Utkast pr Ruspolitisk plan. for Balestrand kommune. Balestrand kommunestyre, XX.XX.XX

Transkript

1 Utkast pr Ruspolitisk plan for Balestrand kommune Balestrand kommunestyre, XX.XX.XX RUSPOLITISK PLAN FOR BALESTRAND KOMMUNE

2 1. INNLEIING. 1.1 Bakgrunn for planen I følgje alkohollova 1-7d skal kommunen utarbeide ein alkoholpolitisk handlingsplan. Balestrand kommune har valt å utarbeide ein ruspolitisk plan som og går inn på bruken av andre rusmiddel enn alkohol. Rullering av planen Den ruspolitiske planen vart fyrste gong utarbeidd i Den har seinare vorte revidert i 1994, 1999, 2003 og Lovgrunnlag Lov om omsetning av alkoholhaldig drikk m.v. (alkohollova) av , sist endra , er den sentrale lova som regulerer dei fleste spørsmål kring sal og skjenking av alkohol. I følgje alkohollova 1-7d skal kommunen utarbeide ein alkoholpolitisk handlingsplan. Planen bør reviderast ein gong i kvar kommunestyreperiode. Med heimel i alkohollova kan kommunestyret gje salsløyve og skjenkeløyve for alkoholhaldig drikk. Sal av alkoholhaldig drikk med høgare alkoholinnhald enn 4,7 volumprosent kan berre utførast av AS Vinmonopolet. Løyve til skjenking av alkoholhaldig drikk kan gjelde: - drikk med inntil 4,7 volumprosent (øl, vin, rusbrus ) - drikk med mellom 4,7 og 22 volumprosent (øl/vin/sterkvin) drikk med meir enn 22 volumprosent (brennevin). Løyveperioden er avgrensa til inntil 4 år. Alkohollova tek utgangspunkt i at alkohol er ei vare som er lovleg å omsette og bruke. Føremålet med lova er å regulere alkoholomsetnaden slik at den skjer i forsvarlege former, og slik at dei samfunnsmessige og individuelle skadene som alkoholbruk kan føre til, vert avgrensa i størst mogleg grad. Kommunen kan i forskrift fastsetje opningstider for dei serveringsstadane som er i kommunen og, når særlige grunnar tilseier det, gjere unntak frå gjeldande opningstidsbestemmelsar for den einskilde serveringsstad. I Norge er det forbudt å innføre, omsette, oppbevare og bruke narkotika. All bruk av narkotika er difor å sjå på som misbruk. Andre sentrale lover er lov om sosiale tenester og lov om helsetenester i kommunene, som begge har ein føremålsparagraf som slår fast at ein skal arbeide for å fremme folkehelsa og førebygge helsemessige og sosiale problem.

3 2. RUSPOLITIKK 2.1 Det har vore ein klar auke i alkoholkonsumet i Norge dei siste åra. Auken har vore spesielt stor blant kvinner og unge i aldersgruppa år. Dei siste åra har det likevel skjedd ei utflating og også teikn til ein viss nedgang i forbruket blant ungdom. Bruken av illegale rusmiddel auka gjennom 1990-tallet, toppa seg rundt årtusenskiftet og har sidan gått noko tilbake. I noreg er det rundt sprøytemisbrukere. Dette talet ser ut til å ha vært ganske stabilt dei siste åra. Tal overdosedødsfall er redusert dei siste åra frå 338 i 2001, til 183 i Faktagrunnlaget i dette dokumentet bygger i stor grad på informasjon frå Helse- og omsorgsdepartementet og Statens institutt for rusmiddelforskning (SIRUS). 2.2 Samfunnsmessig/individuell verknader av rusmisbruk Kvart år er alkoholbruk årsak til mange dødsfall, anten gjennom sjukdom eller ulukker. Av sjukdomsrelaterte dødsfall er psykisk lidelse og adferdsforstyrrelse av alkohol(avhengighetssyndrom) den mest vanlige årsaka medan levercirrhose og leverrelaterte sjukdommar samla er bortimot likestilt. Alkoholmisbruk kan vere medvirkande til oppløysing av familiar og mange mister arbeidet sitt pga. misbruket. Vald og mishandling av barn, kvinner og nær familie skjer ofte i alkoholpåverka tilstand. "Dagen derpå" kan føre til skoft frå arbeid, omsorgssvikt og bilkøyring i alkoholpåverka tilstand. Ved bruk av narkotika er risikoen for å bli påført alvorlige helse- og sosiale skader betydelig. Avhengighet kan få store konsekvensar for enkeltpersonar og deira familiar, og overdosar kan medføre dødsfall. 2.3 Nasjonale mål Regjeringa sin politikk på rusfeltet har som overordna mål å redusere dei negative konsekvensane som rusmiddelbruk har for enkeltpersonar og for samfunnet. Dette overordna målet er delt opp i fem hovudmål: Mål 1: Tydeleg folkehelseperspektiv Mål 2: Betre kvalitet og auka kompetanse Mål 3: Meir tilgjengelege tenester og auka sosial inkludering Mål 4: Forpliktande samhandling Mål 5: Auka brukarmedverknad og betre ivaretaking av barn og pårørande Det vert elles vist til Opptrappingsplan for rusfeltet Helse- og omsorgsdepartementet ( )

