BUSTADPLAN, VINDAFJORD KOMMUNE

Transkript

1 BUSTADPLAN, VINDAFJORD KOMMUNE Oktober 2010 Vedteken i kommunestyret sak 052/10 1

2 INNHALD 1. Innleiing 2. Bakgrunn 3. Status i Vindafjord våren 2010 Definisjonar Omsorgsbustadar Kommunale bustadar Samarbeid med private aktørar Geografisk plassering av bustadane Etterspørsel etter bustad Standard og vedlikehaldsbehov Leigeprisar og andre vilkår Tildeling og prioritering av søkjarar 4. Utviklingstrekk 5. Mål for bustadpolitikken i Vindafjord Målgrupper Kor mange husvære skal kommunen eige/disponere? Lokalisering av bustadar Korleis disponere dagens bustadmasse vidare? Omsorgsbustadar for eldre Omsorgsbustadar for menneske med psykisk utviklingshemming Omsorgsbustadar for psykisk sjuke Kommunale bustadar 6. Målsettingar og tiltak 2

3 1.INNLEIING Målsettinga med bustadplanen er å gje eit grunnlag for ulike vegval når det gjeld bustadar til vanskelegstilte. Utgangspunktet er dei bustadane kommunen i dag eig og/eller disponerer til utleigeføremål samt den erfaring og kunnskap ein har når det gjeld etterspørsel. Det er ikkje gjort eigne kartleggingar når det gjeld behov. Planen bør etter kvart vidareutviklast til ein boligsosial plan og evt. inngå som ein delplan under kommuneplanen. 2. BAKGRUNN Bustad er i utgangspunktet den enkelte innbyggar sitt ansvar. Økonomiske, sosiale, psykiske og fysiske problem gjer at ein del av befolkninga har problem med å skaffe seg eller behalde eigen bustad. Denne planen er retta mot desse gruppene i befolkninga. Planen omhandlar ikkje den generelle bustadsituasjonen i kommunen, men ser spesielt på tiltak for dei gruppene som fell utanfor den ordinære bustadmarknaden og som ikkje er omfatta av dei verkemiddel som er tilgjengelege. Vidare er bustadar til vikarar som har kortare engasjement i kommunen omhandla. Kommunen sitt ansvar når det gjeld bustad er avgrensa og regulert i Lov om sosiale tenester og Lov om sosial tenester i arbeids- og velferdsforvaltinga. Lov om sosiale tjenester, 3-4. Boliger til vanskeligstilte: Sosialtjenesten skal medvirke til å skaffe bolig til personer som ikke selv kan ivareta sine interesser på boligmarkedet, herunder boliger med særlig tilpasning og med hjelpe- og vernetiltak for de som trenger det på grunn av alder, funksjonshemming eller av andre årsaker. Alle variantar av omsorgsbustadar er bustadar med slik særleg tilpassing. Lov om sosiale tenester i arbeids og velferdsforvaltinga er ein ny lov som omhandlar ansvarsområdet tillagt NAV. I 15 i denne lova heiter det: Kommunen i arbeids og velferdsforvaltingen skal medvirke til å skaffe bolig til vanskeligstilte personer som ikke selv kan ivareta sine interesser på boligmarkedet. Sjukeheim og buform for heildøgns omsorg og pleie er regulert i Lov om kommunehelsetenesta 1-3. Sjukeheimane i kommunen fungerer i stor grad som permanent bustad for eldre i dag. Kva rolle og funksjon sjukeheimane skal ha i tida framover vil ikkje bli omtala i denne samanheng, men handsama som eiga sak. Slik det går fram av lovteksten er kommunen sitt ansvar avgrensa til å medverke til å skaffe bustad til personar som sjølv ikkje kan ivareta sine interesser på bustadmarknaden. Det er ikkje lovpålagt, men likevel hensiktsmessig for kommunen å eige ein viss del bustadar til dette føremålet. I planen vil ein søke å avklare desse spørsmåla: * Kor mange bustadar skal Vindafjord eige/disponere for utleige? * Kven skal prioriterast til dei enkelte bustadane? * Kva krav skal ein stille når det gjeld størrelse, lokalisering og utforming? * Skal kommunen bygge/eige nye bustadar eller inngå avtalar med private aktørar? 3

