Prosjektbeskrivelse Skogshødnstigen Attraksjon og naturoppleving. Skogshødnstigen Attraksjon og naturoppleving?

Transkript

1 Skogshødnstigen Attraksjon og naturoppleving? Godkjent i Hemsedal Kommunestyre

2 Innhaldsliste Innhaldsliste... 2 Bakgrunn... 3 Prosjektorganisering... 3 Om turmålet Skogshødn... 4 Dagens bruk og tilstand... 5 Aktuelle tiltak... 6 Kva skal Skogshødnstigen vere? Økonomi... 13

3 Bakgrunn Hemsedal kommunestyre vedtok den i sak 64/14 Stig- og løypeplan for Hemsedal Planen får status som kommunal temaplan og vert revidert i Planens visjon er: FRILUFTSLIV TIL GLEDE OG LIVSLYST DU ER EIN GJEST I NATUREN! I dette ligg det at all bruk av naturen skal vere berekraftig og slik sett vere tilpassa toleevna kva gjeld slitasje og sårbarheit. Stig- og løypeplanen har eit handlingsprogram som skal verte rullert årleg i samband med økonomiplanarbeidet. I tabell 9, tiltak turstigar, er Skogshødnstigen saman med stigen til Geiteberget trukke fram som tiltaksområde grunna omfattande slitasje. I 2015 skal det verte utarbeida ein prosjektbeskrivelse som tek inn over seg vurdering og prosjektering av tiltak, samt fastsetting av framdriftsplan for det vidare arbeidet. Fristen for utarbeiding av prosjektbeskrivelsen har sidan vorte utsatt til Prosjektorganisering I Stig og løypeplanen for Hemsedal er hovudansvaret for vedlikehaldstiltaka retta mot turmål i TOPP 20 konseptet lagt til Hemsedal Turisttrafikklag (HTTL). Dette ansvaret er sidan vorte flytta til Hemsedal Utmarksservice (HUS). Denne planperioda er det Skogshødnstigen (og stigen til Geiteberget) dette gjeld. Sjølv om HUS har hovudansvaret for å utarbeide eit prosjekt som skal synleggjere omfang, kostnader og framdrift, så vil Hemsedal kommune aktivt bistå i arbeidet. I dette arbeidet bør sjølvsagt også grunneigarane delta, samt HTTL. Prosjektgruppa vert dermed samansett av følgjande personar (forslag): HUS v/ dagleg leiar Ole Nils Ålrust (leiar) HTTL v/ Anneli Wøllo Grunneigarar v/ representant for sameiget; Signe Lise Jordheim Hemsedal kommune v/ miljøvernrådgjevar Jørn Magne Forland Ressursperson for prosjektgruppa vert Petter Braaten, tilsett i SNO Geilo Prosjektgruppa må saman avklare sentrale problemstillingar som vert reist i prosjektbeskrivelsen, godkjenne budsjett for planlagde tiltak og fastsette framdriftsplan.

4 Om turmålet Skogshødn Figur 1. Turstigen til Skogshødn slik den framkjem i kartet. Merk at det også er fleire stigar som leier til topps. Historikk Stigen til Skogshødn har vore merka og skilta i ei årrekkje, uvisst når fyrste gong. Men den var skilta i 1989, før den vart ein del av Topp 6 programmet til HTTL. Stigen har etter den gang vorte vedlikehalde, dog i litt varierande grad. I 2006 vart den skilta på nytt med grøne treskilt, etter den nye standarden med piktogram for gradering m.m. (som ein av dei første stigane som vart skilta etter den nye standarden i Noreg). Frå 2006 har også toppnål og skilt fått ny staving Skogshødn, etter at O-gruppas Hemsedalskart la om til namn på kart etter kva turmål lokalt vart kalla (Det står fortsatt Skogshorn på statens kartverk). Skogshødn vart, som nemnt over, ein del av TOPP-systemet til HTTL fyrste gong i Sidan vart TOPP 6 utvida til TOPP 10 i 1991 og til TOPP 20 i Frå 2006 vart det lagt ut loggbøker i postkasser på alle toppane for å kunne registrere talet på besøkande. Besøkstal I løpet av sommar og haust 2015 har 3457 skrive seg inn i boka på toppen, medan 290 skreiv seg inn vinterstid. Frå 2009 til 2014 har HTTL ca registrerte i toppturbøkene for Skogshødn var det færrast registrerte med ca og i 2011 var det flest registrerte med drygt 4 000, i snitt blir det ca registreringer/år i Totalt var det ca gjester som skrev seg i toppboka i 2014 av totalt gjester som skreiv seg i toppturbøker rundt omkring i Hemsedal var toppåret, med flest registrerte i toppturbøker, med nærmare registreringar totalt. I tillegg kjem alle som ikkje skriv

