HØYRING - FORSLAG TIL INNRETNING AV HAVBRUKSFONDET

Transkript

1 Saksutredning: HØYRING - FORSLAG TIL INNRETNING AV HAVBRUKSFONDET Trykte vedlegg: Utrykte vedlegg: 1. Bakgrunn: Havbruksnæringa har utvikla seg til å bli ei viktig næring for Noreg og for dei mange kommunane med oppdrettsverksemd langs kysten. Det blir i dag drive oppdrett av laks og aure i totalt 160 kystkommunar, der havbruksnæringa bidrar med aktivitet, sysselsetting og inntekter. Likevel opplever mange kommunar at dei får for lite igjen for å leggje til rette for næringa. Havbrukssnæringa har hatt ein sterk vekst over fleire tiår og berre sidan 2005 er produksjonen av laks og aure meir enn dobla. Regjeringa vil leggje til rette for vidare vekst i oppdrettsnæringa, der ein av føresetnadene er tilgang på tilstrekkeleg og eigna areal. I regjeringa si politiske plattform er det sagt at kommunar som stiller areal til rådighet for havbruksnæringa bør oppleve større positive ringverknader frå aktiviteten. Den politiske plattforma seier også at store delar av vederlaget for nye konsesjonar bør gå til berørte kommunar. I Meld.St.16 ( ) «Forutsigbar og miljømessig bærekraftig vekst i norsk lakse- og ørretoppdrett» (havbruksmeldinga) presenterer regjeringa eit nytt system for justering av kapasiteten i oppdrettsnæringa basert på miljøindikatorar, handlingsreglar og inndeling av kysten i produksjonsområder. Næringskomiteen har i si innstilling gått inn for at 80 prosent av vederlaget for tildeling av ny kapasitet skal fordelast til kommunal sektor, mens statens del skal vere 20 prosent. Vidare er regjeringa bedt om å opprette eit havbruksfond som skal sikre ei rimeleg fordeling av kommunal sektor sin del av vederlaget på alle fylkeskommunar og kommunar med oppdrettsverksemd. Nærings- og fiskeridepartementet har sendt forslag til innretning av havbruksfondet til høyring med frist til 18. februar Fylkesrådmannen har administrativt sendt uttalen til departementet innan fristen med opplysning om at endeleg vedtak vil bli ettersendt. 2. Problemstilling: Høyringa legg opp til at ein skal uttale seg om: Fordelingsnøkkel til kommunar Fordelingsnøkkel til fylkeskommunar Berekningsmetode Forvaltningsmetode

2 3. Saksopplysningar: Utdrag frå Næringskomiteen si innstilling av 8. juni 2015: «Komiteen mener en større andel av inntektene fra vederlag for nye konsesjoner og vekst på eksisterende skal tilfalle kommunene og fylkeskommunene som har oppdrettsvirksomhet. Komiteen peker på at dette er viktig for å stimulere kommunene til å stille egnede arealer til rådighet for oppdrettsnæringen. Komiteen mener kommuner og fylkeskommuner med oppdrettsvirksomhet skal få 80 prosent av inntektene fra både vederlag for nye konsesjoner, og vekst på eksisterende. De resterende 20 prosent tilfaller staten. Dette hjemles i akvakulturloven som et nytt ledd i bestemmelsen som i dag hjemler vederlag for tildeling av konsesjoner. Komiteen mener inntektene som skal tilfalle oppdrettskommunene skal fordeles gjennom et havbruksfond, og ber regjeringen, i forbindelse med statsbudsjettet for 2016, legge frem forslag om innretningen på et slikt fond. Komiteen ber videre regjeringen legge fram en drøftelse av ulike fordelingsnøkler, og legge fram den fordelingsnøkkelen den finner mest tjenlig for å sikre rimelig fordeling av fondet til alle kommuner og fylkeskommuner som har oppdrettsvirksomhet. Komiteen ber regjeringen involvere relevante aktører på området, i utarbeidelse av lovendring og forskrift(er).» Den endelige innrettinga av havbruksfondet skal leggast fram for Stortinget. Avgrensing og premissar Det er berre kommunar og fylkeskommunar med oppdrett av laks og aure i sine sjøareal som skal ha krav på ein del av havbruksfondet. Løyve til oppdrett av andre artar enn laks og aure blir løpande tildelt vederlagsfritt, og omfattast derfor ikkje av fondsløysinga. Det same gjeld andre typar løyve som for eksempel forskingsløyve