsverk, så oppbygging må skje i samband med ei styrking innan ortopedisk poliklinikk og. Ein ortoped kan også vere ein god traumatolog som kan vere god å støtte seg til i traumesituasjonar, om ein ikkje har akuttkirurgisk beredskap ved Odda sjukehus. Innan generell kirurgi har ein tilstrekkeleg bemanning i dag. Moderne brokk-kirurgi (TEP) blir gjort ved Odda i dag, men det er moglegheiter for å behandla lang fleire enn det som det blir gjort. Tilbodet innan avansert proktologi kan også utvidast. Innan gynekologi har Odda sjukehus ein fast tilsett i dag, men han gjer også operasjonar innan andre fagområder. For å kunne oppnå betre kapasitet enn det ein har i dag, og redusera ventetidene kan denne kirurgen i større grad allokerast til kirurgi innan gynekologi. Forbruksanalysen som dannar grunnlag for mykje av arbeidet har nytta tal frå NPR. Gjennom prosjektet har ein funne til dels store forskjellar mellom NPR-tala og tala som Odda sjukehus sjølv tar ut frå DIPS/Nimes. Tala tatt ut frå DIPS/Nimes viser at det er utført ganske mange fleire dagkirurgisk inngrep ved Odda sjukehus enn kva NPR tala viser. Forskjellane i tala vil ikkje påverke arbeidsgruppa sine konklusjonar eller anbefalingar. Om NPR tala, som er dei nasjonale aktivitetstala viser seg å vere feil vil det bety at volumet og behovet for dagkirurgi er større enn det som er lagt til grunn for arbeidet i prosjektet, og dette vil dermed styrke argumenta for å byggje opp det dagkirugiske tilbodet. Det einaste som kan endrast er kva fagområde ein eventuelt skal satsa på. Ventelistedata for kvart einskild sjukehus i Helse Fonna verkar å vere noko upålitelege, og det bør dermed ikkje leggast stor vekt på desse tala i vurderinga av det dagkirurgiske tilbodet i Helse Fonna. Tilrådinga frå prosjektgruppa er at det skal vere dagkirugisk aktivitet ved Odda sjukehus. Helse Fonna bør gjere ein gjennomgang av den dagkirugiske verksemda i føretaket, gjerne i samband med utviklingsplanen. Det må vurderast og greiast ut kva tilbod det skal vere ved Odda sjukehus, kor stort omfanget skal vere og ikkje minst korleis tilbodet skal organiserast. Det må gjerast ein spesifikk vurdering av om nokon av dei dagkirurgiske tenestene som blir utført ved Stord sjukehus og ved Haugesund sjukehus kan gjerast ved Odda sjukehus, altså om meir elektiv dagkirurgi skal leggjast til Odda. Nisjekirurgi innan varicer kan fungera som ein modell. Det bør vurderast spesielt om det kan 58

155 vere hensiktsmessig å byggje opp eit ortopedisk tilbod ved Odda sjukehus. Ein ser at det innan dette fagområdet er det ganske stort volum i Helse Fonna, og det er etterspurt etter tenester i Odda sjukehusområde, med stor lekkasje til sjukehuset på Voss. Helse Fonna oppfordrast til å vurdere om felles ventelister kan vere eit tiltak som kan vere med å optimalisere den dagkirurgiske kapasiteten, for best mogleg utnytting. I vurderingane må volumet for Odda sjukehus først og fremst baserast på helsetenestebehovet i Odda sjukehusområde, men ein må også sjå på behovet i heile Helse Fonna når ein skal vurdere om ein kan flytte dagkirurgisk tilbod frå dei andre sjukehusa til Odda. Eitt av argumenta for å behalde og byggje opp dagkirurgisk aktivitet er å korte ned reisevegen til eldre, og det å kunne gi behandling nær heimen og pårørande. Dette argumentet er like gyldig for dei som eventuelt må reise til Odda for behandling, og det må tas omsyn til i vurderingane. Det er behovet og volumet av tenester knytt dei kommunane som ligg nærmast Odda sjukehus som vil vere mest interessant. Kvinnherad kommune er eit eksempel. Helse Fonna må vurdere bemanningssituasjonen, og kva personell det vil vere behov for i samband med den dagkirurgisk aktiviteten i Odda. Rutinar og organiseringa av dagkirurgitilbodet bør undersøkjast og tilpassast. Spesielt må det vurderast om det vil vere mogleg å få til ei ambuleringsordning. Bemanninga bør sjåast i samanheng med det polikliniske tilbodet, og bemanningsspørsmålet knytt den delen av sjukehusets verksemd. Det er viktig at den dagkirurgiske aktiviteten ved Odda sjukehus følgjer nasjonale normer med omsyn til bemanning, slik at ein kan drive dagkirurgi kostnadseffektivt. Tilråding dagkirurgiske tenester Analysane og gjennomgangen i prosjektet viser at det er aktuelt å utvide den dagkirurgiske aktiviteten ved Odda sjukehus innanfor fleire fagområde, til dømes ortopediske inngrep (m.a. kneog skulderinngrep) og grå stær-operasjonar og augelokkoperasjonar. Helse Fonna må sjå samla på den dagkirurgisk aktiviteten innan alle fagområda, og på fordelinga av dagkirurgitilbodet mellom sjukehusa i helseføretaket Den akuttmedisinske kjeda Den akuttmedisinske kjeda er samfunnets samla organisatoriske, personellmessige og materielle beredskap for å kunne yte befolkninga akutt helsehjelp. Den akuttmedisinske kjeda består av fastlege, legevakt, kommunal legevaktsentral, akuttmedisinsk kommunikasjonssentral (AMK-sentral), bil-, båt- og luftambulanse, samt akuttmottak i sjukehus. (Kjelde: Helse- og omsorgsdepartementet, Høring til Nasjonal helseplan, «Fremtidens helsetjeneste: Trygghet for alle. 2011). Kjeda representerer ei samanhengande rekke av tiltak for å sikre akutt helsehjelp frå hendelsestad, inkludert publikums innsats, fram til definitiv behandling. Helseføretak og kommunar har saman eit ansvar for å sikre eit godt akuttmedisinsk tilbod. Sjukehusa i Helse Vest utgjer til saman eit trygt og godt akuttilbod for innbyggarane og vil ta vare på dei akutt skadde og sjuke pasientane. Traumesystemet i Helse Vest er bygd opp slik: 1. Den prehospitale delen med ambulanse, lokalt akuttmedisinsk team og luftambulanse 2. Traumesjukehusfunksjon 3. Traumesenter 4. Rehabilitering 59

156 Figur 26 Traume- /skadeomsorg plan for akutt skadde. Traumesystem Prehospitale tenester som del av den akuttmedisinske kjeda Det viktige første trinnet i den akuttmedisinske kjeda, er publikums førstehjelp og meldingsrutinar til AMK (113). Deretter blir grunnsteinen i all prehospital akuttmedisin, nemleg den lokale ambulansetenesta og den kommunale legevakta, mobilisert. I omtalen av alvorlege skadar fastslår Nasjonal helse- og sjukehusplan at rask tilgang til kompetent bil-, båt- eller luftambulanse, vil vere det viktigaste tiltaket for å redusere risiko for død og varig skade i dei mest tidskritiske situasjonane. Det er ikkje etablert nasjonale krav til responstid for ambulansetenesta, men Stortinget vedtok i 2000 følgjande rettleiande responstider for akuttoppdrag: Tid frå 113-oppringning til ambulanse er på hendelsesstad skal vere innan 12 minuttar (tettbygde strøk) eller innan 25 minuttar (grisgrendte strøk) i minst 90 prosent av oppdraga. Det er heller ikkje etablert nasjonale krav til legevakttenesta, men det er foreslått at 90 prosent av befolkninga i legevaktdistrikta skal ha maksimalt 40 minuttar reiseveg til ein LV stasjon og 95 prosent skal ha maksimalt 60 minuttar. Vidare at det bør settas som nasjonal norm at legevakta rykker ut ved minst 75 prosent av raude responsar (dette er så langt forslag). Det er ei sterk tilråding i Nasjonal traumeplan at dersom det er meir enn 45 minutt transporttid til traumesenter, skal ein pasient som er fysiologisk påverka bli transportert til næraste akuttsjukehus med traumefunksjon. Dette er ikkje ein norm for at pasienten skal nå eit akuttsjukehus innan 45 minutt. Ein slik norm finst ikkje i Noreg. Men dersom ein har eit akuttsjukehus med traumefunksjon nærare enn traumesenteret, pasient er alvorleg skadd og transporttida til traumesenteret er over 45 minutt, skal ein prioritere stabilisering på næraste akuttsjukehus med traumefunksjon dersom dette er betydeleg nærmare. Ambulansetenesta er ein viktig del av det heilskaplege tilbodet av offentlege helsetenester til befolkninga. Stadig meir avanserte behandlingstiltak blir utført prehospitalt, noko som medfører strengare krav til medisinsk fagleg forankring av både tenestetilbodet og personellet. Tenestene skal ivareta befolkninga sine behov for oppdatert prehospital behandling og transport til rett behandlingsnivå i tråd med moderne behandlingsprinsipp. Utviklingstrekk i ambulansetenesta peikar klart i retning av høgare kompetanse og større stasjonar med fleire oppdrag. Det har vore ei god utvikling av ambulansetenesta i vår region over mange år, og det blir satsa mykje på vidare utdanning og profesjonalisering av tenesta. Ambulansetenesta er utstyrt med fleire diagnostiske hjelpemidlar og medisinsk teknisk utstyr for behandling på skadestaden. Luftambulansetenesta har ei spesiell rolle i den akuttmedisinske beredskapstenesta samtidig som den er ein integrert del av den samla ambulansetenesta. Helse Fonna generelt og Hardanger spesielt er relativt godt dekka av luftambulanseteneste. Frå 2017 startar innfasing av nye redningshelikopter på seks basar i Noreg (i Vest på Sola og i Florø). Desse store helikoptra vil ha ein allvêrskapasitet med 60

157 av-ising, betraktelig auka rekkevidde, forbetra medisinsk kabin med lasterampe og redningskapasitet i forhold til dagens Sea King helikopter. Dette vil vere luftambulansetenesta sin dårleg-vêrsressurs. Det er likevel viktig at også bilambulansetenesta, i samarbeid med sjukehus, har beredskap for pasienttransportar med behov for medisinsk kompetanse utover vanleg ambulansenivå og over på intensivtransportar. For mange sjukehus i landet vil bruk av ein slik bakkebasert intensivtransport vere vel så egna som bruk av luftambulanse. Det styrker også robustheten i den samla tenesta, sidan bilambulanse er mindre operativ sårbar enn luftambulanse. Intensivambulanse er ein ny modell som det er gjort positive erfaringar med fleire stader i landet. Dette er ein større og meir utstyrt ambulanse som etter behov kan vere bemanna med intensivsjukepleiar, paramedic eller lege i tillegg til vanleg ambulansearbeidar. Fleirbårebilar og «kvite ambulansar» kan avlaste for meir krevjande oppdrag med høgare prioritet. Kvite ambulansar er det også svært gode erfaringar med fleire andre stader i landet. Desse kan ta oppdrag som ikkje hastar og som har mindre krav til personellet. Det kan vere heimtransportar av liggande pasientar som ikkje treng eit fullverdig ambulansepersonell, men som må ha hjelp til å fraktast mellom sjukehus eller heim. Det blir arbeidd med elektronisk pasientjournal også for ambulansetenesta. I Helse Fonna ved Haugesund sjukehus er det frå 2011 etablert legebil som ved utrykking blir bemanna med lege frå anestesiavdelinga samt redningsmann. Legebilen blir også brukt til å køyre i møte med ambulansar frå distriktet. Prosjektgruppa tilrår at det blir arbeidd med ytterlegare utviding av denne ressursen. Tiltak for å styrke prehospitale tenester i Hardangerområdet bør inn i denne samanhengen for å understøtte det akuttmedisinske tilbodet lokalt. Samarbeid og samtrening med legevakt og primærhelsetenesta er heilt sentralt og har eit stort potensiale for prehospitale tenester i Odda-området. Helse Fonna vurderer å skaffe ein intensivambulanse stasjonert i Haugesund. Intensivambulansen skal driftast på dagtid. Intensivambulansen kan køyre i møte med andre ambulansar, til dømes frå Odda. Akuttkirurgi og traumebehandling Etter førstehjelp og behandling på skadestaden, skal alle pasientar i utgangspunktet raskast mulig til det sjukehuset som kan ferdigbehandle dei. For Odda sjukehusområde er det Haukeland sjukehus som er traumesenter. Før avreise må det gjerast ei vurdering om reiseavstand, klinisk tilstand eller veg og føreforhold gjer at vegen skal gå om Odda sjukehus for stabilisering. Eit avgjerande spørsmål er om Odda sjukehus skal ha ein akutt-kirurgisk funksjon med tanke på blant anna slike situasjonar. Nasjonal helse- og sjukehusplan legg til grunn at mindre sjukehus ikkje skal ha akuttfunksjon i kirurgi. Det blir peika på at det er utfordrande å oppretthalde den faglege kvaliteten innanfor det kirurgiske område på dei mindre sjukehusa. I den faglege rådgivingsgruppa for sjukehusstruktur til Nasjonal helse- og sjukehusplan er bekymringa knytt til den akutt-kirurgiske funksjonen ved dei mindre sjukehusa oppsummert slik: Lite pasientvolum gir liten trening og gjer det vanskeleg å halde ved like kunnskap, kvalitet og praktisk ferdighet. Det gjeld alle diagnosar som ikkje førekjem ofte, men i særleg grad alvorlege akutte tilstander og kirurgi Medisinsk spesialisering innan diagnostikk og behandling har gitt betre kvalitet og betre overleving, men krev meir spesialisert kunnskap, utstyr og organisering. Dette er særleg tydeleg innan kirurgiske fag og avansert akuttmedisin. 61

