Fylkesstatistikk 2011

Transkript

1 Ein tydeleg medspelar Fylkesstatistikk 2011 Møre og Romsdal

2 Innvandringa sikrar god vekst i folketalet Framleis god vekst i folketale Færre yngre kvinner enn yngre menn Eksportfylket Færre unge fleire eldre Rekord i bustadmarknaden Sentralisering, sjølv utan flytting Stadig fleire bur åleine Attraktive høgskular i fylket Ein av fire sysselsette pendlar Industrifylket Få mannlege lærarar i grunnskolen Kvar femte har høgare utdanning Auke i sysselsettinga Demografi 4 Landbruk 30 Helse, sosial og barnevern 52 Tettstader 17 Offentlege arbeidsplassar Offentleg tannhelse 55 Sysselsetting 18 Pendling 33 Val 56 Industri 24 Arbidsløyse / sjukefråvær 36 Kommunal økonomi Ekspor t 25 Forsking og utvikling 38 Lovbrot 60 Nyetableringar 26 Utdanning 40 Bustadbygging 62 Reiseliv 27 Kultur 44 Personinntekter 64 Fiskeri og havbruk Samferdsel 48 Detaljhandel

3 FYLKESSTATISTIKK 2011 viser at mykje gjekk bra her i fylket i 2010; folketalsveksten var rekordhøg, det var framleis vekst i innvandringa, sysselsettinga auka, det var sterk vekst i FOU-utgiftene, arbeidsløysa gjekk ned og det var færre drepne i trafikken enn på mange år. Men sjølvsagt avslører tala også utfordringar; fødselstala held fram med å gå ned, det innanlandske flytteunderskotet auka, vi har få mannlege lærarar i grunnskolen og det er sterk vekst i talet på yngre mottakarar av heimetenester i pleie og omsorg. Av andre spennande trekk i samfunnsutviklinga kan vi nemne at kvar fjerde arbeidstakar pendlar til arbeid her i fylket, stadig fleire bur åleine, fleire bur i tettbygde strøk og vi konstaterer ein sterk auke i detaljhandelen. Dette er smakebitar av kva du kan finne i årets utgåve av FYLKESSTATISTIKK. FYLKESSTATISTIKKEN er først og fremst meint som eit referanse- og oppslagsverk for politikarar og administrasjon i kommunane, for presse og for samfunnsinteresserte generelt. Vi får også tilbakemeldingar om at den vert nytta i skoleverket, noko vi synest er positivt. Er det tema eller område du gjerne skulle sett var med i FYLKESSTATISTIKK, tek vi gjerne imot innspel på det, og skal sjå kva som let seg gjere i framtidige utgåver. Årets utgåve av FYLKESSTATISTIKK er meir omfattande enn nokon gong. Ta deg tid til å studere tabellane og figurane, så finn du heilt sikkert fleire spennande og interessante trekk ved fylket vårt! Vil du vite meir, sjekk nettsidene våre Her finn du også årets nyheit kommunestatistikk der utviklingstrekk i den enkelte kommune vert presentert i ferdige presentasjonar og der grunnlagstala ligg ved i eigne filer. Ole Helge Haugen fylkesplansjef