og undervisingsløyve. Departementet ser det heller ikkje som naturleg at kommunar og fylkeskommunar med berre landbasert oppdrett av laks og aure skal ha krav på ein del av fondet. I havbruksmeldinga blir det lagt opp til å tildele løyve til landbasert oppdrett løpande og vederlagsfritt på lik linje som løyve til oppdrett av andre artar i sjø. Kapasitetsauke på 5 prosent på eksisterande løyve blir fordelt mellom stat og kommunal sektor, og vil ikkje inngå i havbruksfondet. Vederlaget for alle løyve som blir tildelt frå 1. januar 2016 skal fordelast med 80 prosent til kommunal sektor og 20 prosent til staten, der kommunal sektor sin del blir fordelt gjennom havbruksfondet. I havbruksmeldinga blir det lagt opp til å dele inn kysten i produksjonsområde der det blir etablert miljøindikatorar som skal gi grunnlag for å vurdere vekst i det enkelte produksjonsområde annakvart år. Eit spørsmål som reiser seg er derfor om det bør opprettast eit nasjonalt havbruksfond eller om det bør opprettast havbruksfond, eitt for kvart produksjonsområde. Eit anna alternativ er å opprette fylkesvise havbruksfond. Innretning av havbruksfondet

3 Fordelingsnøkkel mellom fylkeskommunar og kommunar. Stortinget har i si innstilling gått inn for at 80 prosent av vederlaget frå framtidig vekst skal tilfelle kommunar og fylkeskommunar, og føresette i si behandling ei fordeling med 20 prosent til staten, 10 prosent til fylkeskommunen og 70 prosent til kommunane. Det vil vere fornuftig å fordele inntektene frå framtidige kapasitetstildelingar på alle fylkeskommunar og kommunar som har oppdrettsverksemd, uavhengig om fylkeskommunen/kommunen ligg i eit område der kapasiteten på konsesjonsnivå blir auka, redusert eller blir halde uendra. Eit argument mot at kun kommunar i produksjonsområde som får vekst skal tilgodesjåast, er også at kommunar i produksjonsområde der kapasiteten blir halde uendra eller blir redusert på grunn av den biologiske situasjonen opplever større negative verknader av aktiviteten. Det er derfor gode grunnar til at alle kommunar bør få ein del av fondet. I område med ein mindre god biologisk situasjon kan det også vere større behov for klarering av nye og meir eigna lokalitetar for oppdrett, og kommunane bør derfor gis incentiv i den retning. Stortinget har også lagt til grunn at alle kommunar og fylkeskommunar med oppdrettsverksemd skal få ein del av fondet, ikkje berre kommunar og fylkeskommunar som legg til rette for nye lokalitetar. I havbruksmeldinga blir det beskreve eit system for kapasitetsjustering utan at det blir lagt opp til etablering av store oppdrettsfrie «branngater» (barrierar mot spreiing av parasittar og sjukdom mellom produksjonsområde). I forslaget frå Nærings- og Fiskeridepartementet tek ein sikte på å nytte naturlege branngater, vurderingar basert på modellering av smittespreiing, samt mindre, lokale justeringar i lokalitetsstrukturen. Etablering av branngater vil kunne føre til at enkelte lokalitetar blir permanent brakklagt. Vertskommunar for branngater vil såleis bidra til fellesskapet sitt beste, og bør bli tilgodesett med ein del av framtidige inntekter frå kapasitetsauke. Vi meiner at dette berre bør gjelde kommunar som basert på faglege vurderingar får ein del av sitt sjøareal omgjort til branngater. Fordelingsnøkkel mellom kommunar Nærings- og Fiskeridepartementet ønskjer å finne ein enkel fordelingsnøkkel som gir ei rimeleg fordeling på alle kommunar med oppdrettsverksemd, men som samstundes stimulerer til å legge til rette for nye og eigna areal. Departementet ser for seg følgjande aktuelle fordelingsnøklar: Lik fordeling mellom kommunane Klarert lokalitets-mtb (total lokalitetskapasitet) (MTB=Maksimalt Tilleten Biomasse) Fysisk arealbeslag Slaktevolum Regionråd som alternativ til fordeling fastsett av departementet. Departementet meiner at same fordeling som for kommunane også kan nyttast for fordeling mellom fylkeskommunane.

