Forvaltningsplan for hjort Selje kommune

Transkript

1 Forvaltningsplan for hjort Selje kommune Gry Otneim Leikanger Viltforvaltar

2 Forord I februar 2012 innførte det dåverande Direktoratet for naturforvaltning eit krav om at alle kommunar, der det er ope for jakt på hjort, skal vedta kommunale mål for forvaltninga av hjorten. Dette kravet er nedfelt i Forskrift om forvaltning av hjortevilt (FOR ). Føremålet med dei kommunale måla er å balansere både negative og positive konsekvensar hjorteviltet har for samfunnet, og synleggjere den retninga forvaltninga ønskjer. Forvaltningsplanen er utarbeidd av viltforvaltar i samarbeid med fagansvarleg for landbruk i Selje kommune. Forslag til forvaltningsplan er sendt ut til alle valdleiarane i kommunen for uttale. Kvar valdleiar har vore ansvarleg for kome med uttale til planen på vegne av valdet dei har ansvaret for. Ein har så langt som mogleg, teke omsyn til uttalane i vidare arbeid med plandokumentet. Forvaltningsplanen er gjeldande i perioden og seinast innan utgangen av 2022 skal planen evaluerast og reviderast. Endeleg versjon blei vedteken av Kommunestyret???. Innhaldsliste 1. Innleiing 1.1 Bakgrunn for planarbeidet 1.2 Utdrag frå lovverket 1.3 Organisering av hjorteforvaltninga i Selje kommune 1.4 Organisering av vald krav ved godkjenning av vald 1.5 Valdstruktur og teljande areal 2. Hjorten i Selje kommune 2.1 Bestandsstorleik 2.2 Fellingsresultat og fellingsprosent 2.3 Alderssamansetjing 2.4 Vårteljing 2.5 Fallvilt og påkøyringar 2.6 Merkeprosjekt Nordfjord 2.7 Bruk av beiteområde Skadar på inn- og utmark 2.8 Fellingstidspunkt 3. Forvaltningsmål og tiltak 3.1 Hovudmål for hjorteforvaltninga i Selje kommune 3.2 Delmål Storleik på vald Bestandsplanar Bestandsstorleik Bestandssamansetjing Skadar på innmark og skog Trafikkpåkøyringar Fellingsprosent Slaktevekter Datainnsamling Bestandsplanområde Referansar

3 1. Innleiing Hjorten kom til Selje kommune og har ein stor verdi både økonomisk og rekreativt. Hjorten er den klart viktigaste viltressursen i kommunen, og i dei siste åra har den gjennomsnittlege fellinga vore på om lag 110 dyr pr. år. Rekreativt har jakta og stor betyding og rundt 370 personar med bustad i kommunen var i 2012/2013 registrert som aktive jegerar. I tillegg kjem jegerar frå andre kommunar som nyt godt av kommunen sin hjortebestand. 1.1.Bakgrunn for planarbeidet I følgje forskrift om forvaltning av hjortevilt 3, skal kommunen vedta målsetjingar for utviklinga av hjortebestanden på bakgrunn av opplysningar om beitegrunnlag, bestandsutvikling, skadar på inn- og utmark og omfanget av trafikkpåkøyringar. Formålet med denne forvaltningsplanen er å få oversikt over hjortebestanden i Selje kommune og korleis utviklinga har vore. Forvaltningsplanen tek opp dei viktigaste momenta kring lokal forvaltning av hjortestamma og set fokus på utfordringar, målsetjingar og tiltak for å nå desse. Planen vert styrande for den kommunale forvaltninga og forvaltningsmåla som vert sett opp i planen, blir eit viktig verkty for å setje rammene for tildelinga av fellingsløyve for vald utan bestandsplanar. Planen vert og eit rammeverkty for vald med bestandsplanar, i kraft av at det vert stilt krav om at desse skal ta omsyn til offentlege målsetjingar for å bli godkjende Utdrag frå lovverket Retningslinjene for viltforvaltninga i Selje kommune er heimla i Viltloven av 29. mai 1981, Forskrift om forvaltning av hjortevilt og bever av 22. mars 2002 og Forskrift om utøvelse av jakt og fangst av 22. mars Viser til føremålsparagrafen i viltlova og dei nemnde føreskriftene, samt viltlova sin definisjon av vilt og fredingsprinsippet; Viltloven (av 29. mai 1981) 1. Lovens formål Viltet og viltets leveområder skal forvaltes slik at naturens produktivitet og artsrikdom bevares. Innenfor denne rammen kan viltproduksjonen høstes til gode for landbruksnæring og friluftsliv. 2. Lovens virkeområde Med vilt menes i denne lov alle viltlevende landpattedyr og fugler, amfibier og krypdyr. 3. Fredningsprinsippet Alt vilt, herunder dets egg, reir og bo er fredet med mindre annet følger av lov eller vedtak med hjemmel i lov. Ved vedtak om jaktbarhet og jakttider etter 9 skal det særlig legges vekt på at arten produserer et høstingsverdig overskudd og at den har ressursbetydning. Det skal også legges vekt på jakt- og fangsttradisjon i vedkommende område og på den skade viltet gjør. Ingen skal holde vilt i fangenskap med mindre annet følger av lov eller vedtak med hjemmel i lov. Det er forbudt å fange, jage, drepe eller skade fredet vilt. Dersom det er nødvendig for å hindre skade på person eller eiendom, er det tillatt å avlive smågnagere og krypdyr. Forbudet etter 24 og 25 gjelder ikke slik avliving. Ved enhver virksomhet skal det tas hensyn til viltet og dets egg, reir og bo, slik at det ikke påføres unødig lidelse og skade. Forskrift om forvaltning av hjortevilt og bever (av 22. mars 2002) 1. Formål Formålet med denne forskrift er å bidra til at forvaltningen av hjortevilt og bever ivaretar bestandenes og leveområdenes produktivitet og mangfold. Forvaltningen skal legge til rette for en lokal, langsiktig forvaltning med næringsmessig og rekreasjonsmessig nyttiggjørelse av viltressursene. Forvaltningen skal videre sikre bestandsstørrelser som medfører at hjortevilt og