4 3.STATUS I VINDAFJORD VÅREN DEFINISJONAR Vindafjord kommune har totalt 151 bustadar til disposisjon. Av desse er 123 kommunalt eigde. Resten er eigd av stiftingar eller bustadbyggelag, men med kommunal disposisjons- og tildelingsrett i 20 år etter at dei var ferdigstilte. Bustadane blir inndelt i to kategoriar : Omsorgsbustad: Kommunen har fått tilskot til bygginga. Dei er tilrettelagt for funksjonshemma, tilfredstiller Husbanken sine krav når det gjeld utforming og skal disponerast til ulike pleie- og omsorgsføremål. Kommunal bustad : Dei øvrige husværa kommunen eig og leiger ut. ( tidlegare kalla trygdebustadar og kommunal bustad ). Bustadane er i varierande grad tilrettelagt for funksjonshemma. Fordelinga omsorgsbustad kommunal bustad er slik: SUM KOMMUNALT EIGD PRIVAT EIGD (kommunal tildeling) OMSORGSBUSTAD KOMMUNAL BUSTAD OMSORGSBUSTADAR Omsorgsbustadar kan vere frittståande husvære med eller utan tilgang til felles opphaldsrom for bebuarane. Bustadane kan og vere med eller utan fast tilknytt personell. I Vindafjord har ein ulike variantar av omsorgsbustadar. Alle er fullverdige husvære med kjøkken, stove, soverom og bad. Seljebakken, Hauatun, Bufellesskapet og Sandeidtunet har fast tilknytt bemanning. Bebuarane i dei øvrige bustadane får hjelp frå heimetenesta etter behov. Bustadane med fast bemanning har og fellesareal for bebuarane i større og mindre grad.. Deler av fellesarealet blir nokre plasser brukt som kontorplass for tilsette. Ein stor del av omsorgsbustadane er lokalisert kring sjukeheimane. På Vindafjordtunet er dei lokalisert i same bygget som sjukeheimen. Desse bustadane er planlagt og bygd primært for eldre KOMMUNALE BUSTADAR Med unntak av Vikedal og Ølensvåg er det kommunale bustadar i alle bygder. Fleire av desse var tidlegare kalla trygdebustadar. Det er varierande standard, størrelse og alder på bustadane. Nokre har ein svært dårleg standard og blir ikkje utleigd av den grunn. Dei fleste husværa er sjølvstendige einingar utan fellesareal. Bustadane i Skjoldalifeltet er unnataket; her er det fellesareal for bebuarane. 4

5 Ein stor del av desse bustadane er meir enn 20 år gamle, har smale dører, høg terskel til badet, lite baderom osb. Bustadane i Sandeid ( Helgevoldgården og banken ) ligg i andre etasje. I banken er det montert trappeheis, i Helgevoldgården er det kun trapp. Ut frå dette er dei lite/ikkje egna for personar med dårleg fysisk helse og som evt. treng ulike hjelpemiddel i det daglege. 3.4 SAMARBEID MED PRIVATE AKTØRAR Vindafjord kommune har avtalar med ulike private aktørar kring omsorgsbustadar. Avtalane vart inngått for om lag 10 år sidan og gjeld totalt i 20 år. Det er inngått avtalar med private aktørar slik: Nageltunet: 12 omsorgsbustadar på Vikaneset. Bygget er oppført og eigd av Nagelfondet. Kommunen har tildelingsrett til bustadane i 20 år frå januar Leigeinntektene tilfell kommunen i avtaleperioden. Kommunen betaler for vedlikehald forsikring m.m. etter avtale. Vikedaltunet Burettslag: 11 omsorgsbustadar i Vikedal sentrum. Bygget er oppført og blir eigd av Haugalandet Boligbyggelag. Det er gjort avtale med kommunen om tildelingsrett og plikt til bustadane. Kommunen har vidare plikt å løyse inn leilegheiter som burettslaget ikkje får kjøpar, evt. leigetakar til. Leigeinntektene tilfell burettslaget. Pr.dato eig kommunen fire leilegheiter i bygget. Avtalen gjeld i 20 år frå Sandeidtunet: 5 omsorgsbustadar i Sandeid. Bygget er oppført og blir eigd av Haugesund Boligbyggelag. Bebuarane eig husværa sine. Kommunen subsidierer husleiga for enkelte av desse. Kommunen eig ei av leilegheitene i bygget. Denne blir brukt til avlasting. Kommunen har tildelingsrett og plikt til leilegheitene i 20 år frå STOBO, Ølen: Fire husvære eigd av Stord Boligbyggelag. Kommunen eig tre av desse GEOGRAFISK PLASSERING AV BUSTADANE Den geografiske fordeling er slik: BYGD OMSORGSBUSTAD KOMMUNAL BUSTAD SUM Imsland Vikedal 8 1) 8 1) Sandeid 10 2) 11 3) 21 2) og 3) Vats Skjold 12 4) Vikebygd Bjoa Ølensvåg Ølen ) Kommunen eig 4 av dei 8 bustadane på Vikedalstunet. Tildelingsrett til alle. 2) 4 av desse er i privat eige, men kommunen har avtale med burettslaget om tildelingsrett og plikt i 20 år frå dei var ferdige. 3) 5 av desse leiger kommunen ( Helgevoldgården ). 5

