Nøkkel- og grunntalsrapport for Tysvær kommune

Transkript

1 Nøkkel- og grunntalsrapport for Tysvær kommune 216

2 Innhold 1. Innleiing Definisjonar og andre forklaringar Behovsjusterte nøkkeltal Netto driftsutgifter per område Utvikling nettodriftsutgifter per innbyggar Utvikling nettodriftsutgifter Pleie og omsorg Utvikling nettodriftsutgifter Skule Befolkning Befolkningsutvikling Befolkningssamansetting og utgiftsutjamning Befolkningsprognosar Befolkningsutvikling i yngre årsklasser Befolkningsutvikling i dei eldre årsklassane Befolkningsstruktur Økonomiske nøkkeltall Inntekter Finansielle nøkkeltall frå driftsrekneskapen Netto driftsutgifter i forhold til målgruppe Langsiktig gjeld Rekneskapsanalyse Likviditet Soliditet Administrasjon, styring og fellesutgifter Grunnlagsinformasjon Driftsutgifter Sjukefråvær Ressursbruk Barnehage Grunnlagsinformasjon Utvikling i aldersgruppa Dekningsgrad Andel barn i barnehage og opphaldstid Ressursbruk, dekning og kvalitet Ressursbruk Dekning og kvalitet Grunnskule og skulefritidsordninga (SFO) Grunnlagsinformasjon Utvikling av elevtalet i skulane i Tysvær Elevar Driftsutgifter Dekningsgrader Spesialundervisning Gruppestørrelse og lærartetthet Inventar, utstyr og undervisningsmateriell Overgang til vidaregåande opplæring og gjennomføring Skulefritidsordninga Ressursbruk, dekning og kvalitet Kultur og fritid Grunnlagsinformasjon Prioritering Bibliotek Kino

3 8.5. Idrett Musikk- og kulturskular Ressursbruk og prioritering Helse og førebygging Kommunehelseteneste Grunnlagsinformasjon Prioritering Dekningsgrad Kvalitet Sosialteneste Grunnlagsinformasjon Prioritering Dekningsgrad Utdjupande tenesteindikatorar Sysselsettingstiltak Barnevernsteneste Grunnlagsinformasjon Prioritering Dekningsgrad Produktivitet Kvalitet Ressursbruk, dekning og kvalitet Ressursbruk Dekning Pleie og omsorgstenester Grunnlagsinformasjon Prioritering Produktivitet/einingsutgifter Kvalitet Ressursbruk, dekning og kvalitet Tekniske tenester Grunnlagsinformasjon Samferdsel Brann-, ulykkes vern og feiing Plansak, byggesak, oppmåling Plansak Byggesak Oppmåling Fysisk planlegging Avgiftsbelagte tenester Vassforsyning Avlaup Renovasjon Eigedomsdrift Energi Driftsaktiviteter Vedlikehald Reinhald Ressursbruk Kilder og Referanser

4 1. Innleiing Dette dokumentet er et vedlegg til rådmannens framlegg til økonomiplan og budsjett 218 for Tysvær kommune. Indikatorar og nøkkeltall er meint å gi ein bakgrunn og beslutningsstøtte for handlingsplanen. Det meste av dokumentet bygger på tal frå KOSTRA. KOSTRA er den formelle rapporteringa frå kommunen til staten. Data vert rapportert stort sett i februar året etter og med telletidspunkt i desember. Tala blir lagt fram første gang 15. mars året etter regnskapsåret, og med endeleg publisering 15. juni. Data er både økonomidata frå regnskapet og data frå andre rapportar med befolkningstal, tal på mottakarar av ymse tenester, areal, m.v. Tala frå 216 er det siste vi har. Årets rapport er basert på de tre siste åra sett opp imot. Bakgrunnen for det er at Tysvær skal jobbe mot å være i nærleiken av utgiftsnivået til gjennomsnittskommunen. Det vil sei at om ei søyle viser 11, betyr det at Tysvær ligg 1 % over på den aktuelle indikatoren. Det objektive utgiftsbehovet til Tysvær ligg 4,4 % over landet, totalt sett. Basert på landets befolknings- samansetning opp i mot Tysvær har kommunen ulikt utgiftsbehov på dei enkelte tenestane Tysvær produserer. Likevel vil kommunen jobbe mot å liggje tett opp imot i forhold til KOSTRA-tala. I kapitel 2 har ein brukt utgiftsbehovet i inntektssystemet for 217 i analysen. Dette fordi disse tala baserer seg på befolkningssamansetning og behov per Definisjonar og andre forklaringar Kvalitetsindikatoren: Den skal vise eigenskapar og kjenneteikn som tenesta har som vedkjem evna til å tilfredsstille (fastsette) krav eller behov (som er antyda), og er fokusert på objektivt målbare indikatorar. Indikatorane er vurdert til å beskrive enten resultat-, produkt-, prosess- eller strukturkvalitet, og kan grupperas etter denne inndelinga. Rekneskaps- og tenestedata vert sett saman i KOSTRA til nøkkeltall som viser kommunenes: - Prioriteringar - korleis kommunen si frie inntekt er fordelt til ulike formål. - Dekningsgradar - tenestetilbodet i forhold til ulike målgrupper for tilbodet. - Produktivitet/einingskostnadar - kostnader/bruk av ressursar i forhold til tenesteproduksjonen. - Utdjupande tenesteindikatorar - nøkkeltall som supplerer indikatorar presentert under prioritering, dekningsgrader og produktivitet/einingskostnader, men som ikkje kan plasseras under desse overskriftene. Prioriteringsindikatorane - Prioriteringar viser korleis kommunen sine frie inntekter er fordelt til ulike formål. - Prioriteringsindikatorane skal sei noko om kor mykje av eigne midlar kommunen vel å bruke til de enkelte tenesteområda. Ei teneste kan seiast å være høgt prioritert når en kommune bruker ein relativt stor del av sine ressursar på en bestemt teneste. I vurderinga av forskjellar i prioritering mellom ulike kommunar er det fleire element som kan bidra til å forklare eventuelle forskjellar: - Kommunen kan ha eit relativt høgt utgiftsbehov knytt til tenesta. Det vert delvis korrigert for ved å sjå på utgifter per person i målgruppa. Men dersom målgruppa er heterogen (ulike målgrupper har forskjelleg behov) vert det ikkje fanga opp fullt ut i KOSTRA. - Kommunen kan ha prioritert ei teneste høgt på bekostning av andre tenester. For å få informasjon om dette kan det være interessant å sjå på kor stor del av utgiftene som går til ulike tenester, eventuelt korrigert for utgiftsbehov. Det siste kan delvis korrigerast med å sjå på kommunar innanfor same KOSTRA-gruppe. - Kommunen kan ha relativt høge inntekter. - Slike element bidreg til at forskjellar i utgifter per person i målgruppa ikkje bare kan tolkast som eit resultat av prioriteringar på lokalt nivå. Produktivitetsindikatorane - Produktivitet/einingskostnader viser kostnader/bruk av ressursar i forhold til tenesteproduksjonen. - Produktivitetsindikatorane skal sei noko om kva det kostar å produsere ein eining av tenesta. 4

5 - Produktiviteten kan seiast å være høg dersom ressursbruken er låg i forhold til produksjonen. - Når produksjonen blir målt med tal på mottakarar blir det midlertidig ikkje tatt omsyn til variasjonar i kvaliteten på tenestane som brukarane mottar. Det blir heller ikkje tatt omsyn til variasjonar i brukaranes behov eller pleietyngde. Det kan difor være fleire tolkingar av kvifor ein kommune har høge utgifter per mottakar: - Produktiviteten er låg, det vil sei at ein får lite produksjon igjen i forhold til ressursbruk. - Kvaliteten er høg, det vil sei at brukarane mottar relativt gode tenester. - Einingskostnadene er høge, det vil sei at det er relativt dyrt å produsere tenester i den kommunen vi ser på, t.d på grunn av smådriftsulemper, lange reiseavstandar eller eit høgt lønnsnivå som skuldast mangel på arbeidskraft. - Eksempel: Kostnadene per mottakar kan bli høge i kommunar som har brukara med relativt høg pleietyngde/behov. I dette tilfellet kan høge utgifter per mottakar ikkje tolkast som eit uttrykk for lav produktivitet. Dekningsgradindikatorane - Dekningsgrader viser tenestetilbodet i forhold til målgruppa for tilbodet. Utdjupande tenesteindikatorar - Viser nøkkeltall som supplerer indikatorar presentert under prioritering, dekningsgrad og produktivitet/einingskostnader, men som ikkje kan plasserast under disse overskriftene. NDU: Netto driftsutgifter BDU: Brutto driftsutgifter BDI: Brutto driftsinntekter Utrekning av diverse nøkkeltal Nøkkeltall Teller Nemner Netto driftsresultat i % Netto driftsresultat * Sum driftsinntekter av driftsinntekter Netto driftsresultat utan (Netto driftsresultat inntekter for Sum driftsinntekter mva. komp. inv. i % av driftsinntekter meirverdikompensasjon) * Lønnsgrad Sum lønn og sosiale utgifter * Sum driftsinntekter Renter og avdrag i % av driftsinntekter (Renter + avdrag kalkulatoriske renter VAområdet avskrivingar VA-området) * Sum driftsinntekter kalkulatoriske renter VAområdet avskrivingar VAområdet Nøkkeltall Teller Nemner Verdimål Likviditetsgrad 1 Likviditetsgrad 2 Likviditetsgrad 3 Sum omløpsmidlar per Sum omløpsmidlar per premieavvik per Sum omløpsmidlar per sum memoriakonti per Sum kortsiktig gjeld per neste års avdrag + bundne fond per Sum kortsiktig gjeld per neste års avdrag + bundne fond per Sum kortsiktig gjeld per neste års avdrag + bundne fond per , 1,,5 Utrekninga av nøkkeltall justert for behov gjerest med å multiplisere si nettodriftsutgift med behovet den tenesta har i forhold til, i inntektssystemet. Resultatet av dette vert brukt til å samanlikne med reell utgift som kommunen har hatt 5

6 Kroner per innbyggjar 2. Behovsjusterte nøkkeltal Dette er tal som tar høgde for behovet kommunen har i forhold til samansetning av befolkninga. Det vil sei at ein får trekk i tenester kor ein har eit lågare behov enn har og eit tillegg i tenester kor ein har større behov enn det i gjennomsnitt har. Utgiftsbehov 213 Samla 1,4 1,5 1,5 1,4 Skule 1,29 1,29 1,29 1,28 Barnehage 1,14 1,18 1,14 1,16 Administrasjon 1,5 1,5 1,5,99 Pleie og omsorg,84,84,87,88 Helse 1,12 1,12 1,12 1,5 Sosial,62,62,64,64 Barnevern,99,96,97,9 Ein ser av tabellen at Tysvær samla sett har eit utgiftsbehov som er 4,4 % over gjennomsnittet i. Utgiftsbehovet er basert på samansetninga i befolkninga per for budsjett 217. På grunn av samansetninga i befolkninga får Tysvær trekk til tenestene Pleie og omsorg, Sosialtenestene og Barnevernet. I analysen i dette kapitelet er utgiftsbehovet per lagt til grunn for utrekningane. Ein justerer talet for til det Tysvær skulle hatt, og samanliknar med det Tysvær faktisk hadde Netto driftsutgifter per område Tysvær sitt ressursbruk korrigert for forskjeller i utgiftsbehov Samlet 6834 Skule Barnehag e Administr asjon 2638 Pleie og omsorg Helse Sosial Barnever n I grafen er estimert utgiftsbehov for kvart området. Tysvær har sidan 212 redusert sitt meirforbruk i forhold til behov frå per innbyggar til i 216. Skule, Barnehage, Pleie og omsorg og Administrasjon har redusert sine kostnader i forhold til landet frå 215 til 216. Dei andre har hatt ei auke i same periode. 6