4 bever ikke forårsaker uakseptable skader og ulemper på andre samfunnsinteresser. Forskrift om utøvelse av jakt og fangst (av 22. mars 2002) 1. Formål Formålet med denne forskrift er å bidra til at: a) jakt- og fangsttradisjonene føres videre gjennom høsting av viltproduksjonen til gode for landbruksnæringen og friluftslivet, b) jakt- og fangstutøvelsen ikke påfører viltet unødige lidelser, og c) jakt- og fangstutøvelsen ikke volder fare for mennesker, husdyr eller eiendom. 1.3.Organisering av hjorteforvaltninga i Selje kommune Utøvande Fylkeskommunen Fylkesmannen Kommunen Ettersøk Mattilsynet Lensmannen i Vågsøy Rolle Juridisk rettleiar for kommunane med omsyn til jakt og viltforvaltning. Klageinstans i saker angåande viltforvaltning for vedtak fatta av kommunen. Rettleiar og tenesteytar for rettshavarane og myndigheitsutøvar i forhold til lover og forskrifter. Kommunen godkjenner vald og bestandsplanar, tildeler fellingsløyve, rapporterer jaktstatistikk og organiserer innsamling av materiale til NINA. Selje kommune har to personar som er registrert på politiet si liste for ettersøk. Den eine har godkjend hund. Utfører viltkontroll Kontroll- og tilsynsoppgåver 2.3. Kommunen sitt ansvar (jf. 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14,15 og 17 i forskrifta om forvaltning av hjortevilt og bever) Fastsette minsteareal for elg, rådyr og bever innan 1. mai Avgjere søknad om godkjenning av vald innan 15. juni Tildele godkjende vald fellingsløyve for hjort innan 15. juni Godkjende bestandsplanområde vert tildelt fellingsløyve for godkjend planperiode utan årlig søknad