4 2.4 Nytt fokus Alkoholproblemet er ikkje avgrensa berre til alkoholisme. Fokuset i rusmiddelpolitikken må ikkje berre vere på den stigmatiserte "alkoholikaren" men og på forbruket til den vanlege alkoholkonsumenten. Det er difor eit overordna mål med denne planen at vanlege alkoholbrukarar skal få eit meir reflektert og medvite forhold til eige konsum og drikkemønster. Dei fleste med eit alkoholproblem er dessutan vanlege, ressurssterke og veletablerte menneske. Det er mange som har eit alkoholproblem knytt til visse situasjonar eller fasar i livet og ikkje til andre. Det avgjerande er uansett at vi signaliserer ei haldning til alkoholbruken vår. Vaksne må vere medvitne om si rolle som forbilde overfor unge, og ta omsyn til det. Ein kommunal ruspolitikk må og vektlegge behovet for rusfrie arenaer for ungdom. Bruk av alkohol er lovleg, og det vil i praksis vere umogeleg å regulere bruken på ein slik måte at ein eliminerer risikoen for alkoholproblem heilt. Målet er difor å senke det totale forbruket slik at alkoholskadene vert mindre og syte for at dei som utviklar problem får hjelp. 2.5 Endra rusmønster I vår kultur har det tradisjonelt vore slik at alkohol vart brukt sjeldan, men når det først vart drukke, gjekk det med store mengder. Bortsett frå mange akutte alkoholskader i slike samanhenger, var dette drikkemønsteret mindre eigna til å utvikla alkoholavhengigheit enn det meir "kontinentale" drikkemønsteret som har utvikla seg dei siste tiåra Kjenneteikna her er: - Lettare tilgang på alkohol. - Alkohol har fått innpass i meir kvardagslege samanhengar. - Konsumet av vin har auka. - Det gjennomsnittlege alkoholforbruket er høgare og meir regelmessig. - Rusbrus kjem i tillegg til anna drikk. Dei siste åra har konsum gått noko ned og debutalderen har auka til 15 år for øl, 15,6 år for vin og 15,5 år for brennevin. Dette er landet sett under eitt og tala er henta frå SIRUS. Dei siste tala der er frå SSB sin statistikk viser at omsetningen frå 2009 til 2010: vin auka med 2,2 prosent rusbrus auka med 1,4 prosent øl gjekk ned 0,6 prosent brennevin gjekk ned 3,7 prosent Den totale omsetnaden pr. innbyggjar hadde likevel ein nedgang på 0,3 prosent. Andre land arbeider med å redusere alkoholbruken, og Norge er for mange eit forbilde med sin politikk på området.

