Sak 2012/38 Regional Kreftplan Høyringsuttale frå Helse Møre og Romsdal HF

Transkript

1 Sak 2012/38 Regional Kreftplan Høyringsuttale frå Helse Møre og Romsdal HF Behandlast i: Styret for Helse Møre og Romsdal HF Møtedato Saksbehandlar: Odd Jarle Veddeng Arkivkode: Saksmappe: 2011/1552 Forslag til vedtak: Styret for Helse Møre og Romsdal HF sluttar seg til høyringsuttalen frå administrerande direktør til Regional Kreftplan Ålesund, Astrid J. Eidsvik adm. direktør

2 2 Saksutgreiing: Kreftbehandling er ei oppgåve som i særleg grad krev samhandling både internt i sjukehusa og mellom sjukehusa i føretaksgruppa. Dette for å sikre godt nasjonal nivå på kvaliteten og at alle skal ha tilgang på same kvaliteten i tilbodet uavhengig av bustadadresse. Derfor er det behov for eit kvalitetssystem for kreftbehandlinga i regionen. Dette kvalitetssystemet må omfatte all kreftbehandling, ikkje berre kreftkirurgien som den førre planen frå 2004 konsentrerte seg om. På grunn av gradvis betre metodar og organisering av kreftbehandlinga er det stadig fleire som overlever kreft eller som lever lengre med ein kreftsjukdom enn tidlegare. Dette krev større innsats frå ei samla helseteneste, ikkje berre frå det kirurgiske fagfeltet. Denne faktoren kjem i tillegg til utfordringa knytt til den demografiske utviklinga. Den store auken av eldre vil gi oss ei svær utfordring etter som kreft i stor grad er ein sjukdom for dei eldre aldersgruppene. Det første Helse Møre og Romsdal (HMR) vil peike på, er derfor at planen skulle vore ferdig for eitt år sidan etter som den skulle vere gjeldande frå Den nye planen er til gjengjeld eit gjennomarbeidd dokument. Det er nyttig at talmaterialet er såpass utfyllande med utvikling over tid for behandlingsaktiviteten. HMR er einig i at fundamentet for planen skal vere kvalitet. Planen tar sikte på god kvalitet i heile pasientforløpa og like god kvalitet for alle pasientar uavhengig bustad. Disposisjonen i dette høyringssvaret er som følgjer: 1. Vi er i hovudsak einige i forslaga som går ut på styrking av primærutgreiing, diagnostikk, oppfølging og palliativ behandling. 2. Vi vil derfor konsentrere mest av vår uttale om den kurative behandlingsfasen, særleg kirurgien for brystkreft og kreft i tarm, etter som meiningane er meir delte på dette området. Det er aksept for at dei meir sjeldne kreftoperasjonane skal utførast ved St. Olavs hospital. Nasjonal helse og omsorgsplan og 2020 strategien bygg på prinsippet sentraliser det vi må og desentraliser det vi kan. Bakom dette prinsippet ligg det eit kvalitetskrav. Desentralisering må ikkje gå på kostnad av kvalitet. Men det er heller ikkje så enkelt at kvaliteten er fallande på ein akse frå sentrum ut i periferien. På nokre felt er kvalitet i tilbodet avhengig av at det er lokalt. Palliativ behandling er kanskje det beste dømet på dette. Kvalitetskravet må vere den viktigaste føringa for lokal tilpassing av den regionale kreftplanen. Eit døme på dette er kravet om at det skal vere lungespesialist som har ansvar for primær utgreiing av pasient med mistanke om lungekreft. Vi vil derfor halde strengt på at dette må vere på plass dersom eit sjukehus skal kunne ta imot tilvising av slike pasientar. HMR ønskjer ikkje regionale behandlingstilbod for sjeldne tilstandar dersom eit sentralisert nasjonalt tilbod kan vere eit kvalitetsmessig og kostnadsmessig betre alternativ.