5 Kommunen kan ved tildeling av fellingsløyve fråvike minstearealet for jakt på elg og rådyr med inntil 50 % Utarbeide retningslinjer og fastsette mål for viltforvaltninga i kommunen gjennom dialog med rettighetshavarane og andre berørte interesser Bidra til at jaktrettshavarane organiserer seg i vald med gode grenser og med ein storleik som gjer ei bestandsvis forvaltning mogleg Organisering av vald krav ved godkjenning av vald *Valdet skal være samanhengande og ha ei avgrensing og form som gjev ei forsvarleg og trygg jakt på hjortevilt. Valdet kan omfatte anna areal enn teljande areal. *Valdet må ha teljande areal eller teljande vasslengde som minst svarer til gjeldande minsteareal eller minste vasslengde i vedkomande område. *Som teljande areal for hjort er skogareal og myr godkjent. Med skogareal meiner enn både produktiv og uproduktiv skog, og både lauv og barskog. I teljande areal kan og dyrka mark under 100 dekar med skog på alle kantar godkjennast. Søknad om godkjenning av vald må sendast til kommunen innan 15. mai. Søknaden skal innehalde opplysningar om (jf. 9 i Forskrift om forvaltning av hjortevilt og bever): Kva art søknaden gjeld Kart som tydeleg viser grensene for valdet Fullstendig oversikt over dei eigedomane (gards- og bruksnummer) valdet omfattar og storleiken på kvar einskild eigedom innanfor valdgrensene Oppgåve over teljande areal/ teljande vasslengde Skriftleg samtykke frå alle jaktrettshavarar innan valdet, eller underskrift frå lovleg vald representant for styre i sameige, allmenning, felles viltområde eller organisert utmarkslag Namn og nøyaktig postadresse for den personen som er oppnemnd som valdansvarleg representant. Vedkomande skal underskrive søknaden på vegne av jaktrettshavarane og opptre på vegne av jaktrettshavarane overfor kommunen 1.5.Valdstruktur og teljande areal Selje kommune er organisert i 47 vald som dekkjer eit areal på da. Sjå opplisting i tabell nr. 1. Vi har førebels ingen godkjende bestandsplanområde, men dette er noko kommunen har arbeidd med å få til sidan Barmen søkte i 2016 om å bli godkjent som bestandsplanområde, men søknaden vart avslegen sidan valdet ikkje oppfylte krava om storleik på minstearealet x20. Viltforvaltar arbeider med å endre føreskrift om minsteareal for Barmøy. Tabell 1: Vald i Selje kommune Vald Vald ID Teljande areal Minsteareal Ervik 1441V Årvik 1441V Teige 1441V Eltvik 1441V Tungevåg 1441V Morkadal 1441V Borgundvåg 1441V Borgund 1441V Vik-Beitveit 1441V

6 Stave 1441V Leikanger 1441V Sjåstad 1441V Drage - Austmyr 1441V Sande 1441V Lundebrekke- Sandnes 1441V Stokke 1441V Otnes - Kvamme 1441V Bortne - Berge - Lesto 1441V Hove- Hammersvik 1441V Grytting- Liset - Årdal 1441V Bergdal 1441V Skorge 1441V Kjøde 1441V Teigen - Kjøde, lille 1441V Sneide - Enerhaug 1441V Eide - Berstad 1441V Moldestad - Salt 1441V Rundereim 1441V Vetrhus 1441V Flisternes - Sandvik 1441V Flister 1441V Nordpoll 1441V Barmen 1441V Hoddevik 1441V Selje Prestegard 1441V Fure 1441V Honningsvåg 1441V Gangeskar 1441V Fureneset - Seljeneset 1441V Hatlenes - Øren 1441V Kvernevik 1441V Fellesområde V Fløde 1441V Årsheim 1441V Sandvik - Sandviknes - Otneim 1441V Summert Det teljande areal er summen av dei arealtypar som regelmessig vert nytta av hjorten. I Selje kommune vert fylgjande kriterier lagt til grunn for berekning av teljande areal: Skog og myr opp til 700 moh Innmark Innsjøar over 40 dekar og større elvar tel ikkje med Områder med tett busetnad og hyttefelt tel ikkje med

