MØTEINNKALLING SAKLISTE. 18 / 17 Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID

Transkript

1 MØTEINNKALLING Utval: PLAN - OG FORVALTNINGSSTYRE T Møtestad: Rådhuset Møtedato: Tid : 10:00-00:00 Medlemene vert med dette innkalla til møtet. Evt. forfall må meldast til kommunen v/sekretariatet, tlf Varamedlemer får særskilt innkalling dersom nokon melder forfall. SAKLISTE Sak Tittel 16 / 17 Godkjenning av møtebok og referatsaker. 17 / 17 Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo 18 / 17 Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID / 17 Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn 20 / 17 Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid / 17 Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/ / 17 Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne 23 / 17 Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring

2 24 / 17 Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten 25 / 17 Søknad om løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane, klagehandsaming Ikkje offentleg, jf. off.l / 17 Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune / 17 Revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket / 17 Adresseprosjektet, klage på adressenamn Hafslovegen 29 / 17 Ymse. LUSTER KOMMUNE Gaupne, Knut Hauge Leiar Karin Leirdal Politisk sekretariat

3 Sak 16 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 16 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Godkjenning av møtebok og referatsaker. Arkivsak: 17 / 1430 Sakshandsamar: Karin Leirdal Arkivkode: Rådmannen si tilråding: Framlagt: Rapport over delegerte vedtak. Godkjenning av møteboka frå møte den Val av to til å skriva under på protokollen.

4 Sak 17 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 19 / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Kommunestyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo Arkivsa k: 16 / 1580 Sakshandsamar: Arne Ingjald Lerum Arkivkode: L12 Rådmannen si tilråding: 1. Plan - og forvaltningsstyret merkar seg konklusjonen i jurdisk vurdering frå advokat Svein Arild Pihlstrøm. Tilråding frå sak 5/17: 2. Plan - og forvaltningsstyret sluttar seg elles til rådmannen sine tilrådingar knytt til innkomne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved søknad om byggjeløyve skal det liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i n edbørsmengd grunna klimaendringane.» 3. Plan - og forvaltningsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan - og bygningslova, vedtek Luster kommunestyre detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId »

5 Sak 18 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 2 / 17 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID Arkivsak: 16 / 1729 Sakshandsamar: Torunn Løne Vinje Arkivkode: PLAN Rådmannen si tilråding: Plan - og forvaltningsstyret viser til vedlagde reguleringsframlegg, vist på reguleringskart datert Med tilvising til reglane i 12-3 og i plan - og bygningslova vil framlegget, med dei endringane som står omtala i saksutgreiinga, verta lagt ut til offentleg ettersyn og sendt aktuelle fagorgan for uttale. _

6 Sak 19 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 17 / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 16 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn Arkivsak: 16 / 127 Sakshandsamar: Torunn Løne Vinje Arkivkode: L12 Rådmannen si tilråding: Rådmannen legg saka fram for handsaming forvaltningsstyret. og vedtak til møte i Plan - og 1. Luster kommune legg opp til slik handsaming av saka:.

7 Sak 20 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 20 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid Arkivsak: 17 / 333 Sakshandsamar: Inger Handegård Arkivkode: PLAN Rådmannen si tilråding: I samsvar med PBL vedtek Plan - og forvaltningsstyret å leggje framlegg til reguleringsplan for Gaupne brannstasjon, plan - id , datert , ut til offentleg ettersyn.

8 Sak 21 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 108 / 17 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret / Plan - og forvaltningsstyret Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/119 Arkivsak: 17 / 547 Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkivkode: MTR 149/119 Rådmannen si tilråding: Plan - og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd. _

9 Sak 22 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 2 / 17 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret / 17 Plan - og forvaltningsstyret Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Arkivsak: 16 / 3767 Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkivkode: MTR 76/2 Rådmannen si tilråding: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same lov 33 fjerde ledd. Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verknad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 42.

10 Sak 23 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 23 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring Arkivsak: 17 / 504 Sakshandsamar: Inger Moe Arkivkode: K12 &30 Rådmannen si tilråding: Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat vert lagt ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 15. juni 2017.

11 Sak 24 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 24 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten Arkivsak: 17 / 861 Sakshandsamar: Inger Moe Arkivkode: K01 &18 Rådmannen si tilråding: I medhald av motorferdselforskrifta 6 får Hans Hvidsten løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane i samband med transport av diverse materialar til vedlikehald av hytter, inntil to turar i juli - august Turgårarar, husdyr og vilt langs vegen skal passerast på oms ynfull måte i låg fart. Det vert ikkje gjeve løyve for fire år på det grunnlaget som går fram av søknaden. Meldinga om vedtaket skal medbringast i tilfelle oppsyn. Køyringa krev godkjenning frå vegeigarane. _

12 Sak 25 / 17 Luster kommune Ikkje offentleg, jf. off.l 13 Saksnr. Utval Møtedato : 25 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Søknad om løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane, klagehandsaming Arkivsak: 17 / 492 Sakshandsamar: Inger Moe Arkivkode: K01 &18 Rådmannen si tilråding:

13 Sak 26 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 26 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune Arkivsak: 17 / 1401 Sakshandsamar: Inger Moe Arkivkode: K46 &30 Rådmannen si tilråding: Plan for hjorteviltforvaltninga vert lagd ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 20. mai 2017.

14 Sak 27 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 27 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Arkivsak: 17 / 1205 Sakshandsamar: Åshild Ekrene Arkivkode: 243 V08 Rådmannen si tilråding: K ommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket vert godkjent som det går fram av vedlegget.

15 Sak 28 / 17 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 173 / 16 Rådmannen - til bruk for rapportering av delegerte vedtak / 16 Rådmannen - til bruk for rapportering av delegerte vedtak / 17 Brukarutval for samhandlingsreforma / 17 Plan - og forvaltningsstyret Adresseprosjektet, klage på adressenamn Hafslovegen Arkivsak: 16 / 1802 Sakshandsamar: Jan Magne Svåi Arkivkode: L32 Rådmannen si tilråding: Plan og forvaltningstyret vedtek Hafslovegen som vegadressenamn frå Stolpen til Soget

16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 29 / 17 Plan - og forvaltningsstyret Ymse. Arkivsak: 17 / 1431 Sakshandsamar: Karin Leirdal Arkivkode: Rådmannen si tilråding: _

17 OFFENTLIG MØTEPROTOKOLL Utval Plan - og forvaltningsstyret Møtestad: Rådhuset Møtedato: Start kl.: Slutt kl.: Til stades på møtet Medl.: Knut H au ge, Morten Johan Vigdal, Anette Stegegjerdet Norberg, Emma Nyløy, Per Steinar Sviggum. Forfall: Varamedl.: Frå adm. (evt. andre): Arne J. Hauge, Anja Hilleren Ingen Plansjef Arne I Lerum, sak 16 22, planleggjar Inger Handegård, sak 17-19, byggjesakshandsamar Haakon Stauri Begby, sak Ordførar Ivar Kvalen Landbrukssjef Steinulf Skjerdal, sak 16, sak 23 27, naturforvaltar Inger Moe, sak 23-26, saks - handsamar Åshild Ekrene, sak 27. Rådmann Jarle Skartun. Medlemene hadde ikkje merknad til innkalling og sakliste. Sak 25/17 vart omdelt i møte. SAKLISTE Saksnr. Tittel 16 / / 1430 Godkjenning av møtebok og referatsaker. 17 / / 1580 Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo 18 / / 1729 Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID / / 127 Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn 20 / / 333 Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid Side 1 av 8

18 21 / / 547 Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/ / / 3767 Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne 23 / / 504 Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring 24 / / 861 Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten 25 / / 492 Ikkje offentleg, jf. off.l 13 Søknad om løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane, klagehandsaming 26 / / 1401 Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune / / 1205 Revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket / / 1802 Adresseprosjektet, klage på adressenamn Hafslovegen 29 / / 1431 Ymse. Underskrifter: Vi stadfester møtet. at det som er ført i møteboka er i samsvar med det som vart vedteke på Møteprotokoll er sendt til:

19 Medlemene, varamedlemer, rådmann, revisor, kontrollutvalet, bibliotek et i kommunen, lokalavis a, N RK - Førde og Luster radio.

20 4 av 8 16 / 17 Godkjenning av møtebok og referatsaker. Handsaming: Framlagt: Rapport over delegerte vedtak. Orientering i møtet: Reguleringsplan Nes Høyheimsvik. Rådmann v/plansjefen informerte om møte med STV/FK der det er klarlagt at planen må utarbeidast i regi av Luster kommune. Det vert viktig å sikra tiltaket god prioritering i regional transportplan som er under arbeid. Ev etablering av tannklinikk i Gaupne. For tidlegare IOGT - eigedom/dyreklinikk pågår det planarbeid for ev å etablere tannklinikk, noko som gjeldande planføremål opnar for. I plansamanheng kunne det vore ynskjeleg med felles utnytting av fleire av eigedo mmane her til bustadføremål. Adresseprosjektet. Av kapasitetsmessige grunnar har arbeidet med «fullføring» av adresseprosjektet stoppa opp. Det vert drøfta nærare korleis ein skal koma vidare med adressering av resterande og nødvendig omadressering. VEDTAK: Møteboka frå møte den vart godkjend. Anette Stegegjerdet protokollen. Norberg og Per Steinar Sviggum vart valde til å skrive under på 17 / 17 Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: 1. Plan - og forvaltningsstyret merkar seg konklusjonen i jur i disk vurdering frå advokat Svein Arild Pihlstrøm. Tilråding frå sak 5/17: 2. Plan - og forvaltningsstyret sluttar seg elles til rådmannen sine tilrådingar knytt til innk omne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved søknad om byggjeløyve skal det liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i nedbørsmengd grunna klimaendringane.» 3. Plan - og forvaltni ngsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan - og bygningslova, vedtek Luster kommunestyre

21 5 av 8 detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId » 18 / 17 Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID Handsaming: PFS drøfta framlegget, stilte spørsmål ved framdrift og utbyggingsrekkefølgje. Rådmannen informerte om prosess for utbyggingsavtale. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Plan - og forvaltningsstyret viser til vedlagde reguleringsframlegg, vist på reguleringskart datert Med tilvising til reglane i 12-3 og i plan - og bygningslova vil framlegget, med dei endringane som står omtala i saksutgreiinga, verta lagt ut til offentleg e ttersyn og sendt aktuelle fagorgan for uttale. 19 / 17 Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn Handsaming: Ut frå tidlegare politiske vedtak låg det ikkje føre tilråding frå rådmann i saka. PFS drøfta utviklinga i saka og vidare prosess. PFS utarbeidde framlegg til vedtak som vart samrøystes vedtak. VEDTAK: Luster kommune legg opp til slik utforming av planframlegg og handsaming av saka: - Parkering v/prestegardshagen skal basere seg på løysing frå 1.gongs utlegging til ettersyn. - Busstopp skal basere seg på løysing frå 1.gongs utlegging til ettersyn. Dei som har kome med innspel til planen skal tilskrivast med informasjon om valt løysing. Saka vert lagt fram igjen for PFS som gir tilråding til kom munestyret. 20 / 17 Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK:

22 6 av 8 I samsvar med PBL vedtek Plan - og forvaltningsstyret å leggje framlegg til reguleringsplan for Gaupne brannstasjon, plan - id , datert , ut til offentleg ettersyn. 21 / 17 Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/119 Handsaming: Rådmannen si tilråding : Plan - og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd. PFS drøfta saka og utarbeidde nytt framlegg til vedtak som vart samrøystes vedtak. VEDTAK: Det skal gjerast ytterlegare forsøk på å nå fram til kompromiss i saka. Det skal leggjast mindre vekt på storleik og utforming av utomhusarealet. Det bør etablerast takoverbygg på trapp. Det nå søkast endringar som betrar soltilhøva for det eine sokkelhusvære, ev ved justering på dei samla parkeringsløysingane. Ev vert saka lagt fram igjen for PFS. 22 / 17 Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Handsaming: Anette Stegegjerdet viste til interessekonflikt og bad om å få gå frå ved handsaming av saka. PFS hadde ikkje merknader til dette. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same lov 33 fjerde ledd. Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verknad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova / 17 Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken.

23 7 av 8 VEDTAK: Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat vert lagt ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 15. juni / 17 Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: I medhald av motorferdselforskrifta 6 får Hans Hvidsten løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane i samband med transport av diverse materialar til vedlikehald av hytter, inntil to turar i juli - august Turgårarar, husdyr og vilt langs vegen skal passerast på omsynfull måte i låg fart. Det vert ikkje gjeve løyve for fire år på det grunnlaget som går fram av søknaden. Meldinga om vedtaket skal medbringast i tilfelle oppsyn. Køyringa krev godkjenning frå vegeigarane. 25 / 17 Ikkje offentleg, jf. off.l 13 Søknad om løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane, klagehandsaming Handsaming: Saka vart lagt fram i møtet. Med heimel i kommunelova 31.2 vedtek plan - og forvaltningsstyret å lukka møtet medan saka vart handsama. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Vedtaket er ikkje offentleg, jf. offentleglova /17 Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Plan for hjorteviltforvaltninga vert lagd ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 20. mai / 17 Revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket

24 8 av 8 Handsaming: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket vert godkjent som det går fram av vedlegget. 28 / 17 Adresseprosjektet, klage på adressenamn Hafslovegen Handsaming: Rådmannen si tilråding : Plan og forvaltningstyret vedtek Hafslovegen som vegadressenamn frå Stolpen til Soget. PFS drøfta saka og utarbeidde nytt framlegg til vedtak som vart samrøystes vedt ak. VEDTAK: Plan og forvaltningstyret vedtek Hafslovegen som vegadressenamn frå Stolpen til Hafslo sentrum og ny parsell frå Hafslo sentrum til Soget med vegadressenamn Nedstevegen. 29 / 17 Ymse. Handsaming: Det var ingen saker under Ymse. VEDTAK:

25 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Karin Leirdal Arkiv: Arkivsaksnr.: 17 / 1430 Godkjenning av møtebok og referatsaker. Rådmannen si tilråding: Framlagt: Rapport over delegerte vedtak. Godkjenning av møteboka frå møte den Val av to til å skriva under på protokollen.

26 Dato: Jarle Skartun Anita Bjørk Ruud rådmann Leiar servicetorget Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

27

28

29

30

31

32 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 16/17 Tittel: Saksprotokoll - Godkjenning av møtebok og referatsaker. Arkivsak: 17/1430 Behandling: Framlagt: Rapport over delegerte vedtak. Orientering i møtet: Reguleringsplan Nes Høyheimsvik. Rådmann v/plansjefen informerte om møte med STV/FK der det er klarlagt at planen må utarbeidast i regi av Luster kommune. Det vert viktig å sikra tiltaket god prioritering i regional transportplan som er under arbeid. Ev etablering av tannklinikk i Gaupne. For tidlegare IOGT- eigedom/dyreklinikk pågår det planarbeid for ev å etablere tannklinikk, noko som gjeldande planføremål opnar for. I plansamanheng kunne det vore ynskjeleg med utnytting av fleire av eigedommane her til bustadføremål. Adresseprosjektet. Av kapasitetsmessige grunnar har arbeidet med «fullføring» av adresseprosjektet stoppa opp. Det vert drøfta nærare korleis ein skal koma vidare med adressering av resterande og nødvendig omadressering. Vedtak: Møteboka frå møte den vart godkjend. Anette Stegegjerdet Norberg og Per Steinar Sviggum vart valde til å skrive under på protokollen. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

33 1 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Arne Ingjald Lerum Arkiv: L12 Arkivsaksnr.: 16 / 1580 Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId Plan - og forvaltningsstyret: 2. (5.) gongs handsaming, handsaming av innkomne merknader og fråsegner. Utsett sak. Kommunestyret: Vedtak av planen. Rådmannen si tilråding: 1. Plan - og forvaltningsstyret merkar seg konklusjonen i jurdisk vurdering frå advoka t Svein Arild Pihlstrøm. Tilråding frå sak 5/17: 2. Plan - og forvaltningsstyret sluttar seg elles til rådmannen sine tilrådingar knytt til innkomne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved søknad om byggjeløyve skal d et liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i nedbørsmengd grunna klimaendringane.» 3. Plan - og forvaltningsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan - og bygningslova, vedtek Luster kommunestyre d etaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId »

34 2 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1) PFS sak 5/17 m/vedlegg.(saksframstilling, r eguleringskart, r egulerings - føresegner, pl anomtale, brev av frå advokat Johannes Hauge, saksutgreiing, PFS - sak 60/16. 2) E - post av frå advokat (H) Svein Arild Pihlstrøm. 3) Juridisk vurdering, dat Uprenta vedlegg : Andre dokument i saka. Samandrag: Plan - og forvaltningsstyret vedtok i møte , sak å utsetje vidare handsaming av f ramlegg til reguleringsplan for Sandal på Hafslo. Rådmanne n vart samtidig pålagd å innhente ei sakkunnig juridisk vurdering av advokat Hauge sine påstandar, framsett i merknad. Slik juridisk vurdering ligg no føre. Vurderinga er utført av advokat Svein Arild Pihlstrøm, Oslo. Konklusjonen er at det ikkje er gjort nokon feil ved å handsame saka slik Luster kommune har gjort. Rådmannen rår til at planframlegget b lir sendt over til kommunestyret for endeleg vedtak. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret jf. reglane i i plan - og bygningslova, og kommunen sitt politiske delegeringsreglement, for det som gjeld handsaming av innkomne merknader og tilråding til kommunestyret. Kommunestyret for vedtak av reguleringsplanen, jf. reglane i i plan - og bygningslova. Fakta: Plan - og forvaltningsstyret gjorde i møte , sak 5/17, slikt vedtak: «Saka vert utsett. Rådmann vert pålagd å innhenta sakkunnig juridisk vurdering av advokat Hauge sine påstandar.» Rådmannen engasjerte deretter advokat Svein Arild Pihlstrøm for å foreta den sakkunnige juridiske vurderinga som plan - og forvaltningsstyret hadde bed e om. For de t som gjeld hans kvalifikasjonar, viser rådmanne n til E - post av , vedlegg 2. Den juridiske vurderinga er lagt ved som prenta vedlegg, vedlegg 3. Konklusjonen i vurderinga lyder slik: «Konklusjon. Jeg ser ikke at det er noen feil ved saksbehandlingen å fremme individuelt forslag til reguleringsplan for nye boliger på eiendommen 148/14 Sandal innenfor område avsatt til boligformål i gjeldende kommuneplan og heller ikke at forslag til utnyttingsgrad med BYA 35 % i byggehøyde 2 etasjer innebærer noe avvik f ra innholdet i gjeldende kommuneplan som utløser krav om vurdering av planprogram og konsekvensutredning av den fremlagte plan. De øvrige merknader til plankartet knyttet til regulering av veg for tilkomst mv retter seg mot planløsninger som nødvendig del av planformålet hjemlet i plan - og bygningslovens regelverk og beror på en avveiing av fordeler og ulemper ved tiltaket. At vegen berører naboeiendom er ingen planfaglig hindring for regulering; heller ikke at planen medfører endring av avkjørselsforhold og vegutløsning. Planen hjemler de eiendomsinngrep som i tilfelle skulle vise seg nødvendig for plangjennomføring. Oslo,

35 3 Svein Arild Pihlstrøm» Vurdering: Rådmannen har følgt opp arbeidsoppdraget som vart gjeve ved vedtaket i PF S - sak 5/17. Den juridiske vurderinga støttar opp om dei vurderingane som er gjorde tidlegare i saka. Rådmannen meiner at saka no er så godt opplyst som det let seg gjere, jf. saksutgreiing knytt til PF S - sak 5/17. Det bli rådd til å sende reguleringsframle gget over til kommunestyret for endelege vedtak. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann p lansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

36 4 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Arne Ingjald Lerum Arkiv: L12 Arkivsaksnr.: 16 / 1580 Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId Plan - og forvaltningsstyret: 2. (4.) gongs handsaming, handsaming av innkomne merknader og fråsegner. Kommunestyret: Vedtak. Rådmannen si tilråding: 1. Plan - og forvaltningsstyret sluttar seg til rådmannen sine tilrådingar knytt til innkomne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved sø knad om byggjeløyve skal det liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i nedbørsmengd grunna klimaendringane.» 2. Plan - og forvaltningsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan - og b ygningslova, vedtek Luster kommunestyre d etaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId »

37 5 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Reguleringskart 2. Reguleringsføresegner 3. Planomtale 4. Brev av frå advokat Johannes Hauge. 5. Saksutgreiing, PFV - sak 60/16. Uprenta vedlegg : Andre dokument i saka. Samandrag: Hans Nes Bygg AS har kjøpt bustadeigedomen, gnr. 148, bnr. 14 på Hafslo, med tanke på konsentrert bustadbygging. Plan - og forvaltningsstyret vedtok i juni 2016 å leggje eit privat reguleringsframlegg for området, kalla Sandal, ut til ettersyn. Reguleringsframlegget omfatta ei tomt på om lag 2,5 daa, der det var planlagt å byggje ei bustadblokk i 3 høgder, med 12 bue iningar, og 3 rekkjehus. Planframlegget låg ute til ettersyn sommaren Plan - og forvaltningsstyret handsama i september reguleringsframlegg et og dei innkomne merknadene. Plan - og forvaltningsstyret tok merknad en frå ein av nabo ane som gjekk mot planan e til følgje. R eguleringsframlegget vart såleis ikkje lagt fram for kommunestyret. Arkitektkontoret A 38 AS fremja seinare eit omarbeidd reguleringsframlegg. Det nye reguleringsframlegget legg til rette for bygging av ei bustadblokk i 2 høgder, med i alt 8 bueiningar. Blokka er trekt lenger mot nordaust, ulempene for naboen i nord blir dermed mindre. Reguleringsområdet er også litt utvida, det omfattar no vel 2,7 daa. Det reviderte reguleringsframlegget vart handsama av plan - og forvaltningsstyret Det vart vedteke å leggje framlegget ut til offentleg ettersyn. Merknadsfristen vart sett til Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret jf. reglane i i plan - og bygningslova, og kommunen sitt politiske delegeringsreglement, for det som gjeld handsaming av innkomne merknader og tilråding til kommunestyret. Kommunestyret for vedtak av reguleringsplanen, jf. regla ne i i plan - og bygningslova. Fakta: Plan - og forvaltningsstyret vedtok i møte , sak 60/16, samrøystes, å leggje revidert reguleringsframlegg for området Sandal på Hafslo, ut til offentleg ettersyn og sende det over til aktuelle regional e og kommunale fagorgan for vurdering. Dette var 3. handsaming av reguleringsframlegg for området. Planframlegget låg ute i tida til For det som gjeld innhaldet i planframlegget, viser rådmannen til prenta vedlegg. Innkomne merknad er. Innan friste n er det kome inn 2 innspel/merknader. med rådmannen sine kommentarar og tilrådingar. Nedanfor følgjer eit samandrag av desse, 1. Brev av frå advokat Johannes Hauge, på vegne av Rolf Hauge, eigar av naboeigedomen, gnr. 148, bnr. 5. Brevet er lagt ved som prenta vedlegg, nr. 4. Planprosess. Advokat Hauge peikar først på at rådmannen i saksutgreiinga knytt til PFV - sak 60/16, ikkje har kommentert hans tidlegare merknader, knytte til planprosessen og til hans påstand om at reguleringsframlegget legg opp til arealbruk/utnytting som er

38 6 i strid med gjeldande arealdel av kommuneplanen. På bakgrunn av dette meiner han at det i plan - og bygningslova er eit krav at det skal utarbeidast planprogram/ konsekvensutgreiing i denne type saker. Planutforming. Eigar av gnr. 148, bnr. 5, har gjort gjeldande at veggrunnen for planlagd veg 1, ligg på hans eigedom. 148/14 har i dag ikkje rett til å bruke denne vegen, i alle fall ikkje til meir enn som tilkomst til bustadhuset som står de r i dag. 148/5 vil ikkje akseptere utvida bruk av vegen. Veg 2 er i det reviderte planframlegget ført fram til grensa mot gnr. 155, bnr. 45. Dette vil medføre at trafikken gjennom busetnaden blir ytterlegare auka. Det er uklårt kva som skal skje med det ek sisterande bustadhuset på 148/14. Huset ligg innfor planlagt bustadområde. Om det blir ståande, vil utnyttingsgraden bli høgre enn det som er vist på plankartet, BYA = 35%. Formuleringa i planomtalen om at eksisterande bygningar på tomten skal rivast, har ingen juridisk verdi. Dersom dette skal vere bindande, må det takast inn i reguleringsføresegnene. Plassering av bustadblokka 1 m frå regulert vegkant på veg 1, er i strid med alle reglar for byggjefråstand og vil skape problem for snøbrøyting. Oppsummeri ng. Planprosessen i denne saka er sterkt kritikkverdig og i strid med sentrale reglar i plan - og bygningslova. Reguleringsplanen legg opp til ei arealutnytting som er i strid med det som er fastsett i arealdelen av kommuneplanen. Bukvaliteten i området bli r vesentleg redusert på grunn av alt for sterk utnytting. Eigar av gbnr. 148/5 vil ikkje godta dette og ikkje vere med på frivillige løysingar slik at reguleringsplanen kan gjennomførast. Dersom planane likevel blir realisert vil han vurdere å føre opp eit tilsvarande bustadkompleks på sin eigedom. Det blir stilt krav om at plan - og forvaltningsstyret gjennomfører ny synfaring i området. Reguleringsframlegget bør avvisast. Rådmanne sine kommentarar: Planprosess. Heile 148/14 er i gjeldande kommuneplan, a realdel, vedteken i 2015, vist som eksisterande bustadområde. Etter føresegnene til arealdelen kan slike område fortettast med maks 2 bustader utan at det blir kravt regulering. Byggjeprosjektet som er fremja av Hans Nes bygg AS er vesentleg større enn det te, Luster kommune sette derfor krav om at skulle liggje føre godkjend reguleringsplan før utbygging. Rådmannen si vurdering er at arealbruk i reguleringsframlegget, og omfang av byggjeprosjektet, er i samsvar med vedteken arealdel av kommuneplan. Prosjekt et i seg sjølv er heller ikkje så omfattande at reguleringsplanen fell inn under reglane i 2 og 3 i forskrift om konsekvensutgreiingar, eller inn under reglane i 4-1 i plan - og bygningslova, om planprogram. Tiltakshavar/konsulent drøfta også dette m ed Luster kommune før reguleringsarbeidet vart starta opp. Etter rådmannen si vurdering er planprosessen gjennomført i samsvar med reglane i plan - og bygningslova og reglane for medverknad som er gjevne i denne lova. Planutforming. Mot veg 1 er regulert b yggjegrense fastsett til 1 m frå regulert trafikkareal, eller 2 m frå regulert køyrebane. I og med at bygget ligg langs ein veg, vil dette ikkje vere problematisk i høve til dei omsyna byggjeavstand til vanleg skal ivareta, t. d. fare for

39 7 brannsmitte. Rådm annen ser heller ikkje at det i dette tilfelle vil representere eit problem for snøbrøyting at eit hjørne av bygget kjem vel 2 m frå regulert køyrebane. Eksisterande bustadhus er på plankartet markert som bygning som skal rivast. Det er då ikkje nødvendig å ta dette inn i reguleringsføresegnene. Gnr. 155, bnr. 45 har i dag sin einaste tilkomst over veggrunn vist som veg 1 og 2. At veg 2 er ført fram til eigedomsgrensa for denne eigedomen, vil i seg sjølv ikkje føre til auka trafikk i området. Plan - og forva ltningsstyret må sjølv ta standpunkt til om det er nødvendig med ny synfaring. Tilråding: Plan - og forvaltningsstyret noterer seg merknadene frå advokat Johannes Hauge for det som gjeld planprosessen. Merknadene for det som gjeld planutforminga blir ikk je imøtekomne. Reguleringsframlegget blir ikkje endra. 2. Brev av frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. I ROS - analysen bør det kome tydeleg fram at brannsjefen er konsultert om det som gjeld sløkkjevasskapasitet og tilkomst til bygget for brann bil m.m. I reguleringsføresegnene bør det takast inn at planen for overvasshandtering må dimensjonerast for den venta auken i nedbørsmengd grunna klimaendringane. Sjølv om talet på bueiningar er redusert i høve til førre planframlegg, finn landbruksavdelin ga at ei utnytting med om lag 3 bueiningar per dekar er så høg at det er akseptabelt. Kommentar: Brannsjefen er konsultert om det som gjeld sløkkjevasskapasitet og tilkomst til bygget for brannbil m.m. Tilråding: Merknaden blir teken til følgje. ROS - ana lysen blir endra i samsvar med det som står i kommentaren. I reguleringsføresegnene blir det teke inn krav om dimensjonering av overvassanlegg. Vurdering: Reguleringsframlegget for Sandal på Hafslo har vore gjennom ei omfattande handsaming, og blir no l agt fram for handsaming for 4. gong i plan - og forvaltningsstyret, før framlegget evt. blir lagt fram for kommunestyret til godkjenning. Planframlegget, med noko ulik utforming, har vore lagt ut til offentleg ettersyn i 2 periodar. Overordna faglege orga n har ved ettersyn ikkje kome med vesentlege merknader, verken til planprosessen eller planlagd arealbruk. Reguleringsprosessen har avdekka konfliktar med naboar. For den eine naboen sin del, vart merknader imøtekomne ved at utnyttinga av området vart redu sert og at bustadbygget fekk endra plassering og lågare høgde. Føreslegne endringar i planomtale og reguleringsføresegner er ikkje av ein slik karakter at planframlegget må sendast på ny høyring. Det er ikkje fremja motsegn mot reguleringsframlegget. Ko mmunestyret kan såleis godkjenne reguleringsframlegget som reguleringsplan for området. Dato:

40 8 Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann Plansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

41 9 Saksprotokoll Plan - og forvaltningsstyret Sak: 5/17 Tittel: Saksprotokoll - Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo Arkivsak: 16/1580 Behandling: Rådmannen si tilråding : 1. Plan - og forvaltningsstyret sluttar seg til rådmannen sine tilrådingar knytt til innkomne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved søknad om byggjeløyve skal det liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i nedbørsmengd grunna klimaendringane.» 2. Plan - og forvaltningsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan - og bygningslova, vedtek Luster kommunestyre detaljreg uleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId » Rådmann v/plansjefen orienterte om innspel frå nabo v/advokat Hauge med påpeiking av at spurnad om kring planprogram og konsekvensutgreiing ikkje er kommentert i saksutgreiinga. Plansjefen viste til v urderingar frå tidlegare handsaming og held fast på vurdering om at det ikkje er krav til planprogram og konsekvensutgreiing i saka. Tiltaket er i samsvar med kommuneplanen og uttrykt politisk mål om fortetting av eksisterande bustadområde. Det er stilt kr av om reguleringsplan, men tiltaket er langt unna kravet om gjennomføring av konsekvensutgreiing. Formelt er det og slik at plan kan godkjennast sjølv om her skulle vere nokre usikre eigedomsgrenser. PFS sette fram slikt framlegg til vedtak; Saka vert utsett. Rådmann vert pålagd å innhenta sakkunnig juridisk vurdering av advokat Hauge sine påstandar. PFS sitt framlegg vart samrøystes vedteke. Vedtak: Saka vert utsett. Rådmann vert pålagd å innhenta sakkunnig juridisk vurdering av advokat Hauge sine p åstandar.