6 4) Alle er eigd av Nagelfondet. Kommunen har disposisjonsrett i 20 år frå ETTERSPØRSEL ETTER BUSTAD Dei fleste bustadane er utleigde heile tida og leigetakarane er relativt stabile, men ein har dei siste åra til ei kvar tid hatt ca. 10 ledige husvære. Fleire av dei nye omsorgsbustadane tilknytt Vindafjordtunet stod ledige lenge etter at dei var ferdige. Desse er nå utleigde. Når det gjeld Nageltunet i Skjold er det liten etterspørsel og mange ledige bustadar. Fleire av husværa har ikkje vore utleigde i det heile. Dei 6 kommunale bustadane i Vats ( tidlegare kalla trygdebustad ) er delvis utleigde. Dvs. at ein har leigetakar til ein av dei. Dei resterande er i så dårleg stand at ein ikkje finn det rett å leige dei ut pr i dag. Det er leigetakarar i tre av fire husvære i Imsland. Det er liten etterspurnad etter husvære her. Av dei åtte husværa i Vikebygd er det stabile leigetakarar i 4-5 av dei. Resten har vore utleigd periodevis. Ein ser ei utvikling der husvære i Ølen og Vats ( omsorgsbustadane på Vindafjordtunet ) er mest etterspurd. Det er relativt liten etterspurnad etter husvære i Skjold. Dei øvrige bustadane er i stor grad utleigde heile tida. Det er litt utskifting av leigetakarar, men det går kort tid før ein får nye søkjarar. Søkjarane er i alle aldrar og dei fleste har ei eller anna form for tenester frå kommunen. Det kan sjå ut til at det er ein aukande etterspurnad frå personar under 67 år STANDARD OG VEDLIKEHALDSBEHOV Det er ikkje utarbeida eigne vedlikehaldsplanar når det gjeld utleigebustadane. Mindre utbetringar tar vaktmeister etter kvart som dei blir melde, - t.d. tette slukar og mindre utbetringar. Når det gjeld større vedlikehald har dette for ein del av bustadane blitt nedprioritert i lang tid. Dette gjeld m.a. dei seks kommunale bustadane i Vats. Dei er svært nedsletne og eit par av dei har ein ikkje kunna leige ut dei siste åra pga standarden. Det er spesielt på dei vanlege bustadane ein ser eit stort etterslep når det gjeld vedlikehald. Omsorgsbustadane er framleis relativt nye, men problema vil bli dei same her om ein ikkje endrar praksis LEIGEPRISAR OG ANDRE VILKÅR Dei fleste leilegheitene er små, dvs. dei er om lag 55 kvm og har eit soverom. Dette gjeld både omsorgsbustadar og ordinære kommunale bustadar. Dei store har to soverom og er ca kvm. Nokre av husværa har fellesareal i form av eit felles opphaldsrom. Nokre av omsorgsbustadane har fast bemanning. Dette gjeld bustadar der leigetakarane er menneske 6

7 med psykisk utviklingshemming og/eller alvorleg psykisk sjuke. Kommunen har ikkje bustadar med heildøgnsbemanning retta mot eldre, unge med rusproblem eller liknande Dei to tidlegare kommunane hadde ulik praksis når det gjeld prisar på utleigebustadar. Gamle Vindafjord hadde i hovudtrekk ein pris for omsorgsbustad og ein pris for vanleg kommunal bustad. I Ølen kommune hadde ein mange ulike prisar og desse var i stor grad sett ut frå byggekostnad då bygget var sett opp. I samband med budsjettet for 2010 starta ein arbeidet med å harmonisere prisane i den nye kommunen slik at det er like prisar på likeverdige bustadar i heile kommunen. Prissettinga tar utgangspunkt i denne inndelinga: Liten omsorgsbustad ( 1 soverom ): 5235,- + evt. strøm på 540,-/mnd Stor omsorgsbustad ( 2 soverom ): 5570,- + evt. strøm på 730,-/mnd Liten kommunal bustad ( 1 soverom ): 4505,-/mnd Stor kommunal bustad ( 2 soverom ) : 4730,-/mnd Det er lagt til grunn ein høgare leigepris på omsorgsbustadar enn på andre kommunale bustadar. Dette er i tråd med den praksis ein hadde i gamle Vindafjord. Det kan søkast bustøtte for å redusere dei månadlege utgiftene til husleige. Reglane er dei same om ein bur i omsorgsbustad eller anna kommunal bustad. Bustøtte blir berekna slik: Godkjent buutgift ( øvste grense = 5333,- ) - Egenandel ( etter tabell frå Husbanken, inndelt etter inntekt ) = Sum X 80% = bustøtte Eksempel: Inntekt Buutgift Bustøtte 1) ,- 4770,- 2458,- 2) ,- 6295,- 834,- 3) ,- 5005,- 1783,- For alle bustadane inngår kommunale avgifter ( vatn, kloakk og renovasjon ) og forsikring ( ikkje innbu ) i husleiga. For bustadar utan eigen strømmålar inngår strøm i husleiga. Denne er då kalkulert ut frå størrelsen på bustaden. Strøm for 2010 er berekna til 560,-/mnd for bustadar med eit soverom og 730,-/mnd for dei som har to soverom. For bustadar med fellesrom betalar leigetakar 100,- ekstra pr. mnd. Snørydding på parkeringsplass og tilkomstvegar til bustadane inngår i leiga. Rydding av snø frå veg og inn til den einskilde bustad er leigetakar sitt ansvar. Kommunen står ansvarleg for vedlikehald av dei bustadane kommunen eig sjølv. Dette gjeld både innvendig og utvendig vedlikehald. 7