7 Kroner per innbyggjar Samlet Skule Barnehage Administrasjon Pleie og omsorg Helse Sosial Barnevern 5 Endring i behovsjustert kostnad frå 212 til I grafen over er driftsutgifter 212 og søylene viser endring i forhold til det. Her ser vi at Administrasjon, Helse og Barnevern har hatt ei auke, men dei store områda har hatt ein reduksjon. Barnevern Sosial Helse Plo Administrasjon Barnehage Skule Samlet Tysvær justert for behov Tabellen over viser korleis tenestene justert for behov ligger i 216, i forhold til antatt behov. Basert på per innbyggar Utvikling nettodriftsutgifter per innbyggar Grafen viser utvikling av nettodriftsutgifter siste tre år. Nettodriftsutgift i kroner per innbyggar Tysvær justert for behov Tysvær vs Ein kan sjå her at Tysvær justert for sitt behov ligg lågare enn når Tysvær er samanlikna med. Grunnen til det er at Tysvær har eit høgare behov enn. Samla sett så brukte Tysvær noko mindre i 216 enn i

8 2.3. Utvikling nettodriftsutgifter Pleie og omsorg Vi ser at når vi justerer for behovet innan pleie og omsorg viser det at vi bruker mykje meir enn behovet som Tysvær har innan området. Altså del av eldre er lågare i Tysvær enn. Behovet til Tysvær har auka litt frå 215 til 216 som gjer at Tysvær nyttar 18 % meir i 216 mot 25 % i Nettodriftsutgifter Pleie og omsorg per innbyggar Tysvær justert for behov Tysvær vs 2.4. Utvikling nettodriftsutgifter Skule Ser ein på Skule så ligg vi 2 % over i forhold til behovsjustert utgift. Årsaka ligg i at Tysvær har ein betydelig større del av innbyggarar i skulepliktig alder. Dette er totalt, inkludert alle tenester innanfor Skule. Skulelokaler som er ein komponent bidrar positivt i forhold til dette, då ein bruker mindre i forhold til på Skulelokaler ved utgangen av Nettodriftsutgifter Skule i kroner per innbyggar Tysvær justert for behov Tysvær vs 8

9 Personer 3. Befolkning Befolkningssamansetning, levekår og busetjingsmønster, er indikatorar som rører utgiftsbehovet til kommunen. For å gi innbyggarane eit minimumsnivå av tenester, er ein viss del av kommunens finansiering knytt til dette Befolkningsutvikling Befolkningsutviklinga per 1.1. i perioden har vært som følgjer: år år år år år år år år år SUM Viktige utviklingstrekk: Fødselstalet viser store variasjonar frå år til år. Per var det 119 fødslar, dette er det lågaste fødselstalet i Tysvær sidan 1987, da fødselstalet var på 19. I 213 var Tysvær oppe i 158 fødslar og i 215 var det 16 fødslar, det er dei høgaste fødselstala som har vært i Tysvær kommune. Aldersgruppa 1-5 år, er definert som barn i barnehagealder. Denne gruppa hadde i en nedgang på 11 personer. Tal på barn i skulealder (6-12) har hatt ein vekst i perioden Frå 212 til 217 har det vore ei auke i barnetalet på 116. I alderen har det vore ein liten nedgang. Personer i vidaregåande skulealder har frå 21 til 216 auka med 55 personar. I 216 var talet det høgaste i Tysvær. Aldersgruppene 2-66 år har det vore ei auke på 67 siste år. Aldersgruppene år hadde i ein vekst på 238 personar Aldersgruppene 8-89 år hadde i ein vekst på 5 personar. Den eldste gruppa, 9 år og eldre, er den minste gruppa. Dei har relativt stort behov for pleie- og omsorgstenester. Talet har vore stabilt i perioden Befolkningsutviklinga i perioden per Befolkning Frå 27 har det vært ei jamn auke. I gjennomsnitt omtrent 1,5 % kvart år. 9

10 Personer 2,8 % 2,6 % 2,4 % 2,2 % 2, % 1,8 % 1,6 % 1,4 % 1,2 % 1, %,8 %,6 %,4 %,2 %, % Årlig befolkningsvekst i % per Tysvær 1,8 % 1, % 1,1 % 2,2 % 2,6 % 1,3 % 1,6 % 1,7 % 1,8 %,6 % 1,1 %,9 % 1,2 % 1,3 % 1,2 % 1,3 % 1,3 % 1,3 % 1,1 % 1,1 %,9 %,9 % Prosentvis årlig befolkningsvekst viser at Tysvær kommune har i perioden gått opp og ned frå,6% til 2,6 % auke. Det var ein liten nedgang frå 215 til 216. Frå 27 til 217 har ein hatt ei gjennomsnittsauke på 1,5 %. Befolkningsveksten er både fødselsoverskott og nettoinnflytting (inkl. inn- og utvandring). Desse to faktorane er vist i neste figur Fødselsoverskudd og nettoinnflytting Fødselsoverskot Nettoinnflytting Fødselsoverskotet i Tysvær er relativt høgt i forhold til fødsler. Årsaka er at Tysvær kommune har ein ung befolkning og dermed færre som døyr enn kommunar med fleire eldre. I år som 28, 211 og 215 der det var låge fødselstall, men omtrent like mange som døydde, ser vi ein nedgang i fødselsoverskotet. Faktorar som påverkar tilflyttinga er sysselsetning, konjekturar og bustadutvikling. Netto tilflytting var ekstra stor i 29, 21 og 213. Frå 215 har næringslivet på Haugalandet vert i ein vanskelig situasjon som nok har påverka netto tilflytting til kommunen. 1

11 3.2. Befolkningssamansetting og utgiftsutjamning Spesielt fire aldersgrupper i befolkninga har behov for mange kommunale tenestar Gruppa 1-5 år har behov for til dømes barnehageplasser Gruppa 6-12 år er elevar i barneskolen Gruppa år er elevar i ungdomskulen Gruppa 8 år og over er dei som har mest behov for institusjonsplassar, omsorgsbustadar og andre heimebaserte tenester. Desse aldersgruppene vil difor bli gitt spesiell merksemd både når det gjeld alderssamansetting i 216 og befolkningsprognoser. Dei ulike aldersgruppenes behov for tenesteyting saman med aldersgruppas relative del av befolkninga, blir brukt til å tilpasse rammetilskotet frå staten til den enkelte kommune sitt utgiftsbehov. Utgiftsutjamning år år år år år år år år og eldre Tysvær har eit større utgiftsbehov blant dei yngste i befolkninga si sett mot sin samansetning. Det vil sei at Tysvær har ein ung befolkning. Tysvær får trekk i dei eldste aldersgruppa fordi Tysvær har lågare andel eldre enn Befolkningsprognosar I SSB sine prognosar for utviklingstrekka i befolkninga ligg forventningar om at: Personar mellom 67 og 79 aukar med 525 fram mot 24 Personar mellom 8 og 89 aukar med 412 fram mot 24 Personar 8 + aukar med 154 fram mot 24 Forventa levealder aukar Flyttemønster omtrent som dei 5 siste åra. SSB har laga prognosar med ulike variablar (Publisert: Juni 216.) "Middelmodellen per 1.1" (middels fruktbarhet, middels utvikling i levealder, middels innanlands flytting og middels netto innvandring) gir prognose som vist i tabellen under for Tysvær. MMMM år år år år år år år år år eller eldre SUM

12 Personer Personar "Høymodellen per 1.1." (Høg fruktbarhet, høg utvikling i levealder, middels innanlands flytting og høg netto innvandring) gir prognose som vist i tabellen for Tysvær. Dette tilsvarar ei gjennomsnittlig vekst på 4,95 % frå 214 til 24. I tabellen under ser ein at den største veksten kjem etter 22. HHMH år år år år år år år år år eller eldre SUM Om ein ser på utviklinga frem til 23 vil befolkninga i Tysvær auke med 22 %. Samtidig ser ein at ein då vil ha 5 % fleire fødsler og at dei eldste, 9 år og eldre, vil auka med 71 %. Vidare vil gruppa 8 89 år auke med 127 %, altså meir enn fordobla seg. Dette kan bli ein av dei store utfordringane til Tysvær i framtida Befolkningsutvikling i yngre årsklasser Befolkningsutvikling i yngreklasser 2-24 HHMH år år år Tal på barn i alderen 1-5 år og 6-12 år vil fortsette å auke framover mot 24 i følgje SSB middels nasjonal vekst. Dette fører til auka behov for barnehagekapasitet. Det same gjeld barneskulebarn og ungdomskulebarn. Medan det frå 225 til 23 vil være ein liten nedgang i ungdomskulebarn Befolkningsutvikling i dei eldre årsklassane Befolkningsutvikling i eldre årsklasser 2-24 HHMH år år år eller eldre

13 I alle desse tre aldersgruppene vil det vere ei betydelig stor auke i åra framover. Noko som vil føre til auka behov knytt til desse aldersgruppene. I kommande handlingsperiodar er det difor viktig og leggja vekt på: Folkehelsefremmande tiltak som gjer at behovet for pleie- og omsorgstenester blir redusert. Tilrettelegging av bustadbygging slik at folk kan bu heime lengst mogleg. Samfunnsplanlegging som tar omsyn til desse problemstillingane. I tabell under er Tysvær vist med prosentvis befolkningssamansetning for 216, 22 og 24. Tysvær blir framskriven med SSB sin MMMM. Det vil bli størst prosentvis auke i aldersgruppa 8-89 år. Andel fordelt på aldersgruppene: år 1,2 % 1,5 % 1,4 % 1-5 år 7,4 % 7,4 % 7,4 % 6-12 år 1,9 % 1, % 1,1 % år 4,4 % 4,2 % 4,2 % år 6,2 % 5,2 % 5,4 % 2-66 år 57,2 % 55,4 % 54,3 % år 9,5 % 1, % 1,6 % 8-89 år 2,6 % 5,1 % 4,9 % 9 år+,6 % 1,3 % 1,8 % Ein ser at befolkningssamansetninga ser ut til å bli omtrent den same i 22 og 24. Me ser likevel teikn på at dei eldste (over 8 år) vil bli ein større del av den totale befolkninga i Tysvær når ein kommer frem mot Befolkningssamansetning år 1-5 år 6-12 år år år 2-66 år år 8-89 år 9 år Graf over viser tal på personar i kvar enkelt gruppe. Der ein ser at det er gruppene frå 2 år og eldre som vil ha høgast vekst i tida frem over mot

