Uitgegee deur: Tel: / Faks: Epos:
|
|
- Elsa Espeland
- 7 år siden
- Visninger:
Transkript
1
2 Ander boeke in dié reeks Waarskuwing!! Alle regte voorbehou volgens die Suid-Afrikaanse kopiewet. Geen gedeelte van hiedie boek mag gereproduseer word deur fotokopiëring of enige ander metode sonder skriftelike verlof van die uitgewer en skrywer nie. Enige persoon wat enige ongemagtige optrede uitoefen in verhouding met hierdie publikasie mag onderhewig wees aan kriminele vervolging en siviele eise teen beskadiging. Saamgestel deur: A. Olivier Uitgegee deur: Tel: / Faks: Epos: Graad 12 Fisiese Wetenskappe Teorie en Werkboek Boek 2 (Chemie) bestaan uit twee dele. Deel 1 behandel Organiese Chemie waar deel 2 Energie by Chemiese Reaksies, Tempo van Chemiese Reaksies, Chemiese Ewewig, Elektrochemie asook Sure en Basisse behandel.
3 DIE PERIODIEKE TABEL VAN ELEMENTE
4 INHOUDSOPGAWE EENHEID1 MODULE 1 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] HERSIENING VAN MATERIALE EN KLASSIFIKASIE EENHEID2 TOESTANDE VAN MATERIE EN DIE KINETIESE MOLEKUÊRE TEORIE EENHEID3 Die Materiale Waaruit Stowwe Saamgestel Is Mengsels: Homogeen En Heterogeen Suiwer Stowwe: Elemente En Verbindings Name En Formules Van Stowwe Eienskappe Van Materiale Drie Fases Van Materie Kinetiese Molekulêre Teorie DIE ATOOM BASIESE BOUSTENE VAN MATERIE Atoommodelle Atoommassa En Deursnee Struktuur Van Die Atoom Elektronkonfigurasie EENHEID4 DIE PERIODIEKE TABEL Die Struktuur Van Die Periodieke Tabel Ooreenkomste In Chemiese Eienskappe Onder Elemente Van Groepe 1, 2, 17 en EENHEID5 CHEMIESE BINDING Chemiese Binding En Die Lewis Strukture MODULE 2 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 2] EENHEID1 DEELTJIES WAARUIT STOWWE OPGEBOU IS Deeltjies Waaruit Stowwe Opgebou Is
5 CHEMIESE VERANDERING [DEEL 1] EENHEID2 FISIESE EN CHEMIESE VERANDERING Skeiding Van Deeltjies Tydens Fisiese En Chemiese Verandering Behoud Van Atome En Massa Voorstelling Van Chemiese Verandering EENHEID1 REAKSIES IN WATEROPLOSSINGS MODULE 3 CHEMIESE VERANDERING [DEEL 2] Ione In Wateroplossings Elektroliete En Geleidingsvermoë Soorte Chemiese Reaksies EENHEID2 KWANTITIEWE ASPEKTE VAN CHEMIESE VERANDERING Atoommassa En Die Mol Konsep Verskillende Molverwantskappe Empiriese Formule En Persentasie Samestelling Stigiometriese Berekeninge EENHEID1 DIE HIDROSFEER MODULE 4 CHEMIESE STELSELS Interaksies Tussen Die Hidrosfeer En Ander Aarstelsels
6 EENHEID1 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] MODULE 1 HERSIENING van materie en klassifikasie DIE MATERIALE WAARUIT STOWWE SAAMGESTEL IS N OORSIG OOR MATERIE Alle voorwerpe wat ons in die wêreld om ons sien bestaan uit materie. Materie is enigiets wat ruimte beslaan en massa het. Materie is opgebou uit verskillende deeltjies. Hierdie deeltjies bepaal die eienskappe van materie en hoe hulle met ander stowwe reageer. Die volgende diagram toon een manier waarop materie geklassifiseer (groepeer) kan word volgens sy verskillende eienskappe. Materie suiwer stowwe (suiker, sout, koper, swawel, silikon) mengsels (soutwater, sand en water) elemente (koper, swawel, silikon) verbindings (suiker, sout) heterogene mengsels (sand en water) homogene mengsels (soutwater) metale (koper) metalloïede (semi-metale) (silikon) nie-metale (swawel) Die klassifisering van materie. EIENSKAPPE VAN MATERIALE Materiale is stowwe wat uit materie saamgestel is. Alles wat ons om ons sien is gemaak van n soort materiaal. Verskillende voorwerpe kan van verskillende soorte materiale gemaak word. Byvoorbeeld, n houtkas ( n voorwerp) is van hout, spykers en skaniere (die materiale) gemaak. In n sandduin is die materiaal waaruit die sandduin bestaan, sand. Die eienskappe van die materiale sal die eienskappe van die voorwerp beïnvloed. In die voorbeeld van die houtkas, sal die sterkte van die hout en metale die kas sterk en duursaam maak. Op dieselfde manier sal die reënjas wat jy in reënweer dra van materiaal gemaak wees wat waterbestand is. Die elektriese drade in jou huis is van metaal gemaak omdat metale n soort materiaal is wat in staat is om elektrisiteit te gelei. Dit is belangrik om die eienskappe van materiale te verstaan, sodat ons dit in ons huise, in die industrie en in ander toepassings kan gebruik. Die eienskappe wat ons kan waarneem wanneer n materiaal op sy eie bestudeer word, word die fisiese eienskappe van die materiaal genoem. Die fisiese eienskappe van n materiaal is makroskopiese eienskappe, d.w.s. eienskappe wat ons met ons vyf sintuie kan ervaar. Sommige fisiese eienskappe van materiale word in die volgende tabel gegee: Fisiese eienskap Betekenis Sterkte Termiese geleiding Of dit n swaar vrag kan ondersteun sonder om te breek, skeur of van vorm verander. Sement en staal is voorbeelde van sterk materiale terwyl papier en lap voorbeelde is van swak materiale. Of dit hitte gelei of nie. Metale gelei hitte en is termiese (hitte) geleiers. Nie-metale soos porselein ( n vorm van keramiek) en plastiek gelei nie hitte goed nie. Hulle staan bekend as termiese (hitte) isolators. Kookpotte en braaipanne word gewoonlik van metale gemaak omdat metale goeie geleiers van hitte is. MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 1
7 Elektriese geleiding Brosheid Pletbaar Rekbaar Magneties of nie-magneties Digtheid Smelt punt en kook punt Of dit elektrisiteit gelei of nie. n Materiaal wat elektrisiteit kan gelei word n elektriese geleier genoem. Metale is goeie elektriese geleiers. Materiale wat nie n elektriese stroom kan gelei nie word n elektriese isolator genoem. Isolators word gebruik om ons te beskerm teen die gevaarlike uitwerking van elektrisiteit wat deur geleiers vloei. Hoe maklik dit breek (versplinter). Bros materiale breek maklik wanneer hard aan dit gestamp word. Erdewerk en gietyster is voorbeelde van bros materiale. Hoe maklik dit in verskillende vorms gehammer of gerol kan word. Aluminium kan gehammer word tot aluminiumfoelie. Hoe maklik dit tot dun drade uitgerek kan word. Koper word gebruik om koperdraad te maak. Of dit n magneetveld het of nie en sekere metale aantrek of nie. Magnetiese materiale het n magneetveld en kan metale soos yster aantrek. Materiale wat nie deur n magneetveld aangetrek word nie is nie-magnetiese materiale, byvoorbeeld koper, aluminium en plastiek. Is die massa per eenheidsvolume van n voorwerp. n Voorbeeld van n digte materiaal is beton. Metale (bv. koper, lood, silwer) het n hoër digtheid as nie-metale. Die smeltpunt van n materiaal is die temperatuur waarby dit van n vaste stof na n vloeistof verander. Verskillende materiale het verskillende smeltpunte. Byvoorbeeld, die smeltpunt van water is 0 C. Goud smelt by C terwyl suurstof by -218 C smelt. Die kookpunt van n materiaal is die temperatuur waarby dit van n vloeistof na n gas verander. Byvoorbeeld, die kookpunt van water is 100 C, yster kook C en suurstof by -183 Chemiese eienskappe het weer te doen met hoe die materiaal reageer op ander stowwe. Sal dit brand? Sal dit roes? Sal dit met water, of met n suur reageer? Hierdie vrae is belangrik, veral as die materiaal lank moet hou. Aktiwiteit 1 DIE MATERIALE WAARUIT STOWWE SAAMGESTEL IS 1. Hier is n lys van sommige van die bestanddele van drie verskillende produkte. Hoofpynpoeiers asparien parasetamol kafeïen Koeldrank water, suiker, karamel, kafeïen, fosforsuur Sjokolade suiker, melkpoeier, groentevet, kakao, sout, geurmiddels 1.1 Watter van die bestanddele kom natuurlik voor en watter is preserveermiddels? 1.2 Hoekom gee vervaardigers n lys van bestanddele op houers? 2 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
8 1.3 Waarom bevat medisyne altyd n inligtingspamfl et? Hoekom dink jy is dit belangrik? 1.4 Doen navorsing in die biblioteek of op die internet oor die veiligheids aspek van die nie-natuurlike bestand dele. Vind uit wat is die doel is van die onatuurlike bestanddeel en hoe veilig is dit om in te neem. Byvoorbeeld, sommige mense is allergies vir sekere geurmiddels en moet dit daarom vermy, terwyl mense met hoë bloeddruk en hartprobleme weer die inname van sout moet verminder. 1.5 Hoe is stowwe voorheen gepreserveer toe daar nog nie kunsmatige preserveermiddels beskikbaar was nie? Bestudeer die etikette van vier produkte, bv. op voedselhouers en medisyne bottels en voltooi dan die volgende tabel. Produk Bestanddele 2.2 Wat kan ons afl ei vanaf n lys van bestanddele aangaande die produk in die houer of verpakking? 2.3 Wat is n preserveermiddel? 2.4 Wat is n bymiddel? 2.5 In die voedselproduk(te) wat jy gelys het, watter preserveermiddels en bymiddels is gebruik? MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 3