8 3.9. TILDELING OG PRIORITERING AV SØKJARAR Service- og fellestenester har ansvar for tildeling av husvære. Det er etablert ei tildelingsnemd som handsamar alle søknadar. Tildeling av omsorgsbustad skjer i samarbeid med dei respektive fagtenestene. Eining teknisk har ansvar for vedlikehald m.m. Arbeidet med å tydeleggjere ansvar og oppgåvedeling mellom dei ulike einingar og avdelingar er starta. Det er ikkje utarbeida kriterier for tildeling av bustad, verken for omsorgsbustad eller kommunal bustad. 4. UTVIKLINGSTREKK Omsorgsbustadar er tilrettelagt for funksjonshemma og skal disponerast til ulike pleie- og omsorgsføremål. Ein bustad med alt på eit plan kan vere det som skal til for å meistre kvardagen og redusere behovet for hjelp i det daglege. Etter kvart som standarden på dei private bustadane endrar seg blir det fleire som har alle nødvendige rom på eit plan og ikkje treng flytte sjølv om dei får problem med den fysiske helsa. Ein ser og ei utvikling der personar i alderen 50+ førebur eigen alderdom m.a. ved å flytte i mindre husvære. Nokre byttar stort hus og hage med eit mindre hus med hage, andre flyttar i leilegheit utan eige uteareal. Motivasjonen for å gjere desse endringane er ulik, men uansett gjer det at desse personane i stor grad har ein tilrettelagt bustad den dagen dei evt. får problem med den fysiske helsa. Det vil igjen gje utslag på kor mange eldre som søkjer omsorgsbustad/ tilrettelagt bustad i kommunen. Dei nye generasjonane eldre er vant til å stille krav og er slik sett svært ulike dagens 80/90- åringar. Ein forventar at dette m.a. vil resultere i at fleire vil stille krav om hjelp i nåverande bustad og ikkje er innstilt på å flytte om dei blir omsorgstrengande. Dette blir ei utfordring når det gjeld drift, men får og konsekvensar når det gjeld planlegging av kommunale bustadar. Uavhengig av denne type endringar vil det alltid vere tilfelle der det både er ynskjeleg og mest hensiktsmessig å flytte i anna bustad pga av endringar i funksjons- og hjelpebehov. I desse tilfella vil det vere ein fordel med tilgjengeleg fellesareal og at personell er fast stasjonert eller tilgjengeleg på kort varsel. Tal eldre i Vindafjord vil etter prognosene gå ned i kommande ti-årsperiode. Dette gjeld både gruppa år og gruppa 80+. Av naturlege grunnar er det gruppa 80+ som har størst behov når det gjeld pleie. Det er forventa at fleire utviklar demens og dette skjer som oftast i aldersgruppa år. ALDER år SUM HVPU-reformen på 1990 talet innebar m.a. at dei store sentralinstitusjonane for menneske med psykisk utviklingshemming blei lagde ned og at desse personane skulle bu og leve i heimkommunen på linje med alle andre. Kommunane bygde i den samanheng mange bustadar 8

9 - primært til personar som skulle flytte ut frå sentralinstitusjon, men og til vaksne med psykisk utviklingshemming som framleis budde med familien. Om lag halvparten av dei vaksne med psykisk utviklingshemming er i dag busett i kommunale omsorgsbustadar med fast tilknytt personell. Dei resterande eiger eller leiger private husvære og mottar nødvendig hjelp der. Desse bustadane er i stor grad planlagt og bygde ut frå dei personane som skulle flytte inn der. Dette kombinert med fast bemanning tilknytt dei ulike bygga gjer utfordringar m.a. når behov endrar seg pga alder eller anna årsak. Skal leigetakar flytte når hjelpebehovet vert endra eller skal endringane skje på personalsida? Kommunen sine tenester til denne gruppa er ein ung teneste i kommunal samanheng. Ein yt i dag ulike støtte- og avlastingstilbod til familiar med funksjonshemma born. Etter kvart som dei blir vaksne vil det vere behov for m.a bustad. Dei omsorgsbustadane ein i dag disponerer til menneske med psykisk utviklingshemming vil ikkje dekke behovet. På den andre sida har kommunen ledige omsorgsbustadar på Nageltunet. Desse var i utgangspunktet planlagde for eldre, men det har vist seg vanskeleg å få eldre leigetakarar til bygget. Bustadane bør framover disponerast til andre brukargrupper som treng omsorgsbustad og menneske med psykisk utviklingshemming er eitt alternativ. Ut frå kunnskap om enkeltpersonar og deira alder er det forventa søknad om bustad frå ni personar i perioden fram til Om ein legg til grunn at dei aktuelle personane flyttar i eigen bustad når dei er atten år, at det ikkje blir inn-/utflytting ( til/frå kommunen ) av personar i denne gruppa og at desse ikkje ordnar bustad på anna vis vil ein få søknadar slik: Innanfor psykiatrien har ein mykje av dei same endringane som ein hadde i samband med HVPU-reforma. Dei store sentralinstitusjonane er bygde ned og store deler av omsorgs- og tenestetilbodet til denne gruppa er overført til kommunane. Tilrettelagte bustadar med tilknytt bemanning heile døgnet eller delar av døgnet er svært viktig for å kunne gje denne gruppa eit godt tilbod og grunnlag for meistring av eige liv. Spesielt gjeld det dei med omfattande og langvarige lidingar. Det er ei utvikling der stadig fleire ser ut til å få ulike psykiske problem og det må påreknast at fleire vil ha behov for tilrettelagt bustad med fast tilknytt bemanning. Der ein kanskje har størst problem med å finne eigna bustad i dag er til yngre personar som slit når det gjeld rus/psykiatri og ulike sosiale problem. Fleire av desse treng tett oppfylging og hjelp over tid om dei skal klare å meistre større deler av eige liv Nokre av desse er av ulike grunnar - lite velkomne i dei fleste nabolag. Kommunen har eit ansvar for å gje også desse personane eit tilfredstillande tilbod ( bustad og/eller tenester ) og ein må vurdere kvar og korleis dette kan løysast best mogleg. Skal ein tilby bustadar som ligg samla på ein stad, evt. med bemanning tilknytta eller skal ein spreie bustadane for å unngå at det dannar seg uønskte miljø? 9

