OMVENDT JULEKALENDER OMVENDT JULEKALENDER

Transkript

1 1

2 OMVENDT 2016 JULEKALENDER OMVENDT JULEKALENDER er ein gedigen skuledugnad som meir enn 650 skular er med på kvart år. Saman bidrar de til å gi tusenvis av barn over heile verda ein trygg heim. Tenk for ein forskjell de er med på å gjere for alle desse barna! Vi i SOS-barnebyer vil også i år ta dykk med på ei reise og la dykk få møte barn frå heile verda. I år er det fokus på Vietnam, India og Kongo. Desse filmane opnar opp for mange gode samtalar og refleksjonar som er fine å ta i klasserommet, men barna kan gjerne oppfordrast til å ta det opp ved middagsbordet heime også. På denne måten bidrar skulane til at praten går i dei tusen heimane, om tema som kan vere en fin kontrast til alt det materielle fokuset vi har rundt juletider. DETTE BIDRAR DE TIL I 2015 blei det ny rekord for Omvendt Julekalender. Heile elevar var med på å gi i staden for å få. Dei samla inn meir enn 3,5 millionar kroner til SOS-barnebyer sitt arbeid. Inntektene har gjort det mogleg for mange tusen barn å få nettopp det dei treng aller mest, ein trygg heim. Så til de som var med i fjor, tusen hjarteleg takk for innsatsen! Alle barn treng ein trygg og god omsorgsperson, og i år går inntektene til å gi dei mest utsette barna ein heim. Enten i form av støtte til familien, slik at dei kan gi barna sine ein trygg oppvekst eller ein ny heim i ein SOS-familie. Bli med og gi barn over heile verda ei framtid! OM OMVENDT JULEKALENDER Ei kalenderluke for kvar skuledag Kvar skuledag i desember kan de opne ei ny kalenderluke saman med elevar over heile Noreg på omvendtjulekalender.no. Der kan elevane sjå ein film eller eit bilde med ei historie. Eiga side for lærarar Lærarane får også tilgang til ei side der innhaldet i kalenderlukene blir tilgjengeleg seinast dagen før, slik at du kan førebu undervisninga. Lenka til denne er: Innhaldet i kalenderlukene I dette heftet finn du samandrag av innhaldet i kalenderlukene og forslag til diskusjonsspørsmål, i tillegg til kalenderark for helgene fram til julaftan. Desse kan du skrive ut og henge opp i klasserommet som ein kalender. REBUS For kvar kalenderluke vil det vere spørsmål som de vil finne svaret på i filmen. Eitt spørsmål som går til trinn og eitt til trinn. Frå kvart svar kan de fylle inn bokstavar i rebusen i stigande rekkefølgje (altså ikkje tilfeldig, slik som tidlegare.) Onsdag 21. desember har de løyst rebusen for trinn eller for trinn. Svaret sender de i eit rapportskjema som de vil få tilsendt på mail i veke 50. Svarfrist er 6. januar. I midten av januar trekkjer vi ein vinnar, som får ei overrasking frå SOS-barnebyer i posten. Å GI I STADEN FOR Å FÅ I staden for å få ei lita gåve kvar dag i desember, kan elevene gjere ein julejobb heime og få ein symbolsk sum for denne jobben. Dei kan for eksempel vaske, bake, pante flasker eller måke snø. Kanskje det finnast nokre i nabolaget som treng hjelp til å utføre enkle oppgåver? På denne måten opplever barna at dei gjer ein eigeninnsats for den summen dei gir. Det er opp til kvar enkelt familie å bestemme storleiken på summen. 2