9 2.6 Is hierdie preserveermiddels en bymiddels goed vir jou? Is daar natuurlike alternatiewe (natuurlike alternatiewe word gewoonlik gebruik deur die mense van inheemse groepe)? 3. Hier is sommige woorde wat party fi siese eienskappe beskryf: elektriese geleier, termiese geleier, hoë smeltpunt, deurskynend, bros, dig, hard, pletbaar, hoë kookpunt, buigbaar, fl ambaar. 3.1 Gebruik n woordeboek, handboek of die internet om die betekenis van elke word te vind. elektriese geleier: termiese geleier: hoë smeltpunt: deurskynend: bros: dig: hard: pletbaar: _ hoë kookpunt: buigbaar: fl ambaar: 4 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
10 3.2 Voltooi die volgende tabel vir die eienskappe van verskillende materiale. Metale Nie-metale Fisiese eienskappe Metale bv.: koper goud Keramiek bv.: porselein baksteen Plastiek bv.: politeen bakeliet Vesel bv.: sy katoen Voorkoms Pletbaar Smeebaar Digtheid Smelt- en kookpunte Elektriese- en hitte geleiding Hardheid, sterkte en buigsaamheid 4. Twee stowwe, X en Y, het die fi siese eienskappe soos in die tabel hieronder getoon. Stof Digtheid (kg.m -3 ) Kookpunt ( C) Smeltpunt ( C) Elektriese geleiding Termiese geleiding X 1, Laag Laag Y Hoog Hoog 4.1 Watter stof, X of Y, is n metaal? Verduidelik jou antwoord. _ 4.2 Skryf drie ander fi siese eienskappe neer wat die metaal het behalwe dié wat in die tabel gelys word. 5. Noem die materiale wat gebruik word om elk van die gemerkte gedeeltes van die motorkar soos hier getoon, te vervaardig. Verduidelik hoekom hierdie materiale gebruik word. windskerm motorbak bande MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 5
11 MENGSELS MENGSELS: HOMOGEEN EN HETEROGEEN Mengsels kom oral voor - daar is n mengsel van vleis en groente in n bredie; n koppe koffie is gewoonlik n mengsel van melk, suiker, water en koffiepoeier; die lug wat ons inasem, is n mengsel van verskillende gasse. n Mengsel is n kombinasie van twee of meer suiwer stowwe, waar hierdie stowwe nie aanmekaar gebind (of verbind) is nie. Elke stof in die mengsel behou nog sy eie besondere eienskappe. n Koffie-en n voedselmengsel. Die deeltjies van elke stof is fisies gemeng, maar nie chemies aanmekaar verbind nie. Die lug wat ons inasem is byvoorbeeld n mengsel van suurstof, stikstof en ander gasse. Vloeistowwe wat ons drink, bevat vaste stowwe en gasse. Baie van die materiale wat ons daagliks gebruik, is mengsels. n Mengsel het die volgende eienskappe: Die stowwe in n mengsel kan in enige verhouding gemeng word. Veronderstel jy het n 250 cm 3 beker met water. Dit maak nie saak of jy 20 g, 40 g of 100 g of enige ander massa sand by die water gooi nie; dit sal steeds n mengsel van sand en water genoem word. Die stowwe in n mengsel behou hulle afsonderlike eienskappe. In die voorbeeld wat ons gebruik het van sand en water, het nie een van die twee stowwe op enige manier verander toe hulle gemeng is nie. Alhoewel die sand in die water is, behou dit steeds dieselfde eienskappe as wat dit uit die water was. Stowwe in n mengsel kan deur meganiese skeidingsmetodes geskei word (soos filtrasie, verdamping, distillasie en handsortering). Om iets deur meganiese metodes te skei beteken dat daar geen chemiese proses betrokke is nie. In ons sand en water voorbeeld is dit moontlik om die mengsel te skei deur die water deur n filter te gooi. Iets fisies is met die mengsel gedoen eerder as wat iets chemies plaasgevind het. Ons kan mengsels in twee hoofsoorte indeel, naamlik: homogene en heterogene mengsels. HOMOGENE EN HETEROGENE MENGSELS Homogene mengsel n Homogene mengsel is een waarvan die samestelling uniform is (dwarsdeur dieselfde is) en die verskillende komponente van die mengsel nie gesien kan word nie. In n homogene mengsel kom die stowwe saam in een fase voor en kan nie maklik onderskei word nie. Lug is n homogene mengsel van verskillende gasse aangesien ons nie die gasse in die mengsel kan onderskei nie. Soutwater is ook n homogene mengsel aangesien ons nie die sout in die water kan sien nie. Staal, n mengsel van yster en koolstof, is n homogene mengsel van twee stowwe. Heterogene mengsels n Heterogene mengsel is een waarvan die samestelling nie uniform is nie (nie dwarsdeur dieselfde is nie) en die verskillende komponente van die mengsel kan gesien word. In n heterogene mengsel kom die stowwe in meer as een fase voor en kan hulle maklik onderskei word. n Mengsel van sand en water is heterogeen, omdat ons die water sowel as die sand in die mengsel kan sien. Ander voorbeelde van heterogene mengsels is grondbone en rosyne, hoendernoedelsop, slaaisous en stof in die lug. Soutwater (sout en water) Staal (yster en koolstof) Modder (sand en water) Slaaisous (olie,asyn,water en slaaisous) 6 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
12 Aktiwiteit 2 MENGSELS: HOMOGEEN EN HETEROGEEN 1. Wat is n mengsel? 2. Noem drie eienskappe van n mengsel. Gebruik telkens jou eie voorbeeld om elke eienskap toe te lig. 3. Watter van die volgende stowwe is mengsels? kraanwater, brons (allooi van koper en tin), sement, aluminium, Coca cola, distilled water 4. Onderskei tussen n homogene en n heterogene mengsel. Homogene mengsel: Heterogene mengsel: 5. Maak mengsels van die volgende stowwe en voltooi die tabel: sand in water kaliumdichromaatkristalle (K 2 Cr 2 O 7 ) in water jodium in etanol jodium in water olie in water sout in water Mengsel Sand en water Kaliumdichromaat in water Jodium in etanol Jodium in water Olie in water Sout in water Homogeen of Heterogeen Is die deeltjies sigbaar? MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 7
13 6. Klassifi seer elk van die items in die volgende tabel as n homogene mengsel of heterogene mengsel. Verstrek elke keer n rede vir jou keuse. Item 6.1 Melk 6.2 Kraanwater 6.3 Vlekvrye staal 6.4 Lug 6.5 Bloed 6.6 Baksteen 6.7 Groentesop 6.8 Tee & Melk 6.9 Hout Karaat oorring 6.11 Koffi e en suiker 6.12 Platinum erts Homogene- of Heterogene mengsel Rede 7. Klassifi seer elk van die volgende items as n homogene mengsel of heterogene mengsel 7.1 Skottelgoedreiniger 7.2 Coca-cola koeldrank 7.3 Yswater 7.4 Graanvlokkies 7.5 Heuning 7.6 Soutoplossing 7.7 Piouterbeker (tin) 7.8 Mengelslaai 7.9 Sterling- (suiwer) silver 7.10 Tamatiesous 7.12 Skoon lug 7.13 Bleikmiddel 8 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
14 SUIWER STOWWE: ELEMENTE EN VERBINDINGS SUIWER STOWWE Materie kan in twee kategorieë verdeel word: mengsels en suiwer stowwe. Enige materiaal wat nie n mengsel is nie, word n suiwer stof genoem. Suiwer stowwe sluit in elemente en verbindings. Dit is moeilik om n suiwer stof in kleiner eenhede op te breek en ingewikkelde chemiese metodes is nodig om dit te kan doen. Materie Suiwer stowwe (suiker, sout, koper, koolstof, silikon) Mengsels elemente (koper, koolstof, silikon) verbindings (suiker, sout) n Suiwer stof is n enkele stof wat nie met enige iets anders gemeng is nie. Wit suiker is n suiwer stof. Die etiket op n pak wit suiker sê suiwer geraffinieerde rietsuiker. Dit beteken daar is geen ander stowwe teenwoordig nie. Diamant is nog n voorbeeld van n suiwer stof, dit bestaan net uit koolstof. Daar word baie min suiwer stowwe in die natuur gevind, die meeste is onsuiwer kom voor in die vorm van mengsels. Die lug wat ons inasem is nie suiwer nie. Lug is mengsel van gasse soos koolstofdioksied, suurstof, stikstof en waterdamp. Dit is belangrik om die suiwerheid van n stof te bepaal. Voedsel en medisyne moet getoets word vir suiwerheid voordat dit verkoop word. Onsuiwerhede daarin kan skadelik en giftig wees. In die elektroniese industrie moet mikroskyfies van suiwer silikon gemaak word. Enige onsuiwerhede in die skyfies kan grootliks hul effektiwiteit beïnvloed. 