Dermatologiske prosedyrer KIRURGISK BÅTSNITT PDT KRYOBEHANDLING UV-LYSBEHANDLING

Transkript

1 Dermatologiske prosedyrer STANSEBIOPSI KURRETAGE ELEKTROKIRURGI KIRURGISK BÅTSNITT PDT KRYOBEHANDLING UV-LYSBEHANDLING EPIKUTANTESTING SOPPMIKROSKOPI PRIKKTESTING

2

3 STANSEBIOPSI PROSEDYREN Til diagnostikk bruk stanse 3 mm eller 4 mm. Til vanleg histologi på formalin: frå sentrum av forandringa Til immunfluorescens på 0,9% NaCl: frå randsona eller like utanfor utslettet

4

5 STANSEBIOPSI - BRUKSOMRÅDE Diagnostikk av utslett Diagnostikk og dybdevurdering av potensielt maligne hudforandringar Fullstendig fjerning av hudforandringar (alternativ til eksisjon)

6 DIAGNOSTIKK AV UTSLETT Primære efflorescensar? Sekundære hudforandringar p.g.a. kløe? Definert hudsjukdom? Ved tvil ta stansebiopsi Urticaria?. Skabb? Xerodermi? Psykogen kløe? VISS NEI, VURDER PRURITUS UTREDNING VED LANGVARIG KLØE BIOPSI HAR OFTE LITEN VERDI

7 Døme på «vanskelige» utslett der biopsi er nødvendig?

8

9

10

11

12 Sekundære hudforandringar

13 Diagnostikk av enkeltelement og tumores

14 Fjerning av element (basalcellekarsinom) med stanse 6 mm

15

16

17 KURRETAGE - PROSEDYRE Skrap med «sløv» skarp skei eller 4 mm kyrette Unngå å gå ned i feittvev Godt eigna til seboreiske keratoser, og nokre verruca vulgaris, evt. solare keratoser + / - lokalanestesi Xylocain adr.

18 Elektrokirurgi 1. Elektrodessikasjon med eller uten kurretage, eller etter høvling med Dermablade 2. Fulgurasjon 3. Bipolar diatermi ved eksisjonar

19 Elektrokurretage PROSEDYREN Etter lokalanestesi kurretage med enten skarp skei eller 4 mm kyrette. Deretter diatermi med kule, monopolar modus, 30W Bruksområde: Basalcellekarsinom, nodulær og superfisiell type Benigne tumores

20

21

22 Erytematøst plakk i hårbotn

23

24 Fulgurasjon PROSEDYREN Nål førast nær hudoverflata, strømpulsar koagulerer forandringa Venektasier på leppe Spider nevi Pyogene granulom Milier Syringom

25 KIRGURGISK BÅTSNITT «kirurgisk ellipse» Aktuelt å utføre for mange allmennlegar Trygg prosedyre når ein ikkje går djupare enn subkutant feitt

26 1. AVMERKING

27 1 3-4

28 KIRGURGISK EKSISJON «kirurgisk ellipse» 1. Avmerking 2. Lokalanestesi Xylocain adr. Lita grå nål Sterican 27G, 0,40 x 12 La gjerne virke minutt 3. Skarpt snitt vinkelrett på hudoverflata ned til subkutant feitt. Bruk skalpellblad nr. 15. Løys lesjonen med lita feittpute

29 Resorberbare suturar i dermis

30 HUDSUTURAR SOM FJERNAST Eg brukar Ethilon og Prolene suturer. Ansikt: Ethilon 5-0 og Prolene 6-0. Fjernast etter 1 veke Ekstremitetar : Ethilon 4-0, av og til 3-0 Fjernast etter 10 dagar Rygg og bryst: Ethilon 3-0, av og til 4-0 Fjernast etter dagar

31 Fotodynamisk behandling (PDT) PROSEDYRE 1. Lokalanestesi Xylocain adr. og/eller Marcain adr. 2. Lesjonen kurreterast 3. Påfører metyl-ala krem (Metvix ) i 3 timar. Uregelmessige hudceller tar opp metyl-ala, som blir omdanna til fototoksisk protoporfyrin IX. 4. Området lysast med rødt lys i ca. 10 minutt. Uregelmessige celler blir øydelagt i ein fototoksisk reaksjon

32

33

34 PDT BCC SOLAR KERATOSE Mb. Bowen Nodulær type < 2 mm? Superficiell type

35 PDT av basalcellekarsinom To behandlingar med 1-2 vekes mellomrom Godt eigna i ansiktet, på brystet og på leggar Kosmetisk resultat : ofte bra kvite makulære arr er vanleg. postinflammatorisk hyperpigmentering førekjem Oppfølging: kontroll etter 4 mnd., deretter evt. 1 år.