3 KONVOLUTT På omvendtjulekalender.no finn du ein konvolutt som du kan laste ned og skrive ut. Konvolutten kan delast ut til elevane i starten av desember. Når de har samla inn pengar til kalendergåva, kan de leggje dei i konvolutten og lime den igjen. På den måten blir det anonymt kor mykje kvar elev gir. Fokuset blir ikkje på kven som gir mest, men på at alle kan bidra. DIGITAL INNSAMLING I år har vi laga ein eigen nettbasert innsamlingsportal for alle skulane kor de kan samle inn pengar digitalt. Her kan de samle inn på skulenivå, trinnnivå eller klassenivå. De har no følgjande innsamlingsalternativ: 1. Halde fram med å samle inn kontantar som tidlegare. 2. Gå over til berre å samle inn digitalt. 3. De kan også velgje ein kombinasjon av desse to alternativa. Vegleiinga for digital innsamling finn du på nettsida sos-barnebyer.no/omvendt-julekalender. Summen klassen har samla inn Når adventstida er over, kan summen som klassen har samla inn, setjast inn på SOS-barnebyer sitt kontonummer , og merkast med namn på skulen/klassen og «Omvendt julekalender». Merkinga er viktig, slik at vi kan sende dykk eit takkebrev og eit diplom. Vi er klar over at er ein utfordring å få sett inn kontantar i mange bankfilialar. Det beste er å bruke post i butikk om det ikkje er ein bankfilial med myntteljar i nærleiken. For å gjere det lettare å handtere og få overført kontantar, har vi i år også lagt til rette for ei digital innsamling. ADVENTSSTUND MED OMVENDT JULEKALENDER Som lærar vel du sjølv kor mykje arbeid du vil legge i Omvendt Julekalender. Nokre vel berre å sjå filmen og setje av litt tid til refleksjon rundt det dei har sett. Andre vel å bruke Omvendt Julekalender i fleire fag. Du finn fleire tips på omvendtjulekalender.no. Der finn du også eit verdskart som du kan skrive ut, forstørre og hengje opp i klasserommet. Marker landa du besøkjer i kalenderlukene med eit symbol, eit hjarte eller ei stjerne. Vi ønskjer dykk lukke til med Omvendt Julekalender 2016! Håpar de får mange fine stunder saman i klasserommet i heile desember. Forsidefoto: Nina Ruud 3

4 1.-4. TRINN: Her kan dere sette inn bokstaven i dagens oppgave

5 5.-7. TRINN: Her kan dere sette inn bokstaven i dagens oppgave

6 1 Informasjon om årets julekalender JULEGRANTENNING I DRØBAK OG MAYA I NEPAL Nesten skuleelevar over heile landet var i fjor med på Omvendt Julekalender. Etter at alle elevane hadde baka, vaska, rydda og gjort andre småjobbar heime, gjekk dei opptente pengane med til å gi tusenvis av barn eit nytt og betre liv. De som var med i fjor, hugsar kanskje at de såg filmar frå Nepal. Der hadde det vore eit kjempekraftig jordskjelv, som gjorde at 8500 menneske døydde, og endå fleire tusen mista nokon dei var glade i. Kvifor blir det jordskjelv? Har det vore jordskjelv i Europa no i år? Her i Noreg treng vi heldigvis ikkje å vere redde for jordskjelv. Kvifor ikkje? Kva kan vi i Noreg gjere for å hjelpe barn i andre land? Fleire hundre tusen menneske hadde ikkje lenger noko hus å bu i. Alt dei eigde var øydelagt. Mange hjelpte til etter jordskjelvet, og ein del av pengane frå Omvendt Julekalender i fjor, gjorde at barn i Nepal fekk det betre. Ein av dei som fekk hjelp, heitte Maya. I dagens kalenderluke får de møte Maya igjen, og vi skal sjå korleis det har gått med henne. Den viktigaste jobben SOS-barnebyer gjer, er å gi barn ein trygg heim. Og det klarer vi mellom anna ved den innsatsen de elevar gjer no i desember. De er med på å tenne håp for barn som treng det. Ein av dei skulane som var med i fjor også, er Drøbak skule. Og i år har de fått ei heilt spesiell kalenderoppgåve. Kvar gjorde Maya leksene sine? Kva slags dyr i skogen er Maya redd for? 6