42 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 17/17 Tittel: Saksprotokoll - Detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo Arkivsak: 16/1580 Behandling: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: 1. Plan- og forvaltningsstyret merkar seg konklusjonen i jurdisk vurdering frå advokat Svein Arild Pihlstrøm. Tilråding frå sak 5/17: 2. Plan- og forvaltningsstyret sluttar seg elles til rådmannen sine tilrådingar knytt til innkomne merknader og fråsegner. Det blir teke inn slik ny reguleringsføresegn: «4.8 Ved søknad om byggjeløyve skal det liggje ved plan for overvasshandtering. Planen må dimensjonerast for venta auke i nedbørsmengd grunna klimaendringane.» 3. Plan- og forvaltningsstyret rår til at kommunestyret gjer slikt vedtak: I medhald av i plan- og bygningslova, vedtek Luster kommunestyre detaljreguleringsplan for Sandal, Hafslo. PlanId » Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

43 SAK SF RAM L E G G Sakshandsamar: Torunn Løne Vinje Arkiv: PLAN Arkivsaksnr.: 16 / 1729 Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id gongs handsaming (2.gong) Rådmannen si tilråding: Plan - og forvaltningsstyret viser til vedlagde reguleringsframlegg, vist på reguleringskart datert Med tilvising til reglane i 12-3 og i plan - og bygningslova vil framlegget, med dei endringane som står omtala i saksutgreiinga, verta lagt ut til offentleg ettersyn og sendt aktuelle fago rgan for uttale.

44 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Planomtale med føresegner ROS - analyse datert Plankart datert Vegprofilar 7-8 Illustrasjonsplanar Uprenta vedlegg : Div møtenotat med Norconsult Samandrag: Norconsult AS har på oppdrag frå Hans Nes bygg AS utarbeidd framlegg til reguleringsplan for Botn på Hafslo. Planfram legget legg opp til bygging av 130 bueiningar. Framlegg til reguleringsplan vart handsama i sak 17/02 i møte , av Plan og forvaltningsstyret som vedtok å senda planen tilbake til tiltakshavar for omarbeiding. Rådmannen var då usamd i detaljar for arealbruken i planframlegget, og fann også at formelle sider ved reguleringskart og reguleringsføresegner burde endrast før planframlegget vart lagt ut til offentleg ettersyn. Likeeins forhold knytt til utbyggingsavtale. Endringane som er gjort er i stor grad i samsvar med PF S si tilbakemelding og etterfylgjande drøftingar mellom rådmannen og tiltakshavar. Rådmannen finn å kunna akseptera planframlegget med dei merknader/endringar nemn de i saka og rår til at planen vert lagt ut til offentleg ettersyn og sendt aktuelle fagorgan til uttale. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret, jf. Reglane i i Pla n - og bygningslova, og pol itisk delegeringsreglement. Fakta: Norconsult har på oppdrag frå Hans Nes Bygg AS utarbeidd framlegg til regulering av Botn på Hafslo. Planområdet er på om lag 90 daa og omfattar areal avsett i kommuneplanen sin arealdel i 2008 til bustadføremål og friområde nede ved Hafslovatnet. Det er se tt krav om høg utnytting av arealet, dvs. 2 bueiningar per daa. Arealbruken i reguleringsplanen er i hovudsak i samsvar med det som er vist i kommuneplanen og som skissert i oppstart s møte med kommunen og PF S - sak 17/02. I tillegg til det som er skrive i de nne saka, viser rådmannen til saksutgreiinga knytt til PF S - sak 17/02, jf. nedafor. Ved førre handsaming var rådmann usamd i detaljar for arealbruken i planframlegget, og fann også at formelle sider ved reguleringskart og reguleringsføresegner burde endrast før planframlegget vart lagt ut til offentleg ettersyn. Likeeins forhold knytt til utbyggingsavtale. Framlegg til reguleringsplan vart handsama i sak 17/ av Plan og forvaltningsstyret som vedtok å senda planen tilbake til tiltakshavar for om arbeiding der fyl gjande moment knytt til desse punkta vart vektlagt: Bygningar og anlegg Samferdselsanlegg og teknisk infrastruktur Grøntområde Bruk og vern av sjø og vassdrag jfr Omsynssoner Rekkefyl gjekrav jf. plbl 12-7 nr. 10 Avtalar/utbyggingsavtale.

45 Endringane som er gjort er i stor grad i samsvar med PF S si tilbakemelding og etterfylgjande drøftingar mellom rådmannen og tiltakshavar. Det har vore fylgjande møte i saka: Luster kommune og N orconsult / Hans N es Bygg AS Luster kommune og Norconsult / Hans Nes Bygg AS Vidare handsaming Tenesteeiningane plan og eigedom/teknisk drift har i felle s skap gjort ei vurdering av planframlegget og kome med slike vurderingar og framlegg til endringar i plan omtale, føresegner og plankart : Planomtale: Pkt 3.4 Samferdselsanlegg 6. setning: «I aust meiner Luster kommune det kan vera ei n fordel å flytta gang - og sykkelveg til fortau langs samlevegen.» Merknad: Luster kommune signaliserte i samband med synfaring at for å få ei betre arealutnytting i området kunne det vera ein fordel å leggja til rette for ein gang - og sykkelveg mellom Galden og Hafslo. Dette innebar at eksisterande gang - og sykkelveg vert lagt ned og arealet lagt til det nye bustadområdet. I eksisterande gang - og sykkelveg ligg det VA - leidningar som er lagt ned på talet og har normal slitasje. Pkt 3.7 Vatn, avløp og overvatn Nytt pkt 3.7: I området for detaljregulering ligg det eit privat vassverk med minst 6 abonnentar, i tillegg til private løysingar for avlaup. Utbyggar må sikre at desse husstandane får eit tilstrekkeleg tilbod og avtalane mellom private eigarar og utbyggar må vere på plass før eventuell kommunal overtaking. VA - og overvassutbygging i byggjefeltet vert detaljprosjektert og utbygd i privat regi i høve til kommunale normer. Kommunale leidningar i feltet skal takast omsyn til og må eventuelt legg j ast om. Utbyggjar søkjer Luster kommune om overtaking av tekniske anlegg i etterkant av ferdigstilling. Hovudtrasè for vatn og avlaup vert lagt i samlevegen, vidare vert det naudsynt med trasè for avlaup på nedsida av feltet ved etablering av ny pumpestasjon. Merknad; Utgangspunktet er at utbyggar har hovudansvar for u tbygginga. Rådmannen legg til grunn at kommunal medverknad på utbygginga av VA - anlegg og evt andre tiltak må avklarast i ein utbyggingsavtale og ikkje i reguleringsplan. Pkt Økonomiske konsekvensar Siste setning: Det er lagt til grunn at tiltaksha var tek alle kostnader ved gjennomføring av tiltaket. Det vil bli utarbeidd ein utbyggingsavtale mellom Luster kommune og tiltakshavar om utbygginga. Merknad: Rådmannen legg til grunn at utbyggingsavtale medverknad i prosjektet. skal ta stilling til evt. kommunal Føresegner: Pkt 1.2 Reguleringsføremål Det er ynskje leg at sosi - koder vert nemnt under føremåla. Merknad: Dette er ikkje nokon føresetnad, men tydeleggjer arealføremålet. Nytt pkt 2.4 støttemur dette erstattar pkt 3.7 c i føresegnene Mur kan førast opp med inntil 2 meter høgde frå murfot til murtopp. Fylling/skjering skal ikkje

46 endre terrenget meir enn maksimalt 2,5meter. Mur kan plasserast inntil 1,5 meter frå vegskulde r til gang og sykkelveg Merknad: Murhøgde på 1,5 meter er av erfaring vanskeleg å gjennomføra og vil lett medføra søknader om dispensasjon. Dette er ikkje ynskeleg og vert lagt til «fellesføresegner» Pkt Grønststruktur c) 2. setn; Eksisterande vegetasjon skal i størst mogeleg grad takast vare på. Merking av tre/skog som kan fellast vil bli utført av Luster kommune når turstien er ferdig etablert. Det er ikkje tillate med felling av tre ut over dette, utan løyve frå Luster kommune. Merknad: Luster kommune si oppgåve er å merka tre som kan fellast. Pkt 3.10 Renovasjonsanlegg Inna n for området kan det plasserast avfallsdunkar i samband med tø mm ing. Det kan også etablerast bosbu(er) og plasserast postkassestativ på områda. Merknad: S etning a slik den står er noko utydeleg. Rådmannen legg til grunn at SIM AS, i samband med høyringa, kan koma med tilbakemelding på kva dei meiner er ei framtidsretta løysing i eit slikt utbyggingsområde. Pkt 3.14 Samferdselsanlegg I overskrifta er det ei truleg ei skrivefeil; SFP vert å retta til SPA Pkt d) møtep lass ved pel 500 manglar i kart og må difor avmerkast på plankartet. Pkt 6.1; Retting og det skal stå: «Før byggjeløyve vert gjeve jf pkt 2.1» Plankart Jfr føresegnene pkt 3.17 Friluftsområde i sjø (båtutlegg) : Det aktuelle friluftsområde i sjø må markerast i plankartet ved at omsynssone ikkje gjeld i område med båtu t legg. Merknad: Plankartet er juridisk bindande og ein føresetnad for båtutlegg i vatnet er at de t aktuelle område vert merka i plankartet. Det kan etter rådmannen si vurdering ikkje leggjast båtutlegg i vatnet slik kartet no viser. Vurdering: Rådmannen har i samsvar med vedtak i PF S sak 17/02 drøfta saka med utbyggar og det føreligg no eit planframlegg som godt ivaretek dei momenta som då vart teke opp i saka. Rådmannen har likevel nokre merknader til planframlegget slik det føreligg. Dette er likevel ikkje til hinder for at planframlegget kan leggjast ut til offentleg ettersyn. Rådmannen finn å kunna akseptera at planframlegget, med dei endringar som er gjor t og merknader som er teke inn i denne saka, kan leggjast ut til 1. gongs offentleg ettersyn. Rådmannen legg vekt på at forhold knytt til sjølve utbygginga vert avklart i ein utbyggingsavtale. Arbeidet med denne startar så snart reguleringsplanen er sett i prosess. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann p lansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

47

48 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 18/17 Tittel: Saksprotokoll - Reguleringsplan Botn, Hafslo - Plan id PlanID Arkivsak: 16/1729 Behandling: PFS drøfta framlegget, stilte spørsmål ved framdrift og utbyggingsrekkefølgje. Rådmannen informerte om prosess for utbyggingsavtale. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: Plan - og forvaltningsstyret viser til vedlagde reguleringsframlegg, vist på reguleringskart datert Med tilvising til reglane i 12-3 og i plan - og bygningslova vil framlegget, med dei endringane som står omtala i saksutgreiinga, verta lagt ut til offentleg ettersyn og sendt aktuelle fagorgan for uttale. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

49 1 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Torunn Løne Vinje Arkiv: L12 Arkivsaksnr.: 16 / 127 Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn er. Rådmannen si tilråding: Rådmannen legg saka fram for handsaming og vedtak til møte i Plan - og forvaltningsstyret. 1. Luster kommune legg opp til slik handsaming av saka:.

50 2 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Sogn og Fjordane fylkeskommune, : vedtak i sak 16/4880 Motsegn til reguleringsplan Dale sentrum, Luster Bjørgvin Bispedømeråd, Fråsegn med motsegn Merknad til 2. gongs utlegging. Opplysingsvesenets fond Uprenta vedlegg : Samandrag: Re guleringsplan for Dale sentrum har vore utlagd til offentleg ettersyn 2 gonger. I samband med 2. gongs ettersyn er d et kome to motsegner til planen knytt til Dale kyrkje og Dale prestegard. Motsegn ene er utløyst ved at ein stor del av prestegardshagen på nedsida av FV 55 er føreslått omregulert frå spesialområde bevaring til parkeringsareal. Motsegna frå fylkeskommunen er m.a. grunngjeve med dei store kulturhistoriske verdiane knytt til hagen. Området ligg også innanfor 60 - meterssona til Dale kyrkje. Prestegarden, inkludert Stuppelshaug og området heilt ned til fjorden, vart i 1987 regulert til spesialområde bevaring. Prestegarden sitt hovudhus, stabbur og lysthus vart freda i Aldersverdien vart vektlagt som kriterium for fredinga. Dale kyrkje so m er ei mellomalderkyrkje, er automatisk freda. Etter fylkesrådmannen si vurdering vil utvidinga av parkeringsplassen føra til eit vesentleg tap av kulturhistoriske verdiar kring den freda prestegarden. Han meiner at parkeringsplassen vil redusera siktlin jene frå fjorden mot prestegarden. Fylkeskommunen aksepterer løysinga som var skissert i 1. gongs offentleg ettersyn. Bjørgvin bispedømmeråd si m otsegn er knytt til føresegnene der dei vil ha heimel til å uttala seg om all bygging i 60 - meterssona kring kyrkja. Med bakgrunn i drøftingar i formannskapet finn og rådmannen at det er grunnlag for å ta opp att spørsmålet om val av løysing for bussparkering/ - stopp. Rådmannen meiner løysinga som vart lagt f ram i 1. gongs ettersyn er ei god løysing med sikte på trafikktrygging og målet om å få etablert ei miljøgate. Saka vert lagt fram utan tilråding. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret, jf. reglane i plan - og bygningslova og kommunen sitt delegeringsreglement. Fakta: Reguleringsplan for Dale sentrum Luster har vore utlagd to gonger til offentleg ettersyn. I 2. runde har det kome to motsegner som gjeld nærområdet til kyrkja og prestegarden. Dette er: 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune. Vedtak i fylkesutvalet i sak 16/4880. Motsegna gjeld prestegardshagen (på nedsida av FV55) nemnd som SPA4 - parkeringsareal. Dei aksepterer parkeringspl assane på nausttomta som var med i 1. gongs offentleg utlegging. Motsegna er m.a. grunngjeve med dei store kulturhistoriske verdiane knytt til hagen. Området ligg også innanfor 60 - meterssona til Dale kyrkje. Prestegarden, inkludert Stuppelshaug og området heilt ned til fjorden, vart i 1987 regulert til spesialområde bevaring. Prestegarden sitt hovudhus, stabbur og lysthus vart

51 3 freda i Aldersverdien vart vektlagt som kriterium for fredinga. Dale kyrkje som er ei mellomalderkyrkje, er automatisk freda. Målet med reguleringsplanen v ar m.a. å ta vare på hagen sine kulturhistoriske verdia r. Samstundes sikra dei prestegarden og kyrkja mot endringar i nærleiken som kunne øydeleggja konteksten bygningane står i. Dette vernet har til no fungert godt og prestegarden har framleis eit høveleg grøntområde rundt seg. Samanhengen mellom prestegarden og fjorden er også heilt sentral i verdivurderinga. Dette var tilkomstområdet for både kyrkja og prestegarden. Spesielt for Dale prestegard I samband med reguleringsplanarbeidet i 1987 var Riksantikvaren tydeleg på at sambandet mellom prestegarden og fjor den måtte oppretthaldast. Dei andre bygningane i tunet har også ein verneverdi sjølv om dei er av yngre dato. I saka vert det også vektlagt tradisjonane tilbake til mellomalderen. Etter fylkesrådmannen si vurdering vil utvidinga av parkeringsplassen føra til eit vesentleg tap av kulturhistoriske verdiar kring den freda prestegarden. Han meiner at parkeringsplassen vil redusera siktlinjene frå fjorden mot prestegarden. 2. Bjørgvin bispedømeråd I saker knytt til 60 metersona kring freda kyrkjer skal bispedømerådet høyra riksantikvaren før uttale vert gjeve. Dei er samde med Riksantikvaren og Fylkeskommunen som er urolege for «heile miljøet knytt til prestegarden. Tiltaka råkar ikkje sjølve kyrkja, men biskopen vil ikkje missa sin rett til å godkjenna bygging nærare kyrkja enn 60 meter og føreset at dette vert stadfesta i planen. Bjørgvin bispedømeråd går difor til motsegn mot planen slik den ligg føre. Vilkår for å trekka motsegna er at det kjem inn i føresegnene at biskopen skal godkjenna all bygging nærare kyrkja enn 60 m.» Det vert vist til at Dale kyrkje er freda og i slike saker skal biskopen høyra riksantikvaren før han gjev fråsegn om tiltak i kyrkja eller i kyrkja sine omgjevnader. Planarbeidet: I utgangspunktet var ikkje prestegardshagen på vel 770 m 2 omfatta av reguleringsplanen. Etter kontakt me llom Luster kommune og Opplysingsvesenets fond, der det vart uttrykt ynskje om å omdisponera han til friområde, vart planområdet utvida og heile hagen teke med. Det vart deretter l agt opp til at nausttomta kunne nyttast til parkering for butikken. Bakgrunn for dette er vegvesenet sitt krav om rabatt me llom FV55 og parkeringsområdet til butikken. Følgjene av dette er avgrensa muligheiter for parker ing for kundane. Pla nen vart så utform a slik at det kunne etablerast 3 p - plassar på nausttom ta (c a 90 m 2 ). I møte i PF S i sak 39/16 vart det gjort slikt vedtak: «Plan og forvaltningsstyret godkjenner ikkje rådmann sine tilrådingar. Reguleringsframlegget blir å sende attende til rådmann for drøfting av endringar i samsvar med drøftingane i møte.» Dette innebar m.a. utviding av parkeringsarealet SP A 4. Til neste møte vart det lagt fram to alternativ med høvesvis 6 p - plassar (ca 250 m 2 ) og 8 p - plassar (ca 300 m 2 ). PFS ynskte at det vart arbeidd vidare med den minste løysinga. Framlegg til føresegner: Fylkeskommunen hadde ikkje merknader til det fyrste planframlegget og aksepterer difor bygging av parkeringsplassar på nausttomta og har utarbeidd framlegg til føresegner knytt til SPA4 under føresetnad av at dette alternativet vert vedteke: O msynssone: Ved handsaming av tiltak innanfor omsynssone c) skal omsynet til kulturmiljøet, med Dale kyrkje og kyrkjegard frå mellomalderen og Prestegarden, og opplevingsverdiane til dette kulturmiljøet, leggast vekt på. Det skal innhentas t fråsegn frå regional k ultu rminneforvalting før søknad om tiltak innanfor omsynssone c) vert handsama.

52 4 Felles føresegner for b ygningar og anlegg : All bygging nærare kyrkja enn 60 meter er forbode etter kyrkjelova 21 femte ledd, utan løyve frå biskopen. Ved all planlegging av tiltak i kyrkja sine nære omgjevnader skal det takast omsyn til kyrkja si plassering og verknad i landskapet. Føresegn for småbåthamn : Det skal innhentas t fråsegn frå regional kulturminneforvalting handsama. før søknad o m tiltak vert Biskopen støttar framlegg til føresegner og viser spesielt til omsynssone og forbodet mot bygging i 60 - meter sona. Biskopen er samd med fylkeskommunen som er uroa for heile miljøet knytt til prestegarden, men tiltaka berører ikkje sjølve kyrkja no k til at dei vil gå til motsegn. Biskopen går derimot til motsegn på planen slik den føreligg og føreset at dei skal godkjenna all bygging i 60 - metersona. Handsaming av m otsegn er: Luster kommune har 2 alternativ for handsaming av saka: 1. Luster kommune finn ei løysing som imøtekjem motsegnene frå fylkeskommunen og bispedømmerådet. Dette kan gjerast som ei forhandling med partane. Fylkeskommunen og bispedømmerådet kan då trekkja motsegnene. Luster kommune tek deretter stilling til planutfor minga og ei evt. 3.gongs off. ettersyn. 2. Luster kommune o pprettheld framlegget. M ekling der Fylkesmannen i Sogn og F jordane leiar meklinga. Fylkesmannen skal då leggja vekt på å finna ei løysing som partane kan einast om. Dersom det ikkje vert semje, ver t saka sendt til departementet (KMD) til avgjerd. Departementet kan gjera fylgjande vedtak: a. Planen vert godkjent b. Planen vert ikkje godkjent c. Planen vert godkjent med endringar D epartementet sitt vedtak er endeleg. Andre sider ved saka. Dersom Plan - og forvaltningsstyret finn å ville gå for alternativ 1 for det som gjeld vidare sakshandsaming, har rådmannen nedanfor nokre kommentarar knytt til utforming av planframlegget. Busstopp /miljøgate Busstoppen har ei løysing som, etter rådmannen si vurdering, er såpass kostbar at det er uvisst kva tid dette kan gjennomførast. Rådmannen finn difor å m åtta ta dette tiltaket opp att til vurdering jfr økonomi drøftingar i formannskapet. Ei viktig målsetjing med planen har vore å leggja til rette for etablering av ei miljøgate. Dette inneber ulike fartsreduserande tiltak. Tiltak som gjer det meir attraktivt for gåande og syklistar og tiltak som betrar stadutviklinga og det estetiske inntrykket i sentrum. Framkomst i slike gater skal som regel verta betre for lokaltrafikk, fotgjengarar og syklis tar på kost nad av gjenno mgangstrafikk. Målet er tryggheit og trivsel i sentrum. Ei miljøgate inneber m.a.: Oppmjuking av gateløpet som skal føra til lågare fart Skal vera trygt å kryssa vegen med t.d. opphøga gangfelt K nyta butikkane saman gjennom eit «gateløp» Fartsgrense på 40 km/t Materialval på t.d. kantstein, ljossetjing, planting, utemøblar og liknande. Vurdering:

53 5 Motsegner: Rådmannen meiner det bør leggjast vekt på å finna ei lokal løysing på saka. I handsaming a b ør ein vurdera om saka er så prinsipiell viktig at departementet bør ta stilling til den, sett opp mot ressurs ane som krev st for å handsama saka. Med bakgrunn i at området p e r i dag er regulert til spesialområde bevaring og det ligg innafor 60 - metersona til ei mellomalderkyrkje og har ei historisk tilknyting til ein freda prestegard, er det ikkje uventa at desse to motsegnene kjem med bakgrunn i dei kulturhistoriske interessene knytt til Dale kyrkje og Dale prestegard. Samstundes er det forståing for at det er behov for nokre nye parkeringsplassar i tilknyting til butikken. Eit sentralt mål med reguleringsplanen har vore å leggja til rette for eit «trafikkvenleg sentrum» med fartsreduserande tiltak som skal trygga fotgjengarar. Ut frå dette bør ein ogs å kunna sjå parkeringsplassar på oversida av vegen som eit godt alternativ. Dette kan også vera med å styrka næringsgrun nlaget for butikkane i området og at dette kan vera med å løfta interessa for og auka besøkstal ved Dale kyrkje. Busstopp og miljøgate Planframlegget slik det føreligg, har fått ei form som i stor grad legg til rette for einsidige og arealkrevjande løysingar der arealet for trafikkføremål er auka opp. Dvs at det er lagt til rette for løysingar som inneber at ein ikkje treng kryssa ein «t rafikkfarleg veg». Resultatet kan difor verta at d et t.d. ikkje vert behov for ei fartsgrense på 40 km/t. Rådmannen legg vekt på at reguleringsplan Dale sentrum i sterkare grad bør vektleggast som eit «M iljøgate - prosjekt». Med dette vil ein lettare oppnå framtidsretta løysingar som ivaretek omsynet til gåande og syklistar og at det vert eit attraktivt sentrum for både fastbuande og gjennomreisande, og dermed støtta opp om verksemdene som ligg i området. Dette vil også vera med å framheva den store at traksjonen i området; Dale kyrkje og prestegarden. Rådmannen vurderer k antstopp for både inngåande og u tgåande bussar som ei trygg løysing i ei miljøgate. Det er i tillegg 300 meter til neste einsidige busstopp som er knytt opp til Dale oppvekstsenter. Al ternativet er at kostnadene for utbygging vert så høge at det kan gå lang tid før ei slik løysing med einsidig busstopp er etablert. Konklusjon: Reguleringsframlegget, slik det vart lagt ut til ettersyn 2.gong, vart utforma/endra i samsvar med Plan - og forvaltningsstyret si ne signal som kom i møte i sak 55/16 (orienteringssak). Dette var ikkje i samsvar med rådmannen si tilråding ved utlegging til ettersyn 1. gong. Ettersom det er det endra reguleringsframlegget som har utløyst motsegnene, fin n rådmannen at det er plan - og forvaltningsstyret sjølv som må avgjere korleis saka skal handsamast vidare, jf. dei 2 alternativa som er skisserte ovanfor under avsnittet «Handsaming av motsegner». På bakgrunn av dette blir saka lag d fram utan tilråding. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann p lansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

54 6

55 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 19/17 Tittel: Saksprotokoll - Reguleringsplanarbeid Dale sentrum - Plan ID motsegn Arkivsak: 16/127 Behandling: Ut frå tidlegare politiske vedtak låg det ikkje føre tilråding frå rådmann i saka. PFS drøfta utviklinga i saka og vidare prosess. PFS utarbeidde framlegg til vedtak. Vedtak: Luster kommune legg opp til slik utforming av planframlegg og handsaming av saka: - Parkering v/prestegardshagen skal basere seg på løysing frå 1.gongs utlegging til ettersyn. - Busstopp skal basere seg på løysing frå 1.gongs utlegging til ettersyn. Dei som har kome med innspel til planen skal tilskrivast med informasjon om valt løysing. Saka vert lagt fram igjen for PFS som gir tilråding til kommunestyret. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

56 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Inger Handegård Arkiv: PLAN Arkivsaksnr.: 17 / 333 Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid Rådmannen si tilråding: I samsvar med PBL vedtek Plan - og forvaltningsstyret å leggje framlegg til reguleringsplan for Gaupne brannstasjon, plan - id , datert , ut til offentleg ettersyn.

57 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Reguleringsplankart datert Reguleringsføresegner med planomtale og ROS - analyse datert Kart som viser ny reguleringsplan saman med gjeldande planar i området Uprenta vedlegg : Innkomne merknader Samandrag: Gaupne brannstasjon er flytta frå Gaupnegrandane til Røneidsgrandane. Tomta som vert nytta på Røneidsgrandane er i gjeldande reguleringsplan frå 1987 regulert til industri. Brannstasjon vert definert som offentleg tenesteyting. For å ha ein reguleringsplan som samsvarar med reell bruk av området og unngå dispensasjonssøknader, vert området omregulert. Oppstart av planarbeidet vart varsla i januar og det har komme inn 5 innspel til planarbeidet. Arbeidet vert utført av Luster kommune. Utval som har vedt aksmynde: Plan - og forvaltningsstyret, jf. reglane i i plan - og bygningslova og kommunen sitt politiske delegeringsreglement. Fakta: Bakgrunnen for reguleringsplanarbeidet er at brannstasjonen i Gaupne som låg på Gaupnegrandane, var liten, forelda og ueigna etter dagens krav. Då det vart eit ledig stort industribygg, ein tidlegare bilverkstad på Røneidsgrandane som var godt eigna som brannstasjon, vart det bestemt å flytta brannstasjonen dit. Sogn Brann og redning IKS er no i ferd med å etab lere øvingsområde for brann - og redningsøvingar på tomta. Øvingsområdet skal dekke trongen for slik aktivitet i heile Indre Sogn. Aktiviteten går såleis ut over det som er vanleg ved ein brannstasjon, på øvingsområdet vil det bli open eld, utlepp av røyk, bruk av helikopter m.m. Luster kommune finn at arealbruken med dette blir vesentleg endra i høve til det ein kan forvente i eit industriområde. Området bør regulerast for å juridisk fastsette ein arealbruk som spesifikt samsvarer med det aktuelle føremålet. Luster kommune, ved plan, har sjølv utarbeida eit framlegg til ny reguleringsplan. Plan området er på ca. 7 daa. Oppstart av planarbeidet vart varsla gjennom brev til grunneigarane datert , på kommunen si heimeside og ved annonse i Sogn Avis Industriområdet Røneidsgrandane er tidlegare regulert i ein reguleringsplan frå Denne planen viser heile området brukt til industri. Hoved f or målet i planen er såleis regulering av brannstasjon med tilhøyrande øvingsområde. Eit lite område vert regulert til kommunaltekniske anlegg og e i tomt vert framleis industri. Det har komme inn fem merknader på varsel om oppstart av reguleringsplanarbeidet Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Planområdet omfattar elvekanten og strekkjer seg ut i Jostedøla. Dei forstår det slik at det ikkje er aktuelt med ytterelegare inngrep langs elvekanten, og føreset at eit avgrensa belte langs elva vert regulert til grøntformål. Det blir ikkje gjeve merknader innan landbruk og samfunnstryggleik/beredskap til oppstartvarslet. Tilråding: Det vert ikkje gjort ytterlegare inngrep langs elvekanten enn den som det tidlegare er gitt løyve til. Elvekanten vert regulert so m grønnstruktur med tilhøyrande føresegner.