4 1 DEMOGRAFI Sterk folketalsvekst siste 10 år, men svakare enn landet elles Frå 2001 til 2011 auka folketalet i Møre og Romsdal frå til personar. Dette gir ein relativ auke på 4,1 prosent. Folketalet i Noreg auka med 9,3 prosent i same periode. I denne perioden var det vekst i 20 av fylkets kommunar. Ulstein hadde den største relative veksten med 17,2 prosent. Deretter følgjer Skodje og Sula kommunar. Blant dei 16 kommunane med nedgang i folketalet, hadde seks kommunar ein nedgang i folketalet på over 5 prosent. Størst var nedgangen i Sande, Smøla og Norddal kommunar. Folketalsveksten i Møre og Romsdal siste 10 år var sterkare enn i perioden Ei viktig årsak til dette er den store auken i innvandringa frå utlandet frå Medan folketalet i Møre og Romsdal vaks med 2,3 prosent frå 1991 til 2001, var den tilsvarande veksten for landet 6 prosent. At Møre og Romsdal har ein svakare folketalsvekst enn landet elles, fører også til at stadig færre av innbyggarane i landet er heimehøyrande i fylket. Medan fylkets innbyggarar utgjorde 5,6 prosent av samla folketal i Noreg i 1991, utgjer møringane 5,2 prosent i Framleis god vekst i folketalet Ved inngangen til 2011 budde det personar i Møre og Romsdal. Dette er ei auke på personar eller 1,1 prosent frå Til samanlikning auka folketalet i Noreg med 1,3 prosent i same periode. I 2010 var det folketalsvekst i alle fylka. Møre og Romsdal fekk med sine 1,1 prosent ein 10. plass mellom fylka. Sterkast var veksten i Oslo, Rogaland, Akershus og Hordaland. Nærare 60 prosent av den samla folketilveksten i landet i 2010 kom i desse fire fylka. Folketalsutvikling i kommunane, fylket og landet Tal per 1. januar Endring Kjelde: PANDA/SSB pst. innb. i 2011 % % Tal % 67 år + Molde ,8 5, ,2 13,8 Ålesund ,2 11, ,6 12,5 Kristiansund ,1 5, ,4 13,5 Vanylven ,3-3, ,6 18,7 Sande ,0-13, ,2 18,1 Herøy ,7 2, ,8 14,4 Ulstein ,0 17, ,9 11,3 Hareid ,8 3,5 73 1,5 13,8 Volda ,9 4,0 82 1,0 14,7 Ørsta ,1 1,1 30 0,3 15,5 Ørskog ,7 1, ,8 14,5 Norddal ,6-9, ,2 18,4 Stranda ,3-1,7 44 1,0 17,9 Stordal ,4-4,5-8 -0,8 16,2 Sykkylven ,2 3,8 73 1,0 13,6 Skodje ,8 15, ,4 10,6 Sula ,2 14, ,1 13,1 Giske ,1 11, ,7 12,5 Haram ,8 0, ,4 15,7 Vestnes ,1 0,3-2 0,0 14,4 Rauma ,2-0, ,2 17,3 Nesset ,7-8, ,8 17,3 Midsund ,8-0,4 16 0,8 17,8 Sandøy ,6 1,1 12 0,9 18,2 Aukra ,4 9,5 53 1,7 15,4 Fræna ,7 3, ,1 12,9 Eide ,9 6,6 56 1,7 13,0 Averøy ,3 1,7 43 0,8 15,0 Gjemnes ,6-2, ,7 15,3 Tingvoll ,1-2,0-6 -0,2 19,1 Sunndal ,3-2, ,3 16,5 Surnadal ,2-4,8-7 -0,1 16,9 Rindal ,5-2,7 20 1,0 20,3 Halsa ,0-7,4 11 0,7 20,3 Smøla ,8-11,2-6 -0,3 20,1 Aure ,8-7,0 21 0,6 17,9 Møre og Romsdal ,3 4, ,1 14,4 Noreg ,0 9, ,3 12,9 Møre og Romsdal i % av landet 5,6 5,5 5,4 5,3 5,2 5,2 4

5 Det var folketalsvekst i 23 av fylkets 36 kommunar i Den relative veksten var sterkast i Sande med 4,2 prosent. Deretter følgjer Ulstein og Skodje. I absolutte tal var veksten sterkast i Ålesund med 688 personar. Deretter følgjer Kristiansund og Molde. Endringar i folketalet (01.01) i prosent Kjelde: PANDA/SSB Av kommunane i fylket var det 13 som har ein folketalsvekst større enn fylkessnittet. Mellom desse er det heile ni sunnmørskommunar. Samtidig var det 12 kommunar som hadde ein nedgang i folketalet i Størst var folketalsnedgangen i Nesset kommune, både i relative og absolutte tal. +5,0% > 0,0 - +4,9% Sterk vekst Svak/moderat vekst Smøla Aure** Befolkningsvekst siste året (2010) i prosent 0,0 - -4,9% -5,0% > Svak/moderat nedgang Sterk nedgang Averøy Kr.sund*** Tingvoll Halsa Rindal Oslo