158 For at kirurgar og teama rundt skal ha tilstrekkeleg trening og erfaring, har ulike fagmiljø og utgreiingar peika på eit befolkningsgrunnlag på som eit minimum dersom ein baserer seg på reint faglege kriterier. Nasjonal helse- og sjukehusplan legg 60 til til grunn som ei nedre grense for akutt kirurgi. Det blir også peika på at det ikkje er klart kor mykje av samanhengen mellom volum og kvalitet som skuldast den enkelte kirurgens erfaring, kor mykje som skuldast kompetansen i det samla behandlingsteamet, og kor mykje som skuldast medisinske og andre støttefunksjonar. Odda har med andre ord i utgangspunktet eit befolkningsgrunnlag som skulle tilseie at sjukehuset ikkje skal ha ein akuttfunksjon i kirurgi. Det er også slik i dag at berre 15 % av akuttkirurgi som blir utført på innlagte pasientar frå Oddas sjukehusområde, blir utført ved Odda sjukehus. Det er i samsvar med prosedyrar om fordeling og handtering av pasientar innlagt som øyeblikkeleg hjelp Sannsynlegheita er svært liten for at ein enkelt pasient skal kome i ein situasjon der akuttkirurgi ved eit mindre sjukehus kan vere livreddande. Det er i så fall då gjerne snakk om hemostatisk naudkirurgi ved blødingar i buken. Det er i dag ingen dokumentasjon som viser at det å oppretthalde akuttkirurgi ved mindre sjukehus reddar liv, ei heller at det blir redda fleire liv ved å sentralisere akuttkirurgi til større sjukehus. Fordi volumet av akuttkirurgi ved lokalsjukehus er så lite, vil det ta svært lang tid å ha mange nok pasientar til å trekke ein konklusjon om effekten av akuttkirurgi ved små sjukehus. Det inneber at det ikkje vil vere realistisk å avvente eintydige konklusjonar på spørsmålet. Det er neppe tvil om at akuttkirurgi ved dei mindre sjukehusa i nokre tilfelle faktisk er livreddande. Dette må likevel sjåast i forhold til at sjukehusa i nokre tilfelle også kan forsinke livreddande behandling i meir spesialiserte sjukehus. Det må påreknast at begge desse situasjonane vil kunne førekome ved Odda sjukehus. Begge situasjonar vil likevel vere sjeldne. Det er verken i dei gjennomførte journalgjennomgangane eller analysane av raude responsar frå prehospitale tenester funne eksemplar på gjennomført livreddande hemostatisk naudkirurgi ved Odda sjukehus i dei undersøkte tidsperiodane. I etterkant av kartleggingsperioden har det vore gjort 2 potensielt livreddande inngrep ved Odda sjukehus. At desse situasjonane vil vere sjeldne, samsvarar med funn i andre tilsvarande kartleggingar. Til tross for at Odda i utgangspunktet ikkje har eit stort nok befolkningsgrunnlag til å skulle ha ein akuttfunksjon i kirurgi, er det likevel forhold som gjer det relevant å vurdere om Odda tross alt skal ha akuttkirurgi. Nasjonal helse- og sjukehusplan seier nemleg at faktorar som geografi og busetjingsmønster, tilgjengelegheit til bil-, båt- og luftambulansetenester og vêrforhold må tilleggas stor vekt. I regionar der vêrforhold og geografi gjer at avstanden blir altfor lang, kan det måtte gjerast unntak slik at ein har akuttkirurgi ved mindre befolkningsgrunnlag. Som det går fram av kapitel 3.2 er avstandane frå Odda sjukehus lange til andre sjukehus, ikkje minst til nærmaste traumesenter. I tillegg gir dei klimatiske tilhøva stor usikkerheit når det gjeld det å kome fram både med bil og helikopter i regionen. Prehospitale tenester har eit godt samarbeid med båt- og fergjetenester, men det er ikkje til å unngå at det skaper isolasjonsfrykt i regionen når uveret set inn. Spørsmålet er om dette er grunnlag nok til å kome inn under unntaksbestemmelsen i Nasjonal helse- og sjukehusplan. Det er tross alt andre tettsteder med utfordrande lange reiseavstandar som ikkje har akuttfunksjon i kirurgi, eksempelvis Lærdal og i nokre tilfelle heller ikkje sjukehus, eksempelvis Alta og Hallingdal. Samanlikningar mellom Odda sjukehus og Tynset sykehus, Sykehuset Innlandet HF, er relevant. Tynset sykehus er omtalt i Nasjonal helse- og sjukehusplan som eit eksempel på eit sjukehus der avstandar og klimatiske forhold gjer at sjukehuset skal oppretthalde akuttfunksjonen i kirurg i betydinga at det alltid skal vere tilgjengeleg kirurgisk vurderingskompetanse. På den eine sida har Tynset sjukehus eit større opptaksområde ( innbyggarar) og større klinisk aktivitet enn Odda, ikkje minst når det gjeld elektiv innlagt kirurgi. På den andre sida har Tynset sykehus kortare veg til 62

159 nærmaste traumesenter (St. Olavs hospital HF) enn det Odda sjukehus har til sitt traumesenter i Bergen. Nasjonal helse- og sjukehusplan held fram at vidareføring av akuttkirurgi ved Tynset sykehus har som vilkår at det er eit nært samarbeid med dei andre sjukehusa i Sykehuset Innlandet om tiltak for å utdanne og rekruttere fagfolk, ambulering, hospitering og overføring av planlagt kirurgi. Så langt har vi i denne drøftinga hatt fokus på dei faglege sidene ved akuttfunksjonen i kirurgi ved Odda sjukehus. Nasjonal helse- og sjukehusplan peikar på at det er fleire utfordringar for dei små akuttsjukehusa: Mange sjukehus har for lite pasientgrunnlag til å gi eit trygt og føreseieleg akuttilbod 24/7 Mange mindre sjukehus har vanskeleg for å rekruttere og er avhengige av vikarstafettar Utfordringane er størst innan kirurgifaget på grunn av aukande krav til spesialiserte ferdigheter og spesialisert utstyr og støttepersonell Mange pasientar som treng akutt kirurgi blir i dag sendt forbi små lokalsjukehus til større sjukehus med breiare tilbod Den generelle kirurgen med brei og allsidig kompetanse vil forsvinne over tid fordi arbeidet blir meir spesialisert For å oppretthalde døgnkontinuerleg vaktordning trengs det 6-8 generelle kirurgar. Det er vanskeleg å bemanne små sjukehus med så mange kirurgar allereie i dag. I åra som kjem, blir det enda vanskelegare fordi det blir færre generelle kirurgar Årleg kostnad for 6 overlegeårsverk med ei døgnkontinuerleg vaktordning, er på om lag 8-9 mill. kr. Dersom sjukehuset har berre dagkirurgi, det vil seie at operasjonsstua ikkje har vakt kveldar og helger, er det vanleg å rekne ein årleg kostnadsreduksjon på om lag 10 mill. kr. Frå Odda sjukehus si side er det spesielt peika på utfordringa med eit lite volum og ein svært avgrensa breidde på den planlagde kirurgien, spesielt når det gjeld innlagte pasientar. Sjukehuset har mista spesialistkompetanse innan både urologi og ortopedi. Denne kompetansen er ikkje erstatta. Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker på at sjukehus utan akuttfunksjon i kirurgi, skal ha planlagt kirurgi og at overføring av planlagt kirurgi til dei små sjukehusa vil sikre aktivitet ved mindre lokalsjukehus og samtidig frigjere kapasitet på større sjukehus til å handtere ei auka tilstrømming av akuttpasientar. Denne utfordringa må kunne løysast på føretaksnivå, for eksempel ved innføring av felles ventelister. Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker altså på «akuttsjukehus» som eit alternativ for dei mindre lokalsjukehusa. Akuttsjukehus skal som eit minimum ha akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt og planlagt kirurgi. Arbeidsgruppa, nedsett av prosjektet, som har arbeidd med «Akuttilbod for innbyggjarane i området til Odda sjukehus» ser på ei slik løysing utan akuttfunksjon i kirurgi som fagleg sett heilt uforsvarleg gitt dei lange avstandane og den usikre framkomelegheita til andre sjukehus. Arbeidsgruppa har derfor ikkje ønska å medverke til å beskrive eller vurdere eit slikt uforsvarleg tilbod. Arbeidsgruppa har peika på stor fare for at nøkkelpersonell i sjukehuset vil forsvinne og at ny rekruttering vil bli svært krevjande. I tillegg vil eit slikt alternativ skape utryggheit både i befolkninga og den samarbeidande primærhelsetenesta. Desse utfordringane er nærmare gjort greie for i vedlagte sluttnotat frå arbeidsgruppa (sjå vedlegg 11). Eit akuttsjukehus må ha ein stabiliseringsfunksjon både i forhold til innlagte pasientar og omverda. Dette er løyst noko ulikt av andre sjukehus, men løysinga i Lærdal er eit godt eksempel. Her består stabiliseringsteamet av anestesilege, medisinsk bakvakt, turnuslege, spesialsjukepleiar, laboratorium, røntgen og eventuelt lege ved skadepoliklinikken. Det betyr at teamet er i stand til å stabilisere også skada pasientar med eksempelvis respirasjonsstøtte, transfusjonsbehandling, stabilisering av brot, og enklare kirurgiske prosedyrar. Hemostatisk naudkirurgi ved blødingar i buken kan ikkje bli gjennomført utan kirurg. 63

160 Ifølge Nasjonal traumeplan har slike sjukehus utan akuttfunksjon i kirurgi/traumefunksjon i utgangspunktet ingen plass i traumebehandlinga. Sjukehus utan traumefunksjon kan vere gode stader å undersøke og behandle pasientar med mistenkt alvorleg skade i påvente av transport. Behandlingstiltak kan bli gjort avhengig av tilgjengeleg kompetanse, men i samråd med traumeleiar på det traumesenter/sjukehus pasienten venter på å kome til. Diagnostikk og behandling skal ikkje forsinke transport. Nasjonal helse- og sjukehusplan påpeikar at mange er bekymra for at det blir vanskeleg å rekruttere anestesilegar til sjukehus utan akuttkirurgi. Det framføres derfor at det blir viktig å sikre at desse stillingane fylles med innhald. Sjukehuset må ha planlagt kirurgi av tilstrekkeleg omfang. Det vil også vere nødvendig med vidareutdanningstiltak og hospiterings- og ambuleringsordningar for å vedlikehalde kompetansen i akuttmedisin. Andre oppgåver for anestesilegen kan vere smertebehandling og preoperative vurderingar, også for pasientar som skal opererast ved andre sjukehus. Også for andre personellgrupper vil det vere nødvendig å sette i verk spesielle tiltak for å bevare nøkkelpersonell og sikre ny rekruttering. Tynset sykehus har valt ein utradisjonell modell der fast tilsette legar jobbar såkalla «nordsjøturnus». Modellen har sikra god stabilitet på overlegesida. Rekrutteringsmodellen for overlegar på Tynset er en turnusordning med 2 veker aktiv teneste og tre til fire vekers periode med avspasering, fagleg påfyll, kurs, ferieavvikling med meir. Legane blir lønna etter totallønnprinsippet. Akutt indremedisin Det akutte indremedisinske tilbodet ved Odda sjukehus dekker det volummessig største behovet for akuttinnleggingar frå Odda sjukehus til opptaksområde. Eldre og kronikarar utgjer den største pasientgruppa her. Dersom akuttkirurgien blir avvikla, peiker Nasjonal helse- og sjukehusplan på akuttsjukehus med minimum akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt og planlagt kirurgi, som alternativet. Denne modellen har vore trekt fram som ei løysing for dei mindre sjukehusa gjennom mange år, og helseføretak har tilpassa seg dette alternativet på ulike måtar (jf. kap. 3.6). Modellen har likevel ingen støtte i Legeforeningen som meiner at alle akuttsjukehus skal ha både akutt kirurgi og indremedisin. Dersom Odda sjukehus skal ha akuttfunksjon i indremedisin utan akuttfunksjon i kirurgi, vil det ha konsekvensar for pasientselekteringa til sjukehuset. Visse indremedisinske pasientar der kirurgi kan bli nødvendig, skal da ikkje ligge på Odda sjukehus. Det kan for eksempel dreie seg om pasientar med gastrointestinale blødningar. Indremedisinske pasientar som treng ordinært tilsyn av kirurg, kan få dette frå kirurgar som er til stades på dagtid i samband med poliklinikk og dagkirurgi. Dersom det er tilsyn som hastar og der problemstillinga ikkje kan avklarast med eit videomøte, må pasienten sendast vidare til Haugesund sjukehus. Nasjonal helse- og sjukehusplan påpeiker også at når det gjeld ei eventuell nedre grense for akuttfunksjon i indremedisin, må mange forhold leggast vekt på. Størrelsen på opptaksområdet er berre eitt. På generelt grunnlag blir det peika på at dersom opptaksområdet er under , vil det vere så få akuttinnleggingar per døgn at ein kan stille spørsmål ved om det er hensiktsmessig å oppretthalde ein døgnkontinuerleg vaktordning med spesialistar, eller om akuttberedskapen kan bli betre handtert i eit tett samarbeid mellom legevakt og ambulanseteneste. Storbrukaranalysen viser at det er ei lita pasientgruppe som utgjer halvparten av alle liggedøgna ved Odda sjukehus. Dette er pasientar som går inn og ut av sjukehuset, og som vil vere tent med eit svært nært samarbeid mellom spesialisthelsetenesta og kommunehelsetenesta. Det er viktig at det 64

161 finst gode fellesløysningar for denne pasientgruppa (jf. kap. 4.2 og 4.3). Det gjeld både dersom Odda sjukehus blir vidareført som akuttsjukehus (til dømes slik det er gjort i Nordfjord), og dersom spesialisthelsetenestetilbodet ved Odda sjukehus blir vidareført utan akuttfunksjonar (til dømes slik det er gjort i Alta og Hallingdal). Alta er Finnmarks største kommune med ca innbyggarar, men har ikkje akuttsjukehus. Reisetida til det næraste akuttsjukehuset i Hammerfest er 115 minutt. Driftskonseptet liknar mykje på Hallingdal sjukestugu, jf. nedanfor. Når det gjeld den generelle helsetilstanden, skårar befolkninga i Alta betre enn, eller likt med, gjennomsnittet for Helse Nord på dei fleste parameter. Unntaket er voldelege dødsfall (kjelde: Utredning av spesialisthelsetilbudet i Alta/Vest-Finnmark, mars 2014, Helse Nord RHF). Hallingdal sjukestugu (HSS) blir driven av Vestre Viken HF som ei avdeling under Ringerike sykehus. HSS ligg 15 mil frå sjukehuset og består av somatisk sengeavdeling, spesialistpoliklinikkar, vaksen- og barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk, dialyseavdeling, laboratorium og blodbank, røntgenavdeling og legevakt. Eit av mange samhandlingstiltak er oppretting av ei felles døgnavdeling med 10 desentraliserte sjukehusplassar og 10 interkommunale plassar. Avdelinga vil bli driven med tre legestillingar, der to vil vere spesialistar i allmennmedisin og ein vil ha bakgrunn frå spesialisthelsetenesta. Behov for legetilsyn kveld og natt vil skje frå den interkommunale legevakta i same bygg. Skadepoliklinikk Dagens skadepoliklinikk blir i stor grad tatt hand om av turnuslegen med støtte frå vakthavande overlege i kirurgi. Det kjem i snitt 3 øyeblikkeleg hjelp polikliniske pasientar per døgn. Desse kjem i hovudsak i tidsrommet mellom kl. 7 og 18. Enkle skadar blir også til ein viss grad behandla av den kommunale legevakta, avhengig av erfaringa til legevaktslegen. Dagens ordning fungerer godt og det vil derfor vere naturleg å vidareføre denne dersom akuttfunksjonen i kirurgi blir oppretthalden. Dersom akuttfunksjonen i kirurgi ikkje blir vidareført, kan det vere aktuelt å ha ein skadepoliklinikklege etter modell frå Lærdal og Nordfjord. Det kan til dømes vere ein ortoped som kombinerer skadepoliklinikkarbeidet med elektiv poliklinikk og dagkirurgi. Det kan også vere aktuelt at skadepoliklinikklegen dekker delar av døgnet/veka, mens legevaktslegen dekker resten av døgnet/veka. Til dømes er natta ein perioden der aktiviteten på skadepoliklinikken er minimal, slik at tilleggsarbeidet for legevaktslegen som uansett allereie har legevakt, vil bli ubetydeleg (sjå også nedanfor). Det kan også vere aktuelt med ei løysning der skadepoliklinikkarbeidet blir tatt hand om av den kommunale legevakta. Det er svært variabelt kor mykje erfaring legane i primærhelsetenesta har med skadebehandling, slik at opplæringsprogram kan bli nødvendig. Det er ein føresetnad at laboratorium og røntgenservice ved sjukehuset er tilgjengeleg for legevaktslegen. Det vil likevel vere avgrensa kva for oppgåver legevaktslegane kan ta over. Alternativa vil då vere enten å sende pasienten til Haugesund eller Voss sjukehus, eller å konferere med kirurg/ortoped i Haugesund, eller å gi pasienten time på poliklinikken ved Odda sjukehus dagen etter når kirurg/ortoped kjem til elektiv poliklinikk/dagkirurgi. Om nødvendig må pasienten få tilbod om ei seng fram til den polikliniske konsultasjonen neste dag. Tilråding om akuttilbodet ved Odda sjukehus Sjukehusa i Helse Vest utgjer til saman eit trygt akuttilbod for innbyggarane og vil ta vare på dei akutt skadde og sjuke pasientane gjennom det etablerte traumesystemet. Traumesystemet og den 65