58 Sogn og Fjordane Fylkeskommune Gjeld automatisk freda kulturminne. Dei har ikkje kjennskap om automatisk freda kulturminne i området, men minner om at tiltakshavar har plikt å vise varsemd og til å straks melde frå til Sogn og Fjordane F ylkeskommune ved Kulturavdelinga dersom ein under arbeidet skulle støyte på automatisk freda kulturminne, jfr 8, 2. ledd i Lov om kulturminne. Merknaden er teken til orientering NVE Jamfør TEK10 kapitte l 7 kjem lokale beredskapsinstitusjona r som brannstasjon inn under S ikkerheitsklasse S3 for skred, og F3 for flaum. Vestlege del av planområdet l igg innfor faresone for skred med nominelt sannsyn 1/5000 i NVE atlas. Fareområde for skred må innarbeidas t i p lanen og synast som omsynssone (jf. PBL 12-6 ), og ha tilhøyrande føresegner s om sikrar akseptabel t ryggleik før utbygging kan finne stad. Flaumsonekart for «Delprosjekt Gaupne» syne st at planområdet e r uts e tt e for ein 200 års flaum. Ein brannstasjon s kal etter TEK10 vere sikra mot ein 1000 års flaum. For Jostedøla er det i tillegg tilrådd med eit klimapåslag på 20% når det gjeld sikring mot flaum. Flaumsonekart for 1000 års flaum med klimapåslag er ikkje utarbeidd for Gaupne. Det må difor gjerast e i fa gleg utgreiing på korleis brannstasjonen k an få tilstrekkeleg sikkerheit. Faresone for flaum må innarbeidast i plankart og føresegner. Planområdet l igg på vestsida av Jostedøla, m edan mesteparten av sentrum ligg på austsida. Flaumsonekartet s yner at tilkomstvegen til planområdet k an råkast av flaum. I ROS - analysen må det gjerast ei vurdering på om tilkomsten til brannstasjonen o g resten av sentrumsområde t i Gaupne er tilfredstillande under ein flaumsituasjon. Planområde t g rensar opp til Jostedøla. V assresurslova 11 stiller krav om at det skal oppretthaldast e it n aturleg vegetasjonsbelte langs alle vassdrag. NVE rår til at arealbrukskategorie n Bruk og vern av sjø og vassdrag. jf. PBL 12-5 nr 6, vert nytta til å merke vasstrengen og kantsoner. Tilråding: Alle innspela vert innarbeida i planen. Brannstasjonen vert plassert utafor sone for 5000 års skred og faresone skred er vist i planen. Heile planområdet vert merka som faresone flaum. Å heve heile området opp på over kote 2,14, som er minste hø gde for faresone F3 inkludert 20% klimapåslag, er vanskeleg då både vegar og bygg alt er etablert. Alternativ tilkomst ved flaum er omtala i ROS - analysen. Området langs Jostedøla er regulert som Bruk og vern av sjø og vassrag Statens Vegvesen D ei har ingen merknader til oppstartsvarselet Sogn Brann og Redning Vedlagt skisse for uteområdet. Området må verte lagt til rette for brannstasjon og tilhøyrande øvingsfelt. Omfang av aktivitetane for området med brannstasjon og øvingsfelt bl ir i hovudsak styrde av krav gitt i Brann og eksplosjonsvernlova med tilhøyrande forskrifter. 0. Trafikk med ut og innkøyring, parkering, vareleveranse, a vfallshandtering på området, helikopter til øvingar. 1. Tidsrom for øvingsaktivitetar (jfr. brev til Fylkesmann en) 2. Merking av området skilting Flaggstenger. 3. Støy og omsyn, sirener, helikopter, trafikk, øvingskjøring for bilar, utstyr, atv og snøskuter. 4. Røyk, støv og lukt. Nye naboar/verksemder må ta omsyn til og innrette seg etter aktiviteten på område t. 5. Eigne reglar for utnyttingsgrad (plassering av øvingscontainarar) 6. Eigne krav til estetikk. ( c ontainarar, liggande og ståande)

59 7. Bebyggelse og anlegg, mønehøgd 15 meter, stålcontainarar, takoverbygg, unnatak frå s øknadsplikt, tilrettelegging for brannvese net (særlov brannlova), 8. Utviding av øvingsfeltet inne på tomta, oppdelt i fleire fasar. ( utan nye søknader! ) 9. Planen blir mest mogeleg skreddarsydd i tråd med brannlov og tilhøyrande forskrift er. 10. Landing med helikopter i samanheng med øvingar (støy). 11. Inngjering av tomta som i gjeldande reg.plan. 12. Unnatak/lette frå krav i teknisk forskrift vedrørande krav til rom for varig opphald i brannstasjonen. L e s nødvendig (ikkje permanent), overnatting ved behov og i tråd med krav relatert til brann og eksplosjons vernlova. 13. Unnatak som er nemnd i lokal forskrift om open brenning og brenning av avfall. jfr. 5 Unnatak frå forbodet, bokstav i) Brannøvingsfe l et ved brannstasjonen til Sogn brann og redning IKS i Gaupne. Tilråding: Innspela vert i alt vesentleg innarbe ida i føresegner og plankart. Dette gjeld trafikk av alle slags typar som går inn under brann - og redningsmateriell, røyk, støv, lukt ved vanleg bruk og øvingar, tidsrom for øvingar, eiga innkøyr ing for privatbilar og eige ut/ innkøyring for utrykkingskøyre tøy, skilting og flagg (skal byggemeldast), utnyttingsgrad vert sett til BYA 70% som er ei svært høg utnytting, berre sjølve brannstasjon s bygget har krav til estetikk, gesimshøgde er sett til 13 m då bygget har flatt tak og ikkje møne, øvingsområdet kan ut vidast innafor byggegrense utan nye søknader då dette ikkje er søknadspliktig tiltak og inngjerding av tomta som gjeldande plan. Når det gjeld krav i teknisk forskrift, så er dette lover som alltid gjeld og unntak i lokal forskrift er ikkje ein del av plan - og bygningslova og skal derfor ikkje innarbeidast i reguleringsplanføresegnene. Vurdering: Reguleringsplanen er utarbeidd for å kunne leggje rette for ein funksjonell og sikker brannstasjon med tilhøyrande øvingsområde i Gaupne/Luster kommune. All e vesentlege innspel som kom i samband med oppstart av planarbeidet er innarbeida i plankart og føresegner. I samsvar med reglane i i Plan - og bygningslova, vert planen lagt ut til offentleg ettersyn. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann Plansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

60 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 20/17 Tittel: Saksprotokoll - Gaupne brannstasjon - 1. gongs handsaming Planid Arkivsak: 17/333 Behandling: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: I samsvar med PBL vedtek Plan - og forvaltningsstyret å leggje framlegg til reguleringsplan for Gaupne brannstasjon, plan-id , datert , ut til offentleg ettersyn. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

61 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkiv: MTR 149/119 Arkivsaksnr.: 17 / 547 Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/119 Rådmannen si tilråding: Plan - og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd.

62 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Referat frå førehandskonferanse Teikningar og situa sjonsplan frå søknad om rammeløyve av Vedtak av om avslag på søknad om rammeløyve av E - post frå ansvarleg søkjar av Klage på vedtak av Brev frå Luster kommune av Tillegg smerknadar frå ansvarleg søkjar av E - post frå Luster kommune om synleggjering av uteopphaldsareal av Svar frå ansvarleg søkjar om uteopphaldsareal av Uprenta vedlegg : Samandrag: Saka gjeld klage på vedtak om avslag på søknad om rammeløyve for oppføring av 4 - mannsbustad på i Beheim 2 feltet på Hafslo. Ansvarleg søkjar meiner kommunen ikkje har følgt reglane for førehandskonferansar i plan - og bygningslova og at kommunen gjennom å vere positive på førehandskonferansen har gjeve ansvarleg søkjar og tiltakshavar forventningar om at det kom til å bli gjeve byggeløyve. Rådmannen vurderer det slik at kommunen har oppfylt krava til førehandskonferanser i plan - og bygningslova. Det bli r vist til at ein førehandskonferanse ikkje inneber at det blir fatta vedtak eller andre avgjerder med rettslege verknadar og at førehandskonf eransar difor ikkje må forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ansvarleg søkjar har vidare vist til at reguleringsplanen oppstille r krav til «gode uteopphaldsareal» utan å spesifisere nærmare kva som ligg i dette. Det blir då opp til kommunen sitt skjønn å avgjere kva som er gode uteopphaldsareal. Det er også vist til at høg utnyttingsgrad er vanskeleg å forene med gode uteopphaldsareal. Rådmann en er samd i desse vurderingane, men ser det slik at krava til uforming og storleik på uteopphaldsareal i reguleringsplansamanheng også er politiske vurderingar i tillegg til de t faglege skjønnet. Rådmannen vise r elles til at høgdeforskjellen mellom dei nedste leilegheitene og tilhøyrande parkeringsareal mot vest er 2,5 meter pluss rekkverk, totalt 3,5 meter. Parkeringsarealet er omkransa av mur med tilhøyrande rekkverk som vil virke kompakt og skugge for sol frå vest. Dei nedste leilegheitene vil få tilkomst langs ei smal trapp med høgdeskilnad 3 meter. Ut i frå motteken dokumentasjon er trappa i ei «sjakt» mellom husveggen og muren. Ut i frå teikningane er det ikkje tak over trappetilkomsten. Dette er etter rådmannen sitt syn ikkje noko god løysing. Rådmannen vise til at det på Hafslo med normale vintrar er til dels mykje snø og at dette kan gjere tilkomsten vanskeleg. Rådmannen tilrår etter dette klagen frå Boligpartner ikk je blir teken til følgje. Utval som har vedtaksmynde: PFS

63 Saka gjeld: Saka gjeld klage på avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo i Beheim 2. Klagerett: Vilkåra for å handsame klagen er oppfylt, jf. fvl 28 og 29 og klagen tas difor opp til handsaming. Framstilling av saka Bygningsmynda i kommunen mottok førespurnad om førehandskonferanse for oppføring av to firemannsbustadar på gbnr. 149/119 og 149/120 i feltet Beheim 2 på Hafslo. Førehandskonferanse vart halden i kommunestyresalen på rådhuset i Gaupne Kommunen fekk tilsendt situasjonsplanar og teikningar pr e - post I førehandskonfer ansen vart det klart at tiltaka hadde eit uteopphaldsareal som var i minste l aget og at det måtte oppførast ein del støttemurar for å imøtekome kravet om uteopphaldsareal. Det vart også gjort greie for at det måtte dispenserast for oppføring av støttemurar utanfor byggegrensa samt kravet om trinnfri tilkomst i byggteknisk forskrift. Referatet frå førehandskonferansen vart underskrive i møte og sendt partane pr. e - post same dag. Kommunen mottok søknad om rammeløyve Kommunen avslo søknaden på 149/119 i vedtak av Søknaden på nabotomta, gbnr. 149/120 er ikk je handsama enno. Kommunen mottok i etterkant av avslaget e - post frå ansvarleg søkjar der dei bad om eit møte for å få avklart kvifor søknaden vart avslegen. Dei viste til at deira løysing på problemstillingane på tomta vart motteke positivt i førehandskonferansen og undra seg på kvifor kommunen ikkje kom med konstruktive tilbakemeldingar i førehandskonferansen. Kommunen svarte i brev av at bakgrunnen for avslaget var at tiltaket ikkje stetta reguleringsplanen sitt krav til gode uteopphaldsareal. Kommunen viste også til at Boligpartner AS som ansvarleg prosjekterande hadde lagt til grunn at tiltaket ikkje stetta kravet om gode uteopphaldsareal. Endeleg viste kommunen til at ein førehandskonferanse ikkje inneber at det blir fatta vedtak eller andre avgjerder med retts lege verknadar og at førehandskonf eransar difor ikkje må forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ansvarleg søkjar klaga på avslaget i brev av Kommunen mottok tilleggsmerknadar til k lagen i e - post av B oligpartner TD Bygg AS har i klagen av i det vesentlege gjort gjeldande Førehandskonferansen er ikkje utført i samsvar med byggesakforskrifta 6-1. Kommunen har hatt nok av tid til å sjå gjennom dokumentasjonen i forkant av førehandskonferansen, også følgjebrevet frå Boli gpartner. Konklusjonen under møte var at den omsøkte løysinga var den beste løysinga for tomta då tomta har ein utfordrande og komplisert form. Dette gjer det vanskeleg å bygge ut med krava som er sett. Det vart ikkje diskutert rundt bordet at dette kunne vere eit problem. Kommunen sine representantar var svært positive over at det skjedde noko med desse tomtane då det etter deira meining ikkje ville blitt s elde.

64 Under ein førehandskonferanse skal kommunen kome med naudsynt informasjon om rammeføresetnada r og det som er knytt til reguleringsplan. I denne saka har kommunen ikkje utført førehandskonferansen i tråd med reglane i plan - og bygningslova. Om kommunen har innvendingar eller liknande til prosjektet skal dette kome fram i førehandskonferansen. Før emålet med førehandskonferansar er å avklare tiltaket sine føresetnadar og rammer for vidare sakshandsaming. Eventuelle innvendingar som kommunen hadde skulle ha kome fram i førehandskonferansen. Då kunne Boligpartner/TD Bygg rette seg etter og eventuelt f orandre planane for prosjektet. Bakgrunnen for førehandskonferansen var å få avklart uteopphaldsarealet, trinnfri tilkomst og oppføring av murar utanfor byggegrensene. Kommunen sine representantar var positive til prosjektet og såg ikkje problem med saka tiltakshavar tok opp. Reguleringsplanen seier at tomtene skal nyttast til rekkjehus el l er li k nande. Når kommunen lagar tomter som regulerast til dette føremålet som er mindre enn einebustadtomter i same feltet, seier det seg sjølv at uteopphaldsarealet blir mindre. Forma på tomta gjer det også utfordrande å setje opp eit rekkjehus på tomta. Bygga i denne saka er meint å vere enkle å bu i, med lite eller ingen vedlikehaldsarbeid knytt til leilegheitene. Grunnlaget for avslaget er punkt tiltakshavar tok opp under førehandskonferansen og som kommunen etter denne side si forståing etter førehandskonferansen godkjen d e på grunn av Bolipartner sin situasjonsplan. Dersom førehandskonferansen hadde gjeve inntrykk av at planane ikkje kom til å bli godkjent, ha dde planane vorte endra. Rådmannen vise elles til klagen i sin heilskap. Tilleggsmerknad av : Kommunen har også motteke tilleggsmerknadar i e - post av Ansvarleg søkar skriv følgjande: «Vil gjerne vise til reguleringsføresegnene de r det vert slege fast i pkt.5 Grunnleggjande føresetnader for planarbeid Sitat: Sidan dette er eit sentrumsnært område som i dag er dyrka mark, er det frå kommunen og landbruksstyresmaktene krav om høg utnytting. Luster kommune har sjølve slege fast at det grunna terrengtilhøve vert vanskeleg å oppnå universell utforming av uteopphaldsareal. Viser og til 4.1.g i reguleringsføresegner der det står at det skal leggjast vekt på å få til gode uteopphaldsareal på kvar tomt ved å ta omsyn til terreng, helling, sol og utsikt. I plan og bygningslova står det ingenting om storleik på uteopphaldsareal, det vert opp til den einkelte kommune å avgjera. I reguleringsføresegnene til dette byggjefeltet har ikkje Luster kommune sagt noko om kor stort dette arealet skal vera Bakgrunnen for dykkar avslag er at det her ikkje føreligg tilfredsstillande uteopphaldsareal. Spørsmålet vårt vert då som fyljer: Utifrå dei opplysningane som føreligg i gjeldande plan, kor stort er tilfredsstillande uteopphaldsareal? Me finn i kkje informasjon som seier at eit slikt areal skal vera horisontalt i plan. Boligpartner AS har på generelt grunnlag sagt noko om tilhøve når det gjeld uteopphaldsarealet. Det syner seg at om ein legg til grunn også det areal som har helningsgrad under 1: 3 vert arealet ca 150m2

65 Ynskjer at de ser på denne saka på nytt.» Plansjefen svarte i e - post av at e - posten var motteken og at ein ville kome attende til saka. Rådmannen Innleiande sine vurderingar merknadar. Utgangspunktet i plan - og bygningsretten er at d ersom tiltaket ikkje er i strid med materielle reglar gjeve i lov eller i medhald av lov har tiltakshavar rettskrav på løyve, jf. p lan - og bygningslova 21-4 fyrste ledd. Dette blir kalla utbyggingsretten. Det følgjer vidare av plan - og bygningslova 12-4 fyrste ledd at reguleringsplanar er bindande for nye tiltak og gjeld frå kommunestyre sitt vedtak. Av tredje ledd i føresegna følgjer det at reguleringsplanen skal leggjast til grunn ved handsaminga av søknadar om byggeløyve. Rådmannen gjer også innleiingsvis merksam på at det er planomtalen 5 som gjer greie for dei grunnleggjande føresetnadane for planarbeidet. Planomtalen er ikkje juridisk bindande, men inngår i plangrunnlaget som eit tolkingsmoment saman med reguleringsføresegner og reguleringsplankart. Det følgjer av rettleiaren til kart - og planforskrifta i at når plankart og planføresegner innbyrdes harmonisere vil disse vanlegvis bli vektlagt sterkast dersom dei står i motstrid til planomtalen. Rettleiaren er også klar på av avslag ikkje kan vere heimla i planomtalen. I denne samanhengen er det ikkje motstrid mellom planomtale og reguleringsføresegner. Om førehandskonferans a r Førehandskonferansar er regulert i plan - og bygningslova (pbl ) 21-1 som er suppler te med reglane i byggesaksforskrifta (forskrift av 26. mars 2010 nr. 488) 6-1. Det skal mellom anna førast referat som skal underteiknast i møtet og av både tiltakshavar og kommunen. Dette er gjort i denne saka. Det følgjer av pb l 21-1 at det kan haldast førehandskonferansar «for nærmere avklaring av rammer og innhold i tiltaket.» Det følgjer av forarbeida til føresegna ii at førehandskonferansen «i første rekke er ment som et avklaringsmøte mellom tiltakshaver og kommunen.» Depar tementet skriv vidare at d ei oppfordre til auka bruk av førehandskonferansar. Slik klagen er formulert har r ådmannen forståing for at tiltakshavar og ansvarleg søkjar kan ha hatt forventingar til sakshandsaminga i etterkant av førehandskonferansen. Samstundes må ikkje førehandskonferansar forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ein førehandskonferanse inneber ikkje at nokon av partane får rett ar i den seinare sakshandsaminga. Ein førehandskonferanse inneber heller ikkje at det blir fatta avgjerder med rettslege verknadar. Rådmannen ser det etter dette slik at krava til førehandskonferansar og byggesaksforskrifta er oppfylt i denne saka. i plan - og bygningslova i Veiledning til kart - og planforskrifta s. 22. ii Ot. prp nr. 45 ( ) s. 316.

66 Kravet til uteopphaldsareal Både plan - og bygningslova og byggteknisk forskrift har føresegner om krav til uteopphaldsareal. Rådmannen vil fyrst gjere greie for desse reglane og deretter vurdere om kravet til uteopphaldsareal er oppfylt i denne saka. Plan - og bygningslova Plan - og bygningslova 12-5 nr. 1 slår fast at arealplanar «skal» ha eit arealføremål. Av 12-5 nr. 1 følgjer det at uteopphaldsareal er eit eige arealføremål. Plan - og bygningslova 28-7 har føresegner om den ubebygde delen av tomta. Av fyrste og and re ledd i føresegna følgjer det at: «Uteareal skal innenfor sin funksjon være universelt utformet i samsvar med forskrifter gitt av departementet. Uteareal for arbeidsbygg skal være universielt utformet i samsvar med forskrift gitt av departementet. «Uteareal på tomta skal gjennom størrelse, utforming og beliggenhet mv. sikre forsvarlig oppholdssted i det fri for beboerne og i nødvendig utstrekning muliggjøre lek, rekreasjon, avkjørsel og parkering av biler, motorsykler, sykler o.l. Opparbeidet uteare al på tomta skal kunne brukes av alle innenfor tillatelsens formål. Kommunen kan godta at fellesareal avsettes for flere eiendommer.» I forarbeida til føresegna Ot. prp nr. 45 ( ) s står det følgjande om uteareal: «Grad av utnytting, mi nste uteoppholdsareal med videre vil etter hvert være fastsatt i enten kommuneplanens arealdel eller gjeldende reguleringsplan. For de tilfeller hvor dette fortsatt ikke er gjort, gir bestemmelsen kommunen anledning til å nekte det omsøkte tiltaket oppført fordi det etter kommunens vurdering ikke gir de som skal bebo eiendommen tilstrekkelig areal til uteopphold, parkering med videre.( Rådmannen si understreking) Bestemmelsen er således kommunens «sikkerhetsventil» for å påse at enhver eiendom får en fornuftig utnyttelse. Bestemmelsen tydeliggjør viktigheten av at det avsettes tilstrekkelige arealer for å fylle funksjoner som uteoppholdsareal, herunder leke - og rekreasjonsareal.» Som det går fram av det siterte vil det vere høve til å nekte tiltaket kommunen si vurdering ikkje stetter krava til uteopphaldsareal. o ppført dersom det etter Byggteknisk forskrift : Plan - og bygningslova supplerast av byggteknisk forskrift 5-6 om minste uteopphaldsareal og kapittel 8 om ute areal og plassering av byggver k Føresegna i byggteknisk forskrift 5-6 seier følgjande om minste uteopphaldsareal (MUA). «For boliger, skoler, barnehager og andre bygninger der det etter kommunens skjønn er nødvendig å avsette minste uteoppholdsareal bør det i planbestemmelsene angis minste uteoppholdsareal inklusive lekeareal. MUA angis i m 2 hele tall pr. e nhet/bolig/skoleelev/barnehagebarn mv. og skrives m 2 MUA. Uteoppholdsareal er de deler av tomten so m er egnet til formålet og som ikke er bebygd eller avsatt til kjøring og parkering. Kommunen kan bestemme at hele eller deler av ikke overbygd del av terrasser og takterrasser kan regnes som uteoppholdsareal.» (Rådmannen sine understrekingar)

67 Byggteknisk forskrift kapittel 8 har også føresegner om uteopphaldsareal. Etter 8-6 nr. 4 skal byggverk «etter sin funksjon» ha tilstrekkeleg uteopphaldsareal. Det følgjer av rettleiaren til forskrifta at det må vurderast konkret i det einskilde tilfelle kva som er tilstrekkeleg uteopphaldsareal. Uteopphaldsareal i r eguleringsplanen for Beheim 2 Reguleringsplanen sitt krav til uteopphaldsareal følgjer av reguleringsføresegna 4 bokstav g som har følgjande ordlyd: «4 Byggjeområde bustader (pbl ) 1.Felles reglar g. Det skal leggjast vekt på å få til gode uteopphaldsareal på kvar tomt ved å ta omsyn til terreng, helling, sol og utsikt» Reguleringsplanen har ikkje føresegner om storleiken på uteopphaldsarealet. Då blir det, som også ansvarleg søkjar skriv i sin e - post av , opp til kommunen sitt skjønn å avgjere k rava til gode uteopphaldsareal. Spørsmålet er etter dette om uteopphaldsareala reguleringsplanen. i denne saka er «gode», jf. krava i Ettersom reguleringsplanen for Beheim 2 ikkje har føresegner om storleiken på uteopphaldsarealet finn rådmannen grunn t il å samanlikne med reguleringsplan for Verket 2 og reguleringsplan for Botn. Rådmannen presisere at reguleringsplan for Botn ikkje er vedteken. I reguleringsplan for Verket 2 vedteken i kommunestyret seier reguleringsføresegnene følgjande om m inste uteopphaldsareal: «Minste uteopphaldsareal (MUA) skal vere 25 m 2 pr bustadhus på bakkeplan. Uteopphaldsareal skal vere eigna for opphald og ha god tilkomst frå husværa, samt vere skjerma for støy og ha gode sol - og lystilhøve. Arealet skal ikkje v ere brattare enn 1:3.» Føresegna gjeld i område for bustadbygging, både frittliggjande, konsentrert og blokker. På V erket 2 er det flatt og slik sett ikkje direkte samanliknbart med Beheim 2 som i skrånande terreng. Reguleringsplanen for Botn som også er på Hafslo i skrått terreng er det føreslege følgjande formulering om minste uteopphaldsareal: «3.1 Arealkrav - uteopphaldsareal for bustader (pbl. 12-7) a. Minste uteopphaldsareal (MUA) skal vere 20 % av BRA og minimum 25 m2 pr bueining/husvære. For bustad på over 100 m2 skal MUA vere minimum 20 % av BRA pr. bustadeining på bakkeplan. I tillegg skal det settast av minst 4 m2 til privat eller nært uteopphaldsareal i umiddelbar nærle ik til bustaden. Offentleg friområde og fellesareal inngår i utrekninga av minste uteopphaldsareal. b. Arealet skal vere eigna for opphald og ha god tilkomst frå husværa, samt vere skjerma frå støy og forureining, ha gode sol - og lystilhøve med sol på min imum halvparten av arealet ved jamdøger klokka 15. Uteopphaldsarealet skal ikkje vere brattare enn 1:3. c. Arealet skal vere tilrettelagt for ulike aktivitetar som leik og spel for barn og unge, og sitteplassar.

68 Utearealet skal ha eit grønt preg, maks 50 % av utearealet kan ha fast dekke. Det skal leggjast til rette for planting som sikrar eit variert areal som er godt eigna til opphald og rekreasjon.» Ettersom reguleringsplanen for Botn er på Hafslo og området også er skrått slik som på Beheim 2 finn råd mannen det mest naturleg å samanlikne med desse føresegna. Forslaget til reguleringsføresegner for Botn operere med kv adratmeter for uteopphaldsareal og stille krav om gode sol - og lystilhøve. Det gje r ikkje reguleringsplanen for Beheim 2. Dette er etter rådmannen sitt syn ein svakheit ved reguleringsplanen. Dei føreslegne reguleringsføresegna for Botn er også mykje meir detaljerte enn føresegnene i Beheim 2. Vurderinga av uteopphaldsareal i denne saka Kommunen hadde følgjande vurdering av tilhøva i vedtaket av : «Uteopphaldsareal og parkeringsløsninger Reglane om uteopphaldsareal går fram av byggteknisk forskrift 8-4. Det følgjer av fjerde ledd i føresegna at byggverk skal etter sin funksjon ha tilstrekkeleg uteopphaldsareal. I følgjebrevet til byggesøknaden er det frå Boligpartner si prosjekteringsavdeling skrive følgjande om dette: «I planbestemmelser er det lagt vekt på at tomtene skal ha gode uteoppholdsarealer. Tiltaket vil ikkje innfri dette.» Ansvarleg prosjekterande på denne tomta. anbefale r heller ikkje denne hustypen med fire bueiningar Kommunen ser det slik at den omsøkte løysinga ikkje vil vere god for så vidt gjeld uteopphaldsarealet på tomta. Vi vise her til at uteopphaldsarealet i det vesentlege er lagt på sø r - aust sida av tomta og at bebuarane i dei to øvste leilegheitene ut i frå eksisterande situasjonsplan ikkje har tilgjengeleg utehopphaldsareal utanfor sine bueiningar slik som vist på situasjonsplanen for nabotomta, gbnr. 149/120. Det er vidare kommune n si vurdering at storleiken på uteopphaldsarealet ikkje er tilstrekkeleg til at det kan gjevast løyve til oppføring av firemannsbustadar slik det er søkt om i denne saka.» Ansvarleg søkjar har i sin klage peika på at kravet til godt uteopphaldsareal ikkj e er enkelt å forene med kravet til høg utnytting. Rådmannen er samd i dette. Ansvarleg søkjar har også i e - posten av stilt spørsmål med kva som skal til for å oppfylle k ravet til gode uteopphaldsareal. Ansvarleg søkjar opplyser vidare i e - pos ten at uteopphaldsarealet blir om lag 150 m 2, jf. ovanfor. Fordelt på fire bueiningar vil dette gje eit uteopphaldsareal på om lag 37 m 2 pr. b ueining. Ansvarleg søkjar er i e - post av blitt beden om å vise dette arealet, samt å vise kva for bueiningar arealet er tenkt knytt til. Ansvarleg søkjar har i e - post av skrive følgjande om uteopphaldsareal: «Hei Vedlagt ligg situasjonsplan Dette arealet er eit felles uteopphaldsareal og skal såleis ikkje høyra til nokon spesielt. Kvar leil igheit har kvar sin altan/platning, desse er ikkje teke med i dette arealet. Ihht. Målereglar kunne vel også dette arealet vorte rekna inn som uteopphaldsareal.