14 3.4. Befolkningsstruktur Befolkningsstruktur, busetjingsmønster og levekår inngår i dei variablane som staten legger vekt på når kommunens utgiftsbehov skal vurderast i inntektssystemet. Tysvær Andel åringer 1,2 1,4 1,1 1,1 Andel 1-5 år 7, ,8 Andel 6-15 år 15,3 15, Andel år 4,5 4,5 3,7 3,7 Andel år 7,6 7,4 7,9 7,8 Andel år 51, ,9 Andel år 9,5 9,8 1,1 1,4 Andel 8 år og over 3,2 3,4 4,2 4,2 Andel skilte og separerte år 8,2 8,4 1,8 1,7 Andel enslige forsørgere med stønad fra folketrygden 1,5.. 1,5 Andel uførepensjonister år 8,3 8,5 8,8 8,9 Andel enslige innbyggere 8 år og over 56,2 53,2 64,4 63,9 Forventet levealder ved fødsel, kvinner 83, ,9 83,7 Forventet levealder ved fødsel, menn 78,8 8,1 78,4 79,6 Levendefødte per innbyggere 11,5 13,6 11,3 11,2 Døde per innbyggere 6,7 5,7 7,8 7,7 Innflytting per innbyggere 54, ,6 Utflytting per innbyggere 53,5 45,2 54,3 53,6 Samlet fruktbarhetstall 1,9 1,9 1,8 1,8 Andel innvandrerbefolkning 8,9 9,2 16,3 16,8 Andel innvandrerbefolkning -5 år 9,4 1, ,6 Andel innvandrerbefolkning 1-5 år 9 1,4 18,7 19,7 Andel innvandrerbefolkning -16 år 8,3 8,8 16,5 17,3 Andel av befolkningen 2-66 år som pendler ut av bostedskommunen 45,7 45,4 28,6 28,6 14

15 4. Økonomiske nøkkeltall Kommunenes inntekter er i hovudsak skatt og rammeoverføringar frå staten og diverse sals- og leieinntekter. Dei statlege rammeoverføringane skal sikre at kommunane kan tilby sine innbyggarar tenester i forhold til lovkrav og standardar. I inntektssystemet skal demografiske forskjellar utliknast og kompenserast for. I tillegg til overføringane frå staten, har mange kommunar inntekter i form av aksje- og eigarutbytte. Tysvær har vesentlege inntekter knytt til eigedomsskatt på verk og bruk. I 216 vart det gjennomført allmenn taksering, ny taksering av verk og bruk i Tysvær kommune. Som ein konsekvens av dei nye takstane i 216, auka andelen som eigedomsskatteinntektene utgjær av samla driftsinntekter frå 16 % til 18 %. I 216 passerte kommunens samla driftsinntekter for første gong 1 milliard kroner Inntekter Overføringar frå staten i form av skatt og rammetilskot, er ikkje bunden mot spesifikke tenesteområder i kommunen, mens andre statlege tilskot til driftsformål er formålsspesifikke. I det statlege inntektssystemet er det etablert såkalla objektive indikatorar som gir uttrykk for forskjellar i tenestebehov som følgje av alderssamansetning i befolkninga og ulike sosioøkonomiske forhold som har vist seg å vere av betyding for behovet for kommunale tenester. Betydinga av dei ulike indikatorane er dokumentert ved bruk av statistiske metodar, og er viktig å ta omsyn til når vi samanliknar nivået på våre tenester med andre kommunar (per behovsvekta innbyggar). I det statlege inntektssystemet er det både generelle demografiindikatorar og meir spesielle utgiftsindikatorar. Vi viser i figurane nedanfor to figurar som samanliknar nivået som er for 216 i Tysvær for desse indikatorane med landet som heilskap. Statleg inntektssystem - demografi - 5 år 6-15 år år år 8-89 år 9 år og eldre Statleg inntektssystem - utgiftsindikatorar PU over 16 år Uføre år Lavinntekt Barn -15 med enslige forsørgere Flyktninger uten integreringstilskudd Innvandrere 6-15 år ekskl Skandinavia

16 Tysvær har ein høgare del av befolkninga som er under 16 år samanlikna med. I gruppa -5 år ligg Tysvær på 122 % av landsgjennomsnittet og i gruppa 6-15 år ligg Tysvær på 127 % av landsgjennomsnittet. I den eldre del av befolkninga ser vi motsett status, kor personar over 79 år ligg klart under landsgjennomsnittet. I forhold til grafen til høyre ser ein at når det gjeld utgiftsindikatorane i det statlege inntektssystemet, ligg desse under landsgjennomsnittet, bortsett frå uføre, der Tysvær ligg likt med, og innvandrarar, der Tysvær ligg over. Samansetninga av brutto driftsinntekter (BDI) er vist i tabell under. I posten andre statlege tilskot til driftsformål ligg i hovudsak integreringstilskot. Andre driftsinntekter består mellom anna av refusjon for ressurskrevjande brukarar, refusjon for sjukdom og fødsel, andre statlege refusjonar, refusjonar frå andre kommunar og refusjonar frå private. I sals- og leigeinntekter ligg diverse inntekter knytt til sal, brukarbetaling, avgifter og husleiger. Dominerande inntekter innanfor sals- og leigeinntekter er vederlag for opphald ved institusjon, gebyr for tekniske forvaltningstenester, husleigeinntekter, billettinntekter for badeanlegg og kommunale avgifter for vatn/avlaup. I % av BDI Skatt på inntekt og formue 26,9 27,1 26,1 Statleg rammeoverføring 3,9 31,3 31,6 Andre statlege tilskot til driftsformål 1,8 2, 2,6 Eigedomsskatt 16,5 15,8 18,4 Sals- og leigeinntekter 11,7 1,8 9,6 Andre driftsinntekter 12,3 12,9 11,7 Frie inntekter Med frie inntekter meiner ein inntekter som kommunen kan disponere utan andre bindingar enn gjeldande lover og forskrifter. Frie inntekter består av skatt på inntekt og formue og rammetilskot frå staten. Eigedomsskatt, som reelt sett er ei fri inntekt, er ikkje tatt med i KOSTRA nøkkeltalet som ei fri inntekt. Kommunen har og ein del andre inntekter som sals- og leigeinntekter og utbytte av investeringar som heller ikkje inngår i dette nøkkeltalet. Gjennom inntektssystemet for kommunesektoren er det ein del mekanismar (utgifts- og inntektsutjamning) som overfører midlar mellom kommunane ut frå utgiftsbehov og inntektsnivå. Utgiftsutjamninga overfører midlar frå kommunar med små utgiftsbehov til kommunar med store utgiftsbehov. Det er derfor stor grad av samsvar mellom frie inntekter per innbyggar og utgiftsbehov per innbyggar, som vi ser i tabellane under Frie inntekter i kr per innbyggar Utgiftsbehov-landet= % Trekk/tilskot utgiftsutjamningen, tal i Det samla utgiftsbehovet for alle kommunar i er %. Utgiftsbehovet ut frå befolkningssamansetninga i kommunane vil dermed variere mellom kommunane. Objektivt treng Tysvær 4,4 % meir midlar enn gjennomsnittet i kommunesektoren for å yte eit likeverdig tilbod til sine innbyggarar. Tysvær har vært over landsgjennomsnittet i utgiftsbehov i fleire år. Sidan Tysvær kommune låg over landsgjennomsnittet i utgiftsbehov, blir Tysvær tilført ekstra i rammetilskotet. I 216 utgjorde dette tillegget nesten 3 mill. kroner. Kommunar med eit utgiftsbehov under landsgjennomsnittet får et utgiftsutjamningstrekk i inntektssystemet. Det andre elementet for utjamning i inntektssystemet er inntektsutjamning, der det vert overført midlar frå skattesterke kommunar til skattesvake kommunar. I inntektssystemet blir utgiftsutjamning og inntektsutjamning mellom kommunane brukt til å gjere det mogleg for alle kommunar å kunne gi eit rimelig likt tenestetilbod. 16

17 4.2. Finansielle nøkkeltall frå driftsrekneskapen I og med at vi som kommune har ein finansielt orientert økonomi, er ikkje fokus på marginar og lønnsam verksemd like sentralt som i verksemder som driv etter rekneskapsloven. Fokuset i driftsøkonomien blir å sikre ein økonomisk forsvarleg drift som er berekraftig over tid, og å sikre god prioritering av tilgjengeleg økonomisk ramme. Vi har valt ut fem nøkkeltal frå driftsrekneskapen for å vurdere tilstanden. Det første nøkkeltalet er brutto driftsresultat i prosent av driftsinntekter. Brutto driftsresultat er driftsinntekter minus driftsutgifter inklusive avskrivingar. Brutto driftsresultat er summen kommunen har til rådighet til dekning av netto kapitalutgifter og investeringar/avsetningar. Det andre nøkkeltalet er netto driftsresultat i prosent av driftsinntekter. Dette nøkkeltalet seier noko om kor stor del av kommunens driftsinntekter som ikkje blir nytta til å finansiere laupande utgifter. Positivt netto driftsresultat kan brukast til å auke eigenkapitalen eller til å finansiera investeringar. For Tysvær kommune er det særs viktig med eit solid netto driftsresultat for å sikre bæreevne for planlagde investeringar i åra framover. Sidan våre netto driftsresultat i perioden er svært påverka av varierande inntekter knytt til refusjon av momskompensasjon for investeringar, kor momsutgiftene er ført i investeringsrekneskapen, har vi og utarbeidd eit nøkkeltall for netto driftsresultat, utan inntekter for momskompensasjon knytt til investeringar, i prosent av driftsinntekter. På den måten får vi eit teljarledd som meir presist uttrykker forholdet mellom laupande utgifter og laupande inntekter. Frå og med 211 er % av all momskompensasjon for investeringar rekneskapsført som inntekt i investeringsrekneskapen. Men for åra 212 og 213 er momskompensasjonen tilhøyrande investering klassifisert som ein intern finansieringstransaksjon i driftsrekneskapen. Sidan ein intern finansieringstransaksjon er å rekne som ein avsetning, inngår ikkje denne summen i netto driftsresultat. Denne interne avsetninga frå driftsrekneskapen (utgift) til investeringsrekneskapen (inntekt) inngår først i driftsrekneskapen ved berekning av rekneskapen sitt meir/mindreforbruk. Noko som for nøkkeltalsberekninga medfører at og netto driftsresultat for 212 og 213 må korrigerast for inntekter knytt til momskompensasjon for investeringar. Frå og med 214 er inntektene knytt til momskompensasjon for investeringar direkte bokført i investeringsrekneskapen. Det fjerde nøkkeltalet er lønnsgrad. Lønn er den dominerande driftsutgifta i kommuneøkonomien. Det er difor interessant å sjå kor stor del av driftsinntektene som til ei kvar tid går med til å finansiera lønnsrelaterte utgifter, samt å studere auka i inntekter mot auka i lønnsrelaterte utgifter. Siste av dei fem utvalte nøkkeltalla frå driftsrekneskapen viser kor stor del renter og avdrag utgjer i prosent av driftsinntektene. Grunna høg investeringsaktivitet i vår kommune, er finansutgiftene av særleg interesse. Sidan store investeringar i vatn- og avlaupstenesta blir finansiert fullt ut via kommunale gebyr tufta på sjølvkost, har me valt å halde desse utgiftene og inntektene borte frå nøkkelstallberekninga. I åra har vi følgjande verdiar av dei fem utvalte driftsøkonomiske nøkkeltalla: Brutto driftsresultat i % av driftsinntekter 2,7 % 4,6 % 3,1 % 3,1 % 8, % Netto driftsresultat i % av driftsinntekter 3,1 % 4,6 % 3,5 % 4, % 9,3 % Netto driftsresultat utan mva.komp.inv. i % av 2,4 % 2,4 % 3,5 % 4,% 9,3 % driftsinntekter Lønnsgrad 68,2 % 66,9% 68,3 % 69,7 % 66,1 % Renter og avdrag i % av driftsinntekter 5,3 % 4,8 % 4,4 % 3,9 % 3,7 % Vi ser at brutto driftsresultat er lågare enn netto driftsresultat for 216. Dette kjem av at motpost avskrivingar og finansinntektene har vore høgare enn finansutgiftene i 216. Når vi tek omsyn til inntekter knytt til momskompensasjon for investeringar, ser vi at den reelle utviklinga for netto driftsresultat har vore klart positiv. Dei økonomiske resultata for 216 har vore særs gode. Berre 12 17

