Næringsbarometer for Hordaland, januar 2013: Optimistar trass alt. Utarbeidd av ideas2evidence i samarbeid med partnarane i Næringsbarometeret

Transkript

1 Næringsbarometer for Hordaland, januar 2013: Optimistar trass alt Utarbeidd av ideas2evidence i samarbeid med partnarane i Næringsbarometeret

2 Partnarskapen bak Næringsbarometeret Innovasjon Norge Hordaland NAV Hordaland NHO Hordaland Hordaland fylkeskommune

3 Næringsbarometeret med nye nettsider

4 Dei store linene

5 Nok eit turbulent år i internasjonal økonomi i sikte? Europa hanglar vidare BNP ned 0,4 % i 2012 (OECD) Arbeidsløyse 11 % Framleis uvisse om politiske løysingar OECD ventar negativ vekst i Eurosona også i 2013 ( 0,1 %) Svakare vekst i Tyskland i 2013 enn i 2012 Betre utsikter i andre viktige eksportland som Frankrike, Storbritannia og dei nordiske landa Vekstprognosar frå OECD

6 Nok eit turbulent år i internasjonal økonomi i sikte? Uvisse også utanfor Europa Svak vekst i USA også i % i følgje OECD Uvisse om budsjettet for 2012 og «den fiskale klippen» Framleis uvisse om politiske løysingar 8,5 % vekst i Kina i 2013 (OECD) Samla vekst i verdsøkonomien i ,6% (IMF) Vekstprognosar frå OECD

7 Krisa i Eurosona dempar veksten i Norge Framleis høg vekst i Norge samanlikna med Eurosona Likevel fell veksttakten i fastlands økonomien med 0,4 prosentpoeng neste år 4 3,5 3 Vekstprognosar frå SSB BNP Fastlands Norge Arbeidsløyse Uendra eksport i 2013 Svak auke i arbeidsløysa i ,5 2 1,5 1 KPI vekst Eksport tradisjonelle varer 0,

8 Den todelte økonomien Investeringsnivået i olje og gassnæringa vil nå nye høgder i 2013 (SSB). Svak vekst i eksportmarknadene, sterk krone og svekka norsk konkurranseevne skapar vanskar for tradisjonell norsk vareeksport dei neste par åra. Investeringar i olje og gassnæringa

9 Optimistar trass alt Lågare optimisme enn januar 2012 Låg investeringsvilje Men: Optimistar i fleirtal Oppgang sidan mai Forventingsindeksar

10 Arbeidsmarknaden Anne Kverneland Bogsnes Fylkesdirektør NAV Hordaland

11 Veksten i sysselsettinga held fram Estimert vekst i sysselsettinga Næring Netto tilvekst Bygg og anlegg Industri 416 Fiske og havbruk 32 Landbruk 36 Transport og engros 651 Finansiell og forretningsmessig tenesteyting Varehandel og personleg tenesteyting 180 Kultur og reiseliv 752 Sysselsettinga auka med personar frå 3. kvartal 2011 til 3. kvartal Næringsbarometeret estimerer ein tilsvarande vekst i 2013, dvs nye arbeidsplassar. Sterkast auke innan byggjenæringa og finansiell og forretningsmessig tenesteyting

12 Framleis låg arbeidsløyse Heilt arbeidslause i prosent av arbeidsstyrken ved utgangen av desember 2012 Telemark Østfold Finnmark Oslo Aust Agder Vest Agder Vestfold Nordland Hedmark Nord Trøndelag Buskerud Troms Sør Trøndelag Oppland Akershus Møre og Romsdal Hordaland Sogn og Fjordane Rogaland 3,3 % 3,2 % 3,1 % 3,1 % 2,9 % 2,8 % 2,8 % 2,6 % 2,5 % 2,2 % 2,2 % 2,1 % 2,1 % 2,1 % 2,1 % 1,9 % 1,9 % 1,7 % 1,7 % 1,9 prosent av arbeidsstyrken (4 967 personar) var arbeidslause ved utgangen av Reduksjon på 12,8 prosent frå Tilgangen på nye stillingar om lag som i fjor, per månad. I landet sett under eitt har talet på ledige stillingar gått ned med 6 %. NAV ventar uendra arbeidsløyse i 2013.