1. Herkenning van suiwer stowwe n Manier om te bepaal of n stof suiwer is, is om na sy smelt- en kookpunte te kyk of deur chromatografie te gebruik. 1.1 Smelt- en kookpunte as bewys van suiwerheid n Suiwer stof het vaste smelt- en kookpunte. Die smeltpunt van n stof is die temperatuur waarteen n vaste stof in n vloeistof verander. Die kookpunt van n stof is die temperatuur waarteen n vloeistof in n gas verander. Die smelt- en kookpunte van suiwer stowwe is uniek, geen ander stof het hierdie waardes nie. Enige teenwoordigheid van onsuiwerhede verlaag die smeltpunt van n vaste stof en veroorsaak dat dit oor n reeks van temperature kan smelt. n Voorbeeld is om sout op ys te gooi. Suiwer ys smelt by presies 0 C (by atmosfeerdruk). Wanneer sout bygevoeg word, verlaag dit die smeltpunt van die ys na waardes tussen -5 C tot -25 C afhangende van die kwaliteit van die sout. Hierdie gedrag van die sout-ys mengsel is die rede waarom sout op die paaie in lande waar dit baie sneeu gegooi word, om die ys te smelt. Vaste stowwe moet baie suiwer wees om by hul ware smeltpunt te smelt. Ons kan dus uitvind of n stof suiwer is deur sy smeltpunt te meet. Enige teenwoordigheid van onsuiwerhede verhoog die kookpunte van n vloeistof wat veroorsaak dat die stof oor n temperatuurreeks kan kook. Suiwer water kook by 100 C (by atmosfeerdruk). Tog, wanneer sout bygevoeg word, verhoog dit water se kookpunt. Mengsels het nie vaste eienskappe nie omdat hulle samestellings kan verskil. Dus het hulle ook nie vaste smelt- en kookpunte nie. Byvoorbeeld, petrol is n mengsel en het kookpunte binne die temperatuurreeks 35 C tot 75 C. Kerswas (parrafienwas) is ook n mengsel en het n smeltpunt binne die reeks 50 C en 60 C. Ons kan dus ook uitvind of n stof suiwer is deur sy kookpunt te meet. 1.2 Chromatografie as bewys van suiwerheid Chromatografie is die proses waar stowwe in hul verskeie komponente geskei word. Daar is verskillende soorte chromatografie tegnieke, soos papierchromatografie, gaschromatografie, vloeistofchromatografie en kolomchromatografie. Chromatografie kan gebruik word om te bepaal of n stof suiwer is of nie, deur byvoorbeeld n mengsel van kleursels of gekleurde stowwe te skei wat in voedsel en medisyne aangetref word. Die meeste lekkers wat ons eet bevat voedselkleursel wat nie suiwer is nie maar n mengsel is van kleurstowwe met verskillende kleure. Swart ink in oplosbare inkpenne is ook nie suiwer nie, maar is n mengsel van verskillende kleure kleurstowwe. Papierchromatografie kan nou gebruik word om die verskillende kleurkomponente in voedselkleursel en swart ink hul verskeie kleure te skei en te identifiseer. MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 9
15 n Oplossing van die voedselkleursel (of swart oplosbare ink) word op n potloodlyn naby die onderkant van n strook chromatografiepapier (filtreerpapier) geplaas. Die chromatografiepapier word in n houer wat n oplosmiddel (bv. etanol of water) bevat geplaas, met die oplossingsvlak onder die kol. Die oplosmiddel word deur die papier opgesuig en beweeg op in die papier. Die kleurstowwe van die kleursel op die potloodlyn los in die oplosmiddel op en beweeg in die papier op teen verskillende spoed. Die kleurselstof wat nie baie oplosbaar in die oplosmiddel is nie sal nie so ver op in die papier Gebruik van chromatografie om die kleure in voedselkleursel of ink te skei. beweeg nie. n Kleurselstof wat baie goed oplosbaar is in die oplosmiddel sal verder in die papier op beweeg. Gekleurde kolle (verskillende kleurkolle) word op verskillende plekke op die papier waargeneem. Dit toon aan dat die kleursel nie suiwer is nie maar dat dit mengsel van verskillende kleure kleurstowwe is. Die chromatografiepapier met die aparte kleurkomponente word n chromatogram genoem. Indien daar slegs een kol op die chromatogram is, beteken dit dat die kleursel suiwer is en slegs een kleur bevat. ELEMENTE 1. Wat is n element? Elemente is die mees basiese stowwe waaruit alle stowwe opgebou word en is die boublokke van die heelal. n Element is n suiwer stof wat nie deur chemiese metodes in eenvoudiger stowwe opgebreek kan word nie. Die kleinste deeltjie van n element is die atoom. Atome van n spesifieke element is identies aanmekaar maar verskil van alle ander elemente. n Goud atoom is anders as n lood atoom, wat op sy beurt anders is as n waterstofatoom. 1.2 Chemiese simbole van elemente Tans is daar is 118 elemente bekend waarvan 112 amptelik name het en 94 natuurlik voorkom. Die ander is kunsmatig deur die mens gemaak. Deur die jare het chemici n tabel van elemente saamgestel wat n handige hulpmiddel is om formules op te bou en die eienskappe van elemente te verstaan. Hierdie tabel word die Periodieke Tabel van Elemente genoem, waar elke element voorgestel word met n chemiese simbool. n Volledige stel van al die chemiese elemente word in die Periodieke Tabel voor in die boek gegee. Die simbool vir n element is dikwels net een letter van die Engelse naam. Indien daar meer as een element is wat met daardie letter begin, word dan twee letters van die naam gebruik. Die eerste letter is altyd n hoofletter en die tweede n kleinletter. Kyk na die voorbeelde in die linkerkantste tabel hieronder. Element Simbool Element Latynse naam Simbool Koolstof C Koper cuprum Cu Kalsuim Ca Yster ferrum Fe Swawel S Lood plumbum Pb Silikon Si Goud aurum Au Sommige elemente het egter onverwagte simbole. Dit is omdat hierdie elemente, wat oor baie jare bekend is, Latynse name het wat lank gelede aan hulle gegee is en waarvan die simbole van hierdie name afgelei is. Die regterkantste tabel hierbo toon n paar voorbeelde. n Verbinding is n stof wat uit twee of meer verskillende atome bestaan en wat chemies saamam - gebind is in n enkele stof. VERBINDINGS Die atome in n verbinding word altyd in dieselfde verhouding teenwoordig. Byvoorbeeld, die verhouding van waterstof en suurstof in water is 2:1. n Kombinasie van chemiese simbole verteenwoordig n verbinding, soos water (H 2 O), tafelsout (NaCl), suiker (C 12 H 22 O 11 ) en koolstofdioksied (CO 2 ). n Verbinding kan soms opgebreek word tot die elemente waaruit dit bestaan deur die verbinding te verhit of om n elektriese stroom daardeur te stuur. Byvoorbeeld, elektrolise ontbind water (breek water op) tot waterstof en suurstof. 10 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
16 MIKROSKOPIESE VOORSTELLING VAN ELEMENTE, VERBINDINGS EN MENGSELS Dit is nie altyd moontlik om na n stof te kyk en dan te besluit of dit n suiwer stof of n homogene mengsel en of dit n element of verbinding is nie. Om n besluit te kan maak is dit belangrik om te weet uit watter soort atome die verbinding bestaan en hoe hulle saamgebind is. Atome en molekule bepaal n stof se mikroskopiese struktuur. Mikroskopiese struktuur impliseer nie dat ons die atome deur n mikroskoop kan sien nie, maar dat ons n prentjie in ons brein maak (voorstelling of gedagtebeeld) van hoe die atoom of molekulêre struktuur lyk. Die enigste elemente wat as enkele atome kan bestaan is die elemente van Groep 18 (Groep VIII): helium, argon, kripton, xenon en radon. Hierdie elemente word die edelgasse genoem. n Diagram van n mikroskopiese voorstelling van n edelgas word in Figuur (1) getoon. Die diagram toon dat die atome ver vanaf mekaar is. Dit is altyd waar vir gasse (tensy hulle onder druk verkeer). Figuur (1) n Mikroskopiese voorstelling van n edelgas. Figuur (2) Diatomiese molekule van n gasagtige element. Figuur (3) Diatomiese molekule van n gasagtige verbinding. Waterstof, suurstof, stikstof en die Groep 17 (Groep VII) elemente bestaan uit diatomiese molekule waarin twee van dieselfde atome saamgebind is: H 2, O 2, N 2, F 2, Cl 2, I 2, Br 2, en I 2. Al hierdie elemente is gasse by kamertemperatuur, behalwe broom, wat n bruin vloeistof is en jodium, wat n pers vaste stof is. n Mikroskopiese voorstelling van die diatomiese molekule van n gasagtige element word in Figuur (2) hierbo getoon. Figuur (3) toon n mikroskopiese voorstelling van molekule van n gasagtige verbinding waarin twee verskillende elemente saamgebind is om n diatomiese molekuul te vorm, soos HCl of HBr. Mikroskopiese voorstellings van gasagtige mengsels van (a) elemente, (b) verbindings, en (c) n element en n verbinding word in Figuur (4) hieronder getoon. (a) Elemente (b) Verbindings (c) Element en Verbinding Figuur 4 : Gasagtige mengsels van (a) elemente, (b) verbindings en (c) n element en verbinding. Aktiwiteit 3 SUIWER STOWWE: ELEMENTE EN VERBINDINGS 1. Wat is n suiwer stof? 2. Klassifi seer die volgende stowwe as n mengsel of suiwer stof. Mengsel of suiwer stof Stof 2.8 sout opgelos in water 2.9 skottelgoedwater 2.10 hout 2.11 sodawater 2.12 lug 2.13 diamant 2.14 groentesop Mengsel of suiwer stof Stof 2.1 suiker 2.2 melk 2.3 tee met melk 2.4 glas 2.5 multivitamine tablet 2.6 aluminiumfoelie 2.7 vlekvrye staal MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 11