18 kommunar i Noreg har i 216 ein høgare prosent i netto driftsresultat sin andel av driftsinntekter. Moderat utgiftsauke og svært høg inntektsauke ligg bak den økonomiske framgangen i 216. På inntektssida fekk vi ein auke på heile 8 % frå 215 til 216, noko som utgjorde ein auke på 75 mill. kroner. I inntektsauken for 216 speler auke i inntekter knytt til eigedomsskatt ein sentral rolle. Auken i eigedomsskatteinntekter var på 37,5 mill. kroner frå 215 til 216, som vil seie at desse inntektene auka med 25 % og utgjorde halvparten av den samla beløpsauken i driftsinntekter. Allmenn taksering av eigedomsskatt på verk og bruk i 216, som medførte ny takst på alle skatteobjekt, er årsaken til den betydelege auken i eigedomsskatteinntekter. Vi gjer merksam på at den dominerande skatteytaren, Gassco, har klaga på skattevedtaket fatta i 216 knytt til Kårstø prosessanlegg. Lønnsutgiftene er dei klart mest dominerande utgiftene i vårt driftsrekneskap. Lønnsgraden har dei fem siste år særleg variert etter svingingar i driftsinntekter, premieavvik for pensjon og lønnsoppgjør. For 216 ligg lønnsgraden på 66,1 %, noko som er den lågaste verdien i den målte 5 årsperioden. Samla lønnsutgifter i Tysvær kommune auka med 2,4 % mellom 215 og 216. Til tross for store låneopptak i perioden , er renter og avdrag sin prosent av driftsinntekter inne i ein fallande trend. God årleg auke i driftsinntekter og fallande lånerenter er årsaker til dette. Eit klart høgare rentenivå enn i dag representerer auke i årlege renteutgifter, og framover i tid kan dette potensielt bli noko meir utfordrande for Tysvær kommune. Den økonomiske utviklinga for Tysvær kommune i 216 har vore god. Auken i driftsinntekter for 216 har vore på 8, %, medan auken i driftsutgifter eksklusiv avskrivingar til samanlikning berre har vore på 2,3 % Netto driftsutgifter i forhold til målgruppe For å sei noko om korleis ein kommune prioriterer dei ulike tenestene, kan ein sjå på netto driftsutgifter for området fordelt på innbyggarane i målgruppa. Ein del tenester har primær brukarar frå bare deler av befolkninga, som til dømes grunnskole kor brukarane stort sett er barn og unge i alderen 6-15 år. Tysvær 214 Tysvær 215 Tysvær 216 Administrasjon per innbyggar Barnehage per innbyggar 1-5 år Grunnskule per innbyggar 6-15 år Skulefritidstilbod per innbyggar 6-9 år Kommunehelse per innbyggar Pleie og omsorg per innbyggar 67 år og eldre Sosialteneste per innbyggar 2-66 år Barnevern per innbyggar -17 år Fys. planlegging, kulturminner per innbyggar Kultur per innbyggar Kyrkje per innbyggar Eigedomsforvaltning per innbyggar Samferdsel per innbyggar Brannberedskap og ulykkesvern per innbyggar Gjennomsnittleg auke for desse utvalte prioriteringsområda i netto driftsutgifter per målgruppe er på 1,3 % mellom 214 og 216. At det jamt over blir ei auke i netto driftsutgifter per målgruppe, kjem primært av at den prosentvise auken i lønnsutgifter er høgare enn den prosentvise auken i folketalet. Brannberedskap, Sosialteneste og Barnevern er dei områda som prosentvis har auka mest i forhold til målgruppe i den siste treårsperioden. Medan Skulefritidstilbod og Administrasjon har hatt størst prosentvis nedgang i netto driftsutgifter i forhold til målgruppe i den siste treårsperioden. Nedgangen for Administrasjon skal vel og merke sjåast i samanheng med meir presis fordeling frå og med

19 av driftsutgifter per teneste knytt til rådhuset Eit stort tenesteområde som Pleie og omsorg har hatt betydeleg nedgang i driftsutgifter i høve til sin primære målgruppe, den del av befolkninga som er over 66 år. Netto driftsutgifter i % av total netto driftsutgifter Tysvær 214 Tysvær 215 Tysvær 216 utan 214 utan 215 utan 216 Administrasjon og styring 8,1 8, 6,6 8,2 8,2 8,1 Barnehage 15,8 15,4 14,8 14,9 14,7 14,6 Grunnskuleopplæring 28,3 27,5 26,6 24,4 24,5 24,1 Pleie og omsorg 28,2 27,6 26,9 31,5 3,9 31,2 Kommunehelse 3,8 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Sosiale tenester 4,7 4,7 4,8 5,1 5,3 5,8 Barnevern 3,3 3,4 3,5 3,4 3,5 3,6 VAR-sektoren -1,5 -,6 -,5 -,7 -,7 -,6 Fys. planl./kult.minne/ 1,7 1,4 1,8 1,2 1,1 1,2 natur/nærmiljø, Kultur 4,4 4,1 3,9 3,8 3,8 3,9 Kyrkje 1,2 1,2 1,3 1,2 1,2 1,2 Samferdsel 1,4 1,5 1,5 1,6 1,7 1,7 Bustad -,3,,3 -,1 -,1 -,1 Næring 1, 1, 1,1 -,2,2 -, Brann- og ulykkevern 1,1 1,2 1,3 1,5 1,5 1,5 Tenester utanfor kommunalt ansvarsområde -,,,2,1,1,1 Tysvær har ein klart yngre befolkning samanlikna med gjennomsnittet i. Dette viser igjen på at Barnehage og Grunnskuleopplæring er prioritert høgt i Tysvær, samt at Pleie og omsorg, kor den eldre del av befolkninga dominerer i høve til tenestebruken, er prioritert lågt i Tysvær. Utanom alderssamansetninga av befolkninga vil normalt forhold knytt til levekår, busettingsstruktur, arbeidsmarknad og geografi påverke prioriteringa mellom tenester i ein kommune. Tenesteområder som Næring, Kultur og Fysisk planlegging/kulturminne/natur/nærmiljø er prioritert høgt i Tysvær samanlikna med. Medan tenesteområder som Brann- og ulykkesvern, Samferdsel, Sosiale tenester og Kommunehelse er prioritert lågt i Tysvær samanlikna med Langsiktig gjeld Netto lånegjeld er definert som langsiktig gjeld (utan pensjons-forpliktingar) fråtrekt totale utlån og ubrukte lånemidlar. Vi ser at Tysvær har ei aukande netto lånegjeld i prosent av brutto driftsinntekter i 216. Langsiktig gjeld utan pensjons-forpliktingar i prosent av brutto driftsinntekter har også gått opp i 216. I prosent av BDI Netto lånegjeld 8,3 87,7 88,3 Langsiktig gjeld utan pensjons-forpliktingar 92,9 99,4 99,9 19

20 Tysvær ligg høgt når det gjeld netto lånegjeld samanlikna med. Når det gjeld langsiktig gjeld utan pensjons-forpliktingar, ligg Tysvær marginalt under. I prosent av BDI Netto lånegjeld 88,3 83,1 Langsiktig gjeld utan pensjons-forpliktingar 99,9 11, Rekneskapsanalyse Kommunerekneskapet består av tre hovudrekneskap. Det er dei to løyvingsrekneskapa driftsrekneskap og investeringsrekneskap, samt eit balanserekneskap. Balanserekneskapen syner på debetsida kva for eigedelar kommunen eig, og på kreditsida korleis desse eigedelane er finansiert (eigenkapital og gjeld). Dei to løyvingsrekneskapa for drift og investering må begge tilpassa sine utgifter til nivået på inntektene. Vi kan difor seie at kommunerekneskapet, slik rammene for det er satt igjennom kommuneloven, er eit finansielt orientert rekneskap, kor tilgjengelege midlar avgjer kor mykje pengar ein kan bruke årleg. Investeringsrekneskapens inntektsside skil seg spesielt frå driftsrekneskapen fordi ein kan finansiere investeringsutgifter med lånemidlar. Kommuneloven sett grenser for kommunanes handlefridom med tanke på å sikre ei berekraftig økonomisk utvikling. Den viktigaste handlingsregelen er at kommunens laupande utgifter skal finansierast av laupande inntekter. I dette ligg det at ein kommune ikkje skal oppretthalda eller auka tenestenivået ved å bygge ned formuen. I kommunelovens 46 nr. 6 er det såkalla balansekravet formulert. Balansekravet inneber at driftsresultatet minst skal dekke renter, avdrag og naudsynte avsetningar. Eit naturleg mål for den økonomiske styringa i ein kommune vil vere å sikre eigen handlefridom innafor dei styringsrammene som er gitt kommunane frå staten. Eit anna naturleg mål i den økonomiske styringa er å sikre eit høgast mogleg velferdsnivå for innbyggarane med dei økonomiske rammene kommunen rår over. Vi har utarbeidd nokre eigne nøkkeltall for å analysere rekneskapen. Desse er først og fremst ment å måle styrker og svakheiter i Tysvær kommunes økonomi, og er soleis eit verktøy for å evaluere kommuneøkonomien sin tilstand Likviditet Å ha nok betalingsmidlar, likviditet, til å kunne gjøre opp for sine kortsiktige økonomiske forpliktingar, er naudsynt. Nøkkeltall for likviditetsgrad 1, likviditetsgrad 2 og likviditetsgrad 3 gir samla sett eit godt bilde av likviditetssituasjonen. Likviditetsgrad 1 er eit nøkkeltall som viser styrkeforholdet mellom sum omløpsmidlar, som er eigedelar med laupande tidshorisont som betalingsmidlar, kortsiktige fordringar og kortsiktige plasseringar, dividert på kortsiktig gjeld, neste års avdrag og bunde fond klassifisert som eigenkapital. Våre bunde fond består i stor grad av sjølvkostfond for VA-området. For at likviditetsgrad 1 skal vere på eit bra nivå, bør nøkkeltalet minst gi ein verdi på 2. Likviditetsgrad 2 skil seg frå likviditetsgrad 1 ved at vi her berre tar med mest likvide omløpsmidlar i teljarleddet, noko som medfører at premieavvik knytt til pensjon ikkje er tatt med i sum omløpsmidlar. Nemnarleddet i likviditetsgrad 2 er som for likviditetsgrad 1. Skal likviditetsgrad 2 vere på eit bra nivå, bør nøkkeltalet minst gi ein verdi på 1. Likviditetsgrad 3 tar særleg omsyn til den feilkjelde som ubrukte lånemidlar kan skape. Nokon gonger kan stor behaldning av ubrukte lånemidlar gi eit inntrykk av likviditeten er betre enn kva som er reelt. For å fjerne ein slik mogleg feilkjelde i likviditetsvurderinga, tar vi bort denne delen av bankinnskota i sum omløpsmidlar gjennom å trekke ut beløpet som tilsvarar sum memoriakonto (huskekontoar for ubrukte investeringsløyvingar), og kjem etter det til nøkkeltalet likviditetsgrad 3. Nemnarleddet i likviditetsgrad 3 er som for likviditetsgrad 1. Nøkkeltalet for likviditetsgrad 3 reknast som bra dersom verdien er minst,5. 2