10 5. MÅL FOR BUSTADPOLITIKKEN I VINDAFJORD 5.1. MÅLGRUPPER Bustadane kommunen disponerer skal prioriterast til personar som av ulike grunnar ikkje sjølv kan ivareta sine interesser på bustadmarknaden. Dette er folk i alle aldrar og med ulike behov når det gjeld bistand i det daglege. Spennet går frå den som berre treng ein plass å bu til den som treng ein plass å bu kombinert med tenester tilgjengeleg heile døgnet. Vidare finn ein einslege, par og familiar. Om ein skal dele dei inn i grupper er det: Psykisk sjuke Eldre Funksjonshemma ( fysisk og psykisk ) Flyktningar Personar med økonomiske og/eller sosiale problem 5.2. KOR MANGE HUSVÆRE SKAL KOMMUNEN EIGE/DISPONERE? Så langt ein kjenner til finnest det ikkje normtal på husvære ein kommune bør disponere ut frå innbyggartal. Behovet vil bli påverka av ulike faktorar, m.a. den generelle standarden på (private) bustadar og situasjonen på den private leigemarknaden, Det er eit stort press på leigemarknaden i Vindafjord. Dette heng m.a. saman med at ein i kommunen har store insdustribedrifter og mykje innleigd arbeidskraft. Vidare er det mange hytter i kommunen og mange ordinære bustadhus blir nytta til fritidsbustad. Det kan vere ein av grunnane til at det er relativt lite hus til sals i kommunen. Vindafjord har allereie avtalar med ulike private aktørar når det gjeld omsorgsbustadar. Ved å inngå slike avtalar kan kommunen ivareta sitt ansvar når det gjeld bustadar utan at ein bind opp store økonomiske og administrative ressurser til m.a. låneopptak og drift/vedlikehald. Kommunen bør vurdere avtalar med private aktørar som eit alternativ i samband med etablering av nye utleigebustadar. Føringar når det gjeld lokalisering, utforming o.a. må vere dei same uavhengig om det er private aktørar eller kommunen sjølv som er byggherre. Slik det er nemnt tidlegare disponerer Vindafjord 151 husvære for utleige. På tross av ein pressa leigemarknad og lite husvære for sal har kommunen dei siste par åra hatt ca. 10 ledige bustadar til ei kvar tid. Det er ikkje realistisk at alt skal vere utleigd samstundes, men talet bør kunne reduserast noko utan at ein innfører ventelister. Ut frå dette vil ein anbefale at kommunen reduserer tal utleigebustadar til ca 130 stk totalt. Innanfor ramma av desse 151 er det 91 omsorgsbustadar. Desse ligg fast i om lag ti år framover. Dette ut frå gjeldande avtalar med private utbyggarar/eigarar kombinert med kriteriene for tilskot frå husbanken til bygginga. Ut frå dette må reduksjon i tal bustadar skje i gruppa kommunal bustad. Det same gjeld når det er behov for å endre samansetning ( størrelse, lokalisering m.m. ) for utleigebustadane. For omsorgsbustadane må bruken styrast gjennom kriterier for tildeling kombinert med organisering av tenesteytinga til dei som bur der. Eksisterande omsorgsbustadar må nyttast før kommunen evt. bygger nye omsorgsbustadar i eigen regi. Kommunen bør vere positiv til samarbeid med enkeltpersonar eller andre private aktørar som ynskjer å bygge omsorgsbustadar med investeringstilskot frå Husbanken. 10

11 5.3. LOKALISERING AV BUSTADAR Den viktigaste oppgåva for helse- og sosialpersonell er på ulike vis å bidra til at enkeltpersonar skal meistre eige liv og eigen kvardag. Lokalisering av bustadane både omsorgsbustadar og kommunale bustadar blir viktig i ein slik samanheng. Svært få av dei som leiger husvære av kommunen disponerer bil. I ein kommune med mange små bygder, til dels lang reiseavstand frå ytterkantane av kommunen og inn til sentrum kombinert med lite utbygd kollektivtilbod gjer at ein får store utfordringar når det gjeld transport om ein ikkje bur langs E134. Det er større etterspurnad etter kommunal bustad langs denne vegen enn elles i kommunen og etterspørselen er størst i Ølen. Skjold og Ølen er dei bygdene som bør ha flest kommunale bustadar, men mange vindafjordingar er sterkt knytt til heimbygda si og det bør vere tilgong på kommunal bustad fleire stader i kommunen. Erfaringar når det gjeld kvar ein har/får leigetakarar bør leggast til grunn for kvar kommunen skal ha kommunale bustadar framover. Omsorgsbustadar utan fast tilknytt personell bør ligge i kort avstand til personalbase. Dette for å legge til rette for fleksibel bruk av personalressursene, redusert tidsbruk til transport, kort responstid når det er behov for ekstra hjelp/tilsyn og dermed auka grad av tryggleik for bebuar. Dette gjeld for både kommunalt og privat eigde omsorgsbustadar. Når det gjeld omsorgsbustadar med fast tilknytt personell og eigen personalbase står ein her litt friare med omsyn til lokalisering, men også her kan samlokalisering av fleire slike bygg gje driftsmessige fordeler for kommunen. Dei fleste yngre personane som bur i denne type bustad har aktivitets- eller arbeidstilbod på dagtid. Avstand og transport til aktivitetstilbod eller arbeid har betyding, både for den enkelte leigetakar og for kommunen. Bustadane bør lokaliserast slik at transport til/frå blir enklast mogleg. Også når det gjeld ordinær kommunal bustad er det viktig at ein har tilgong på bustadar i ulike størrelsar. Majoriteten av dagens bustadmasse er små leilegheiter med eit soverom KORLEIS DISPONERE DAGENS BUSTADMASSE VIDARE? OMSORGSBUSTADAR FOR ELDRE * Vindafjordtunet Vindafjord har i dag 25 omsorgsbustadar med fellesareal på Vindafjordtunet. Alle leilegheitene har kombinert stove/kjøkken, soverom og bad og direkte tilgong til fellesareal.. Tre av bustadane har to soverom. Bustadane er bygd som celler med 6-7 husvære rundt eit fellesareal. Bebuarane får i dag den hjelp dei treng frå tilsette i heimetenesta og det er ikkje fast personell tilknytt bustadane. Omsorgsbustadar for eldre med fast tilknytt bemanning vil redusera etterspørselen etter plass i sjukeheim. Dei fysiske rammene ligg allereie godt til rette for dette på Vindafjordtunet. Bustadane er relativt nye og det er ikkje behov for investeringar for å gjere dei om til bustadar med fast tilknytt bemanning. Endringar må skje på driftssida innan omsorgstenesta kombinert 11