17 Stof 2.15 sement 2.16 bloed 2.17 kraanwater 2.18 polistireen 2.19 wyn Mengsel of suiwer stof Stof 2.20 gouderts 2.21 kleurstowwe 2.22 koperdraad 2.23 bruismeel 2.24 brons Mengsel of suiwer stof 3. Noem twee kriteria wat gebruik kan word om te bepaal of n stof suiwer is of nie. 4. Onderskei tussen die smeltpunt en kookpunt van n stof. 5. Die smelt- en kookpunte van suiwer stowwe is uniek. Lewer kommentaar op die geldigheid van hierdie stelling. 6. Watter uitwerking het onsuiwerhede op die smelt- en kookpunte van n suiwer stof? Lig jou antwoord toe met behulp van n voorbeeld. 7. Tydens n bespreking oor die gebruik van sout het twee leerders die volgende te kenne gegee: Ys smelt vinniger as sout bygevoeg word. vergruisde vergruisde ys ys vergruisde ys ys met sout met sout Om hul voorspelling te toets het hulle die volgende eksperiment gedoen: Stap 1. Twee tregters is opgestel met versgruisde ys. 2. Tafelsout is op die ys in een tregter gegooi. 3. Water van die gesmelte ys word vergader. 4. Die volume water was elke minuut genoteer. 7.1 Noem een voorsorgmaatreël wat getref moet word in Stap 1 om dit n billike toets te maak. 7.2 Die volume water wat vergader is vanaf die ys sonder bygevoegde sout word in die volgende tabel gegee. Tyd Volume water Gebruik die inligting en teken n grafiek van volume in cm 3 (die afhanklike veranderlike dus op die y-as) teenoor tyd in minute (die (minute) vergader (cm 3 ) onafhanklike veranderlike, op die x-as) om aan te toon hoeveelheid 1 2 water vergader is. Benoem dit lyn A MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
18 7.3 Die volume water wat in die tweede houer vergader is bewys dat die leerders se voorspelling korrek is. Teken n ander grafi eklyn (op dieselfde assestelsel) om hierdie resultaat aan te toon. Benoem dit lyn B. 7.4 Hoekom smelt die ys baie vinniger as sout daarop gegooi word? 7.5 Noem EEN nadeel vir die gebruik van sout op ysige paaie. 8. Doen jou eie papier-chromotografi e. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (1) Kry die volgende bymekaar: beker, potlood, houer met water, filtreerpapier, kleurpenne wat wateroplosbaar is (bv. transparantpenne), Smarties of M&M s. (2) Trek n lyn met die potlood op een van die filtreerpapiere (ongeveer 1cm vanaf die onderkant). (3) Maak n kol met n kleurpen op die potloodstreep. Of maak n Smartie (M&M) nat en maak daarmee n kol op die podlood streep. (4) Gooi n klein hoeveelheid water in die beker. Maak seker dat die water se vlak laag genoeg is sodat die kol op die papier bokant die watervlak is. (5) Plaas die fi ltreerpapier versigtig in die water en maak seker dat dit vertikaal is. Heg die boonste punt van die fi ltreerpapier aan n potlood of glasstafi e vas wat bo op die beker rus (6) Laat staan die fi ltreerpapier vir n paar uur en neem waar wat gebeur het. (7) Herhaal met ander kleur penne (Smarties of M&M). 8.1 Vir n spesifi eke kleur pen (bv. swart) of Smartie/M&M (bv. bruin), hoeveel kleure is geskei? Noem die kleure. 8.2 Wat dien as oplosmiddel vir die ink (kleursel)? 8.3 Hoekom het party inkpenne se ink (kleursel van Smarties/M&M s) geskei? MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 13
19 8.4 Hoekom het sekere kleure n groter afstand beweeg? 8.5 Maak n gevolgtrekking. 9. n Jong kind ontwikkel n uitslag elke keer wanneer hy n pakkie lekkers eet van n spesifi eke handelsnaam waarvan die lekkers intens gekleur is. Die plaaslike voedselinspekteur besluit om papier-chromatografie te gebruik om die lekkers te toets vir die teenwoordigheid van verbode voedselkleurstowwe. Sy gebruik etanol as n oplosmiddel. Die chromatogram wat sy verkry het word langsaan getoon. potloodlyn rooi geel blou groen rooi geel groen oranje rooi geel blou lekker lekker lekker lekker toelaatbare voedselkleurstowwe kleurstowwe uit die lekkers onttrek verbode voedselkleurstowwe 9.1 Verduidelik hoekom n potlood eerder as n ander skryfinstrument gebruik is om die beginlyn te trek 9.2 Watter lekker(s) bevat slegs n enkele kleur kleurstof in sy kleursel (is n suiwer stof)? Hoe is die kleur vir die groen lekkers verkry? Bevat die groen lekkers toelaatbare of verbode kleurstowwe? 9.4 Watter besluit moet die voedselinspekteur maak oor die verkoop van hierdie lekkers? Verduidelik jou antwoord. 10. Die voedseletiket van n gekonsentreerde vrugtekoeldrank word hier getoon Is die koeldrank n suiwer stof of n mengsel? Verduidelik jou antwoord. 14 MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
20 10.2 As voedseltegnoloog wil jy die suiwerheid van die kleursel in die kloeldrank toets. Stel n geskikte metode voor Beskryf hoe jy sal weet of die kleursel suiwer is of nie Noem een voordeel deur van gebruik te maak die metode in 10.2 genoem om onbekende komponente in n mengsel te identifi seer Verduidelik die term element Skryf die simbole en name van die eerste 20 elemente op die Periodieke Tabel neer. 12. Vitamien B12 is n wateroplosbare vitamien met n belangrike rol in die normale funksionering van die brein en senuweestelsel, en vir die vorming van bloed Skryf die simbole en name neer van die elemente wat in Vitamien B12 voorkom Is Vitamien B12 n element of n verbinding? Verduidelik. C 62 H 87 N 14 O 14 PCo MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 15
21 13. Wat is n verbinding? 14. Klassifi seer elk van die volgende homogene mengsels, heterogene mengsels, elemente of verbindings. Stof 14.1 Koolstofdioksied (droë ys) 14.2 Grond 14.3 Bad olie 14.4 Melk 14.5 Soutwater 14.6 Grondboontjies en rosyne 14.7 Kraanwater 14.8 Petrol 14.9 Staal Koperdraad Appelpastei Koeksoda Groentesop Suiker Gedistillerde water Ink Springmielies Pizza Blik met verskillende koekies Magnesium lint Mengsel: homogeen/hetrogeen Suwer stof: element/verbinding 15. Kies uit die volgende lys die byskrif wat by elk van die prentjies hieronder sal pas en skryf dit onder die prentjie neer. Element Mengsel van verbindings Verbinding Mengsel van elemente en verbindings Mengsel van elemente Elke sirkel stel n atoom voor. Elke verskillende kleur verteenwoordig n verskillende soort atoom. Wanneer twee atome raak, is hulle saamgebind MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
22 Wanneer suiker sterk verhit word, breek dit op in water en koolstof. Die chemiese formule vir suiker is C 12 H 22 O Wat is n atoom? 16.2 Hoeveel atome is daar altesaam in een suikermolekuul? 16.3 Noem die elemente van die atome wat in suiker teenwoordig is neer Is suiker n verbinding of mengsel? 16.5 Gee twee redes vir jou antwoord in Vraag Noem DRIE fi siese eienskappe van suiker. MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1] 17