21 Likviditetsgrad 1 1,87 1,69 1,46 1,69 1,99 Likviditetsgrad 2 1,84 1,66 1,26 1,54 1,83 Likviditetsgrad 3 1,63 1,68 1,38 1,49 1,87 Vi ser av talla for likviditetsgrader at likviditeten til Tysvær kommune per 216 kan beskrivast som god. To av dei tre likviditetsgradane tilfredsstiller krav til god likviditet, og den tredje, likviditetsgrad 1, ligg no berre heilt marginalt under normmålet på 2. Alle tre likviditetsgradane har utvikla seg positivt i løpet av 216, og vi kan påpeike at det solide resultatet i driftsrekneskapen for dette året også gjer positiv innverknad på likviditetssituasjonen til kommunen. Behaldninga av ubrukte lånemidlar er redusert i løpet av 216, og dette speler inn på den gode utviklinga for likviditetsgrad Soliditet Eit anna viktig moment når ein skal vurdere den økonomiske tilstanden til kommunen, er å sjå på soliditeten. Soliditeten uttrykker kor stor del av eigedelane (omløpsmidlar og anleggsmidlar) i kommunen som er finansiert av eigenkapital. Å ha ein høg soliditet er fordelaktig med tanke på å sikre økonomisk handlefridom på lang sikt. Tabellen under syner Tysvær kommune sin soliditet i perioden Bundne fond blir ikkje rekna som ein del av eigenkapitalen Soliditet,18,19,19,2,21 Soliditeten til kommunen er i 216 blitt påverka positivt av den positive økonomiske utviklinga i driftsrekneskapen. Samstundes er soliditeten noko låg og representerer ein svakheit i Tysvær kommune sin økonomi. Høg lånegjeld og høge framtidige pensjonsforpliktingar er hovudårsaker til at Tysvær sin soliditet er litt svak. 21

22 Kroner per innbyggar 5. Administrasjon, styring og fellesutgifter 5.1. Grunnlagsinformasjon Brutto driftsutgifter i kr per innbyggar Politisk styring Kontroll og revisjon Administrasjon Forvaltningsutgifter i eigedomsforvaltninga Administrasjonslokalar Driftsutgifter Brutto driftsutgifter til politisk styring Tysvær utan Tysvær har redusert sine utgifter til Politisk styring mellom 214 og 216. har hatt ei lita auke i sine kostnader i same periode. 22

23 Prosent Kroner per innbyggar Kroner per innbyggar Brutto driftsutgifter til kontroll og revisjon Tysvær Til kontroll og revisjon brukar Tysvær betydeleg mindre enn. har auka sine utgifter mindre enn Tysvær mellom 214 og 216. Differansen mellom Tysvær og har minka mellom 214 og 216. Brutto driftsutgifter til eiendomsforvaltninga Tysvær Tysvær har redusert kostnadane sine til forvaltning av eigendom mellom 214 og 216. utan har hatt ei auke i sine, som gjer at Tysvær er på same nivå som i 216. Netto driftsutgifter til administrasjon og styring i % av totale netto driftsutgifter 8,5 7,5 8 6,5 7 5,5 6 5 Tysvær 8,1 8 6,6 8,2 8,1 8, Når ein ser på netto driftsutgifter Administrasjon i prosent av totale netto driftsutgifter ser ein at Tysvær har hatt ein reduksjon i 216. ligger stabilt på same nivå dei tre siste åra. 23

24 Netto driftsutgifter til administrasjon og styring i kr. pr. innb Netto driftsutgift Politisk styring pr.innb Netto driftsutgift Kontroll og revisjon pr.innb Netto driftsutgift Administrasjon pr.innb Netto driftsutgift Forvaltningsutgift er i eiendomsforvaltn ingen pr.innb Netto driftsutgift Administrasjonslo kaler pr.innb 5.3. Sjukefråvær Sjukefråværet i Tysvær kommune var 7,3 % i 216. I tabellen under er Tysvær satt opp i forhold til tal på tilsette med moglege dagsverk. Registrert sjukefråvær er delt inn i over og under 16 dagar, som er grensa til refusjon frå NAV. Antall ansatte Mulige dagsverk Fravær inntil 16 dager Andel Fravær over 16 dager Andel Totalt fraværsdager Andel Endring fra 215 Rådmannens stab ,2 % 483 3, % 1 1 6,2 % -1,9 % Skole , % ,6 % ,6 %,2 % Aktivitet og omsorg ,2 % ,9 % ,4 % -3,9 % Helse og forebygging ,8 % ,3 % ,1 %,5 % Kultur ,5 % 126 1,9 % 226 3,4 % -1,9 % Teknisk , % 846 4,3 % ,2 %,6 % Barnehage ,5 % ,9 % ,2 % -2,1 % Total ,3 % ,8 % ,3 % -1, % 5.4. Ressursbruk Ressursbruk administrasjon og styring Tysvær Tysvær ligger 3 % under når ein ser på dei totale kostnadane som går til administrasjon og styring i kommunen. I denne ligger politisk styring som ligger 36 % over, forvaltningsutgifter i eigedomsforvalting 4 % over og administrasjonslokalar som ligger 27 % under. Reine administrasjonsutgifter ligger 4 % over, mens kontroll og styring ligger 37 % under. Forvaltningsutgift til eigedomsforvaltning er knytt til forvaltning av alle bygga som kommunen har. Dette gjeld eigedomsleiing og administrasjon, forsikringar, fagsystem osv. I hovudsak er det resultatområde Teknisk som har utgifter her, det same gjeld for teneste administrasjonslokalar. 24

25 6. Barnehage 6.1. Grunnlagsinformasjon åringer med barnehageplass 5 5 -åringer med barnehageplass i kommunale barnehager åringer med barnehageplass i kommunale barnehager åringer med barnehageplass åringer født etter 1.9. med barnehageplass åringer født før 1.9. med barnehageplass åringer med barnehageplass i kommunale barnehager åringer med oppholdstid -8 timer per uke i barnehage 1-5 åringer med oppholdstid 9-16 timer per uke i barnehage åringer med oppholdstid timer per uke i barnehage åringer med oppholdstid timer per uke i barnehage åringer med oppholdstid 33-4 timer per uke i barnehage åringer med oppholdstid 41 timer eller mer per uke i barnehage Antall barnehager Barn med barnehageplass Barn med barnehageplass fra språklige og kulturelle minoriteter Barn med barnehageplass i kommunale barnehager Barn med barnehageplass i private barnehager Barn -5 år med innvandringsbakgrunn Barn 1-5 år med innvandringsbakgrunn Tal på barn i barnehage har tellepunkt per Dette medfører at barn som startar i barnehage etter denne dato ikkje er med i grunnlaget. I Tysvær blir det tatt opp barn frå 1. januar og fram til sommarferie ved ledige plassar Utvikling i aldersgruppa Utvikling i tal på barn - 5 år åringer i kommunen 1-5 åringer i kommunen 25

26 Prosent Prosent Dekningsgrad Andel barn 1-5 år med barnehageplass 81,2 87,5 89,2 92, Utvikling i dekningsgrad i aldersgruppene 92,9 92,2 94, ,9 8,1 8,3 61,2 25 Andel barn 1-2 år i kommunale barnehager i forhold til innbyggere 1-2 år Andel barn 3-5 år i kommunale barnehager i forhold til innbyggere 3-5 år I perioden frå hadde Tysvær kommune ei auke i andel i alderen 1-2 år frå 61,2 % i 25 til 85,9 % i 216 i alderen 1-2 år. Dei eldste barna har auka delen sin med 4,1 %. Andel barn 1-5 år med barnehageplass , 92, 9, 88, 86, 84, Tysvær 87,5 89,2 92,6 utan 9,9 91, 91, Tysvær har hatt ei auke i del av barn 1 5 år som har barnehageplass. I 216 hadde Tysvær større andel i barnehage enn. Andel barn 1-2 år med barnehageplass i forhold til innbyggere 1-2 år 88, 86, 84, 82, 8, 78, 76, Tysvær 8,1 8,3 85,9 8,9 81,4 82, Tysvær kommune hadde frå 214 til 216 ei stor auke i andel barn med barnehageplass i alderen 1-2 år. Denne auka gjer at Tysvær har større del av disse barna i barnehage enn. 26

27 Prosent Prosent Andel barn 3-5 år med barnehageplass i forhold til innbyggere 3-5 år 98, 96, 94, 92, 9, 88, Tysvær 92,2 94,6 97, utan 97,1 97, 97, Andel barn i alderen 3-5 år med barnehageplass har auka frå 214 til 216 og ligg nå på same nivå som Andel barn i barnehage og opphaldstid 216 Andel barn med oppholdstid 33 timer eller mer per uke i kommunal barnehage 98, 96, 94, 92, 9, 88, 86, Tysvær 9,8 93,8 94,1 utan 95,3 96,3 96, Barn med opphaldstid 33 timer eller meir ligg under. Det var ei jamn auke frå 214 til 215. Tysvær har hatt ei større auke enn dei tre siste åra Ressursbruk, dekning og kvalitet Ressursbruk Talet på barn (-5 år) har minka frå 216 (937 barn) til 216 (921) per 1.1. Andel barn i barnehage har gått litt opp frå 87,5 % til 92,6 %. Ressursbruken i banehagesektoren er i grafen nedanfor samanlikna med. er ressursbruk til. Viser grafen over betyr det at Tysvær brukar meir enn (og omvendt): 27

