SØKNAD OM BYGGING AV FINSE KRAFTVERK - FRÅSEGN

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalutviklings- avdelinga Klima og naturressurs Arkivsak Arkivnr. 344 Saksh. Anne-Gro Ullaland, Lars Øyvind Birkenes Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato SØKNAD OM BYGGING AV FINSE KRAFTVERK - FRÅSEGN SAMANDRAG Det ligg føre søknad frå Hardangeralliansen om bygging av eit kraftverk i Finseåi på Finse i Ulvik. Kraftverket vil gje 3,9 GWh ny kraft og er kostnadsrekna til 13,2 mill kr. Kraftverket vil ha felles inntak med eksisterande inntaksdam for vassverket, og røyrgata vert lagt parallelt med eksisterande anleggsveg på delar av strekninga. Utbygging og drift av kraftverket vil skje i samarbeid med vassverket, og det er fokus på tiltak som skal sikre god vasskvalitet. Utbygginga er lokalisert i eit område med sårbart høgfjell av stor verdi med villrein i nærområdet, og som også har stor verdi i høve friluftsliv og reiseliv. Utbygginga er ikkje vurdert å ha vesentleg negativ innverknad på desse verdiane, og i saka rår ein til at det vert gjeve løyve til utbygginga. FORSLAG TIL INNSTILLING Fylkesutvalet i Hordaland rår til at det vert gjeve løyve til bygging av Finse kraftverk Paul M. Nilsen Jan Per Styve Vedlegg: Kart og bilete frå utbyggingsområdet

2 FYLKESRÅDMANNEN, : 1. Innleiing Det ligg føre søknad frå Hardangeralliansen v/kraftkarane AS om løyve til å bygge og drive Finse kraftverk i Ulvik. Gjennom eit planlagd nytt driftsselskap ynskjer Hardangeralliansen og Finse Vann og Avløpsselskap (FVA) å drifte anlegget. Hardangeralliansen er eit samarbeid mellom Kraftkarane As og tre lokale energiselskap i Hardanger; Indre Hardanger Kraftlag AS, Jondal Energi KF og Kvam Kraftverk AS. FVA er eigd av vassbrukarane på Finse, der om lag 2/3 vert eigd av DNT/Finsehytta og Finse 1222 AS. FVA er og fallrettseigar på aktuell utbyggingstrekning mellom eksisterande inntaksdam for vassverket og ned til Finsevatn. Som grunngjeving for tiltaket vert det vist til at utbygginga vil gje om lag 3,9 GWh ny kraft. Eige kraftverk for eigarane av FVA er gunstig og viktig for vidare drift på Finse framover då dei i dag betalar høg nettleige til Jernbaneverket. NVE har sendt saka på høyring med frist Søknaden Områdeomtale Tiltaket gjeld utbygging i Finseå på Finse i Ulvik herad om lag 300m frå Finse stasjon. Finseåi renn ut i Finsevatn som er eit regulert vatn. Nedbørsfeltet til planlagd kraftverk er på om lag 17,7 km 2 og ligg i høgfjellsterreng mellom 1750 moh og 1300 moh nord for Finsevatn. Ved planlagd kraftverksinntak er det i dag ein eksisterande dam for Finse vassverk med tilhøyande tilkomstveg. Utbyggingsområdet er innafor Ulvik kommune sin reguleringplan for Finse frå og er avsett til landbruksområde (jord og skogbruk). Eit bruk har sommerbeite på Finse. På Finse er det fleire fritidsbustader, den næraste ligg kring 100 m nord for planlagd kraftstasjon. Søknaden I prosjektet vil ein nytte eit fall på 81m frå eksisterande inntaksdam for vassverket på kote 1301 og ned til kote Sjølve inntaket vert plassert på oppsida av eksisterande ventilhus og sprengt ned i fjellet. Det vert bygd eit eige ventilhus for kraftverket for å ha tilgang til stengekran og lufting. Frå ventilhuset vert turbinrøyret med lengde 760m lagt i grøft langs eksisterande anleggsveg i øvre del og i utmark siste del ned til kraftstasjonen. På delar av strekninga vil det vere naudsynt med sprenging og fjerning av større steinblokker. Kraftstasjonen vert liggjande i dagen på oppsida av toglina, og tilpasse lokal byggeskikk. Grunna store snømengder er det naudsynt med ei tilkomstsdør også høgt oppe på taket. Det er planlagd ei ny permanent tilkomstveg på 180m fram til