5 seg inn i toppturbøkene. Ein kan anta at over halvparten av dei som er på toppen ikkje skriv seg inn. Turgåarar i alle aldre besøker Skogshødn, men ikkje så mange av dei aller yngste då desse vert anbefala å starte med toppar med enklare gradering, som grøn og blå. Det er spesielt nordmenn på ferie i Hemsedal som ynskjer å gå turen. Statistikken for 2014 viser ca. 850 barn og vaksne og ca. 350 av disse var internasjonale gjester. Dagens bruk og tilstand Som nemnt over vart det registrert nær 4000 besøkande på Skogshødn i 2015, og i tillegg kjem dei som ikkje registrerer seg i toppturbøkene eller som ikkje går heilt til topps. Fyrste del av stigen er dessutan også stig for dei som ynskjer å ta seg vidare innover på Kjølen, til Hundsemvatn og Lægeret. For det meste dreier det seg om fotturistar, men det er også syklistar og ridande som nytter stignettet. Slitasje: Sjølv om det er definert ein hovudstig på kartet så går det fleire trasear innover mot sjølve oppstigninga til fjellet. Felles er at dei alle inneheld parti med mykje slitasje, dog har hovudstigen mest spor og slitasje. Der vatnet i tillegg får renne, vaskar den med seg grus og småstein, og utvider stigen einskilte stadar til å vere reine bekkefar. Der stigen går flatt er slitasjen ubetydeleg, men den aukar i takt med terrengets helling. I våte parti (over myrer) er slitasjen svært omfattande. Når terrenget skiftar frå vegetasjonsdekke til kun å omfatta stein og ur vert det meir krevjande å bevege seg, og fleire vil nok oppleve å miste kontroll dersom underlaget er glatt/vått. Lause stein vil også einskilte kunne oppleva som utrygt. Skilting og merking: Eksisterande skilting og merking er ikkje tilfredsstillande. Det er til dømes fleire små stigkryss der besøkande ikkje får vite kor den eine eller andre retninga leier. Skjøtsel: Stigen går fleire stader gjennom tett vegetasjon i form av vierkratt/ og eller einer/fjellbjørk. Vegetasjon på båe sider av stigen er positivt iform av at det hindrar uønska utviding av stigtraseen. Men, det er også negativt der det tar bort utsikt og gjer det vanskeleg å ta seg fram. Ein viss skjøtsel i einskilte parti må difor til. Parkering: Alle som har Skogshødn som turmål kan mot betaling parkere på eigen p-plass ved Trefta. Det er grunn til å tru at dersom fleire tiltak vert igangsatt så vil det også verte langt fleire besøkande turistar (Dette er erfaringa til prosjektet med Prestholtstigen der dagens p- kapasitet er sprengt). I tillegg er det dei som nyttar fyrste del av stigen for å komme inn til Hundsemvatn og områda der i kring.

6 Aktuelle tiltak Alle tiltak er det også synt til med nummer i tiltakskartet som ligg vedlagt. 1.Renner for å leie vatn vekk frå stigen (tiltak ) I dei nedre delane av stigen er dette eit svært aktuelt tiltak som vil redusere erosjon og slitasje fleire stader. Det er også eit rimelegare tiltak enn å steinsette stigen. Ei renne må ha same helning som stigen og gå på skrå ut fartsretninga. Renna vert bygd med flate stein på 3 sider. I aktuell strekning for slike tiltak kan det vere meter mellom kvar renne. Figur 2. Egna stdd for renne. Figur 3. Eksempel på bygging av renne. Foto: Petter Braaten, SNO.