28 Korrigerte brutto driftsutgifter f21 per korrigert oppholdstime i kommunale barnehager (kr) Kommunale overføringer av driftsmidler til private barnehager per korrigert oppholdstime (kr) Korrigerte brutto driftsutgifter til kommunale barnehager per korrigert oppholdstime (kr) Korrigerte brutto driftsutgifter i kroner per barn i kommunal barnehage Netto driftsutgifter per innbygger 1-5 år i kroner, barnehager Netto driftsutgifter barnehagesektoren i prosent av kommunens totale netto driftsutgifter Korrigerte brutto driftsutgifter f21 per korrigert oppholdstime i kommunale barnehager (kr) Kommunale overføringer av driftsmidler til private barnehager per korrigert oppholdstime (kr) Korrigerte brutto driftsutgifter til kommunale barnehager per korrigert oppholdstime (kr) Korrigerte brutto driftsutgifter i kroner per barn i kommunal barnehage Netto driftsutgifter per innbygger 1-5 år i kroner, barnehager Netto driftsutgifter barnehagesektoren i prosent av kommunens totale netto driftsutgifter Ressursbruk Tysvær Samla ressursbruk i resultatområde Barnehage er lågare eller lik på nokre område og høgare på nokre område enn. På det området som går på driftsutgifter per korrigerte opphaldstimar er Tysvær betydeleg lågare enn. Dette område er utan styrka tilbod som er eit område kor Tysvær ligg høgt. Utvikling dei tre siste åra Kommunale overføringar av driftsmidlar til private barnehagar per korrigert opphaldstime har minska dei siste tre åra, og ligg no godt under. Korrigerte brutto driftsutgifter i kroner per barn i kommunal barnehage har auka dei siste tre åra og ligg no over. Netto driftsutgifter i barnehagesektoren i prosent av kommunens totale netto driftsutgifter ligg omtrent som. 28

29 Andel ansatte med barnehagelærerutda nning Antall barn korrigert for alder per årsverk til basisvirksomhet i kommunale barnehager Korrigerte oppholdstimer per årsverk i kommunale barnehager Andel barn 1-2 år i kommunale barnehager i forhold til innbyggere 1-2 år Andel barn 3-5 år i kommunale barnehager i forhold til innbyggere 3-5 år Andel barn 1-5 år med barnehageplass Andel ansatte med barnehagelærerutdan ning Antall barn korrigert for alder per årsverk til basisvirksomhet i kommunale barnehager Korrigerte oppholdstimer per årsverk i kommunale barnehager Andel barn 1-2 år med barnehageplass i forhold til innbyggere 1-2 år Andel barn 3-5 år med barnehageplass i forhold til innbyggere 3-5 år Andel barn 1-5 år med barnehageplass Dekning og kvalitet Dekning og kvalitet Tysvær Tysvær har fleire tilsette med barnehagelærarutdanning i forhold til. Det har vore ein nedgang i talet på barn korrigert for alder per årsverk til basisverksemd i kommunale barnehagar i frå 214 til 216 i forhold til. Det same gjeld talet på barn i forhold til korrigerte opphaldstimar per årsverk i kommunale barnehagar. Utvikling dei tre siste åra uten Andel barn 1-2 år i kommunale barnehagar i forhold til innbyggarar 1-2 år er høg i Tysvær samanlikna med, og har auka noko totalt dei siste tre åra til tross for ein liten reduksjon frå 215 til 216. Andel barn 3-5 år i kommunale barnehagar i forhold til innbyggarar 3-5 år er også høg i forhold til, men har blitt mindre sidan 214. Andel ansatte med barnehagelærarutdanning ligg noko over og har auka dei siste tre åra. Dei øvrige faktorane er nokså stabile i utviklinga dei tre siste åra. 29

30 7. Grunnskule og skulefritidsordninga (SFO) 7.1. Grunnlagsinformasjon Kommunale grunnskoler Elevar i kommunale grunnskular Elevar med spesialundervisning Elevar årstrinn med spesialundervisning Elevar årstrinn med spesialundervisning Elevar årstrinn med spesialundervisning Elever med særskilt norskopplæring Elevar med morsmålsopplæring Elevar som får skuleskyss Elevar som har avslutta grunnskulen Elevar registrert i vidaregåande opplæring same haust som dei avslutta grunnskulen Datamaskinar Lærarar grunnskule, 4 år og yngre Lærarar grunnskule, år Lærarar grunnskule, 5-59 år Lærarar grunnskule, 6 år og eldre Lærarar grunnskule, kvinner Lærarar grunnskule, menn Lærarar grunnskule, med universitets-/høgskuleutdanning og pedagogisk utdanning Lærarar grunnskule, med universitets-/høgskuleutdanning utan pedagogisk utdanning Lærarar grunnskule, med vidaregåande utdanning eller lågare Lærartimar totalt kommunale og private Lærartimar totalt, barnetrinn Lærartimar totalt, ungdomstrinn Elevtimar, årstrinn Elevtimar, årstrinn Elevtimar, årstrinn Elevtimar, årstrinn Assistentårsverk 4,5 45, Utvikling av elevtalet i skulane i Tysvær Barnetrinnet Førre barneskole Førland barneskule Frakkagjerd barneskole Grinde barneskule Straumen barneskule Tysværvåg barne- og ungdomsskule Nedstrand barne- og ungdomsskule Totalt barnetrinnet Ungdomstrinnet Tysværvåg barne- og ungdomsskule Nedstrand barne- og ungdomsskule Frakkagjerd ungdomsskole Totalt ungdomstrinnet Totalt hele grunnskolen

31 Andel 7.2. Elevar Antall innbyggjarar 6-15 år Tal på innbyggarar 6-15 år har auka med 127 barn frå 27 til 216 per 1.1. Del av innbyggarar i skulealder (6-15 år) i forhold til total befolkning: Andel innbyggjarar i skulepliktig alder 16, 15, 14, 13, 12, 11, 1, Tysvær 15,2 15,3 15,5 12,4 12,3 12, ,5 % av innbyggarane i Tysvær er i skulepliktig alder. Dette er over, og Tysvær har 26 % fleire elevar i skulepliktig alder enn Driftsutgifter Dei kommunane som har elevar i private skular blir trekt for dette i rammetilskotet, og dei private skulane mottar dette som tilskot. Statstilskotet til private skular blir dermed helde utanom dei kommunale rekneskapa. Normalt blir kommunen sin innsats i tenesteproduksjon målt i forhold til målgruppa for tenesta. For grunnskule er dette aldersgruppa 6-15 år. Men på grunn av at det i mange kommunar er såpass mange som går i privatskular, er det meir hensiktsmessig å måle innsatsen i forhold til talet på elevar i kommunale skular. Då blir tala samanliknbare mellom kommunane og med gjennomsnittet for. 31

32 Kroner Kroner Kroner Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskole, skolelokaler og skoleskyss, per elev Tysvær utan Tysvær har hatt omtrent same kostnad mens har hatt ei auke som gjer at Tysvær nå ligg 3 % over i forhold til korrigerte brutto tal. Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskole, per elev Tysvær utan Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskole per elev ligg 5 % over. Det har vore ei lita auke i kostnadane i Tysvær mens har hatt ei litt større auke dei tre siste åra. Korrigerte brutto driftsutgifter til skolelokaler, per elev Tysvær Korrigerte brutto driftsutgifter til skulelokale ligg 1 % under, som har hatt meir positiv utvikling enn. 32

33 Antall Kroner Andel Andel elever i grunnskolen som får tilbud om skoleskyss Tysvær Tysvær har 46 % fleire elevar enn som får tilbod om skuleskyss. Netto driftsutgifter til grunnskolesektor, per innb år Tysvær Netto driftsutgifter til grunnskule ligg i Tysvær totalt 2 % over. Denne indikatoren tar med seg grunnskule, SFO, skulelokalar og skuleskyss. Årsaka er at Tysvær har redusert sine kostnader mens har hatt stigande kostander dei siste åra Dekningsgrader Elever per kommunal skole Tysvær Elevtalet i Tysvær er nokså stabilt med litt variasjon mellom skulane. Det ligg ein del under. 33

34 Andel Andel Andel Elever i grunnskolen som får særskilt norskopplæring 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Tysvær 4,5 4, 3,8 5,5 5,3 5, Tysvær har ein betydeleg lågare andel enn som får særskilt norskopplæring. Elever i grunnskolen som får morsmålsopplæring 4, 3, 2, 1,, Tysvær 3,3 3,7 3,1 2,5 2,3 2, Tysvær hadde ein topp i 215 og hadde ein nedgang i 216, mens hadde same andel som i Spesialundervisning Timer spesialundervisning av antall lærertimer totalt 2, 15, 1, 5,, Tysvær 11,9 11,3 15,3 17,4 17,6 17, Spesialundervisninga i Tysvær varierer frå år til år meir enn, i andel timar gitt til spesialundervisning. Tysvær ligg i 216 under gjennomsnittet for. 34

35 Andel Elever i grunnskolen som får spesialundervisning 8,5 8, 7,5 7, 6,5 6, Tysvær 7,4 7,6 6,8 8,1 7,9 7, Andel elevar med spesialundervisning har gått ned frå 214 til 216 og ligg no under utan. Barnetrinna har hatt den største reduksjonen i andel elevar som får spesialundervisning Gruppestørrelse og lærartetthet Gjennomsnittleg gruppestørrelse er ein indikator for å måle lærartettheten i grunnskulen. Jo høgare tal desto lågare lærartetthet. Indikatoren er eit berekna forholdstal mellom elevtimar og lærartimar. Indikatoren seier ikkje noko om størrelsen på undervisningsgrupper eller kor mange elevar ein kontaktlærar har ansvar for. Dette vil variere frå skule til skule alt etter korleis ein organiserer tilbodet Årsverk for 159,9 154,3 149,9 155,4 153,6 157,4 undervisningspersonale Antall elevar per årsverk til 11,24 11,9 12,6 12,3 12,6 12,1 undervisning Antall assistentårsverk i 25,4 21,5 25, undervisninga Antall elever per assistentårsverk 63,5 74, ,9 61,3 61,3 i undervisninga Antall assistentårsverk per 15, ,8 14,2 17,4 17,5 hundre lærerårsverk Lærartetthet trinn 12,1 12,5 13,4 12,9 13,7 13,1 Lærartetthet trinn 13,4 14, ,2 14 Lærartetthet i ordinær 15,15 15,8 17,7 15,8 16,1 16,2 undervisning Andel årstimer til undervisning 99,3 99,6 99,9 gitt av undervisningspersonale med godkjent utdanning Lærertimer som gis til undervisning Undervisningstimer totalt per elev 63,2 59,8 56, Tala er frå udir sin 35

36 Antall Antall Antall Gjennomsnittlig gruppestørrelse, 1.-1.årstrinn 14, 13,8 13,6 13,4 13,2 13, Tysvær 13,7 13,9 13,4 utan 13,6 13,5 13, Gruppestørrelsane i Tysværskulen er i 216 like stor som i. Gjennomsnittlig gruppestørrelse, 1.-4.årstrinn 14, 13,8 13,6 13,4 13,2 13, 12,8 12,6 Tysvær 13, 13,8 13,1 13,3 13,2 13, I småskulen har ein 1 % større klasser enn i 216. Gjennomsnittlig gruppestørrelse, 5.-7.årstrinn 13,8 13,6 13,4 13,2 13, 12,8 12,6 12,4 Tysvær 12,9 13,7 13,1 utan 13, 13, 13, I mellomtrinna har ein nå omtrent like mange elevar i klassane som. 36