7 Selje kommune har ikkje fått avslutta digitalisering av karta over hjortevalda i kommunen. Minsteareal er eit mål for det minste arealet som eit vald må disponere for å få tildelt eit fellingsløyve, og dermed godkjent som vald. For at ein bestandsplan kan godkjennast av kommunen, må eit vald disponere eit areal som er minst 20 gonger minstearealet. Selje kommune kommune har i sak 012/13 for Driftsutvalet og sak 019/13 for Kommunestyret, fastsett lokal forskrift om jakt etter hjort og minsteareal. I arbeidet med å godkjenne bestandsplanområde, ser ein behovet for å revidere den lokale føreskrifta. 2. Hjorten i Selje kommune Hjorten har vore ein del av den norske fauna i tusenvis år, og spesielt kystområda på Vestlandet har historisk sett vore viktige leveområde. I løpet av og 1800-talet blei hjorten sterkt redusert i tal på grunn av stort jaktpress og stor predasjon frå rovdyr, med det resultat at hjorten forsvann frå kommunen. Det er usikkert når hjorten kom attende til kommunen, men fyrste gong det vart registrert fellingstal var i I 1901 var Selje den største hjortekommunen i fylket, men frå då og fram til 1965 var kommunen ute av statistikken. Det året kom den nye kommuneinndelinga i orden og kommunen vart igjen ein del av statistikken. Fram til midten av 1990-talet var talet på fellingar varierande. Som tabell 2 syner, vart det fleire og fleire fellingar, men dei siste åra har talet blitt noko redusert, ned til 120 felte dyr i År Selje Sogn og Fjordane Tabell 2: Historiske fellingstal for Selje kommune og Sogn og Fjordane. Det historiske bakteppe for den kraftige oppblomstringa i hjortestammen, er at ein i 1951 gjekk vekk frå matrikkeljakta der kvart gardsnummer med skog eller utmark kunne felle ein hjort. Dei nye nemndene som skulle fastsetje kvotane var konservative, og sette kvotene på felling mindre enn tilveksten i bestanden. I tillegg var det ein periode der det kom fleire beiteproduserande hogstflater og mindre beitekonkurranse frå husdyr (Hjeljord 2008). I dette avsnittet vil den tilgjengelege kunnskapen om utviklinga og den noverande situasjonen for hjortebestanden i Selje kommune bli gjennomgått. 2.1 Bestandsstorleik Det har dei siste åra vore ein svak auke i hjortebestanden i Selje kommune. Tek ein utgangspunkt i fellingstala (sjå avsnitt 2.2), ser ein at i perioden tildelte mellom 174 til 333 dyr. Tildelinga i 2017 var på 245 dyr og ein meiner at dette er passande i høve hjortestammen i kommunen og ein ser føre ser om lag same tildeling i Fellingsresultat og fellingsprosent Frå eit fellingsresultat på 43 dyr i 1986 har fellingsresultatet auka til eit nivå rundt dyr dei seinaste åra. Fellingstalet i 2016 var på 120 felte dyr.

8 Antal dyr 350 Tildelte og felte dyr Felte dyr Tildelte dyr Figur 1: Utvikling i tal tildelte og felte hjort i perioden Fellingsprosenten er forholdet mellom tal tildelte løyve og tal felte dyr. Som det går fram av tabell 3 varierer den årlege fellingsprosenten frå 43 % til 77 %. I perioden har han vore mellom %. År Tildelt Felt Fellingsprosent Tabell 3: Tildelte og felte dyr i Selje kommune Alderssamansetjing Ser ein på fordelinga av dei felte dyra på aldersklasser (figur 2), har der gjennom mange år vore ein stor avskyting av eldre dyr og især eldre bukkar. Fordelinga av dei felte dyra på aldersklasser har betra seg i dei seinare år, men ligg framleis med ein forholdsvis høg felling av eldre dyr over 2,5 år. I 2016 vart 25 % av dei felte dyra eldre bukkar over 2,5 år, mens det var 28 % eldre koller. 27 % var fjordyr og 20 % kalvar.

9 Felte dyr fordelt på aldersklasser 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % Figur 2: Fordeling av felte dyr fordelt på aldersklassane kalvar, fjordyr, eldre kolle og eldre bukk Vårteljing Metoden går ut på å telje dei dyra som viser seg på innmarka på våren, fordelt på alder og kjønn. Teljinga går føre seg ved at ein eller to personar frå jaktfelta køyrer langs ei bestemt rute på natta og registrerer dyra dei ser ved hjelp av kikkert og lys. Innsamlinga av data er ikkje nasjonal og går ikkje etter ein felles metode. Vårteljinga organiserast lokalt, og kommunen skal ha eigne retningsliner for teljinga. Selje kommune har i liten grad gjennomført vårteljing, men viltforvaltar har gjennom året god kontakt med valdleiarane og får informasjon om kor mange dyr som vert observert i valdet. 2.5 Fallvilt og påkøyringar Eldre bukk 2,5 Eldre kolle 2,5 1 1/2 år Kalv Fallvilt og påkøyringar vert registrert i ein database av kommunen. Som ein kan sjå på figur 3 er det store årlege variasjonar i tal fallvilt i Selje kommune var eit toppår med 16 registreringar. I 2016 var det 9 registreringar. Ikkje alt fallvilt vert rapportert til kommunen og det er difor knytt ein del usikkerheit til tala. Nivået for påkøyringar har dei siste 10 åra vore i intervallet 0-6 påkøyringar årleg. For 2016 var talet 3. Figur 3: Utvikling i fallvilt i perioden