kraftstasjonen. Straumen vert ført i ny kabel 60 m fram til eksisterande 22 KV nett eig av Jernbaneverket Bane Energi. Kraftverket får ein installasjon på 1,47MW, med slukeevne som kan regulerast frå 2,195 m 3 /s til 0,11 m 3 /s. Eksisterande linenett på Finse har kapasitet til å ta i mot 1MW, og full kapasitet kan først nyttast når nettet på Finse er utbetra. Utbygginga vil gje kring 3,9 GWh årleg. Utbygginga er kostnadsrekna til 13,9 mill kr. Dette gjev ei utbyggingspris på 3,52 kr/kwh. Det er lagt opp til slepp av minstevassføring tilsvarande ålmenn lågvassføring på 71l/s om sommaren og tilvarande 5-persentilverdien på 44 l/s i vintersesongen. Kraftverket vil styrkje næringsgrunnlaget for næringsdrivande på Finse. I anleggstida vil tiltake skape 4-5 årsverk. Det vert noko trong for tilsyn i driftssituasjon, og dette må gjerast av lokale personar. Omsøkt utbyggingsalternativ har planlagd slukeevne på 200% av middelavrenninga. Eit alternativ med 180% av middelavrenninga er vurdert, med same lokalisering av inntak, røyrtrase og kraftstasjonsbygg. Alternativ utbygging vil gje 3,6 GWh ny kraft, er kostnadsrekna til 13,2 mill kr og gjev slik ei utbyggingspris på 3,69 kr/kwh. Alternativ plassering av inntak eller kraftstasjon er ikkje vurdert då topografien er relativ flat både ovanfor og nedom planlagd utbyggingsstrekning. 2

3 3. Verknader for miljø, naturressursar og samfunn For kraftverk i denne storleik er det ikkje krav om eigen konsekvensutgreiing, men det ligg føre rapport frå Norsk Natur Informasjon (NNI) om biologisk mangfald. Vassføring Vassdraget har dominerande vår- og sommarflaumar, og med lågvassføring oftast om vinteren. NVE har vurdert hydrologiske fakta for gjeldande vassdrag. Ved inntak i Finseåi er middelvassføring rekna til 1,097 m 3 /s, med ålmenn lågvassføring på 71 l/s. 5 persentilverdi for sommarhalvåret ( ) vert rekna til mellom l/s, medan tilvarande 5 persentil for vinterhalvåret er rekna til 44 l/s. Utbyggjar har lagt opp til slepp av minstevassføring lik ålmenn lågvassføring på 71 l/s i sommarhalvåret og 5 persentil for vinterhalvåret på 44 l/s. Kraftverket vil stå når tilsiget er mindre enn sum av lågaste driftvassføring (110 l/s) og lågvassføring for gjeldande periode (77 /44 l/s). Biologisk mangfald og verneinteresser Finseåi er ikkje verna vassdrag eller på lista over nasjonale laksevassdrag. Finseområdet er kjend for si rike alpine flora, og kring den regulerte delen av Finse vart det i 2007 oppretta Finse biotopvernområde. Planlagd utbyggingsområde ligg ikkje i verneområdet. Elvestrekket for utbygginga er prega av lågalpin hei, og influensområdet har spor av lang tids beite. Det er ikkje funne raudlisteartar eller spesielle verdifulle vegetasjons- eller naturtypar i planlagd utbyggingsområde. Villrein beitar i området kring Finse, men nær sentrale delar av Finse som denne utbygginga gjeld ser ein sjeldan villrein truleg på grunn av menneskeleg aktivitet. For biologisk mangfald er tiltaket samla vurdert å ha liten negativ konsekvens(--). Fisk og ferskvatnbiologi Finsevatn er næringsfattig, og har bestand av liten fisk, i hovudsak røye. Forsøk med utfisking av røyr i Finsevatn for å få opp storleik på fisk har ikkje gjeve resultat, heller ikkje for Finseåi. I hovudvassdraget og andre innløpsbekker til Finsevatn er det truleg tilstrekkeleg gyteområde om nedre del av Finseåi vert regulert og dermed mindre eigna som gyte- og oppvekstområde for aure. Landskap og inngrepsfri natur Landskapet er eit ope fjellandskap i lågalpin sone, omkransa av storskala landskap med Hardangerjøkulen i sør og Hallingskarvet i vest. Omfang av inngrepsfri natur vil ikkje endre seg etter ei utbygging då tiltaket ligg i eit område som alt