5 Vi bør også ha eit medvite forhold til kva vi vil ta etter av andre kulturelle impulsar, som t.d. omgang med alkohol. Ikkje minst gjeld dette i ein turistkommune som Balestrand. I dette ligg og bruk av narkotika. 2.6 Kommunale mål På kommunalt nivå bør ein ha ei overordna ruspolitisk ramme i tråd med nasjonale mål på dette feltet. Ramma for alkoholpolitikken er at legal omsetnad av alkohol skal finne stad i kontrollerte former. Dette kan skje gjennom kommunale sals- og skjenkeløyve for omsetnad av alkohol, der kommunen gjennom ei kontrollordning ser til at sal og skjenking skjer i samsvar med lova. Det er eit politisk mål at butikkutsal i kommunen på frivillig basis tek eit samfunnsansvar og unnlet å omsette såkalla rusbrus, då dette er ei vare innretta på ungdom spesielt. Samstundes vil det vere eit viktig mål for kommunen å avgrense dei samfunnsmessige og individuelle skadene som alkoholbruken kan føre med seg. I tråd med dei nasjonale måla, vil eit overordna mål difor vere å senka det totale forbruket slik at alkoholskadene vert mindre. Dette er ei stor utfordring som ein ikkje vil greie utan medvite arbeid, felles løft og personleg motivasjon. Kampanjar vil såleis vera ei heilt naudsynt arbeidsform. Som eit ledd i dette vil ein søke å avgrense forbruket av alkoholhaldige drikker, og iverksette tiltak som kan redusere etterspurnaden, og påverke drikkemønsteret. Ein vil legge vekt på informasjons- og haldningstiltak, og skulen vil her vera den mest sentrale arena. I tillegg vil ein støtte rusfrie miljø og aktivitetstilbod til alle aldersgrupper. Vidare vil kommunen legge vekt på helsefremjande og førebyggjande arbeid i alle sektorar og samordning av dei ressursane ein har til rådvelde. Ein vil søke å styrke tiltak overfor grupper i "risikosona", og utvikle behandlings- og ettervernskjeder for rusmiddelmisbrukaren i lokalsamfunnet. 2.7 Tverretateleg arbeid i kommunen SLT (samarbeid om lokale kriminalitetsførebyggjande tiltak) starta formelt i I dette samarbeidet, som er forankra i den kommunale leiinga, deltek representantar frå oppvekstområdet, sosial- og barneverntenesta, skulehelsetenesta, ungdomsarbeidaren, ungdomsrådet og politiet. Det er her stort fokus på gode førebyggjande tiltak som m.a. kan vere eigna til å hindre uønska rusmiddelbruk. Det er i kommunen tilsett ein folkehelsekoordinator og etablert eit folkehelseråd, som m.a. arbeider med dei same målsettingane, men då med eit breiare fokus. Folkehelsekoordinator er og med i SLT-samanheng. 2.8 Skulane sitt arbeid med bruken av alkohol/narkotika

6 Ved Sagatun skule er arbeid i høve rusmiddelbruk fastlagt i ulike fag på ulike årstrinn. I tillegg har skulen eit nært samarbeid med helsesøster og lensmannskontoret om opplegg i klassane på ungdomssteget. Hovudsatsinga er i 9. klasse, der skulen i fleire år har delteke i Juvente sitt opplegg FRISTIL, som er eit lokalt tilpassa undervisningsopplegg om alkohol og narkotika. To elevar vert sendt på kurs for så å gjennomføre opplegget i eigen klasse med involvering av foreldregruppa. Midlar til å dekke desse kursa skal gå av inntekter i forbindelse med sal- og skjenkeløyver som til dømes alkoholavgift. Sygna vidaregåande skule ynskjer og arbeider aktivt for eit heilt rusfritt miljø ved skulen. Reglementet deira har difor eit totalforbod mot å oppbevare rusmiddel, nytte rusmiddel eller vise seg rusa på skulen. I tillegg vert ulike tema om rus teke opp i fag der det er naturleg og ligg under læreplanane. Enkeltår har skulen temadag og i ulike høve har tidlegare rusmisbrukare fortalt om sine erfaringar på desse arrangementa. 2.8 Konflikt mellom interesser Ved utforminga av ein ruspolitisk plan, må ein erkjenne konfliktar som vil kunne vere mellom m.a. næringslivsinteressene i kommunen og andre interesser, og dei reine edruskapspolitiske måla som det er ynskje om å fremme. Ein realistisk ruspolitisk plan vil difor i stor grad verte eit kompromiss mellom desse ulike interessene. Kanskje vil dette spesielt gjelde i ein turistkommune som Balestrand. Utfordringa i planen vil ligge i det å utforme ein politikk som tek omsyn til dei ulike sidene i desse interessekonfliktene. Planen bør likevel primært vere ein ruspolitisk plan for dei som bur i kommunen, både ung og gamal. Dei ynskje næringslivet og reiselivsnæringa har om å kunne drive sal og skjenking av alkohol må difor tilpassast dei måla ein set for alkoholpolitikken generelt i kommunen. 3. ALKOHOLOMSETNADEN I BALESTRAND KOMMUNE 3.1 Kommunale salsløyve for alkoholhaldig drikk under 4,7 volumprosent (øl og rusbrus ) Det er for inneverande periode innvilga 2 salsløyve for slik alkoholhaldig drikk i kommunen. 3.2 Kommunale skjenkeløyve for øl, vin og brennevin Det er for inneverande periode innvilga følgjande kommunale skjenkeløyve: 7 ålmene skjenkeløyve for øl, vin og brennevin 5 ålmene skjenkeløyve for øl og vin. 1 ålment løyve for øl 20 ambulerande skjenkeløyve til 4 ulike søkjarar Mynde til å gjere vedtak om godkjenning av ny styrar og stedfortredar ved skifte jfr. alkohollova 1-7e er delegert til rådmannen.