36 PDT av solare keratoser Ei behandling er nok. Kontroll er ikkje nødvendig Feltbehandling f. eks. sentrale delar av hårbotn Vanleg prosedyre med ledningsanestesi Dagslys-PDT (enklare)

37 KRYOBEHANDLING Flytande nitrogen, C Frys ned lesjonen med 1-2 mm brem rundt til det dannar seg ein kvit «isball». Med lettare utstyr som i allmennpraksis kan ein fryse 2 gongar med opptining mellom.

38 Kryobehandling INDIKASJONAR Verrucae vulgaris (NB! Smertefullt, dårleg metode til små barn) Seboreiske keratoser Skin tags Solare keratoser Molluscum contagiosum Kondylom Lentigo solare Basalcellekarsinom bør kun behandlast av spesialist

39 FRYSETIDER Solar keratose 5-10 sekund Verruca vulgaris hand-/ fingrar sekund Verruca vulgaris fot sekund Seboreisk keratose sekund Skin tag 10 sek. Molluscum contagiosum 5-10 sekund Lentigo solare 5 sekund

40 INFORMASJON TIL PASIENTEN Smerter første 1-2 døgn kan behandlast med ibumetin og/eller paracetamol Hevelse evt. danning av (hemorragiske) bullae er vanleg og ufarleg Området handsamast lik eit vanleg skrubbsår med antiseptisk salve Kan etterlate bleike makulære arr

41 UV-lysbehandling

42 UV-lysbehandling UTSTYR Dei fleste hudlegar disponerer i dag smalspektra UVB = TL01. Nokre har også UVB + UVA = kombilys Hudavdelingar har ofte anna meir avansert utstyr som PUVA og høgdose-uva1.

43 UV-lysbehandling - indikasjonar Psoriasis Eksem Andre kløande hudlidingar : lichen planus pruritus og prurigo tilstandar mycosis fungoides keratosis pilaris, vitiligo... etc.

44 UV-lysbehandling (TL01) VIKTIG INFORMASJON Lysbehandling 2-3 gonger i veka, ein jevn serie ofte 30 behandlingar Drop-in, kvar behandling tek typisk 1-5 minutt Vanleg at ein blir litt brent ein gong i.l.a. ein serie VED HENVISNING TENK GEOGRAFI!

45 Korleis hudlegar tenkjer om UV-lysbehandling Ofte som ein «del av ein pakke» d.v.s. lokalbehandling i tillegg, i alle fall i starten PSORIASIS: Silkis salve (calcitriol), gruppe 3 steroidkrem eller Daivobet EKSEM: fuktighetskrem, gruppe 2-3 kortisonkrem Mål: remisjonsvarighet minst ½ år

46 UV-lysbehandling (TL01) - sikkerhet Forskningsdata indikerer at sikkerheten er god Ved mange, fleire hundre?, behandlingar er risikoen for non-melanom hudkreft kanskje dobla

47 EPIKUTANTESTING («lappetest») Kan påvise kontaktallergi, ein T-cellemediert forsinka hypersensitivitetsreaksjon = type IV allergi INDIKASJON Utredning av - ofte kroniske - eksemer f. eks. handeksem

48

49

50

51 VURDERING AV EPIKUTANTEST UTFORDRINGA ER: Er utslag klinisk relevante?. Forklarer eventuelle relevante reaksjonar eksemet?. Eksemer er typisk multifaktorielle

52 PRIKKTEST Påviser IgE mediert straksallergi = type 1 allergi I dermatologien aktuelt ved utredning av urticaria-angioødem, atopisk eksem særleg hos barn < 5 år Den positive prediktive verdien av prikktest er sannsynlegvis litt høgare enn av spesifikke IgE i blodprøve

53 SOPPMIKROSKOPI Vanskeleg undersøking, også for dermatologar. KOH-preparat kan vere nyttig for påvisning av gjærsoppen Malazessia f. eks. ved pityriasis versicolor. Dermatofyttar kan vere vanskeleg å påvise

54

55 SOPPMIKROSKOPI - PROSEDYRE Tynt lag med hudavskrap (evt. neglbitar) leggast på eit objektglas med dekkglas over Dryp inn fra kanten av dekkglass 1-2 dråpar 20% KOH Varm opp under spritflamme, NB! Ved kanten av dekkglaset til det boblar litt Trykk forsiktig vekk overflødig væske med filtrerpapir Mikroskoper Malazessia framstår klassisk som «kjøtbollar og spaghetti»

56

57 Tåneglsopp? Ta dyrkingsprøve, neglbitar + skrap med skarp skei NB! Systemisk behandling kun aktuelt ved positiv dyrkning