12 med ei målretta tildeling av ledige husvære. Personar med store bistandsbehov må prioriterast slik at bustadane kan utviklast til å bli eit alternativ til fast bustad i institusjon. Viss omsorgsbustadane på Vindafjordtunet får fast tilknytt bemanning reknar ein med at behovet er dekka når det gjeld eldre og omsorgsbustadar med fast bemanning. * Ølen Omsorgssenter På Ølen omsorgssenter er det tre omsorgsbustadar i fyrste etasje på huset. Her er det ikkje fellesareal og bebuarane får hjelp frå heimetenesta etter behov. Bustadane blir i dag brukt som permanent bustad. Framover bør desse vere ein del av sjukeheimen og bli brukt som treningsbustad, trygghetsplass eller liknande. * Eiotunet ( ved Ølen Omsorgssenter ) Det er 20 omsorgsbustadar lokalisert ved Ølen Omsorgssenter. Desse er sjølvstendige husvære utan fellesareal for leigetakarane. Vidare er det 6 einingar som blir rekna som kommunal bustad Desse er bygde nokre år tidlegare og er noko mindre i areal enn dei øvrige bustadane i området. Alle bustadane ligg nær personalbase, dagtilbod for eldre, kjøkken/ kantine og sentralt når det gjeld offentleg transport. Bustadane bør ikkje øyremerkast til ei spesiell brukargruppe, men prioriterast til personar som tilfredstiller krava til å få omsorgsbustad. * Nageltunet Nagelltunet i Skjold er eigd av Nagelstiftinga Husbanken sitt tilskot til bygging av omsorgsbustadar vart overført til stiftinga mot at kommunen fekk tildelingsrett på dei 12 omsorgsbustadane fram til Fleire av husværa her har stått tomme sidan bygget var ferdig for ca 10 år sidan. Nokre av husværa er nå midlertidig utleigd til personar som ikkje tilfredstiller kriteriene til å få ein omsorgsbustad. Eldre leigetakarar var målgruppa då bygget blei sett opp. Det er ingenting i vegen for at andre med omsorgs- og bistandsbehov kan tildelast bustad i bygget. Ein av grunnane til lite utleige til eldre kan vere at bygget ligg eit stykke frå både butikk og offentleg transport. Det er lagt til rette for personalbase på huset, men denne har aldri vore nytta. Næraste personalbase er i dag ved Vindafjordtunet. Dermed har ein heller ikkje større trygghet for å få rask hjelp her enn ein har der ein allereie bur. Dette kan vere ein av grunnane til at bustadane aldri har blitt nytta fullt ut. Det er lite sannsynleg at etterspørselen frå eldre til Nageltunet vil endre seg vesentleg i åra framover. Desse omsorgsbustadane bør i resten av avtaleperioden brukast som omsorgsbustad for yngre personar som treng tett oppfylging i det daglege. Bustadane ligg relativt langt frå eksisterande personalbase. For å nytta bustadane etter intensjonane ( som omsorgsbustad ) bør ein framover disponere desse til personar som treng bustad med fast tilknytt bemanning heile eller deler av døgnet. Nokre husvære kan t.d. brukast som treningsbustadar for yngre personar med samansette behov, t.d.rus/psykiatri. Eit anna alternativ er bustad for menneske med psykisk utviklingshemming. 12