7 2 Vietnam: THUY JENTA SOM TEIKNAR MINNE Kan ein teikne seg bort frå vonde tankar? Og hugsar ein betre det som var fint dersom ein teiknar det? I dag får de møte Thuy frå Vietnam. Ho har mista både mora og faren sin, og bur saman med broren sin i ein SOS-familie i ein barneby. Der er dei trygge og har det godt. Thuy er veldig glad i SOS-mora si, men likevel saknar ho så klart sin eigen mamma og pappa. Thuy elskar å teikne. Det begynte ho med då ho kom til barnebyen. Og ei heilt spesiell bok lærte henne kor viktig det er å hugse dei fine opplevingane ein har gjort saman. Å teikne fine minne kan kanskje gjere at saknet blir litt mindre vondt? Korleis trur du Thuy har det? Kan det vere skilnad på korleis det ser ut som vi har det, og korleis vi har det inni oss? Thuy likar å teikne fordi ho blir litt mindre trist. Kva synest du er fint å gjere for å bli glad dersom du er trist? Thuy mista både mamma og pappa som ho var veldig glade i. Nokon av dykk har kanskje mista ei bestemor eller ein bestefar, eller kanskje eit kjæledyr? Nokon har kanskje hatt ein veldig god venn som har flytta langt av garde? Korleis kan vi vere ein god venn for nokon som er lei seg av di dei har mista nokon dei var glad i? Kva farge er det på skjørtet til jenta ho teiknar? Kva slags farge er det på ludobrikka som Thuy flyttar på? 7

8 5 India: EIN FAMILIE SOM LAGAR MAT SAMAN Å lage mat, kan vere ei fin oppleving å gjere saman med andre. Mange vaksne trur kanskje at barn ikkje er store nok til å knuse egg, røre i gryter, skjere med kniv eller steike karbonadar. Men korleis skal ein lære viss ein ikkje får prøve seg? Det er neppe nokon katastrofe om ein skjer seg litt på grønsakskniven. Det er fint når alle får vere med å hjelpe til! Det gjer dei i den familien de skal få møte no sjølv dei minste barna. Dei bur i India, og skal lage ein typisk indisk rett med masse grønsaker. Alle i familien gler seg til å setje seg ned i lag for å ete maten dei har laga samen. Og det er viktig å få tid til eit felles måltid i løpet av dagen, sjølv om mange familiar er veldig travle. gjerast eller ikkje vil at de skal få vere med på å bestemme? Kva slags mat likar de å lage? Et de meir mat og smakar maten betre når de sjølve har vore med på å lage den? Snakkar de saman når de sit i lag rundt middagsbordet? Er det nokon som les eller sit med mobil/pad når de et middag? Kva kan bli annleis når ein set seg saman rundt eit dekka bord i staden for at alle tek ei skive i handa og spring sin veg, eller set seg ned framfor TV? Kva pleier de å ete til middag? Korleis er det heime hos deg, et heile familien middag saman? Kvifor er det viktig at heile familien et middag i lag? Er de med på å lage maten heime? Kvifor deltek de heller lite i matlaginga? Er det fordi dei vaksne ikkje har tid, er for strenge med korleis det skal Hva heiter mora i familien? Siste bokstav i svarordet. Kvar bur dei? Siste bokstav i svarordet. 8

9 6 Noreg/Kongo, film om Iness som har kome hit til Noreg KORLEIS ER DET Å VERE NY I EIT FRAMANDT LAND? I dag skal de få helse på Iness og familien hennar, som kom frå Den demokratiske republikken Kongo i Afrika. Det er eit vakkert land, med mange naturressursar som kopar, sølv, gull og diamantar, mykje fin skog og gode vilkår for matdyrking. Men ei lang historie med dårlege og grådige leiarar og store konfliktar, har gjort at landet er fattig. Det har vore fleire krigar i landet, og mange barn og vaksne har blitt tvinga til å flykte. Til saman i verda i dag er det faktisk så mange som 60 millionar menneske som er på flukt. Halvparten av dei er barn som dykk. Dei vanlegaste årsakene til at menneske flyktar, er naturkatastrofar, krig, fattigdom eller at dei blir forfølgde og ikkje er trygge i landet sitt. Det er vanskeleg å måtte reise frå alt du kjenner heimen din, alle vennene dine, skulen din, og så i tillegg hamne ein stad langt unna. Som Iness. Kva er det barn som har flykta til Noreg treng aller mest? Jo, det er tryggleik og venner! Kanskje det aller viktigaste de barn kan bidra med, er vere ein god venn. Veit de om det er barn som har flykta til Noreg den siste tida? Kjenner de nokon barn eller vaksne som har flykta hit? Er det nokon på skulen eller i klassen? Kva ville du tenkt viss du måtte reise frå Noreg og vite at du kanskje aldri kom tilbake hit igjen? Kva trur de dei som har flykta, saknar aller mest? I Noreg kan barn som har flykta frå krig, kjenne seg trygge. Men trur de at det kan vere ting som er vanskeleg når ein kjem til ein ny stad som er heilt annleis enn den ein kom frå? Kva kan vi som bur her, gjere for at det skal bli lettare for dei? Kva land kjem dei opphavleg frå? Fjerde bokstav i svarordet. Kva anna afrikansk land flykta dei til? Andre bokstav i svarordet. 9