har inngrep. Kulturminne I søknaden går det fram at det ikkje er registrert automatisk freda kulturminne eller kulturminne frå nyare tid i influensområdet for utbygginga. Landbruk Finse er sommarbeite for eit bruk i Ulvik, men utbygginga er ikkje venta å stå i konflikt med bruken av område til beite. Vasskvalitet Inntaket er det same som forsyner Finse med drikkevatn, og køyring av kraftverket skal skje slik at det alltid er tilgjengeleg vatn til drikkevassforsyninga. Det vil i utbyggingsfasen vere fokus på tiltak som sikrar vasskvaliteten. Brukarinteressar Finse er mykje brukt turområde heile året. Sommar og haust er det sykling på Rallarvegen og vandring frå hytte til hytte, medan mange brukar område på ski vinterstid. Trase for Rallarvegen går sør for jernbanen og kjem ikkje i konflikt med utbygginga. Ei raudmerka DNT sti grå nordover frå Finse mot Klemsbu, og vil i liten grad verte influert av utbygginga som ligg vest for stien. 3

4 4. Vurdering og tilråding Fylkestinget vedtok fylkesdelplan for små vasskraftverk , og denne vert lagt til grunn for handsaminga av denne saka. Mål og retningsliner frå fylkesdelplanen: Mål for utbygging 1. Hordaland vil stimulere til og ynskjer auka bruk av fornybare energikjelder. 2. Tilgangen på energiressursar skal gje verdiskaping og danne grunnlag for næring. 3. Utbygging av ny energiproduksjon må ta omsyn til miljø og arealverdiar. 4. Ny fornybar energiproduksjon i små-, mini- og mikrokraftverk må ta omsyn til naturmangfald, friluftslivsområde og store landskapsverdiar. Fylkespolitiske retningsliner for små vasskraftverk Søknadshandsaming Dei fylkespolitiske retningslinene er utarbeidd med heimel i plan- og bygningslova og skal gjerast gjeldande for planlegging og forvalting på kommunalt, fylkeskommunalt og regionalt statleg nivå i Hordaland. Tolkinga av konfliktar og i kva grad eit tiltak er i tråd med omsyn i planen, ligg til fylkesutvalet. Overordna rammer R1 Hordaland er positiv til bygging av små vasskraftverk der omsyn til miljø og andre arealinteresser er ivareteke. Verdiskaping for samfunnet skal også vurderast. R2 I verna område er verneføresegnene styrande for kva inngrep som vert akseptert. I verna vassdrag kan konsesjon for kraftverk opp til 1MW og opprusting av eksisterande anlegg vurderast om tiltaket ikkje svekker verneverdiane i området. R3 R4 R5 R6 Rammer for utbygging Fjordlandskap: 1. I urørte fjordlandskap skal ein vere svært restriktiv med kraftutbygging som reduserer det urørte preget i landskapet. 2. I fjordlandskap av stor verdi skal ein vere restriktiv med inngrep som fjernar eksponerte fossar og vassdrag eller reduserer heilskapen i landskapet. Ein skal legge vekt på at terrenginngrep, vegar, røyrgater mm. ikkje fører til varige sår som reduserer opplevingsverdien i landskapet. Ved inngrep i eksponerte fossar og elvestrekningar skal det stillast krav til minstevassføring som opprettheld landskapskarakteren og opplevingsverdien. Sårbart høgfjell: 1. I sårbart høgfjell av stor verdi skal ein vere restriktiv med vasskraftanlegg som fører til varige sår i naturen. Avbøtande tiltak: Tunneldrift og veglaus utbygging kan redusere konfliktgraden. 2. I andre område med sårbart høgfjell bør ein vise varsemd med løyve til ny kraftutbygging, spesielt i eksponerte område mot viktige reiselivsområde og verdifulle friluftsområde. Biologisk mangfald: 1. Ein skal vise varsemd med å gje løyve til utbygging av små vasskraftverk som kan føre til skade på artar som er kritisk truga (CR), sterkt truga (EN) eller sårbar (VU) på den norske raudlista. 2. For vatn med hekkande lom skal ein ikkje gje løyve til reguleringar som inneber endra vasstand eller endra svingingar i høve til dagens situasjon. 