162 akuttmedisinske kjeda er nærare omtalt i innleiinga til kapittel 4.5 og i kapittel 4.1. Denne samanhengande rekka av tiltak for å sikre akutt helsehjelp, gjeld også i akutte situasjonar i Oddaområdet. Ei vidare utvikling som sikrar rask tilgang til kompetent bil-, båt- eller luftambulanse, vil vere det viktigaste tiltaket for å redusere risiko for død og varig skade i dei mest tidskritiske situasjonane. For å sikre innbyggarane i Odda-området eit trygt, godt og breitt tilbod i akutte traumesituasjonar, er ein del av prosjektgruppa av den oppfatning at dette best blir tatt hand om ved primært å bruke traumesenteret ved Haukeland universitetssjukehus, alternativt å bruke Haugesund sjukehus som akuttsjukehus med traumefunksjon. Denne delen av prosjektgruppa er av den oppfatning at volumet av akuttkirurgien ved Odda sjukehus er så lågt at det for framtida ikkje vil vere mogleg å oppretthalde den nødvendige kompetansen hos kirurgar, behandlingsteam og medisinske og andre støttefunksjonar. Avstandar og framkomelegheit er ei utfordring i regionen. Det understrekar at det er viktig med den framtidige utbygginga og utviklinga av dei prehospitale tenestene. Denne delen av prosjektgruppa vil derfor tilrå at Odda sjukehus blir vidareført i samsvar med definisjonen av akuttsjukehus i Nasjonal helse- og sjukehusplan. Det vil seie med indremedisin, anestesilege i døgnkontinuerleg vakt og elektiv kirurgi, men utan akuttfunksjon i kirurgi. Med tanke på alle pasientar uavhengig av fagområde, må det etablerast eit stabiliseringsteam som kan mobiliserast i akutte situasjonar og stabilisere pasientar for vidare transport der det er aktuelt. Det blir også tilrådd at det indremedisinske og skadepolikliniske tilbodet blir vidareutvikla i eit nært samarbeid med kommunane i Odda-området. Ein annan del av prosjektgruppa er av ei anna oppfatning. Eit trygt tilbod til innbyggarane i Oddaområdet avhenger av at sjukehuset framleis har ein akutt-kirurgisk funksjon. Avstanden til næraste sjukehus er lang, og erfaringa viser at det i av og til kan vere vanskeleg å ta seg fram pga. rasutsette vegar og dårleg flyvêr. Samla sett meiner denne delen av prosjektgruppa at dette gir ei uforsvarleg lang transporttid til alternativt sjukehus. For slike situasjonar må det vere eit akutt-kirurgisk tilbod som til dømes kan stoppe store blødningar i buken. Denne delen av prosjektgruppa meiner også at å oppretthalde Odda sjukehus som akuttsjukehus med traumefunksjon, vil vere i tråd med intensjonen i tilrådinga i Nasjonal traumeplan, om at dersom det er meir enn 45 minuttar transporttid til traumesenter, skal ein pasient som er fysiologisk påverka transporterast til nærast akuttsjukehus med traumefunksjon. Denne delen av prosjektgruppa tilrår derfor at Odda sjukehus blir vidareført med dei same akuttfunksjonar som i dag. Dersom akuttkirurgien blir avvikla fryktar denne delen av prosjektgruppa at det blir vanskeleg/umogleg å rekruttere nøkkelpersonell til sjukehuset, og at det kan bety at sjukehuset etterkvart bukkar under. Samla sett vil dette skape stor uro både blant befolkninga og den samarbeidande primærhelsetenesta. Samla sett vil dette skape stor uro både blant befolkninga og den samarbeidande primærhelsetenesta. Odda sjukehus har funne pragmatiske løysingar på mange av dei utfordringane Nasjonal helse- og sjukehusplan peiker på ved dei mindre sjukehusa. Ein klarer til dømes i dag å oppretthalde døgnkontinuerleg vaktordning med 3-4 kirurgar ved Odda sjukehus. Denne delen av prosjektgruppa forventar også at Helse Fonna legg til rette for at det i tråd med Nasjonal helse- og sjukehusplan blir overført meir elektiv kirurgi til Odda sjukehus slik at sjukehuset blir stabilisert med ein større breidde. Det blir tilrådd at ein etablerer felles ventelister i føretaket og at Odda sjukehus blir representert i leiargruppa i føretaket på same måte som Stord sjukehus. Denne delen av prosjektgruppa ser også positivt på eit nært samarbeid med primærhelsetenesta i den vidare utviklinga av sjukehuset. 66

163 Tilråding avvikling av akuttkirurgi Desse medlemane støttar denne tilrådinga: Prosjektleiar Helge Bryne, Ingvill Skogseth, Haldis Økland Lier, Berit Haaland: Ut frå størrelsen på opptaksområdet til Odda sjukehus, er det ikkje grunnlag for å oppretthalde døgnkontinuerlege akuttfunksjonar ved sjukehuset. Odda sjukehus skal likevel ha akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt, planlagt dagkirurgi og skadepoliklinikk. Dette blir grunngitt med lang avstand til næraste større sjukehus, og at dei aller fleste som treng ei akuttinnlegging ved Odda sjukehus, har behov for eit akutt indremedisinske tilbod. Nasjonal helseog sjukehusplan peiker på dette som alternativet, dersom akuttkirurgien blir avvikla. Den akuttkirurgiske verksemda ved Odda sjukehus blir avvikla. Analysane i prosjektet viser at Odda sjukehus sjeldan behandlar alvorleg skadde pasientar. Øyeblikkeleg hjelp skal tas vare på gjennom den etablerte akuttmedisinske kjeda i Helse Vest. Alvorleg skadde pasientar skal få tilbod ved Haukeland universitetssjukehus/haugesund sjukehus. Mindre alvorlege skadar skal framleis bli behandla ved Odda sjukehus. Skadepoliklinikken skal styrkast i samarbeid med legevakta. Befolkninga i Odda-området er godt dekt med dagens ambulanse- og luftambulansetenester. Helse Fonna må kontinuerleg utvikle den prehospitale tenesta i samsvar med nasjonale retningslinjer slik at ein alvorleg skadd pasient kjem raskt fram til traumesenter. Ressursar som i dag blir brukte for å oppretthalde akuttkirurgien, skal brukast til å utvide tilbodet ved Odda sjukehus til dei store pasientgruppene som treng spesialisthelsetenester ofte, mykje og nært. Dette vil vere særleg viktig for å vareta dei aukande behova til eldre pasientar, dei med mange samtidige sjukdommar og dei med kroniske sjukdommar. Å ivareta behovet for langvarige og koordinerte tenester, føreset tett og forpliktande samarbeid mellom sjukehus og kommunar, jf. forslaga prosjektgruppa har til slike tiltak. Dette vil gi eit breiare spesialisthelsetenestetilbod til befolkninga i Odda-område. Tilråding vidareføring av akuttkirurgi Desse medlemane støttar denne tilrådinga: Roald Aga Haug, Daniela Brühl, Ingunn-Olin Haugen, Trond Dyngeland, Hans Burchardt, John Olav Digranes, Else Berit Ingvaldsen, Kåre Ystanes, Randi Guddal, Anne Cathrine Skaar, Arvid Storgjerde. Odda sjukehus skal ha akuttkirurgisk tilbod, akuttfunksjon i indremedisin, anestesilege i døgnvakt, planlagt kirurgi, beredskap for kirurgisk vurdering og stabilisering, og handtering av akutte hendingar. Dette blir grunngitt med lang avstand til næraste traumesenter. Ein finn det medisinsk uforsvarleg med Odda sjukehus som akuttsjukehus utan akutt kirurgisk beredskap. Tilrådinga har bakgrunn i Odda sjukehus sin plass i behandlingskjeda ved akutte tilstandar, den aukande turismen i området, den aukande mengda av traumealarmar, og opptaksområdets spesielle utfordringar når det gjeld avstandar, klimatiske forhold og transportmogligheiter/innskrenkingar. Det er få om nokon stader det er så store utfordringar med geografi, topografi, vêrtilhøve og stengde vegar som i opptaksområde til Odda sjukehus. Odda sjukehus er eit alternativ ved akutte hendingar for delar av Kvinnherad kommune som har kort avstand til Odda. 67

164 Ei avvikling av akuttkirurgien vil: vanskeleggjere rekrutteringa av legespesialistar og turnuslegar til Odda sjukehus. gi eit tap av tryggleik i kommunehelsetenesta og svekke rekruttering av fastlegar. Døgnkontinuerleg akuttkirurgisk beredskap ved Odda sjukehus skaper tryggleik for kommunelegane. gi eit tap av moglegheit for livreddande kirurgisk stabilisering når det ikkje let seg gjere å transportere pasienten direkte til traumesenter. ikkje kunne erstattast av prehospitale tenester gi eit tap av tryggleik for befolkninga i Odda-området. Innbyggarane vil kjenne uro dersom den akuttkirurgisk beredskapen blir avvikla. Det må stillast spørsmål om innbyggjarane skal finne seg i å ha dårlegare akuttberedskap enn resten av befolkninga. Dagens akuttkirurgiske tilbod fungerer godt og er tilpassa utfordringane i regionen. Det gir ein tilpassa robust akuttkirurgisk beredskap Bemanning, rekruttering, kompetanse Nasjonal helse- og sjukehusplan, Helse 2030 og planar som er vedtekne for utvikling av Stord og Odda sjukehus vil vere førande for Helse Fonna sitt arbeid med eigen utviklingsplan. Det vil her vere vesentleg å styrke arbeidet med å sikre rett og tilstrekkeleg kompetanse for å kunne gi gode og forsvarlege tenester ved alle sjukehusa i føretaket. Spiss- og breiddekompetanse - og fleksibilitet For å ivareta behova til dei store pasientgruppene som i framtida skal få tilbod ved Odda sjukehus, treng helsepersonellet både høg spisskompetanse og breidde i kompetansenivået sitt. Nasjonal helse- og sjukehusplan og utgreiingsarbeid som til dømes storbrukaranalysen for Odda sjukehus peiker på at det er særleg viktig å legge til rette for breiddekompetanse. Den nye ordninga for legespesialisering som trer i kraft i 2017 legg opp til ein spesialitetsstruktur som betre skal vareta behovet for både breiddekompetanse og spisskompetanse. Styrkinga av breiddekompetanse er særleg viktig for å møte utfordringar som mindre og mellomstore sjukehus har, og for å ivareta dei store gruppene pasientar i sjukehusa med fleire og samansette sjukdommar. Nye arbeidsformer for å understøtte intensjonane i samhandlingsreforma inneber fleksibel bruk av personellressursar mellom kommune- og spesialisthelsetenesta. Ved Odda sjukehus er det eit sjukepleiepersonale tilsett ved sjukehuset som driftar både spesialisthelsetenesta sine indremedisinske senger og dei kommunale øyeblikkeleg hjelp sengene. Ein vil vurdere å utvikle dette vidare, til dømes ein samarbeidsmodell for skadepoliklinikk. Det vil då vere trong for systematisk opplæring/kursing av legar og anna helsepersonell frå begge forvaltningsnivåa, til dømes kompetansekurs i høve skadeortopedi tilpassa kommunelegane med fokus på dei vanlegaste skadane/prosedyrane. Eksempel på tiltak for å oppnå fagutvikling i alle sjukehusa er gjensidige hospiterings- og rotasjonsordningar, og legge til rette for vidareutdanning. Rekruttering og vedlikehald av kompetanse heng saman. Økt bruk av gjensidig hospitering for å få betre kjennskap til kvarandre sine arbeidsoppgåver og utfordringar, kan bidra til betre samhandling mellom sjukehusa. 68

165 Ny oppgåvedeling mellom helsepersonell Oppgåvedeling/ jobbgliding kan vere eit nyttig verkemiddel for å kunne desentralisere fleire tenester til lokalsjukehuset, men også for å veie opp for rekrutteringsproblem og mangel på helsepersonell. Jobbgliding inneber overføring av oppgåver frå ein helseprofesjon til ein annan ved at også kompetansen blir utvikla tilsvarande. Område som er særleg aktuelle for Odda sjukehus er prøvetaking. Rekrutteringsvanskar ved laboratorium for medisinsk biokjemi, gjer at ein bør sjå på moglegheiter innanfor pasientnære analysar og at sjukepleiar utfører prøvetaking. Rekruttering ved dei minste sjukehusa Vedtak når det gjeld utvikling av Odda sjukehus vil ha store konsekvensar for korleis ein skal planlegge bemanning. Om sjukehuset framleis skal ha både akutt og elektivt tilbod innan kirurgi og indremedisin, må føretaket arbeide for å rekruttere: kirurgar med spesialitet innan gastrokirurgi. Spesialist i gastrokirurgi skal, etter plan for ny spesialistutdanning av legar, ha vaktberande funksjon innan kirurgi. Det vil vere trong for fire til seks spesialistar for å dekkje kirurgiske vaktfunksjonar ved kvart sjukehus. Både å rekruttere og å ha nok elektiv verksemd for fire til seks spesialistar innan gastrokirurgi ved kvart av dei tre somatiske sjukehusa i Helse Fonna vil by på store utfordringar. Gastrokirurgar held oppe si kompetanse og breidde mellom anna ved å operere krefttilstandar. Det er ikkje kreftoperasjonar ved Odda sjukehus og vil ikkje bli det i framtida. Dette vil gjere det vanskelig å rekruttere ferdige gastrokirurgar og sjå til at dei opprettheld kompetansen. gastrokirurgar vil ikkje ha kompetanse i ortopedi. Ortopediske inngrep er i dag den vanlegaste årsaken til operasjonar på vakttid. Om ein skal sikre ortopedisk kompetanse i framtida vil det såleis vere naudsynt med eit parallelt vaktlag innan ortopedi på 4-6 overlegar. personell som er viktig for å sikre forsvarleg utgreiing og oppfølging av behandling. Radiografar og laboratoriepersonell vil måtte ha eit særskilt fokus. I dag er det til dømes vanskeleg å rekruttere tilstrekkeleg med personell til å sikre godkjent turnus ved laboratorium for medisinsk biokjemi (jf. tidlegare punkt) Eit element som vil gjere det vanskelegare i framtida å oppretthalde akuttkirurgi ved dei små og mellomstore sjukehus i Noreg, deriblant Odda sjukehus, er at det etter kvart truleg vil bli slutt på generelle kirurgar, i alle fall med dei utdanningsplanane som vi i dag kjenner. Det verkar vanskeleg å skulle drifte eit sjukehus med akuttkirurgisk beredskap utan desse, sjølv om gastroenterologiske kirurgar i framtida vil ta over den vaktbærande funksjonen. På sikt må vi forvente endringar i arbeidsmarknaden, noko som kan bety både moglegheiter og utfordringar i forhold til rekruttering ved dei minste sjukehusa. Det kan vere vanskeligare å rekruttere faste tilsette kirurgar ved eit sjukehus utan akutt kirurgisk beredskap. Rekruttering av nye kirurgar til utlukkande dagkirurgisk teneste kan vere krevjande. Om ein har akuttkirurgi ved sjukehusa vil dei faste tilsette kirurgane kunne dekke den dagkirurgiske aktivteten og samtidig sikre eit fungerande vaktsystem med full vurderingskompetanse og begrensa operativ aktivitet. Ei eventuell rotasjonsordning med andre sjukehus kan vere av stor interesse for å auke det lokale tilbodet og for fagleg utvikling av helsepersonell på sjukehusa. Det å kome fram til gode driftsløysingar som ser legebemanning av poliklinikk og dagkirurgi i samanheng vil kunne redusere ambuleringsbelastninga noko. 69