13 Kompetansegapet Nesten 40 % av verksemdene slit med å rekruttere kvalifisert personell Rekrutteringsvanskane størst i industri, offentleg sektor og byggjenæringa Kring halvparten innanfor industrien har vanskar med å finne fagarbeidarar og ingeniørar Arbeidsløysa i Europa gir auka tilgang på kvalifisert arbeidskraft frå utlandet Rundt 10 % av ledige stillingar blir lyste ut internasjonalt gjennom NAV Eures Mange verksemder tyr til utradisjonelle metodar for å fylle kompetansegapet

14 Arbeidsmarknad / velferdsordningar Hordaland Arbeidslause Arbeidslause på tiltak Brutto arbeidsstyrke Sjukemeldte Mottakarar av Arbeidsavklaringspengar Uførepensjonistar

15 Eksport Nina Broch Mathisen Fylkesdirektør IN Hordaland

16 Avhengig av Europa Viktigaste marknader for eksportverksemdene EU området 45% 23% 31% Hordaland Norges største eksportfylke Europa utanfor EU 48% 34% 16% 17,5 % av samla fastlandseksport EU viktigaste marknad Amerika Asia 48% 37% 37% 47% 13% 12% EU utgjer meir enn 25 % av omsetnaden for over halvparten av eksportverksemdene Asia er eksportmarknad nummer to Resten av verda 42% 45% 9% Har ingen eksport Mindre enn 25 % av omsetnaden % av omsetnaden Over 50 % av omsetnaden

17 Spania Framleis auke i eksport til Spania trass i krisa Spanjolane kjøper stadig meir gass og fisk frå Noreg, men reiser mindre til Noreg 90% av all laks er norsk Stort overskot på ingeniørar og ingeniørtenester Spanande potensial på miljøteknologi og IKT/effektivisering Håkon Hauan Innovasjon Noreg, Spania

18 EU eksportørane merkar krisa.. Verksemder som har vorte påverka av krisa i Europa Auka tap på kundefordringar i Europa Redusert ordrebehaldning frå Europa Redusert eksport til Europa 54% 64% 92% 42% 35% 7% Nesten halvparten av EUeksportørane fortel om redusert eksport i 2012 vel ein tredjedel opplever at ordrebehaldninga frå EU har minka Men svært få opplever auka tap på fordringar Nei I nokon grad I stor grad

19 Dale of Norway Vanskelegare eksportmarknad Dale of Norway AS svarar med omstilling : design og produktutvikling nye marknadssegment ny teknologi IN har bidrege med tilskot til produktutvikling/opplæring og tilskot til ny teknologi

20 ...men er likevel optimistar Forventingsindeksar for verksemder som får meir enn 25 % av omsetnaden frå eksport til EU Samla indeks Investeringar Lønsemd Tilsette Omsetnad 10% 9% 9% 6% 15% 24% 33% 39% 44% 55% Ned Stabilt Opp 68% 61% 51% 47% 30% Marginal skilnad i optimisme mellom EU eksportørar og andre eksportørar Samla forventingsindeks blant eksportørar til EU er på heile 41 poeng Ein av tre EU eksportørar ventar auka eksport i 2013 To av tre ventar fleire tilsette

21 EU eksportørane likevel optimistar Forventingsindeksar for verksemder som får meir enn 25 % av omsetnaden frå eksport til EU Samla indeks Investeringar Lønsemd Tilsette Omsetnad 10% 9% 9% 6% 15% 24% 33% 39% 44% 55% Ned Stabilt Opp 68% 61% 51% 47% 30% Kvifor Viktige eksportmarknader som Norden, Tyskland og Storbritannia er mindre råka av krisa 65 % av eksportverdien frå Hordaland kjem frå bensin. 60 % av eksportørane i Hordaland har petroleumsretta omsetnad Sjømatnæringa er i ein «helsemedvind»

22 Tyskland Tyskland mot eit kjøleg vinterhalvår Forventa vekst for 2013 nedjustert til 1 prosent Norsk gass svært viktig for det tyske energisystemet Tyskland er ved sidan av Russland den største marknaden for norsksild Noreg vil framleis vere eit attraktivt reisemål for tyske turistar Ambassaden i Berlin Thomas Bruusgaard Høgseth

23 Bransjar

24 Små variasjonar mellom bransjane 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10% 20% 30% Samla indeks Byggjenæring og eigedomsmarknad (jan.) Industri Transport og engroshandel Finansiell og forretningsmessig tenestyting Varehandel og personleg tenesteyting Kultur, reiseliv og oppleving 2012 (mai) 2013 Sidan mai: Sterkast auke i forventingane innanfor reiseliv og industri Stabilt låge forventingar i transport og engroshandel og i varehandel og personleg tenesteyting Svak nedgang i forventingane i byggjenæringa

25 Bremnes Seashore SALMA stø kurs, trass krise i Europa Kvalitetsforsking sidan SALMA lansert i Noreg, kontinuerleg vekst sidan Internasjonal lansering i Sverige, Frankrike og Tyskland 2013 > forventa sterk vekst internasjonalt Bidrag frå IN; finansiering produkt og prosessutvikling, «Markedskompetanse for norsk sjømatnæring»

26 Reiseliv Optimisme i reiselivet: "Myrkdalen Nordens mest familievennlige helårsdestinasjon" Spenstig satsing lokale krefter som byggjer ein destinasjon IN har bidrege stort med finansiering og gjennomgang av forretningsmodell og marknad Sterk kronekurs og eurokrise er utfordrande for dennebransjen