3. For elver som fungerer som hekkeområde for vintererle eller fossekall må det setjast krav om naudsynt minstevassføring. For vintererle er det også viktig å halde skogen langs elva intakt. For fossekall kan oppsetting av eigne reirkasser vere eit avbøtande tiltak der trygge reirplassar forsvinn. 4. Etablering av røyrgate og anleggsveg må ikkje føre til vesentleg inngrep i naturtypar av stor verdi. 5. Ein bør som hovudsak unngå tiltak som skaper barrierar som fører til splitting av leveområde for villrein. Fisk: 1. I nasjonale laksevassdrag skal ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning, dersom det fører til negativ innverknad på bestanden. Ein må vise varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning, og utbygging krev særskilte tryggleikstiltak for å redusere risiko for skade på laksestammen. 2. I lakseførande elver bør ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning, og ein må vise varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning. 3. For elvestrekningar med sjøaure eller storaure skal ein ikkje gje løyve til vesentlege vasstandsreduksjonar. Der det er store fiskeinteresser skal ikkje tilhøva for fiske reduserast. For kraftverksutbygging oppstraums aktuell elvestrekning for fisk skal det vurderast om automatisk forbisleppingsventil skal monterast. Løyve til utbygging i mindre viktige område for sjøaure og storaure føreset auka og differensiert minstevassføring, 4

5 ekstra høg minstevassføring i gytevandringstida og sikre inntaksordningar for å unngå tap av fisk i turbin. 4. Gyteområde for innlandsfisk må ikkje reduserast i eit slikt omfang at det er til trugsel for bestanden eller gjev vesentleg negativ innverknad for fiske. R7 Friluftsliv 1. Ein bør vise varsemd ved utforming av ny vasskraftutbygging, slik at tiltaka ikkje reduserar opplevingskvalitetane i friluftsområde med stor verdi. Gjennom konkret utforming skal ein søkje å gjere tiltaket til ein positiv ressurs for friluftslivet. R8 Kulturminne 1. I område med direkte tilknytning til verneverdige kulturminne og kulturmiljø skal ein vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging. R9 Reiseliv 1. I område med stor verdi for reiselivet der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane skal ein vise varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging. Gjennom konkret utforming skal ein søkje å gjere tiltaket til ein positiv ressurs for reiselivet. R10 Alternativ bruk av eventuelle tunnelmassar skal vurderast framfor tippar i terrenget. Søknadsfase R11 For små vasskraftverk i Hordaland gjeld følgjande krav for konsesjonssøknader samt søknader som har fått konsesjonsfritak og skal til kommunal handsaming 1) : 1. Alle søknader skal som minstemål følgje mal frå NVE for småkraftverksøknader. 2. Oversiktskart som syner eksisterande kraftverk i området og område med særskilt vern skal vere del av søknaden. 3. Kart med innteikna kraftverk, inntaksdam, vassveg, tilkomstvegar, anleggsvegar, kraftliner, tipper og andre arealinngrep som er naudsynt for å gjennomføre utbygginga skal vere del av søknaden. 4. For tiltak som kan ha influens på område med særskilt vern må konsesjonssøknaden ha særleg grundig omtale av verneverdiar og verknader for desse. 5. I område der utbygging kan føre med seg skade på natur- og artstypar av stor verdi eller område med potensial for slike, skal dette kartleggjast. 6. Konsesjonssøknad skal innehalde fotoillustrasjon som viser nærverknad og fjernverknad av inngrep med varierande vassføring. 7. Som del av søknadsprosessen må fylkeskommunen som kulturminnestyresmakt kontaktast for oppfylling av undersøkingsplikta etter kulturminnelova. Eventuell felles synfaring og pålegg om arkeologiske undersøkingar må vere oppfylt innan fylkeskommunen skal ta stilling til saka. 8. Som del av søknadsprosessen må planstatus i høve til kommuneplan avklarast. 