69 Håpar dette kan vera oppklarande.» Som det går fram av e - posten skal arealet vere fellesareal og ikkje høyre til nokre av leilegheitene spesielt. Dersom ein legg til grunn at minste uteopphaldsareal pr. bueining for Beheim 2 også skal vere 25 m 2 vil ein vere innafor kravet for så vidt gje ld areal ettersom uteopphaldsarealet i denne saka blir om lag 37 m 2 per bueining. Situasjonsplanen viser at uteopphaldsarealet i det vesentleg vil ligge på søraust sida av tomta. Bebuarane i dei øvre leilegheitene vil soleis ikkje ha like god tilgang på arealet som bebuarane i dei nedre leilegheitene. Etter rådmannen sitt syn bør uteopphaldsarealet vere like tilgjengeleg for alle. Rådmannen vurderer det også slik at areal 1: 3 er relativt bratt til uteopphaldsareal å vere. Helling 1: 3 inneber at terrenget helle slik at 3 meter fram gir 1 meter stigning. Andre tilhøve: Høgdeforskjellen mellom dei nedste leilegheitene og tilhøyran de parkeringsareal mot vest er 2,5 meter pluss rekkverk, totalt 3,5 meter. Parkeringsarealet er omkransa av mur med tilhøyrande rekkverk som vil virke kompakt og skugge for sol frå vest. Dei nedste leilegheitene vil få tilkomst langs ei smal trapp med hø gdeskilnad 3 meter. Ut i frå motteken dokumentasjon er trappa i ei «sjakt» mellom husveggen og muren. Ut i frå teikningane er det ikkje tak over trappetilkomsten. Dette er etter rådmannen sitt syn ikkje noko god løysing. Rådmannen vise til at det på Hafslo med normale vintrar er til dels mykje snø og at dette kan gjere tilkomsten vanskeleg. Rådmannen innser elles at det i reguleringsplanen kan vere sett krav til så høg utnytting at det kan vere vanskeleg å oppfylle dette kravet samtidig med å oppfylle krav et til minste uteopphaldsareal på ei så krevjande tomt. Rådmann meiner likevel at ein må søke betre kompromiss enn det som ligg føre. Dersom det i endra søknad om rammeløyve blir dokumentert eit prosjekt med bedre løysingar for det som gjeld dei andre pun kta som er nemnde ovanfor, kan det vere grunnlag for å vurdere utbyggingsprosjektet på tomta på nytt. Rådmannen tilrår etter dette klagen frå Boligpartner ikkje blir teken til følgje. Avsluttande merknadar Dersom plan - og forvaltningsstyret skulle k ome til eit anna resultat enn rådmannen må utvalet grunngje si avvikande oppfatning. Kravet til grunngjeving følgjer av forvaltningslova 25. Rådmannen orientere elles om at manglande grunngjeving er ein sakshandsamingsfeil som kan føre til at vedtaket vert omgjort av Fylkesmannen i klageomgangen, jf. prinsippet i fvl 41. Dato:

70 Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann Plansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

71 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 21/17 Tittel: Saksprotokoll - Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 1 Arkivsak: 17/547 Behandling: Rådmannen si tilråding: Plan- og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd. Vedtak: Det skal gjerast ytterlegare forsøk på å nå fram til kompromiss i saka. Det skal leggjast mindre vekt på storleik og utforming av utomhusarealet. Det bør etablerast takoverbygg på trapp. Det nå søkast endringar som betrar soltilhøva for det eine sokkelhusvære, ev ved justering på dei samla parkeringsløysingane. Ev vert saka lagt fram igjen for PFS. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

72 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkiv: MTR 149/119 Arkivsaksnr.: 17 / 547 Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 149/119 Rådmannen si tilråding: Plan - og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd.

73 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Referat frå førehandskonferanse Teikningar og situa sjonsplan frå søknad om rammeløyve av Vedtak av om avslag på søknad om rammeløyve av E - post frå ansvarleg søkjar av Klage på vedtak av Brev frå Luster kommune av Tillegg smerknadar frå ansvarleg søkjar av E - post frå Luster kommune om synleggjering av uteopphaldsareal av Svar frå ansvarleg søkjar om uteopphaldsareal av Uprenta vedlegg : Samandrag: Saka gjeld klage på vedtak om avslag på søknad om rammeløyve for oppføring av 4 - mannsbustad på i Beheim 2 feltet på Hafslo. Ansvarleg søkjar meiner kommunen ikkje har følgt reglane for førehandskonferansar i plan - og bygningslova og at kommunen gjennom å vere positive på førehandskonferansen har gjeve ansvarleg søkjar og tiltakshavar forventningar om at det kom til å bli gjeve byggeløyve. Rådmannen vurderer det slik at kommunen har oppfylt krava til førehandskonferanser i plan - og bygningslova. Det bli r vist til at ein førehandskonferanse ikkje inneber at det blir fatta vedtak eller andre avgjerder med rettslege verknadar og at førehandskonf eransar difor ikkje må forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ansvarleg søkjar har vidare vist til at reguleringsplanen oppstille r krav til «gode uteopphaldsareal» utan å spesifisere nærmare kva som ligg i dette. Det blir då opp til kommunen sitt skjønn å avgjere kva som er gode uteopphaldsareal. Det er også vist til at høg utnyttingsgrad er vanskeleg å forene med gode uteopphaldsareal. Rådmann en er samd i desse vurderingane, men ser det slik at krava til uforming og storleik på uteopphaldsareal i reguleringsplansamanheng også er politiske vurderingar i tillegg til de t faglege skjønnet. Rådmannen vise r elles til at høgdeforskjellen mellom dei nedste leilegheitene og tilhøyrande parkeringsareal mot vest er 2,5 meter pluss rekkverk, totalt 3,5 meter. Parkeringsarealet er omkransa av mur med tilhøyrande rekkverk som vil virke kompakt og skugge for sol frå vest. Dei nedste leilegheitene vil få tilkomst langs ei smal trapp med høgdeskilnad 3 meter. Ut i frå motteken dokumentasjon er trappa i ei «sjakt» mellom husveggen og muren. Ut i frå teikningane er det ikkje tak over trappetilkomsten. Dette er etter rådmannen sitt syn ikkje noko god løysing. Rådmannen vise til at det på Hafslo med normale vintrar er til dels mykje snø og at dette kan gjere tilkomsten vanskeleg. Rådmannen tilrår etter dette klagen frå Boligpartner ikk je blir teken til følgje. Utval som har vedtaksmynde: PFS

74 Saka gjeld: Saka gjeld klage på avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo i Beheim 2. Klagerett: Vilkåra for å handsame klagen er oppfylt, jf. fvl 28 og 29 og klagen tas difor opp til handsaming. Framstilling av saka Bygningsmynda i kommunen mottok førespurnad om førehandskonferanse for oppføring av to firemannsbustadar på gbnr. 149/119 og 149/120 i feltet Beheim 2 på Hafslo. Førehandskonferanse vart halden i kommunestyresalen på rådhuset i Gaupne Kommunen fekk tilsendt situasjonsplanar og teikningar pr e - post I førehandskonfer ansen vart det klart at tiltaka hadde eit uteopphaldsareal som var i minste l aget og at det måtte oppførast ein del støttemurar for å imøtekome kravet om uteopphaldsareal. Det vart også gjort greie for at det måtte dispenserast for oppføring av støttemurar utanfor byggegrensa samt kravet om trinnfri tilkomst i byggteknisk forskrift. Referatet frå førehandskonferansen vart underskrive i møte og sendt partane pr. e - post same dag. Kommunen mottok søknad om rammeløyve Kommunen avslo søknaden på 149/119 i vedtak av Søknaden på nabotomta, gbnr. 149/120 er ikk je handsama enno. Kommunen mottok i etterkant av avslaget e - post frå ansvarleg søkjar der dei bad om eit møte for å få avklart kvifor søknaden vart avslegen. Dei viste til at deira løysing på problemstillingane på tomta vart motteke positivt i førehandskonferansen og undra seg på kvifor kommunen ikkje kom med konstruktive tilbakemeldingar i førehandskonferansen. Kommunen svarte i brev av at bakgrunnen for avslaget var at tiltaket ikkje stetta reguleringsplanen sitt krav til gode uteopphaldsareal. Kommunen viste også til at Boligpartner AS som ansvarleg prosjekterande hadde lagt til grunn at tiltaket ikkje stetta kravet om gode uteopphaldsareal. Endeleg viste kommunen til at ein førehandskonferanse ikkje inneber at det blir fatta vedtak eller andre avgjerder med retts lege verknadar og at førehandskonf eransar difor ikkje må forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ansvarleg søkjar klaga på avslaget i brev av Kommunen mottok tilleggsmerknadar til k lagen i e - post av B oligpartner TD Bygg AS har i klagen av i det vesentlege gjort gjeldande Førehandskonferansen er ikkje utført i samsvar med byggesakforskrifta 6-1. Kommunen har hatt nok av tid til å sjå gjennom dokumentasjonen i forkant av førehandskonferansen, også følgjebrevet frå Boli gpartner. Konklusjonen under møte var at den omsøkte løysinga var den beste løysinga for tomta då tomta har ein utfordrande og komplisert form. Dette gjer det vanskeleg å bygge ut med krava som er sett. Det vart ikkje diskutert rundt bordet at dette kunne vere eit problem. Kommunen sine representantar var svært positive over at det skjedde noko med desse tomtane då det etter deira meining ikkje ville blitt s elde.

75 Under ein førehandskonferanse skal kommunen kome med naudsynt informasjon om rammeføresetnada r og det som er knytt til reguleringsplan. I denne saka har kommunen ikkje utført førehandskonferansen i tråd med reglane i plan - og bygningslova. Om kommunen har innvendingar eller liknande til prosjektet skal dette kome fram i førehandskonferansen. Før emålet med førehandskonferansar er å avklare tiltaket sine føresetnadar og rammer for vidare sakshandsaming. Eventuelle innvendingar som kommunen hadde skulle ha kome fram i førehandskonferansen. Då kunne Boligpartner/TD Bygg rette seg etter og eventuelt f orandre planane for prosjektet. Bakgrunnen for førehandskonferansen var å få avklart uteopphaldsarealet, trinnfri tilkomst og oppføring av murar utanfor byggegrensene. Kommunen sine representantar var positive til prosjektet og såg ikkje problem med saka tiltakshavar tok opp. Reguleringsplanen seier at tomtene skal nyttast til rekkjehus el l er li k nande. Når kommunen lagar tomter som regulerast til dette føremålet som er mindre enn einebustadtomter i same feltet, seier det seg sjølv at uteopphaldsarealet blir mindre. Forma på tomta gjer det også utfordrande å setje opp eit rekkjehus på tomta. Bygga i denne saka er meint å vere enkle å bu i, med lite eller ingen vedlikehaldsarbeid knytt til leilegheitene. Grunnlaget for avslaget er punkt tiltakshavar tok opp under førehandskonferansen og som kommunen etter denne side si forståing etter førehandskonferansen godkjen d e på grunn av Bolipartner sin situasjonsplan. Dersom førehandskonferansen hadde gjeve inntrykk av at planane ikkje kom til å bli godkjent, ha dde planane vorte endra. Rådmannen vise elles til klagen i sin heilskap. Tilleggsmerknad av : Kommunen har også motteke tilleggsmerknadar i e - post av Ansvarleg søkar skriv følgjande: «Vil gjerne vise til reguleringsføresegnene de r det vert slege fast i pkt.5 Grunnleggjande føresetnader for planarbeid Sitat: Sidan dette er eit sentrumsnært område som i dag er dyrka mark, er det frå kommunen og landbruksstyresmaktene krav om høg utnytting. Luster kommune har sjølve slege fast at det grunna terrengtilhøve vert vanskeleg å oppnå universell utforming av uteopphaldsareal. Viser og til 4.1.g i reguleringsføresegner der det står at det skal leggjast vekt på å få til gode uteopphaldsareal på kvar tomt ved å ta omsyn til terreng, helling, sol og utsikt. I plan og bygningslova står det ingenting om storleik på uteopphaldsareal, det vert opp til den einkelte kommune å avgjera. I reguleringsføresegnene til dette byggjefeltet har ikkje Luster kommune sagt noko om kor stort dette arealet skal vera Bakgrunnen for dykkar avslag er at det her ikkje føreligg tilfredsstillande uteopphaldsareal. Spørsmålet vårt vert då som fyljer: Utifrå dei opplysningane som føreligg i gjeldande plan, kor stort er tilfredsstillande uteopphaldsareal? Me finn i kkje informasjon som seier at eit slikt areal skal vera horisontalt i plan. Boligpartner AS har på generelt grunnlag sagt noko om tilhøve når det gjeld uteopphaldsarealet. Det syner seg at om ein legg til grunn også det areal som har helningsgrad under 1: 3 vert arealet ca 150m2

76 Ynskjer at de ser på denne saka på nytt.» Plansjefen svarte i e - post av at e - posten var motteken og at ein ville kome attende til saka. Rådmannen Innleiande sine vurderingar merknadar. Utgangspunktet i plan - og bygningsretten er at d ersom tiltaket ikkje er i strid med materielle reglar gjeve i lov eller i medhald av lov har tiltakshavar rettskrav på løyve, jf. p lan - og bygningslova 21-4 fyrste ledd. Dette blir kalla utbyggingsretten. Det følgjer vidare av plan - og bygningslova 12-4 fyrste ledd at reguleringsplanar er bindande for nye tiltak og gjeld frå kommunestyre sitt vedtak. Av tredje ledd i føresegna følgjer det at reguleringsplanen skal leggjast til grunn ved handsaminga av søknadar om byggeløyve. Rådmannen gjer også innleiingsvis merksam på at det er planomtalen 5 som gjer greie for dei grunnleggjande føresetnadane for planarbeidet. Planomtalen er ikkje juridisk bindande, men inngår i plangrunnlaget som eit tolkingsmoment saman med reguleringsføresegner og reguleringsplankart. Det følgjer av rettleiaren til kart - og planforskrifta i at når plankart og planføresegner innbyrdes harmonisere vil disse vanlegvis bli vektlagt sterkast dersom dei står i motstrid til planomtalen. Rettleiaren er også klar på av avslag ikkje kan vere heimla i planomtalen. I denne samanhengen er det ikkje motstrid mellom planomtale og reguleringsføresegner. Om førehandskonferans a r Førehandskonferansar er regulert i plan - og bygningslova (pbl ) 21-1 som er suppler te med reglane i byggesaksforskrifta (forskrift av 26. mars 2010 nr. 488) 6-1. Det skal mellom anna førast referat som skal underteiknast i møtet og av både tiltakshavar og kommunen. Dette er gjort i denne saka. Det følgjer av pb l 21-1 at det kan haldast førehandskonferansar «for nærmere avklaring av rammer og innhold i tiltaket.» Det følgjer av forarbeida til føresegna ii at førehandskonferansen «i første rekke er ment som et avklaringsmøte mellom tiltakshaver og kommunen.» Depar tementet skriv vidare at d ei oppfordre til auka bruk av førehandskonferansar. Slik klagen er formulert har r ådmannen forståing for at tiltakshavar og ansvarleg søkjar kan ha hatt forventingar til sakshandsaminga i etterkant av førehandskonferansen. Samstundes må ikkje førehandskonferansar forvekslast med ordinær sakshandsaming. Ein førehandskonferanse inneber ikkje at nokon av partane får rett ar i den seinare sakshandsaminga. Ein førehandskonferanse inneber heller ikkje at det blir fatta avgjerder med rettslege verknadar. Rådmannen ser det etter dette slik at krava til førehandskonferansar og byggesaksforskrifta er oppfylt i denne saka. i plan - og bygningslova i Veiledning til kart - og planforskrifta s. 22. ii Ot. prp nr. 45 ( ) s. 316.

77 Kravet til uteopphaldsareal Både plan - og bygningslova og byggteknisk forskrift har føresegner om krav til uteopphaldsareal. Rådmannen vil fyrst gjere greie for desse reglane og deretter vurdere om kravet til uteopphaldsareal er oppfylt i denne saka. Plan - og bygningslova Plan - og bygningslova 12-5 nr. 1 slår fast at arealplanar «skal» ha eit arealføremål. Av 12-5 nr. 1 følgjer det at uteopphaldsareal er eit eige arealføremål. Plan - og bygningslova 28-7 har føresegner om den ubebygde delen av tomta. Av fyrste og and re ledd i føresegna følgjer det at: «Uteareal skal innenfor sin funksjon være universelt utformet i samsvar med forskrifter gitt av departementet. Uteareal for arbeidsbygg skal være universielt utformet i samsvar med forskrift gitt av departementet. «Uteareal på tomta skal gjennom størrelse, utforming og beliggenhet mv. sikre forsvarlig oppholdssted i det fri for beboerne og i nødvendig utstrekning muliggjøre lek, rekreasjon, avkjørsel og parkering av biler, motorsykler, sykler o.l. Opparbeidet uteare al på tomta skal kunne brukes av alle innenfor tillatelsens formål. Kommunen kan godta at fellesareal avsettes for flere eiendommer.» I forarbeida til føresegna Ot. prp nr. 45 ( ) s står det følgjande om uteareal: «Grad av utnytting, mi nste uteoppholdsareal med videre vil etter hvert være fastsatt i enten kommuneplanens arealdel eller gjeldende reguleringsplan. For de tilfeller hvor dette fortsatt ikke er gjort, gir bestemmelsen kommunen anledning til å nekte det omsøkte tiltaket oppført fordi det etter kommunens vurdering ikke gir de som skal bebo eiendommen tilstrekkelig areal til uteopphold, parkering med videre.( Rådmannen si understreking) Bestemmelsen er således kommunens «sikkerhetsventil» for å påse at enhver eiendom får en fornuftig utnyttelse. Bestemmelsen tydeliggjør viktigheten av at det avsettes tilstrekkelige arealer for å fylle funksjoner som uteoppholdsareal, herunder leke - og rekreasjonsareal.» Som det går fram av det siterte vil det vere høve til å nekte tiltaket kommunen si vurdering ikkje stetter krava til uteopphaldsareal. o ppført dersom det etter Byggteknisk forskrift : Plan - og bygningslova supplerast av byggteknisk forskrift 5-6 om minste uteopphaldsareal og kapittel 8 om ute areal og plassering av byggver k Føresegna i byggteknisk forskrift 5-6 seier følgjande om minste uteopphaldsareal (MUA). «For boliger, skoler, barnehager og andre bygninger der det etter kommunens skjønn er nødvendig å avsette minste uteoppholdsareal bør det i planbestemmelsene angis minste uteoppholdsareal inklusive lekeareal. MUA angis i m 2 hele tall pr. e nhet/bolig/skoleelev/barnehagebarn mv. og skrives m 2 MUA. Uteoppholdsareal er de deler av tomten so m er egnet til formålet og som ikke er bebygd eller avsatt til kjøring og parkering. Kommunen kan bestemme at hele eller deler av ikke overbygd del av terrasser og takterrasser kan regnes som uteoppholdsareal.» (Rådmannen sine understrekingar)

78 Byggteknisk forskrift kapittel 8 har også føresegner om uteopphaldsareal. Etter 8-6 nr. 4 skal byggverk «etter sin funksjon» ha tilstrekkeleg uteopphaldsareal. Det følgjer av rettleiaren til forskrifta at det må vurderast konkret i det einskilde tilfelle kva som er tilstrekkeleg uteopphaldsareal. Uteopphaldsareal i r eguleringsplanen for Beheim 2 Reguleringsplanen sitt krav til uteopphaldsareal følgjer av reguleringsføresegna 4 bokstav g som har følgjande ordlyd: «4 Byggjeområde bustader (pbl ) 1.Felles reglar g. Det skal leggjast vekt på å få til gode uteopphaldsareal på kvar tomt ved å ta omsyn til terreng, helling, sol og utsikt» Reguleringsplanen har ikkje føresegner om storleiken på uteopphaldsarealet. Då blir det, som også ansvarleg søkjar skriv i sin e - post av , opp til kommunen sitt skjønn å avgjere k rava til gode uteopphaldsareal. Spørsmålet er etter dette om uteopphaldsareala reguleringsplanen. i denne saka er «gode», jf. krava i Ettersom reguleringsplanen for Beheim 2 ikkje har føresegner om storleiken på uteopphaldsarealet finn rådmannen grunn t il å samanlikne med reguleringsplan for Verket 2 og reguleringsplan for Botn. Rådmannen presisere at reguleringsplan for Botn ikkje er vedteken. I reguleringsplan for Verket 2 vedteken i kommunestyret seier reguleringsføresegnene følgjande om m inste uteopphaldsareal: «Minste uteopphaldsareal (MUA) skal vere 25 m 2 pr bustadhus på bakkeplan. Uteopphaldsareal skal vere eigna for opphald og ha god tilkomst frå husværa, samt vere skjerma for støy og ha gode sol - og lystilhøve. Arealet skal ikkje v ere brattare enn 1:3.» Føresegna gjeld i område for bustadbygging, både frittliggjande, konsentrert og blokker. På V erket 2 er det flatt og slik sett ikkje direkte samanliknbart med Beheim 2 som i skrånande terreng. Reguleringsplanen for Botn som også er på Hafslo i skrått terreng er det føreslege følgjande formulering om minste uteopphaldsareal: «3.1 Arealkrav - uteopphaldsareal for bustader (pbl. 12-7) a. Minste uteopphaldsareal (MUA) skal vere 20 % av BRA og minimum 25 m2 pr bueining/husvære. For bustad på over 100 m2 skal MUA vere minimum 20 % av BRA pr. bustadeining på bakkeplan. I tillegg skal det settast av minst 4 m2 til privat eller nært uteopphaldsareal i umiddelbar nærle ik til bustaden. Offentleg friområde og fellesareal inngår i utrekninga av minste uteopphaldsareal. b. Arealet skal vere eigna for opphald og ha god tilkomst frå husværa, samt vere skjerma frå støy og forureining, ha gode sol - og lystilhøve med sol på min imum halvparten av arealet ved jamdøger klokka 15. Uteopphaldsarealet skal ikkje vere brattare enn 1:3. c. Arealet skal vere tilrettelagt for ulike aktivitetar som leik og spel for barn og unge, og sitteplassar.

79 Utearealet skal ha eit grønt preg, maks 50 % av utearealet kan ha fast dekke. Det skal leggjast til rette for planting som sikrar eit variert areal som er godt eigna til opphald og rekreasjon.» Ettersom reguleringsplanen for Botn er på Hafslo og området også er skrått slik som på Beheim 2 finn råd mannen det mest naturleg å samanlikne med desse føresegna. Forslaget til reguleringsføresegner for Botn operere med kv adratmeter for uteopphaldsareal og stille krav om gode sol - og lystilhøve. Det gje r ikkje reguleringsplanen for Beheim 2. Dette er etter rådmannen sitt syn ein svakheit ved reguleringsplanen. Dei føreslegne reguleringsføresegna for Botn er også mykje meir detaljerte enn føresegnene i Beheim 2. Vurderinga av uteopphaldsareal i denne saka Kommunen hadde følgjande vurdering av tilhøva i vedtaket av : «Uteopphaldsareal og parkeringsløsninger Reglane om uteopphaldsareal går fram av byggteknisk forskrift 8-4. Det følgjer av fjerde ledd i føresegna at byggverk skal etter sin funksjon ha tilstrekkeleg uteopphaldsareal. I følgjebrevet til byggesøknaden er det frå Boligpartner si prosjekteringsavdeling skrive følgjande om dette: «I planbestemmelser er det lagt vekt på at tomtene skal ha gode uteoppholdsarealer. Tiltaket vil ikkje innfri dette.» Ansvarleg prosjekterande på denne tomta. anbefale r heller ikkje denne hustypen med fire bueiningar Kommunen ser det slik at den omsøkte løysinga ikkje vil vere god for så vidt gjeld uteopphaldsarealet på tomta. Vi vise her til at uteopphaldsarealet i det vesentlege er lagt på sø r - aust sida av tomta og at bebuarane i dei to øvste leilegheitene ut i frå eksisterande situasjonsplan ikkje har tilgjengeleg utehopphaldsareal utanfor sine bueiningar slik som vist på situasjonsplanen for nabotomta, gbnr. 149/120. Det er vidare kommune n si vurdering at storleiken på uteopphaldsarealet ikkje er tilstrekkeleg til at det kan gjevast løyve til oppføring av firemannsbustadar slik det er søkt om i denne saka.» Ansvarleg søkjar har i sin klage peika på at kravet til godt uteopphaldsareal ikkj e er enkelt å forene med kravet til høg utnytting. Rådmannen er samd i dette. Ansvarleg søkjar har også i e - posten av stilt spørsmål med kva som skal til for å oppfylle k ravet til gode uteopphaldsareal. Ansvarleg søkjar opplyser vidare i e - pos ten at uteopphaldsarealet blir om lag 150 m 2, jf. ovanfor. Fordelt på fire bueiningar vil dette gje eit uteopphaldsareal på om lag 37 m 2 pr. b ueining. Ansvarleg søkjar er i e - post av blitt beden om å vise dette arealet, samt å vise kva for bueiningar arealet er tenkt knytt til. Ansvarleg søkjar har i e - post av skrive følgjande om uteopphaldsareal: «Hei Vedlagt ligg situasjonsplan Dette arealet er eit felles uteopphaldsareal og skal såleis ikkje høyra til nokon spesielt. Kvar leil igheit har kvar sin altan/platning, desse er ikkje teke med i dette arealet. Ihht. Målereglar kunne vel også dette arealet vorte rekna inn som uteopphaldsareal.

80 Håpar dette kan vera oppklarande.» Som det går fram av e - posten skal arealet vere fellesareal og ikkje høyre til nokre av leilegheitene spesielt. Dersom ein legg til grunn at minste uteopphaldsareal pr. bueining for Beheim 2 også skal vere 25 m 2 vil ein vere innafor kravet for så vidt gje ld areal ettersom uteopphaldsarealet i denne saka blir om lag 37 m 2 per bueining. Situasjonsplanen viser at uteopphaldsarealet i det vesentleg vil ligge på søraust sida av tomta. Bebuarane i dei øvre leilegheitene vil soleis ikkje ha like god tilgang på arealet som bebuarane i dei nedre leilegheitene. Etter rådmannen sitt syn bør uteopphaldsarealet vere like tilgjengeleg for alle. Rådmannen vurderer det også slik at areal 1: 3 er relativt bratt til uteopphaldsareal å vere. Helling 1: 3 inneber at terrenget helle slik at 3 meter fram gir 1 meter stigning. Andre tilhøve: Høgdeforskjellen mellom dei nedste leilegheitene og tilhøyran de parkeringsareal mot vest er 2,5 meter pluss rekkverk, totalt 3,5 meter. Parkeringsarealet er omkransa av mur med tilhøyrande rekkverk som vil virke kompakt og skugge for sol frå vest. Dei nedste leilegheitene vil få tilkomst langs ei smal trapp med hø gdeskilnad 3 meter. Ut i frå motteken dokumentasjon er trappa i ei «sjakt» mellom husveggen og muren. Ut i frå teikningane er det ikkje tak over trappetilkomsten. Dette er etter rådmannen sitt syn ikkje noko god løysing. Rådmannen vise til at det på Hafslo med normale vintrar er til dels mykje snø og at dette kan gjere tilkomsten vanskeleg. Rådmannen innser elles at det i reguleringsplanen kan vere sett krav til så høg utnytting at det kan vere vanskeleg å oppfylle dette kravet samtidig med å oppfylle krav et til minste uteopphaldsareal på ei så krevjande tomt. Rådmann meiner likevel at ein må søke betre kompromiss enn det som ligg føre. Dersom det i endra søknad om rammeløyve blir dokumentert eit prosjekt med bedre løysingar for det som gjeld dei andre pun kta som er nemnde ovanfor, kan det vere grunnlag for å vurdere utbyggingsprosjektet på tomta på nytt. Rådmannen tilrår etter dette klagen frå Boligpartner ikkje blir teken til følgje. Avsluttande merknadar Dersom plan - og forvaltningsstyret skulle k ome til eit anna resultat enn rådmannen må utvalet grunngje si avvikande oppfatning. Kravet til grunngjeving følgjer av forvaltningslova 25. Rådmannen orientere elles om at manglande grunngjeving er ein sakshandsamingsfeil som kan føre til at vedtaket vert omgjort av Fylkesmannen i klageomgangen, jf. prinsippet i fvl 41. Dato:

81 Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann Plansjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

82 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 21/17 Tittel: Saksprotokoll - Klagehandsaming - vedtak om avslag på rammeløyve for oppføring av firemannsbustad på Hafslo - Beheim 2, gbnr. 1 Arkivsak: 17/547 Behandling: Rådmannen si tilråding: Plan- og forvaltningsstyret tek ikkje klagen frå Boligpartner til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. same lov 33 fjerde ledd. Vedtak: Det skal gjerast ytterlegare forsøk på å nå fram til kompromiss i saka. Det skal leggjast mindre vekt på storleik og utforming av utomhusarealet. Det bør etablerast takoverbygg på trapp. Det nå søkast endringar som betrar soltilhøva for det eine sokkelhusvære, ev ved justering på dei samla parkeringsløysingane. Ev vert saka lagt fram igjen for PFS. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

83 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkiv: MTR 76/2 Arkivsaksnr.: 16 / 3767 Klagehand s aming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Rådmannen si tilråding: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same lov 33 fjerde ledd. Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verknad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 42.