27 Investeringsvilje i industrien Forventingsindeksar Lønsemd Omsetnad Tilsette Investeringar Forventingsindeksen opp 7 poeng frå mai, men godt under nivået frå januar 2012 Særleg sterk vekst i forventingar til sysselsetting og investeringar. Investeringar på sitt høgaste nivå sidan finanskrisa (jan.) 2012 (mai) 2013

28 Lid Jarnindustri Moderniserer produksjonslinja med tanke på eksport Lid Jarnindustri i Norheimsund tradisjonell induatriverksemd med 50 tilsette Merkar presset og må innovere, investere og effektivisere for å overleve. Vil ut i verda! IN har vore med og finansiert ulike investerinsprosjekt over mange år. Også designprosjekt

29 Liv laga også utanfor oljeøkonomien Forventingsindeksar i industrien Trass i oljedriven kostnadsvekst og svakare internasjonal etterspurnad 46 prosent av industriverksemdene utan petroleumsomsetnad vil auke investeringane i 2013 Investering i ny teknologi ein strategi for å takle det høge kostnadsnivået?

30 «Vi har ikkje merka at folk kjøper mindre mat til kjæledyra sine sjølv om økonomien i Europa går dårleg» Per Kristian Knutsen daglig leiar Marine Bioproducts

31 Byggjenæringa: Nøktern optimisme Forventingsindeksar Konjunkturutsett byggjenæring Nedgangen i forventingar held fram Gjeld særleg tilsette og investeringar Tilsette Investeringar Omsetnad Lønsemd Åtte av ti verksemder vurderer likevel marknadssituasjonen som tilfredsstillande eller god Omsetnaden i næringa auka med 15 prosent siste året (jan.) 2012 (mai) 2013

32 Finansiell og forretningsmessig tenesteyting Forventingsindeksar Lønsemd Tilsette Omsetnad Lever av tenester til andre delar av næringslivet Etter ein knekk i mai er optimismen igjen aukande Bransjen ventar mange nye arbeidsplassar (nærare i følgje Næringsbarometeret sine estimat) (jan.) 2012 (mai) Investeringar 2013

33 Wolftech Broadcast Solutions Endå ein spanande spin off frå TV2 Wolftech AS er eit spennande nyetablert selskap med eit stort potensiale. Forretningsideen har kome ut av behov og løysingar for meir og billegare TV sendingar i TV2. Bidrag frå IN: Etablerartilskot og deltaking i Accel Multimedia

34 Oljesmurt optimisme i petroleumsnæringa Forventingsindeksar for oljerelaterte verksemder Den høge aktiviteten i olje og gassektoren særs viktig for Hordaland Forventingsindeksen for verksemder med petroleumsretta omsetnad er 35 poeng, mot 22 poeng blant andre verksemder Forventingane hos petroleumsretta verksemder svakt ned sidan i fjor

35 Propio Med gründar i blodet The jellyfish concept Radikal forenkling av reingjering av seismikkablar Bidrag frå IN: Etablerertilskot, IFU og mentortenesta «Jeg er spesielt takknemlig for mentortjenesten det er antageligvis det aller beste tilbudet IN har i etablererfasen.» Anne Marthe Dalseide

36 Varehandel og personleg tenesteyting Forventingsindeksar Lønsemd Omsetnad Tilsette Trass gode prognosar har handelsstanden i Hordaland lågare forventingar no enn under finanskrisa Negativ investeringsindeks = Fleire ventar nedgang enn auke SSB spår vekst på 4 5 prosent i privat forbruk dei næraste åra (jan.) 2012 (mai) Investeringar 2013

37 Regionalt utsyn

38 Store regionale variasjonar Samla indeks Sterkast optimisme i Region Vest og Bergensregionen Sunnhordland ligg lågast Særleg låg investeringsvilje Sunnhordland 24% 25% 15% 9% 3% Omsetnad Tilsette Lønsemd Investeringer Samla indeks

39 Datagrunnlag Bedriftsundersøking gjennomført i november 2012 Arbeidsmarknadsdata frå NAV Offentleg statistikk frå SSB Intervju med næringslivsaktørar, bransjeorganisasjonar og fagmiljø

40 Utrekning av forventingsindeksar I Bedriftsundersøkinga har næringsaktørane sagt om dei ventar vekst, reduksjon eller stillstand i 2012 når det gjeld faktorar som talet på tilsette, omsetnad, investeringar og lønsemd. Forventingsindeksane er rekna ut ved å trekkje prosentdelen som ventar reduksjon, til dømes i talet på tilsette, frå prosentdelen som ventar auke. Indeksane varierer derfor teoretisk mellom 100 og 100. Eit positivt tal vil sei at det er fleire som ventar vekst enn reduksjon. Samla indeks er gjennomsnittet av forventingsindeksane for tilsette, omsetnad, lønsemd og investeringar.