10 Antal dyr 18 Fallvilt Alt fallvilt Påkøyringar 2.6 Merkeprosjekt Nordfjord Merkeprosjekt Nordfjord starta opp i år 2000 som eit samarbeid mellom kommunane i Nordfjord og Norges Jeger- og Fiskeforbund i Sogn og Fjordane. Formålet med prosjektet var å avdekke sesongområde for hjorten i Nordfjord og trekk mellom desse. I Selje kommune var i alt 5 koller merkt i prosjektperioden, dei siste i Utdrag frå delrapport Merkeprosjekt Nordfjord; Resultat Selje kommune; Selje er ei typisk kystkommune med ope landskap, lave fjell og mildt klima. Landskapet har mykje til felles med Vågsøy og ytre Bremanger. Kommunen er geografisk delt i tre - Stadthalvøya, Barmen og fastlandet. Stadthalvøya utgjer arealmessig den største delen av kommunen. Samandrag historikk. På Barmen vart det merkt 2 koller som var stadbundne ved merkeplassen. Sommaren brukar dei høgare delar av terrenget. Ved Hatleneset vart ei kolle merkt. Ho heldt seg ved merkeplassen eit år. Eit år hadde ho tilhald ved Almklovdalen i Vanylven kommune. Ved Eide vart det merkt ei kolle, som viste eit sesongtrekk mellom merkeplassen vinterstid og indre delar av Berstaddalen om sommaren. På Årsheim heldt ei kolle seg ved merkeplassen med korte trekk mot Kvamme. Forvaltning i Selje. Barmen og Stadthalvøya skil seg ut med naturlege barrierar mot havet. Nokre dyr vil symje mellom fastlandet og Barmen, men ikkje i stor utstrekning som sesongtrekk. På Stadthalvøya forventar ein små leveområde og korte trekk. På fastlandet bør ein samarbeide tett med tilgrensande kommunar. Merkeprosjektet avdekte ikkje mykje informasjon om hjorten i Selje kommune, men ein kan dra vekslar på hjort merkt i Vågsøy. Særleg informasjon om trekkavstand i Vågsøy og ytre

11 Bremanger er relevant for Selje. Dersom ein skal merke fleire hjort i framtida bør Stadthalvøya prioriterast. Avstand hjorten trekte I Selje vart det merkt 5 hjortar, der 4 var stadbundne og ein hadde mellomlangt trekk. Kolla som hadde eit sesongtrekk heldt seg ved Eide vinterstid og trekte opp Berstaddalen om sommaren. Til samanlikning fordelar resultat frå 13 merkte hjort i Vågsøy seg slik: 3 av dyra trekte over 20 kilometer. 3 koller mellom kilometer. Sju av hjortane trekte < 10 kilometer og av dei trekte 6 < 5 kilometer. Femti prosent av dei merkte hjortane i Vågsøy var altså stadbundne eller hadde korte trekk. Ved å sjå på Vågsøy og Selje som ein region kan ein seie at dei fleste hjortane i Selje også har korte trekk, eller små leveområde med overlappande sesongbeite. Storleik på vald Vald skal, i tillegg til å innehalde både vinter- og sommarområde, gjerne ha naturlege grenser. Dei tette bestandane med kort veg mellom vinter- og sommarbeite gjer at ein kan tillate forholdsvis små vald i Selje. Merkeprosjektet viser at 11 av 18 hjortar som har gjeve nok informasjon i Selje og Vågsøy gjekk ein distanse på inntil 10 kilometer i sine sesongtrekk. Avstanden frå eit viktig overvintringsområde og til yttergrense på eit vald i Selje bør derfor vere minst 10 kilometer der dette ut frå topografi er mogleg å få til. Denne avstanden må ein sjå i samanheng med retning hovuddelen av bestanden i område trekke om sommaren. I ytre delar med øyer og halvøyer og fjorden som grense, må ein tillate mindre einingar. Barmen er eksempel på dette. Tilråding til valdgrenser Stadthalvøya kan ut frå areal delast i inntil tre vald. Desse områda bør ha ein tilnærma lik storleik og ei samordna forvaltning. Praktiske omsyn kan takast med tanke på samarbeid og grunneigarforhold. Arealmessig er Barmen eit svært lite område til å skulle vere ei eiga eining. Då dei merkte hjortane herfrå likevel viser ein stadbunden åtferd kan ein tillate denne øya som eit vald. Med korte avstandar er det mest føremålstenleg med vald frå fjord til fjord over kommunegrensa til Vågsøy, frå Sørpollen og austover. Dalen over frå Berstad til Totland vil vere eit naturleg vald. Ei deling vest for dette dalføret er derfor nødvendig. Om grensa bør vere etter Kvamefjellet eller nord/sør for Rundereim må vurderast ut frå praktiske omsyn. 2.7 Bruk av beiteområde Hjorten er ein mobil art, som prøver å nytte eit område optimalt med tanke på skjul og beite. Tilgangen på gode beiteområde endrar seg gjennom året og hjorten flyttar på seg for å få tak i føde av høg kvalitet. Hjorten kan ikkje kompensere for dårleg kvalitet på beite ved å beite meir, og vel difor primært beite med høg kvalitet, som krev mindre tid/energi pr. inntatt energieining (Meisingset 2003). For å få best mogleg kvalitet på beitet, trekkjer hjorten mellom sommar- og vinterbeiter. Trekket går vanlegvis frå dei meir snøfattige vinterbeiter langs kysten, til høgareliggjande sommarbeite (Hjeljord 2008). I Selje kommune er det fleire stadar store samlingar av hjort på vinterbeite, særleg i kjerneområdet Morkadalen og på Drage finn ein mykje dyr vinterstid. Dette medfører eit ekstra press på dyrka mark og innmarksbeite Skadar på inn- og utmark Engareal er og eit ettertrakta beiteområde for hjorten og kan på våren føre til store samlingar av hjort. Dette kan opplevast i dei fleste områda i kommunen med engareal. Kor store skadane blir, avhenger av når beitinga skjer, omfang og varigheit, artsamansetjinga i enga, vêr og føre. Det finst ingen samla database eller kartlegging av beiteskader. Tilgjengeleg kunnskap byggjer på søknadar om løyve til skadefelling og enkelståande innrapporteringar av skadar. Det viktigaste verkemiddelet for å imøtekome beiteskader, er at det vert teke høgde for det ved fordeling av fellingsløyve innanfor valda. Ved å leggje høgare jakttrykk på område der ein har stor risiko for beiteskadar og ved å jakte