166 Tilråding bemanning, rekruttering, kompetanse Helse Fonna må delta aktivt i arbeidet med å implementere ny ordning for spesialistutdanning for legar, og i eit langsiktig perspektiv styrke utviklinga av breiddekompetanse, som er særleg viktig for dei mindre sjukehusa. Tiltak for å sikre anna helsepersonell vil også vere viktig. Det er viktig for den framtidige spesialisthelsetenesta ved Odda sjukehus at det blir lagt til rette for ambuleringsordningar innan dei spesialitetane der befolkninga har eit avgrensa behov for tenester. Gjensidige hospiterings- og rotasjonsordningar, og å legge til rette for vidareutdanning, er viktige verkemiddel for fagutvikling og betre samhandling mellom sjukehusa i Helse Fonna. For å utvikle måten å rekruttere på til Odda sjukehus, bør Helse Fonna vidareføra det gode arbeidet som blir gjort lokalt i dag, og i tillegg sjå til eksempel frå andre små sjukehus Stadleg leiing På bakgrunn av Stortingets behandling av helse- og sjukehusplanen, gav føretaksmøtet 4. mai 2016 føringar for at stadleg leiing skal vere hovudregelen, men at dette ikkje er til hindre for bruk av tverrgåande klinikkar (jf. kap ). Det er ein viss fleksibilitet i å utforme leiarmodellar tilpassa lokale behov. Ytterpunkta i leiingsmodellar er tverrgåande klinikkar, det vil sei at ein organiserer dei medisinske disiplinane innafor eit helseføretak i felles einingar, og overordna stadleg leiing der ulike avdelingar rapporterer til den stadlege leiaren. Fordeler og ulemper med dei to reindyrka leiingsmodellane figur 27: Figur 27 Leiingsmodellar styrkar og svakheiter Ved Odda sjukehus er det element frå begge modellane. Psykisk helsevern, prehospital teneste, radiologi, laboratorium for medisinsk biokjemi og blodbank er klinikkorganisert i heile føretaket. Medisinsk og kirurgisk eining, og «godt start» barseleining er samla under den stadlege leiaren ved Odda sjukehus. Stadleg leiar er seksjonsleiar og rapporterer til klinikkdirektør for medisinsk klinikk. 70

167 Organiseringa ved Odda sjukehus speglar såleis organiseringa elles i føretaket, kor somatikken ved dei tre sjukehusa er samla under ein stadleg leiar, medan psykisk helsevern, prehospitale tenester, internservice (bygg, vedlikehald osb.), laboratorie og røntgen er gjennomgåande klinikkorganisert. Føretaket hadde ei brei evaluering og gjennomgang før noverande organisasjonsform blei avgjort. Tillitsvalde, vernetenesta og styret i Helse Fonna meiner det er mange fordeler med den valte modellen for Odda sjukehus. Helse Fonna blei informert undervegs og deltok i prosessen. Sjukehuset har eit godt internt samarbeid og arbeidsmiljø. Rapporten frå akuttgruppa understrekar dette ved å skildre korleis medarbeidarane stiller opp ved behov. Odda sjukehus er lite og har eit nært samarbeid med kommunane i opptaksområdet, som stadleg leiar fasiliterer. Ved å organisere Odda sjukehus i medisinsk klinikk har ein forsøkt å kompensere for moglege svakheiter ved å ha lokal stadleg leiar. Helse Fonna meiner dette er eit godt tiltak for å hindre at dei administrative linjene «kuttar» fagmiljøet i føretaket. I tillegg er det kontaktpunkt mellom kirurgiske fag slik at leiar ved Odda sjukehus (funksjonsleiar) kan delta på leiarmøta i kirurgisk klinikk. Tilråding stadleg leiar Ordninga med stadleg leiar ved Odda sjukehus må vidareførast. Det blir tilrådd at stadleg leiar skal inngå i leiargruppa i helseføretaket. Organiseringa av gjennomgåande klinikkstruktur vidareførast Teknologiske løysingar - digital kommunikasjon Ta i bruk potensialet i IKT for å knytte sjukehusa saman i nettverk Helse Fonna må ha fokus på å ta i bruk og utnytte dei IKT moglegheiter som finst for å få til effektivt og trygt samarbeid og nettverksbygging innanfor føretaket. Blir datakjeldene betre og felles, kan måling, tiltak og læring av kvaliteten på tenestene bli meir effektive. Her ligg òg eit viktig grunnlag for at pasienten kan få meir innsyn, enklare dialog med tenestene og større sjanse til å delta, og for utviklinga av tilpassa velferdsteknologi (strategiarbeidet Helse2030). I dei regionale IKT-satsingane blir det arbeidd med å betre utveksling av pasientinformasjon mellom helseføretaka og mellom spesialisthelsetenesta og kommunehelsetenesta. Dette inkluderer å betre prosessen for deling av pasientinformasjon mellom Helse Bergen og Helse Fonna, og gi pasientar som får behandling i begge helseføretaka enklare tilgang til eigne pasientopplysningar, og lette samarbeidet mellom kommunehelsetenesta og spesialisthelsetenesta. Dette arbeidet pågår for fullt i regionen og det er i ferd med å bli enklare å utveksle informasjon om pasienten på tvers av sjukehus og på tvers av føretak: Innføring av elektronisk kurve, Meona. Det er planlagt innføring ved Odda sjukehus i Etter dette vil helsepersonell ha tilgang til pasienten si kurve same kor pasienten er i føretaket. Utvalt helsepersonell vil også ha tilgang til andre føretak i Helse Vest. Digitalt media arkiv (DMA) vil gi god tilgang til å studere alle typar bildemateriell på tvers av sjukehusa. 71

168 Telemedisinske løysingar som verkemiddel Bruken av telemedisinske løysingar i pasientbehandlinga kan vidareutviklast og aukast i Helse Fonna. Telemedisin vil vere eit verkemiddel for å kunne tilby meir heilskaplege tenester nærmare der pasienten bur. Det vil også vere eit verkemiddel for å knytte stort og lite sjukehus saman. Aktuelle løysingar å vidareutvikle er til dømes teleslag, teledialyse mm. Vidare kan telemedisinløysingar vere nyttig i samhandlinga med kommunane og kan tas i bruk t.d. i samband med rettleiing til sjukeheimane i kommunane. Erfaringane frå Helse Førde kan vere nyttige å bygge vidare på. Det er ofte utfordringar knytt til dei organisatoriske sidene ved innføring av telemedisinske løysingar. For å lykkast er det viktig i samband med implementering å sørgje for: Forankring og eigarskap blant alle dei involverte partane, ved å vise at bruk av telemedisin gir meirverdi knytt til konkrete oppgåver for alle involverte. Bygge opp solide organisatoriske løysingar. Etablere driftsstøtte slik at alle involverte kan stole på at den tekniske løysinga til ein kvar tid fungerer. Tilråding teknologiske løysingar og digital kommunikasjon Dei store regionale IKT-satsingane skal mellom anna sikre effektiv og trygg utveksling av pasientinformasjon mellom einingane internt i spesialisthelsetenesta, mellom spesialist- og kommunehelsetenesta og med pasientane. Dette legg grunnlaget for betre samarbeid og nettverk på tvers av einingar. Alle sjukehusa skal bidra aktivt i utviklings- og implementeringsarbeidet knytt til IKT-satsingane. Helse Fonna vidareutviklar bruken av telemedisinske løysingar. 5. Vidare arbeid Premiss for det vidare arbeidet i Helse Fonna Alle helseføretak skal utarbeide utviklingsplanar, i tett dialog med kommunane og andre aktuelle aktørar, jf. mellom anna føretaksmøtet 4. mai. Utgreiingane og tilrådingane i dette prosjektet vil vere viktige premiss i Helse Fonna sitt arbeid med utviklingsplan for føretaket. Det blir vesentleg for den vidare utviklinga av Odda sjukehus at det blir lagt stor vekt på å utvikle ein felles kultur - «vi»-haldning - i eit samla Helse Fonna. Sjukehusa i Helse Fonna skal saman sikre eit godt spesialisthelsetenestetilbod til befolkninga. Det er også sentralt å vidareutvikle samarbeidet mellom Helse Fonna og kommunane for å sikre det heilskaplege tilbodet til pasientane og den akuttmedisinske kjeda som skal gi befolkninga eit trygt akuttilbod. Tenestene i Helse Fonna må understøtte primærhelsetenesta. Kva for spesialisthelsetenestetilbod som finst i Helse Fonna, må kommuniserast til innbyggarane og fastlegane på ein betre måte enn i dag. Behovet for endring og omstilling i helsetenestene vil vare ved. Nasjonale utgreiingar og planar har understrekt behovet for å møte den demografiske utviklinga og endringar i sjukdomsmønster og 72

169 medisinsk-fagleg utvikling. Utviklinga av tenestetilbodet skal så langt som råd, bygge på eit omfattande faktagrunnlag. Vi må likevel erkjenne at vi i arbeidet vil møte vanskelege avvegingar og dilemma der vi ikkje kan analysere oss fram til eintydige svar på korleis løysingane skal sjå ut. Behovet for å utvikle og tilpasse tenestene krev medarbeidarar og leiarar som er innstilte på kontinuerlege forbetrings- og endringsprosessar. Vellukka endringsprosessar krev eit godt samspel og god informasjonsflyt mellom medarbeidarar, tillitsvalde og leiing. Samspel er ein nødvendig føresetnad for å lukkast med å vidareutvikle ei berekraftig spesialisthelseteneste for framtida. Medarbeidarar og leiarar på alle nivå må spele på lag. Dette er illustrert i figur 28. Ledelse STRATEGISK TAKTISK OPERATIVT Medvirkning Forslag til løsninger Krav om endringer Oppmerksomhet Medarbeidere Figur 28 Samspel og forankring av endringsarbeid i leiinga og blant medarbeidarane Datagrunnlag for analysar av forbruksmønster og pasientgrunnlag Eit viktig grunnlag for arbeidet i prosjektet har vore forbruksanalyser (vedlegg 3 og kap. 3.3). Gjennom heile prosjektarbeidet har det blitt stilt spørsmål til datagrunnlaget, og vist til at lokalt uttrekk av data gir andre tal. Analysen har kartlagt behova til befolkninga i Odda-området, uttrykt som forbruk av spesialisthelsetenester, uavhengig av kor tenestene er utført. For å gjere analysar som ivaretar dette befolkningsperspektivet, er det behov for ha ei datakjelde som legg same definisjonar til grunn, uavhengig av tenestestad. Norsk pasientregister (NPR) gjer det. NPR-data er nasjonale tal som mellom anna er grunnlaget for sjukehuset si finansiering, og som blir nytta i nasjonale samanlikningar av spesialisthelsetenesta, mellom anna Samdata. Data henta ut frå sjukehusa sine eigne system (DIPS, NIMES) kan vere eigna for å gjere analysar av eiga sjukehusdrift. Ved uttrekk av data frå sjukehuset sitt system, er det ei rekke forhold som påverkar korleis uttrekket blir gjort (definisjonar, nivå, filter, organisasjonsoppsett). Dersom ein på ulike plassar vel ulike måtar å gjere uttrekket på, blir resultata ulike. Sjukehusa sine eigne system er med andre ord ikkje lagt opp til å kunne brukast i analyser som involverer fleire tenestestader. Data henta frå NPR og data henta frå DIPS eller NIMES vil kunne vise ulike resultat. Hovudårsakar til ulikheiter er: Ulike definisjonar på omsorgsnivå (døgn, dag/dagkirurgi, poliklinikk): NPR-data nyttar nasjonale definisjonar på omsorgsnivå som er bestemt av Helsedirektoratet, og som ligg til grunn for finansieringssystemet til spesialisthelsetenesta. DIPS kan ha eit anna oppsett på korleis dei ulike omsorgsnivå er definert, og NIMES kan ha ein tredje definisjon på omsorgsnivå. Dette inneber at opphald som er registrert som dagopphald i DIPS eller NIMES kan bli talt opp som døgnbehandling eller poliklinikk i NPR-data. Eit dagkirurgisk inngrep som ikkje er utført på 73

170 operasjonsstue med anestesi, gir ikkje DRG-type Kirurgisk. Derfor blir desse kirurgiske inngrepa telt som poliklinikk etter DRG-grupperingen og i NPR-data. Ulikt aggregerings-nivå, dvs. om data viser kva som skjer på sjukehusnivå eller avdelingsnivå: I DIPS vil ein unik pasient kunne vere registrert med fleire polikliniske konsultasjonar innan same poliklinikk, og kvar av desse konsultasjonane vil teljast. Data viser mao kva som skjer på den enkelte avdeling/poliklinikk. Medan i NPR vil desse bli slått saman til ein episode for kvar unike pasient, og viser dermed kva som skjer på sjukehuset som ei eining. Gjennom prosjektperioden har det ikkje lykkast å få klargjort kva for definisjonar som ligg til grunn i uttrekket av data frå DIPS/NIMES. Definisjonane i NPR-data og forbruksanalysen er omtalt i analyserapporten (vedlegg 2). Sjølv om det er til dels store forskjellar mellom NPR-tal for Odda sjukehus og lokale tal frå DIPS/NIMES, er vurderinga at dette ikkje har innverknad på hovudkonklusjonane i prosjektrapporten. Det er likevel svært uheldig dersom det er diskrepans mellom datakjeldene. Derfor bør Helse Fonna gå gjennom rutinar for registrering av data og registreringspraksis. Ein bør: Verifisere Odda sin aktivitet i verksemds rapporten som ligg i styringsportalen, og avstemme med DIPS-rapportar for å avklare om det er slik at Helse Fonna/Odda sjukehus går glipp av store inntekter. Verifisere organisasjonsoppsettet i DIPS med RESH struktur (seksjon/fageining og avdeling/tenesteeining). Kartlegge registreringspraksis i DIPS med omsyn til avdeling, seksjon og lokalisering. Avstemme mot NPR-meldinga for Helse Fonna som er brukt i analyse av storbrukarar. Erfaringar frå prosjektgjennomføringa I arbeidet med prosjektet har det vore ulike interesser, til dels sterkt engasjement, og ulike erfaringar og arbeidsform. For eit prosjekt er det konstruktivt og utviklande med ulike innfallsvinklar og problemforståing, men det kan også vere krevjande dersom motsetningane blir store. I det utvida prosjektmandatet het det at «prosjektet blir utvida til å gjelde heile verksemda ved Odda sjukehus.» Arbeidsgruppa som blei sett ned for å sjå på akuttilbodet for innbyggarane i området til Odda sjukehus, fekk derfor m.a. i oppgåve å «vurdere ulike modellar for tilbodet, med og utan vidareføring av akuttilbodet i kirurgi ved Odda sjukehus». Fleirtalet i arbeidsgruppa ønska ikkje å utgreie denne oppgåva. Utgreiinga som går fram av prosjektrapporten, har sekretariatet utført basert på analysar og journalgjennomgang gjort for prosjektet. Arbeidsgruppa hadde i tillegg følgjande oppgåve: «Dimensjoneringa av og innhaldet i akuttilbodet i indremedisin må vurderast på grunnlag av analysar av pasientgrunnlag og forbruksmønster og journalgjennomgang av akuttinnleggingar.» Gruppa har ikkje drøfta problemstillingane. Det har heller ikkje sekretariatet. Dette heng delvis saman med knappe tidsfristar. Prosjektet har så langt som råd, forsøkt å balansere mellom dei ulike interessene. Ein har søkt å belyse ulike dilemma, vere opne om avvegingar som er gjort og synleggjort dei ulike synspunkta. 74

171 6. Vedlegg 1. Prosjektdirektiv 2. Samferdsel og vegdata 3. Forbruk av somatiske spesialisthelsetenester i Odda sjukehus sitt opptaksområde 4. Storbrukarar av spesialisthelsetenester i Odda-området. 5. Prehospitale tenester i Helse Fonna HF og i Odda sjukehusområde 6. Luftambulansetenesta 7. Journalgjennomgang Odda sjukehus, januar-desember Pasientstrøm traumepasientar Odda sjukehus, juli juni Rapport frå arbeidsgruppene «Ofte, mykje og nært» og «Samarbeid kommunar og Helse Fonna - somatikk, psykisk helsevern og rusbehandling» 10. Tilråding frå arbeidsgruppe «Dagkirurgisk tilbod ved Odda sjukehus» 11. Tilråding frå arbeidsgruppe «Akuttilbod for innbyggjarane i området til Odda sjukehus» 75

172 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Anne Randi Skirbekk SAKA GJELD: Kunngjering av val av styremedlemmer valt av og blant dei tilsette til styret i Helse Bergen HF STYRESAK: 19/17 O STYREMØTE: FORSLAG TIL VEDTAK Styret i Helse Bergen HF tek saka til orientering.