Rogaland Sandøy Aukra Fræna Eide Gjemnes Surnadal Akershus Hordaland Aust-Agder Buskerud Noreg Sør-Trøndelag Vest-Agder Østfold Møre og Romsdal Vestfold Herøy *Sande Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Ulstein Sula Hareid Sykkylven Stordal Ørsta Midsund Stranda Molde Norddal Rauma Nesset Sunndal Finnmark Troms Sogn og Fjordane Telemark Hedmark Oppland Nord-Trøndelag Vanylven Volda Nordland 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 Prosent Landsgjennomsnitt: 9,3 % * Delar av Sande kommune over til Vanylven kommune ** 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune - Aure kommune *** 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune - Kristiansund kommune 5

6 Færre unge fleire eldre Ved inngangen til 2011 talde Noregs befolkning personar. Dette er eit auke på personar sidan Folketalsveksten i 2010 var på 1,3 prosent. I absolutte tal var dette den høgaste folketalsveksten i perioden Den gjennomsnittlege nasjonale veksten i perioden var på 0,8 prosent, og klart lågare enn veksten i Til samanlikning var folketalsveksten i Møre og Romsdal i 2010 på 1,1 prosent, medan den årlege gjennomsnittlege folketilveksten var på 0,3 prosent i perioden. Folketalsveksten i Noreg skuldast at det er fleire som blir fødde enn som døyr og at fleire flyttar til enn frå Noreg. Samtidig har fødsels- og dødstala gått tilbake i Noreg. Saman med innvandringa frå utlandet, har dette påverka aldersstrukturen i befolkninga. Befolkning Endring i prosentpoeng Kjelde: PANDA/SSB Endring av samla folketalsauke i % Aldersgrupper Absolutte tal Endring Aldersgruppa sin del av samla folketal Møre og Romsdal ,1 25,6-2,5-11, år Noreg ,3 25,3-1,0 19,1 Møre og Romsdal ,9 24,3-4,6-45, år Noreg ,3 26,6-3,7 3,2 Møre og Romsdal ,4 27,2 5,8 115, år Noreg ,5 27,1 4,5 55,9 Møre og Romsdal ,5 11,1 1,6 35, år Noreg ,5 10,6 1,1 17,4 Møre og Romsdal ,1 11,8-0,3 7,1 70 år og eldre Noreg ,4 10,5-1,0 4,4 Møre og Romsdal ,2 5,4 1,2 23,6 80 år og eldre Noreg ,8 4,5 0,7 9,2 Møre og Romsdal Samla folketal Noreg Ved inngangen til 2011 var 25,3 prosent av befolkninga i Noreg yngre enn 20 år. For 20 år sidan var prosenten 26,3. Dette gir ein nedgang på -1 prosentpoeng siste 20 år. For Møre og Romsdal er tala noko annleis. 25,6 prosent av befolkninga i fylket var yngre enn 20 år i Dette er 2,5 prosentpoeng færre enn i I absolutte tal svarar dette til færre unge under 20 år. Samtidig har folketalet i fylket auka med personar, eller 6,6 prosent, frå 1991 til I Noreg auka talet på unge i alderen år med personar frå 1991 til Denne gruppa utgjer i dag 26,6 prosent av befolkninga i Noreg. Trass auken er gruppa sin relative del av befolkninga 3,7 prosentpoeng mindre i 2011 enn i Denne utviklinga ser vi også i Møre og Romsdal. Ved inngangen til 2011 var 24,3 prosent av befolkninga i denne aldersgruppa. Dette er færre personar enn i 1991, då 28,9 prosent av befolkninga var i denne aldersgruppa. Utviklinga svarar til ein nedgang på 4,6 prosentpoeng. I løpet av dei siste 20 år har talet på personar som er 70 år og eldre auka, både i Møre og Romsdal og i landet sett under prosent Molde Ålesund Befolkninga fordelt på aldersgrupper 2011, i prosent 0-19 år år år år 80 år og eldre Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Kjelde: PANDA/SSB Møre og Romsdal Noreg