7 3.3 Kommunale sals- og skjenkeavgifter Iflg. alkohollova skal bevillingsgebyr fastsetjast for eit år om gangen på grunnlag av forventa omsett mengde alkoholhaldig drikk jfr Mynde til å gjere vedtak om sals- skjenkegebyr er delegert til rådmannen. Det er fastsett følgjande satsar: Ved sal av øl og alkoholhaldig drikk med lågare alkoholinnhald enn 4, 7 volumprosent: 0,17 kr pr. vareliter. Skjenking av alkoholhaldig drikk: Øl og alkoholhaldig drikk med lågare alkoholinnhald enn 4,7 volumprosent: 0,34 kr. pr. vareliter. Vin: 0,94 kr. pr. vareliter. Brennevin: 3,07 kr. pr. vareliter. Bevillingsgebyret utgjer pr. år minimum kr ,- for sal og kr ,- for skjenking. Ved ambulerande skjenkeløyve kan ein krevja eit gebyr på kr. 250,- pr. gang. 3.4 Kor mykje alkohol vert omsett i Balestrand kommune gjennom dei ulike løyva? Ein kan setja opp følgjande oversyn over omsetnaden av alkohol i kommunen i løpet av dei 4 siste åra: Omsetning Salsløyve Øl ved skjenking Vin ved skjenking Brennevin ved skjenking Uregistrert forbruk av legal og illegal omsetnad av alkohol I tillegg til registrerbar omsetnad av alkohol gjennom sals- og skjenkeløyve, kjem uregistrert forbruk av legal og illegal omsetnad av alkohol. Mykje av dette er alkohol som er skaffa på lovleg vis, slik som heimelaga vin og turistkvotar av vin/brennevin. Ein del vil vere illegal alkohol, som heimebrent og smuglarvarer, som vil vere vanskeleg å talfeste. I Norge reknar ein med uregistrert forbruk utgjer omlag % av totalforbruket. 4. ORGANISERING AV KONTROLLVERKSEMDA I KOMMUNEN I alkohollova 1-9 går det fram at kommunen er pålagd å føre kontroll med sals- og skjenkeløyva. I kap. 9 i forskriftene er det gjeve utfyllande føresegner om dette. Kommunen skal gje råd og rettleiing til løyvehavarane slik at omsetnaden av alkohol kan skje i samsvar med regelverket, og på ein slik måte at alkoholpolitiske og sosiale omsyn vert ivaretekne.