23 NAME EN FORMULES VAN STOWWE Ons weet reeds dat suiwer stowwe volgens hulle samestelling as elemente of verbindings geklassifiseer kan word. Omdat verbindings n samestelling van die simbole van twee of meer elemente is, word verbindings voorgestel deur die samestelling van die simbole van elemente wat daarin voorkom. Dit word n chemiese formule genoem. Die formule van n verbinding dui aan: - die elemente waaruit die verbinding saamgestel is. - die verhouding waarin die atome van die verskillende elemente verbind het om die verbinding te vorm. H 2 O is die formule vir water. Dit bestaan uit waterstof- en suurstofatome wat in die verhouding 2:1 gebind is. formule is H 2 O water 2 waterstofatome 1 suurstofatoom CO 2 is die formule vir koolstofdioksied. Dit bestaan uit koolstof- en suurstofatome wat in die verhouding 1:2 gebind is. formule is CO 2 1 koolstofatoom 2 suurstofatome koolstofdioksied NH 3 is die formule vir ammoniak. Dit bestaan uit waterstof- en stikstofatome wat in die verhouding 3:1 gebind is. formule is NH 3 1 stikstofatoom 3 waterstofatome ammoniak CaO is die formule vir kalsiumoksied met 1 kalsiumatoom en 1 suurstofatoom. CaSO 4 is die formule van kalsiumsulfaat met 1 kalsiumatoom, 1 swawelatoom en 4 suurstofatome. Ca(OH) 2 is die formule vir kalsiumhidroksied met 1 kalsiumatoom, 2 suurstofatome en 2 waterstofatome. (Die 2 vermenigvuldig alles tussen hakies. Daar is dus 2 suurstofatome en 2 waterstofatome) NH 4 NO 3 is die formule vir ammoniumnitraat met 2 stikstofatome, 4 waterstofatome en 3 suurstofatome. Daar is n paar algmene reëls wat ons gebruik om verbindings te benoem. (1) Baie stowwe wat reeds bekend is oor baie jare, soos water (H 2 O) en ammoniak (NH 3 ) het traddsonele name (gewone name). (2) Wanneer daar slegs twee elemente in die formule is, sal die naam op -ied eindig. (3) Die element wat links in die Periodieke Tabel is (gewoonlik die metaal) word eerste genoem wanneer die verbinding benoem word. Voorbeeld: In natriumchloried (NaCl), is natrium (Na) links in die tabel, terwyl chloor (Cl) regs is. Daar is slegs twee simbole in die formule van NaCl, die naam, natriumchloried, eindig op -ied. (4) Voorvoegsels (woorde wat voor die element se naam kom) word gebruik om die verhouding aan te dui waarin die elemente in die verbinding voorkom. Voorbeeld: In stikstofdioksied (NO 2 ) is die verhouding van stikstof tot suurstof 2:1. Vir stikstofmonoksied (NO) is daar een stikstofatoom vir elke suurstofatoom. (5) n Verbinding kan poli-atomiese ione of meeratomige ione bevat. Vir poli-atomiese ione, wanneer n metaal met suurstof verbind om n negatiewe ioon te vorm, sal die naam op -aat of -iet eindig. Die ioon met meer suurstofatome eindig met -aat. 18 Voorbeeld: Magnesiumsulfaat (MgSO 4 ) en magnesiumsulfiet (MgSO 3 ). (6) Metale van die oorgangslemente kan ione met verskillende positiewe ladings vorm. Die positiewe lading word dan aangedui deur n Romeinse syfer tussen hakkies direk na die naam van die metaal. Voorbeeld: Koper(II)chloried (CuCl 2 ) en koper(iii)chloried (CuCl 3 ). (7) Sure het gewoonlik waterstof (H) as eerste deel van hulle chemiese formules. Voorbeeld: Soutsuur (HCl), salpetrsuur (HNO 3 ) en swawelsuur (H 2 SO 4 ). (8) Die hidroksiede het n hidroksied (-OH) aan die einde. Voorbeeld: Natriumhidroksied (NaOH) en kaliumhidroksied (KOH) Voorvoegsel Betekenis Mono- Een Di- Twee Tri- Drie Tetra- Vier Penta- Vyf Voorvoegsels MATERIE EN MATERIALE [DEEL 1]
GRAAD 11 NOVEMBER 2013 WISKUNDIGE GELETTERDHEID V1 MEMORANDUM
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2013 WISKUNDIGE GELETTERDHEID MEMORANDUM PUNTE: 100 SIMBOOL A CA C J M MA P R RT/RG S SF O VERDUIDELIKING Akkuraatheid Akkuraatheid Herleiding/Omskakeling
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT REKENINGKUNDE GRAAD 12 FEBRUARIE/MAART 2016 SPESIALE ANTWOORDEBOEK
SENTRUMNOMMER EKSAMENNOMMER NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT REKENINGKUNDE GRAAD 12 FEBRUARIE/MAART 2016 SPESIALE ANTWOORDEBOEK VRAAG PUNTE PARAAF MOD. 1 2 3 5 6 TOTAAL Hierdie antwoordeboek bestaan uit 16
DetaljerINTERMEDIÊRE FASE GRAAD 6 NOVEMBER 2017 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NASIENRIGLYN
INTERMEDIÊRE FASE GRAAD NOVEMBER 27 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NASIENRIGLYN E: 3 Hierdie nasienriglyne bestaan uit bladsye. 2 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 (EC/NOVEMBER 27) ALGEMENE RIGLYNE
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRFA.3 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NOVEMBER Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en 1 bylaag.
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 AFRFA.3 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V3 NOVEMBER 2009 PUNTE: 100 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en 1 bylaag. MIDDAGSESSIE Afrikaans Eerste
DetaljerKriteria vir kultuurprestasie (hersien Januarie 2018)
Kriteria vir kultuurprestasie (hersien Januarie 2018) Algemene inligting: 1. Die kriteria is op hersiening geneem en goedgekeur in Januarie 2018 deur die kultuur bestuur van Hoërskool Noordheuwel. 2. Groepwerk
DetaljerLeer hierdie psalm en versie uit jou kop uit!
Werkboek Leer hierdie psalm en versie uit jou kop uit! INHOUDSOPGAWE 1. Hoe werk die Bybel? 2. Vinnige verwysings na spesifieke gedeeltes in die Bybel 3. Werkstukke 3.1 Aktiwiteit 1 Enige ware God 3.2
DetaljerKriteria vir toekennings van kultuurprestasies Hersien in Januarie 2018
Bellrylaan Noordheuwel 1739 Privaatsak x2032 Krugersdorp 1740 Tel: (011) 954 1032 (011) 954 1056/7 Faks: (011) 954 1033 nories@global.co.za www.nories.co.za Kriteria vir toekennings van kultuurprestasies
DetaljerPsalm 95(b) Ons eerbiedsbetoon aan die HERE, ons ewige Koning.
Psalm 95(b) Ons eerbiedsbetoon aan die HERE, ons ewige Koning. Maart 2013 Ps-vooraf Ps 63: 1, 2 Ontmoetingsdiens. Votum. Ons slaan my oë op na die berge: waar sal my hulp vandaan kom? Ons hulp is van die
DetaljerPs.119:89. Parashah 1 Bereshit In die begin. Gen.1:1 6:8 Jes. 42:5-43:10 Matth.1:1-17;19:3-9; Mark.10:1-12; Joh.1:1-18; OP.21:1-5; 22:1-5.
1 Ps.119:89 Parashah 1 Bereshit In die begin. Gen.1:1 6:8 Jes. 42:5-43:10 Matth.1:1-17;19:3-9; Mark.10:1-12; Joh.1:1-18; OP.21:1-5; 22:1-5. Inleiding: Welkom by die nuwe Torahsiklus. Ter wille van hulle
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 1 WISKUNDIGE GELETTERDHEID V NOVEMBER 011 MEMORANDUM PUNTE: 150 Simbool A CA C J M MA P R RT/RG S SF O Verduideliking Akkuraatheid Metode met akkuraatheid Herleiding
DetaljerGr 12 Wiskunde Nasionale November 2014: Vraestel 1 GR 12 WISKUNDE - EKSAMENVRAESTELLE
V Gr Wiskunde Nasionale November 0: Vraestel GR WISKUNDE - EKSMENVRESTELLE NSINLE NV 0 V J mag 'n goedgekeurde, wetenskaplike sakrekenaar (nie-programmeerbaar en nie-grafies) gebruik, tens anders vermeld.
DetaljerSing vooraf staande: Psalm 27:4, 5 (p. 127)
Sing vooraf staande: Psalm 27:4, 5 (p. 127) 4 My hart sê my, omring deur donkerhede: / O soek die HEER, die bron van lig en krag. Ek soek u aangesig in my gebede; / verberg dit nie wanneer ek op U wag.
DetaljerSTRUKTUUR VAN DIE KATEGISMUS
1 Inleiding Die Heidelbergse Kategismus is aanvanklik in 1563 te Heidelberg, Duitsland opgestel deur Zacharias Ursinus en Caspar Olevianus. Die doel daarvan was om gebruik te word as n leerboek vir die
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
GRD 12 NSIONLE SENIOR SERTIFIKT GRD 12 LNDOUWETENSKPPE V1 NOVEMER 2014 PUNTE: 150 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 15 bladsye. Landbouwetenskappe/V1 2 DE/November 2014 INSTRUKSIES EN INLIGTING
DetaljerGod se plan vir optimale geestelike groei in elke gelowige.
God se plan vir optimale geestelike groei in elke gelowige. Efesiërs 4:11-16 (NLV) 11 Hý het sommige as apostels gegee, ander as profete, ander as evangeliste, en ander as herders en leraars, 12 om God
DetaljerKAPTEIN VERDWYN. Onderwysersgids. Nota: Hierdie gratis gids mag na goeddunke gekopieer en gebruik word.
1 KAPTEIN VERDWYN Onderwysersgids Nota: Hierdie gratis gids mag na goeddunke gekopieer en gebruik word. 2 Inhoud Inleiding... 3 Samestelling van n boek... 4 Die voorblad... 4 Die titel... 5 Die skrywer...
DetaljerGRAAD 12 SEPTEMBER 2016 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 MEMORANDUM
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 SEPTEMBER 2016 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 MEMORANDUM PUNTE: 80 Hierdie memorandum bestaan uit 11 bladsye. 2 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/SEPTEMBER
DetaljerALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING
ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL VRAESTEL 2 JUNIE 2015 GRAAD 7 PUNTE: 65 TYDSDUUR: 1½ UUR Hierdie vraestel bestaan uit 14 bladsye. ALGEMENE INLIGTING Hierdie vraestel bestaan
DetaljerWat is in die boks? 7. Wat is in die boks? Lees my eers 8
TomTom Naslaangids Inhoud Wat is in die boks? 7 Wat is in die boks?... 7 Lees my eers 8 Posisionering van die toestel... 8 Installeer in jou motor... 8 Skakel aan en af... 9 Opstelling... 9 GPS-ontvangs...