3 Multidisiplinært team/onkologar 3 Ein bærebjelke i kreftplanen er det multidisiplinære teamet (MDT). Dette sikrar kvalitet i dei faglege avgjerdene og god framdrift i pasientforløpet. Rollefordelinga til spesialistane i teamet vil måtte variere med krefttypen og fasen i forløpet. Planen kunne vore meir nyansert om dette. Det er ikkje alltid naturleg at onkologen skal ha den leiande rolla i teamet, til dømes i den diagnostiske fasen eller i ein kirurgisk fase. Men vi stør at onkologar at skal være hjørnesteinar med i teama og at alle lokalsjukehusa i løpet av planperioden bør ha 1 2 onkologar organisert gjennom kreftavdelinga. Som det står i planen, er det i HMR berre Ålesund sjukehus som i dag kan stille med fullverdige multidisiplinære team. HMR har utfordringar i høve rekruttering av onkologar til dei tre andre sjukehusa, men kreftavdelinga i Ålesund har god rekruttering og bør kunne klare å utdanne dei fleste av desse onkologane før planperioden er omme. Patologitilbodet Patologkapasiteten er meir kritisk, som det også går fram av ROS analysen i kreftplanen. Vi må ikkje undervurdere kor kritisk dette faktisk er. Her trengs det meir radikale grep for å sikre eit levedyktig fagmiljø. Kreftplanen konkluderer med at patologane må samlast fysisk ved Ålesund for å sikre dette. HMR trur dette vil vere riktig. Ei slik sentralisering er gjennomført i Trøndelagsfylka. Frysesnitt kan framleis nyttast lokalt ved hjelp av telepatologi og personale og utstyr til å bearbeide prøvemateriale (lage snitt, etc) må framleis vere på plass. Laboratorie og kontortilhøva i Ålesund er moderne og har kapasitet for auke i aktiviteten. Den nye teknologien med digital skanning av patologisnitt vil truleg kunne betre patologitilbodet til sjukehus utan eigen patolog og HMR stør tanken om å ta i bruk ein slik teknologi. HMR vil lage ein eigen plan for gjennomføring av ny struktur på patologitilbodet. Det blir viktig å unngå negative konsekvensar i ein overgangsperiode. I tillegg til å samlinga av patologstillingane, må stillingstalet aukast, både overlege og LIS stillingar. Vi må vere innstilte på å nytte ekstraordinære rekrutteringstiltak og det krevjast her eit tett regionalt samarbeid om utdanning. HMR vil elles vise til pågåande regionalt utgreiingsarbeid. Radiologitilbodet I ROS analysen er radiologikapasitet og kompetanse også ein kritisk faktor. Teleradiologiske metodar er alt etablert. Radiologien blir nå samla i ein klinikk. Det ligg derfor til rette for endå større fleksibilitet i bruken av kompetanse og kapasitet, ikkje berre til vaktsamarbeid. Vaktsamarbeid gjennom teleradiologi er kome for å bli; HMR ønskjer likevel å ha radiologar ved alle sjukehusa. Kvaliteten i kreftdiagnostikken krev spesialisering blant radiologane. Dette vil HMR følgje opp. Det må vere eit ansvar for universitetsklinikken eller regionalt fagnettverk å fremje dette gjennom tiltak som felles protokollar, hospitering, etc. Radiologifaget er under press på grunn av auka rekvirering. Det er derfor behov for fleire legeheimlar. Dei siste åra har LIS rekrutteringa betra seg, dermed kan talet på legeheimlar bli ein viktig flaskehals for styrking av radiologitilbodet.