10 7 Vietnam: OM EI MOR SOM JOBBAR I EIN FABRIKK Det beste for barn er at dei har ein trygg familie, med vaksne som er glade i dei og kan passe på at dei har det dei treng. I mange land jobbar SOS-barnebyer mykje med å støtte vanlege familiar som har det vanskeleg, slik at dei kan ta godt vare på barna sine. Nokre vaksne klarer ikkje å vere gode foreldre uansett kor mykje hjelp dei får. Då er det best at barna kan få vekse opp i ein annan familie. Men mange stader i verda er det forhold som fattigdom, dårleg helse, sjukdom og mangel på jobbar som gjer at foreldra ikkje kan ta skikkeleg vare på barna sine. SOS-barnebyer har funne ut at ein veldig bra måte å hjelpe barn som ikkje har det bra på, er å støtte dei vaksne i familien. Når dei vaksne kan tene nok pengar til mat, klede, hus og skulebøker, får medisinar slik at dei blir friske og kanskje hjelp til å vere gode foreldre då får barna det betre. Faren til barna i den familien vi skal møte no, døydde av sjukdom. Det har vore veldig vanskeleg for mora å klare å forsørgje barna sine åleine. Men med litt støtte, og hjelp frå barna i heimen, går det akkurat. Er de flinke med å hjelpe til heime? Kva arbeid er det de hjelper til med? Den eldste jenta i filmen gjer ganske mykje. Er det greitt å måtte gjere så mange oppgåver heime? Er det skilnad på dette og det vi kallar barnearbeid? Trur de at de hjelper meir eller mindre til heime enn det foreldra dykkar gjorde? Kva er fint med at familiar kan få hjelp frå organisa sjonar som SOS-barnebyer (slik at barna får det betre)? Det er mange familiar også i Noreg som kan ha det vanskeleg. Er det nokon som hjelper dei (familie/ venner/det offentlege)? Kva heiter jenta? Kva land bur dei i? Fjerde bokstav i svarordet. 10