7 2. Steinsetting av stigen (tiltak ) Der stigen er bratt nok, og slitasje/erosjon eit kommande eller eksisterande problem, vil steinsetting vere løysinga for å motverke ytterlegare erosjon og slitasje. Det er mange slike strekningar langs stigen og kostnaden er høg med slike tiltak (ca kr meteren). Bredde på stigen må vere så brei at 2 personar kan møtast og gå forbi kvarandre utan problem, om lag 1,2 meter. Figur 4. Høgaktuelt område for steinsetting. Figur 5. Eksempel på steinsatt stig. Foto: Petter Braaten, SNO Geilo. 3. Tydelig skilting av hovedstig (tiltak ) Dette tiltaket er truleg det mest kostnadseffektive tiltaket for å motverke ytterlegare slitasje i området, spesielt på stigar utanfor definert og tenkt hovudstig. All erfaring syner at god skilting og merking leier nær 100 % av dei besøkande der det er ønska at dei skal gå. Tiltaket må sjåast i samanheng med omlegging stigen i visse område, sjå neste tiltak.

8 Figur 6. Eit av svært få skilt mot toppen. Her burde det stått km-avstand til toppen. 4. Omlegging av stigtrase (tiltak 4.01) I dei nedre delane av stigen (sjå kart under) tek det av ein stig frå hovudstigen, og som gjev ein alternativ nedkomst (ved grustaket). Denne stigtraseen følgjer ein liten åsrygg (tørt parti) og vil vere langt meir robust enn opphaveleg hovudstig. Ein annan fordel med å legge om stigen er at det vert meir utsyn, då det er meir ope og fritt for buskas her (sjå figur 8). Det er eit bratt parti i denne stigen som med fordel kan verte steinlagt. Figur 7. Mørkegrøn trase markerer ny hovudtrase. Lysegrøn markerer eksisterande hovudtrase.

9 Figur 8. Stig på tørr grunn. Ingen slitasje her. 5. Steinlegging av våte parti (tiltak ) Fleire stader midtvegs i stigen er det svært vått på grunn av opne sig og myrområde. Eit botemiddel her vil vere å legge stein i skrittavstand. Dette er også eit effektivt tiltak mot å utvide stigtraseen. Erfaringsmessig er det svært krevjande å gjere dette, då stein ofte vert sittande fast på gal stad. Derfor vert helikopter ofte nytta i dette arbeidet. Figur 9. Fuktig parti midtvegs er veldig utsatt for erosjon. 6. Tydeleggjering av stigtrase (tiltak 6.01) Ved foten av Skogshødn, der det byrjar å verte bratt, har stigen ei breidde på 5 meter fleire stader. For å smalne inn stigen og for å motverke ytterlegare erosjon og slitasje er det

10 mogeleg å definere stigtraseen ved å fjerne lause stein (NB: ikkje faste) der ein ynskjer denne skal gå. Figur 10. Stigen er unaturleg brei og bør smalast inn. 7. Utgraving av småstein for legging i sving (tiltak 7.01) Mot toppen endrar landskap og vegetasjon seg vesentleg. Frå å vere fastmark med lyng og diverse grasvekstar vert underlaget lausare, og det vekslar mellom små og store stein i og kring stigtraseen. For fleire turgåarar vil dette kunne opplevast som utrygt, spesielt når underlaget er sleipt og vått i tillegg. Eit mogeleg tiltak fleire stader er å grave ut småsteinen for vidare å legge dette ut i sving (sjå eksempelet frå Prestholtstigen, figur 12). Stigen vert då mindre bratt, og underlaget jamnare. Figur 11. Siste del av toppen byr på utfordringar.