12 på innmark, kan ein ta ut dyra som gjer skade. I ekstraordinære tilfelle kan det søkjast om skadefellingsløyve utan om ordinær jakttid. Kommunen kan gje løyve dersom hjorten gjer omfattande skade på fast eigedom, avling, frukttre, bærbusker eller skog. For at det kan gjevast skadeløyve, vert det stilt krav om at rimelege tiltak er prøvd for å avverje skade. Med den nye forskrifta om jakttider, som trådde i kraft i 2012, blei jaktstart flytta fram til 1. september, for nettopp å hindre skadar i jordbruket. Dette minimerer behovet for skadeløyve, ettersom felling av skadedyr i dei fleste tilfelle vil kunne skje innanfor rammene av den ordinære jakttida. I spesielt utsette område kan det søkjast om midlar frå det kommunale viltfond til tiltak for å førebyggje skader på jordbruksvekstar som frukt og bær, grønsaker og grasavling m.m. Etter søknad kan det gjevast inntil 30 % tilskot. Tilskotet kan gjevast til inngjerding eller til faste innretningar som tek sikte på å avskrekke eller skremme hjorten vekk frå skadeområdet. Føresetnaden for å gje tilskot er at tilhøyrande jaktvald forvaltar hjorten på ein måte som ikkje gjev stort skadepress, eller at skadelidne sjølv ikkje har noko å seie i forvaltninga av hjortestammen i området. 2.8 Fellingstidspunkt Av figur 4 ser vi at 70% av alle fellingane skjer i september og oktober, med høvesvis 38% og 32% kvar. Resten av fellingane er fordelt nokså likt mellom november og desember. Frå og med 2012 blei den ordinære jakttida utvida til den noverande jakttida, 1. september desember. Endringa i jakttida har ikkje i vesentleg grad endra på når hjorten blir felt og det er framleis månadane september og oktober som har størst jakttrykk. Felling pr. månad 15 % 15 % 38 % September Oktober November Desember 32 % Figur 4: Fellingstidspunkt for hjort under jakta i perioden Forvaltningsmål og tiltak 3.1 Hovudmål for hjorteforvaltninga i Selje kommune Hjortebestanden i Selje kommune skal forvaltast slik at det i eit langsiktig perspektiv sikrar ein livskraftig hjortestamme, med omsyn til biologiske prosessar, ressursgrunnlag og samfunn- og næringsinteresser. 3.2 Delmål