11 8 Rappen som handlar om dei : #DEOMSORGSLØSE 220 millionar barn i verda har ingen trygg familie som kan passe på dei, eller har ein familie som klarer å gi dei god nok omsorg. SOS-barnebyer kallar desse barna dei omsorgslause. 220 millionar er 10 prosent av alle barn i verda eller ein av ti. Det er det same som å tenke seg at 2-3 av dykk i klassen (varierer med storleiken på klassen), skulle budd i ein familie som ikkje kunne ta seg skikkeleg av dykk eller kanskje til og med budd på gata. Det kan vere mange grunnar til at barn ikkje har ein trygg familie med vaksne som kan ta seg av dei. Det vil seie å sørgje for at dei får begynt på skule, kjem seg på skulen kvar dag, at dei får dei vaksinane dei skal ha, medisin når dei er sjuke og nok mat slik at dei veks og utviklar seg. Dei aller fleste av desse 220 millionar barna lever i stor fattigdom. Og fam iliane får lite eller inga hjelp frå styresmaktene i landet sitt. I mange land veit ikkje styresmaktene ein gong om kor mange barn som bur i landet, korleis dei har det eller om dei går på skule. SOS-barnebyer trur at dei barna som styresmaktene ikkje veit eksisterer, er «usyn lege» slik at dei heller ikkje får hjelp av dei peng ane den norske staten og andre gir som utviklings hjelp. Difor må politikarane våre vite om desse barna. Dei må seie frå til politikarane i dei landa som får støtte frå Noreg, at dei må passe på at dei omsorgslause barna får omsorg, skulegang og helse hjelp. Og det er det den 12 år gamle Arlinda syng om i denne rappen. Arlinda syng til politikarane og seier at det er dei som må sørgje for at også dei omsorgslause barna får hjelp. Korleis kan vi vere med å hjelpe til at politikarane høyrer etter (bidra til å påverke/når mange nok seier i frå)? Arlinda er ei jente på 12 år, men seier at dei vaksne politikarane skal høyre på henne. Kvifor er det viktig at dei som bestemmer, lyttar til det barn har å seie? Korleis trur de at det går med barn som må vekse opp åleine, eller aldri får gått på skule kva slags liv har dei som barn og korleis får dei det som vaksne? Arlinda viser at ho bryr seg om andre, ved å seie frå om at det er urettferdig at dei omsorgslause barna ikkje får den hjelpa dei treng. Har de nokon gong opplevd at noko har vore urettferdig? Er det situasjonar i skulegarden der det er viktig at nokon seier frå om at det skjer noko urettferdig eller dumt? Hender det at nokon på skulen eller leike plassen kan trenge at det er nokon som tør å seie frå om at noko ikkje er greitt? Kva farge er det på genseren til Arlinda? Kva for ein Arbeiderparti-politikar blir nemnt i videoen? Tredje bokstav i det første navnet (som blir sagt i videoen). 11

12 9 FRED OG FREDSPRISEN Fredsprisen vart stifta av Alfred Nobel, ein svensk industrimann som mellom anna hadde funne opp dynamitten, og vart uvanleg rik. Han var ein klok mann som gjerne ville at pengane han hadde tent, skulle kome til nytte etter at han var død. Han hadde ikkje barn og bestemte at pengane skulle gå til eit fond som kvart år skulle dele ut prisar til «dem som hvert år hadde gjort menneskeheten den største nytte». Dei fem opphavlege prisane var innan fysikk, kjemi, medisin, litteratur og fred. Seinare vart det også ein Nobel-pris i økonomi. Nobels fredspris er verdas mest kjende pris. Og endå er det ingen som veit heilt sikkert kvifor Alfred bestemte at akkurat prisen for fred skulle tildelast av ein norsk komite. I år er det Colombias president som får fredsprisen, og då fordi han i mange år har kjempa for fred i landet sitt. Kven andre fredsprisvinnarar har de høyrt om? Kjenner de til stader i verda der det er krig no? Er det lenge sidan Noreg var i krig? Har de høyrt nokon som levde under 2. verdskrig fortelje om korleis det var? Veit de sjølve noko om korleis det var på den tida? Kva trur de er det vanskelegaste for barn som opplever krig (kva er dei redde for, kva går dei glipp av vilkår for å leike, tryggleik, skulegang)? Kva kan ein gjere for å unngå at det blir krig (snakke saman, høyre på kvarandre, finne løysingar der alle gir og alle tek)? Kva er spesielt med borgarkrig? 1-7: trinn: Kva heiter presidenten i Colombia? Første bokstav i førenamet. 12