8 Oppdraget med å utføre kontrollar vert gjeve til engasjerte kontrollørar som oversender sine rapportar til kommunen. Balestrand kommune samarbeider med dei øvrige kommunane i Sogn regionråd om kjøp av tenester i høve til dette arbeidet. Kommunen må arbeide for at desse kontrollane vert så effektive som råd. Kommunen har klare retningslinjer for brot på alkohollova. Desse er strenge slik at det ikkje vil løne seg for løyvehavarane å omgå regelverket, jfr VURDERING AV "RUSSITUASJONEN" I KOMMUNEN 5.1 Sett frå lensmannskontoret Lensmannskontoret vurderer det slik at misbruk av alkohol og narkotika ikkje er eit stort problem i Balestrand kommune. Det er registrert at begge deler førekjem. Lensmannskontoret har som mål å vere med på å medverke til at det ikkje vert noko problem i åra som kjem. Samarbeid med andre etatar, som mellom anna i regi av SLT/politiråd, vil vere viktig. 5.2 Sett frå legekontoret Gjennom etablering av den interkommunale legevakta - SYS - IKL - har legekontoret mindre oversyn over rusrelaterte legekontaktar. Elles er situasjonen nokså stabil, men det er sjølvsagt store mørketal m.o.t rus/ helseproblem. Ein har inntrykk av at det dei seinaste åra har vore ei viss tilflytting til kommunen der rus har vore ei utfordring m.o.t arbeidsdeltaking. Legekontoret har lite innsyn i bruken av illegale rusmiddel. Ein har særs restriktiv forskriving av vanedannande medikament (A-B-prep) Alt i alt er situasjonen nokså stabil sett frå legeståstad. 5.3 Sett frå NAV NAV er involvert i nokre saker der misbruk er eit stort problem, då i første rekkje alkoholmisbruk. Ein ser at dette er saker der det er behov for mykje personleg oppfylgjing, samt koordinering med andre instansar i hjelpeapparatet. Samla sett brukar NAV i perioder mykje tid på desse oppgåvene. Vidare opplever ein av til å få informasjon om andre som slit med rusvanskar, men der NAV kontoret ikkje er inne i saka, og der det heller ikkje er grunnlag for å gripe inn. Ein opplever ikkje noko særleg tilsig av folk med rusrelaterte vanskar som kjem flyttande til Balestrand. Opplever difor at gruppa som har desse utfordringane er relativt stabil. Per no har ein ikkje kontakt med folk som misbruker narkotika og ein har difor ikkje grunnlag for å seie noko om korvidt dette er eit problem i kommunen eller ikkje. NAV kontoret har ikkje inntrykk av at det er eit spesielt stort synleg rusproblem blant ungdom i Balestrand per no. Ein konstaterer elles at alkohol er lett tilgjengeleg i Balestrand kommune, både når det gjeld sals og skjenkestadar. Sommartid er det mange skjenkestadar i høve til folketalet. Dette er i seg sjølve ein risiko for eit høgt alkoholkonsum.

9 5.4 Uttale frå Sagatun skule og Sygna vidaregåande skule Hovudsatsinga er i 9. klasse, der skulen i fleire år har delteke i Juvente sitt opplegg FRISTIL. Eit lokalt tilpassa undervisningsopplegg om alkohol og narkotika. To-tre elevar vert sendte på kurs for så å gjennomføre opplegg i eigen klasse. Det er viktig at desse kursa vert dekka av midlar frå førebyggingstiltak sentralt i kommunen. Skulen har ikkje eigne økonomiske midlar til å dekke kursavgifta i samband med FRISTIL. Når det gjeld bruken av rus blant elevane på ungdomssteget, har skulen eit positivt inntrykk av situasjonen. Ein høyrer omtale om at alkoholbruk kan førekomme, men då ikkje i tilknytning til skulesituasjonen, men ein kjenner ikkje til omfanget av tilfeldig bruk. Likevel er det viktig at foreldre har oversyn over ungdommen sin aktivitet på fritida i høve rusproblematikken og engasjerer seg aktivt i førebyggjande fritidstilbod til ungdomsgruppa. Sygna vidaregåande skule sine vurderingar er: - Nokre elevar vert trekte mot miljø der rus verkar å ha ein sentral plass. Dette er gjerne miljø med personar som er bedydeleg eldre enn dei sjølve ofte godt over 20 år. - Det er ikkje eit stort problem med rus på skuleområdet, men ein ser ein utvikling der elevane har eit meir liberalt syn på t.d. alkoholbruk. Nokre elevar trekker dessutan til miljø i bygda der rus har ein sentral plass. - Det er svært sjeldan ein oppdagar bruk av narkotika blant elevane. - Ein ser ein auka medisinbruk blant elevane, noko som er ein utfordring t.d. i samband med vidaresal av reseptbelagde medisinar. - Generelt er inntrykket at bruken av ulike rusmiddel er aukande. På Sygna har ein null-toleranse for bruk og oppbevaring av rusmiddel på området og å vise seg påvirka av rusmiddel på skuleområdet. Brot på dette reglementet fører til strenge disiplinære reaksjonar. 5.5 Samla vurdering Ei samla vurdering av russituasjonen i kommunen er det ikkje er eit stort problem og at det ikkje er store endringar frå tidlegare. Med den kjennskap ein generelt har til bruken av rusmiddel er det viktig å følgje med på utviklinga. 6. FRAMLEGG TIL RUSPOLITISK HANDLINGSPLAN FOR BALESTRAND KOMMUNE Sals- og skjenkeløyve A) Salsløyve for drikk med alkoholinnhald inntil 4,7 volumprosent Halde fast ved noverande omsetnadsform, dvs. sal gjennom daglegvarebutikkar. B) Skjenkeløyve for drikk med alkoholinnhald under 22 volumprosent Ålmene skjenkeløyve for drikk med alkoholinnhald under 22 volumprosent (øl, vin, rusbrus ) skal kunne gjevast til hotell, pensjonat og restauranter. Ved vanleg kafedrift kan det ikkje gjevast løyve til skjenking av øl og vin på dagtid fram til kl I samband med matservering kan det i visse høve gjevast løyve til skjenking av øl og vin. Ved vanleg