173 Kunngjering av val av styremedlemmer valt av og blant dei tilsette til styret i Helse Bergen HF Valstyre blei oppnemnd av styret i Helse Bergen HF i møte den 26. oktober 2016, og har hatt følgjande samansetting: Leiar: Bjørn Magne Grindheim Nestleiar: Eli Anne Moldeklev Medlem: Anne Randi Skirbekk Valstyret har fastsett valdagen til den 14. februar Valstyret har vedtatt at alle kunngjeringar om valet vil skje elektronisk. Dersom det blir fleirtalsval eller det kjem inn meir enn ei liste i samband med forholdstalsval, skal sjølve valet vere hemmeleg og skriftleg, og vil skje ved postsending slik som før. Dersom det berre kjem inn ei liste i samband med forholdstalsval, blir dei kandidatane som er føreslåtte på denne eine lista, valde utan at det blir gjennomført val. Frist for å komme med krav om forholdstalsval ble sett til 3. januar Valstyret mottok krav om forholdstalsval innan fristen frå Den norske legeforening, Fagforbundet og Norsk Sykepleierforbund. Frist for å komme med valliste var 24. januar Valstyret mottok ei felles liste frå Fagforbundet, Den norske legeforening og Norsk Sykepleierforbund. Lista var i samsvar med forskrifta og var motteke innan fristen. Valet er gjennomført i samsvar med gjeldande forskrift 10 siste ledd: «Dersom det bare fremkommer ett forslag til liste, er de som er foreslått på denne listen valgt i den rekkefølge de er foreslått. Dog gjelder 9 åttende ledd tilsvarende» Valresultat: Lister: Medlemmer Arvid Langeland, sjukepleiar, Voss sjukehus, føretakstillitsvald for Norsk Sjukepleiarforbund. Irene Hopsdal, hjelpepleiar, kvinneklinikken, føretakstillitsvald for Fagforbundet. Geir Arne Sunde, overlækjar, akuttmedisinsk avdeling/kirurgisk serviceklinikk, føretakstillitsvald for OF/Den norske legeforening. Karen-Anne Stordalen, intensivsjukepleiar, barneklinikken, vara-føretakstillitsvald for Norsk Sjukepleiarforbund. Varamedlemmar: Linda Karin Gangstøe, helsesekretær, laboratorieklinikken, vara -føretakstillitsvald for Fagforbundet. 2

174 Marianne Sæhle, psykiatrisk sjukepleiar, divisjon psykisk helsevern hovudtillitsvald for Norsk Sjukepleiarforbund. Christopher Elnan Kvistad, lækjar i spesialisering, føretakstillitsvald for YLF/Den norske legeforening. Aina Nærø Kristensen, overlækjar, radiologisk avdeling, vara-føretakstillitsvald for OF/Den norske legeforening. Bjame Terje Helgesen, vernepleiar, psykiatrisk akuttmottak, Divisjon psykisk helsevern, Fagforbundet. Vidar Lysne, sterilforsyningsteknikar, Voss sjukehus, Fagforbundet. Funksjonstida er to år, i samsvar med forskrifta 12. Ny periode startar i mars 2017, med styremøte og felles styreseminar for føretaksgruppa. Dersom eit styremedlem eller ein vararepresentant sluttar i føretaket, stoppar vervet. Medlem av styret har møteplikt med mindre vedkommande har lovleg forfall. Helseføretaka, Helse Vest IKT og Helse Vest RHF har samarbeidd om prosessen slik som avtalt på førehand. Valresultatet vil bli kunngjort på Helse Vest RHF sine nettsider saman med kunngjering om klagerett. Vedlegg: Protokoll frå valstyret Helse Vest RHF per 31. januar

175

176

177 STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Bergen HF DATO: SAKSHANDSAMAR: Clara Gram Gjesdal SAKA GJELD: Prosjekt for utforming av strategiplan STYRESAK: 20/17 O STYREMØTE: Forslag til vedtak: Styret i Helse Bergen tek framlegget om arbeidet med utarbeiding av strategi for til orientering.

178 Oppsummering Styret i Helse Bergen tok prosjektdirektivet for utarbeiding av ei strategisk plan for verksemda til orientering i styresak 102/16 A. Det blei understreka at styret ønska å vere involvert i prosessen ved å bli orientert om status og få høve til å komme med innspel i styremøta fram til strategien er ferdig. Prosjektgruppa har hatt fire møte og representantar frå kjernegruppa har vore på ei rekke av dei eksisterande møtepunkta i sjukehuset for å sikre brei involvering i leiing, blant medarbeidarar og pasientar. Fokuset har vore kartlegging av no-situasjonen og utfordringsbildet for sjukehuset. Kommentarar Prosjektgruppa har jobba med å kartlegge Haukeland universitetssjukehus sine utfordringar innanfor følgjande tema: 1. Pasientane si helseteneste 2. Fagleg prioritering, pasientsikkerheit, kvalitet og opplæring 3. Oppgåvedeling og samhandling 4. Bemanning, kompetanse og leiarskap 5. Forsking og innovasjon I utvida leiarmøte i dei ulike nivå 2-einingane har vi hatt særleg fokus på pasientane si helseteneste, der vi har bedt om at møtedeltakarane ser på avdelinga med pasientane sine auge. Vi har innleia møta med å peike på at helsetenesta blir utfordra av at vi blir fleire, andelen eldre aukar, og folk lever lengre med alvorleg sjukdom. Alle desse faktorane fører til eit auka behov for helsetenestar. Vidare må vi rekne med at dei økonomiske nedgangstidene ein ser elles i samfunnet, også vi påverke helsetenesta i form av mindre bevillingar. Oppsummeringa frå møta i nivå 2-einingane viser at vi har utfordringar knytt til: å utvikle pasientane sin helseteneste ved å ha pasientperspektivet innarbeida i alt vi gjer å gjere gode prioriteringar på alle nivå i sjukehuset å ha ei organisering som sikrar god oppgåvedeling og samhandling rundt pasientane sine behov å rekruttere og behalde kompetente og engasjerte medarbeidarar, og å vidareutvikle eit leiarskap som sikrar at medarbeidarane blir involvert å ha forsking og innovasjon som ei naturleg del av klinisk verksemd, og som medverkar til å utvikle sjukehuset fekk vi tilgang til eit utkast til Helse Vest sin verksemdstrategi Helse2035. Denne er presentert og diskutert i prosjektgruppa. Helse 2035 vert no send ut på høyring og drøfting med høyringsfrist 10. april og endeleg behandling i Helse Vest sitt styre i styremøte 11. mai Det er deretter varsla at Helse Vest vil utarbeide ein tiltaksplan.

179 Vi arbeider med å finne fram til kva som blir Helse Bergen sine viktigaste strategiske mål og tiltak i relasjon til denne overordna planen. Konklusjon Prosjektgruppa har kartlagt no-situasjonen og utfordringar i sjukehuset, og vil starte arbeidet med å sjå på overordna tiltak. Informasjon og involvering av medarbeidarar og samarbeidspartnarar i følgje plan.

180 SKRIV OG MELDINGAR 1. Årshjul for styret i Helse Bergen Protokoll frå styremøte i Helse Vest Høring, NOU 2016: 13 Samvittighetsfrihet i arbeidslivet 4. Brev frå Helse- og omsorgsdepartement - Vurdering av søknader om nasjonale tjenester 2017

181 Desember Styremøte Budsjett 2018 Årleg melding 2017 Årsmelding frå brukarutvalet 2017 Omdømmemåling November fellessamling/synfaring RHF-styret og styret i HB Status/planer for Helse Bergen HF Interne systemrevisjonar, revisjonsplan for kommande år Oktober RHF samling med Styret og AD i helseføretaka Styremøte/seminar Budsjett 2018 statsbudsjett Overordna risikostyring rapport 2. tertial Miljøstyringssystemet i føretaket (årleg) Lønsregulering for administrerande direktør Styret si eigenevaluering og (evaluering av adm. direktør 2017) September Styremøte Budsjett 2018 Bierverv Årshjul for styret i Helse Bergen 2017 November Oktober September August Styremøte Budsjett 2018 Møteplan for 2018 Tertialrapport på nasjonale kvalitetsindikatorar Desember August Januar Juli Juni Februar Juni Mars Mai April Styremøte Overordna risikostyring 2017 rapport 1. tertial Halvårleg rapportering på krav i styringsdokumentet Budsjett prosess Januar Styremøte Styremøte/seminar Rettssaker 2016 Årsmelding klinisk etikk komité 2016 Årleg gjennomgang av det samla risikobilete/årlig oppsummering av måloppnåelse på styringsmåla for føregåande år 2016 og overordna risikostyring i Helse Bergen for 2017 Februar Styremøte Årsmelding 2016 internkontroll for tryggare helsetenester Årleg gjennomgang av dotterselskap og selskap som Helse Bergen har eigardelar i Mars Middag 7. 3 og seminar felles med RHF Stavanger Styremøte/seminar Bergen Investeringsbudsjett 2017 Møteplan for nye styremedlem 2017 Ad si orientering: Styringsdokumentet 2017 Årsmelding og årsrekneskap for 2016 Årsoppgjersrevisjon for 2016 Årsmelding 2016 internkontroll for tryggare helsetenester April Styremøte/seminar Sandviken sjukehus Strategiarbeidet Interne systemrevisjonar, oppsummering for føregåande år 2016 Mai Styremøte/seminar Voss Sjukehus Langtidsbudsjettet

182 PROTOKOLL FRÅ STYREMØTE I HELSE VEST RHF STAD: HELSE VEST RHF, STAVANGER MØTETIDSPUNKT: 7. DESEMBER 2016 DELTAKARAR FRÅ STYRET Terje Vareberg Lise Reinertsen Tone B. Steinsvåg Gunnar Berge Olin Johanne Henden Bente Pilskog Tom Guldhav Lise Strømme Styreleiar Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem Medlem FORFALL FRÅ STYRET Ohene Aboagye DELTAKARAR FRÅ ADMINISTRASJONEN Herlof Nilssen, administrerande direktør Baard-Christian Schem, fagdirektør Per Karlsen, økonomi og finansdirektør Bente Aae, kommunikasjonsdirektør Ivar Eriksen, eigardirektør Hilde Christiansen, direktør medarbeidar, organisasjon og teknologi Torunn Nilsen, styresekretær Sak 126/16 Godkjenning av innkalling og dagsorden Styreleiar orienterte om at hovuddelen av styremøtet var ope for publikum og presse, men at møtet ville bli lukka i sak 149/16 Vurdering av administrerande direktør og regulering av lønn, jf. Helseføretakslova 26 a, 2. ledd nr. 2. Forfall: Ohene Aboagye hadde meldt forfall til styremøtet. Dokument som var ettersendt/delt ut i møtet: Styreleiar orienterte om at følgjande dokument var ettersendt/delt ut i møtet: Tidsplan for styremøtet (Delt ut i møtet) 1

183 Tilleggsnotat til styresak 130/16 Inntektsfordeling og resultatkrav (Ettersendt 6/12) Styresak 134/16 Prosjekt Stord sjukehus (Ettersendt 30/11) Oppdatert styresak 141/16 Ambulansedekning og responstider (Ettersendt 30/11) Styresak 147/16 Omdømmemåling (Ettersendt 30/11) Tilleggsnotat til styresak 143/16 Omdanning av Luftambulansetjenesten ANS og Pasientreiser ANS (Ettersendt 6/12) Til skriv og meldingar - Epost frå Marlene Sætervik til styret - Ambulansebåten i Askvoll kommune (Ettersendt 6/12) Oppdatert sak 128/16 - AD si orientering (Ettersendt 6/12) Lysark til AD si orientering pkt. 8 Kvinnslandutvalet (Ettersendt 6/12) Drøftingsprotokollar til sak 134, 135, 140 og 141 (Ettersendt 6/12) Til dagsorden: Styreleiar orienterte om at det var 6 nye punkt på AD si orientering: Pkt. 5 Helseplattformen Pkt. 6 Psykisk helsevern og bruk av tvang Pkt. 7 Døgn/dag rask avklaring Pkt. 8 Kvinnslandutvalet Pkt. 9 Radioaktivt avfall Pkt. 10 Ny styreleiar i Sjukehusapoteka Vest HF Saker til eventuelt : Følgjande saker var meldt til eventuelt: Revmatologi i Helse Vest (HN) Endringar i HF-styra (TV) Vedtak (samrøystes) Innkalling og dagsorden blei godkjent. Sak 127/16 Godkjenning av protokoll frå styremøte i Helse Vest RHF Vedtak (samrøystes) Styret godkjente og underteikna protokollen frå styremøte i Helse Vest RHF 2. november Sak 128/16 Administrerande direktør si orientering 1. Rapportering tilsynssaker Administrasjonen viste til utsendt notat. 2. Orientering om relevante lover, forskrifter og myndigheitskrav Administrasjonen viste til utsendt notat. 2

184 3. Oversikt over aktuelle høyringar Administrasjonen viste til utsendt notat. 4. «Den gyldne regel» statusrapportering Status i Helse Vest i forhold til «den gyldne regel», blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16 Tenestetilbodet innan psykisk helsevern. 5. Helseplattformen Styret blei orienterte om status i arbeidet med «Helseplattformen» i Helse Midt Norge. Ehelsestyret vil gjennomgå konsekvensar i forhold til - Ein innbyggjar ein journal. Det er også starta eit eiga utgreiingsprosjekt på Vestlandet. 6. Psykisk helsevern og bruk av tvang Status i Helse Vest i forhold til bruk av tvang innan psykisk helsevern, blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16 Tenestetilbodet innan psykisk helsevern. 7. Døgn/dag rask avklaring Administrasjonen orienterte om at det blir arbeidd med endringar i ISF finansiering for dagbehandling. 8. Kvinnslandutvalet Lysark frå Stener Kvinnsland sin presentasjon av Kvinnslandutvalet sin rapport var sendt ut til styret var sendt ut til styret. Høyringsuttale frå det enkelte HF vil bli styrebehandla i HF styra. Helse Vest RHF sin høyringsuttale vil bli behandla i RHF-styret i styremøtet i mars. 9. Radioaktivt avfall Helse Stavanger sitt PET senter blir sett i produksjon i mars I samband med dette blir det arbeidd med å få på plass forsyning av radiofarmika. Det er søkt til Legemiddelverket om Helse Bergen kan levere radiofarmika til Helse Stavanger frå sitt produksjonsanlegg i Bergen. Dette vil innebere transport av radioaktive legemidlar frå Bergen til Stavanger. Moglege løysingar blei diskutert. Styret tok saka til etterretning og gav administrerande direktør fullmakt til å effektuere nødvendige grep for å sikre forsyning til Helse Stavanger HF. 10. Ny styreleiar i Sjukehusapoteka Vest HF Arbeidsutvalet for val av nye HF-styre sine møte har føreslådd Trude Marit Risnes som ny styreleiar i Sjukehusapoteka Vest HF.. Styret gav sin tilslutning til at Trude Marit Risnes blir oppnemnd som ny styreleiar i Sjukehusapoteka Vest HF i føretaksmøte 7. desember