37 Kroner Kroner Antall Gjennomsnittlig gruppestørrelse, 8.-1.årstrinn 15,5 15, 14,5 14, 13,5 13, Tysvær 15,3 14,2 14, 14,3 14,1 14, I ungdomskuletrinna har ein nå omtrent like mange elevar i klassane som Inventar, utstyr og undervisningsmateriell Driftsutgifter til undervisningsmateriell, per elev Tysvær Denne indikatoren viser utgifter til alt læremateriell i skulen, lærebøker, læremidlar, materiell og datautstyr. Alle utgifter er basert på krav i Kunnskapsløftet og kommunen sine eigne målsettingar. Blant anna er digitale ferdigheter hos elevane sidestilt med dei andre grunnleggande ferdighetene som det å kunne lesa, uttrykke seg munnleg, kunne rekne og kunne skrive. Tysvær brukte i 216 mindre enn på driftsutgifter til undervisningsmateriell per elev. Driftsutgifter til inventar og utstyr, per elev Tysvær Tysvær har det siste året hatt omtrent same forbruk til inventar og utstyr per elev. Men ein ser av grafen over at Tysvær ligg langt over. 37

38 Kroner Andel 7.4. Overgang til vidaregåande opplæring og gjennomføring Denne faktoren fortel kor stor del av elevane som går ut av grunnskulen om våren, som vert registrert i vidaregåande opplæring same haust. Elever med direkte overgang fra grunnskole til videregående 12 opplæring ,5 99, 98,5 98, 97,5 Tysvær 98,8 98,2 99,3 98,1 98,1 98, Tysvær Elevar som går direkte over til vidaregåande opplæring rett etter 1. trinn var 99,3 % i 216, mens hadde 98,2 % Skulefritidsordninga Ny modell for skulefritidsordning i Kommunen har resultert i lågare oppslutning. Samstundes ser ein at ein større del av dei som nyttar SFO, nyttar heildagstilbodet. Ein ser at utviklinga er positiv i forhold til kostnadsbilde både netto og brutto i 216. Netto driftsutgifter til skolefritidstilbud, per innbygger 6-9 år Tysvær Netto driftsutgifter til SFO har gått ned frå 215 og ein ligg no 9 % over. 38

39 Andel Andel Kroner Brutto driftsutgifter til skolefritidstilbud, per komm. og priv. bruker Tysvær utan Ein ser at Tysvær har høgare brutto driftsutgifter per brukar i SFO enn. Innbyggere 6-9 år i kommunal og privat SFO 7, 6, 5, 4, 3, 2, Tysvær 37,4 42,1 43,7 utan 6,9 6, 59, Deltaking på SFO har gått opp frå 214 til 216, men ligg fortsatt under. Andel elever i kommunal og privat SFO med % plass 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Tysvær 36,4 31,9 26,6 utan 54,9 54,6 54, Bruken av % plasser i SFO ligger nå på 49 % i forhold til, mot 66 % i

40 Netto driftsutgifter til grunnskolesektor, per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter til skolefritidstilbud, per innbygger 6-9 år Netto driftsutgifter til skolelokaler, per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter til skoleskyss, per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter til voksenopplæring, per innbygger I forhold til 7.6. Ressursbruk, dekning og kvalitet Ressursbruk er samanlikna med. er ressursbruk til. I grafen under vises det då om Tysvær bruker meir eller mindre, og ressursbruk under er eit teikn på mindre forbruk enn. Ressursbruk Tysvær Tysvær bruker betydeleg meir enn på vaksenopplæring og skuleskyss. Til grunnskulesektor og SFO noko meir enn, og på skulelokalar ligg Tysvær under Utvikling dei tre siste åra 93 Netto driftsutgifter Netto driftsutgifter Netto driftsutgifter til grunnskolesektor til skolefritidstilbud, til skolelokaler, per, per innbygger 6-15 år per innbygger 6-9 år innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter til skoleskyss, per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter til voksenopplæring, per innbygger 4

41 Andel elever i grunnskolen som får særskilt norskopplæring Andel elever i grunnskolen som får spesialundervisning Andel innbyggere 6-9 år i kommunal SFO Andel elever med direkte overgang fra grunnskole til videregående opplæring Andel avtalte årsverk i grunnskolesektor, konsern Andel elever i grunnskolen som får særskilt norskopplæring Andel elever i grunnskolen som får spesialundervisning Andel innbyggere 6-9 år i kommunal SFO Andel elever med direkte overgang fra grunnskole til videregående opplæring Andel avtalte årsverk i grunnskolesektor, konsern I forhold til Dekning og kvalitet Tysvær I dekning og kvalitet er meir enn ein indikator på at dekning og kvalitet er betre enn utan. Tysvær ligg over gjennomsnittet på direkte overgang til vidaregåande opplæring, og under gjennomsnittet på dei andre punkta. Utvikling dei tre siste åra Utviklinga dei tre siste åra viser positiv utvikling på alle indikatorane som er vist frem, i forhold til utviklinga i. 41

42 I kroner 8. Kultur og fritid 8.1. Grunnlagsinformasjon Kino Kinoførestillingar Førestillingar norske filmar Kinosalar Kinoseter Totalt kinobesøk Besøk på norske filmar Frivillige lag og foreiningar Frivillige barne- og ungdomsforeiningar Frivillige lag og foreiningar som mottar tilskot Bibliotek Utlån alle mediar Tilvekst alle mediar Besøk i folkebibliotek Bokbestand bibliotek Barnebøker Vaksenbøker Total bokbestand Bokutlån bibliotek Utlån barnelitteratur Utlån vaksenlitteratur Total utlån Utlån andre mediar bibliotek Utlån lydbøker Utlån musikkinnspelingar Utlån videoprogram Totalt utlån andre mediar Musikk og kulturskule Elevar i kommunens musikk- og kulturskule Elever frå kommunen i musikk- og kulturskular Prioritering Netto driftsutgifter for kultursektoren per innbygger Tysvær Tysvær ligg over når ein ser på netto driftsutgifter for kultursektoren per innbyggar. I forhold til prioriteringar innan kultur ser ein at indikatoren nå har redusert seg til 2 % over, når ein samanliknar med. 42

43 Andel per innbyggar I kroner I kroner Netto driftsutgifter til folkebibliotek per innbygger Tysvær Folkebiblioteket ligg over. Tysvær har hatt ein liten oppgang i netto driftsresultat dei tre siste åra, og ligger nå 11 % over. Ein kan sjå at har hatt ein reduksjon i kostnad per innbyggar i 215 og tilbake til same nivå som 214, mens Tysvær aukar litt kvart år. Netto driftsutgifter til kommunale musikk- og kulturskoler, per innbygger 6-15 år Tysvær Musikk- og kulturskular per innbyggar 6 15 år har auka frå 13 % til 14 % i 216, kor ein då har tatt ned forskjellen frå 215. har auka litt frå 215, men ligg lågare enn i Bibliotek Tysvær kommune har på lik linje som hatt ein reduksjon i talet på utlån frå 214 til 216. har hatt ein større reduksjon som gjer at Tysvær ligg endå meir over Utlån alle medier frå 12 folkebibliotek 5,5 6 4,5 5 3,5 4 3 Tysvær 5,5 5,8 4,4 4,6 4,4 3,1 På utlån alle media ligg Tysvær kommune godt over. 5 Tysvær 43

44 Antall Antall Andel per innbyggar Besøk i folkebibliotek Tysvær 6,1 6 9,1 4,4 4,6 4, Tysvær kommune har eit godt besøkt bibliotek i forhold til. Innbyggere per årsverk i folkebibliotek Tysvær Tysvær kommune har færre innbyggarar per årsverk i folkebibliotek enn gjennomsnittet for Kino Innbyggere per kinosete Tysvær 26 26,1 26,4 63,8 63,9 63, Tysvær har god dekning på kinoseter og greitt besøkstal per førestilling på kino. 44

45 Andel Andel Antall Besøk per kinoforestilling Tysvær 2,8 2,1 22,6 uten 31,1 28,9 31, Tysvær uten Tysvær har eit greitt besøk per førestilling på Kino, men det ligg under gjennomsnittet for utan Idrett Netto driftsutgifter F 38 (idrett) Tysvær 15 13,6 18,5 9 9,4 9, Netto driftsutgifter til idrett er i 216 på eit ekstra høgt nivå og ligg dobbelt så høgt som utan. Netto driftsutgifter F (kommunale idrettsbygg og Idrettsanlegg) Tysvær 16 17,7 17, , Tysvær Netto dritsutgifter til kommunale idrettsbygg og idrettsanlegg har flata ut frå 215 til 216, har auka litt. Det gjer at avstanden til har auka litt igjen i

46 Andel barn i alderen 6-15 år Kroner per innbyggar 6-15 år 8.6. Musikk- og kulturskular Netto driftsutgifter til musikk- og kulturskoler Tysvær utan Tysvær ligg 14 % over i netto driftsutgifter til musikk og kulturskule. Andel elever (brukere) i grunnskolealder i kommunens musikk- og kulturskole 16,5 15, , , Tysvær 15,9 15,6 14,7 utan 14,5 14,3 14, Tysvær har 4 % fleire elevar i målgruppa innan for sine tilbod enn, men dette har redusert seg dei tre siste åra. 46

47 Netto driftsutgifter kultursektoren i prosent av kommunens totale netto driftsutgifter Netto driftsutgifter for kultursektoren per innbygger i kroner Netto driftsutgifter til kommunale idrettsbygg og idrettsanlegg (F 381) Netto driftsutgifter til folkebibliotek per innbygger Netto driftsutgifter til kommunale musikkog kulturskoler, per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter kultursektoren i prosent av kommunens totale netto driftsutgifter Netto driftsutgifter for kultursektoren per innbygger i kroner Netto driftsutgifter til kommunale idrettsbygg og idrettsanlegg (F 381) Netto driftsutgifter til folkebibliotek per innbygger Netto driftsutgifter til kommunale musikk- og kulturskoler, per innbygger 6-15 år 8.7. Ressursbruk og prioritering Ressursbruk er samanlikna med. I graf under vises det om Tysvær bruker meir eller minder enn, og ressursbruk under er eit teikn på mindre forbruk enn. Prioritering og ressursbruk Grafen viser at Tysvær kommune ligg over på 3 av 5 indikatorar. Det er innan netto driftsutgifter til idrettsbygg og idrettsanlegg at Tysvær bruker mindre enn Utvikling mot dei tre siste årå Her ser vi utviklinga i kultursektoren dei siste tre åra samanlikna med. Vi ser at utviklinga har vore jamn med, men på netto driftsutgifter til kommunale idrettsbygg og idrettsanlegg har Tysvær kommune si utvikling vore under. 47