10 kafedrift meiner ein kafé drevet i nærleik av butikkar og ein stad der det ferdast barn og ungdom. C) Skjenkeløyve for drikk med alkoholinnhald mellom 22 og 60 volumprosent (brennevin) Til hotell og pensjonat kan det i tillegg innvilgast ålmene skjenkeløyve for drikk med alkoholinnhald over 22 volumprosent (brennevin). D) Tilverking av øl og vin Etter søknad kan ein gje eit utvida løyve til tilverking av øl og vin til skjenking i eiga verksemd. E) Uteservering Kommunen bør berre gje løyve til uteservering av øl, vin og brennevin der tilhøva ligg særskilt til rette. D) Ambulerande skjenkeløyve Kommunen skal oppretthalde ordninga med 2 ambulerande skjenkeløyve. Rådmannen får delegert mynde til å ta avgjerd om tildeling av ambulerande skjenkeløyve Kommunale sals- og skjenkegebyr Sals- og skjenkegebyr for kommunale løyve er etter alkohollova fastsett for eit år om gongen på grunnlag av forventa omsett mengde alkoholhaldig drikk. Gebyret vert rekna etter satser pr. liter øl, vin og brennevin jfr Sals- og skjenketid Sal av alkoholhaldig drikk med inntil 4,7 volumprosent alkohol kan skje frå kl til kl Skjenking av alkoholhaldig drikk med mindre enn 22 volumprosent alkohol kan skje i tidsrommet Skjenking av alkoholhaldig drikk med 22 volumprosent eller meir kan skje frå kl til kl Kvar einskild søknad må vurderast med omsyn til eventuell innskrenking eller utviding. Ved einskildhøve kan rådmannen etter søknad utvide skjenketida med ein time. Med einskildhøve reknast arrangement som skjenkehaver arrangerer på vegne av andre og gjeld eit bestemt høve. Det kan t.d. vere feiring av bryllaup, spesielt arrangement av firma eller anna tilstelling. Det skal vere ein restriktiv praksis i høve til slike søknader Løyveperiode Kommunale sals- og skjenkeløyve vert innvilga i samsvar med lov om omsetning av alkoholhaldig drikk m.v. 1-6 og gjeld i 4 år, og med opphøyr seinast 30. juni året etter at nytt kommunestyre tiltrer Krav til vandel