1) Punkt 4, 5 og 6 gjeld ikkje for søknader som har fått konsesjonsfritak. I denne saka er det sårbart høgfjell, biologisk mangfald med villrein og friluftsliv/reiseliv som er dei mest sentrale verdiane i saka, i tillegg til at utbygginga er presentert som eit viktig grunnlag for vidare næringsaktivitet på Finse. R1: Retningslina syner grunnleggjande positiv haldning til ny småkraft. Utbygginga er relativt kostbar, men likevel aktuell då rammevilkåra i området gjev høge nettkostnader for brukarane. R2 og R3 er ikkje relevant i saka då ein ikkje er i verna område eller i eit fjordlandskap. R4: Utbyggingsområdet er i sårbart høgfjell av stor verdi. Utbygginga er likevel relativt skånsam mot landskapet då ein nyttar eksisterande inntaksdam i tillegg til at turbinrøyret på delar av strekninga vert grave ned langs eksisterande veg. Ny tilkomstveg og grøft for røyrtrase i nedre del går parallelt. R5: I høve biologisk mangfald er det ingen kjende raudlisteartar, spesielle sårbare naturtypar eller arter nær knytta til vasstrengen truga. Området har villrein, men anna menneskeleg aktivitet og nærvær på Finse gjer at ein ikkje reknar denne utbygginga å ha vesentleg verknad på viktige leveområde for villreinen. R6: Området har ikkje laks, sjøaure eller storaure. Ein vurderer ikkje at utbygginga vil vere ein trugsel for bestandar av innlandsfisk (pkt 5). 5

6 R7 og R9: Området har stor verdi for friluftsliv og reiseliv (Rallarvegen). Ved at utbygginga delvis skjer i samband med eksisterande inngrep og ikkje er tett opp til dei mest nytta ferdselsrutene meiner ein at utbygginga ikkje reduserar opplevingskvalitetane for friluftslivet eller reiselivet i området. R8: Ut frå fylkeskommunen sine arkiv er det ikkje kjende automatisk freda kulturminne som kjem i konflikt med tiltaket. Det er heller ikkje kjent andre verneverdige kulturminne der tiltaket er planlagd. Det går alt ein anleggsveg langs store delar av røyrtraseen, og elles er området bygd med spreidde hytter. Området vert vurdert å ha lite potensial for funn av automatisk freda kulturminne. Det vert difor ikkje spesielle merknader i høve kulturminne på noverande tidspunkt av prosessen. R10 er ikkje relevant i denne saka. Når det gjeld R11 er søknaden sendt NVE før fylkesdelplan for små vasskraftverk vart vedteke. Søknaden oppfyller mange av dei krava som er stilt, med kart over verneområde, kart over ulike inngrep som vassveg, tilkomstveg og kraftverk, foto frå området med meir. Heile søknaden med vedlegg kan ein lese på NVE sin nettstad under konsesjonssaker på høyring. Samla vurdering Slik søknaden ligg føre er utbygginga samlokalisert med eksisterande inngrep med inntaksdam og eksisterande anleggsveg som gjev relativt få nye inngrep og slik mindre konflikt med andre arealinteresser. Som alle kraftsaker inneber ei utbygging mindre vassføring på aktuell utbyggingsstrekning, med tilhøyrande verknader for biologisk mangfald i elva og for landskapet. Utbyggingsområdet er i sårbart høgfjell med stor verdi for friluftsliv og reiseliv og villrein. Verknadene av tiltaket for desse verdiane er likevel relativt avgrensa slik søknaden er presentert. Grunngjeving for tiltaket er mellom anna å sikre rimelegare energiforsyning til Finse-samfunnet. Desse er samstundes grunnlag for ein god del av den reiselivs- og friluftsaktiviteten som er i området. I ei samla vurdering av dei positive og negative verknadene tiltaket kan gje meiner ein nytten overstiger ulempene av tiltaket, og rår til at det vert gjeve løyve til bygging av Finse kraftverk. 6