13 3.2.1 Storleik på vald Valda skal vere av ein slik storleik at dei omfattar store delar av bestandens leveområde Bestandsplanar Hjorteviltet bør i størst mogeleg grad forvaltast etter fleirårige bestandsplanar på inntil fem år. Selje kommune vil på nytt saman med Norsk hjortesenter arbeide for å innføre bestandsplanområde i kommunen. Det skal arrangerast møte i januar/februar 2018 om temaet Bestandsstorleik Mål: Hjortebestanden skal stabiliserast på noverande nivå, som er vurdert til høveleg med omsyn til beitegrunnlaget, skadeomfanget i jord- og skogbruk, trafikkskadar og biologisk mangfald. Bakgrunn for målet: Hjortejakta er ein viktig utmarksressurs for grunneigarane i Selje kommune, og har stor rekreativ verdi for jegerar både innanfor, men også utanfor kommunen. Difor er det ynskjeleg med den storleiken vi har på hjortestammen, slik at verdien vert opprettheldt. På den andre sida må ikkje hjortestammen bli av ein slik storleik at skadeomfanget blir uakseptabelt for andre samfunnsinteresser. Tilbakemeldingane frå grunneigarane er noko varierande. Særleg i Årvik, Morkadalen og på Drage er det meldt inn hjorteskadar på jordbruksareal, men elles i kommunen er skadeomfanget på eit akseptabel nivå. Det same gjeld trafikkskadar og skadar på det biologiske mangfaldet. Difor er målet å stabilisere bestanden på noverande nivå. Tiltak i planperiode: Tilpasse løyvingar etter tilgjengeleg kunnskap om bestandsutvikling Sikre høgt nok uttak av tal dyr og rett uttak av unge dyr og produksjonsdyr Gode samarbeidsrutinar mellom offentlege og private aktørar i lokal forvaltning Bestandssamansetjing Mål: Selje kommune skal forvalte viltressursane i medhald av gjeldande lov og føreskrift. Selje kommune skal forvalte hjortebestaden slik at det vert ført vidare ei balansert bestandssamansetjing med omsyn til både kjønn og alder. Det er eit mål å legge til rette for lokal forvaltning av viltressursane i eit næringsmessig og rekreasjonsmessig perspektiv. Samtidig er det ein målsetnad at viltbestanden skal regulerast på eit nivå som tek omsyn til beitegrunnlaget og andre samfunnsinteresser. Bakgrunn for målet: Gjennom lang tid har det vore eit relativt høgt uttak av eldre dyr, særleg eldre bukkar. Dette har ført til ein relativt låg snittalder. I dei seinare åra har uttaket blitt meir balansert, men framleis er det stort uttak av eldre dyr og hanndyr. Ei skeiv bestandssamansetjing med låg del vaksne bukkar påverkar ikkje vekstraten i bestanden, men vil føre til seinare brunst for kollene og dermed seinare kalvefødsel. Dette vil igjen føre til kalvar som er mindre og dårlegare rusta til vinteren. På sikt vil det gje ein bestand med dårleg gjennomsnittleg kondisjon. Tiltak i planperiode: Kjønnsbalansert uttak av vaksne dyr (1,5 år og eldre) Maks. 40 % eldre dyr i avskytinga Formidle årlege statistikkar som syner utviklinga

14 3.2.5 Skadar på innmark og skog Mål: Halde skadeomfanget på eit akseptabelt nivå for grunneigarar. Bakgrunn: Skadane på innmark kan i delar av kommunen være svært omfattande. Tilbakemeldingane som har kome på dette, er at skadane generelt er på eit akseptabelt nivå. I område der problema har vore størst, har skadefellingsløyve til dels verka avbøtande. I område med dyrking av frukt og bær må det enkelte plassar gjerdast. Retningslinene for viltfondet opnar for at det kan gjevast tilskot til førebyggjande tiltak mot hjorteskade slik som inngjerding. Tiltak i planperiode: Registrere skadar på innmark og skog Aktivt bruke viltfond i det førebyggjande arbeidet Trafikkpåkøyringar Mål: Halde nivået for tal påkøyringar på under 3 % av tal felte dyr. Bakgrunn for målet: Talet trafikkpåkøyringar i Selje kommune ligg på noverande tidspunkt på eit akseptabelt nivå samanlikna med hjortebestanden sin storleik. Samanlikna med nabokommunane våre er talet påkøyringar relativt lågt i Selje kommune. Det er difor eit mål å halde dette nivået. Då det er ein lineær samanheng mellom bestandsstorleik og tal trafikkpåkøyringar, er grenseverdien ikkje sett som eit tal påkøyringar, men som ein prosentsats av fellingsresultat som er ein indikator for bestandsstorleiken. Tiltak i planperiode: Halde fram med å registrere fallvilt i hjorteviltregisteret og bruke registringane aktivt I verksetje tiltak dersom utviklinga går i negativ retning Fellingsprosent Mål: Heve fellingsprosenten til minimum 75 % i alle vald. Bakgrunn for målet: For å kunne gjennomføre ei målretta forvaltning bør fellingsprosenten ligge på minimum % (Meisingset 2003). I Selje kommune har den samla fellingsprosenten den siste treårsperioden ( ) vore på 51%. Tiltak i planperiode: Justere tildeling av løyver Endre føreskrift om minsteareal for tildeling av løyve for Barmen jaktvald Slaktevekter Mål: Bremse nedgangen i slaktevekt og prøve å stabilisere utviklinga. Bakgrunn for delmål:

15 Slaktevekt i kg Slaktevektene for alle kategoriar av dyr har vist ein nedgåande tendens. Størst nedgang har ein sett for eldre bukkar. Ein stor del små og yngre bukkar kan påverke slaktevekta negativt - Sjå delmål Det er noko manglande datagrunnlag for å kunne seie noko om slaktevektene over tid. Likevel ser vi at det er hanndyra, uansett alder, som har størst variasjon frå år til år, i åra Sjå figur Slaktevekter Snittvekt Hannkalv snittvekt Hunnkalv snittvekt Hanndyr 1 ½ år Hunndyr 1 ½ år Hanndyr eldre Hunndyr eldre Figur 5: Slaktevekter. Snittvekt fordelt på kjønn og alder. Tiltak i planperiode: Kjønnsbalansert uttak av vaksne dyr (1,5 år og eldre) Maks. 40 % eldre dyr i avskytinga Oppmode valda til å innføre skrapdyrordning Datainnsamling Mål: Kommunen og valda skal til kvar tid ha best mogleg oversyn over hjortebestanden. Bakgrunn for mål: Datainnsamlinga i samband med jakta er det beste forvaltningsverktøyet som finnast per dags dato, og er det middelet som gjev høve til å ha oversyn over hjortebestanden. Sett-hjort er det viktigaste registeret. For å få best mogleg kvalitet på data som vert samla, er det ynskjeleg at flest mogleg leverer inn sett-hjort. Tiltak i planperiode: Arbeide mot at minimum 75 % av jaktfelta leverer «sett hjort» Sikre at alle vald leverer fellingsrapport seinast 14 dagar etter at jakta er avslutta

16 Minst 50 % av valda skal levere «sett hjort» elektronisk før utløp av denne planperioden Innføre økonomisk honorar til vald med bestandsplan for deira innsats Bestandsplanområde Mål: Etablere bestandsområder styrt av hjorten sin arealbruk, men fyrst og fremst innanfor kommunen sine geografiske grenser. Bakgrunn for mål: Merkeprosjekt Nordfjord har avslørt at hjorten i Selje kommune ikkje held seg innanfor kommunegrensene, men trekkjer til dei kringliggjande kommunane. Kunnskap frå liknande prosjekt viser at vi i dag ikkje driv med bestandsforvaltning, men berre forvaltar delar av bestandar. Med den nye hjorteviltforskrifta frå 2012, blei det opna for å etablere større interkommunale einingar som dekkjer eit heilt bestandsområde. I Sogn og Fjordane jobbar Skogeigarlaget med dette, gjennom prosjektet Hjort Selje kommune ser klare forvaltningsmessige fordelar ved å få etablert bestandsplanområde, og i større grad gjere forvaltninga grunneigarbasert, men vil i denne planperioden fyrst og fremst arbeide for å få etablert bestandsplanområde innanfor Selje kommune sine geografiske grenser. Tiltak: Fylgje opp valda/grunneigarar som ønskjer å inngå i eit bestandsområde Referansar Hjeljord, O. (2008): Viltet Biologi og forvaltning. Tun forlag: Oslo Meisingset, E. L. (2003): Hjort og hjortejakt i Norge. Naturforlaget. Solberg, E. J., Strand, O., Veiberg, V., Andersen, R., Heim, M., Rolandsen, C. M., Langvatn, R., Holmstrøm, F., Solern, M. I., Eriksen, R., Astrup, R. & Ueno, M. (2012): Hjortevilt Oppsummeringsrapport fra overvåkningsprogrammet for hjortevilt. NINA rapport SSB.no statistikkbanken Delrapport Merkeprosjekt Nordfjord