13 12 Noreg: FILM OM Å HJELPE TIL HEIME Nokre gonger kan det vere skikkeleg kjedeleg å gjere husarbeid, mens andre gonger er det ikkje så verst. Foreldre er ikkje alltid så glade i å vaske klede, golv, rydde eller lage mat dei heller, men dei veit at det MÅ gjerast. I ein heim er det mange oppgåver. Desse oppgåvene bør ein dele på, slik at ikkje nokon må gjere alt. Og det er veldig lurt at også barna er med på husarbeidet. Dette både fordi de då bidrar til ein viktig jobb i huset, og fordi de lærer kva som må gjerast. Samtidig får de øving i å utføre oppgåver som de må kunne når de etter kvart skal flytte heimanfrå. (OG den som ryddar rommet sitt sjølv, slepp at mamma finn sjokoladen ein har spart frå laurdagsgodtet i sokkeskuffa, og et den opp). I tillegg kan det faktisk vere ganske hyggeleg å rydde ut av oppvaskmaskinen eller legge saman nyvaska tøy. Kva for oppgåver må ein gjere kvar dag, eller ein gong i veka i ein heim? Kva kan barn bidra med? Har du nokon oppgåver heime? Er det noko du kunne tenke deg å hjelpe til med? Kvifor er det lurt å hjelpe til heime? Kva er den aller mest kjedelege oppgåva du kunne få i heimen din? Er det noko som er hyggeleg å hjelpe til med? Tenker de nokon gong på alle gjeremåla som dei vaksne må gjere heime kvar dag/veke? I nokre land er det berre jenter som må hjelpe til heime, er det rettferdig? Kva skulle barna i filmen hjelpe til med å bere? Siste bokstav i ordet. Kva spiste barna som hjalp til på stranden? Femte bokstav i ordet. 13

14 13 Vietnam: FUNKSJONSHEMMING KAN GJERE LIVET VANSKELEG 15 prosent av alle menneske i verda har ei eller anna form for funksjonshemming. Mange lever heilt fint med det. Men spesielt for barn og vaksne i fattige land, kan det skape store vanskar i kvardagen. Over 90 prosent, (det er nesten alle det), av funksjonshemma barn som bur i utviklingsland, får ikkje gå på skule. Det er slett ikkje alle land i verda som sørgjer for at dei som har nedsett funksjonsevne, får hjelp slik at dei kan klare seg sjølve, jobbe og ta seg av barna sine. Mange stader er det barna som må hjelpe til, og det kan gå ut over skulegangen. Men sjølv om foreldra har vore sjuke eller fått ein skade som gjer at dei ikkje klarer å jobbe som før, er dei jo like gode foreldre for det. Dei treng berre ekstra hjelp. Difor meiner SOS-barnebyer at det er lurt å støtte slike familiar, sånn at barna kan halde fram med å bu heime og få gå på skule. Slik som den familien vi skal møte i dag. Mora til Tu Thi Vinh klarer ikkje lenger å gjere det som ho gjorde før. Det betyr at Tu Thi Vinh må hjelpe mykje til. Men heldigvis har ho ei bestemor, ein bestevenn og gode naboar. Og ein draum. Kva kan vere ekstra vanskeleg å gjere for dei? Korleis trur de at barn og vaksne som har ei funksjonshemming, vil at andre skal tenke om dei? Dersom ein ser nokon som er funksjonshemma, skal ein spørje om dei treng hjelp eller ikkje? Kva kan vere positivt og negativt med å spørje om dei treng hjelp? I Noreg har alle funksjonshemma dei same rettar som alle andre. Men kan de tenke dykk situasjonar der nokon som er blinde, døve, eller sit i rullestol ikkje får gjort dei same oppgåvene som funksjonsfriske? Kven er blind? Kva får dei av naboen? Kjenner de nokon som har nedsett funksjonsevne? 14

15 14 Peru, animasjonsfilm FSP-jenter: MAMMA BLIR FENGSLA Peru et eit vakkert land som ligg i Sør-Amerika. Der bur det 30 millionar menneske. Dei fleste bur i store byar. Opp gjennom åra har det vore ein del uro i Peru, og det kan vere ganske tøft å vekse opp i dei enorme slumområda som ligg rundt storbyane. Det er svært vanskeleg for dei vaksne å skaffe seg ein jobb mange lever av å selje ting på gata. Og barna må ofte vere åleine mens foreldra jobbar. som mamma var borte? Trur de at dette kunne skjedd i Noreg, at ei mor blir fengsla utan at nokon seier frå eller sørgjer for at nokon passar på barna? Kva trur de ville skjedd her hos oss dersom nokon var så fattige at dei ikkje hadde råd til å kjøpe mat til barna sine? Filmen i dag handlar om to jenter som lever på denne måten. Handlinga er sann, og det er mange barn som har opplevd det same som desse jentene. Mora i denne filmen hamna i fengsel for å ha stole et brød frå marknaden for at barna skulle ha noko å ete. Er det ei rettferdig straff? Kvifor/kvifor ikkje? Uansett er det straffbart å stele, kvifor trur de at ho gjer det likevel? Kva kunne ho ha gjort i staden for å stele? Korleis trur de at dei to jentene hadde det den natta Kven set mora i fengsel? Siste bokstav i svarordet. Kor mange bur det i denne familien? 15