4 Kreftkirurgien Kvalitetskrava til kreftkirurgi og arbeidsfordelinga som blei gjort i 2004 planen representerer etter vår meining riktige tiltak som var rimelig godt tilpassa til sjukehusstrukturen i regionen. Utviklinga i faga og i dei totale utfordringane helseføretaka står overfor stadfestar at det var riktig å sentralisere delar av kreftkirurgien slik det vart gjort. 4 Men dei totale utfordringane våre omfattar meir enn kreftkirurgi. Sett på spissen kunne det vore ein god fagplan å samle all kreftkirurgi på St Olavs hospital om det ikkje var andre omsyn å ta. Nærleik til dette tilbodet er ikkje avgjerande for pasientane. Den kirurgiske fasen er normalt ikkje særleg lang og alle signal vi har fått frå brukarar og pasientorganisasjonar tilseier at pasientane gjerne reiser dit dei kan få det beste kirurgitilbodet. Men vi kan ikkje gå så langt i å sentralisere denne berebjelken i fleire kirurgiske fag utan at det får nokre uheldige konsekvensar. Kreftplanen seier i praksis at dei kreftoperasjonane det er flest av også kan utførast i Ålesund fordi det der er mogleg å oppfylle dei definerte kvalitetskrava. Planen seier også langt på veg at dette ikkje vil vere mogleg ved dei andre sjukehusa i HMR. HMR ønskjer ikkje ei løysing som går på akkord med kvaliteten på kreftkirurgien. Men vi er også nøydde til å ta eit anna viktig omsyn. Det er å oppretthalde eit meir generelt kirurgitilbod, ikkje minst på grunn av den lokale akuttberedskapen og eit anna kvalitetssystem, nemlig traumesystemet. Kreftkirurgi er ein hjørnestein i gastrokirurgien og gastrokirurgen er ein hjørnestein i det generelle kirurgiske tilbodet. Dette må vi som helseføretak ta omsyn til. Men det må som sagt skje utan å ofre kvalitet i pasientforløpa for kreftbehandling. Molde sjukehus har ikkje komplette multidisiplinære team. Dette kan kompenserast ved bruk av videomøte. Slike teammøte har lenge vore etablert på regionalt nivå for planlegging av lungekreftbehandling, dei såkalla thoraxmøta. Ei organisering med multidisiplinære team og kreftavdelinga med forgreiningar til alle sjukehusa vil bidra til å knyte fagmiljøet for kreftbehandling saman. HMR vil også legge vekt på å utvikle samarbeidet på tvers av sjukehusa mellom kreftkirurgane. Operasjonar for kreft i endetarmen Innanfor mage tarm kirurgien har vi problem med å argumentere for å oppretthalde kirurgien på endetarmkreft i Molde. Ca. 10 inngrep i året mot 25 i året i Ålesund (over 30 dei siste åra) tilseier at alle desse bør samlast i Ålesund. Her må vi ta inn over oss at det ligg føre dokumentasjon om ein samanheng mellom kvaliteten og volum. Operasjonar for kreft i tjukktarmen For tjukktarmskreft er det eit mykje større pasientgrunnlag. Molde har eit gjennomsnitt på 45 operasjonar i året ( 62 i 2010) og Ålesund eit snitt på 63 i året (78 i 2010). Operasjonstala for Molde sjukehus er truleg høge nok til at rutinane rundt og kvaliteten på kirurgien kan vere god nok, også over tid. Det er ingen ting som tyder på kvalitetsproblem med denne kirurgien i dag. Spørsmålet er korleis ein kan halde oppe denne kvaliteten i framtida. Det blir ei utfordring å bygge opp eit fungerande multidisiplinært team. Så langt er det utsikt til å rekruttere ein nyutdanna onkolog i løpet av dei næraste åra. Det må også tenkast langsiktig om kirurgrekruttering.