84 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Søknad om frådeling med vedlegg av og Diverse e - post korrespondanse mellom advokat Johannes Hauge og Svein Thorstensen av om nabovarsel og kart. 3. Luster kommune sitt brev av om manglar ved kartgrunnlaget. 4. Advokat Johannes Hauge sitt brev til Luster kommune av med opplysningar om tilkomst og oppdatert kartgrunnlag som skisserer dei nye tomtegrensene og vegtilkomst. 5. Luster kommune sitt brev av med svar på spørsmål om tomtegrenser 6. Korrespondanse mellom Luster kommune og advokat Johannes Hauge om nabovarsel av Luster kommune sin e - post av til advokat Johannes Hauge om krava til grenseliner og dokumentasjon ved innsending av frådelingssøknad e r. 8. Svein Thorstensen sine merknad e r av med tilhøyrande kartforslag til grensejustering. 9. Advokat Johannes Hauge sitt brev av til rådmannen. 10. Luster kommune sitt vedtak om frådeling av Klage frå Svein Thorstensen av på Luster kommune sitt frådelingsvedtak 12. Brev frå advokat Johannes Hauge av med krav om avvising av Thorstensen si klage av Luster kommune sitt brev av til advokat Johannes Hauge med svar på krav om avvising av klagen. Samandrag: Saka g jeld klage på frådelingsvedtak av Det er gjeve løyve til frådeling av 2 tomter med til saman 1700 m 2 areal, til bustadføremål i samsvar med gjeldande reguleringsplan. Arealet ligg i sin heilskap innanfor gbnr. 76/2 som er eigd av advokat Hauge sin klient. Tomtene er merka som tomt A og tomt B på kartet motteke saman med søknaden av Arealet som skal utgjere tomt A er ikkje bygd på, mens det er oppført ein ein ebustad på arealet som skal utgjere tomt B. Etter det opplyste er bustadhuset ikkje i bruk. Rådmannen har vurdert klagen frå Svein Thorstensen og har kome til at den ikkje blir teken til følgje. Samstundes er det tilrådd å fatte avgjerd om oppsettande ver knad fram til endeleg avgjerd i klagesaka ligg føre. Dette for å unngå at det blir sett i gang irreversible tiltak, t.d. bygging, før klagesaka er endeleg avgjord. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret M ynde til utvalet er gjeve i fylgjande lov, forskrift eller delegeringsmynde: Politisk delegeringsreglement.

85 Saka gjeld: Klage på vedtak om frådeling av areal på om lag 1700 m 2 til bustadføremål Luster kommune. frå gbnr. 76/2 i Framstilling av saka: Arnstein Sandvik er eigar av gbnr. 76/2 på Sandvik i Luster kommune. Kjellrunn og Svein Thorstensen er eigar ar av ein av naboeigedomane gbnr. 76/137. Advokat Johannes Hauge har på vegne av Arnstein Sandvik i brev av , supplert med kart og nabovarsel av , fremja søknad om frådeling av 2 bustadtomter på arealet nord og sør for bustadhuset til Thorstensen. Tomtene er merka som tomt A og tomt B på kartet motteke saman med søknaden av Arealet som skal utgjere tomt A er ikkje bygd på, mens det er oppført ein einebustad på arealet som skal utgjere tomt B. Etter det opplyste er bustadhuset ikkje i bruk. Svein Thorstensen hadde i e - post av merknadar til nabovarselet av Han viste til at kartet motteke saman med nabovarselet synte to kryss utan at det var teikna inn eigedomsgrenser og at det var vanskeleg å kome med merknadar all den tid tomtegrensene mangla. Dei bad om nytt nabovarsel. Advokat Hauge sende i e - post av eit n ytt kart med «nokonlunde grenser» og opplyste også om at «grensene vert endeleg fastsette under kart - og oppmålingsforretningen som tilgrensende naboar vert varsla om». Thorstensen svarte i e - post av same dag at han ville ha nye nabovarsel til alle og ny f rist for å svare. Advokat Hauge svarte i e - post av same dag at han ikkje kunne sjå at det var grunnlag for å sende nye nabovarsel. Han viste mellom anna til at grensene for tomta i krysset mot Sandvikvegen var fastlagt på reguleringsplanen og ikkje kan end rast og at grensa mot Thorstensen sin eigedom også var vist på reguleringsplanen. Advokat Hauge sette i ein se i nare e - post same dag ny merknadsfrist til Kommunen svarte i brev av at frådelingssøknaden hadde manglar som gjorde at den ikkje kunne takast opp til handsaming. Manglane gjaldt kartgrunnlaget og manglande opplysningar om tilkomsten. Kommunen forlenga samstundes merknadsfristen til vi hadde motteke dei naudsynte opplysningane. Advokat Hauge gjorde greie for tilkomsten i br ev av same dag. Kommunen bad i brev av om avklaring av tomteutforminga og sendte med kart som kunne nyttast til dette. Kommunen mottok tilfredsstillande kartgrunnlag i brev av Kommunen svarte på brevet frå advokat Hauge Ettersom Thorstensen hadde merknader tidlegare i saka vurderte kommunen det til at han burde få ein frist til å kommentere kartgrunnlaget som kommunen la til grunn for si handsam ing av saka. Kommunen forlenga difor i e - post av merknadsfristen til Kommunen mottok merknad e r og forslag til grensejustering mellom eigedomane frå Thorstensen i brev av Kommunen sendte forslaget til advokat Hauge og bad om at eventuelle merknadar til Thorstensen sitt forslag vart sendt inn innan Advokat Hauge svarte i brev av at han ikkje såg grunn til å vente på merknadsfristen då det var klart gjort til kjenne av hans klient at det ikkje var aktuelt å avstå grunn slik at grensene kunne justerast i samsvar med Thorstensen sitt forslag. Advokat Hauge viste vidare til at spørsmålet om sal av areal er ein privatsak mellom hans klient og Thorstensen som ikkje vedkjem frådelinga som skal handsamast no. Advokat Hauge kravde

86 vidare at det vart fortgang i saka og forventa eit konkret svar på frådelingssøknaden innan Rådmannen gjer merksam på at Thorstensen sine merknad e r av i det vesentlege er privatrettslege og gjort greie for i vedtaket om frådeling av Rådmannen vise difor til vurderingane i frådelingsvedtaket for så vidt gjeld desse merknad e ne. Kommunen fatta vedtak om frådeling Rådmannen opplyse om at det er sendt ut to vedtak i saka, då kommunen i d et fyrste vedtaket hadde lagt til grunn feil arealopplysningar. Kommunen vart gjort merksam på dette på telefon frå advokat Hauge same dag. Det følgjer klart av innsendt dokumentasjon at søknaden omfatte begge tomtene, og ikkje berre den eine, som det fyr ste vedtaket kan gje inntrykk av. Begge vedtaka er sendt ut same dag. Vedtaket inneber at det er gjeve løyve til frådeling av to sjølvstendige bustadtomter frå gbnr. 76/2. Svein Thorstensen klaga på vedtaket i brev av Klagen er rettidig, jf. forvaltningslova 29. Advokat Hauge har i brev av kravd klagen frå Thorstensen blir avvist. Advokat Hauge meiner Thorstensen ikkje har klagerett på frådelingsvedtaket. Kommunen svarte i brev av at Thorstensen vil ha klagerett i saka på grunn av nabointeresser. Rådmannen vil også vurdere spørsmålet om klagerett i saksutgreiinga. Svein Thorstensen har i klagen av i det vesentlege gjort gjeldande : D et ligg føre ein spesiell situasjon som må handsamast på ein fornuftig måte for å unngå framtidige usemje mellom nye eigarar og dei. Det bør takast omsyn til hensiktsmessig arrondering av tomtane då deira tomt blir kraftig råka av den føreslegne frådelin ga. Dei har hatt bruksrett blir regulert. på arealet i over 30 år, og krev at dette blir teke omsyn til før tomtene Frådelinga må vidare ta omsyn til at eksisterande tomt 76/137 har etablerte rettar utover tomtegrensene og dei må ivaretakast vidare. Thorstensen meiner difor at frådeling av tomter må utsetjast til det ligg føre betre og meir konkrete planar som også tek omsyn til deira opparbeidd e rettar. Rådmannen vise elles til klagen i sin heilskap. Advokat Hauge har i brev i det vese ntlege gjort gjeldande : Thorstensen har ikkje klagerett på vedtaket om frådeling. Thorstensen har fremja sitt syn på frådelinga på nytt utan at det er lagt fram nye opplysningar i saka som gjeld sjølve frådelinga. Grunneigar har klart gjeve utrykk for at han ikkje er villig til å overdra tilleggsareal til Thorstensen. Som nabo har Tho rstensen fått høve til å uttale seg til frådelingssaka, merknadar innan fristen. men kom ikkje med Ein eventuell tvist mellom Thorstensen og Arnstein Sandvik er privatrettsleg og kan ikkje løysast ved hjelp av plan - og bygningslova. Eventuelle rettar som Thorstensen måtte ha på Arnstein Sandvik sin eigedom må prøvast i rettsapparatet for avklare om dei er gyldige eller ikkje.

87 Advokat Hauge krev saka avvist utan å vente på politisk handsaming. har teke svært lang tid. Han viser til at saka Rådmannen vis er elles til klagen i sin heilskap. Rådmannen si vurdering: Det fyrste spørsmålet er om vilkåra for å handsame klagen er oppfylt. Vilkåra går fram av forvaltningslova kapittel VI. Dersom vilkåra for å handsame klagen ikkje er oppfylt, «skal» saka avvisast, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Avvising av klage inneber at klagen ikkje blir realitetshandsama. Vedtak om avvising av klage er einskildvedtak som kan klagast på, jf forvaltningslova 2 tredje ledd. Det problematiske vilkåret i denne sa manhengen er om Thorstensen har klagerett. Advokat Hauge har i brev av teke til ordet for at Thorstensen ikkje har klagerett. Vurdering av om Thorstensen har klagerett: Einskildvedtak kan klagast på av «en part eller annen med rettslig klagei nteresse», jf. forvaltningslova 28. Partsstatus er dermed ikkje eit vilkår for klagerett. Kommune n har plikt til å vurdere om den som klager er part eller har rettsleg klageinteresse før ei klag e blir teken opp til realitetshandsaming. Partsomgrepet er definert i forvaltningslova 2, fyrste ledd bokstav e, som «person som en avgjørelse retter seg mot eller som saken ellers direkte gjelder.» Rådmannen ser det slik at Thorstensen ikkje er part i saka for så vidt gjeld fyrste gongs handsaming av frådeling svedtaket. Spørsmålet er dermed om han har klagerett på frådelingsvedtaket i kraft av å ha rettsleg klageinteresse. Dersom rådmannen kjem til at Thorstensen har rettsleg klageinteresse vil han ha partsstatus i klageomgangen, jf. Ot.prp nr. 38( ) s. 99, der departementet skriv følgjande: «Når noen som har «rettslig klageinteresse», i rett tid har nyttet klageretten eller eventuelt fått oppreising etter 31, er vedkommende å betrakte som «part» under klagesaken, sml. definisjonen i 2 e.» Rådmannen presisere at o mgrepet rettsleg klageinteresse ikkje er definert i forvaltningslova. Rekkevidda og innhaldet av omgrepet må difor klarleggjast ved å sjå på dei andre rettskjeldene. Av forarbeida, Ot.prp nr. 38( ) s. 99, går det fram at utr ykket rettsleg klageinteresse skal svare til omgrepet «rettslig interesse» i tvistemålsloven 54, (jf. tilsvarande regel i dagens tvistelov 1-3) Departementet presisere vidare i same avsnitt at dette gir ein fordel ved at prosesslitteraturen og prosess praksis kan nyttast som hjelpemiddel for å avklare omgrepet sitt innhald. Det kan etter dette leggjast til grunn at omgrepet rettsleg klageinteresse går like langt som søksmålsretten etter tvisteloven 1-3. Sivilombodsmannen har vidare lagt til grunn at det må krevjast ein viss faktisk og sakleg tilknyting til saka. i i Jf. SOM og SOM begge med vidare tilvisingar. Det same er lagt til grunn i Miljøverndepartementet s itt brev til NTNU av , -- klage - avvisning/id708380/

88 Kven som har rettsleg klageinteresse må soleis avgjerast konkret ut i frå ei samla vurdering av kravet sin aktualitet og partanes tilknyting til det, og om vedkomande har ein ree l l trong for å få kravet avgjort, sml tvl 1-3. Rådmannen gjer også merksam på at ein tradisjonelt har vore nokså liberal med omsyn til kva for interesser som kan gje klagerett etter plan - og bygningslovgjevinga. Dersom vedtaket påverke vedkomande sine interesser som nabo, og naboen har protestert, vil han ha rettsleg ii klageinteresse. I denne saka har Thorstensen har hatt fleire merknad e r i samband med nabovarslinga og søknaden. Rådmannen vise elles til at Thorstensen er nabo til det omsøkte arealet og vil ha felles grense med begge dei ny e eigedomane etter at frådelinga er gjennomført. Sivilombodsmannen har iii tidlegare slått fast at nabointeresser kan gje klagerett. På denne bakgrunn finn rådmannen etter ei samla vurdering av tilhøva at Thorstensen ha r rettsleg klageinteresse i denne saka og dermed partsstatus i klageomgangen. Rådmannen går så over til å vurdere klagen frå Thorstensen. Vurdering av Thorstensen sin klage av Rettsleg utgangspunkt: Utgangspunktet i norsk rett er at ein grunneigar fritt kan nytte sin eigedom innafor dei materielle grensene som er nedfelt i lov eller gjeve i medhald av lov. Dette følgjer av eigarråderetten og legalitetsprinsippet. Utgangspunktet i plan - og bygningsretten er vidare at d ersom tiltaket ikkje er i strid med materielle reglar gjeve i lov eller i medhald av lov har tiltakshavar rettskrav på løyve, jf. p lan - og bygningslova 21-4 fyrste ledd. Dette blir kalla utbyggingsretten. Det følgjer vidare av plan - og bygningslova 12-4 fyr s te ledd at reguleringsplanar er bindande for nye tiltak og gjeld frå kommunestyre sitt vedtak. Av tredje ledd i føresegna følgjer det at reguleringsplanen skal leggjast til grunn ved handsaming a av søknadar om frådeling. Området som søknaden gjeld er omfatta av regu leringsplan for Sandvik Sør frå 1979 og reguleringsplan Sandvik Nord frå Området er regulert til bustadføremål og søknaden gjeld frådeling til dette føremålet. Tomtearrondering: Thorstensen har peika på at det bør takast omsyn til hensiktsmessig tomtearrondering då tomta deira blir kraftig råka ved dei føreslegne frådelingane. Rådmannen er samd i at det som utgangspunkt bør vere fornuftige tomtearronderingar i saker om frådeling. For så vidt gjeld tomteutforming skal søkjar vise korleis tomtene er tenkt utforma, jf. pbl 21-2 femte ledd. Etter same føresegn skal søkjar også «vise hvordan de nye enhetene eller arealoverføringen på hensiktsmessig måte kan gå inn i en fremtidig utnytting av området, herunder også hvordan krav til tomtestørrelse, fellesareal og plassering av bebyggelsen kan oppfylles.» ii SOM iii Same stad.

89 Kartet som kommunen mottok frå advokat Hauge viser at dei nye tomtene langt på veg følgjer eksisterande grenser. Kommunen har ikkje på noverande tidspunkt motteke søknadar om tiltak, heru nder søknad e r om byggeløyve, på arealet som er søkt frådelt. For ordens skuld gjer rådmannen merksam på at tomter som ikkje er e i gna til å bygge på grunna storleik eller form kan nektast frådelt, jf. plan - og bygningslova 26-1 siste punktum. Kommunen må ha ei oppfatning om dette under saksførebuinga av frådelingssaka. iv Kommunen ser det slik at det vil vere mogleg å byggja på areala som er søkt frådelt e. Rådmannen vise mellom anna til at det i dag er oppført eit bustadhus på arealet som skal utgjere tom t B. Når det gjeld meir detaljert utnytting av området og plassering av eventuelle bygningar på arealet er det rådmannen si vurdering at dette best kan vurderast i ei eventuell etterfølgjande byggesak. R ådmannen kjem etter dette til at klagen til Thorstensen punkt. ikkje blir teken til følgje på dette Spørsmål om bruksrett på areal utanfor Thorstensen si tomtegrense Thorstensen har vist til at det bør takast omsyn til at dei har hatt bruksrett på arealet i 30 år og at frådelinga må ta omsyn til at tomta deira har etablerte rettar utover tomtegrensene og at de sse rettane må iveratakast i den vidare prosessen. Rådmannen viser til at bygningsmynda som utgangspunkt ikkje skal ta stilling til eigedomsforhold og andre privatrettslege forhold, jf. pla n - og bygningslova Bakgrunnen for føresegna er at p lan - og bygningslova regulerer forholdet mellom det offentlege og private partar. Forholdet mellom private partar blir ikkje regulert av plan - og bygningslova. Kommunen skal heller ikkje gjennomføre kompliserte eigedoms - eller avtalerettslege tolkingar v ed handsaminga av bygge - og delesøknadar. Dersom det følgjer eintydig av offentlege registre at tiltakshavar ikkje har naudsynt privatrettsleg grunnlag for å gjennomføre tiltaket «skal» søk naden avvis ast, jf. plan - og bygningslova Føresegna vart skjerpa v ed lovendring og terskelen for å avvise søknadar vart heva frå «klart» til «åpenbart». Avvising skal soleis berre skje i dei situasjonane der det ikkje er tvil. v vi Dersom ti lhøva er uklåre skal kommunen handsame søknaden. I denne saka følgjer det av matrikkelen at Arnstein Sandvik har heimelen til grunnen som søknaden gjeld. Kommunen må då handsame søknaden slik rådmannen ser det. Omfanget og avklaring av Thorstensen sin e eventuelle rettar utanfor si tomtegrense kan ikkje løysast med hjelp av kommu nale ved tak etter plan - og bygningslova, jf. også advokat Hauge sitt brev av Rådmannen vise r til at v edtak etter plan - og bygningslova ikkje har bindande verknad fo r privatrettslege forhold og heller ikkje inneber ikkje avgjerd av ei eventuelle privatrettsleg tvist mellom partane, jf. plan - og bygni ngslova 21-6 tredje punktum. D ei involverte partane må sjølve avklare omfanget av slike rettar. Ei eventuell t vist om privatrettslege rettar lyt løysast ved dei alminnelege domstolane. iv Jf. Ot. prp. nr. 45 ( ) s v Jf. Prop 99 L ( ) s. 103 og kommunal og moderniseringsdepartementet sin tolkingsuttale av , okumenter/ departementetes - tolkingsuttalelse --- om - bygningsmyndighetenes - oplikt - til - a - avvise - soknader - etter - plan -- og - bygningsloven privatrettslige - forhold/id / vi Jf. Prop 99 L ( ) s. 103

90 Rådmannen kjem etter dette til at det ikkje kan takast omsyn til eventuelle rettar i samba nd med handsaminga av frådelingssøknaden. privatrettslege Spørsmål om oppsettande verkn ad av frådelingsvedtaket. Thorstensen meiner også at frådelinga må utsettast til det ligg føre betre og meir konkrete planar som tek omsyn til deira opparbeidde rettar. Rådmannen forstår dette som eit krav om oppsettande verknad, også kalla utsett iverkse tting. Uts e tt iverksetting av forvaltningsvedtak er regulert i forvaltningslova 42. Utgangspunktet er at vedtak i byggesaker etter plan - og bygningslova kan iversetjast straks vedtaket er gjort og vedtaket er sendt partane. Dersom eit vedtak blir klaga på kan underinstansen avgjere at vedtaket ikkje skal effektuerast før klagen er endeleg avgjort, jf. fvl 42 fyrste ledd, fyrste setning. Det følgjer av føresegna at kommunen «kan bestemme» uts e tt iverksetting av vedtak. Denne v urderinga er fritt skjønn. vii Avgjerd om utsett iverksetting er ei prosessleiande avgjerd og ikkje einskildvedtak og kan difor ikkje klagast på etter reglane i forvaltningslova. F orvaltningslova sine reglar om klagerett gjeld berre for einskildvedtak, jf. forvaltningslo va 28, jf. 3. Bakgrunnen for reglane om utsett iverksetting er retts s ikkerheit s omsyn. Avgjerd om utsett iverksetting kan forhindre at gjennomføring av vedtaket medføre uoppretteleg skade eller tap. Dersom det skal avgjerast at eit vedtak skal gis uts ett iverksetting må det fattast særskilt avgjerd om dette. Sentralt i denne vurderinga vil vere ei vurdering av fordelane og ulempene ei avgjerd om utsett iverksetting vil gje. Fordelen med å gje utsett iverksetting er at ein hindre at det blir sett i gang irreversible tiltak før klagesaka er endeleg avgjort. Ulempa vil vere at advokat Hauge sin klient ikkje får avgjort fråd elingsaka med ein gong, men må vente til saka er avgjor d av Fylkesmannen. Rådmannen ser det vidare slik at det i denne saka er usikkert kva som kan bli saka sitt endelege utfall. Rådmannen vise r her mellom anna til Thorstensen sine merknadar om rettar på Arnstein Sandvik sin grunn. For å få prøvd gyldigheita av desse rettane må saka handsamast ved dei alminnelege domstolane. For å unngå at det blir sett i gang irreversible tiltak, til dømes bygging, før klagesaka er endeleg avgjor d, finn rådmannen difor at iverksetting av frådelingsvedtaket må utsettast til klagen er endeleg avgjort av Fylkesmannen. Rådmannen gjer merksam på at d ersom saka blir oversendt Fylkesmannen for endeleg avgjerd kan Fylkesmannen av eige tiltak ta stilling til spørsmålet om utsett iverksetting. Det følgjer av byggesaksforskrifta 7-1 fyrste ledd bokstav e at Fylkesmannen sin frist for å avgjere klage saka i slike samanhengar er 6 veker. Oversitting av fristen har ikkje rettsverknadar. Avsluttande merknadar : vii Jf. Rundskriv H - 17/92. Sivilom bod smann en har også uttalt følgjande : «Avgjørelsen vil måtte bero på et helhetlig skjønn, basert på en foreløpig vurdering av klagen og av de ulike interesser og forhold knyttet til selve klagesaken.»( Ombudsmannens årsmelding for 1985 s. 154).

91 Dersom plan - og forvaltningsstyre t skulle kome til eit anna resultat enn rådmannen, er dette eit nytt vedtak som partane i saka kan klage på. Utvalet må då grunngje si avvikande oppfatning. Kravet til grunngj eving følgjer a v forvaltningslova 24 og 25. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann p lansjef Særutskrift skal sendast: Advokat Johannes Hauge, Postboks 76, 6851 Sogndal m/kopi til: Svein Thorstensen, Sandvikvegen 27, 6868 Gaupne

92 Saksprotokoll Plan - og forvaltningsstyret Sak: 22 / 17 Tittel: Saksprotokoll - Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Arkivsak: 16 / 3767 Behandling: Anette Stegegjerdet viste til interessekonflikt og bad om å få gå frå ved handsaming av saka. PFS hadde ikkje merknader til dette. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen lov 33 fjerde ledd. i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verkn ad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 42. Postadresse: Besøksadre sse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

93 SAKSF RAM L E G G Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby Arkiv: MTR 76/2 Arkivsaksnr.: 16 / 3767 Klagehand s aming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Rådmannen si tilråding: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same lov 33 fjerde ledd. Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verknad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 42.

94 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Søknad om frådeling med vedlegg av og Diverse e - post korrespondanse mellom advokat Johannes Hauge og Svein Thorstensen av om nabovarsel og kart. 3. Luster kommune sitt brev av om manglar ved kartgrunnlaget. 4. Advokat Johannes Hauge sitt brev til Luster kommune av med opplysningar om tilkomst og oppdatert kartgrunnlag som skisserer dei nye tomtegrensene og vegtilkomst. 5. Luster kommune sitt brev av med svar på spørsmål om tomtegrenser 6. Korrespondanse mellom Luster kommune og advokat Johannes Hauge om nabovarsel av Luster kommune sin e - post av til advokat Johannes Hauge om krava til grenseliner og dokumentasjon ved innsending av frådelingssøknad e r. 8. Svein Thorstensen sine merknad e r av med tilhøyrande kartforslag til grensejustering. 9. Advokat Johannes Hauge sitt brev av til rådmannen. 10. Luster kommune sitt vedtak om frådeling av Klage frå Svein Thorstensen av på Luster kommune sitt frådelingsvedtak 12. Brev frå advokat Johannes Hauge av med krav om avvising av Thorstensen si klage av Luster kommune sitt brev av til advokat Johannes Hauge med svar på krav om avvising av klagen. Samandrag: Saka g jeld klage på frådelingsvedtak av Det er gjeve løyve til frådeling av 2 tomter med til saman 1700 m 2 areal, til bustadføremål i samsvar med gjeldande reguleringsplan. Arealet ligg i sin heilskap innanfor gbnr. 76/2 som er eigd av advokat Hauge sin klient. Tomtene er merka som tomt A og tomt B på kartet motteke saman med søknaden av Arealet som skal utgjere tomt A er ikkje bygd på, mens det er oppført ein ein ebustad på arealet som skal utgjere tomt B. Etter det opplyste er bustadhuset ikkje i bruk. Rådmannen har vurdert klagen frå Svein Thorstensen og har kome til at den ikkje blir teken til følgje. Samstundes er det tilrådd å fatte avgjerd om oppsettande ver knad fram til endeleg avgjerd i klagesaka ligg føre. Dette for å unngå at det blir sett i gang irreversible tiltak, t.d. bygging, før klagesaka er endeleg avgjord. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret M ynde til utvalet er gjeve i fylgjande lov, forskrift eller delegeringsmynde: Politisk delegeringsreglement.

95 Saka gjeld: Klage på vedtak om frådeling av areal på om lag 1700 m 2 til bustadføremål Luster kommune. frå gbnr. 76/2 i Framstilling av saka: Arnstein Sandvik er eigar av gbnr. 76/2 på Sandvik i Luster kommune. Kjellrunn og Svein Thorstensen er eigar ar av ein av naboeigedomane gbnr. 76/137. Advokat Johannes Hauge har på vegne av Arnstein Sandvik i brev av , supplert med kart og nabovarsel av , fremja søknad om frådeling av 2 bustadtomter på arealet nord og sør for bustadhuset til Thorstensen. Tomtene er merka som tomt A og tomt B på kartet motteke saman med søknaden av Arealet som skal utgjere tomt A er ikkje bygd på, mens det er oppført ein einebustad på arealet som skal utgjere tomt B. Etter det opplyste er bustadhuset ikkje i bruk. Svein Thorstensen hadde i e - post av merknadar til nabovarselet av Han viste til at kartet motteke saman med nabovarselet synte to kryss utan at det var teikna inn eigedomsgrenser og at det var vanskeleg å kome med merknadar all den tid tomtegrensene mangla. Dei bad om nytt nabovarsel. Advokat Hauge sende i e - post av eit n ytt kart med «nokonlunde grenser» og opplyste også om at «grensene vert endeleg fastsette under kart - og oppmålingsforretningen som tilgrensende naboar vert varsla om». Thorstensen svarte i e - post av same dag at han ville ha nye nabovarsel til alle og ny f rist for å svare. Advokat Hauge svarte i e - post av same dag at han ikkje kunne sjå at det var grunnlag for å sende nye nabovarsel. Han viste mellom anna til at grensene for tomta i krysset mot Sandvikvegen var fastlagt på reguleringsplanen og ikkje kan end rast og at grensa mot Thorstensen sin eigedom også var vist på reguleringsplanen. Advokat Hauge sette i ein se i nare e - post same dag ny merknadsfrist til Kommunen svarte i brev av at frådelingssøknaden hadde manglar som gjorde at den ikkje kunne takast opp til handsaming. Manglane gjaldt kartgrunnlaget og manglande opplysningar om tilkomsten. Kommunen forlenga samstundes merknadsfristen til vi hadde motteke dei naudsynte opplysningane. Advokat Hauge gjorde greie for tilkomsten i br ev av same dag. Kommunen bad i brev av om avklaring av tomteutforminga og sendte med kart som kunne nyttast til dette. Kommunen mottok tilfredsstillande kartgrunnlag i brev av Kommunen svarte på brevet frå advokat Hauge Ettersom Thorstensen hadde merknader tidlegare i saka vurderte kommunen det til at han burde få ein frist til å kommentere kartgrunnlaget som kommunen la til grunn for si handsam ing av saka. Kommunen forlenga difor i e - post av merknadsfristen til Kommunen mottok merknad e r og forslag til grensejustering mellom eigedomane frå Thorstensen i brev av Kommunen sendte forslaget til advokat Hauge og bad om at eventuelle merknadar til Thorstensen sitt forslag vart sendt inn innan Advokat Hauge svarte i brev av at han ikkje såg grunn til å vente på merknadsfristen då det var klart gjort til kjenne av hans klient at det ikkje var aktuelt å avstå grunn slik at grensene kunne justerast i samsvar med Thorstensen sitt forslag. Advokat Hauge viste vidare til at spørsmålet om sal av areal er ein privatsak mellom hans klient og Thorstensen som ikkje vedkjem frådelinga som skal handsamast no. Advokat Hauge kravde

96 vidare at det vart fortgang i saka og forventa eit konkret svar på frådelingssøknaden innan Rådmannen gjer merksam på at Thorstensen sine merknad e r av i det vesentlege er privatrettslege og gjort greie for i vedtaket om frådeling av Rådmannen vise difor til vurderingane i frådelingsvedtaket for så vidt gjeld desse merknad e ne. Kommunen fatta vedtak om frådeling Rådmannen opplyse om at det er sendt ut to vedtak i saka, då kommunen i d et fyrste vedtaket hadde lagt til grunn feil arealopplysningar. Kommunen vart gjort merksam på dette på telefon frå advokat Hauge same dag. Det følgjer klart av innsendt dokumentasjon at søknaden omfatte begge tomtene, og ikkje berre den eine, som det fyr ste vedtaket kan gje inntrykk av. Begge vedtaka er sendt ut same dag. Vedtaket inneber at det er gjeve løyve til frådeling av to sjølvstendige bustadtomter frå gbnr. 76/2. Svein Thorstensen klaga på vedtaket i brev av Klagen er rettidig, jf. forvaltningslova 29. Advokat Hauge har i brev av kravd klagen frå Thorstensen blir avvist. Advokat Hauge meiner Thorstensen ikkje har klagerett på frådelingsvedtaket. Kommunen svarte i brev av at Thorstensen vil ha klagerett i saka på grunn av nabointeresser. Rådmannen vil også vurdere spørsmålet om klagerett i saksutgreiinga. Svein Thorstensen har i klagen av i det vesentlege gjort gjeldande : D et ligg føre ein spesiell situasjon som må handsamast på ein fornuftig måte for å unngå framtidige usemje mellom nye eigarar og dei. Det bør takast omsyn til hensiktsmessig arrondering av tomtane då deira tomt blir kraftig råka av den føreslegne frådelin ga. Dei har hatt bruksrett blir regulert. på arealet i over 30 år, og krev at dette blir teke omsyn til før tomtene Frådelinga må vidare ta omsyn til at eksisterande tomt 76/137 har etablerte rettar utover tomtegrensene og dei må ivaretakast vidare. Thorstensen meiner difor at frådeling av tomter må utsetjast til det ligg føre betre og meir konkrete planar som også tek omsyn til deira opparbeidd e rettar. Rådmannen vise elles til klagen i sin heilskap. Advokat Hauge har i brev i det vese ntlege gjort gjeldande : Thorstensen har ikkje klagerett på vedtaket om frådeling. Thorstensen har fremja sitt syn på frådelinga på nytt utan at det er lagt fram nye opplysningar i saka som gjeld sjølve frådelinga. Grunneigar har klart gjeve utrykk for at han ikkje er villig til å overdra tilleggsareal til Thorstensen. Som nabo har Tho rstensen fått høve til å uttale seg til frådelingssaka, merknadar innan fristen. men kom ikkje med Ein eventuell tvist mellom Thorstensen og Arnstein Sandvik er privatrettsleg og kan ikkje løysast ved hjelp av plan - og bygningslova. Eventuelle rettar som Thorstensen måtte ha på Arnstein Sandvik sin eigedom må prøvast i rettsapparatet for avklare om dei er gyldige eller ikkje.

