Folkehelsearbeid ny lovgjeving frå Ass. direktør Geir Sverre Braut, Statens helsetilsyn, Loen, 22. mai 2012

Transkript

1 Folkehelsearbeid ny lovgjeving frå 2012 Ass. direktør Geir Sverre Braut, Statens helsetilsyn, Loen, 22. mai 2012

2 To ulike innfallsvinklar Utgangspunkt: Helsefremjing er meir enn eit helsefag Individualisme Ein kvar sine preferansar er av det gode Kollektivisme Mennesket står alltid i relasjonar og er avhengig av andre

3 Ulike ord og omgrep Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Uhelse Sjuk

4 Ulike ord og omgrep Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Sjuk Kurativ helseteneste Uhelse

5 Ulike ord og omgrep Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Uhelse Sjuk

6 Ulike ord og omgrep Helsefremjing/Førebygging/Folkehelsearbeid Samfunn Riskfaktor Problem

7 Folkehelsearbeidet er kollektivistisk 1900-talets førebyggingsprosjekt Døme: Massestrategiske intervensjonar Massestrategi versus høgrisikostrategi Kollektivismen under press for tida Tobakkslovgjevinga Alkoholpolitikken Dette handlar om allmenn samfunnsutvikling, ikkje berre noko som gjeld folkehelsearbeidet

8 Ulike strategiar

9 Høgrisikostrategi

10 Massestrategi

11 Allmenn samfunnsutvikling i vesten Zygmunt Bauman skjør balanse mellom individutslettande kollektivisme og kollektivnedbrytande individualisme Balanse: Fridom, skilnad og solidaritet Solidariteten som det nødvendige vilkåret, også for å bevare fridom og skilnad! Anthony Giddens fateful moments Dei som meistrar risiko vinn i livets spel

12 Viktige poeng ved stoda i dag Jamt over positiv utvikling, men større ulikskap mellom dei som kjem godt ut og dei som kjem dårleg ut Hjarte-kar-sjukdommar stor geografisk variasjon Diabetes type 2 sterk auke Kreftdød stabilisert Kroniske luftvegssjukdommar aukar Ulykkesskadar fallande tendens for død, men aukande skadetal Sjølvmord varierande, men for høgt Fleire rapporterer helseplager Ei viss negativ utvikling i barns tannhelse

13 Årsaksforhold Tobakk geografiske og sosiale variasjonar Rus alkoholbruk aukande tendens Kosthald positiv utvikling, men uro kring sukker og feittinnhaldet; overvekt aukande blant barn Fysisk aktivitet eit fenomen med sosial gradient Sosiale miljøfaktorar vald, truslar Arbeidsmiljø krav til yting og effektivitet Globalisering - smittesjukdommar

14 Nyttig analysemodell? Aaron Antonovsky (Unravelling the mystery of health, San Francisco: Jossey Bass, 1988) Sense of coherence Explicable, Predictable Manageable Meaningful Står offentleg helsefremjing og helsepedagogikk sin prøve I lys av dette?

15 Kven gjeld den nye loven for? Lov av 24. juni 2011 nr. 29 om folkehelsearbeid (folkehelseloven) Første samla lovsett om folkehelsearbeid Gjeld for kommunane, fylkeskommunane og staten ( 2) Innfører ein ny standard for arbeidet ( setter i verk tiltak og samordner sin virksomhet på en forsvarlig måte ; 1) Må sjåast saman med plan- og bygningsloven ( 6)

16 Kjernen i det kommunale ansvaret Avgrensa til dei verkemidla kommunen er tillagt innanfor lokal utvikling, planlegging, forvaltning og tenesteyting ( 4) Medverke til at helsemessige omsyn blir tekne av andre, irekna friviljuge ( 4) Kommunen skal ha oversyn over helsetilstanden til befolkninga og slike faktorar som positivt og negativt kan påverke denne ( 5) Både grupperetta og individretta tiltak ( 7) Miljøretta helsevern (kapittel 3) irekna tilsyn med miljøfaktorar Opning for interkommunalt samarbeid ( 26)

17 Ansvar for andre Fylkeskommunane har ansvar innanfor sine område, men også eit meir allment pådrivaransvar og plikt til å ha fylkesregionalt oversyn ( 20 og 21) Fylkesmannen har ansvar for å iverksetje nasjonal politikk og å føre tilsyn (saman med Statens helsetilsyn) ( 23, 31 og 32) Helsedirektoratet og Nasjonalt folkehelseinstitutt har fått visse lovpålagde funksjonar ( 24 og 25)