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LANDBOUWETENSKAPPE V2 NOVEMBER 2014 PUNTE: 150 TYD: 2½ uur Hierdie vraestel bestaan uit 16 bladsye. Landbouwetenskappe/V2 2 DBE/November 2014 INSTRUKSIES EN INLIGTING
DetaljerGRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 WISKUNDIGE GELETTERDHEID V2 NOVEMBER 2011 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en 4 bylaes. Wiskundige Geletterdheid/V2 2 DBE/November
DetaljerDie Heidelbergse Kategismus
Die Heidelbergse Kategismus Sondag 1 Vraag 1: Wat is jou enigste troos in lewe en in sterwe? Antwoord: Dat ek met liggaam en siel in lewe en in sterwe (a) nie aan myself (b) nie, maar aan my getroue Verlosser,
DetaljerDEPARTEMENT REKENINGKUNDE UP
1 FINANSIËLE EKENINGKUNDE 300 IAS 33, Verdienste per aandeel Aantekeninge en klasvoorbeelde L Kotze DEPATEMENT EKENINGKUNDE UP A. Dividend per aandeel IAS 1, par 107, vereis dat die totale bedrag dividende
DetaljerNasionale Kurrikulumverklaring (NKV) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklaring WISKUNDE. Senior fase Graad 7-9
Nasionale Kurrikulumverklaring (NKV) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklaring WISKUNDE Senior fase Graad 7-9 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING GRAAD 7-9 wiskunde KABV Departement van Basiese
DetaljerINHOUDSOPGAWE. Inleiding...2. Apostoliese geloofsbelydenis...3. Die twee Sakramente...7. Filippense 2: Apostoliese geloofsbelydenis...
1 INHOUDSOPGAWE GELOOFSHANDLEIDING Inleiding...2 Apostoliese geloofsbelydenis...3 Die twee Sakramente...7 Filippense 2: 5-11...9 ALGEMENE GELOOFSBELYDENISSE Apostoliese geloofsbelydenis...10 Geloofsbelydenis
DetaljerDIE EERSTE BRIEF AAN TIMOTEUS
DIE EERSTE BRIEF AAN TIMOTEUS Inleiding Die Eerste Brief aan Timoteus maak saam met 2 Timoteus en Titus deel uit van die sogenaamde Pastorale Briewe. Hierdie briewe word so genoem, omdat hulle bedoel was
DetaljerHOOFSTUK 4. Die kern van die konstruktivisme kan, volgens Biggs en Moore (1993 :22), soos volg aangedui word:
HOOFSTUK 4 LEERTEORIEe ONDERLIGGEND AAN DIE LEERBENADERINGSKONSEPTE 4.1 INLEIDING Diep-, onafhanklike en kooperatiewe leerbenaderingskonsepte, beskryf leer as 'n konstrueringsproses. Dit word deur Biggs
DetaljerGRAAD 11 NOVEMBER 2013 DRAMATIESE KUNSTE MEMORANDUM
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2013 DRAMATIESE KUNSTE MEMORANDUM PUNTE: 150 Hierdie memorandum bestaan uit 23 bladsye. 2 DRAMATIESE KUNSTE (NOVEMBER 2013) ALGEMENE OPMERKING VIR EKSAMINATORS/OPVOEDERS:
DetaljerGRAAD 12 SEPTEMBER 2015
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 SEPTEMBER 2015 AFRIKAANS HUISTAAL V3 MEMORANDUM PUNTE: 100 Hierdie memorandum bestaan uit 17 bladsye. 2 AFRIKAANS HUISTAAL V3 ANALISE VAN VRAESTEL AFDELING A OPSTEL
DetaljerTROFEE-WYNSKOU OLD MUTUAL
OLD MUTUAL TROFEE-WYNSKOU 2016 BEOORDELING Sperdatum vir die indiening van inskrywingsvorms en alle dokumentasie: 18 MAART Sperdatum vir betaling van fooie op faktuur: 8 APRIL Aflewering van wynmonsters:
DetaljerCHASA BEKWAAMHEIDSTOETS LESINGS
CHASA BEKWAAMHEIDSTOETS LESINGS Indeks Lesing Bladsy 1. Diere-identifikasie - André v d Merwe 3-7 2. Jag - etiek - Danwilh Ingram 8 3. Oorlewing - André v d Merwe 9-15 4. Noodhulp - Dr. Hannes Botha &
DetaljerDIE WENSLIKHEID V A N 'N HERSIENING VAN DIE AFRIKAANSE VERTALIN G VAN DIE BYBEL*).
DIE WENSLIKHEID V A N 'N HERSIENING VAN DIE AFRIKAANSE VERTALIN G VAN DIE BYBEL*). 1. DlE E V A N G ELIE V O LG EN S M A T T H E U S. Die ou Hieronymus wat horn feitlik lewenslank besig gehou het met die
DetaljerDOEL MET KULTUURDEELNAME
MERIETE - KULTUUR 1. DOEL MET KULTUURDEELNAME Ons missie by L/S ELARDUSPARK is Die skool waar leerlinge toegerus word Om as n gebalanseerde volwassene die eise van die samelewing te kan aandurf, is dit
DetaljerE-pos asseblief die bewys van die betaling (duidelik gemerk met die skool se naam) ook aan of faks dit na
Doel van die projek Om n liefde vir Afrikaanse toneelspel en -kyk by hoërskoolleerders te kweek sodat leerders hulle eie kreatiwiteit en talente daardeur kan ontgin en ontwikkel. Uitlewing van hierdie
DetaljerGRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LANDBOUBESTUURSPRAKTYKE FEBRUARIE/MAART 2011 MEMORANDUM PUNTE: 200 Hierdie memorandum bestaan uit 12 bladsye. Landboubestuurspraktyke 2 AFDELING A VRAAG 1.1
DetaljerDOWNLOAD OR READ : SJOKOLADE PDF EBOOK EPUB MOBI
DOWNLOAD OR READ : SJOKOLADE PDF EBOOK EPUB MOBI Page 1 Page 2 sjokolade sjokolade pdf sjokolade Sjokolade er et nã ringsmiddel der de viktigste ingrediensene er kakaomasse, kakaofett og sukker. Sjokolade
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LEWENSWETENSKAPPE V1 VOORBEREIDENDE EKSAMEN 2008 MEMORANDUM PUNTE: 150 TYD: 2½ uur Hierdie memorandum bestaan uit 10 bladsye. Lewenswetenskappe/V1 2 DoE/Voorbereidende
DetaljerJAARBOEK Fakulteit Ingenieurswese Voorgraads. DEKAAN: Prof. JIJ Fick
JAARBOEK 2007 Fakulteit Ingenieurswese Voorgraads DEKAAN: Prof. JIJ Fick This Calendar is published in Afrikaans because Afrikaans is the medium of instruction on the Potchefstroom Campus. Correspondence
DetaljerAFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL
AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL Nasionale Kurrikulumverklaring (NKV) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklaring Senior fase Graad 7-9 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING GRAAD 7-9 AFRIKAANS
DetaljerTrapkarre. AANGEBIED DEUR DIE Ingenieurstudenteraad. 18 September
Trapkarre 2010 AANGEBIED DEUR DIE Ingenieurstudenteraad 18 September Reëls & Regulasies 1. VOORWAARDES VIR DEELNAME Spanne moet ʼn inskrywingsvorm inhandig by die ISR kantoor tesame met hul registrasiefooi
DetaljerSELF-STUDIEGIDS VIR TAALONDERWYSERS SKRYF VAN: KREATIEWE TEKSTE LANGER TRANSAKSIONELE TEKSTE KORTER TRANSAKSIONELE / NASLAAN / INFORMATIEWE TEKSTE
SELF-STUDIEGIDS VIR TAALONDERWYSERS AFRIKAANS HUISTAAL EERSTE ADDISIONELE TAAL TWEEDE ADDISIONELE TAAL SKRYF VAN: KREATIEWE TEKSTE LANGER TRANSAKSIONELE TEKSTE KORTER TRANSAKSIONELE / NASLAAN / INFORMATIEWE
DetaljerMees Algemene Vrae. 1. Wat beteken n multi-belanghebberorganisasie?
Mees Algemene Vrae 1. Wat beteken n multi-belanghebberorganisasie? WIETA is n multi-belanghebberinisiatief en ons raadslede verteenwoordig n bestuurstruktuur wat poog om lede-belanghebbers wat aktief in
DetaljerLANDBOUWETENSKAPE V1 OKT / NOV EKSAMEN 2014 GRAAD 10
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT LANDBOUWETENSKAPE V1 OKT / NOV EKSAMEN 2014 GRAAD 10 PUNTE: 150 TYD: 2½ ure Hierdie vraestel bestaan uit 11 bladsye. Landbouwetenskap V1 2 INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. 2. 3.
DetaljerGRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 REKENINGKUNDE FEBRUARIE/MAART 2012 PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 23 bladsye en 'n 16 bladsy-antwoordeboek. Rekeningkunde 2 DBE/Feb. Mrt.
DetaljerHOËR TEGNIESE SKOOL BELLVILLE AANSOEKVORM
HOËR TEGNIESE SKOOL BELLVILLE AANSOEKVORM h/v Strand en Kollegeweg, Labiance, Bellville 7530 Telefoon: +27 (0)21-948-6951; Faks: +27 (0)21-946-3752 e-pos: info@htsbellville.co.za www.htsbellville Naam
Detaljer1 KONINGS. Inleiding 1 en 2 Konings
1 KONINGS Inleiding 1 en 2 Konings Die naam 1 en 2 Konings is 'n vertaling van die Hebreeuse naam van die twee boeke, en hou verband met die hooffigure daarin, naamlik die konings van Israel en Juda. Hierdie
DetaljerBEPLANNINGSTUOIE VAN DIE ~ltejn KAROO VERSLAG STELLENBOSCH. deur. deur Prof. D. Met erkenning van bydraes deur : ( E. Stander S.J.
BEPLANNNGSTUOE VAN DE ~ltejn KAROO VERSLAG deur p. E. deur Prof. D. Page) Met erkenning van bydraes deur : ( E. Stander S.J. Pretorius J. de M. Ehlers nstituut vir Beplanningsnavorsing Universiteit van
DetaljerVry en volkleur. Ligte, SOMER R26 (BTW ingesluit) R22,81 (Buiteland) aksie!