4 Utbetaling frå fondet, ulike modellar Utbetaling med ein gong Modellen inneber at kommunal sektor sin del av inntektene frå framtidige kapasitetstildelingar blir utbetalt med ein gong vederlag for auka kapasitet er innbetalt. Altså blir det full utbetaling i år 1 og ingen utbetaling i år 2. Gjeldande kommunar og fylkeskommunar vil kunne hauste renter av inntektene, spreie bruken av midlane over fleire år, eller sette midlane i arbeid med ein gong. Fast utbetaling Modellen inneber at det kvart år blir bestemt eit fast beløp som blir utbetalt frå fondet til fordeling blant kommunane. Dette medfører at størrelsen på dei samla utbetalingane frå fondet er konstante, og at kommunane sine inntekter, i den grad dei beheld same fordelingsnøkkel mellom periodar, får faste årlege inntekter. Prosentvis utbetaling Modellen inneber at ein fast del av midlane i fondet blir utbetalt årleg. Til forskjell frå modellen med fast utbetalingsbeløp vil størrelsen på utbetalingane variere med størrelsen på sjølve fondet, men sikrar samtidig ein mindre varierande størrelse på utbetalingane enn modellen med utbetaling med ein gong. Ved at berre ein del av midlane blir utbetalt vil ein sikre at havbruksfondet ikkje kan gå i minus. 4. Fylkesrådmannens vurderinger: Fordeling Fordelingsnøkkel til kommunar Det er ønskjeleg å finne ein enkel fordelingsnøkkel som gir ei rimelig fordeling på alle kommunar med oppdrettsverksemd av matfisk av laks og aure i sjøen, men som samstundes stimulerer til å legge til rette for nye og eigna areal. Det er føreslått fleire fordelingsnøklar, som i varierande grad er eigna. Ei jamn fordeling av inntektene mellom alle kommunar som har oppdrettsverksemd av laks og aure er mogleg. Ei slik fordeling av midlane vil gi 6,25 millionar kroner til kvar kommune viss provenyet (oppdretterane si betaling for kapasitets- auke) første året er på 1 milliard kroner. Eit betre alternativ kan vera fordeling etter oppdrettsaktivitet i kommunane. Fordelingsnøkkel til fylkeskommunar Med utgangspunkt i inntekter frå fondet på 1 milliard der fylkeskommunane sin del utgjer 100 millionar kroner (10 prosent), vil likt fordelt gi 9,1 million kroner til kvart av fylka Aust Agder, Finnmark, Hordaland, Møre og Romsdal, Nordland, Nord- Trøndelag, Rogaland, Sogn og Fjordane, Sør-Trøndelag, Troms og Vest-Agder. Viss inntektene blir fordelt etter del av klarert lokalitetsbiomasse per 10. november 2015 vil inntektene variere frå knappe kroner til Aust-Agder til nesten 20 millionar kroner til Nordland. Rogaland fylkeskommune vil ved ei slik fordeling få 5,7 millionar kroner. Fordeling til stat I utgangspunktet er det oppfatta at stortingsvedtaket forutsatte at staten skulle ha 20 % og at høyringa legg opp til innspel på fordeling av dei resterande 80 %. Men i

5 Stortingets spørretime den 3. februar 2016 blei fiskeriminister Per Sandberg (FrP) utfordra på statens andel av leiar i næringskomiteen Geir Pollestad (Sp) med bla følgjande uttale «Senterpartiet står selvsagt fast på det vi ble enige om i Stortinget. Det innebærer en 80/20 fordeling. Jeg vil bare gjøre det klart at hvis statsråden skulle komme til den vurdering at det er grunnlag for en høyere kommunal andel og ønsker å komme til Stortinget med det, så vil Senterpartiet ikke stå i veien for en slik endring.» Fiskeriministeren svarte at: «Noen tar til orde for at 100 % skal gå til kommune og fylkeskommune. Da står vi igjen med en fordeling mellom disse to. Men det er klart at hvis jeg får signaler fra Stortinget om at man ønsker at statsråden og regjeringen skal legge fram alternative modeller, er jeg selvfølgelig åpen for det.» Dette åpner opp for også å foreslå noko anna enn 20 % som andel til staten. Berekningsmetode Lokalitets-MTB (Maksimalt Tilleten Biomasse) Per 10. november 2015 var det registrert totalt 945 lokaliteter for kommersiell matfiskoppdrett