185 Vedtak (samrøystes) Styret tok meldingane til orientering. Sak 129/16 Rapportering frå verksemda per oktober 2016 Oppsummering Ventetidsutviklinga per oktober 2016 syner at dei gjennomsnittlege ventetidene for alle som starta behandling var 61 dagar, medan ventetida for dei som framleis venta ved utgangen av månaden var 52 dagar. Ventande pasientar utan prioritet finn ein no berre innan somatikken. Totalt var 0,5 prosent av dei som framleis venta ved utgangen av september pasientar utan prioritet (ned frå 0,7 % ved utgangen av september). Aktivitetsnivået innan den somatiske sektoren er høgare enn per oktober 2015 for poliklinisk behandling, og på eit litt lågare nivå for innlagde døgnpasientar. Talet genererte DRG-poeng er 0,6 % høgare enn i Aktivitetsnivået innan psykisk helsevern for barn syner ein svak vekst i talet genererte liggedøgn, og eit litt høgare poliklinisk aktivitetsnivå enn i Innan psykisk helsevern for vaksne er det vekst i talet utskrivne og høgare poliklinisk aktivitet. Prosentdelen fristbrot for behandla var 1,8 % i oktober Når det gjeld korridorpasientar har utviklinga vore positiv i sommar og haust, og dei samla tala for oktober 2016 er nok ein gang dei lågaste som er målt. Det samla talet på langtidsventande (1 år+) i regionen held seg og framleis på eit rimeleg lågt nivå, men steig litt siste månad. Delen epikrisar sendt innan 7 dagar var 82 % både innan somatikken og innan psykisk helsevern i oktober Per oktober 2016 var det samla sjukefråværet på 6,7 % og sjukemeldt fråvær på 5,6 %. Per oktober 2015 var det samla sjukefråværet på 7,0 % og sjukemeldt fråvær på 5,7 %. Samla sjukefråvær er 0,3 % lågare for oktober 2016 enn for oktober Det er mindre sjukefråværsdagar og moglege dagsverk i oktober 2016 enn oktober Relativt sett er det likevel ein god utvikling i sjukefråværet frå oktober 2015 til oktober Per oktober 2016 hadde 62,34 % av einingane i føretaksgruppa eit totalt sjukefråvær under 5,5 %, og 63,62 % av einingane hadde eit sjukemeldt fråvær under 4,5 %. Sidan desember 2010 har medarbeidarar fått høgare stillingsprosent i Helse Vest. Samanlikna med desember 2010 har fleire medarbeidarar fått 100 % stilling og har fått høgare stillingsprosent. Ved utgangen av oktober 2016 er den korrigerte gjennomsnittlege stillingsprosenten 89,48 %. Det økonomiske resultatet i oktober er kr 0,7 mill., som er kr 33,4 mill. lågare enn budsjettert. Akkumulert resultat er kr 601,4 mill. som er kr 103,9 mill. betre enn budsjettert. Føretaksgruppa leverer ei samla prognose som er kr 321 mill. høgare enn resultatkravet. Helse Stavanger har eit akkumulert budsjettavvik på tilnærma kr 63 mill. og eit faktisk resultat etter oktober månad på 3,6 mill. kr. Det er også negativt budsjettavvik i oktober. Helse Stavanger fortsetter sitt arbeid med å implementere nye tiltak og følgje opp eksisterande tiltak for å redusere budsjettavviket. Det blir vist til kapittel 6.3 omstilling for nærare omtale av tiltaka. 4

186 Helse Førde har dei siste månadane hatt ei negativ resultatutvikling. I oktober har føretaket eit budsjettavvik på kr 5,1 mill. Hittil utgjer akkumulert budsjettavvik kr 19,2 mill. Hovudårsaka til avviket er lågare aktivitet enn budsjettert. For å sikre ei positiv resultatutvikling er det viktig at føretaket tar nødvendige grep for å tilpasse verksemda i tråd med gjeldande aktivitetsnivå. Samla investeringar per oktober er på kr 1,326 mrd. Dette utgjer om lag 78,2 % av budsjettert investeringsnivå i Samla sett er likviditetssituasjonen med noverande driftskredittramme vurdert å vere tilfredsstillande. Den gyldne regel» statusrapportering Status i Helse Vest i forhold til «den gyldne regel», blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16 Tenestetilbodet innan psykisk helsevern. Psykisk helsevern og bruk av tvang Status i Helse Vest i forhold til bruk av tvang innan psykisk helsevern, blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16 Tenestetilbodet innan psykisk helsevern. Vedtak (samrøystes) Styret tok rapporteringa frå verksemda per 31. oktober 2016 til etterretning. Sak 130/16 Inntektsfordeling og resultatkrav 2017 Oppsummering Styret i Helse Vest behandla i møte den 20/ sak 074/16 B Førebels inntektsfordeling 2017 og førebels resultatkrav Førebels inntektsfordeling blei vedtatt allereie før sommaren for å gi helseføretaka eit best mogleg grunnlag for arbeidet med budsjett- og omstillingsprosessane. St.prp. nr.1 ( ) forslag til statsbudsjett 2017 blei lagt fram den 6. oktober Stortinget vil i desember vedta statsbudsjettet. Administrerande direktør legg hermed fram forslag til endeleg inntektsfordeling 2017 og resultatkrav 2017 med basis i forslag til statsbudsjett og budsjettavtale i Stortinget. Helseføretaka skal i løpet av desember vedta sine budsjett for Sak om konsernbudsjett 2017 vil bli lagt fram for styret i februarmøtet Nytt notat til saka var lagt ut til styret 6. desember. I dette notatet ble det gjort greie konsekvensane av at regjeringa i saman med sine samarbeidspartnare har kommen fram til ein budsjettavtale som inneber endringar i forhold til forslag statsbudsjett. Den største endringa inneber at avbyråkratiserings- og effektivitetsreforma blir auka frå eit trekk på 0,5% til 0,8%. Dette inneber eit samla auka trekk for spesialisthelsetenesta på om lag kr 427 mill. For Helse Vest inneber dette vel 80 mill. kroner. Trekket blir gjort både i basisramma og på dei aktivitetsbasert inntektene. Trekket i basisramma til Helse Vest utgjer kr. 57,2 mill. 5

187 I tillegg er det føreslått følgjande endringar i løyvinga: - Auka tilskot til medisinske undersøkingar på barnehusa finansert av dei regionale helseføretaka. Samla løyving kr 13,2 mill. og for Helse Vest utgjer dette kr 2,5 mill. - Vidareutvikling Avansert heimesjukehus for barn. Midla er rette inn mot Stavanger Universitetssjukehus, barnepalliasjon. Midla er fordelt til Helse Stavanger. Administrerande direktør tilrår følgjande handtering av budsjettavtalen: - Reduksjonen i ISF inntektene blir fordelt i tråd med overslagsløyvinga på DRG poeng - Reduksjonen i basisramma på kr 57,2 mill. blir dekt inn gjennom at kr 42,2 mill. blir trekt i ramma til helseføretaka og kr 15 mill. gjennom ein reduksjon i reserven, - Tilskot til vidareutvikling avansert heimesjukehus for barn blir fordelt til Helse Stavanger - Tilskot til medisinske undersøkingar på barnehusa blir førebels haldt tilbake i RHF og fordelt seinare Med basis i dei endringar som er skissert gjennom regjeringa si budsjettavtale, og med atterhald for vidare behandling av budsjett i Stortinget, tilrådde administrerande direktør justert vedtak i saka. Styret peika på at det er krevjande å effektivisere ytterlegare samstundes med auka kostnadar til nye medikament utan at det går ut over aktiviteten. Styret ønskja å komme tilbake til ein brei prioriteringsdiskusjon og vurdering av om det er aktivitet spesialisthelsetenesta skal prioritere ned/ikkje skal drive med lenger. Styret la også vekt på at HMS og pasienttryggleik vil vere viktige satsingsområde også framover. Vedtak (samrøystes) 1. Styret vedtok fordeling av inntektsramme 2017 for helseføretaka. Detaljert bestilling for dei enkelte helseføretaka blir lagt i styringsdokument for Inntektsramma 2017 fordelt pr. helseføretak: INNTEKTSFORDELING 2017 Helse Stavanger Helse Fonna Helse Bergen Helse Førde Helse Vest RHF SUM SUM, ISF SUM, basisramme fordelt etter modell Kvalitetsbasert finansiering SUM, basisramme fordelt utanfor modell *) Øyremerkte midlar i bestillinga frå HOD (skal rapporterast på): SUM, inntekt 2017 fordelt frå RHF

188 2. Administrerande direktør får fullmakt til å foreta endringar og eventuelle korrigeringar innanfor den samla ramma. Administrerande direktør får og fullmakt til å fordele på helseføretaka og private ideelle, budsjettpostar som står med samlebeløp i Helse Vest RHF. 3. Resultatkrav for 2017 blir som følgjer: Endelig Helse Helse Helse Helse Sjukehus- Helse Vest Helse Vest inntektsfordeling Stavanger Fonna Bergen Førde apoteka vest IKT RHF TOTAL Resultatkrav Endelege investeringsrammer for helseføretaka blir fastlagt i sak om Konsernbudsjett 2017 i styremøte i februar Sak 131/16 Risikovurdering i Helse Vest per 2. tertial 2016 Oppsummering Risikovurderingane ved 2. tertial 2016 viser at dei aller fleste av dei identifiserte risikoelementa ligg i gul eller grøn sone, og at risikoreduserande tiltak er sett i verk. Hovudinntrykket er at risikonivået for dei felles risikostyringsmåla og dei verksemdspesifikke måla ligg på eit akseptabelt og handterleg nivå, og at føretaka jobbar godt med sine risikoutfordringar. Vedtak (samrøystes) 1. Styret tok saka til orientering, og la til grunn at helseføretaka aktivt følgjer opp arbeidet med risikovurderingane. 2. Styret la til grunn at helseføretaka spesielt følgjer opp og rapporterer til styra på tiltak knytt til risikoelement som fell i raud sone fram til risikoen er redusert. Sak 132/16 Felles risikostyringsmål for 2017 Oppsummering Styresaka føreslår fire felles styringsmål med delmål for sjukehusføretaka for Styringsmåla er definerte med utgangspunkt i m.a. Program for pasienttryggleik i Helse Vest, krav i føretaksprotokoll og oppdragsdokument , med tilleggsdokument om mellom anna reduserte ventetider for behandling og diagnostikk. I tillegg har ein sett på styresak 107/15 om variasjon i ventetider og fristbrot, og lagt til grunn styret i Helse Vest sitt ønskje om eit HMS-mål knytt til tryggleik for tilsette (protokoll frå styremøte 4. februar 2015, sak 009/15), styresak om HMS-arbeid og den vedtekne HMS-strategien for føretaksgruppa i Helse Vest (sak 105/15). 7

189 Utover dette ønskjer administrerande direktør i Helse Vest å foreslå eit fjerde risikostyringsmål om «den gylne regel», som seier at sjukehusa skal prioritere arbeidet med rus og psykisk helse høgare enn somatikk, då det ikkje har vore tilstrekkeleg måloppnåing på denne regelen. Dette i tråd med klare føringar frå vår statsråd. Styret peika på at styringsmål 3 om HMS, også bør gjelde for Sjukehusapoteka Vest HF og Helse Vest IKT AS. Vedtak (samrøystes) Styret slutta seg til styringsmåla med delmål for risikostyring i Helse Vest for 2017, med den presiseringa som blei gitt i møtet. Sak 133/16 Innspel til statsbudsjettet for 2018 Oppsummering Dei regionale helseføretaka blir kvart år bedt om å gi innspel til komande statsbudsjett. I 2016 er det bedt om innspel til statsbudsjettet for Det er i samarbeid mellom dei regionale helseføretaka gjort ei vurdering av aktivitetsbehovet i 2018 som underlag for innspel til statsbudsjettet for Det er stipulert behov for ein vekst på 1,9 % for somatikk, 2,3 % for psykisk helsevern for vaksne, 2,0 % for psykisk helsevern for barn unge, og 2,6 % for rusområdet (TSB). Det inneber vekst knytt til både framskriving av folketalet (demografi) og andre endringar (realvekst). I tillegg er nokre enkelttema kommentert. Innspelet går fram av vedlagte forslag til brev til Helse- og omsorgsdepartementet. Vedtak (samrøstes) Styret gir innspel til statsbudsjettet for 2018 i tråd med vedlagte forslag til brev til Helse- og omsorgsdepartementet. Prosjekt Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ) Det var gjennomført drøftingar med KTV/KHVO. 8

190 Oppsummering Prosjektet for Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ) leverte sluttrapport før sommaren Rapporten var på brei høyring fram til slutten av september, og det kom inn ni høyringssvar. Styret i Helse Fonna behandla saka 27. oktober. Rapporten og høyringsuttalene blir no lagt fram for styret i Helse Vest. Det blir her gjort greie for tilrådingane i rapporten og det blir gitt ein oversikt over høyringssvara. Alle tilrådingane i sluttrapporten heng nøye saman, og må sjåast på som ein heilskapleg løysing. Dersom denne føresetnaden fell bort, vil ein måtte sjå på funksjonsdeling og leiingsmodell på nytt. Det blir lagt særleg vekt på at sjukehusa i Helse Fonna skal fungere i eit forpliktande nettverk, og at føretaket skal samarbeide med kommunane og sikre eit heilskapleg og trygt tilbod til befolkninga. Styret peika på at for å nå målet om ein felles kultur i heile Helse Fonna med felles fagleg utvikling og felles fagprosedyrar for alle tre sjukehusa, krevjast det godt samspel mellom medarbeidarar og leiing på alle nivå. Ein føresetnad for den tilrådde vidareføringa av akuttfunksjonane ved Stord sjukehus, vil såleis vere at tilrådingane om kulturbygging og felles fag- og kvalitetsutvikling på tvers av dei tre sjukehusa i Helse Fonna, blir følgt opp og kjem på plass. Styret viste også til at dei store regionale IKT-satsingane skal sikre effektiv og trygg utveksling av pasientinformasjon mellom einingane i spesialisthelsetenesta. Dette legg grunnlaget for betre samarbeid og nettverk på tvers av einingar. Alle sjukehusa skal bidra aktivt i utviklingsog implementeringsarbeidet knytt til IKT-satsingane. Vedtak (samrøystes) 1. Styret i Helse Vest slutta seg til tilrådingane i sluttrapporten frå prosjekt om Stord sjukehus i lys av føringane i Nasjonal helse- og sjukehusplan ( ). 2. Styret i Helse Vest ber Helse Fonna om å realisere tilrådingane og ba om statusrapport for oppfølginga etter eit år. Sak 135/16 Tenestetilbodet innan psykisk helsevern Det var gjennomført drøftingar med KTV/KHVO. 9

191 Oppsummering Det er i saka gitt ein oversikt over mål og sentrale føringar for utvikling av tenestetilbodet innan psykisk helsevern, korleis tenestene er organisert, datakjelder for vurdering av aktivitet og sentrale problemstillingar og utfordringar. Sentrale problemstillingar er: korleis og i kva grad er tenestene lagt til rette for god tilgjenge og tidleg hjelp i kva grad tenestene kan ytast nært, også ambulant om pasientane får utgreiing og behandling i tråd med beste kunnskap, eit samanhengande og godt planlagt forløp og med m.a. minst mogeleg bruk av tvang medverkar pasientane og får dei informasjon som grunnlag for gode samval følgjer informasjon pasientane og blir det samarbeid om overgangar korleis kan vi få gode mål på behandlingsresultat Det er gjort ein vurdering av situasjonen sett opp mot mål og føringar og føreslått tiltak på føljande område: 1. Tilgjenge og tidleg hjelp 2. Oppgåvefordeling og nære tenester 3. Kvalitet på tenestene 4. Tvangsbruk 5. Standardisering og pakkeforløp 6. Arbeid med variasjon og ulikskap 7. Medverknad brukarperspektivet 8. Gode overgangar Utfordringar og tiltak må nyttast i dialogen med helseføretaka og dei private ideelle verksemdene og i samband med revidering av den regionale planen. Nokon av tiltaka er det naturleg å gjennomføre lokalt/regionalt, og nokon av tiltaka er det naturleg å gjennomføre i ein nasjonal samanheng. Styret hadde følgjande innspel til det vidare arbeidet: Kultur og haldingsarbeid med hos medarbeidarar på alle nivå vil vere viktig drivarar for å lukkast med endringar innan psykisk helsevern. Neste styresak om psykisk helsevern bør innleiingsvis gjere greie for måla for tenesta, og tiltak for å nå måla. Eit av hovudmåla bør vere auka livslengde for psykisk sjuke og personar med rusproblem. For å lukkast med dette bør det vere større integrasjon mellom somatikk og psykisk helsevern, og ein må også ha fokus på somatisk liding hos personar med psykisk 10