97 Advokat Hauge krev saka avvist utan å vente på politisk handsaming. har teke svært lang tid. Han viser til at saka Rådmannen vis er elles til klagen i sin heilskap. Rådmannen si vurdering: Det fyrste spørsmålet er om vilkåra for å handsame klagen er oppfylt. Vilkåra går fram av forvaltningslova kapittel VI. Dersom vilkåra for å handsame klagen ikkje er oppfylt, «skal» saka avvisast, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Avvising av klage inneber at klagen ikkje blir realitetshandsama. Vedtak om avvising av klage er einskildvedtak som kan klagast på, jf forvaltningslova 2 tredje ledd. Det problematiske vilkåret i denne sa manhengen er om Thorstensen har klagerett. Advokat Hauge har i brev av teke til ordet for at Thorstensen ikkje har klagerett. Vurdering av om Thorstensen har klagerett: Einskildvedtak kan klagast på av «en part eller annen med rettslig klagei nteresse», jf. forvaltningslova 28. Partsstatus er dermed ikkje eit vilkår for klagerett. Kommune n har plikt til å vurdere om den som klager er part eller har rettsleg klageinteresse før ei klag e blir teken opp til realitetshandsaming. Partsomgrepet er definert i forvaltningslova 2, fyrste ledd bokstav e, som «person som en avgjørelse retter seg mot eller som saken ellers direkte gjelder.» Rådmannen ser det slik at Thorstensen ikkje er part i saka for så vidt gjeld fyrste gongs handsaming av frådeling svedtaket. Spørsmålet er dermed om han har klagerett på frådelingsvedtaket i kraft av å ha rettsleg klageinteresse. Dersom rådmannen kjem til at Thorstensen har rettsleg klageinteresse vil han ha partsstatus i klageomgangen, jf. Ot.prp nr. 38( ) s. 99, der departementet skriv følgjande: «Når noen som har «rettslig klageinteresse», i rett tid har nyttet klageretten eller eventuelt fått oppreising etter 31, er vedkommende å betrakte som «part» under klagesaken, sml. definisjonen i 2 e.» Rådmannen presisere at o mgrepet rettsleg klageinteresse ikkje er definert i forvaltningslova. Rekkevidda og innhaldet av omgrepet må difor klarleggjast ved å sjå på dei andre rettskjeldene. Av forarbeida, Ot.prp nr. 38( ) s. 99, går det fram at utr ykket rettsleg klageinteresse skal svare til omgrepet «rettslig interesse» i tvistemålsloven 54, (jf. tilsvarande regel i dagens tvistelov 1-3) Departementet presisere vidare i same avsnitt at dette gir ein fordel ved at prosesslitteraturen og prosess praksis kan nyttast som hjelpemiddel for å avklare omgrepet sitt innhald. Det kan etter dette leggjast til grunn at omgrepet rettsleg klageinteresse går like langt som søksmålsretten etter tvisteloven 1-3. Sivilombodsmannen har vidare lagt til grunn at det må krevjast ein viss faktisk og sakleg tilknyting til saka. i i Jf. SOM og SOM begge med vidare tilvisingar. Det same er lagt til grunn i Miljøverndepartementet s itt brev til NTNU av , -- klage - avvisning/id708380/

98 Kven som har rettsleg klageinteresse må soleis avgjerast konkret ut i frå ei samla vurdering av kravet sin aktualitet og partanes tilknyting til det, og om vedkomande har ein ree l l trong for å få kravet avgjort, sml tvl 1-3. Rådmannen gjer også merksam på at ein tradisjonelt har vore nokså liberal med omsyn til kva for interesser som kan gje klagerett etter plan - og bygningslovgjevinga. Dersom vedtaket påverke vedkomande sine interesser som nabo, og naboen har protestert, vil han ha rettsleg ii klageinteresse. I denne saka har Thorstensen har hatt fleire merknad e r i samband med nabovarslinga og søknaden. Rådmannen vise elles til at Thorstensen er nabo til det omsøkte arealet og vil ha felles grense med begge dei ny e eigedomane etter at frådelinga er gjennomført. Sivilombodsmannen har iii tidlegare slått fast at nabointeresser kan gje klagerett. På denne bakgrunn finn rådmannen etter ei samla vurdering av tilhøva at Thorstensen ha r rettsleg klageinteresse i denne saka og dermed partsstatus i klageomgangen. Rådmannen går så over til å vurdere klagen frå Thorstensen. Vurdering av Thorstensen sin klage av Rettsleg utgangspunkt: Utgangspunktet i norsk rett er at ein grunneigar fritt kan nytte sin eigedom innafor dei materielle grensene som er nedfelt i lov eller gjeve i medhald av lov. Dette følgjer av eigarråderetten og legalitetsprinsippet. Utgangspunktet i plan - og bygningsretten er vidare at d ersom tiltaket ikkje er i strid med materielle reglar gjeve i lov eller i medhald av lov har tiltakshavar rettskrav på løyve, jf. p lan - og bygningslova 21-4 fyrste ledd. Dette blir kalla utbyggingsretten. Det følgjer vidare av plan - og bygningslova 12-4 fyr s te ledd at reguleringsplanar er bindande for nye tiltak og gjeld frå kommunestyre sitt vedtak. Av tredje ledd i føresegna følgjer det at reguleringsplanen skal leggjast til grunn ved handsaming a av søknadar om frådeling. Området som søknaden gjeld er omfatta av regu leringsplan for Sandvik Sør frå 1979 og reguleringsplan Sandvik Nord frå Området er regulert til bustadføremål og søknaden gjeld frådeling til dette føremålet. Tomtearrondering: Thorstensen har peika på at det bør takast omsyn til hensiktsmessig tomtearrondering då tomta deira blir kraftig råka ved dei føreslegne frådelingane. Rådmannen er samd i at det som utgangspunkt bør vere fornuftige tomtearronderingar i saker om frådeling. For så vidt gjeld tomteutforming skal søkjar vise korleis tomtene er tenkt utforma, jf. pbl 21-2 femte ledd. Etter same føresegn skal søkjar også «vise hvordan de nye enhetene eller arealoverføringen på hensiktsmessig måte kan gå inn i en fremtidig utnytting av området, herunder også hvordan krav til tomtestørrelse, fellesareal og plassering av bebyggelsen kan oppfylles.» ii SOM iii Same stad.

99 Kartet som kommunen mottok frå advokat Hauge viser at dei nye tomtene langt på veg følgjer eksisterande grenser. Kommunen har ikkje på noverande tidspunkt motteke søknadar om tiltak, heru nder søknad e r om byggeløyve, på arealet som er søkt frådelt. For ordens skuld gjer rådmannen merksam på at tomter som ikkje er e i gna til å bygge på grunna storleik eller form kan nektast frådelt, jf. plan - og bygningslova 26-1 siste punktum. Kommunen må ha ei oppfatning om dette under saksførebuinga av frådelingssaka. iv Kommunen ser det slik at det vil vere mogleg å byggja på areala som er søkt frådelt e. Rådmannen vise mellom anna til at det i dag er oppført eit bustadhus på arealet som skal utgjere tom t B. Når det gjeld meir detaljert utnytting av området og plassering av eventuelle bygningar på arealet er det rådmannen si vurdering at dette best kan vurderast i ei eventuell etterfølgjande byggesak. R ådmannen kjem etter dette til at klagen til Thorstensen punkt. ikkje blir teken til følgje på dette Spørsmål om bruksrett på areal utanfor Thorstensen si tomtegrense Thorstensen har vist til at det bør takast omsyn til at dei har hatt bruksrett på arealet i 30 år og at frådelinga må ta omsyn til at tomta deira har etablerte rettar utover tomtegrensene og at de sse rettane må iveratakast i den vidare prosessen. Rådmannen viser til at bygningsmynda som utgangspunkt ikkje skal ta stilling til eigedomsforhold og andre privatrettslege forhold, jf. pla n - og bygningslova Bakgrunnen for føresegna er at p lan - og bygningslova regulerer forholdet mellom det offentlege og private partar. Forholdet mellom private partar blir ikkje regulert av plan - og bygningslova. Kommunen skal heller ikkje gjennomføre kompliserte eigedoms - eller avtalerettslege tolkingar v ed handsaminga av bygge - og delesøknadar. Dersom det følgjer eintydig av offentlege registre at tiltakshavar ikkje har naudsynt privatrettsleg grunnlag for å gjennomføre tiltaket «skal» søk naden avvis ast, jf. plan - og bygningslova Føresegna vart skjerpa v ed lovendring og terskelen for å avvise søknadar vart heva frå «klart» til «åpenbart». Avvising skal soleis berre skje i dei situasjonane der det ikkje er tvil. v vi Dersom ti lhøva er uklåre skal kommunen handsame søknaden. I denne saka følgjer det av matrikkelen at Arnstein Sandvik har heimelen til grunnen som søknaden gjeld. Kommunen må då handsame søknaden slik rådmannen ser det. Omfanget og avklaring av Thorstensen sin e eventuelle rettar utanfor si tomtegrense kan ikkje løysast med hjelp av kommu nale ved tak etter plan - og bygningslova, jf. også advokat Hauge sitt brev av Rådmannen vise r til at v edtak etter plan - og bygningslova ikkje har bindande verknad fo r privatrettslege forhold og heller ikkje inneber ikkje avgjerd av ei eventuelle privatrettsleg tvist mellom partane, jf. plan - og bygni ngslova 21-6 tredje punktum. D ei involverte partane må sjølve avklare omfanget av slike rettar. Ei eventuell t vist om privatrettslege rettar lyt løysast ved dei alminnelege domstolane. iv Jf. Ot. prp. nr. 45 ( ) s v Jf. Prop 99 L ( ) s. 103 og kommunal og moderniseringsdepartementet sin tolkingsuttale av , okumenter/ departementetes - tolkingsuttalelse --- om - bygningsmyndighetenes - oplikt - til - a - avvise - soknader - etter - plan -- og - bygningsloven privatrettslige - forhold/id / vi Jf. Prop 99 L ( ) s. 103

100 Rådmannen kjem etter dette til at det ikkje kan takast omsyn til eventuelle rettar i samba nd med handsaminga av frådelingssøknaden. privatrettslege Spørsmål om oppsettande verkn ad av frådelingsvedtaket. Thorstensen meiner også at frådelinga må utsettast til det ligg føre betre og meir konkrete planar som tek omsyn til deira opparbeidde rettar. Rådmannen forstår dette som eit krav om oppsettande verknad, også kalla utsett iverkse tting. Uts e tt iverksetting av forvaltningsvedtak er regulert i forvaltningslova 42. Utgangspunktet er at vedtak i byggesaker etter plan - og bygningslova kan iversetjast straks vedtaket er gjort og vedtaket er sendt partane. Dersom eit vedtak blir klaga på kan underinstansen avgjere at vedtaket ikkje skal effektuerast før klagen er endeleg avgjort, jf. fvl 42 fyrste ledd, fyrste setning. Det følgjer av føresegna at kommunen «kan bestemme» uts e tt iverksetting av vedtak. Denne v urderinga er fritt skjønn. vii Avgjerd om utsett iverksetting er ei prosessleiande avgjerd og ikkje einskildvedtak og kan difor ikkje klagast på etter reglane i forvaltningslova. F orvaltningslova sine reglar om klagerett gjeld berre for einskildvedtak, jf. forvaltningslo va 28, jf. 3. Bakgrunnen for reglane om utsett iverksetting er retts s ikkerheit s omsyn. Avgjerd om utsett iverksetting kan forhindre at gjennomføring av vedtaket medføre uoppretteleg skade eller tap. Dersom det skal avgjerast at eit vedtak skal gis uts ett iverksetting må det fattast særskilt avgjerd om dette. Sentralt i denne vurderinga vil vere ei vurdering av fordelane og ulempene ei avgjerd om utsett iverksetting vil gje. Fordelen med å gje utsett iverksetting er at ein hindre at det blir sett i gang irreversible tiltak før klagesaka er endeleg avgjort. Ulempa vil vere at advokat Hauge sin klient ikkje får avgjort fråd elingsaka med ein gong, men må vente til saka er avgjor d av Fylkesmannen. Rådmannen ser det vidare slik at det i denne saka er usikkert kva som kan bli saka sitt endelege utfall. Rådmannen vise r her mellom anna til Thorstensen sine merknadar om rettar på Arnstein Sandvik sin grunn. For å få prøvd gyldigheita av desse rettane må saka handsamast ved dei alminnelege domstolane. For å unngå at det blir sett i gang irreversible tiltak, til dømes bygging, før klagesaka er endeleg avgjor d, finn rådmannen difor at iverksetting av frådelingsvedtaket må utsettast til klagen er endeleg avgjort av Fylkesmannen. Rådmannen gjer merksam på at d ersom saka blir oversendt Fylkesmannen for endeleg avgjerd kan Fylkesmannen av eige tiltak ta stilling til spørsmålet om utsett iverksetting. Det følgjer av byggesaksforskrifta 7-1 fyrste ledd bokstav e at Fylkesmannen sin frist for å avgjere klage saka i slike samanhengar er 6 veker. Oversitting av fristen har ikkje rettsverknadar. Avsluttande merknadar : vii Jf. Rundskriv H - 17/92. Sivilom bod smann en har også uttalt følgjande : «Avgjørelsen vil måtte bero på et helhetlig skjønn, basert på en foreløpig vurdering av klagen og av de ulike interesser og forhold knyttet til selve klagesaken.»( Ombudsmannens årsmelding for 1985 s. 154).

101 Dersom plan - og forvaltningsstyre t skulle kome til eit anna resultat enn rådmannen, er dette eit nytt vedtak som partane i saka kan klage på. Utvalet må då grunngje si avvikande oppfatning. Kravet til grunngj eving følgjer a v forvaltningslova 24 og 25. Dato: Jarle Skartun Arne Ingjald Lerum rådmann p lansjef Særutskrift skal sendast: Advokat Johannes Hauge, Postboks 76, 6851 Sogndal m/kopi til: Svein Thorstensen, Sandvikvegen 27, 6868 Gaupne

102 Saksprotokoll Plan - og forvaltningsstyret Sak: 22 / 17 Tittel: Saksprotokoll - Klagehandaming - vedtak om frådeling av 1700 m2 areal til bustadføremål - Sandvik, Gaupne Arkivsak: 16 / 3767 Behandling: Anette Stegegjerdet viste til interessekonflikt og bad om å få gå frå ved handsaming av saka. PFS hadde ikkje merknader til dette. Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. VEDTAK: Vedtak: Klagen frå Svein Thorstensen blir ikkje teken til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir sendt over til Fylkesmannen lov 33 fjerde ledd. i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf same Avgjerd: Luster kommune sitt vedtak om frådeling av , d - sak 5/17, blir gitt oppsettande verkn ad fram til klagesaka er endeleg avgjort av Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 42. Postadresse: Besøksadre sse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

103 SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Inger Moe Arkiv: K12 &30 Arkivsaksnr.: 17/504 Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring Rådmannen si tilråding: Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat vert lagt ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 15. juni 2017.

104 Saksutgreiing: Dokument til saka: Uprenta vedlegg: Framlegg til forvaltningsplan for Ytamo naturreservat datert Merknad frå Gaupne grunneigarlag dat er å finna på arkivsak 17/504. Samandrag: Forvaltningsplanen for Ytamo naturreservat er klar til å leggjast ut til høyring. Undervegs i arbeidet med planen har det vore gjennomført synfaring og ope møte, og det har særleg vore lagt vekt på å leggja til rette for eit konstruktivt samarbeid med grunneigarane. Nyleg vart Åsmo innlemma i naturreservatet, difor er ikkje alle kart i planframlegget rette. Lesaren vert gjort merksam på dette gjennom infoboksar i dei karta det gjeld. Rådmannen meiner at utkastet no elles er tilstrekkeleg gjennomarbeida til å leggjast ut til høyring. Høyringsperioden er føreslegen fram til 15. juni Utval som har vedtaksmynde: Kommunestyret skal handsama planen etter høyringa før endeleg godkjenning av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Plan- og forvaltningsstyret tilrår saka for kommunestyret. Fakta og vurdering: Ytamo naturreservat vart verna i 2009 med bakgrunn i Verneplan for edellauvskog i Sogn og Fjordane fylke. Føremålet med vernet er å ta vare på eit større tilnærma urørt skogsområde med spesielle naturtypar, med heile mangfaldet av artar og vegetasjonstypar og alle naturlege økologiske prosessar. Referanseverdien og den vitskapelege og pedagogiske verdien til området er òg vektlagt. I verneområdet er det brukarinteresser knytt til jordbruk, skogbruk, jakt og fiske, friluftsliv, sikring av tilkomst og vedlikehald av vegar og bruer, samt forsking og undervisning. Desse brukarinteressene er gjennomgått i planen, og det er sett ned retningslinjer og reglar for bruken av området. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane hadde forvaltningsansvaret fram til 1. juni 2015, då Luster kommune overtok. Dette inneber mellom anna ansvar for å handsama søknader om dispensasjon frå verneforskrifta, samt informasjon, skjøtsel og tilrettelegging. Statens Naturoppsyn (SNO) har som oppgåve å føra tilsyn med verneområdet og hjelpa til med tiltak for å sikra og fremja verneverdiane. Arbeidet med forvaltningsplanen starta hausten 2012, samstundes med forvaltningsplanar for fem andre verneområde som kommunen har ansvar for. Eit utkast vart fyrst utarbeida av Aurland Naturverkstad i samarbeid med naturforvaltaren i Luster. Prosessen har så langt omfatta både ope møte og synfaring for å få fram relevante problemstillingar, samt dialog med grunneigarlaga undervegs. Det har særleg vore lagt vekt på å leggja til rette for eit konstruktivt samarbeid med Gaupne grunneigarlag, som har vore kritiske til verneprosessen og erstatningssaka. Difor har også laget fått høve til å uttala seg om planen påførehand. At planen fyrst no er høyringsklar har med å gjera prioriteringar og ressurstilgang i kommunen, samt at ein har venta på vedtak om utviding av verneområdet med Åsmoterrassen. Forvaltningsmål for dei neste 10 åra

105 Måla i planen er sette opp som «forvaltningsmål», som er overordna målsetnader hovudsakleg direkte knytte til føremålsparagrafen i verneforskrifta. Det er vektlagd å ta vare på mangfaldet både for naturen sin eigen del og som referanseområde, studieområde og for opplevingsverdien si skuld. Innplanta gran som spreier seg vidare innover i reservatet er ei utfordring reservatet deler med dei fleste naturreservat på Vestlandet. Meir detaljerte mål, såkalla bevaringsmål, skal ikkje formulerast i planen, men leggjast inn i NatStat, som er eit eige system som Miljødirektoratet har utarbeidd til føremålet. Vanlege forvaltningsoppgåver som informasjon, tilrettelegging og rydding er derimot med i denne forvaltningsplanen. Involvering og vidare prosess For å sikra at interessentar får kjennskap til innhaldet i planen og høve til å koma med innspel, vert planen send ut til grunneigarane, organisasjonar og andre. Synfaringar og møte vert gjennomført ved behov i høyringstida. Høyringsperioden er føreslegen frå vedtaksdato til 15. juni. Når innspela er gjennomgått og innarbeidde, skal planen handsamast av kommunestyret før han vert send til fylkesmannen for endeleg godkjenning. Dato: Jarle Skartun Steinulf Skjerdal rådmann Landbrukssjef Særutskrift skal sendast: m/kopi til:

106 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 23/17 Tittel: Saksprotokoll - Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat, framlegging til høyring Arkivsak: 17/504 Behandling: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: Forvaltningsplan for Ytamo naturreservat vert lagt ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 15. juni Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

107 SAK SF RAM L E G G Sakshandsamar: Inger Moe Arkiv: K01 &18 Arkivsaksnr.: 17 / 861 Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten Rådmannen si tilråding: I medhald av motorferdselforskrifta 6 får Hans Hvidsten løyve til å køyra vegen Ilaget - Lø - Hodnane i samband med transport av diverse materialar til vedlikehald av hytter, inntil to turar i juli - august Turgårarar, husdyr og vilt langs vegen skal passerast på omsynfull måte i låg fart. Det vert ikkje gjeve løyve for fire år på det grunnlaget som går fram av søknaden. Meldinga om vedtaket skal medbringast i tilfelle oppsyn. Køyringa krev godkjenning frå vegeigarane.

108 S aksutgreiing: Dokument til saka : Førebels svar - Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodna Samandrag: Hans Hvidsten søkjer om løyve til å transportera materialar til reparasjon av eit gamalt sel på Hodnane. Den nye vegen frå Ilaget til Hodnane er å rekna som utmark fordi han ikkje er godkjend for bruk med bil, så her gjeld motorferdsellova. I Luster kommun e er det vanleg å gje dispensasjon når føremålet er å transportera materialar til bygningar som ikkje ligg ved bilveg. Rådmannen tilrår difor at Hvidsten får løyve til inntil to turar i jul i - august 2017 som omsøkt. Ut frå søknaden er det ikkje grunnlag for å gje løyve i fire år. Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret Mynde til utvalet er gjeve i fylgjande lov, forskrift eller delegeringsmynde: Forskrift for bruk av motorkjøretøyer i utmark og på islagte vassdrag av nr. 356 (motorferdselforskrifta) Delegeringsreglement k - sak 26/12 Fakta: Hans Hvidsten søkjer om løyve til å køyra på strekninga mellom Ilaget og Hodnane. Vegen er ikkje godkjend som bilveg, og er difor å sjå på som utmark, jf. motorferdsellova 2. Med mi ndre køyringa har eit føremål som knyter seg til landbruksnæring eller skogbruk, må ein søkja dispensasjon frå forbodet mot motorferdsel i utmark (motorferdsellova 3) for å køyra på slik veg. Føremålet til Hvidsten er transport av materialar til reparasjon av sel/hytte. Han meiner han treng inntil to turar i løpet av juli - august Den svært kortfatta søknaden vert avslutta med eit spørsmål om det let seg gjera å få eit fireårig løyve. Søk naden seier ingenting om kva vedlikehald det er snakk om, eller kva materialar som skal fraktast. Hvidsten fekk løyve til fire turar i 2016 med same føremål, sjå arkivsak 16/1428. Lovgrunnlaget: Søknader av denne typen kjem ikkje inn under nokon av dei k onkrete føremåla som er lista opp i motorferdselforskrifta 2-5, og lyt difor vurderast mot 6, som har fylgjande ordlyd: «I unntakstilfelle kan kommunestyret eller et annet folkevalgt organ som kommunestyret bestemmer etter skriftlig søknad gi tillatelse til kjøring utover 2 5, dersom søkeren påviser et særlig behov som ikke knytter seg til turkjøring, og som ikke kan dekkes på annen måte. Før eventuell tillatelse gis, skal transportbehovet vurderes mot mulige skader og ulemper i forhold til et mål om å redusere motorferdselen til et minimum.» Vedtaksmynde etter denne paragrafen kan ikkje delegerast til administras jonen. Vurdering: Transport av materialar til reparasjon av bygningar i utmarka er eit føremål som stettar krava til «særleg behov», men det bør i utgangspunktet koplast til eit konkret prosjekt. Her kunne ein gjerne sett at søknaden var litt meir konkr et enn berre formuleringa «[h] yttene trenger en del vedlikehold». Eit løyve bør fylgjast av vilkår som sikrar at motorferdsla vert halden på eit minimum i tråd med heimelsparagrafen og naturmangfaldlova 10 om samla belastning. Det er difor naturleg å set ja ei grense for talet på turar og ein tidsfrist for løyvet. Fireårige løyve er berre aktuelt for rørslehemma, for årleg gjentakande behov ut over vanleg bagasje og proviant, eller i heilt særeigne tilfelle dersom det skulle vera eit nærare konkretisert r estaurerings - eller rehabiliteringsprosjekt som faktisk var venta å ta så lang tid.

109 Kunnskapsgrunnlaget som er lagt til grunn for rådmannen sitt framlegg baserer seg på naturbasen saman med artsdatabanken og lokalkunnskap, jf. 8 om kunnskapsgrunnlaget. Det er ingen kjende naturverdiar som krev særlege omsyn i det aktuelle området. Etter at vegen til Hodnane kom, er transport med bil eller traktor det openberre alternativet, både med omsyn til miljøet, økonomien og reint praktisk, jf. 12 (val av metod e og teknikk). Andre transportalternativ er ikkje vurderte. Konklusjon: Rådmannen tilrår at Hans Hvidsten får løyve til å køyra materialar til Hodnane som omsøkt, men ikkje fireårig løyve. Dato: Jarle Skartun Steinulf Skjerdal rådmann Landbrukssjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

110 Landbruk og naturforvaltning Hans Hvidsten Bervellene NAUSTDAL Arkivsak: 17 / 861 Løpenr.: 17 / 3095 Sakshandsamar: Inger Moe Førebels svar - Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Me har motteke søknaden om løyve til å køyra materialar til selet ditt. Søknaden vil verta handsama på neste møte i plan - og forvaltningsstyret, ikkje er før 3. april. som diverre Me beklag ar eventuelle ulemper den lange sakshandsamingstida får for tiltaket ditt. Med helsing Inger Moe naturforvaltar tlf.: Dokumentet er elektronisk godkjent og har difor ikkje underskrift ADRESSE: TELEFON: TELEFAX E - POST ADRESSE: ORGANISASJONSNR. Luster kommune Sentralbord: postmottak@luster.kommune.no Rådhuset Bankgiro : 6868 Gaupne

111

112 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 24/17 Tittel: Saksprotokoll - Søknad om løyve til å køyre vegen Ilaget - Lø - Hodnane Hans Hvidsten Arkivsak: 17/861 Behandling: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: I medhald av motorferdselforskrifta 6 får Hans Hvidsten løyve til å køyra vegen Ilaget- Lø-Hodnane i samband med transport av diverse materialar til vedlikehald av hytter, inntil to turar i juli-august Turgårarar, husdyr og vilt langs vegen skal passerast på omsynfull måte i låg fart. Det vert ikkje gjeve løyve for fire år på det grunnlaget som går fram av søknaden. Meldinga om vedtaket skal medbringast i tilfelle oppsyn. Køyringa krev godkjenning frå vegeigarane. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

113 SAK SF RAM L E G G Sakshandsamar: Inger Moe Arkiv: K46 &30 Arkivsaksnr.: 17 / 1401 Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune Rådmannen si tilråding: Plan for hjorteviltforvaltninga vert lagd ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 20. mai 2017.