16 15 Vietnam: DET KJEM NYE GUTAR TIL BARNEBYEN Det beste for alle barn er om dei kan få vekse opp i sin eigen familie. Men det er ikkje alltid at det let seg gjere. Nokre barn opplever diverre at både mamma og pappa døyr. Andre barn har foreldre som ikkje får til å vere foreldre. Nokre foreldre stikk berre av, og nokre er rett og slett ikkje snille mot barna sine. Viss barna då ikkje har ei tante, bestemor eller søsken som er store nok til å ta seg av dei, treng dei ein ny heim. Også her i Noreg er det barn som flyttar inn i fosterheimar. SOS-barnebyer har også fosterheimar, men dei vert kalla SOS-familiar. Nokre stader er det mange SOS-familiar samla i hus som ligg tett i tett. Andre stader bur SOS-familiane i hus eller leilegheiter i heilt vanlege nabolag. Uansett kva fosterheim ein kjem til, eller korleis ein har hatt det før ein kom dit så er det alltid litt rart i starten. For nokon kan det gjere veldig vondt, og dei saknar familien sin, vennene sine og staden der dei budde før. Då er det godt at det er nokon som veit korleis det er å vere ny, og som veit at det blir betre etter ei tid. Kva trur de kan vere vanskeleg med å flytte til ein heilt ny heim? Kvifor var gutane lei seg, trur de? Var det noko Tinh gjorde som var lurt? Kva synest de var det finaste han gjorde? Kva trur de barn som kjem til ein ny heim, treng mest av alt? Det kan jo også vere vanskeleg å begynne på ein ny skule der ein ikkje kjenner nokon. Korleis kan de gjere det lettare for nokon som er nye ein stad? Kva heiter guten? Andre bokstav i svarordet. Kva heiter landet dei bur i? Andre bokstav i svarordet. 16

17 16 India: EIN HEILT VANLEG LITT UVANLEG FAMILIE Vi har tidligare i Omvendt Julekalender snakka om at det kan vere vanskeleg å vere åleinemamma når du er blind og ikkje får nokon hjelpemidlar. I dag skal vi få møte ei jente som bur i India. Ho seier om familien sin at den er heilt vanleg, og samtidig litt uvanleg. Faren er nesten lam og mora delvis blind, men til saman klarer dei nesten alt. Og kanskje det aller viktigaste: dei er fine foreldre for barna sine. For når ein er glad i kvarandre og har det ein treng, så kan jo alt vere mogeleg! Kva tenker de om familien til Lakshimi? Verkar det som Lakshimi synest ho har det bra? Kva synest de om huset som ho bur i (er det større eller mindre enn huset dykkar)? Er det nokon her som synest synd på Lakshimi? Kvifor/kvifor ikkje? Ho er oppteken av at ho får gå på skule, og kva ho vil bli når ho blir stor. Kvifor er ho det, trur de (viktig å lære å lese og skrive, få ei utdanning, få ein jobb)? Kva heiter jenta? Kva har ho lyst til å bli? 17