11 Figur 12. Stigen går i sving. Foto: Petter Braaten, SNO Geilo. 8. Skjøtsel (tiltak 8.01): I dei nedre delane av stigen er det trong for skjøtsel av attgrodd sidevegetasjon. Dette er viktig for utsynet. I seg sjølv er det viktig med eksisterande vegetasjon på båe sider av stigtraseen, då dette er med på å motverke erosjon. Figur 13. Busk og kratt treng skjøtsel. 9. Ny hovedadkomst til stigen og p-plass (tiltak 9.01) Ved grustaket, nokre hundre meter frå hovudvegen, startar stigen. Her bør det sjåast på om det også bør verte parkeringsmogelegheiter på sikt. Nytt startpunkt (i samsvar til omlegging av stigen, sjå tiltak 4) må det verte lagt til rette for. Her vert det særskilt viktig med god skilting og merking.

12 Figur 14. Nytt startpunkt for stigen til Skogshødn. Kva skal Skogshødnstigen vere? Skogshødn er eit landemerke og den mest kjente og besøkte fjelltoppen i Hemsedal. Toppen er svært synleg, spesielt fordi den markerer overgangen frå vill fjellnatur til dei meir slake landskapsformasjonane i Gol og Nord-Aurdal. Skal ein tur til topps gje ei god oppleving (opplevast som trygt), innby til eit møte med naturkvalitetar og samtidig vere med å skape lokal verdiskaping bør Hemsedal kommune gå vidare med prosjektbeskrivinga og gjennomføre fleire av tiltaka som er skissert. Utifrå det som gjer at langt fleire kan få ei god oppleving langs turen, utan å nødvendigvis nå heit til topps, bør følgjande prioriterast (forslag): - Utbedre våte parti midtvegs slik at det ikkje er naudsynt å gå turen i gummistøvlar eller med høge fjellsko. - Omlegging av stigen i dei nedre delane, slik at utsynet vert betre og slitasjen redusert - Betre skilting og merking av den stigen me ynskjer skal verte nytta. - Steinlegging av parti i øvre del, gjerne i kombinasjon med utgraving av småstein for legging i sving. Dette tiltaket vil vere svært synleg og vil kunne ha ein «magneteffekt» på turistane og vere eit mål i seg sjølv. - Bygging av renner for å leie vekk vatn frå stigen i dei nedre delane.

13 Økonomi Forlag til budsjett (tal er henta frå Prestholtstigen-prosjektet) Fase 1: I fase 1 bør fokuset vere å gjere dei tiltaka som har størst kost-nytte effekt og som vil vere mogeleg på trass av at det per dags dato ikkje er satt av økonomiske midlar. Tiltaka innanfor skilting (tiltak ) og skjøtsel (tiltak 8.01) er relativt rimelege, og vil gje brukarane av stigen ei betre oppleving. I tillegg vil omlegging av stigen redusere slitasje og gje betre utsyn. Ein kan også her vurdere om arbeidskraft skal verte nytta til å tydeleggjere stigens breidde midtvegs der denne har vorte unaturleg brei. Kostnader skilting og merking: Tiltak retningsskilt i samsvar med merkehandboka, Tiltak pilskilt i samsvar med merkehandboka, Arbeid, maksimalt 7,5 timar Kostnader skjøtsel Tiltak 8.01 Maksimalt 15 timar Kostnader fjerning av lause stein midtvegs Tiltak 6.01 Maksimalt 15 timar a kr 500 = kr a kr 250 = 750 kr a kr 400 = kr a kr 400 = kr a kr 400 = kr Kostnader omlegging av stig: Tiltak 9.01 Ingen kostnad, berre betre skilting (sjå tiltak 3.01 og 3.02) Sum fase kr Fase 2: I denne fasa bør tiltak innanfor steinsetting av blaute parti (tiltak ) og rennebygging (tiltak ) verte satt i verk. Dersom stigen vert lagt om frå starten fell tiltak 1.01 og 1.02 vekk. Tiltak 1.03 og 1.04 står då att. Når det gjeld steinsetting av våte parti så er fyrste prioritert å få gjort noko med partiet før stigningane tek til, sjå tiltak Dersom stigen ikkje skal verte lagt om etter ca. 1 km vil også tiltak 5.01 vere aktuelt. I tillegg bør det også i fase 2 verte vurdert om visse nedre parti av stigen skal verte steinlagt med trappetrinn. Tiltak 2.01 inngår, medan tiltak 2.02 går ut ved omlegging av stig frå starten. Kostnader rennebygging, ved bruk av Sherpa: Tiltak 1.01 Bygging av 2 renner a kr = kr Tiltak 1.02 Bygging av 3 renner a kr = kr Tiltak 1.03 Bygging av 2 renner a kr = kr Tiltak 1.04 Bygging av 2 renner a kr = kr Sum renner kr