11 Etter at kommunen har motteke søknad om sal eller skjenking av alkohol, skal ein straks sette i verk undersøkingar i tråd med krava i alkohollova 1-7b. Søkjaren må ha utvist uklanderleg vandel i forhold til alkohollovgjevinga, føresegner i anna lovgjeving som har samanheng med alkohollova sine føremål samt skatte-, avgifts- og rekneskapslovgjevinga Kontroll Balestrand kommune kjøper tenester frå firma som skal stå for kontrollen. Det skal gjennomførast minst 3 årlege kontrollar. Kontrollør rapporterer til utval for oppvekst og omsorg. Utvalet gjer innstilling til kommunestyret om eventuelle reaksjonar etter brot på regelverket. Kostnader med kontrolltenesta vert dekka av inntekter frå avgifter frå sals- og skjenkeløyve Retningslinjer for reaksjonar ved klare brot på alkohollova Første gongs brot: Skriftleg åtvaring Andre gongs brot: Inndraging av løyvet for ein periode på mellom ei veke og 6 månader, alt etter kor alvorlege brota har vore. Tredje gongs brot: Inndraging av løyvet for resten av løyveperioden Alkohol ved kommunale tilskipingar A) Balestrand kommune dekker ikkje utgifter til kjøp av alkoholhaldige drikkevarer. B) Ved tilskipingar der Balestrand kommune står som arrangør/vertskap, skal det ikkje skjenkast alkohol. Punkt b er knytt til den formelle delen av tilskipinga. Det er opp til vertskapet i kvart einskild høve å avgjere når denne delen av arrangementet er over Haldningsskapande arbeid, opplysning og politiske verkemiddel Med denne planen ynskjer vi å halde fram ein prosess som skal - skapa ei meir medviten haldning til vårt eige alkoholbruk. - gjere løyvehavarar og skjenkestader medvitne om deira samfunnsansvar og få desse med i eit samarbeid om førebyggjande tiltak. - vidareutvikle arbeidet med å skapa reelle alternative miljø for ungdom utan alkohol. - utvikle eit tverretatleg samarbeid der helse- og sosialtenestene og einingane innanfor oppvekstområdet set inn ressursar ovanfor risikogrupper og einskildpersonar - gjere hjelpeapparatet betre rusta til å oppdaga alkoholrelaterte problem tidleg og setja i verk relevante tiltak. Dette kan vere ettervernsgrupper, som kan femje både dei som har fått hjelp for problemet sitt og dei som er i faresonen. - gjere innbyggjarane medvitne om dei negative haldningane som vert formidla ved langing av alkohol. - fokusere på aktuelle tiltak for å førebyggje etablering av narkotikamiljø i kommunen Politiske verkemiddel A) 50 % av kommunen sine inntekter frå sals- og skjenkegebyr skal gå til førebyggjande tiltak innan rusvernarbeid. Beløpet vert avsett på sosialbudsjettet. Ein del av beløpet vert brukt til kostnader i samband med Juvente Fristil sitt program for 9. klasse. Det resterande av beløpet kan delast ut til frivillige lag og organisasjonar i samband med konkrete tiltak.

12 B) Kurs for helse- og sosialarbeidarar. Det bør setjast av midlar slik at tilsette i helse- og sosialsektoren kan få skulering i rusmiddelarbeid. Målet med slik skulering må i tillegg til generell kompetanseheving, vere å betra samarbeidet og gjere hjelpeapparatet i stand til å komma tidlegare inn med tiltak. Kurs for tilsette som er knytt til barn og unge sitt oppvekstmi1jø. Tiltak innan skulesektoren Rusmiddeldirektoratet og Kunnskapsdepartementet har utarbeidd skuleringsopplegg for lærarar i grunnskulen. Utval for oppvekst og omsorg har ansvar for den lokale tilrettelegging og gjennomføring. Føremålet med rettleiingstenesta er å motivere og kvalifisera lærarar for ei betre undervisning i emnet. Tilsette i skule, barnehage og kultursektoren må få informasjon om hjelpeapparatet. Dei må og få skulering slik at dei kan fanga opp signal om rusmisbruk i heimen og hos den unge sjølv. C) Kommunestyret set av midlar til opplysnings- og haldningsskapande arbeid kvart år framover. D) Administrasjonen og utval for oppvekst og omsorg syter for at dei ulike løyvehavarane får delta på møte der ulike sider av praktiseringa av løyva vert drøfta, mellom anna sal av rusbrus. 6.3 Rullering av planen Balestrand kommune sin ruspolitiske plan skal rullerast kvart 4. år. Dette arbeidet skal starte opp 6 månader før ny valperiode tek til. Det skal gjevast årleg rapport i utval for oppvekst og omsorg om tiltaka i planen. Det skal også rapporterast om samarbeidet mellom Balestrand kommune og Høyanger kommune som vedkjem rusførebyggjande tiltak.