114 Saksutgreiing: Dokument til saka : Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune Utkast datert Samandrag: I fylgje hjorteviltforskrifta skal alle kommunar som har opna for jakt på hjortevilt ha eigne målformuleringar for bestandsutviklinga der ein tek omsyn til både jaktrettshavarane sine interesser og andre samfunnsaspekt slik som beiteskader og trafikkulukker. Kort oppsummert vert det lagt opp til å redusera hjortestammen i denne kommunen, og halda d ei to andre art ane på lågt nivå. Målet om å redusera hjortetettleiken heng saman med aukande beiteskadebelastning dei seinare åra. Rådmannen føreslår å involvera grunneigarar og andre gjennom ein høyringsprosess med frist 20. mai Fakta: Alle kommunar der det vert jakta hjortevilt skal ha målformuleringar for forvaltninga, jf. 3 i hjorteviltforskrifta (Forskrift om forvaltning av hjortevilt av nr. 12): Kommunen skal vedta målsettinger for utviklingen av bestandene av elg, hjort, og rådyr der det er åpn et for jakt på arten(e). Målene skal blant annet ta hensyn til opplysninger om beitegrunnlag, bestandsutvikling, skader på jord - og skogbruk og omfanget av viltulykker på veg og bane. I framlegget er det gjeve ein kort omtale av status og utfordringar for alle dei tre hjorteviltartane som kommunen har forvaltningsansvaret for; hjort, elg og rådyr. Førekomstane av elg og rådyr er svært s må samanlikna med hjortestammen, og har difor ikkje fått like stor plass i planen. Kort oppsummert vert det lagt opp til å redusera hjortestammen, og halda d ei to andre artane på lågt nivå. Målet om å redusera hjortestammen heng saman me d aukande beiteskadeproblematikk dei seinare åra. Hovudmål: Bestandane av hjortevilt som heilt eller delvis høyrer heime i Luster kommune skal vera tilpassa det naturgjevne beitegrunnlaget. Storleiken på hjorteviltstamma ne skal balanserast på eit nivå som tener jaktrettshavarane sine interesser, samstundes som det vert teke omsyn til beiteskadeproblematikk, samt trafik ktryggleik og andre samfunnsinteresser. Haustbart overskot skal disponerast av grunneigarane til jakt for rekreasjon og matauk eller som grunnlag for verdiskaping på eigedomane. Delmål: Hjortestammen skal reduserast til maksimalt 0,18 observerte dyr pr. j akta time innan utgangen av planperioden. Måltalet sett kalv pr. kolle er eit mål på fertiliteten, og dermed kondisjonen i populasjonen. Sett kalv pr. kolle skal ikkje under 0,6 under normale omstende. Sett kolle pr. bukk skal ikkje overstiga 1,5. Innslag et av rådyr skal haldast på eit lågt nivå. Rådyra skal ikkje få breia om seg. Det skal vera små, men jaktbare førekomstar av elg i Jostedalen og Utladalen. Skadeomfanget på skog og innmark skal reduserast. Utfordringar knytt til påkøyrsler skal dokumenter ast og fylgjast opp. Kommunen skal leggja til rette for ei auka verdiskaping gjennom turisme, utleige samt gode ordningar for lokale jegerar. Hjorteforvaltninga skal vera organisert i bestandsplanområde. Forvaltninga av hjortevilt i Luster skal byggja på e it solid kunnskapsgrunnlag.

115 Innhaldet i planen har vore drøfta med viltforvaltninga i Sogndal, og er til ei viss grad samstemt med Plan for forvaltning av hjortevilt i Sogndal kommune God dialog med grannekommunen er nyttig i samband med at det største bestandsplanområdet etter alt å døma kjem til å omfatta både Kaupangerhalvøya og store deler av Luster kommune, jamfør den nye forvaltningsmodellen som er i implementeringsfasen. Hovudpunkta i planen var også presenterte på ope møte om hjorteforva ltning på Gaupnetunet 21. mars. Rådmannen tilrår at planen vert lagd ut til offentleg ettersyn med høyringsfrist 20. mai. Dato: Jarle Skartun Steinulf Skjerdal rådmann Landbrukssjef Særutskrift m/kopi til: skal sendast:

116 Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune 7 Framlegg Innleiing Nasjonale føringar Mål for hjortestammen Hovudmålsetnad Delmål Status Status for hjort Status for elg Status for rådyr Forvaltningsspørsmål Beiteskadar og påkøyrsler Organisering av viltforvaltninga i Luster kommune Kunnskapsgrunnlaget Viltfondet Fôring Tiltak/strategi...8

117 1 Innleiing Denne planen tek sikte på å trekka dei overordna linene for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune, og fastsetja mål for ein fireårsperiode i tråd med hjorteviltforskrifta. I Luster kommune vert det årleg skote kring 500 hjortar i jakta. Med ein stipulert kilopris på kr 70,- og gjennomsnittleg slaktevekt på 50 kg, utgjer denne ressursen ein verdi tilsvarande 1,75 mill. I tillegg kjem jaktverdien som ofte vert sett til kr pr felte dyr, altså 3,5 mill. Hjortejakta genererer også inntekter frå jaktguiding, kost og losji til tilreisande jegerar m.m, men for mange av jaktrettshavarane i Luster er jakta fyrst og fremst matauk og rekreasjon. I tillegg til hjorten, har Luster jaktbare stammar av elg, rådyr og villrein. Når det gjeld elg og rådyr er førekomstane veldig små i høve hjortestammen, difor får dei ikkje like utførleg handsaming i planen, men det er ført opp eigne delmål og tiltak begge. For villreinen sin del er det eit anna forvaltningsregime, der ansvaret er lagt til eigne villreinnemnder for kvar stamme. Arten er difor ikkje teken med i denne planen. Det gjeld Reinheimen-Breheimen villreinstamme og Vest-Jotunheimen villreinstamme, som begge har delar av leveområda sine i Luster kommune. 2 Nasjonale føringar Viltlova (Lov om viltet av ) med tilhøyrande forskrifter har til føremål å regulera viltforvaltninga. Alle kommunar der det vert jakta hjortevilt skal ha målformuleringar for forvaltninga, jf. 3 i hjorteviltforskrifta (Forskrift om forvaltning av hjortevilt av nr. 12): Kommunen skal vedta målsettinger for utviklingen av bestandene av elg, hjort, og rådyr der det er åpnet for jakt på arten(e). Målene skal blant annet ta hensyn til opplysninger om beitegrunnlag, bestandsutvikling, skader på jord- og skogbruk og omfanget av viltulykker på veg og bane. Dei nasjonale måla for forvaltning av hjortevilt er definerte i DN-rapport , Strategi for forvaltning av hjortevilt, med fylgjande 5 punkt (oversett til nynorsk): 1. Forvaltninga skal sikra livkraftige og sunne hjorteviltstammar, eit rikt biologisk mangfald og naturen si framtidige produksjon av varer og tenester. 2. Forvaltninga skal ha brei samfunnsaksept og legitimitet. 3. Forvaltninga skal sikra samarbeid og samhandling mellom lokale, regionale og nasjonale aktørar og med andre sektorar som vert påverka. 4. Forvaltninga skal vera basert på høg kompetanse på alle nivå. 5. Forvaltninga skal stimulera til auka kvalitet og mangfald av opplevingar, tenester og produkt. Hjorteforvaltninga er i omlegging mot ein meir grunneigarstyrt og meir bestandstilpassa modell. Ambisjonen er at kvar hjortestamme skal ha sin eigen bestandsplan, og at forvaltninga skal vera organisert slik at det er ei forvaltningseining for kvar stamme uavhengig av kommunegrenser. Forvaltningseininga, som vert kalla bestandsplanområde, skal vera grunneigarstyrt. Med dette overtek grunneigarane ein større del av ansvaret for å nå bestandsmåla. Den nye modellen føreset at kommunane har definerte mål for hjorteviltforvaltinga slik at bestandsplanområda kjenner til kva råmer dei har for bestandsplanane sine. Modellen stiller også krav til samarbeid og samkøyring nabokommunar imellom. 1

118 Luster kommune har sett implementeringa av bestandsplanområde bort til Vestskog gjennom prosjekt Forvaltning av hjortebestand Arbeidet må seiast å ha gått noko tregt, men det er von om å få godkjend dei fyrste forvaltningsplanane i Mål for hjortestammen Konkrete målformuleringar er ein føresetnad for at forvaltningsplanen skal kunna fungera som styringsreiskap i samband med godkjenning av bestandsplanar, men er også eit svært nyttig hjelpemiddel når dei årlege kvotane til vald som ikkje er med i bestandsplanområde skal fastsetjast, og elles i samband med handsaming av alle slags spørsmål knytte til hjorteviltet. Bestandsutviklinga har vorte vurdert årleg i samband med tildeling av løyve, men det har vanta eit meir langsiktig perspektiv. 3.1 Hovudmålsetnad Bestandane av hjortevilt som heilt eller delvis høyrer heime i Luster kommune skal vera tilpassa det naturgjevne beitegrunnlaget. Storleiken på hjorteviltstammane skal balanserast på eit nivå som tener jaktrettshavarane sine interesser, samstundes som det vert teke omsyn til beiteskadeproblematikk, samt trafikktryggleik og andre samfunnsinteresser. Haustbart overskot skal disponerast av grunneigarane til jakt for rekreasjon og matauk eller som grunnlag for verdiskaping på eigedomane. 3.2 Delmål Hjorteviltforvaltninga skal ha fylgjande delmål: Hjortestammen skal reduserast til maksimalt 0,18 observerte dyr pr. jakta time innan utgangen av planperioden. Måltalet sett kalv pr. kolle er eit mål på fertiliteten, og dermed kondisjonen i populasjonen. Sett kalv pr. kolle skal ikkje under 0,6 under normale omstende. Sett kolle pr. bukk skal ikkje overstiga 1,5. Innslaget av rådyr skal haldast på eit lågt nivå. Rådyra skal ikkje få breia om seg. Det skal vera små, men jaktbare førekomstar av elg i Jostedalen og Utladalen. Skadeomfanget på skog og innmark skal reduserast. Utfordringar knytt til påkøyrsler skal dokumenterast og fylgjast opp. Kommunen skal leggja til rette for ei auka verdiskaping gjennom turisme, utleige samt gode ordningar for lokale jegerar. Hjorteforvaltninga skal vera organisert i bestandsplanområde. Forvaltninga av hjortevilt i Luster skal byggja på eit solid kunnskapsgrunnlag. 2

119 Observerte dyr pr jakttime Felte hjort 4 Status 4.1 Status for hjort Figur 1 Felte hjortar i Luster kommune frå 1986 og fram til Frå 1986 og til om lag 2008 var det jamn auke i avskytinga (fig. 1). I åra etterpå har avskytinga stabilisert seg. Det har lenge vore eit mål å redusera stammen, men auke i kvotene har ikkje medført auka avskyting. Fellingsprosenten er på om lag 50 %, det vil sei at kvotene truleg ikkje nokon begrensande faktor i dei fleste valda. 0,30 0,25 0,20 0,18 0,22 0,16 0,20 0,24 0,21 0,21 0,22 0,24 0,21 0,23 0,15 0,13 0,10 0,10 0,05 0, Figur 2 Bestandstettleiken målt i sette hjort pr. time jakta frå sett hjort-registreringa starta i 2004 og fram til i dag. 3

120 Tal koller pr. bukk Ved å registrera observasjonar i sett-hjort-systemet bidreg alle som jaktar til å auka kunnskapen om hjorten i Luster. Registreringane er det viktigaste verktyet me har til å studera samansetjing og utvikling i stammen. Datasettet omfattar observasjonar frå om lag timar i jaktterrenget fordelt over heile den jaktbare delen av kommunen gjennom heile jaktperioden, og er såleis eit langt meir robust og omfattande datasett enn ein vil få i ei organisert teljing. Verdien sett hjort pr. time jakta er eit godt mål på bestandstettleiken i motsetnad til talet på felte dyr, som vert påverka av endringar i kvotene. Data frå registreringane vert lagde inn i hjorteviltregisteret (hjortevilt.no), der alle kan gå inn og sjå tildelingar, fellingsresultat og diverse statistikk. Etter kvart som fleire går over til å registrera sett hjort elektronisk på nettstaden settogskutt.no (app er under utarbeiding) vil me få fram fleire detaljar og det vil verta mindre arbeid for kommunen. Sett hjort-observasjonane tyder på at hjortetettleiken dei siste åra har lagt seg på eit stabilt høgt nivå i Luster til liks med resten av fylket (fig. 2). Dette er trass i ein målsetnad gjennom mange år om å redusera stammen. Det vert gjennomført årvisse teljingar i privat regi fleire stader i kommunen. Kjønnssamansetjinga i Luster har svinga mellom 1,1 og 1,5 sidan sett hjort-registreringane starta i 2004, men trenden dei siste to åra har vore synkande (fig. 3). I samband med målsetjinga om å redusera stammen har det vore naudsynt å ha eit høgt uttak av produksjonskoller. 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0, Figur 3 Kjønnssamansetjinga som sett kolle/bukk. Kalv/hodyr-raten i Luster ligg gjerne kring 0,66 i normalår, som er normalt i ein sunn hjortestamme. Når vinteren er hard, med mykje snø og sein vår er det mange unge koller som ikkje greier å bera fram kalven, då kan kalveraten falla til 0,6 eller mindre. Særleg milde og snøfattige vintrar gjev ikkje tilsvarande auke. Dersom beita vert overbelasta eller det bryt ut sjukdom vil talet på kalvar vera lågt også i normalår; kalv/kolle-raten vert på denne måten ein viktig varsel-indikator. 4

121 Tal bukkar ,5 3,5 4,5 5,5 6,5 7,5 8,5 9,5 10,5 11,5 12,5 13,5 14,5 Alder Figur 4 Alderssamansetjinga på hjort felt i Luster i 2006, 2011 og Kalvar er ikkje tekne med i utvalet. Alderssamansetjinga vart undersøkt ved analyse av tenner i 2006, 2011 og Tradisjonelt har det vore eit svært høgt jakttrykk på vaksne bukkar, noko som resulterer i at storbukk gjerne har vorte sjeldsynte. Dette har samanheng med verdien av desse som trofé. Svært få bukkar får leva til dei når maksvekta kring 8 års alder. Dei siste åra har haldningsendringar og reduserte bukkekvoter medført at litt fleire bukkar vert sparte i jakta. Dette syner att i figuren ved auka tal bukkar i aldersgruppene over 4,5 år (fig. 4). Burebukkane er viktige for å få i gang paringstida om hausten, i tillegg til at dei har ein høg opplevingsverdi både for jegerar og andre. Helsetilstanden til hjorten er ikkje særskilt utgreidd, men basert på observasjonar og dei slaktevektene kommunen får kjennskap til er stammen i rimeleg god kondisjon (sjå også kalv pr. hodyr-raten). Nokre sjukdommar bør nemnast: Boreliose er ein sjukdom som kan vera svært alvorleg både for menneske, husdyr og kjæledyr. Flåtten, som er berar av sjukdommen, er i hovudsak ein hjorteparasitt. Utbreiinga og effektane av boreliose hjå hjort er ukjend, men flåtten har breidd kraftig om seg dei seinare åra, og vil etter alt å døma vera eit stort problem for husdyrnæringane og særleg for dei menneska som blir sjuke, så lenge hjortestammen er så tett som han er pr. no. Hjernemark er ein parasitt som kan gje dødeleg sjukdom hjå hjort. Det vert observert nokre tilfelle årleg av hjort med lammingar i bakparten, som er det tydelegaste symptomet, men det føreligg ikkje data om kor utbreidd sjukdommen er. Parasitten spreier seg til sau i aukande omfang, og er då dødeleg. Skrantesjuke, eller chronical waste syndrom CWD, er ein svært alvorleg prionsjukdom som er funnen på elg og villrein for fyrste gong i Noreg i Det er sett inn ei rekkje tiltak for å kartleggja utbreiinga og førebyggja smitte, men så langt (per mars 2017) er sjukdomen ikkje påvist på hjort. 5

122 4.2 Status for elg Innslaget av elg skuldast enkeltindivid og familiegrupper som kjem austanfrå til Utladalen og områda fremst i Jostedalen. Dei kan ikkje forvaltast som eigne stammar. Det er ikkje innført sett elgrapportering, i staden vert løyvetildelingane basert på tilbakemeldingar frå jegerar og andre, samt oppsynsmannen sine observasjonar. Førekomsten av elg har halde seg stabilt låg i lang tid, og fellingskvotane har vore totalt 5 dyr årleg gjennom ei årrekke. For å optimalisera rekrutteringa ynskjer jaktrettshavarane at det berre skal skytast oksar. 4.3 Status for rådyr Når det gjeld rådyr peikar dei fleste tilbakemeldingane til kommunen i retning av at rådyra er i ferd med å breia om seg. Det er grunn til å tru at rådyrstammen veks, men ikkje fort. Rådyra sin matsetel skil seg frå hjorten sin ved at dei er meir selektive og likar finare plantemateriale. Dei er også meir uredde folk enn hjorten, og har ein liten og spenstig kropp som kjem seg gjennom eller over dei fleste gjerdingar. I sum gjer dette at rådyret ofte vert ei plage i frukt- og bærhagar, kjøkenhagar og blomsterbed. Det økonomiske potensialet i rådyrjakta er dessutan lite. Det har vore tildelt til saman sju løyve årleg i dei tre valda dei siste åra. 5 Forvaltningsspørsmål 5.1 Beiteskadar og påkøyrsler Den store hjortestammen er eit gode for grunneigarane, men fører også med seg vesentlege ulemper. Den subjektive oppfatninga er at omfanget av beiteskadar på eng og skog er aukande, og at hjorten i tillegg øydelegg ein god del rundballar, og på den måten påfører landbruksnæringa tap. Frukt- og bærplanting er mange stader nærast bortkasta utan inngjerding med gjerding som må vera høgare enn vanleg sauenett. Det vert registrert i snitt 3-4 påkøyrsler av hjort langs vegane årleg, dette er lite samanlikna med nabokommunane våre. Det er ingen særskilde punkt eller strekningar som peikar seg ut på ein slik måte at det er aktuelt å setja inn tiltak, men alle viltpåkøyrsler vert dokumenterte og kartfesta i fallviltregistert (hjortevilt.no), slik at ein over tid kan få eit godt bilete av kva som er dei mest kritiske kryssingspunkta. 5.2 Organisering av viltforvaltninga i Luster kommune Pr. mars 2017 er det 96 hjortevald, to elgvald og tre rådyrvald i kommunen. Minstearealet for hjort er 750 dekar i heile kommunen, men tilgangen til å fråvika dette med inntil 50% i samband med løyvetildelinga vert mykje nytta, slik at dei fleste får meir enn eitt løyve pr. 750 dekar teljande areal. For elg er det lagt til grunn eit arealkrav på dekar og for rådyr dekar. Det er ingen godkjende bestandsplanområde i Luster pr. mars 2017, og diskusjonen omkring avgrensinga av dei ulike stammane sine årsleveområde, som dannar grunnlaget for kva vald som kan gå i samarbeid, er enno ikkje heilt landa. Vonaleg vil den nye forvaltningsmodellen verta implementert i løpet av planperioden. I dei tilfella eit bestandsplanområde strekker seg over 6

123 kommunegrensa, skal den eine kommunen stå for sakshandsaminga til heile området, normalt den med størst areal. Dialogen mellom kommunen og jaktrettshavarane går i hovudsak gjennom valdleiarane. Diverre er det sviktande kommunikasjon mellom valdleiar og den enkelte grunneigar i ein del vald, noko som gjer det utfordrande å nå ut med informasjon til jegerane. Eit årleg folkemøte om hjorteforvaltning har vore godt motteke, og samstundes nyttig for forvaltninga som eit forum for meiningsutveksling og tilbakemeldingar. Dei siste åra har hjortemøtet fleire gonger diverre vorte bortprioritert. 5.3 Kunnskapsgrunnlaget Merkeprosjektet har gjeve ny kunnskap om hjorten sin områdebruk og trekkmønster. Denne kunnskapen vert viktig når bestandsplanområda skal definerast på kartet, men endå viktigare er innteikningar gjort av hjorteinteresserte lokale. Sett hjort-registreringa, som har vore i system sidan 2004 byrjar no å verta ein solid tidsserie. Det er grunn til å tru at kvaliteten på sett hjort-registreringa gradvis er vorten betre ettersom fleire har fått forståing for verdien av registreringa. Aldersanalyse har vore gjennomført tre gonger, i 2006, 2011 og Viltfondet Viltfondet i Luster kommune vert nytta mellom anna å betra kunnskapen om eigen hjortestamme, kompetanseheving for jegerar (mellom anna feltkontrollørkurs), støtta arbeidet til ettersøksringen, kommunale ettersøk og skadeførebyggjande tiltak (i hovudsak hjortegjerde). Søkjarar som set opp gjerde som stettar kommunen sine krav til viltgjerde, får dekka inntil 75 % av materialkostnaden, inntil eit maksbeløp pr. meter, for tida 75 kr. Søkjartala kan tyda på at denne ordninga er underkommunisert. Når bestandsplanområda er oppretta vil det vera naturleg å setja av ein del av viltfondet til drift av desse etter søknad. 5.5 Fôring Som eitt av tiltaka for å førebyggja spreiing av skrantesjuke er det innført eit førebels forbod mot fôring av hjortevilt. Dersom dette ikkje vert vidareført kan det vera høve til å leggja ut mat til hjorten, men kommunen må sjå til at det vert gjort på rette måten. Fôring av vilt er berre tillate som del av eit planmessig viltstell, jf. viltlova 46. Luster kommune er kjende med ulike typar fôr vert nytta for å lokka hjorten inn på innmark under jakta, slik fôring kan ikkje seiast å vera del av planmessig viltstell. For at fôring skal vera i samsvar med intensjonane i 46 skal følgjande vilkår vera stetta: Fôringa er omhandla i ein bestandsplan. Fôringa er eit tiltak med føremål viltstell. Ei naturleg følgje av dette er at fôringa vert kopla til vinteren, som er den vanskelegaste årstida for hjorten. Fôring for å trekka til seg hjort i samband med jakta er ikkje viltstell. Fôring av hjort bør, av omsyn til forbodet mot lokking, unngåast i jakttida. Fôringa skal gå føre seg i god avstand, minimum 300 m, frå grensa til nabovald, med mindre det føreligg ein avtale mellom valda som del av bestandsplanen. 7

124 Fôringsplassen skal ikkje leggjast slik at faren for trafikkulukker aukar, eller slik at grunneigarar som ikkje deltek i tiltaket risikerer auka beiteskader på sin eigedom. Utlegging av saltstein vert ikkje sett på som fôring. 6 Tiltak/strategi For å nå måla skal Luster kommune: Halda ei overordna styring for å fremja human jakt og god kondisjon på viltet. Leggja til rette for grunneigarstyrt forvaltning med god organisering Godkjenna bestandsplanar som er i tråd med målsetningane og leggja desse til grunn ved tildeling av løyve til vald som står utanfor bestandsplansamarbeidet. Yta bistand til bestandsplanområda gjennom levering av data, praktisk tilrettelegging, fleksibilitet og fagleg rettleiing. Leggja til rette for auka uttak av rådyr. Vurdera endring i minsteareal. Sikra at avskytinga av elg er moderat og retta hovudsakleg mot oksar og kalvar. Samarbeida med grunneigarar, nabokommunar og ettersøksringen. Registrera påkøyrsler og andre ulukker forårsaka av menneskeskapte tilhøve i fallviltregisteret. Halda fram med jaktoppsyn Unngå å opna for fôring av hjort i jakta. Nytta viltfondet til gode tiltak i tråd med intensjonane, slik som: o Beiteskadereduserande tiltak o God forvaltning og drift av bestandsplanområde o Støtta opp om næringsutvikling knytt til vilt o Ettersøk etter påkøyrt vilt o Auka kunnskap og interesse for hjorteviltet o Tiltak som vernar og fremjar viltinteressene o Andre gode tiltak knytt til viltforvaltning Syta for at fellingsresultat og sett hjort-data alltid er tilgjengeleg for ålmenta på hjorteviltportalen. Leggja til rette for overgangen til elektronisk registrering på settogskutt.no. Publisera valdkarta på internett. 8

125 Saksprotokoll Plan- og forvaltningsstyret Sak: 26/17 Tittel: Saksprotokoll - Plan for hjorteviltforvaltninga i Luster kommune Arkivsak: 17/1401 Behandling: Rådmannen si tilråding vart samrøystes vedteken. Vedtak: Plan for hjorteviltforvaltninga vert lagd ut til offentleg ettersyn slik han ligg føre. Høyringsfristen vert sett til 20. mai Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

126 SAK SF RAM L E G G Sakshandsamar: Åshild Ekrene Arkiv: 243 V08 Arkivsaksnr.: 17 / 1205 Revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Rådmannen si tilråding: K ommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket vert godkjent som det går fram av vedlegget. Saksutgreiing: Prenta vedlegg: 1. Kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Uttale frå Fylkesmannen til revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Retningslinjer for revisjon av tiltaksstrategi 2017 Uprenta vedlegg : 1. Tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket , Luster kommune 2. Forskrift om tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket av Forskrift om tilskot til nærings - og miljøtiltak i skogbruket av Kommentar til forskrift om spesielle miljøtiltak i jordbruket, rundskriv Utval som har vedtaksmynde: Plan - og forvaltningsstyret handsamar saka Samandrag /vurdering : Føremålet med lokal tiltaksstrategi er å fastsetja overordna retningslinjer for bruk av tilskotsordningane for spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL) og nærings - og miljøtiltak i skogbruket (N M SK) i Luster kommune innanfor rammene i gjeldande forskrifter. Luster kommune sin strategi vart fyrste gong vedteken og skal reviderast kvart fjerde år. Ny strategi vil gjelda for Bondelaga i Luste r, Bonde - og Småbrukarlaget, Luster Sau og Geit og Luster skogeigarlag har fått høve til å delta i revisjonsprosessen, slik det har vore lagt opp til frå sentralt hald. Dei viktigaste endringane i framlegget er som fylgjer : For spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL) : Som fylgje av fleire forskriftsendring ar er det presisert kven som kan få innvilga SMIL - midlar til ei kvar tid.