7 eitt. Ved inngangen til 2011 var 10,5 prosent av befolkninga i Noreg i denne aldersgruppa, noko som gir ein nedgang på 1 prosentpoeng frå På same var tidspunkt 11,8 prosent av befolkninga i Møre og Romsdal i denne aldersgruppa. Dette er 0,3 prosentpoeng færre enn i Like fullt; talet på personar eldre enn 70 år har auka med personar frå 1991 til 2011 i Noreg. I Møre og Romsdal var auken på personar i same periode. Medan 4,4 prosent av folketalsveksten i landet kom i denne gruppa, er den tilsvarande prosenten for Møre og Romsdal 7,1 prosent. Talet på eldre over 80 år har auka mykje dei siste åra. For landet forklarar veksten i denne aldersgruppa 9,2 prosent av folketalsauken. For Møre og Romsdal svarar auken i talet eldre over 80 år til 23,6 prosent av folketalsauken siste 20 år. I Noreg har folketalsveksten vore størst i gruppa år. Ved inngangen til 2011 utgjer desse 27,1 prosent av befolkninga i Noreg, mot 22,5 prosent i Dette gir ein auke på 4,5 prosentpoeng eller personar siste 20 år. Denne utviklinga ser vi også i Møre og Romsdal. Ved inngangen til 2011 var 27,2 prosent av befolkninga i denne aldersgruppa, noko som er personar fleire enn i Dette svarar til ein auke på 5,8 prosentpoeng frå 1991, då 21,4 prosent av befolkninga i fylket var i denne aldersgruppa. Medan 55,9 prosent av folketalsveksten i landet kom i denne aldersgruppa, svarar auken i aldersgruppa til 115,2 prosent av samla folketalsauke i Møre og Romsdal siste 20 år. Folketal etter aldersgrupper og kjønn 1. januar 2011 i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet 0-19 år år år Menn år år 80 år og eldre I alt menn 0-19 år år år Kvinner år år Kjelde: PANDA/SSB Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Møre og Romsdal Landet år og eldre I alt kvinner 7

8 Folketal fordelt på aldersgrupper 1. januar 2011 i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet I prosent Kjelde: PANDA/SSB 0-5 år 6-12 år år år år år år år Befolkning Molde ,6 8,4 4,2 5,5 12,9 12,0 14,0 13,8 11,4 6,2 5,0 Ålesund ,6 8,8 3,8 5,3 13,7 13,7 14,0 12,9 9,9 5,8 4,6 Kristiansund ,9 8,3 3,8 5,3 12,3 12,6 14,0 13,9 12,1 6,1 4,7 Vanylven ,7 8,7 4,1 5,6 9,4 9,7 13,7 14,7 14,1 8,3 7,0 Sande ,6 9,0 3,7 5,3 10,6 11,1 14,7 13,5 11,0 9,0 6,5 Herøy ,0 9,4 4,5 5,4 11,5 12,1 14,0 13,4 10,9 6,8 5,0 Ulstein ,9 10,5 4,1 5,6 11,6 14,8 15,5 11,7 9,2 5,2 3,8 Hareid ,6 8,9 4,4 5,8 13,4 12,4 13,3 13,0 9,6 6,2 5,3 Volda ,2 8,9 4,5 6,3 13,5 10,7 13,1 12,7 11,1 6,2 5,7 Ørsta ,6 8,8 4,1 5,4 12,7 11,7 12,9 13,1 10,7 6,7 6,3 Ørskog ,5 9,1 3,9 5,0 11,5 11,5 12,4 15,0 13,8 5,2 6,2 Norddal ,8 10,1 4,4 5,4 10,1 9,9 13,1 13,6 11,0 7,9 7,8 Stranda ,3 8,9 4,3 5,6 11,9 10,8 14,0 11,8 11,6 8,3 6,6 Stordal ,7 11,2 4,2 3,6 11,5 10,9 13,4 14,4 10,1 7,3 5,7 Sykkylven ,5 9,8 4,1 5,5 11,6 12,6 13,7 13,5 10,6 6,0 5,1 Skodje ,9 10,0 4,3 