av laks, aure og regnbogeaure i til saman 162 kommunar i Norge. På grunn av periodevis brakklegging er det ikkje produksjon på alle lokalitetane samtidig. I gjennomsnitt så er det til eikvar tid produksjon ved cirka prosent av alle lokalitetar. Samla lokalitets-mtb (total lokalitetskapsitet) til oppdrett av matfisk av laks og aure og regnbogeaure i sjø i Norge var 10. november 2015 på 3,04 millionar tonn. Tilsvarande tal for Rogaland var tonn. Lokalitets-MTB på lokalitetar i Rogaland utgjer 5,7 prosent av totalen. For kommunar i Rogaland med oppdrett av matfisk av laks og aure i sjø vil samla inntekt frå fondet utgjere 28,5 millioner kroner med ein proveny på 500 millionar kroner, 59 milloner kroner med ein proveny på 1 milliard og 114 milloner kroner med ein proveny på 2 milliard kroner. Ein fordelingsnøkkel basert på andel av klarert lokalitets-mtb (total lokalitetskapasitet) er enklare å halde seg til og sikrar at kommunar med størst oppdrettsverksemd også vil få størst del av inntektene. Ein slik fordelingsnøkkel vil gi ein føreseieleg og stabil fordeling av inntektene samstundes som den gir incentiv til å legge til rette for nye lokalitetar. Ei potensiell ulempe med lokalitets-mtb som fordelingsnøkkel er at opp mot 50 prosent av lokalitetane til eikvar tid er brakklagt, der det kan vere store forskjellar i kor hyppig lokalitetane er i bruk og i kva grad lokalitets-mtb faktisk blir nytta. Lokalitets-MTB kan vere ein rettferdig og fornuftig fordelingsnøkkel, men då må ein vere sikker på at det er lokalitetar som faktisk er i bruk som blir lagt til grunn. Opplysningar innrapportert i Altinn kan nyttast som kjelde. Slike data kan vere driftsdata på kvar enkelt lokalitet eller lokalitetar som er planlagt brukt i driftsplan. Fysisk arealbeslag Bruk av lokalitetane sine fysiske arealbeslag som fordelingsnøkkel er mogeleg, sidan skisser av anlegga blir nytta i søknadsprosessen og hjørnepunkta til anlegga i vassoverflata blir lagt inn i akvakulturregisteret når lokaliteten blir registrert. Opplysningar om lokalitets-mtb og overflatearealet til akvakulturanlegg er tilgjengeleg i akvakulturregisteret. Å bruke fysisk arealbeslag i staden for lokalitets- MTB som fordelingsnøkkel vil sannsynlegvis ikkje gjere nokon stor forskjell. Det vil nok heller ikkje utgjere nokon stor forskjell når det gjeld incentiv til å leggja til rette for meir oppdrettsproduksjon.

6 Slaktevolum Ein fordelingsnøkkel basert på slaktevolum på lokalitetsnivå er mogeleg å nytte sidan tala blir innrapportert gjennom Altinn. Fordeling av slaktevolum vil bety at fordelingsnøkkelen blir knytt til verdiskaping i staden for arealbeslag. Ei positiv side med ein fordelingsnøkkel basert på slaktevolum vil vere at kommunar med produktive lokalitetar blir premiert. Ein slik fordelingsnøkkel vil også gi incentiv til kommunane å legge til rette dei mest produktive areala. Ei svakheit med ein slik modell er større svingingar i kommunane sine inntekter frå år til år. Sjukdomsutbrot og/eller ei større rømming vil kunne gi reduserte inntekter for kommunen gjennom at slaktevoluma blir redusert. Regionråd som alternativ til fordeling fastsett av departementet Eit alternativ til at departementet fastset ein fordelingsnøkkel er at kommunane sjølve blir einige om fordelinga seg imellom. Stadig fleire kommunar går no saman om å utarbeide felles kystsoneplanar, og det kan tenkast at kommunane i samband med dette arbeidet kan sjå seg tent med ei anna fordeling av vederlaget enn det ein fordelingsnøkkel basert på lokalitets-mtb skulle tilseie. Utbetaling vil for eksempel skje til eit regionråd, som igjen set fast fordelinga av midlane til sine kommunar. Departementet legg til grunn at utbetaling frå fondet til regionrådet likevel må basere seg på ein fordelingsnøkkel, og at det berre er den interne fordelinga mellom kommunane i regionen som