18 19 Vietnam: NOKRE VAKSNE MÅ JOBBE VELDIG MYKJE Det er mange vaksne som jobbar mykje for å få kvardagen til å gå rundt. I mange land er arbeidsdagane mykje lengre enn i Noreg. Det er ikkje uvanleg at folk jobbar 10 timar om dagen eller meir. Og ferie er det heller ikkje alle som har. Når dei vaksne må jobbe så mykje, blir det mindre tid saman med barna. Det synest Thao, som de snart skal få møte, er leit. Mora hans har nesten aldri tid til å setje seg ned med barna. Faren til Thao er død, så mora må klare alt åleine. Ho driv med gardsarbeid, og det er mykje hardt arbeid. Barna hjelper til med det dei kan, og det er fint for mamma deira. Samtidig er det utruleg viktig at foreldre ikkje har så dårleg råd at barna må jobbe i staden for å gå på skule. For utdanning er grunnleggjande for alle barn over hele verda. Synest de at foreldra dykkar jobbar for mykje? Skulle de ønskje at dei vaksne hadde meir tid saman med dykk? Kva likar de å gjere saman med foreldra dykkar? Mamma til Thao jobbar veldig mykje, kvifor gjer ho det, trur de? Er det noko barn kan gjere sånn at vaksne får litt betre tid? Kvifor er det så viktig at barn får gå på skule? Kva gjer mora «heile» tida? Første bokstav. Kva for eit måltid samlar familien seg til? Siste bokstav. 18

19 20 Vietnam: ILM OM DEN VESLE BABYEN SOM VART LAGT ATT HOS VAKTA For dei fleste foreldre er det å halde det nyfødde barnet sitt i armane for første gong, den største lukke på jorda. Men for nokre mødre er livet så vanskeleg at dei ikkje skjønar korleis dei skal klare å ta seg av barnet sitt. Nokon fordi dei er fattige, andre fordi pappaen til barnet har stukke av. Det finst også mødre som er så unge at dei sjølve berre er eit barn. Andre kan vere så sjuke at det vil vere uråd for dei å ta vare på barnet. Då kan det ende med at dei gir vekk barnet sitt. Grunnen er at dei ikkje ser noko anna løysning. Samtidig håpar og trur dei at barnet får det betre viss nokon andre tek seg av det. Når eit lite barn blir funne åleine utan foreldre eller andre føresette, prøver alltid styresmakter og organisasjonar å spore opp foreldra først. Viss det er nyttelaust, kan babyen få ein trygg heim i ein SOS-familie. Har de nokon gong tenkt over kvifor det finst mødre som gir frå seg babyen sin? Har de endra syn etter å ha sett denne filmen? Trur de dette også har skjedd i Noreg? Kva trur de skjer i Noreg om nokon har det så vanskeleg at dei ikkje kan ta vare på barnet sitt (får dei noko hjelp)? Kva hadde skjedd med guten dersom han ikkje hadde fått ein trygg heim i ein SOS-familie eller i ein annan familie? Kva andre gode løysingar er det for barn som ikkje har nokon som kan passe på dei? Kva er favorittmaten til guten? Andre bokstav i svarordet. Guten vert kalla Carrot. Kva heiter det på norsk? Andre bokstav i svarordet. 19

20 21 TAKK FOR INNSATSEN OG GOD JUL! I dag er det den aller siste luka i årets Omvendt Julekalender. I desember har de møtt mange barn og vaksne frå ulike deler av verda. De har møtt barn som har litt annleis kvardag enn de har, men som har dei same kjenslene, håpa og draumane som dykk. Kanskje de ein dag møtest i det levande livet, kven veit? Og til sist frå alle oss i SOS-barnebyer, både store og små: Tusen takk for følgje i desember! Tusen takk for strålande innsats som betyr utruleg mykje for mange barn i andre deler av verda! Og tusen takk for at de bryr dykk og ha ei retteleg god jul! Til slutt skal de få møte ein flott gjeng frå ein barneby i Rwanda, og høyre ein låt de kanskje kjenner frå før. Har Omvendt Julekalender vore ein ok start på skuledagen i desember? Har de lært noko? Var det noko spesielt de la merke til som var fint, rart, dumt eller overraskande? Kva føler de at de sjølve har bidrege med ved å delta på Omvendt julekalender? Kva gøymer den vesle jenta seg under? Tredje bokstav. Kva betyr «Happy» på norsk? Andre bokstav. 20