192 sjukdom. Samhandling mellom somatikk og psykisk helsevern vil bli særleg viktig i forhold til dei sjukaste pasientane, det medfører ein kulturendring i pasientbehandlinga. Rolla til kontrollkommisjonen og korleis det rapporterast bør også omtalast i neste løypemelding til styret. Pakkeforløp og standardisering av arbeidsprosessar innan psykisk helsevern blir viktig framover. Det same gjer effektivitet og produktivitet, og å minske variasjon, lære av kvarandre Det er behov for å sjå på utviklinga i talet på årsverk sett opp i mot talet på konsultasjonar i helseføretaka, DPS, hos private og hos avtalespesialistar, og gjere ei vurdering av om vi bruker vi ressursane rett. Når det gjeld kvalitetsmål innan psykisk helsevern, bør ein sjå til Sverige, som har etablert kvalitetsmål. Det bør vurderast om talet på reinnleggingar skal vere eit kvalitetsmål innan psykisk helsevern. Samhandling mellom kommune og spesialisthelseteneste, eit saumlaust behandlingstilbod og at pasienten opplever at det er ei dør inn til tenestene, vil bli avgjerande framover. Dette inneber og overføring av kunnskap mellom tenestenivå. Det må forventast at også vikarar får opplæring i TERMA/TMA. Organiseringa og bruk av vikarar som skal utføre oppgåver innanfor psykisk helsevern bør gåast igjennom i kvart av helseføretaka. Ein bør i større grad knytte vikarar til bemanningssentra i helseføretaka, eventuelt etablere faste vikarpoolar som har tilstrekkeleg god opplæring. Det må vere ein klar ambisjon om at vikarar får tilstrekkeleg opplæring før dei går inn i aktuelle vakter. Den gyldne regel» statusrapportering Status i Helse Vest i forhold til «den gyldne regel», blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16. Styret ønska månadleg rapportering på «den gyldne regel». Psykisk helsevern og bruk av tvang Status i Helse Vest i forhold til bruk av tvang innan psykisk helsevern, blei gjennomgått i presentasjonen til sak 135/16. Styret ønskja auka fokus på å redusere tvangsbruk, og månadleg rapportering på bruk av tvang innan psykisk helsevern, med kommentarar og tiltak ved avvik. Det må også sikrast opplæring for alle, inkludert vikarar, som jobbar innan psykisk helsevern. Styret peika på viktigheita av openheit, korrekt journalføring, og at kollegavurdering kan vere eit godt tiltak å lære av kvarandre. 11

193 Styret peika på at denne pasientgruppa har 20 år lågare forventa levetid enn den øvrige befolkninga. Gjennomgangen av tenestetilbodet innan psykisk helsevern i regionen, må ha som mål å yte betre tenester som gjer betre resultat for denne pasientgruppa. Dette handlar truleg meir om å gjere ting rett, enn å auke ressursinnsatsen til psykisk helsevern. Vedtak (samrøystes) 1. Styret legg til grunn at tenestetilbodet innan psykisk helsevern blir utvikla med utgangspunkt i dei utfordringane, føringane og tiltak som er trekt fram i saka. 2. Styret ber om ei oppfølgjande sak våren Forslag til revidert plan for psykisk helsevern blir lagt fram hausten 2017 Sak 136/16 Avtalespesialistordninga i Helse Vest organisering, fagutvikling, samhandling og kapasitet Oppsummering Styret i Helse Vest behandla i februar 2012 sak 34/12 B rapport frå internrevisjonen om avtalespesialistane. Styret vedtok å slutte seg til tilrådingane i revisjonsrapporten Oppfølging av private avtalespesialistar i Helse Vest. Styret bad administrasjonen følgje opp tilrådingane som kom fram i rapporten, og bad om å bli halde orientert om arbeidet. I desember 2012 behandla styret sak 132/12 B Oppfølging av avtalespesialistar i Helse Vest. I saka blei det mellom anna understreka at: Det er sett i gang eit arbeid for å sjå på dei utfordringane som internrevisjonen peiker på. Målet med arbeidet er å identifisere gode og gjennomførbare tiltak som sikrar god ressursutnytting og betre integrering av avtalespesialistane inn mot spesialisthelsetenesta. Vidare ønskjer Helse Vest å sikre gode pasientforløp der pasientane sine rettar blir ivaretekne på ein god måte. I dette arbeidet ser ein også på utfordringar knytt til dei måla som Helse Vest ønskjer å oppnå. Styret bad om å bli orientert om det vidare arbeidet med avtalespesialistane. I juni 2014 blei styret orientert om status i arbeidet med vidareutvikling av avtalespesialistordninga, sak 77/14. Her blei det gitt ei orientering om private avtalespesialistar i Helse Vest og status i arbeidet med vidareutvikling av ordninga. I utgangspunkt er det vanskeleg for administrerande direktør på dette stadiet å vere tydeleg på om Helse Vest bør gå for ein vesentleg auke av nye avtalespesialister. Det er mange spørmål som må utgreiast og svarast ut, og det vil truleg vere behov for å gjennomføre eit regionalt arbeid knytt til dette. 12

194 Arbeidet må og ta høgde for at det ikkje er like behov i alle helseføretaka, slik at det nok må gjerast ulike vurderingar knytt til dei ulike helseføretaka og opptaksområda. Finansiering av avtalespesialistane blir tatt av ramma til helseføretaka etter gjeldande finansieringsmodell. Administrerande direktør er usikker på om alle høyringsinstansane er kjent med dette. Ein bør såleis ha ein grundig gjennomgang av konsekvensane ved å auke tal avtalespesialister og der igjennom redusere den økonomiske ramma til helseføretaka. Integrasjon og samarbeid mellom avtalespesialistane og helseføretaka er i dag for dårleg. Det er behov for å sikre at avtalespesialistane arbeider vesentleg tettare med helseføretaka, for å sikre god og rett prioritering og gode pasientforløp. Avtalespesialistane bør framover i langt større grad bidra saman med helseføretaka for å løyse oppdraget gitt frå helse og omsorgsdepartementet. Helse Vest har så langt vore tydeleg på at ein ønskjer å gå mot heile avtaleheimlar, og ikkje delte stillingar slik det historisk har vore og som to av helseføretaka ønskjer. Dersom ein skal vurdere dette på nytt, må ein greie ut konsekvensane med delte stillingar, og kva føringar/vilkår som skal ev. leggjast til grunn dersom ein skulle ønsk å endre dette. Når det gjeld oppretting av nye avtalar, står det Helse Vest fritt til å stille dei vilkår ein måtte ønska. Det vil sjølvsagt vere naturleg at dei nye rammeavtalane blir hensyntatt i denne vurderinga. Når det gjeld eksisterande avtalar med avtalespesialistane, er ein avhengig av å nytte dei nye rammeavtalane og handlingsrommet som desse avtalane gir. I eit regionalt arbeid er det viktig m.a. å få avklart: Kva som skal vere innhaldet i ein samarbeidsavtale med helseføretaka, der ein m.a. må sjå på prioritering av pasientar, bruk av felles venteliste, ansvar for fristbrot, rapportering m.m. Felles vurderingseining mellom avtalespesialistane og DPS-a/klinikkane, der ein m.a. må avklare vurdering av pasientane sine rettigheiter Korleis skal ein sikre at pasientinformasjon er tilgjengeleg i heile pasientforløpet Korleis sikre eit samanhengande ikt system Korleis sikre fagleg utvikling og vedlikehald av kompetanse hos avtalespesialistane Korleis sikre at avtalespesialistane blir samlokalisert for m.a. å sikre fagleg fellesskap Avklare behov for nye avtalespesialister, og vurdere dei ulike behova som helseføretaka ha Geografisk plassering av avtalespesialistane 13

195 Det er naturleg at dette arbeidet startar opp tidleg i 2017, med sikte på leveranse før sommaren Styret hadde følgjande innspel til det vidare arbeidet: Samordning av IKT-system vil vere avgjerande for å sikre gode pakkeforløp og tettare samarbeid mellom avtalespesialistar og sjukehusa. Ny rammeavtale mellom RHF-a og Den Norske Legeforening blei inngått med verknad frå 1. januar Rammeavtalen har tydelege og forpliktande rettigheiter og pliktar for begge partar. Det er eit stort handlingsrom for å sikre god oppgåvedeling og aktivitet mellom avtalespesialistane og aktiviteten i helseføretaka. Styret peika på at ein også må ha fokus på å betre samhandlinga mellom psykologar, avtalespesialistar i psykiatri og DPS. Bistillingar styret svært skeptiske Det er store forskjellar mellom helseføretaka i regionen på talet på avtalespesialistar i opptaksområdet. Ved oppretting av nye avtaleheimlar bør ein vere bevisst på ein viss geografisk utjamning. Ventetid hos avtalespesialistar bør også kartleggjast i det vidare arbeidet. Styret ønskja å vidareføret prinsippet om at avtalespesialistar som hovudregel skal vere 100 % stillingar. Vedtak (samrøystes) Styret i Helse Vest gav sin tilslutning til dei vurderingane som er gjort i saka, og ber om at ein arbeider vidare i tråd med den framdrift som er vist i saka. Styret ber om at innspel og kommentarar frå styret blir tatt med i det vidare arbeidet. Sak 137/16 Samarbeidsorgan mellom Helse Vest RHF og utdanningsinstitusjonane Oppsummering Helse Vest har i dag to samarbeidsorgan med utdanningsinstitusjonane i regionen. Det er eit samarbeidsorgan med de to universiteta og eit med høgskulane (inkludert Universitet i Stavanger som sitt i begge organa). Samarbeidsorganet med universiteta har hatt stor vekt på forsking og fordeling av forskingsmidlar. Samarbeidsorganet med høgskulane har jobba med å fremme helsefagleg forsking men mest behandla saker knytt til utdanning og praksisopplæring. Dagens organisering inneber eit skilje mellom medisin og anna helsefag og eit skilje mellom utdanningstype, universitet eller høgskule. 14

196 Med bakgrunn i revidert instruks til styret i Helse Vest om samarbeidet med universitet og høgskular blir det her gjort ein ny vurdering av korleis samarbeidet med utdanningsinstitusjonane bør organiserast. Det blir vurdert om det bør vere eit eller to samarbeidsorgan og korleis samansetting bør vere. Organiseringa bør ikkje lenger ta utgangspunkt i utdanningstype (universitet eller høgskule) eller eit skilje mellom medisin og anna helsefag. Ei løysing kan då vere eit felles samarbeidsorgan med oppgåver knytt til både forsking og utdanning kor universiteta og høgskulane deltek. Alternativt kan det fortsatt vere to samarbeidsorgan, eit for forsking og innovasjon og eit for utdanning men kor universiteta og høgskulane deltek i begge. Det blir her tilrådd etablert to samarbeidsorgan, eit for forsking og innovasjon og eit for utdanning men kor universiteta og høgskulane deltek i begge. Vedtak (samrøystes) Med bakgrunn i revidert instruks til styret i Helse Vest om samarbeidet med universitet og høgskular fatta styret følgjande vedtak om samarbeidsorgan: 1. Det blir oppretta to samarbeidsorgan, eit om forsking og innovasjon og eit om utdanning. 2. Universitet og høgskular deltek i begge organa som får følgjande samansetning: Samarbeidsorgan for forsking og innovasjon: 5 frå Helse Vest RHF/helseføretaka 5 frå utdanningsinstitusjonane fordelt med 3 frå UiB, 1 frå høgskulane og 1 frå UiS Samarbeidsorgan for utdanning: 6 frå Helse Vest RHF og helseføretaka, samt dei private ideelle 6 frå utdanningsinstitusjonane fordelt med 2 frå UiB,2 frå høgskulane og 2 frå UiS 3. Dei nye samarbeidsorgana blir etablert frå Det blir etablert eit felles sekretariat for samarbeidsorgana i Helse Vest. 15

197 Sak 138/16 Internrevisjonsrapport Forvalting av tilskotsordningar i Helse Vest Oppsummering Føremålet med revisjonen har vore å kartlegge og vurdere om helseføretaka har etablert tilstrekkelig styring og kontroll med tildeling og oppfølging i sine tilskotsordningar. Dei aktuelle tilskotsordningane er i all hovudsak administrert av Helse Vest RHF, med eit begrensa tillegg i Helse Bergen HF. Revisjonen har difor omfatta desse einingane. Helse Vest RHF si forvaltning av ordninga med tilskot til brukarorganisasjonane er i hovudsak tilfredsstillande. Rutinane for - og gjennomføringa av - tildelingsprosessen bør likevel i større grad dokumenterast skriftleg. Internrevisjonen vil gi ei tilbakemelding til revisjonsutvalet om oppfølginga i RHF-et når det er gått ei tid. Det vil venteleg skje på forsommaren Tilbakemelding til styret vil bli gitt i årsrapport. Vedtak (samrøystes) Styret sluttar seg til tilrådingane i rapporten og ber om å bli orientert om det vidare arbeidet med oppfølging av dei tiltak som føretaka set i verk. Sak 139/16 Administrasjonen si oppfølging av internrevisjonsrapport om forvalting av tilskotsordningar i Helse Vest Oppsummering Internrevisjonen har i hovudsak vurdert ordninga som tilfredsstillande men peikar på at tildelingsprosessen i større grad bør vere dokumentert skriftleg. Tilrådingane frå revisjonen blir foreslått følgt opp ved at det blir laga ein prosedyre kor dei ulike momenta som revisjonen løftar fram blir dokumentert. Det er laga ein handlingsplan for dette. Vedtak (samrøystes) Styret tar administrasjonen sine kommentarar til internrevisjonsrapporten om forvalting av tilskotsordningar i Helse Vest til orientering, og ber om at tiltaka som vist i saka blir gjennomført. Sak 140/16 Regional innovasjonsstrategi Det var gjennomført drøftingar med KTV/KHVO. 16

198 Oppsummering Innovasjonsstrategien er utarbeidd basert på nasjonale føringar, spesielt arbeidet med HelseOmsorg21, der det også er lagt fram ein tiltaksplan. Innovasjonsstrategien bygger også på det arbeidet som er gjort med ny verksemdstrategi for Helse Vest, Helse2030. Innovasjonsstrategien skal vere eit virkemiddel for å nå felles mål for innovasjon, dette vere seg både nasjonale mål, regionale mål og mål i det enkelte føretaket. Det er peika ut fire strategiske satsingsområde: Psykisk helse og rusbehandling Personar med kroniske og samansette sjukdomar Kvalitet i behandlinga Effektiv ressursbruk Vidare er det definert fem strategiske verkemiddel for å understøtte områda: Auka brukarmedverknad Kultur for innovasjon og implementering IT og helsedata som regionalt fortrinn Organisering og samhandling Innovative anskaffingar og næringsutvikling Konserntillitsvalde og konsernhovudverneombod hadde drøfta innovasjonsstrategien og hadde følgjande forslag til endringar, som styret slutta seg til: Kap. 1 Samandrag: Mobilisering av pasientar og pårørande som endringsagentar vil kunne utgjere ein viktig drivkraft for fornying og forbetring dersom spesialisthelsetenesta evnar å legge til rette for dette. Kap. 2.1 Helsevesenet skal legge til rette for og bidra til utvikling av produkt, tenester og løysingar som gjer auka effektivitet og kvalitet. I arbeidet med strategien har ein utarbeida ein rapport som går gjennom delar av utfordringsbilete i statistikk og tal, denne kan lastast ned her. (legg inn lenke) Kap Psykiske lidingar er ei stor årsak til sjukdom verda over. (Resten av setninga utgår) Konsekvensen er betydelege kostnadar for individ, arbeidsgjevarar og for samfunnet elles, gjennom ein meir utfordrande kvardag, lågare yrkesdeltaking og større fare for fattigdom. Den underliggande forståing som mellom anna ligg til grunn for utvikling av tenestetilbodet til psykisk sjuke er at ein psykisk liding sjeldan kjem akutt. Den utviklar seg over tid og det er mogeleg gjennom tidleg hjelp å unngå alvorlegare utvikling. Kap Dette er pasientar som gjennom lengre tid, oftast gjennom mange år, treng ei rekke tenester både på sjukehus og i kommunehelsetenesta (stryk resten av setninga). 17