48 Kroner Kroner 9. Helse og førebygging Denne rapporten er laga ved å dele inn helse og førebygging i tre delar. Kommunehelsetenesta, Sosialtenesta og Barnevern Kommunehelseteneste Grunnlagsinformasjon Fødde i løpet av året Antall førstegangs hjemmebesøk til nyfødt Antall barn som har fullført helseundersøkelse ved 2-3 års alder Antall barn som har fullført helseundersøkelse innen utgangen av 1. skoletrinn Fastlegeavtaler Opne fastlegelister Kvinnelege leger Avtaleheimlar for private fysioterapeutar, fulltid Avtaleheimlar for private fysioterapeutar, deltid (fom 4- prosent) Prioritering Netto driftsutg til forebygging, helsestasjons- og skolehelsetj. pr. 12 innb -5 år Tysvær utan Tysvær Netto driftsutg til forebygging, helsestasjons- og skolehelsetj. pr. innb -2 år Tysvær utan På bruk av midlar til førebyggande helsearbeid i helsestasjon og skulehelsetenesta ligg Tysvær kommune under. Dette gjeld både i forhold til innbyggarar 5 år og innbyggarar 2 år. Men avstanden minkar kvart år. 48

49 Årsverk Kroner Kroner Netto driftsutgifter til forebyggende arbeid, helse pr. innbygger Tysvær Tysvær kommune brukar meir til førebyggande arbeid per innbyggar enn og forskjellen aukar. Netto driftsutg til diagnose, behandling og rehabilitering pr. innbygger Tysvær Tysvær 99 I netto driftsutgifter til diagnose, behandling og rehabilitering ligg legetenesta, legevakt, fysio- og ergoterapi og anna behandling. Tysvær kommune har nå eit lågare nivå enn. Dette har variert mykje dei siste åra Dekningsgrad Nøkkeltala for årsverk i kommunehelsetenesta er små tal målt per 1 innbyggarar. Nøkkeltala er difor følsame for små endringar i grunnlagstal. Vakanse i ei stilling vil gjere store utslag. Tysvær har auke i talet på listepasientar, medan kapasiteten går ned. Tysvær kommune har hatt stabilt med tal på legar dei tre siste åra, medan har auka sin kapasitet. Lege årsverk per 1 innbyggere, kommunehelsetjenesten 1, ,5 8,5 9 8 Tysvær 8,1 8,7 8,8 1,4 1,5 1, Tysvær kommune ligg under på legeårsverk per 1 innbyggarar. 49

50 Andel Årsverk 12 Fysioterapiårsverk per 1 innbyggere, kommunehelsetjenesten ,5 8,5 9 7,5 8 6,5 7 Tysvær 7 7 7,8 9 9,1 9, Tysvær Tysvær kommune har auka kapasiteten sin innan dette området i 216, det gjer at talet på årsverk per 1 innbyggar har nærma seg Kvalitet Andel nyfødte med hjemmebesøk innen to uker etter hjemkomst Tysvær utan Andel nyfødde med heimebesøk innan to veker etter heimkost er nå i Tysvær kommune oppe på same nivå som. 5

51 Kroner per innbyggar 2-66 år 9.2. Sosialteneste Grunnlagsinformasjon Sosialhjelps mottakarar Sosialhjelps mottakarar i alderen år Sosialhjelps mottakarar i alderen år Sosialhjelps mottakarar med forsørgjarplikt for barn under 18 år Gjennomsnittleg utbetaling pr. stønadsmånad Gjennomsnittleg stønadslengde 4,8 4,2 4,5 Gjennomsnittleg stønadslengde mottakarar år 3,8 3 3,7 Gjennomsnittleg stønadslengde mottakarar år 5,1 4,6 4,7 Gjennomsnittleg stønadslengde for mottakarar med sosialhjelp som hovudinntektskjelde 5,2 4,6 5,1 Sosialhjelps mottakarar med stønad i 6 månadar eller meir Sosialhjelps mottakarar med sosialhjelp som hovudinntektskjelde Sosialhjelps mottakarar med trygd/pensjon som hovudinntektskjelde Sosialhjelps mottakarar med arbeidsinntekt som hovudinntektskjelde Sosialhjelps mottakarar med andre inntekter som hovudinntektskjelde Sosialhjelps mottakarar med heiltid som arbeidssituasjon Sosialhjelps mottakarar med deltid som arbeidssituasjon Sosialhjelps mottakarar med arbeidsledig som arbeidssituasjon Sosialhjelps mottakarar med ikkje arbeidssøkjar som arbeidssituasjon Sosialhjelps mottakarar med annan arbeidssituasjon Stønadssats per månad for einslege Stønadssats per månad for ektepar/samboarar Stønadssats per månad for personer i bufellesskap Tilleggssats per månad for eit barn i alderen - 5 år Tilleggssats per månad for eit barn i alderen 6-1 år Tillegg per månad for eit barn i alderen år Mottakarar av kvalifiseringsstønad Prioritering Netto driftsutg. til råd, veiledning og sos.forebyggend arb Tysvær Tysvær kommune har hatt ei jamn auke frå 214 til 216 og ligg nå nærmare. 51

52 Andel av 2-66 åringer Kroner per innbyggar 2-66 år Kroner per innbyggar 2-66 år Netto driftsutgifter til økonomisk sosialhjelp Tysvær utan Tysvær kommune har i 216 nærma seg, men ligg litt under i utgifter. Netto driftsutg. til tilbud til pers. 12 med rusproblemer Tysvær utan Tysvær kommune har eit pågåande rus-prosjekt som viste negativ bruk i 214 på grunn av eit tilskott frå fylket. I 215 og 216 har prosjektet gått meir normalt i forhold til finansiering. Derfor er 214 utelatt i grafisk framstilling i år Dekningsgrad Andelen sosialhjelpsmottakere i alderen 2-66 år 4,1 4 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 Tysvær 3,8 3,8 3,7 utan 3,9 3, Tysvær kommune har hatt ein liten nedgang på sosialmottakarar. har hatt ei lita auke. 52

53 Andel Kroner per mottaker Antall Tysvær Sosialhjelpsmottakere Tal på mottakarar av sosialhjelp i Tysvær ligg litt under. Talet har vert nokså stabilt dei siste tre åra. Korrigerte driftsutgifter til sosialtjenesten Tysvær Korrigerte driftsutgifter til sosialtenesta per mottakar viser at samla sett bruker kommunen mindre enn. Tysvær har hatt ei auke frå 214 til Utdjupande tenesteindikatorar % 8 % 6 % 4 % 2 % % Hovedinntektskilde Andre inntekter 8% 11% 13% Arbeidsinntekt 8% 6% 9% Trygd/pensjon 36% 29% 21% Sosialhjelp 48% 54% 57% Andelen personar som har trygd/pensjon som hovudinntektsskilde har gått ned frå 214 til 216, mens talet på mottakarar av sosialhjelp har auka godt. 53

54 Månedar Andel Andel Arbeidssituasjon % 9 8 % 7 6 % 5 4 % 3 2 % 1 % Annen arbeidssituasjon 6% 13% 17% Ikke arbeidssøker 35% 3% 27% Arbeidsledig 41% 41% 36% Deltid 7% 5% 6% Heltid 3% 2% 4% Det er litt endringar på arbeidssituasjonen til dei som mottar sosialhjelp i kommunen. Andel arbeidsledige har minka frå 41 % i 214 til 36 % i 216. I annen arbeidssituasjon ligger introduksjons- og kvalifiseringsordninga inkludert. Det er også ei lita auke i dei som har deltid eller heiltidsarbeid i 216. Mottakere med sosialhjelp som hovedinntektskilde Tysvær 47, ,4 45,5 46,5 48, Tabellen viser utviklinga i Tysvær samanlikna med. har ei stabil auke i personar som har sosialhjelp som hovudinntekt, medan biletet i Tysvær er at det aukar litt år for år Gjennomsnittleg stønadslengde Mottakere år 3,8 3 3,7 Mottakere år 5,1 4,6 4,7 Gjennomsnittleg stønadslengde i Tysvær har gått litt ned frå 214, for mottakarar i begge gruppene. 54

55 Kroner per innbyggar Andel Sosialhjelpsmottakere med stønad i 6 måneder eller mer % 35% 34% 33% 32% 31% 3% 29% 28% Tysvær 35% 31% 31% 34% 34% 35% Tysvær har ein reduksjon mellom 214 og 216 i del av mottakarar av sosialhjelp som mottar stønad i meir enn 6 månadar. har hatt ei lita auke Sysselsettingstiltak Netto driftsutg. til kommunale 5 sysselsettingstiltak 2-66 år Tysvær utan Tysvær ligg vesentlig høgare enn. Meir riktig kostnadsføring har bidrege til at bilete har endra seg litt frå 215 til

56 Kroner per barn Kroner 9.3. Barnevernsteneste Grunnlagsinformasjon Barn med undersøkelse eller tiltak Undersøkelser i alt Undersøkelser avsluttet Undersøkelser som førte til tiltak Barn med tiltak i løpet av året Barn med bare hjelpetiltak i løpet av året Barn med omsorgstiltak i løpet av året Barn med tiltak i opprinnelig familie (funksjon 251) Barn med tiltak utenfor opprinnelig familie (funksjon 252) Barn med tiltak per Barn med tiltak per med utarbeidet plan Barn med hjelpetiltak per Barn med omsorgstiltak per Sum stillinger i alt 11,6 11,6 12,3 Stillinger med fagutdanning 1,9 1,9 11,5 Antall barn -17 år Prioritering Netto driftsutgifter per innbygger -17 år Tysvær Tysvær har hatt omtrent same utvikling i utgiftene som sida 214. Netto driftsutgifter i barnevernet Tysvær utan Tysvær har dei tre siste åra hatt ei varierande utvikling i kostnadene og ligg nå omtrent på same nivå i forhold til som for tre år sidan. 56

57 Antall Andel Andel Andel netto driftsutgifter til saksbehandling 27,1 27,3 25,5 Andel netto driftsutgifter til barn som ikke er plassert av barnevernet 12,1 9,9 13 Andel netto driftsutgifter til barn som er plassert av barnevernet 6,7 62,8 61,5 Tysvær har dei tre siste åra redusert sin del av nettodriftsutgiftene til saksbehandling og fått ein større del ut på dei to tenestane som er retta direkte mot barn Dekningsgrad Barn med barnevernstiltak ift. innbyggere -17 år 6 5,5 5 4,5 4 Tysvær 5,1 5,7 5,4 4,8 4,8 4, Tysvær har dei siste 3 år hatt ei samla auke i del av barn med barnevernstiltak. har i same tidsrom vert omtrent stabil. Barn med barnevernstiltak ift. 14 innbyggere -22 år , , Tysvær 4,1 4,5 4,3 3,7 3,7 3, Tysvær Den same utviklinga gjeld for andel barn med barnevernstiltak i forhold til innbyggarar 22 år Barn med tiltak i løpet av året Barn med bare hjelpetiltak i løpet av året Barn med omsorgstiltak i løpet av året Antall barn i Tysvær Tabellen viser at Tysvær kommune hadde ein topp når det gjeld tal på barn med hjelpetiltak i 215, men har likevel fleire barn med hjelpetiltak i 216 enn