127 S kjøtsel av slåtte - og be itemark er teke ut. Frå 2017 gjeld kun rydding av slåtte - og beitemark. Større vektlegging på og konkretisering av tiltak som hindrar/reduserer ureining. Det er flytta frå prioritet 2 til pri oritet 1 i samsvar med sentrale føringar. Tiltak knytt til høgd egardar er teke ut ( var tidlegare under prioritet 3). Tydlegare vilkår og presiseri ngar som grunnlag for tildeling av tilskot. Det kan løyvast tilskot til gjerde når dette er ein del av eit tiltak for å rydde eit beiteområde eller styre beitinga mot eit biologisk verdifullt område. Presisering av kva som kan vurderast innanfor SMIL - ordninga i forhold til andre t ilskotsordningar. Presisering av korleis løyvingar etter SMIL - ordninga vert handsama i høve eksterne finansieringskjelder. For nærings - og miljøtiltak i skogbruket (NMSK): Tydlegare prioritering av suppleringsplanting og markriving på furumark. Innspel: I samband med høyringa (for SMIL) kom det innspel frå næringsorganisasjonane om at det er ynskjeleg å fokusere på tiltak s om kjem det aktive landbruket til gode. Det er ivareteke ved vidareføring av at ein prioriterer søkjarar som har rett på produksjonstilskot (på eige bruk eller leigejord) framfor andre søkjarar. Rådmannen viser til prenta vedlegg: Kommunal tiltaksst rategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Her finn ein kommunen sin tilskotsstrategi for spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL) og for nærings - og miljøtiltak i skogbruket ( NM SK). Planen/strategien vert tilrådd vedteken slik den er lagt fram. Dato Jarle Skartun Steinulf Skjerdal rådmann Landbrukssjef Særutskrift skal sendast: m/kopi til: Fylkesmanne n i Sogn og Fjordane

128 Kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket - SMIL Tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket Revidert utgåve

129 Innhald Tilskotsstrategi for spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL)...3 Føringar og retningsliner...3 Prosess og lokal forankring...3 Grunnlag, verdiar og utfordringar...3 Kulturlandskapsverdiar...4 Utfordringar knytte til miljø, ureining og naturmangfald...5 Mål og prioriteringar...5 Prioriteringar frå fylkesmannen...5 Prioriteringar i Luster kommune...6 Tiltak tilskotsbehov...8 Tilskotsstrategi for nærings- og miljøtiltak i skogbruket (NMSK)...9 Grunnlag, verdiar og utfordringar...9 Mål og prioriteringar

130 Tilskotsstrategi for spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL) Føringar og retningsliner Overordna retningsliner for bruken av SMIL-midlane er fastsette i Forskrift om tilskudd til spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL-forskrifta) av Kommunen skal ha overordna retningslinjer for prioritering av søknadane. Retningslinjene bør innehalde miljøfaglege kriteriar, og evt. andre kriteriar som gjev kommunen eit godt grunnlag for å prioritere mellom søknadane. Retningslinjene skal fastsetjast i dialog med fylkesmannen og næringsorganisasjonane i jordbruket lokalt. Kommunen sine målsetjingar og prioriteringar bør vere tufta på grunnlagsdata for verdiar og utfordringar. Det er viktig å ta omsyn til nasjonale og regionale miljømål. Tiltaksstrategien skal skissera kva som er viktigast i vår kommune ut frå føremålet med tilskotsordninga. Luster kommune sin tiltaksstrategi er frå 2004 (revidert i 2008, 2012 og 2017). Prosess og lokal forankring Tiltaksstrategien for SMIL er utforma av Luster kommune i samarbeid med bondelaga i Luster, Bonde- og Småbrukarlaget og Luster Sau og Geit. Det faglege og administrative handlingsrommet er fastsett i Forskrift om tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket. Planog forvaltningsstyret har vedteke strategien Grunnlag, verdiar og utfordringar Luster kommune er i ei særstilling når det gjeld jordbruk og kulturhistorie. Ikkje berre er kommunen omfangsrik geografisk, han har også eit uvanleg stort mangfald av naturtypar, klimasoner og tradisjonar. Byggje- og driftsteknikkar representerer mellom anna storgardar, embetsgardar, høgdegardar og husmannsplassar, og med særtrekk frå to landsdelar. Også i dag er landbruk ei hovudnæring i Luster kommune, med 248 bruk i drift (søkjarar til produksjonstilskot 2015, Landbruksdirektoratet ). I tillegg er reiselivet ei veksande næring som gjev viktig innkomme for mange lustringar, og som knyter seg sterkt til natur- og kulturlandskapskvalitetane i kommunen. Omsynet til opplevingsverdien av dei enkelte SMILtiltaka er difor viktig å ta med i vurderinga. SMIL- prosjekta dei siste åra har fordelt seg over heile kommunen, med hovudtyngd på restaurering av bygningar og rydding av attgrodd beitemark (tabell 1). Gjennom SMILstrategien styrer kommunen kva tema som skal prioriterast, men det er søkjarane sine initiativ som avgjer kva SMIL- midlane vert brukte til. 3

131 Tabell 1. Fordelinga mellom SMIL- prosjekt Samla tal søknader Tiltakstype Planleggings- og tilretteleggingsprosjekt Gamal kulturmark Biologisk mangfald Tilgjenge/opplevingskvalitet Freda og verneverdige bygningar Andre kulturminne/-miljø Miljøtiltak (ureining mm) Tal søknader totalt ** 22 ** Frå var det kun føretak som var berettiga produksjonstilskot som kunne få innvilga SMIL- midlar. Kulturlandskapsverdiar Jordbruket har svært lange tradisjonar i Luster. Eit godt døme på det er høgdegarden Ormelid med spor etter jordbruk 4000 år tilbake. Dyrking og husdyrhald har vore ein hovudleveveg gjennom uminnelege tider, og er det framleis i dag. Når SMIL- midlane skal fordelast, er det viktig å ha fokus på konkrete natur- og landskapsverdiar som er særmerkte for dei ulike bygdene, samstundes som ein greier å femna om mangfaldet og det store spekteret. Luster kommune ønskjer spesielt å framheve fylgjande natur- og landskapsverdiar: Opne landskap. Det opne landskapet har høg trivselsverdi, er leveområde for ei lang rekke plante-, dyre- og insektartar, og er dessutan ein viktig del av merkevara vår i reiselivssamanheng. Attgroing vert halde for å vera det største trugsmålet mot naturmangfaldet og framtida for distrikta. Gjennom SMIL- ordninga kan det offentlege honorera den krevjande jobben det er å rydda attgrodd beitemark for å ta henne i bruk att til beite. Luster har mange verdifulle slåttemarker, ein landskapstype som har stort fokus på nasjonalt nivå gjennom satsinga utvalde naturtypar. Bindande strukturar, som til dømes gamle steingardar, bakkemurar og ferdselsvegar. Desse skaper samanheng og heilskap i landskapet. Det skal leggjast vekt på at stølsvegane og mange steingardar framleis gjer nytte for seg i samband med beitenæring og rekreasjon. Ved å prioritera tiltak som gjeld bakkemurar og steingardar byggjer ein også opp under målsetjingane for Regionalt miljøprogram for Sogn og Fjordane. Når det gjeld ferdselsvegar er det berre tiltak relatert til jordbruksdrift eller tiltak som knyter saman kulturlandskap som kvalifiserer til SMIL- tilskot. Bygningar og kulturlandskap knytt til bruk av utmark har vore viktige innan den tradisjonelle gardsdrifta i historisk perspektiv. Det er over 360 stølar i kommunen, og eit stort tal utløer i varierande forfatning. Løene har ikkje nokon bruksverdi i moderne jordbruk, og har heller ikkje same potensialet til fritidsbruk som til dømes sel og naust. Dei er difor i ferd med å forsvinna i raskt tempo. Høgdegardane er eit særmerke for Vestlandet, mange av høgdegardane i Luster har truleg stor nasjonal kulturminneverdi. Høgdegardane er ein viktig og framtredande del av Lustralandskapet, og dei mange fascinerande historiene knytt til høgdegardane har stor verdi i reiselivssamanheng. 4

132 I Luster har husmannsvesenet stått sterkt, og arbeidet med å sikra spora etter husmennene vil få mykje merksemd i kommunedelplanen for kulturminne som er under utarbeiding. Utfordringar knytte til miljø, ureining og naturmangfald Ei utfordring er få fram gode prosjekt på områda ureining og naturmangfald. Til dømes er det høgst truleg fleire artsrike slåtteenger i kommunen som burde vore dokumenterte og skjøtta med særleg tanke på bevaring av artsmangfaldet. Den ekstra kostnaden som fylgjer av tilpassingane til omsynskrevjande artar kan dekkast 100% av SMIL, jf. forskrifta. Tiltak for å redusera eller hindra avrenning frå husdyrgjødsel i utekveer og samleplass for beitedyr, avrenning frå rundballar, tiltak for å hindre gasstap, luktplager og liknande er aktuelle tiltak i tilknyting til eksisterande driftsbygning eller driftsopplegg. Mål og prioriteringar Prioriteringar frå fylkesmannen Midlane vert tilført fylkesmannen frå staten over jordbruksavtalen. Fordelinga mellom kommunane baserer seg på søknadsomfanget frå tidlegare år, og statistisk fordeling av fulldyrka areal på vekstgruppene grovfor, korn, potet, grønsaker, frukt og bær. Det skal framgå av retningslinjene korleis SMIL og RMP kan sjåast i samanheng. Fylkesmannen skal medverke til at kommunane prioriterer tiltak med god miljøeffekt, og at det vert drive ei aktivitetsfremjande forvaltning av midlane. Målt i aktivt drive jordbruksareal og tal på føretak med produksjonstilskot er Luster ein stor jordbrukskommune. Det kjem vanlegvis mange gode søknader, noko som er ein føresetnad for å få til ei god tilskotsforvaltning, og syner at det er eit stort potensiale for SMIL i Luster. Luster er den kommunen i fylket som har fått klart mest SMIL- midlar til disponering dei siste åra. 5

133 Prioriteringar i Luster kommune Føremålet med SMIL- ordninga er å fremje natur og kulturminneverdiane i jordbruket sitt kulturlandskap, og redusere forureininga frå jordbruket utover det som kan forventast av vanleg jordbruksdrift. SMIL- ordninga skal koma det aktive landbruket til gode. Tilskot kan innvilgast til føretak som oppfyller kriteria som framgår av forskrift om tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket til ei kvar tid. Pr kan tilskot innvilgast til føretak der det føregår ein tilskotsberettiga produksjon på landbrukseigedomen, og som oppfyller vilkår i forskrift om produksjonstilskot og avløysartilskot i jordbruket 2 og 3 eller 4, samt vilkår i forskrift om gjødslingsplanlegging. Luster kommune har fylgjande prioriteringar for bruken av SMIL- midlar i : Prioritet 1: Restaurering av eldre stølshus og stølsmiljø Restaurering av løer Restaurering/ rehabilitering av steingardar og bakkemurar Rydding av slåtte- og beitemark Restaurering av gamle ferdselsvegar knytt til jordbruk Tiltak som hindrar/reduserer ureining, som til dømes avrenning Prioritet 2: Andre kulturhistorisk verdifulle bygningar knytte til gardsdrift Tiltak som bidreg til å ta vare på biologisk mangfald i Luster kommune Utarbeiding av skjøtselsplanar for spesielt verdifulle område Prioritet 3: Tiltak som bidreg til auka allmenn kjennskap til husmannsvesenet Fjerning av forvilla førekomstar av framande artar Tiltak på hus som er i bruk til bustad skal nedprioriterast, men ikkje utelukkast. Det skal normalt ikkje gjevast tilskot til rekonstruksjon av bygningar som ligg nede. Det kan gjerast unnatak i særlege høve, til dømes dersom tufta utgjer ein del av eit gamalt bygningsmiljø som er særleg autentisk. For alle tiltak: Søkjarar som har rett på produksjonstilskot med tiltak på eige bruk eller leigejord skal prioriterast framfor andre søkjarar. I vurderinga skal det takast omsyn til tiltaket sin ålmenne verdi i form av synleggjering/tilgjengeleggjering av kulturlandskapskvaliteten det er snakk om. Dersom tiltaket er knytt til eit nasjonalt, regionalt eller lokalt verdifullt natur- og kulturlandskap, skal dette vektleggjast i vurderinga. 6

134 Vilkår og presiseringar Ved restaurering av gamle bygg og anlegg bør det alltid liggja antikvariske prinsipp til grunn for utføringa, med mindre prosjektet har andre særskilte behov. Dette skal avklarast før oppstart. Med antikvariske prinsipp meiner me: å ta vare på bygningen sin eigenart og heilskapsinntrykket til kulturmiljøet å endra så lite som mogleg. Reparasjon skal føretrekkast framfor utskifting å bruka tradisjonelle, stadeigne materialar, teknikkar og fargar Det kan gjevast tilskot til berande konstruksjonar og utvendig synlege konstruksjonar, samt golv, pipe og eldstad, men ikkje til innkjøp av ny omn eller pipe. Med utgangspunkt i at innreiinga ikkje er til glede for ålmenta, og ikkje tener til å fremja kulturlandskapet, skal det normalt ikkje gjevast tilskot til restaurering av innreiinga i bygningar. Døme på unnatak kan vera båsinnreiinga i ein stølfjøs som står ulåst. Ved rydding av attgrodd beite- og slåttemark er det vilkår om at området, etter ferdigstilling, vert halde vedlike ved beite eller slått. Stubbebehandling vert sett som vilkår dersom ikkje anna er avklara på førehand. Det kan løyvast tilskot til gjerde når dette er ein del av eit tiltak for å rydde eit beiteområde eller styre beitinga mot eit biologisk verdifullt område. For tiltak som legg til rette for ferdsel til fots og opplevingar i naturen er det vilkår om skilting eller merking. Kostnad med skilt og utstyr til merking bør inngå i kostnadsoverslaget. Avgrensingar For at SMIL skal komma fleire til gode, bør summen av SMIL- tilskot normalt ikkje overstiga kr til same landbrukseigedom over ein periode på mindre enn 10 år. Prinsippet om at ein søkjar ikkje kan få innvilga ein ny søknad så lenge han har eit pågåande prosjekt vert vidareført. Dette gjeld ikkje dersom det dreier seg om ein tilleggssøknad til det same tiltaket. Vedlikehald av gjerde eller inngjerding av vanlege produksjonsareal med dyrka mark og kulturbeite fell utanfor SMIL- ordninga. Det vert ikkje gjeve tilskot til tiltak som er gjennomført før søknadstidspunktet. Forhold til beitebruksmidlar Søknader frå beite-/sankelag som er positive både for beitebruk og kulturlandskapet bør som regel sendast til fylkesmannen og behandlast etter ordninga beitebruksmidlar. Søknader frå enkeltpersonar kan vurderast av kommunen innanfor SMIL- ordninga. Dersom føremålet med tiltaket er å fremja beitebruken i området med 50% eller meir, bør søknaden behandlast som ein søknad om beitebruksmidlar. Dette gjeld ikkje prosjekt som omhandlar rydding av slåtte- og beitemark. Eksterne finansieringskjelder Prosjekt kan delfinansierast med bidrag frå andre kjelder. For søknader med finansiering frå det offentlege skal den samla offentlege finansieringa maksimum utgjere 70 % av tilskotet. Det gjeld ikkje for tiltak der det kan ytast tilskot med inntil 100 % etter forskrifta. 7

135 Ved delfinansiering vert grunnlaget for det godkjente kostnadsoverslaget rekna ut i frå restsummen eller restprosenten, etter at annen delfinansiering er trekt ifrå det totale kostnadsoverslaget. Tiltak tilskotsbehov Dei siste fem åra ( ) er søknadsmengda noko redusert, noko som synes å ha samanheng med endringa i forskrifta frå Samstundes er rammetildelinga redusert betrakteleg på fem år. Gjennomsnittet ligg på 29 søknader pr. år. Tabell 2 syner tal på søknader, tal på tilskot og rammeløyvinga for perioden * 2016 Tal søknader Tal innvilga Rammeløyving (frå fylkesmannen) Kommunen si rammetildeling (inkludert inndregne midlar og evt. ekstramidlar) * Frå var det kun føretak som var berettiga produksjonstilskot som kunne få innvilga SMIL- midlar. Det er venta at søknadsmengda vil halde seg stabil for restaureringsprosjekt på husmannsplassar, stølsbygningar, løer og andre kulturhistoriske verdifulle bygningar. Det er venta at tal søknadar for rydding av beite- og slåttemark vil halde seg stabil dei neste fire åra. Kommunen ønskjer handlefridom til å støtta andre gode prosjekt som fell inn under SMIL forskrifta. Luster kommune ynskjer å sjå SMIL i samanheng med kulturminneplanen ( ), som er under utarbeiding, og andre tilskotsordningar på kultursektoren. SMIL- tilskot vil då bidra til å realisera prosjekt som byggjer oppunder felles målsetnad. Det same vil gjelda for RMP. Det lyt vera eit mål å balansera tilskotet til kvart prosjekt slik at ein får mest mogleg verdiskaping for pengane. Luster kommune vil vera avhengig av at rammetildelinga dei neste fire åra ikkje vert ytterlegare redusert dersom me framleis skal ha høve til å imøtekoma gode søknader i tilsvarande omfang som no. 8

136 Tilskotsstrategi for nærings- og miljøtiltak i skogbruket (NMSK) Luster kommune har strategi for bruk av statlege tilskotsmidlar for skogbruket, NMSK, i same strategiplan som midlane innan jordbruk, SMIL. I tillegg til kommunen som forvaltningsstyremakt har og Fylkesmannen hand om tilskotsordningar innan skog, der kommunen fyrst og fremst førebur saken, uttalar seg og innstiller. Dette gjeld ved: - tilskot til skogsvegbygging - tilskot til drift i vanskeleg terreng Grunnlag, verdiar og utfordringar Luster kommune har no skogbrukssjef i 40% stilling og vedkommande arbeider i tillegg i 20% stilling med skogbruksoppgåver i Sogndal, Lærdal og Aurland. Hogstaktiviteten har vore ujamn i Luster kommune dei seinare åra. I dag er det entreprenørdrifter som gjev utslag i hogststatistikken. Det var høge hogsttal i Luster for åra og Når det gjeld planting har det vore relativ høg aktivitet alle dei seinare åra. Det vert arbeid med gjennomføring skogsvegbygging, der hovudplanen for skogsvegar er eit sentralt styringsdokument. Per no er fire av tretten skogsvegar i hovudplanen bygd ferdig. Luster kommune har i tillegg til statstilskotet innan skogbruk og eit kommunalt tilskot på 20% til dei tiltak som har rett på støtte frå NMSK-midlar. I dag vert det meste av NMSK-løyvinga frå Fylkesmannen betalt ut til planter og planting. Det vert då gjeve totalt 50% tilskot på utgiftene. Frå 2016 vart det innført eit eige tilskot for tettare planting som gjev 80% statstilskot på dei plantene som er planta utover minimumstalet. T.d. på ein G20 (gran) bonitet er minimum plantetal 200 planter. Ein vil då få eit tilskot på 50% av utgiftene på 200 av plantene. Plantar ein 250 stk. vil ein få 80% statstilskot på 50 av plantane og plantearbeidet med desse. Ordninga er eit klimatiltak frå regjeringa. Utfordringane framover er planting av ny skog etter hogst. I den nye skogbrukslova vart foryngingsplikta skjerpa, mellom anna har kommunen mogelegheit til å setje i gong tiltak på skogeigar si rekning om ikkje foryngingsplikta er oppfylt innan fem år. Det er ikkje krav om planting, men i dei fleste høve her på Vestlandet er planting det beste ein kan gjere for forynging når det gjeld resultat men og kostnadseffektivitet. Satsing på naturleg forynging krev gjentekne rundar med ugrasrydding og avstandsregulering. Det er dei færraste areal som er eigna for dette. Det vert difor viktig å halde fram med fokus på skogplanting og dei relativt gode tilskotsordningane som finst for slik arbeid. Eit anna viktig argument for rask planting etter hogst er CO2 binding. Mellomstor og stor skog i vekst er ein god bindar av denne klimagassen, medan busk og kratt ikkje er det. Elles er den vidare oppfølginga av plantefelt og ungskogfelt ei viktig prioritering. Dette inneber kontroll av plantefelt med suppleringsplanting og ugraskontroll der det er aktuelt, i tillegg til mekanisk rydding av lauvoppslag i felt med gran. Ein del mark er best eigna for furu eller bjørk, og i gode bestand av desse treslaga vil ulike skjøtseltiltak som trinnvis avstandsregulering (bjørk) og kvisting (furu og bjørk) vere med på å auke verdien av desse ressursane. Vil vi altså halde fram med oppmoding om kultivering av lauvskog og å gje tilskot til dette der ein har potensielle kvalitetsbestand. Det er ynskjeleg at desse ligg i lågare høgdelag og i nærområdet mot innmark, sjø og vassdrag. Krav om førehandsgodkjenning gjeld for alle slike tiltak. 9

137 Ordninga med skogfond er svært gunstig for skogeigaren. Ved uttak av tømmer skal skogeigar setje av mellom 4% og 40% av bruttoverdi tømmer. Desse midlane kan nyttast til ei rekke føremål innan skogbruket, og ein oppnår skattefritak på 85% av beløpet når dette takast ut til skogsvegbygging, skogplanting, skogskjøtsel m.m. Dette svarar til eit «tilskot» på rundt 30% av kostnaden til tiltaket og kjem i tillegg til sjølve tilskotet. Utfordringa er å setje av nok skogfondmidlar med omsyn til kva aktivitet ein har planlagd dei nærmaste åra. Kurs i bruk av skogfond vart arrangert av Luster kommune i 2015 og i Mål og prioriteringar Med bakgrunn i dette vil Luster kommune ha fokus på følgjande når det gjeld tilskotsbruk (NMSK) i neste periode: Prioriteringar Tilskot til planting etter hogst Tilskot til suppleringsplanting Kultivering av lauvskog på typiske lauvskogfelt i lågare høgdelag Etterarbeid i plantefelta; mekanisk etterarbeid, avstandsregulering og stammekvisting Markriving på furumark Luster kommune ønskjer samstundes å fremja bærekraftig næringsutvikling, og skjerma sårbare område mot vesentlege tap av miljøverdiar. 10

138 Sakshandsamar: Trude Knutzen Knagenhjelm og Merete Larsmon Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Luster kommune Rådhuset 6868 Gaupne Luster kommune - uttale til revisjon av kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Vi viser til dykkar brev av med oversending av revidert utgåve av den kommunale tiltaksstrategien for økonomiske verkemidlar i landbruket for perioden Strategien gjeld for dei to ordningane spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL) og nærings- og miljøtiltak i skogbruket (NMSK). Når det gjeld SMIL tek strategien utgangspunkt i det særmerkte kulturlandskapet og utfordringar kommunen har med ureining og miljø. Strategien koplar dette tydelig til det som er prioriterte satsingsområde i Luster, og held samstundes eit stødig fokus på føremålet med ordninga, varetaking av natur- og kulturminneverdiar i jordbrukets kulturlandskap og å redusere ureininga frå jordbruket. For brukarane går det tydeleg fram av dokumentet kva som kvalifiserer til tilskot og kor grensene går i høve andre tilskotsordningar som t.d. beitebruksmidlane. Det er òg positivt at strategien vert sett i samanheng med kulturminneplanen som er under utarbeiding og med RMP-ordninga i fylket. NMSK delen gir tydelege prioriteringar og god informasjon tufta på eit berekraftig skogbruk. Fylkesmannen miner at strategien samla sett utgjer eit godt verktøy for forvaltning av både SMIL- og NMSK-midlane i Luster. Med helsing Christian Rekkedal landbruksdirektør Trude Knutzen Knagenhjelm seniorrådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Telefon Organisasjonsnummer N Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde

139 Spesielle miljøtiltak i jordbruke t (SMIL) Retningslinjer for revisjon av kommunal tiltaksstrategi 2017 Fylkesmannen,

140 FYLKESMANN EN I SOGN OG FJORDANE 2 / 4 R evisjon av kommunal tiltaksstrategi for spesielle miljøtiltak i jordbruket 2017 Forskrift om tilskudd til spesie lle miljøtiltak i jordbruket, 8, s eier at kommunen skal fastsetje overordna retningslinjer for prioritering av søknadar. Alle kommunane har ein fleirårig tiltaksstrategi for prioritering av midlar til ulike føremål innanfor jordbruk og skogbruk. Desse ti ltaksstrategiane fungerer i praksis som overordna retningslinjer i handsaming av SMI L - saker. Tiltaksstrategien er kom munen sin hovudinformasjon til F ylkesmannen når det gjeld fordeling av rammer, men skal ò g vere eit nyttig hjelpemiddel for kommunen i s i sakshandsaming og forvaltning av midlane. Tiltaksstrategian er ikkje meint å vere omfattande analysar, men skal kortfatta skissere det som er viktigast i kommunen ut frå måla med tilskotsordningane. Dei fleste kommunane har ein tiltaksstrategi som gje ld til og med 2016 og som difor må reviderast før søknadsomgangen Fylkesmannen vil med dette gje nokre innspel til revisjonen. Føringar for forvaltninga Forskrift om tilskudd til spesielle miljøtiltak i jordbruket legg grunnlaget for forvaltninga av SMI L - ordninga. I tillegg gjev Rundskriv 2015/17 utdjupande rettleiing til det faglege og administrative handlingsrommet for forvaltninga av SMI L - midlane. Stortingsmelding 11 ( ), Endring og utvikling, omtalar SMI L - ordninga og listar opp følgja nde retning for Regjeringa sitt arbeid med jordbruk og miljø: «Regjeringen vil: Videreføre oppfølgingen av jordbruket sitt sektoransvar for miljøtiltak i jordbruket gjennom miljøprogramsatsingen Innlemme klima som et hovedtema under forurensningsformålet ved revidering av Nasjonalt miljøprogram i 2017, med virkning fra Dette må videre følges opp ved revidering av Regionale miljøprogram og kommunale tiltaksanalyser som danner grunnlag for prioritering av SMI L - midlene Arbeide videre med forenkling og m ålretting av Regionalt miljøprogram, herunder o En gjennomgang av hovedområder og tiltak med tanke på ytterligere målretting og forenkling for forvaltning og bruker o Utarbeide revidert, nasjonal oversikt over RM P o Innføre en felles, nasjonal RM P - forskrift, til erstatning for de fylkesvise forskriftene o Jobbe for å oppnå miljømålene i henhold til vannforvaltningsplanene som ble godkjent i juli 2016» Med utgangspunkt i dette må vi rekne med at det vil bli lagt større vekt på klima og ureininig i miljøverkemidlane, som t.d. i RM P - ordninga, i perioden som kjem. Som Stortingsmelding a peikar på, vil dette òg danne eit grunnlag for prioritering av SMI L - midlane. Struktur i tiltaksstrategien T iltaksstrategiane bør ta føre seg følgjande fire hovudpunkt: 1 ) Prosess og l okal forankring 2 ) Grunnlag verdiar og utfordringar i kommunen 3) Mål og prioriteringar i arbeidet med spesielle miljøtiltak

141 FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE 3 / 4 4 ) Tiltak tilskotsbehov 1) PROSESS OG LOKAL FORANKRING Det er viktig at tiltaksstrategiane er forankra lokalt. Det er ò g vikt ig å merke seg at landbruksdepartementet føreset at næringsorganisasjonane skal delta i forvaltninga av midlane. Lokallaga av B ondelaget og av B onde - og småbrukarlaget, og skogeigarlag må delta i utforming av tiltaksstrategiane med målformulering og priori teringar. I tillegg bør revisjonsprosessen innehalde følgjande: Framlegg til tiltaksstrategi sendast til uttale til fylkesmannen si landbruksavdeling Dialog med aktuelle fagmyndigheiter og fagmiljø om spesielle utfordringar og prioriteringar Kommunal for a nkring i form av godkjenning frå rådmann/ etatsjef, politisk utval, eller vedtak i kommunestyre 2) GRUNNLAG VERDIAR OG UTFORDRINGAR I KOMMUNEN Tiltaksplanen bør gje ein kortfatta oversikt over kva som kjenneteiknar natur - og kulturminneverdiane i kultur landskapet, i tillegg til å skissere dei viktigaste utfordringane i den einskilde kommune. Natur - og kulturminneverdiar i kulturlandskapet Kunnskapsgrunnlag for å få oversikt over kulturminneverdiane i kommunen vil mellom anna liggje i følgjande kjelder : a) Regionalt miljøprogram for Sogn og Fjordane. Informasjon om miljøutfordringar og prioriteringar i fylket : Regionalt - miljoprogram b) Nasjonal registrering av verdifulle kulturlandskap tilsvarande Helhetlige kulturlandskap i naturbase: N aturbase c) Kjerneområde landbruk ( nokre kommunar) d) Miljøstatus i Sogn og Fjordane. e) Register over eldre bygningar (eldre enn 1900) og andre kulturminne (SEFRAK) : f) Regionalt viktige kulturlandskap : g) Biologisk mangfald (verneområde, viktige naturtypar): Naturbase h) Kulturminnebasen Askeladden : eladden.ra.no/ i) Område der det er laga forvaltnings - og skjøtselsplanar j) Gardskart på internett: k) Nasjonalt referansesystem for landskap : Generelt vil Fylkesatlas Sogn og Fjordane vere til god hjelp for å finne oppdatert informasjon om dei aktuelle verdiane i kommunen. Utfordringar Døme på u tfordringar i kommunane kan vere ureining og tap av kulturlandskapsverdiar. Her vil lokalkunnskapen vere viktig, men følgjande kjelder kan òg nyttast for å danne seg ei oversikt: a) Regional plan for vassforvaltning -- og - fjordane/

142 FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE 4 / 4 b) Rapportar frå problemkartlegging og tiltaksanalyser frå vassområda og - fjordane/ c) Jordsmonnkart og statistikk (få kommunar) 3) MÅL OG PRIORITERINGAR I ARBEIDET MED SPESIELLE MILJØTILTAK Kommunane sine mål og prioriteringar i tilt aksstrategien må ta utgangspunkt i forskrift om tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket. Det er opp til kommunen å finne dei tiltaka som er best eigna, og som har best miljøeffekt i sin kommune innanfor rammene av forskrifta. Kommunen bør lage mål settingar og retningsliner for prioritering av tiltak ut i frå sine grunnlagsdata for verdiar og utfordringar som er nemnt ovanfor. Samstundes er det viktig at mål og prioriteringar i tiltaksstrategien tek omsyn til nasjonale og regionale miljømål. Her kan kommunen i stor grad ta utgangspunkt i prioriteringane i Regionalt miljøprogram (RMP) for Sogn og Fjordane, og gjennom jordbruksoppgjeret. Kriterium i retningsliner for prioritering Mange kommunar har stor pågang av søknader og må kvart år gjere strenge prioriteringar ut i frå tilgjengelege midlar. Det kan difor vere nyttig at retningslinene for prioritering innheld nokre handfaste kriterium som kan bidra til å skilje ut dei beste tiltaka. Her er nokre forslag, men lista er ikkje utfyllande : T iltak som kan utløyse RMP - tilskot i etterkant. Til no har restaurering av gamal kulturmark eller steingard l agt til rette for RMP - tilskot til høvesvis s kjøtsel av artsrik eng og beite eller vedlikehald av steingard. Det må vel å merke takast omsynt til at RMP - ordnin ga er under revidering, slik at nokre av dagens ordningar kan bli erstatta av nye frå søknadsåret 2019 T iltak som kan utløyse tilskot frå Norsk Kulturminnefond. Fondet er oppretta for å gje tilskot til verneverdige kulturminne og kulturmiljø. Delf inansieri ng frå SMIL - ordninga kan verke positivt inn på handsaming av søknadar til fondet T iltak på svært verdifulle kultur - og bygningsmiljø T iltak med god miljøeffekt og som kan medverke til å nå måla i vassforskrifta F ellestiltak som kan bidra til betre samarbe id og samhandling i grender med felles utfordringar kring miljøverdiar T iltak som medverk ar til å vareta ressurs ane på landbrukseigedomen i langsiktig perspektiv 4) TILTAK TILSKOTSBEHOV På grunnlag av mål og prioriteringar bør det skisserast kva kommunen ser som dei mest aktuelle tiltaka, og ut frå dette ei stipulering av tilskotsbehov. Søknadspågang dei siste åra (med evt. ubehandla søknader) bør og takast med i vurderinga i den grad tidlegare søknader samsvarer med mål og prioriteringar som kommunen set opp. Strategiane bør innehalde eit grovt overslag over årleg tilskotsbehov i kroner, men detaljeringsgraden i eit slikt overslag er opp til kommunen.

143

144

145 Kommunal tiltaksstrategi for økonomiske verkemidlar i landbruket Tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket - SMIL Tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket Revidert utgåve