5 Operasjonsvolumet passar for to kirurgar som må vere spesialistar i gastrokirurgi. Vi trur det vil vere mogleg å ha ei slik spesialistdekning over tid med nok stabilitet. Patologtilbodet lokalt er til stades på kort sikt, men på lengre sikt vil det vere spørsmål om ein patolog kan delta i multidisiplinært team gjennom videomøter tilby frysesnittdiagnostikk ved hjelp av digital patologi skanning. Gitt desse føresetnadene, vil HMR vere innstilt på å halde i gang kirurgien for tjukktarmskreft i Molde. Dette vil i så fall hjelpe til å halde på kirurgkompetansen som trengs for akuttberedskapen nord for Romsdalsfjorden. 5 Operasjonar for brystkreft Molde opererte 83 pasientar i 2010 og Ålesund opererte 127. Kreftplanen legg opp til ei sentralisering til Ålesund, også av utgreiingar. Det vil også innebere utgreiing av pasientar med kul i brystet som viser seg ikkje å ha kreft. Denne omlegginga er grunngitt med kravet til å ha robuste multidisiplinære team. Ålesund sjukehus har på kort sikt ikkje kirurgkapasitet til å gjennomføre fleire operasjonar for brystkreft. Dette problemet er det mogleg å løyse på litt lengre sikt. Brystdiagnostisk senter (BDS) har heller ikkje kapasitet til å ta imot særlig mange fleire pasientar til utgreiing enn i dag og langt frå alle pasientane som i dag blir utgreia ved poliklinikken i Molde. Her er årsaka i tillegg arealmangel i BDS. Dagens arealløysing er svært effektiv og godt utnytta. Dei fleste pasientane som blir tilvist har godarta tilstandar og det er derfor mange pasientar som skal innom BDS eller alternativ poliklinikk. Ålesund sjukehus kan derfor ikkje på kort varsel ta imot særlig mange fleire pasientar til BDS eller operasjon. Uansett løysing er det viktig at desse pasientane får tilgang til standardisert diagnostikk og vurdering av eit multidisiplinært team. Molde sjukehus har to spesialistar i bryst og endokrin kirurgi som begge er i 60 åra. Kirurgien er derfor godt ivaretatt per i dag, men det er usikkerheit for den siste delen av perioden fram mot år Den eine spesialisten er også spesialist i plastikkirurgi og eit alternativ kunne ha vore å utnytte denne kompetansen betre, til dømes for å auke kapasiteten for brystrekonstruksjonar etter kreftkirurgi med fjerning av bryst. Det er nok operasjonsvolum for til dømes 2 kirurgar i Molde og 3 i Ålesund. Ålesund har to spesialistar i dag. Men ved å fordele kirurgien slik oppfyller vi riktig nok ikkje kvalitetskrava basert på EUSOMA (jf kreftplanen) som tilseier minst 150 nydiagnostiserte krefttilfelle i året. Argumenta mot sentralisering av brystkreftkirurgien er generelt svakare enn argumenta mot sentralisering av tjukktarmskreft. Dette er ein følgje av spesialiseringa innan kirurgien. Brystkreft skal opererast av spesialistar i bryst og endokrinkirurgi. Desse er mindre viktige for akuttberedskapen enn spesialistar i gastrokirurgi. Ei totalvurdering av situasjonen tilseier at HMR ikkje skal sentralisere brystkreftkirurgien frå Molde til Ålesund dei næraste åra. Dette er fordi vi ikkje vil oppnå ei kvalitetsbetring med dette på kort sikt. I eit lengre perspektiv vil spørsmål som legerekruttering og å kunne drive BDS kostnadseffektivt bli viktige. Konklusjon er at det må lagast ein eigen plan i HMR for å auke kapasiteten til BDS og samle brystkreftkirurgien til Ålesund sjukehus. Dette må skje i samsvar med utviklingsplanen for HMR.