regionrådet vil kunne ta stilling til. Ei slik løysing føreset eit tydeleg kriteriesett for tildeling frå departementet. Forvaltningsmetode Utbetaling frå fondet Utbetaling med ein gong Modellen inneber at kommunal sektor si del av inntektene frå framtidige kapasitetstildelingar blir utbetalt med ein gong vederlag for auka kapasitet er innbetalt. Altså blir det full utbetaling i år 1 og ingen utbetaling i år 2. Gjeldande kommunar og fylkeskommunar vil kunne hauste renter av inntektene, spreie bruken av midlane over fleire år, eller sette midlane i arbeid med ein gong. Utbetalingane vil variere frå gong til gong, men vil til ein viss grad vere føreseielege ettersom ein ei tid i forkant vil ha ei god oppfatning av kva slags produksjonsområde som vil få vekst eller ikkje. Modellen med utbetaling med ein gong er det forvaltingsmessig enklaste alternativet som sikrar at midlane kjem i bruk og overlet eventuell forvalting til den enkelte kommune. Dersom det er ønskjeleg med jamne utbetalingar er dette eit omsyn denne modellen tek vare på i mindre grad. Modellens økonomiske konsekvens for kommunane kan illustrerast med følgjande eksempel: Viss det i ein runde med innbetaling av vederlag for vekst på ein 1 milliard kroner til havbruksfondet og gjeldande kommune har krav på 1 prosent av midlane som blir utbetalt, vil kommunen med ein gong få utbetalt 10 millionar kroner. Viss det i neste runde to år seinare er mindre vekst og inntektene berre blir 200 millionar kroner og kommunen framleis har krav på 1 prosent så vil kommunen få utbetalt 2 millionar kroner. Fast utbetaling

7 Modellen inneber at det kvart år blir bestemt eit fast beløp som blir utbetalt frå fondet til fordeling blant kommunane. Dette medfører at størrelsen på dei samla utbetalingane frå fondet er konstante, og at kommunane sine inntekter, i den grad dei beheld same fordelingsnøkkel mellom periodar, får faste årlege inntekter. Dette alternativet gir kommunane mest mulig forutsigbarheit med omsyn til inntekter frå fondet, men har i følgje departementet fleire administrative ulemper. For det første må det faste beløpet settast så lågt at fondet ikkje står i fare for å gå i minus. Det vil bli krevjande å anslå kor store inntektene til havbruksfondet vil bli, jf. at dette avheng av kor mykje vekst som blir tildelt og kva pris som oppnåast for ny kapasitet. Usikkerheita vil ifølgje departementet vere stor allereie første gang inntektene skal fordelast, men vil bli enda større på sikt. Utbetalingane vil heller ikkje vere heilt faste sidan fordelingsnøkkelen vil kunne endre seg. Modellen sine økonomiske konsekvensar for kommunane vil vere enkel. Sidan det er fastsett eit beløp som skal utbetalast frå fondet til fordeling, vil ein kommune få sin del av dette beløpet kvart år. Modellen vil vere føreseieleg for kommunane, men fast utbetaling frå fondet inneber også at store midlar blir haldne tilbake. Kommunane vil i realiteten også tape pengar på ei slik ordning, fordi det ikkje blir berekna renter mellom innbetaling og utbetaling frå statsbudsjettet. Alternativet inneber ingen garanti om utbetalingar frå staten. Dersom beløpet viser seg å vere for høgt må det justerast ned. Alternativet inneber ikkje noko absolutt sikkerheit for noko fast beløp over tid. Viss for eksempel 100 millionar kroner blir fastsett som årleg utbetalingsum frå havbruksfondet og gjeldande kommune har krav på 1 prosent del av midlane som blir utbetalt frå havbruksfondet, vil kommunen få utbetalt 1 million kroner årleg. Prosentvis utbetaling Modellen inneber at ein fast del av midlane i fondet blir utbetalt årleg. Til forskjell frå modellen med fast utbetalingsbeløp vil størrelsen på utbetalingane variere med størrelsen på sjølve fondet, men sikrar samtidig ein mindre varierande størrelse på utbetalingane enn modellen med utbetaling med ein gong. Ved at berre ein del av