5,9 12,5 12,7 14,1 13,0 10,2 4,6 3,8 Sula ,8 9,8 4,3 5,3 12,3 14,0 12,2 12,9 9,6 5,8 5,0 Giske ,6 10,4 4,9 5,4 12,1 12,4 13,5 13,1 9,6 5,5 4,4 Haram ,8 9,1 4,0 5,5 11,4 12,2 13,4 13,5 10,9 6,8 6,2 Vestnes ,5 8,1 4,6 6,4 11,0 10,6 14,8 14,3 11,7 6,7 5,2 Rauma ,3 8,3 4,3 5,5 11,0 10,8 13,7 13,6 12,4 7,1 7,1 Nesset ,5 9,0 3,7 6,5 11,4 9,9 13,8 13,8 11,6 8,4 6,4 Midsund ,1 10,3 4,8 5,1 8,7 12,4 13,1 11,9 11,7 8,0 6,9 Sandøy ,4 8,8 3,9 4,7 9,5 12,2 12,8 14,0 11,1 7,1 8,5 Aukra ,4 9,4 4,2 5,2 11,5 12,6 12,3 11,9 12,0 6,9 5,5 Fræna ,6 9,2 4,2 5,8 12,2 12,0 13,9 13,3 11,6 5,8 4,3 Eide ,5 10,0 4,4 5,8 12,1 12,2 12,9 13,2 10,3 5,6 4,9 Averøy ,2 8,7 4,1 5,6 10,1 11,3 13,8 14,8 12,5 6,2 5,6 Gjemnes ,9 9,8 3,0 5,4 10,7 11,8 12,0 14,6 13,1 6,6 6,1 Tingvoll ,9 8,5 3,3 5,6 10,6 10,9 13,3 13,3 13,1 8,4 7,1 Sunndal ,8 8,2 4,1 5,5 11,3 10,5 14,9 15,1 10,8 7,5 6,4 Surnadal ,7 9,2 4,5 5,9 10,3 10,4 14,0 14,0 12,6 7,5 6,0 Rindal ,4 9,2 5,2 5,6 10,6 9,4 13,6 11,7 12,1 8,8 8,4 Halsa ,0 7,9 3,3 4,5 10,2 9,8 11,5 15,5 15,1 8,6 7,5 Smøla ,8 7,7 3,3 5,1 10,2 9,7 13,0 15,9 13,3 8,6 7,5 Aure ,6 8,5 3,8 5,3 9,9 10,5 13,8 14,4 13,9 7,5 6,9 Møre og Romsdal ,1 9,0 4,1 5,5 12,1 12,2 13,8 13,4 11,1 6,4 5,4 Landet ,5 8,6 3,9 5,3 12,8 13,7 14,5 12,6 10,6 6,0 4, år år 80 år og eldre I alt 0-5 år 6-12 år år år år år år år år år 80 år og eldre 8 8

9 Færre yngre kvinner enn yngre menn i befolkninga Ved inngangen til 2011 var det noko fleire menn enn kvinner i Møre og Romsdal, høvesvis menn og kvinner. Relativt var 50,5 prosent av befolkninga i fylket menn. Kjønnsfordelinga i befolkninga blir påverka av at det blir fødd fleire gutar enn jenter. Samtidig er dødstala større for menn enn for kvinner, slik at overskotet av menn blir mindre med alderen. Samtidig lever kvinner lenger enn menn, noko som fører til at det er klart fleire eldre kvinner enn menn. Ved inngangen til 2011 var det i Møre og Romsdal fleire menn enn kvinner i alderen 0 66 år. Av dei personane i denne aldersgruppa, var 51,8 prosent menn. I aldersgruppa frå 67 år og oppover var 56,8 prosent kvinner. Blant dei som er 80 år og eldre, var heile 64,5 prosent av befolkninga i denne gruppa kvinner. I aldersgruppa 90 år og eldre, var 74,3 prosent kvinner ved inngangen til I Noreg var det noko fleire menn enn kvinner i aldersgruppa år ved inngangen til Det var også tilfellet i Møre og Romsdal, kor personar var i denne aldersgruppa. Av desse var 47,7 prosent kvinner. Dette svarar til 91 kvinner per 100 menn. Til samanlikning var det tilsvarande talet for landet 96 kvinner per 100 menn. Oslo er fylket med høgast del kvinner i alderen år. Her var det 101 kvinner per 100 menn. Deretter følgjer Akershus med 100 kvinner per 100 menn. Mellom fylka er Møre og Romsdal på ein desidert sisteplass med sine 91 kvinner per 100 menn. Ni av kommunane i Møre og Romsdal har fleire yngre kvinner i befolkninga enn landsgjennomsnittet. Samtidig er dette to fleire kommunar enn året før. Dei ni kommunane er Norddal, Ørskog, Sula, Surnadal, Averøy, Volda, Gjemnes, Eide og Herøy. Mellom desse er det berre