13 * Vikedaltunet Vikedaltunet ligg sentralt i Vikedal sentrum og består av 11 bustadar. Det er fellesareal på tunet som blir brukt til ulike sosiale treff. Bustadane er tilrettelagt for funksjonshemma. Bygget er eigd av Haugalandet Boligbyggelag/ Vikedal burettslag og husværa er bygd som omsorgsbustadar og det er gitt tilskot frå Husbanken til bygginga. Vindafjord har avtale med boligbyggelaget. Denne inneber m.a. at kommunen er pliktig å overta/kjøpe husværet viss dei ikkje får seld eller leigd ut ledige husvære. Pr.dato eig kommunen fire av bustadane. I tillegg betaler ein leige for eit lagerrom på bygget. Samarbeidsavtalen med bustadbyggelaget gjeld til Ut frå den avtalen som gjeld må ein forvente at kommunen må kjøpe ut fleire leilegheiter før avtaleperioden er slutt. Kommunen har gjort ein bindande avtale med burettslaget. Utfordringa blir å bidra til å finne aktuelle leigetakarar og/eller kjøparar når det blir ledige husvære her OMSORGSBUSTADAR FOR MENNESKE MED PSYKISK UTVIKLINGSHEMMING * Seljebakken: Seljebakken ligg sentralt i Ølen og har 6 husvære. Det er fellesareal på bygget. Dette blir brukt til fellesaktiviteter for bebuarane kombinert med at det er kontor-/arbeidsplass for dei tilsette. Det er fast bemanning tilknytt huset. Bustadane bør vidareførast som bustadar for menneske med psykisk utviklingshemming og store bistandsbehov. * Sandeidtunet: Sandeidtunet ligg sentralt i Sandeid sentrum og er eigd av Haugesund Boligbyggelag. Bygget er oppført som omsorgsbustadar, med tilskot frå Husbanken og avtale med Vindafjord kommune. Alle fire bebuarane eig bustaden sin sjølv. Kommunen eig den femte og denne blir brukt til avlastning. Det er knytt fast bemanning til bygget og det er kontor-/arbeidsplass i bygget. Kommunen har tildelingsrett og plikt i 20 år frå bustadane var ferdigstilte. Bustadane er eigd av dei som bur der og inngår i denne planen ut frå at kommunen formelt har tildelingsrett og plikt ved ledighet/sal av husvære. Bustadane bør vidareførast som bustadar for menneske med psykisk utviklingshemming og store bistandsbehov. Bruken av den eine bustaden til avlasting vil bli vurdert i eiga sak. * Bufellesskapet: Bufellesskapet ligg også sentralt i Sandeid, er kommunalt eigd og består av 6 einingar. Det er tilgong til fellesareal for bebuarane og kontor/arbeidsplass for dei tilsette. Det er knytt fast bemanning til bygget. Husværa bør også framover prioriterast til menneske med psykisk utviklingshemming som treng bistand store deler av døgnet. 13

14 OMSORGSBUSTADAR FOR PSYKISK SJUKE * Hauatun Hauatun ligg sentralt i Ølen, har fem sjølvstendige einingar og fast tilknytt personell. Bygget ligg på nabotomta til Seljebakken, men med ulik tilkomst. Den eine bustaden blir i dag brukt som fellesareal og arbeidsplass for dei tilsette. I løpet av 2011 vil bygget bli utvida med fire einingar samt fellesareal og areal til kontor / personalbase. Personar med langvarige psykiske lidingar og store bistandsbehov er prioritert ved tildeling. Det blir anbefalt å vidareføre dagens prioritering når det gjeld tildeling av husvære her KOMMUNALE BUSTADAR * Bjoa: Det er to kommunale bustadar på Bjoa. Desse vart bygd kring år 2000, har to soverom og er i god stand. Det vert ikkje føreslått endring når det gjeld desse bustadane. * Vikebygd: Det er åtte kommunale bustadar, fordelt på to bygg, i Vikebygd. Bustadane ligg sentralt i bygda, har to soverom og er i god stand. Om lag halvparten av husværa har hatt same leigetakar over fleire år. For dei resterande har det vore noko meir vekslande, med kortare butid og med ledige husvære i periodar. Ut frå erfaring når det gjeld etterspurnad og befolkningsstørrelse i bygda blir det anbefalt at det eine huset blir seld og at ein for framtida skal ha fire kommunale bustadar til disposisjon i bygda. * Skjold: I Skjoldalifeltet eig kommunen 12 kommunale bustadar, tidlegare kalla trygdebustadar. Bustadane ligg i rekke med fellesareal i midten. Bustadane vart bygd midt på 70-talet,og har eit soverom. Det har så langt vore stor grad av stabilitet i leigeforholda og lite inn-/utflytting. Dei fleste av husværa er ikkje pussa opp etter at dei var nye. Einingane er relativt små og egnar seg best til einslege. Majoriteten av leigetakarane er eldre og har budd her over lengre tid. Eldre som søkjer bustad i dag søkjer omsorgsbustad og er ikkje lenger aktuelle til desse bustadane. Bustadane vil bli for små for familiar Slik sett er ein i ei brytingstid der framtidas leigetakarar vil vere yngre personar med andre problemstillingar.. Det er uvisst kor stor etterspørselen vil bli framover. Erfaringa så langt er at det er relativt liten etterspørsel. For å unngå ein situasjon med fleire ledige husvære over tid og at bustadmassen kommune disponerer ikkje er i tråd med behovet vert det føreslått å seksjonere leilegheitene og legge desse for sal om behov og etterspørsel endrar seg. 14