14 Kostnader steinsetting av våte parti, ved bruk av helikopter og Sherpa. Tiltak 5.01 Strekningar på totalt ca. 20 meter (må verte kontrollmåla) a kr = kr Tiltak 5.02 Strekningar på totalt ca. 50 meter (må verte kontrollmåla) a kr = kr I tillegg kjem kostnad med stein. Sum steinsetting av våte parti kr Kostnaden med steinsetting av våte parti kan med stor sannsynlegheit verte rimelegare dersom stein vert frakta inn vha snøscooter/tråkkemaskin. Kostnader steinsetting av stig(trappetrinn) ved bruk av Sherpa. Tiltak 2.01 Strekning max. 15 meter a kr = kr Tiltak 2.02 Strekning max. 20 meter a kr = kr Tiltak 2.03 Strekning max. 10 meter a kr = kr I tillegg kjem kostnad med stein. Det er særs viktig at kvaliteten er god, det vil seie at stein er flat, cm tykk og veg ca. 500 kg. Sum steinsetting av stig, eksl. Steinkostnad kr Sum fase 2 (steinkostnad ikkje medrekna) kr Fase 3: Sjølve bygging av «Skogshødntrappa» vil vere krevje mykje ressursar då strekninga er lang og vil krevje mykje stein og arbeidsinnsats. I same omgang bør det verte gjort noko med legging av småstein i sving. Kostnader steinsetting av «Skogshødntrappa» (ved bruk av Sherpa) Tiltak 2.04 Strekning max. 200 meter a kr = kr I tillegg kjem kostnaden med stein. Rigg og drift dersom tenesta skal verte gjort av ein entreprenør Kostnader Utgraving av småstein for legging i sving Tiltak Strekning på maksimalt 50 meter tilsaman a kr = kr kr Kostnad opparbeiding av ny p-plass må verte sett på i samsvar med tiltak Det er førebels ikkje rekna på kostnad. Sum fase 3 (Steinkostnad ikkje medrekna) kr

15 Finansieringsplan(forslag) Fase I: Kostnad Fase 1 Bidragsytere: HUS kr kr Sum kr kr Fase II: Kostnad Fase 2 (eks kr steinkostnad) Bidragsytere: Hemsedal kommune kr (50 %) Sparebank kr (15 %) Gjensidigestiftelsen kr (15 %) Verdi dugnadsinnsats kr (10) Prosjektstøtte Buskerud fylkeskommune? Andre? Sum kr kr Fase III: Kostnad Fase 3 (eks. steinkostnad) Bidragsytere: Hemsedal kommune Næringsliv Buskerud fylkeskommune kr Sum kr kr Finansiering av fase III må verte avklara etter ei evaluering av fase I og II. Eit viktig punkt i finansieringsforslaget er også kostnaden med stein. Kommunen vil oppfordre entreprenørar til å kostnadsfritt levere stein, dersom mogeleg.

16 Prisliste Steinkostnad (viktig med god kvalitet, flate stein, cm tykk, ca 500 kg) 0-xx kr per kg Veldig vanskelig å si noe om pris. Steinlegging av stig_arbeid per meter (Sherpa, inkl. transport av stein) kr Bygging av renne for å leie vatn vekk frå stigen, per renne kr Rigg og drift, kun ved bruk av entreprenør kr Utgraving av småstein for legging i sving (øvre deler), per meter kr Steinlegging av våte partier, per meter inkl. helikopterbruk kr Skjøtsel av igjengrodd stig, pris avhenger av arbeidskraft. Kan også gjøres på dugnad. Revegetering av området rundt steinsatt sti. Pr. meter 500 kr Oppsett av nye skilt etter merkehåndboka sin standard, per skilt 500 kr Merkemaling etter merkehåndboka sin standard, 1 malingsspann 500 kr