i Norddal og Ørskog det er Kjelde: PANDA/SSB Kvinner per 100 menn år fylkesvis (2011) Oslo Akershus Vestfold Østfold Buskerud Nord-Trøndelag Noreg Hedmark Vest-Agder Nordland Telemark Oppland Troms Aust-Agder Hordaland Sogn og Fjordane Finnmark Rogaland Sør-Trøndelag Møre og Romsdal fleire kvinner enn menn i aldersgruppa år, høvesvis 115 kvinner per 100 menn i Norddal og 101 kvinner per 100 menn i Ørskog. Størst kvinneunderskot i denne aldersgruppa finn vi i Sande og Ulstein, med 72 kvinner per 100 menn i Sande og 77 kvinner per 100 menn i Ulstein. Arbeidsinnvandringar frå utlandet er ein sentral årsak til dette. I 19 av fylket sine 36 kommunar var talet på yngre kvinner i befolkninga større enn fylkesgjennomsnittet. Trass situasjonen med færre yngre kvinner i befolkninga enn menn, så er utviklinga frå 1991 til 2011 positiv i 27 kommunar. Mellom kommunane med ei tydeleg negativ utvikling er dei tre store bykommunane, samt Sande og Ulstein. Kvinner per 100 menn år kommunevis (2011) Kjelde: PANDA/SSB Norddal Ørskog Sula Surnadal Averøy Volda Gjemnes Eide Herøy Noreg Sykkylven Tingvoll Sunndal Aukra Stordal Sandøy Midsund Ålesund Hareid Skodje Møre og Romsdal Fræna Vestnes Aure Giske Rauma Molde Kristiansund Ørsta Nesset Haram Smøla Stranda Vanylven Halsa Rindal Ulstein Sande

10 Innvandrarbefolkninga aukar Ved inngangen til 2011 bestod innvandrarbefolkninga* i Møre og Romsdal av personar. Dette svarar til 7 prosent av befolkninga i fylket. Den tilsvarande prosenten for landet var 10,2. På same tid var 13 prosent av befolkninga i Stordal innvandrarar. Deretter følgjer Ulstein (12,5 prosent) og Sande (11,8 prosent). Heile fem kommunar har ein høgare del innvandrarar i befolkninga enn landsgjennomsnittet, 14 kommunar har ein høgare del enn fylkesgjennomsnittet. Rindal skil seg frå kommunane elles i fylket, med ei innvandrarbefolkning på knappe 0,6 prosent. I løpet av dei siste 10 åra har innvandrarbefolkninga i Møre og Romsdal auka frå til personar. Fordelinga mellom innvandrarbefolkninga, etter landbakgrunn, er om lag den same for innvandrarar frå Afrika, Nord-Amerika, Sør- og Mellom-Amerika og Oseania. Det er innvandrarar med europeisk bakgrunn som har hatt den største veksten dei siste 10 åra. Dei utgjer ved inngangen til 2011 nærare 66 prosent av den samla innvandrarbefolkninga i fylket. Dette gir ein auke på 12 prosentpoeng frå Innvandrarar frå Asia, inkl. Tyrkia, er dei som har gått mest tilbake, relativt sett. Det er om lag like mange menn og kvinner blant innvandrarane i Møre og Romsdal, 52,8 prosent menn og 47,2 prosent kvinner. For enkelte landgrupper er det likevel større skilnader mellom kjønna. Medan det blant dei europeiske innvandrarane er ein overvekt av menn, er det langt fleire kvinner enn menn blant innvandrarane frå Asia (inkl. Tyrkia) og Sør- og Mellom-Amerika. *) Def. innvandrarar Er personar som er fødd i utlandet av to utanladske fødd foreldre, og som på eit tidspunkt har innvandrarar til landet. Innvandrarbefolkninga i % av alle busette 2011 Innvandring 2010 Invandrarbefolkninga