15 * Vats: Like ved Vindafjordtunet i Vats eig kommunen seks kommunale bustader i rekkje.bustadane er små, har eit soverom og er utan fellesareal. Dei var sett opp ca , det er gjort lite vedlikehald og dei er i dårleg stand. Et par av bustadane har stått tomme dei siste åra grunna dette. Denne sommaren vart ein av dei brukt som bustad for utanlandske sommarvikarar. Lokalisering og størrelse på bustadane er lite tenleg m.o.t. søknadar og kven det er som blir prioritert til kommunale bustadar. Dette kombinert med eit stort etterslep når det gjeld vedlikehald er grunnlag for å anbefale at bygget blir seld. * Banken, Sandeid: Kommunen eig andre etasje i banken i Sandeid. Her er det 6 einingar og fellesareal. Alle bustadane har eit soverom og er i god stand. Det er trappeheis i bygget. Kommunen bør behalde desse bustadane inntil vidare. Det blir anbefalt at vikarbustadar blir lagt til dette bygget. * Helgevoldgården: Kommunen har avtale om leige av fire husvære i Helgevoldgården. Avtalen vart gjort i samband med oppføring av bygget og går ut i desember Den eine leilegheita i huset har i stor grad blitt brukt som bustad for legevikarar. Dei andre er utleigd til personar som ikkje ville blitt prioritert til ordinære kommunale bustadar. Det blir ikkje anbefalt å vidareføre leigeavtalen når denne går ut. * Imsland: På Imsland eig kommunen fire husvære. Desse ligg i rekkje, har eit soverom og er i middels til dårleg stand. Nye kjøkken og maling/oppussing trengs på alle. Det vert føreslått å seksjonere bygget og selje to av bustadane på Imsland. * Ølen STOBO-leilegheiter: Stord Bolegbyggelag (STOBO) har eit bygg med 8 einingar sentralt i Ølen. Kommunen eig tre av desse. Bygget har ei sentral plassering, er relativt nytt og leilegheitene egnar seg til familiar. Det vert ikkje føreslått endringar når det gjeld desse bustadane. * Ølen, Dørheim: På Dørheim eig kommunen fire leilegheiter ( store/to soverom ) og eit hus med hybel i kjellaren.. Ein av leilegheitene er brukt til bustad for legevikarar. Husværa er frå 70-talet. Det er også her eit etterslep når det gjeld vedlikehald både inne og ute. Vikarar som treng midlertidig husvære bør framover få slikt tilbod i Sandeid ( banken ). Endring skjer når det blir ledige husvære der. Ein bør og vurdere å selje bustadane for å erstatte dei med meir tenlege husvære sentralt i Ølen. 15

16 6. MÅLSETTINGAR OG TILTAK MÅLSETTINGAR 1.1. Vindafjord kommune skal disponere inntil 135 bustadar for utleige til prioriterte grupper. Bustadmassen skal i størst mogleg grad vera tilpassa behova hjå dei prioriterte målgruppene når det gjeld størrelse, utforming og lokalisering Den bustadmassen Vindafjord kommune disponerer til utleige skal bestå av kommunalt eigde og kommunalt disponerte ( privat eigde ) bustadar. Det blir stilt same krav til lokalisering, utforming m.m uavhengig av om bygging skjer i privat eller kommunal regi. 1.3 Dei kommunalt eigde bustadane skal ha nøktern innreiing, vere enkle å vedlikehalde ( inne/uteareal ) og ha ein tilfredstillande teknisk standard. 1.4 Omsorgsbustadane skal inngå som eit element i tenesteytinga. For eldre skal dei vere eit alternativ til permanent opphald i institusjon 1.5 Vindafjord kommune skal ha eit bredt spekter på ulike former for omsorgsbustadar ( med/utan fellesareal, med/utan fast tilknytt personell og med/utan arbeidsrom for tilsette ) til målgrupper som mottar tenester i det daglege. 1.6 Nye omsorgsbustadar skal lokaliserast sentralt i kommunen. Bustadar utan fast tilknytt personell skal lokaliserast i kort avstand til personalbase i omsorgssenter eller anna bustad med fast tilknytt bemanning 1.7. Eksisterande omsorgsbustadar skal nyttast før ein vurderer nye omsorgsbustadar Kommunale bustadar skal vere tilgjengelege i store deler av kommunen. Lokalisering skal ta utgangspunkt i befolkningsgrunnlag, erfaring og etterspurnad Bustadmassen skal bestå av leilegheiter i ulike størrelsar og tilpassast behov og etterspørsel frå definerte målgrupper.. 7. TILTAK 1.1. Kommunen skal vurdere avtalar med private aktørar som eit alternativ i samband med etablering av nye bustadar. 1.2 Det skal utarbeidast vedlikehaldsplan for kommunalt eigde bustadar. Planen skal godkjennast av DUK Det skal utarbeidast og vedtas kriterier for tildeling av kommunal omsorgsbustad i samarbeid med OPOM. 1.4 Det skal vurderast oppretting av treningsbustadar for yngre personar som slit når det gjeld rus/psykiatri og ulike sosiale problem. Målgruppe, organisering, drift osb. skal vurderast i eiga sak. 16

17 1.5 Omsorgsbustadane på Vindafjordtunet skal ha fast tilknytt bemanning og prioriterast til eldre med langvarige og omfattande omsorgsbehov 1.6. Omsorgsbustadane på Ølen Omsorgssenter skal inngå som ein del av sjukeheimen. Sjukeheimane si rolle og funksjon, inkl. bruken av desse leilegheitene skal leggast fram i eiga sak Desse kommunale bustadane blir lagt ut for sal: Vats 6 stk, Vikebygd 4 stk og Imsland 2 stk Dei kommunale husværa på Dørheim blir vurdert lagt ut for sal og erstatta med nye husvære sentralt i Ølen Leigekontrakten på 4 leilegheiter i Helgevoldgården blir ikkje forlenga ved utløp Husværa i Skjoldalifeltet blir seksjonert og kan seljast om behov/etterspørsel endrar seg og ein ikkje får leigetakarar. 17