6 6 I lag med dei fleste helseføretak har HMR ei utfordring i høve rekonstruktiv kirurgi etter fjerning av bryst (primær eller sekundær rekonstruksjon). Trenden er at kreftkirurgane skal kunne utføre primær rekonstruksjon når det ligg til rette for det, men at sekundær rekonstruksjon krev plastikkirurg. Eit senter som opererer brystkreft bør ha tilknytt plastikkirurg og HMR vil arbeide for å sikre dette. Dersom ein flyttar eit større tal kreftinngrep frå Molde til Ålesund sjukehus, er det aktuelt å flytte annan kirurgi i motsett retning eller bygge opp ny aktivitet i Molde. Kjemoterapi Forslag til ny tekst (jf uttale frå medisinsk klinikk) All kjemoterapi ved kreft i mage og tarmsystemet skal bestemmes av onkolog eller annen spesialist med kompetanse og erfaring i slik behandling. Pasientgruppen og behandlingsomfanget er stort, antall og spredning av onkologar er ennå mangelfull, og etablert kompetanse skal utnyttes og derfor videreføres. Avansert, dyr teknologi Spørsmålet om PET CT og i tillegg PET MR ser ut til å vere løyst for St. Olavs hospital gjennom private gåver. HMR er glade for det for det er eit stort framskritt også for våre pasientar. Vi føreset at det nå gjennom dei regionale faggruppene blir utarbeidd nye regionale pasientforløp som inkluderer PET skanning der dette har ein plass etter oppdaterte internasjonale retningsliner. Tilbodet må gjerast likt for pasientar frå alle bustadområde i regionen. Vi ser også at dette sentraliserte tilbodet vil føre til fleire pasientreiser. Det er viktig at pasientforløpa blir utforma med omsyn til dette. Som med annan teknologi og metodeutvikling, må vi rekne med at det etter kvart vil bli aktuelt å tilby PET skanning også i HMR. Helse Midt Norge bør vere open for at dette kan bli eit aktuelt tema i løpet av planperioden. Dei same vurderingane vil gjelde for robotassistert kirurgi. Stråleterapi Det er gjort viktige konklusjonar og tilrådingar i kapitlet om stråleterapi. Dette er ein ressurskrevjande infrastruktur og det er viktig å kome i gang med dessa planane i tide. Gynekologisk kreft Det meste av den gynekologiske kreftkirurgien blei sentralisert gjennom kreftkirurgiplanen frå Ein del av dei mindre alvorlige krefttilstandane blir framleis operert ved Ålesund sjukehus i samråd med St. Olavs hospital. Den nye kreftplanen vil sentralisere også desse operasjonane. Om dette skal skje eller ikkje, ønskjer HMR at det skal ligge ein fagleg konsensus i regionalt fagnettverk bak vedtaket og at dette skal vere basert på kvalitetskriterie. Det er så vidt HMR kjenner til, ikkje dokumentert nokon kvalitetsgevinst ved bruk av operasjonsrobot for desse operasjonane. Urologisk kreft Prostatakreft er ei av dei store kreftgruppene som vil auke på grunn av endringane i demografien. Det er også fleire enn før som blir operert i høve til strålebehandling som primær behandling. Årsaka er forbetra metodikk basert på operasjonsrobotar. Fordi dette er ei så stor gruppe pasientar, er det ingen grunn til å låse denne aktiviteten fast til

7 St. Olavs hospital fram til I Løpet av perioden, bør truleg Ålesund sjukehus få operasjonsrobot. Ein slik vil også kunne brukast til annan kirurgi. Økonomi Den regionale kreftplanen framstår som ein rein fagplan og er i stor grad basert på kvalitetskriterier som argumentasjon. Ein må leite lenge etter økonomiske argument. Men i kap Kvalitetskrav basert på EUSOMA (den europeiske brystkreftforeninga) står det m.a. at ei sjukehuseining må ha storleik til å kunne nydiagnostisere meir enn 150 nye tilfelle av brystkreft kvart år. Argumentasjonen for dette er at eit medlem av teamet må ha eit minimum av nye brystkreftpasientar for å oppretthalde ekspertisen og for å sikre kostnadseffektivitet på eit brystsenter. 7 Her går altså krav til kvalitet og kostnadseffektivitet hand i hand. Slike omsyn er helseføretaket pålagt å ta, til dømes gjennom 2020 strategien. Det gjeld både organisering av personale for optimal arbeidsmengde og for utnytting av infrastruktur for øvrig. Samling av patologane i Ålesund vil vere eit døme på eit kostnadseffektivt tiltak. Laboratorie og kontorfasilitetane i Ålesund er moderne og har kapasitet for auke i aktiviteten.