midlane blir utbetalt vil ein sikre at havbruksfondet ikkje kan gå i minus. Modellen har dei same utfordringane som modellen med fast beløp kva gjeld behov for forvalting av tilbakehaldne midlar samt innskrenking av kommunane sitt handlingsrom til å disponere sine inntekter, ettersom det til eikvar tid vil vere midlar til gode i havbruksfondet. Vidare vil modellen sine eigenskapar i stor grad variere med størrelsen på prosenten av fondet som skal utbetalast. Ein høg prosentsats vil gi større grad av variasjon i utbetalingane, men reduserer andelen midlar som blir ståande unytta. Ein lågare prosentsats vil gi større grad av forutsigbarheit, men vil samstundes føre til at ein stor del av vederlaga frå vekst blir verande i fondet. Modellen sine økonomiske konsekvens for kommunane kan illustrerast med eit eksempel. I eksempelet er det forutsett at andelen som skal fordelast blir utbetalt over to år i to like delar, for at omsynet til jamne utbetalingsbeløp blir ivaretatt. Ein antar at det blir innbetalt 1 milliard og 200 millionar i to vekstperiodar til fondet, og at gjeldande kommune har krav på 1 prosent av midlane som blir utbetalt frå havbruksfondet. Viss utbetalingssatsen er 50 prosent, vil kommunen ta i mot 2,5 millionar dei to første åra. Etter den andre innbetalinga til fondet, vil det vere 700 millionar kroner i havbruksfondet. Dei to påfølgande åra vil kommunen ta i mot 1,75 millionar kroner frå fondet. Dette gir kommunen relativt stabile inntekter, men ein stor del av inntektene i havbruksfondet blir ståande utilgjengelege. Viss utbetalingssatsen blir auka til 80 prosent, vil kommunen dei to første åra ta i mot 4

8 millionar kroner frå fondet, og 1,6 millionar kroner dei to neste. Dei økonomiske konsekvensane for kommunane vil i stor grad variere med størrelsen på andelen av fondet som blir utbetalt. Viss ein vel ein slik modell ønskjer departementet å få innspel på kor stor del av havbruksfondet ein bør utbetale per periode. Bør det opprettast eit faktisk havbruksfond for fordeling av inntektene Modellane med fast årleg utbetaling basert på eit kronebeløp eller ein prosentsats inneber begge at deler av inntektene må haldast tilbake. Som nemnt blir det ikkje berekna rente mellom tidspunkta der midlane blir inntekts- og utgiftsført på statsbudsjettet. Eit alternativ er at det faktisk blir oppretta eit havbruksfond som blir ansvarleg for forvaltinga av midlane som er kome inn i fondet men som enda ikkje er utbetalt til kommunane. Da kan den delen av midlane som enda ikkje er utbetalt til kommunane enten settast i bank eller investerast i verdipapir. 5. Konklusjon: Fylkesrådmannen syner til det som er skrive i saksutgreiinga og vil tilrå at fylkesutvalet sluttar seg til dette. Forslag til vedtak: 1. Inntektene til fondet bør fordelast til alle kommunar med oppdrettsverksemd av matfisk av laks og aure i sjø uavhengig av om det området som kommunen ligg i faktisk får ei kapasitetsutviding eller ikkje. 2. Bruk av lokalitets-mtb (lokalitetskapasitet) som fordelingsnøkkel mellom kommunar og mellom fylkeskommunar vil vere eit rettferdig og fornuftig val. Ein føresetnad må vere at berre MTB frå lokaliteter som faktisk inngår i selskapa sine driftsplaner blir medrekna i lokalitets-mtb til kommunane og totalt. 3. Fylkeskommunen ser at den kommunale planlegginga og tilrettelegging for nye areal til oppdrettsverksemd kan vere ein flaskehals for vidareutvikling av oppdrettsnæringa i fylket. Det er kommunane som har den viktigaste rolla som arealplanleggarar, og Rogaland fylkeskommune tilrår at 80 prosent skal gå til kommunane, 10 prosent til fylkeskommunane og 10 prosent til staten. 4. Rogaland fylkeskommune tilrår ein modell med utbetaling frå fondet med ein gong. Trond Nerdal Fylkesrådmann Norvald Skretting

9 Næringssjef Dette dokumentet er godkjent elektronisk og har derfor ingen signatur.