Vry en volkleur SOMER 2014 R26 (BTW ingesluit) R22,81 (Buiteland) Ligte, aksie! DIE LEWE BEHOORT IN OOMBLIKKE GEMEET TE WORD, NIE MINUTE NIE. Dit is nie die minute, ure of dae van jou vakansie wat jy onthou
DetaljerSIYANDA DISTRIKSMUNISIPALITEIT TARIEFBELEID
TARIEF BELEID 2 SIYANDA DISTRIKSMUNISIPALITEIT TARIEFBELEID 1. DOEL VAN DIE BELEID Die beleid word vereis ingevolge wetgewing (Plaaslike Regering: Wet op Munisipale Stelsels, 2000). Die oogmerk van die
DetaljerJUTA SE PARALLEL TAALSERIE (AFRIKAANS EN ENGELS) VIR SUIDAFRIKAANSE SKOLE DEUR H. H. BROODRYK, B.A.,
JUTA SE PARALLEL TAALSERIE (AFRIKAANS EN ENGELS) VIR SUIDAFRIKAANSE SKOLE DEUR H. H. BROODRYK, B.A., LEKTOR IN OPVOEDKUNDE AAN 1)IE UNIWERSITEIT VAl:'f.KAAPSTAD. ST ANDERD VI. AFRIKAANS. JUTA & KIE, BEPERK,
DetaljerAANTEKENINGE BY DIE gekonsolideerde finansiële jaarstate (vervolg) vir die jaar geëindig 31 Maart 2014
37. Segmentele inligting IFRS 8 Bedryfsegmente vereis dat bedryfsegmente geïdentifiseer word op die basis van interne verslagdoening oor komponente van die groep wat gereeld nagegaan word deur die besluitnemende
Detaljervoete én in trane. Hulle optredes getuig van talent met toneelspel uit die boonste rakke. Die toneelstuk, Strepiespajamas, word as streekswenner
22/2018 Liewe Ouers Televisie het Suid-Afrika eers werklik in 1976 bereik en ons is voorgestel aan moontlikhede van ʼn skerm in die huis waarin oneindige sfere van inligting, vermaak en kennis opgesluit
DetaljerGAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS SENIORSERTIFIKAAT-EKSAMEN
2 GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS SENIORSERTIFIKAAT-EKSAMEN OCTOBER / NOVEMBER 2005 OKTOBER / NOVEMBER 2005 BEDRYFSEKONOMIE SG TYD: 3 uur PUNTE: 300 INSTRUKSIES: Beantwoord SES vrae, Vraag 1 (verpligtend)
DetaljerOp die Oog af. MEI April 2014 Bybelse Ete
Op die Oog af MEI 2014 18 April 2014 Bybelse Ete In hierdie uitgawe Voorbladnuus Kwinkslae uit die Skrif Trustee Bedrywighede Aan die woord Diere Maniere Krieketuitdaging KVV Mediese Manewales Die Dankfees
DetaljerCopyright! All rights reserved www.anestesi.no 2010- Nederlandsk side 1 av 6
Copyright! ll rights reserved www.anestesi.no 2010- Nederlandsk side 1 av 6 Språk: Nederlansk Oversatt av: Theresia Morild m.fl Dato: ugust 2010 1 - Vragenlijst Del 1 Spørreskjema: Voor we met de narkose
DetaljerPsalm 91:1-7 (NLV) Op God kan ek vertrou. 22/08 23/08 25/08 27/08 31/08 1/09 12/09
24/2018 Liewe Ouers Die Korowai-stam van Indonesië het tot relatief onlangs nog, in tot 45 meter hoë boomhuise gewoon, buite die bereik van roofdiere en vyandige stamme. Hierdie hout wolkekrabbers in die
DetaljerDekaan: Prof JA Volmink BSc, MB,ChB (Kaapstad), DKG (SA), MPH (Harvard), DPhil (Oxon), MASSAf
Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe Dekaan: Prof JA Volmink BSc, MB,ChB (Kaapstad), DKG (SA), MPH (Harvard), DPhil (Oxon), MASSAf JAARBOEK 2013 DEEL 12 INHOUDSOPGAWE 1. Algemene Inligting 3
DetaljerDekaan: Prof JA Volmink BSc, MB,ChB (Kaapstad), DKG (SA), MPH (Harvard), DPhil (Oxon), MASSAf
Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe Dekaan: Prof JA Volmink BSc, MB,ChB (Kaapstad), DKG (SA), MPH (Harvard), DPhil (Oxon), MASSAf JAARBOEK 2014 DEEL 12 INHOUDSOPGAWE 1. Algemene Inligting 2
DetaljerSubvragen. Overzicht. Hoofdvraag. Patiëntonderzoek - Gedrag. Jorien v.d. Velde Nascholing Psychosen maart
Subvragen 4 Hoe worden emotionele plaatjes verwerkt? Hoe worden emoties gereguleerd? Emotieverwerking en regulatie in groepen met een verhoogd risico op schizofrenie Overzicht 5 Wat weten we van patiëntonderzoek?
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LANDBOUWETENSKAPPE V1 FEBRUARIE/MAART 2017 MEMORANDUM PUNTE: 150 Hierdie memorandum bestaan uit 9 bladsye. Landbouwetenskappe/V1 2 DBE/Feb. Mrt. 2017 AFDELING A VRAAG
DetaljerBedrogbeleid en -reaksieplan
UNIVERSITEIT VAN PRETORIA Interne Ouditeenheid Bedrogbeleid en -reaksieplan Dokumenttipe: Beleid Dokumentnommer: Rt 378/15 Beleidkategorie: Beheer en bestuur Die Universiteit het n 24-uur- Etiekblitslyn
DetaljerAansoek om Lidmaatskap
Bekostigbaar Verstaanbaar Betroubaar Dienslewering Gebruik slegs swart ink. Vul hoofletters in die spasies in. Gebruik slegs een karakter per blokkie. Laat een blokkie oop tussen woorde. Waar nodig, merk
DetaljerUit die hoof se pen...
Uit die hoof se pen... Die jaar 2016 het soos n naelloop-wedloop weggespring en is ons met spoed alreeds in Maart 2016. Sedert die wegspringskoot van 13 Januarie 2016 is daar baie verhale oor die wye skoolfront
DetaljerSpelsimulatie. Co Daatselaar & Niels Tomson LEI/Agrocenter for strategic entrepreneurship 4 november 2008
Spelsimulatie Co Daatselaar & Niels Tomson LEI/Agrocenter for strategic entrepreneurship 4 november 2008 Onderwerpen Context voor spelsimulatie Interactief Strategisch Management (ISM) Plaats van spelsimulatie
DetaljerNASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12
NSIONLE SENIOR SERTIFIKT GRD 12 MEGNIESE TEGNOLOGIE FEBRURIE/MRT 2014 MEMORNDUM PUNTE: 200 Hierdie memorandum bestaan uit 16 bladsye. Meganiese Tegnologie 2 DBE/Feb. Mar. 2014 VRG 1: MEERVOUDIGEKEUSE-VRE
DetaljerFLERVALGSOPPGAVER STØKIOMETRI
FLERVALGSOPPGAVER STØKIOMETRI Hjelpemidler: Periodesystem og kalkulator Hvert spørsmål har et riktig svaralternativ. Støkiometri 1 Bestem masseprosenten av nitrogen i denne forbindelsen: (N 2 H 2 ) 2 SO
Detaljer31/2018 HANNALIZA FECHTER BEMARKING EN SKAKELING
31/2018 Liewe Ouers Die wonderlike van die skoollewe is, dat elke jaar met die vooruitgang van die leerders gepaardgaan. Elke nuwe jaar beloof n volgende, hoër vlak, nuwe onderwysers en n nuwe graad om
Detaljer~tu~enternassa keur Inlywingsaksie goe~
STUDENTEBLAD van die P.U. Vlf U.H.O. DEEL XI. Woe.nsdag, 9 Mei, 1956. Nr. 4. ~tu~enternassa keur Inlywingsaksie goe~ geniet groot steun Op die Massavergadermg wat up Maandagaand, 30 Aprd gehou is, her
DetaljerVinkie. Laerskool Fairland. UIT DIE HOOF SE KANTOOR Personeel sê dankie aan leerders op dié manier!
Vinkie Laerskool Fairland Marketstraat 145, Fairland 011 678-4591/2 www.lsfairland.co.za Jaargang 22 nr 27 17 September 2015 UIT DIE HOOF SE KANTOOR Personeel sê dankie aan leerders op dié manier! Kaskardag
DetaljerWille Samies. geïnspireer deur Hilda van 7de Laan
Wille samies Wille Samies geïnspireer deur Hilda van 7de Laan Meeste van ons maak daagliks toebroodjies, of dit nou vir jouself, jou wederhelf of vir die kinders is. Na 'n maand of selfs 'n jaar is jou
Detaljer1. Oppgaver til atomteori.