199 Kap Forsking og innovasjon er ein føresetnad for at norske sjukehus skal vere i stand til å vurdere ny kunnskap (stryk resten av setninga). Kap Det er naudsynt å stimulere til innovasjon innan nye arbeidsformer, meir bruk av (stryk frivillig) ambulering, tverrfaglege team og teknologiske løysingar som telemedisin, e-konsultasjonar og digitalisering. Kap Brukarar er personar som mottek tenester direkte eller vert rørde av tenester som pårørande eller barn (stryk resten av setninga). Kap3.3.3 Sjølv om Noreg har kome lengre enn mange andre land i digitalisering og bruk av IKT i helse- og omsorgssektoren, opplever helsepersonell at IKT-systema ikkje alltid støtter godt nok opp under arbeidsprosessane i sjukehusa. Kap3.3.3 Å utvikle brukarvennlege helsetenester startar med å designe gode brukaropplevingar, både for pasientar, pårørande og for tilsette. I Helse Vest har ein eigen IKT-eining og satsing på IKT-system er prioritert, men det etterlysast betre brukskvalitet, design og meir heilskaplege brukaropplevingar. Kap Aktuelle tiltak: Innkjøp som betre svarer på Helse Vest sine behov gjennom innovative offentlege anskaffingar gjennom å utvikle vedteken kategoristruktur, etablere møteplass og dialog mellom Sykehusinnkjøp HF og TTO-ar om leverandørmarknaden, systematisk marknadsvurdering og prosjektutvikling. Vedtak (samrøystes) Styret i Helse Vest RHF slutta seg til Regional innovasjonsstrategi , med dei innspela som kom i møtet. Revidering av strategien i perioden kan bli aktuelt ved behov. Sak 141/16 Ambulansedekning og responstider i Helse Vest Det var gjennomført drøftingar med KTV/KHVO. Oppsummering Det er ikkje etablert nasjonale krav til responstid for ambulansetenesta, men Stortinget vedtok i 2000 følgjande rettleiande responstider for akuttoppdrag: Tid frå 113-oppringning til ambulanse er på hendelsesstad skal vere innan 12 minuttar (tettbygde strøk) eller innan 25 minuttar (grisgrendte strøk) i minst 90 prosent av oppdraga. I denne saka gir vi ei oversikt som viser responstid per kommune. Det er ei fylkesvis oversikt basert på tal frå Helsenorge.no, og innhaldet er levert av Helsedirektoratet, Norsk Pasientregister. 18

200 I Helse Vest når ein ikkje målet frå rettleiande responstider at ambulansen skal vere framme på hendelsesstaden innan 12 minuttar i 90 prosent av dei akutte hendingane i byar og tettstader. Heller ikkje målet om at ambulansen skal vera framme på hendelsesstaden innan 90 prosent av hendingane innan 25 minuttar i grisgrendt strøk. I tettbygd strøk var ambulansen framme på hendelsesstaden innan 12 minuttar i 72 prosent av hendingane på regionalt nivå (heile landet 72 %) i 1. tertial I grisgrendte strøk var ambulansen framme på hendelsestaden innan 25 minuttar i 77 prosent av hendingane i Helse Vest (heile landet 81 %). Full måloppnåing av indikatoren for responstid er nært knytt til ei kost / nytte vurdering. Samla for Helse Vest må vi legge til grunn betydelege kostnader i 2017 kroner ved innføring av absolutte responstidskrav. Det er ikkje gjort ei ny brei kostnadsanalyse, men Helse Førde har gjort ein ny gjennomgang og estimerer ein kostnadsvekst på ca. 80 millionar kroner ved gjennomføring av absolutte responstids krav i tråd med dei rettleiande kravet som er vedtatt av Stortinget. Ordninga med akutthjelpar er forankra i akuttforskrifta, og skal kome i tillegg til eller i vente på at personell frå kommune eller spesialisthelsetenesta kan yte akuttmedisinsk hjelp. Ordninga er godt etablert i Helse Vest, og erfaringane er svært gode. Konserntillitsvalde og konsernhovudverneombod hadde drøfta styresaka og hadde følgjande kommentar, som styret slutta seg til: Det er svært viktig at konsekvensar av eventuell innføring av nye krav til responstid blir klargjort. Det vil vere heilt nødvendig å gjere greie for konsekvensar dette kan få for andre viktige prioriteringar innanfor tenestetilbod med vidare. Ein bør sjå nærare på moglegheita for ein framtidsretta og ny organisering av forflyttingsoppdrag til og frå sjukehusa, der ein ikkje har behov for full prehospital kompetanse og nytte av ambulanseteneste. Dette bør inngå som del av gjennomgangen av plan for prehospitale tenester, der ein ser på ny oppgåvedeling og organisering av forflyttingstenester. Som del av forslaget om vidare oppfølging av reponstida, bør ein også vurdere om ny organisering av forflyttingstenester kan bidra til raskare responstid, for på den måten å oppnå eventuelle krav i tråd med nasjonale føringar. Vedtak (samrøystes) 1. Helse Vest sin samla plan for prehospitale tenester frå 2008, bør reviderast i tråd med nasjonale føringar. Arbeidet bør starte så snart som råd i Helse Vest RHF vil arbeide systematisk for at tid frå 113-oppringning til ambulanse er på hendelsesstad skal vere nærast mogleg 12 minuttar (tettbygde strøk) eller 25 minuttar (grisgrendte strøk) i minst 90 prosent av oppdraga. 19

201 Sak 142/16 Sal av tomt på Stord Oppsummering Helse Fonna HF ønskjer å selje tomt i Pilehagen på Stord. Tomta er utskild frå hovudeigedomen til Stord sjukehus gnr. 27, bnr. 86. Føretaket har ikkje behov, eller planar for tomta og tilrår sal. Vedtak (samrøystes) 1. Styret slutta seg til sal av tomt gnr. 27, bnr. 869 i Stord kommune. 2. Styret føreset at eigedomen blir lagt ut på den opne marknaden. 3. Det blir gjennomført føretaksmøte i Helse Fonna HF for endeleg godkjenning av sal av eigedomen. Sak 143/16 Omdanning av Luftambulansetjenesten ANS og Pasientreiser ANS fra ansvarlig selskap (ANS) til helseforetak (HF) Saka var felles for alle 4 RHF og difor ikkje skriven på nynorsk. Oppsummering Saken fremmes på bakgrunn av styresak 103/15 Styring av de regionale helseforetakenes felles eide selskaper der det ble besluttet å vurdere spørsmålet om omdanning av Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS og Helseforetakenes senter for pasientreiser ANS, fra ansvarlig selskap (ANS) til helseforetak (HF). På samme måte som for ovennevnte styresak fremmes foreliggende sak likelydende for de fire RHF-styrene. Vurderingsgrunnlaget omfatter utredninger fra de to selskapene. Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS anfører bl.a. at en omdanning kan skje uten store konsekvenser for driften av selskapet og at det gir anledning til å forenkle selskapets navn. Helseforetakenes senter for Pasientreiser ANS uttrykker bl.a. at helseforetak organisasjonsform som vil tydeliggjøre at selskapet er en del av spesialisttjenesten og at endringen vil være positiv for selskapets mulighet for å løse sine oppgaver og videreutvikle pasientreiseområdet. Saken er behandlet i det interregionale AD-møtet 14. november. Det anbefales at Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS og Helseforetakenes senter for pasientreiser ANS, omdannes fra ansvarlig selskap (ANS) til helseforetak (HF) med virkning fra Det anbefales videre at Helseforetakenes senter for pasientreiser ANS endrer navn til Pasientreiser HF og at Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS endrer navn til Luftambulansetjenesten HF fra samme tidspunkt. Nytt notat til saka var lagt ut til styret 6. desember. 20

202 I dette notatet ble det gjort greie for følgende forhold: Drøftinger med tillitsvalgte i selskapene Prosedyre for omdanning fra ANS til HF Forholdet til helseforetakslovens 30 Forslag til nytt vedtak i saken Vedtak (samrøystes) 1. Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS og Helseforetakenes senter for pasientreiser ANS omdannes fra ansvarlig selskap (ANS) til helseforetak (HF). 2. Stiftelsesdokumenter for de to selskapene forelegges styret tidlig i Helseforetakenes senter for pasientreiser ANS skal ved omdanning til helseforetak endre navn til Pasientreiser HF. 4. Helseforetakenes nasjonale luftambulansetjeneste ANS skal ved omdanning til helseforetak endre navn til Luftambulansetjenesten HF Sak 144/16 Orientering om Riksrevisjonen sin kontroll med forvaltning av statlege selskap for 2015 Oppsummering Riksrevisjonen overleverte den 8. november 2016 sin rapport om kontroll med forvaltninga av statlege selskap for Riksrevisjonen har på to punkt funne grunnlag for merknader til statsrådens forvaltning av staten sine interesser under Helse- og omsorgsdepartementet. Det eine punktet er knytt til meldekultur og handtering av avviksmeldingar. Styret i Helse Vest RHF behandla i sak 46/16 rapport frå internrevisjonen om handtering av uønska hendingar og i sak 47/16 administrasjonen sine kommentarar og oppfølgingstiltak relatert til rapporten. Riksrevisjonen sine funn og tilrådingar knytt til uønska hendingar høyrer naturleg heime i det pågåande utviklingsarbeide i Helse Vest for å styrke meldekulturen, jf. dei tiltaka som er lista opp i sak 47/16. Vedtak (samrøystes) Styret tok saka til orientering. Sak 145/16 Pasientreiser utan rekvisisjon - gjennomføring av prosessar ved innføring av ny løysing «Mine pasientreiser» Oppsummering I styresak 063/16, 4. mai 2016, blei det gjort greie for arbeidet med å tilpasse føretaka sin organisasjon for pasientreiser som ei følgje av det nasjonale prosjektet «Mine pasientreiser», og styret bad om å bli orientert om prosessar og handtering av tilsette på eit seinare 21

203 tidspunkt. Denne saka gjer greie for korleis omstillinga er gjennomført og korleis forholda til dei berørte tilsette er løyst. Lokale omstillingsdokument legg rammene for omstillingsprosessar i føretaka, og er retningslinjer som hjelper leiarar, verneombod og tillitsvalde med å gjennomføre endringsprosessar på ein god måte. Ved å følgje omstillingsdokumentet sikrar ein interessene til føretaket, medarbeidarane og arbeidsmiljøet. I tillegg er det ei sjekkliste som sikrar at gjeldande lov og avtaleverk blir følgt. Omstillinga er gjennomført på ein god måte utan protokollføringar som signaliserer ueinigheit mellom arbeidsgjevar og arbeidstakar. Pasientreiser i Helse Førde vil vere i omstilling fram til verksemdoverdraging til Pasientreiser ANS. Vedtak (samrøystes) Styret tok gjennomgangen av prosessar og handtering av berørte tilsette i omstillinga av pasientreiser utan rekvisisjon til orientering. Sak 146/16 Protokoll frå møte i revisjonsutvalet Oppsummering Revisjonsutvalet i Helse Vest RHF hadde møte 17. juni Styret blir orientert om revisjonsutvalet sitt fortløpande arbeid gjennom protokollane. Denne protokollen vart godkjent av utvalet 1. november Vedtak (samrøystes) Styret tok protokollen frå møte i revisjonsutvalet til orientering. Sak 147/16 Oppsummering omdømme 2016 Oppsummering Resultata frå omdømmemålinga 2016 viser at Helse Vest har klart å oppretthalde dei gode resultata frå Innbyggarane på Vestlandet gir Helse Vest spesielt gode tilbakemeldingar når det gjeld resultatmåla knytt til tilfredsheit med det samla sjukehustilbodet der dei bur, tiltru til at dei får den behandlinga dei treng og inntrykket av det nærmaste sjukehuset. Som resultata i 2014 og 2015 viste, seier også denne målinga at innbyggarane sitt inntrykk av det nærmaste sjukehuset er betre enn vurderinga av kva omdømme eller rykte dei trur sjukehuset har. 22

204 Resultata kan brytast ned på føretaksnivå og må gjennomgåande reknast som gode. Det har vore ein tendens til at dei største føretaka gjer det best, mens dei minste har scorar jamt over noko dårlegare. Dette gjeld i stor grad også i 2016 målinga, men vi ser at Helse Førde held fram dei gode resultata frå 2015 og viser resultat som er på linje med dei største føretaka på mange område. Helse Fonna heng framleis litt etter og har fleire forbetringsområde for å komme opp på nivå med dei andre føretaka. Innbyggarane opplevde ikkje i særskilt grad at sjukehusa på Vestlandet lever opp til visjonen om å fremme helse og livskvalitet. Ei årsak kan vere at det er ein differanse i assosiasjonen ein har til sjukehus og visjonen. Innbyggarane på Vestlandet har eit relativt dårlig inntrykk av ventetider, sjølv om inntrykket er betra samanlikna med 2014 og Denne oppfatninga er likevel ikkje ein drivar som verkar inn på omdømme direkte. Vedtak (samrøystes) Styret tok resultata av omdømmemålinga 2016 til orientering. Sak 149/16 Eventuelt Revmatologi i Helse Vest (HN) Styret blei orienterte om den pågåande utgreiinga innan revmatologi i Helse Vest og moglege konsekvensar for framtidig funksjonsdeling. Den medisinske utviklinga har ført til ein vesentleg omlegging frå døgn til dag og redusert behov for kirurgisk aktivitet. Endringar i HF-styra (TV) Styreleiar oppsummerte frå arbeidsutvalet for val av nye HF-styre sine møte. Skriv og meldingar Følgjande skriv og meldingar var sendt ut til styret: Skriv 01 - Brev frå Helse Vest RHF til HOD, dagsett Rapportering pr. september 2016 Skriv 02 - Brev frå Helse Vest RHF til Bergen kommune, dagsett Oppsigelse av avtale vedrørande drift av Bergen legevakt Skriv 03 - Møtereferat - Regionalt brukarutval Skriv 04 - Epost frå Marlene Sætervik til styret i Helse Vest RHF - Ambulansebåten i Askvoll kommune

205 Lukka del: Sak 149/16 blei behandla i lukka møte jf. Helseføretakslova 26 a, 2. ledd nr. 2 Sak 149/16 Vurdering av administrerande direktør og regulering av lønn Oppsummering Etter helseføretakslova 29 skal styret føre tilsyn med administrerande direktør. Ein del av denne oppgåva vil vere å evaluere det arbeidet administrerande direktør gjer og hans utøving av rolla som dagleg leiar for det regionale helseføretaket. Det høyrer til styret å fastsette lønn til administrerande direktør, jf. Helseføretakslova 36. Vurdering av administrerande direktør var gjennomført på elektronisk skjema og det blei gitt utfyllande kommentarar i møtet. Vedtak (samrøystes) Administrerande direktør si lønn blei regulert opp med 2,4 % med verknad frå 1. januar Styret sin eigenevaluering 2016 Styret si eigenevaluering var gjennomført som ein elektronisk spørjeundersøking. Styret sin gjennomgang og dialog om resultatet av spørjeundersøkinga blei gjennomført i lukka møte i etterkant av styremøtet. Oppsummering frå styret si eigenevaluering blir oversendt Helse- og omsorgsdepartementet. 24

206 Torunn Nilsen Terje Vareberg Styreleiar Lise Reinertsen Nestleiar Sett: Ohene Aboagye Medlem Gunnar Berge Medlem Tone Berentsen Steinsvåg Medlem Olin Johanne Henden Medlem Bente Sissel Pilskog Medlem Lise Karin Strømme Medlem Tom Guldhav Medlem 25

207 26