1. Oppgaver til atomteori. 1. Hva er elektronkonfigurasjonen til hydrogen (H)?. Fyll elektroner inn i energidiagrammet slik at du får elektronkonfigurasjonen til hydrogen. p 3. Hva er elektronkonfigurasjonen
DetaljerJaarverslag 2008/2009
Jaarverslag 2008/2009 Wynbedryf SA Jongwynskou Agri-Expo het opgetree as gasheer met die aanbieding van die 2008 SA Jongwynskou. n Totaal van 2036 jongwyne is deur 179 kelders ingeskryf. Beoordeling van
DetaljerGASVRYHEIDSTUDIES (Opdateer Oktober 2015) Hierdie dokument moet saam met die volgende dokumente gelees word:
19/1 GASVRYHEIDSTUDIES (Opdateer Oktober 2015) Hierdie dokument moet saam met die volgende dokumente gelees word: 1. Die IEB-handleiding vir die Moderering van Skoolgebaseerde Assessering (SGA) Opdateer
DetaljerJAARBOEK Fakulteit Natuurwetenskappe Voorgraads. DEKAAN: Prof. dr. J.J. Pienaar
JAARBOEK 2007 Fakulteit Natuurwetenskappe Voorgraads DEKAAN: Prof. dr. J.J. Pienaar This Calendar is published in Afrikaans because Afrikaans is the medium of instruction on the Potchefstroom Campus. Correspondence
DetaljerHOKKIEDOGTERS 1ste span: St Mary s en St Stithians. 2de span: TUKS-kliniek
11/2017 Liewe Ouers Die idee van n superhero of n mens met bonatuurlike kragte is iets wat mense al vir jare lank fassineer. Daar kom in elkeen van ons se lewens oomblikke waar superkragte baie handig
DetaljerUNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT
UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT FAKULTEIT GESONDHEIDSWETENSKAPPE SKOOL VIR AANVULLENDE GESONDHEIDSBEROEPE REËLBOEK VOORGRAADS 2016 DEKAAN: PROF GJ VAN ZYL FAKULTEIT GESONDHEIDSWETENSKAPPE INHOUD 2 Bladsy
DetaljerLAERSKOOL LOUIS LEIPOLDT: SKOOLPLAN
- 17 - LAERSKOOL LOUIS LEIPOLDT: SKOOLPLAN VOORWOORD: UIT DIE HOOF SE KANTOOR Baie welkom aan elke ouer en leerder by Laerskool Louis Leipoldt. U is deel van n omgee gemeenskap waar ons kinders eerste
DetaljerMUNISIPALITEIT KREDIETBEHEER- EN SKULDINVORDERINGS BELEID
MUNISIPALITEIT KREDIETBEHEER- EN SKULDINVORDERINGS BELEID 20162017/20172018 (HERSIEN EN GEWYSIG) INHOUDSOPGAWE 1. Aanhef... 3 2. Beginsels... 3 3. Prestasie bestuur... 3 4. Definisies... 4 5. Plig om skulde
Detaljerhttp://eksamensarkiv.net/
Oppgåve 1 Vond jij het als kind fijn als er voorgelezen werd? En welke verhalen vond jij leuk? Waarom? Skriv ein kort tekst i presens (notid) på 5 7 setningar. Oppgåve 2 Annie M.G. Schmidt (1911 1995)
DetaljerDIE UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT FAKULTEIT GESONDHEIDSWETENSKAPPE JAARBOEK SKOOL VIR GENEESKUNDE EERSTE GRADE EN DIPLOMAS
DIE UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT FAKULTEIT GESONDHEIDSWETENSKAPPE JAARBOEK SKOOL VIR GENEESKUNDE EERSTE GRADE EN DIPLOMAS 2013 DEKAAN: PROF GJ VAN ZYL FAKULTEIT GESONDHEIDSWETENSKAPPE KAMER D202 TELEFOONNOMMER:
DetaljerFakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe
2018 Dekaan: Prof JA Volmink BSc, MB,ChB (Kaapstad), DKG (SA), MPH (Harvard), DPhil (Oxon), MASSAf Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe Akademiese Programme en Fakulteitsinligting JAARBOEK DEEL
DetaljerOLD MUTUAL UNIT TRUSTS BELASTINGVRYE BELEGGING
OLD MUTUAL UNIT TRUSTS BELASTINGVRYE BELEGGING Unit Trusts Belastingvrye Belegging Die Nasionale Tesourie het nuwe regulasies by die Inkomstebelastingwet van SuidAfrika gevoeg wat bepaal dat beleggings
DetaljerSTUDENT GATEWAY GPS
2 Inhoud Inhoud 2 Inleiding Wat is die GPS en hoekom is dit belangrik? 5 Wat is n Universiteit en wat maak ek hier? 5 Rektoraat 6 Jou Kampusoorlewingspakket Algemene Universiteitsterminologie 10 Lokaalafkortings
DetaljerGASVRYHEIDSTUDIES (Opdateer September 2016)
19/1 GASVRYHEIDSTUDIES (Opdateer September 2016) Hierdie dokument moet saam met die volgende dokumente gelees word: 1. Die IEB-handleiding vir die Moderering van Skoolgebaseerde Assessering (SGA) Opdateer
DetaljerAFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL ONDERRIGPLANNE - Graad 8 Kwartaal1
AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL ONDERRIGPLANNE - Graad 8 Kwartaal1 DATUM Luister en Praat Lees en Kyk Skryf en aanbied Taal strukture en -konvensies Opmerkings % Volto oi Totaal % Week 1 en 2 : Groepbespreking
DetaljerFasit oppdatert 10/9-03. Se opp for skrivefeil. Denne fasiten er ny!
Fasit odatert 10/9-03 Se o for skrivefeil. Denne fasiten er ny! aittel 1 1 a, b 4, c 4, d 4, e 3, f 1, g 4, h 7 a 10,63, b 0,84, c,35. 10-3 aittel 1 Atomnummer gir antall rotoner, mens masse tall gir summen
DetaljerSPORTTOER: SKOOLVAKANSIE:
2014-03-14 Geagte Ouer/Voog OMSENDBRIEF 2 (2014) Ons gee graag die volgende inligting rakende skoolaktiwiteite na u deur. Ons hoop om u te sien by die aktiwiteite en dat u en u kinders dit gaan geniet.
Detaljer1. FANTASIE EN DIE FEËVERHAAL
M ev. B. van der W esthuizen N agraad s, D ep artem en t A frikaans-n ederlands BRANDPUNTE VAN O M STREDENHEID IN DIE L I E W E H E K SIE - REEKS VAN VERNA VELS O m stre d e k in d e rle k tu u r is nie
DetaljerGEREFORMEERDE KERK LYTTELTON
1 7 Oktober 2018 Jaargang 36 Nommer 38 GEREFORMEERDE KERK LYTTELTON www.gklyttelton.org.za ONS EREDIENSTE VANDAG Die Oggenddiens Die Woorbediening word waargeneem deur Ds. Casper Breed. Die Skriflesing
DetaljerHoërskool Dr. E.G. Jansen
1 Hoërskool Dr. E.G. Jansen Prysuitdeling Reglement 1 2 Prysuitdelingsreglementsopgawe 1. Reglement 1.1 Die uitvoerende komitee 4 1.2 Personeel 4 1.3 Finansies 4 2. Tipes toekennings 4 3. Algemene vereistes
DetaljerAANSOEK OM LENING (IN TERME VAN DIE NASIONALE KREDIETWET, 34 VAN 2005)
Vir Kantoorgebruik EK N. 1 Vir Kantoorgebruik Webadres: www.sambakoop.com Epos adres: info@sambakoop.com Charlotte Maxekestraat 146 Posbus 911 Bloemfontein 9300 T: 051 448 0111 F: 051 430 7564 BLOEMFONTEIN
DetaljerTE WEET. 28 Jan. 3 Feb. 2018
TE WEET 28 Jan. 3 Feb. 2018 NEDERDUITSCH HERVORMDE GEMEENTE NELSPRUIT God se gemeente wat aanbid, omgee en dien OGGENDDIENS Sondag 28 Januarie 2018 Ds. Eksteen Botes Votum en seën Lofgesange Ps. 100: 1,
DetaljerADVERTEERDER: MIDDELEN: DOEL:
TravelEssence Spot, non-spot Grotere naamsbekendheid creëren onder de doelgroep die mogelijk reizen naar Down Under wil aanschaffen TravelEssence heeft de Sublime 500 gesponsord: dé 500 beste funk, soul
DetaljerGovernment Notices Goewermentskennisgewings
Agriculture, Forestry and Fisheries, Department of/ Landbou, Bosbou en Visserye, Departement van R. 994 Marketing of Agricultural Products Act (47/1996): Continuation of Statutory Measure and Determination
DetaljerSUID AFRIKAANSE VARSWATER OEWERHENGEL VERENIGING BYLAE A TOT DIE GRONDWET
-1- SUID AFRIKAANSE VARSWATER OEWERHENGEL VERENIGING BYLAE A TOT DIE GRONDWET HUISHOUDELIKE REËLS MET LAASTE WYSIGINGS JULIE 2014 -2- INHOUDSOPGAWE 1. DOELSTELLINGS MET HUISHOUDELIKE REËLS 2. AFFILIASIE
DetaljerPeter Jasies Se Vleis Resepte
Peter Jasies Se Vleis Resepte Raap en skraap Beestong met mosterdsous Bief-en-varkworskasserol Blitsige kerriekos Blitsige Maalvleis-en-bone Kerrie Frikkadelle Gesmoorde beesstert Geurige oondgebakte hoender
DetaljerInnhold. Ka pit tel 1 Inn led ning Barn og sam funn Bo kas opp byg ning... 13
Innhold Ka pit tel 1 Inn led ning... 11 Barn og sam funn... 11 Bo kas opp byg ning... 13 Ka pit tel 2 So sia li se rings pro ses sen... 15 For hol det mel lom sam funn, kul tur og so sia li se ring...
DetaljerGeïntegreerde Jaarverslag 2015
Geïntegreerde Jaarverslag inhoudsopgawe 1 oor hierdie verslag 2 oor ons 4 ons besigheidsmodel 6 skakeling met ons belanghebbendes 8 ons strategie 10 boodskap van die voorsitter en Groep besturende direkteur
Detaljer