i alt Invandrarbefolkninga i % av folketalet Molde ,7 Ålesund ,7 Kristiansund ,6 Vanylven ,5 Sande ,8 Herøy ,6 Ulstein ,5 Hareid ,9 Volda ,3 Ørsta ,3 Ørskog ,6 Norddal ,2 Stranda ,6 Stordal ,0 Sykkylven ,2 Skodje ,5 Sula ,1 Giske ,5 Haram ,0 Vestnes ,6 Rauma ,5 Nesset ,2 Midsund ,9 Sandøy ,6 Aukra ,9 Fræna ,0 Eide ,8 Averøy ,9 Gjemnes ,2 Tingvoll ,8 Sunndal ,0 Surnadal ,7 Rindal ,6 Halsa ,9 Smøla ,2 Aure ,8 Møre og Romsdal ,0 Heile landet ,2 Afrika 7,4 % Innvandrarar i Møre og Romsdal Oseania Sør- og Mellom-Amerika Nord-Amerika Asia med Tyrkia Afrika Europa unntatt Tyrkia Europa u/ Tyrkia Afrika Asia m/tyrkia Opphavsland (verdsdel) 2011 Asia med Tyrkia 22,2 % Nord-Amerika 1,4 % Sør- og Mellom- Amerika 2,8 % Oseania 0,4 % Europa unntatt Tyrkia 65,9 % Opphavsland (verdsdel) Menn Nord- Amerika Sør- og Mellom- Amerika 2008 Kvinner 2010 Etter kjønn 2011 Oseania 10 10

11 Innvandringa sikrar god vekst i folketalet Nettoflyttinga er ein viktig årsak til å forklare folketalsveksten i Møre og Romsdal. I 2010 var nettoflyttinga til Møre og Romsdal på personar. Dette er ein auke frå 2009, då netto-flyttinga var på personar. Kjelde: PANDA Samla inn- og utanlandsk nettoflytting, Møre og Romsdal etter alder i perioden Utanlandsk Innlandsk Samla nettoflytting I 2010 hadde 24 kommunar positive nettoflyttingstal. I absolutte tal var nettoflyttinga størst til Ålesund, med 471 personar. Deretter følgjer Kristiansund og Ulstein kommunar. Meir enn kvar 5. person som flytta til Møre og Romsdal i 2010 busette seg i Ålesund, og nesten kvar andre person som flytta til fylket valde å busette seg i ein av dei tre bykommunane Kristiansund, Molde eller Kristiansund. Innvandringa til Møre og Romsdal var i 2010 på personar. I absolutte tal var innvandringa størst til Ålesund kommune, med 554 personar. Deretter følgjer Molde (234) og Kristiansund (193) kommunar. Men innvandringa var også stor til Ulstein (191) og Herøy (168) Alder Folketalsveksten i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet i 2010 Netto innanlandsk flytting Netto innvandring Samla nettoflytting Fødselsoverskot Samla folketaltilvekst* Netto innanlandsk flytting Netto innvandring Samla nettoflytting Fødselsoverskot Samla folketaltilvekst* Det er innvandringa frå utlandet, og ikkje den innanlandske flyttinga, som forklarar folketalsveksten i fylket. Utan innvandring hadde nettoflyttingstala og befolkningsutviklinga i fylket og den enkelte kommune sett svært annleis ut. Utan innvandring hadde Møre og Romsdal hatt ein negativ utvikling i folketalet i 2010 (-141) og berre 12 av kommunane hadde hatt vekst i folketalet. Gitt denne føresetnaden, hadde Ålesund og Kristiansund hatt sterkast vekst i folketalet, målt i absolutte tal, medan Molde hadde hatt ein vekst som plasserte kommunen på ein 6. plass, etter Skodje, Sula og Ulstein. Tabellen viser korleis folkeveksten fordeler seg mellom flytting og fødselsoverskot. * markerer samla tal for folketilvekst frå SSB som ikkje samsvarer med summen av fødselsoverskot og nettoflytting. Dette kan skuldast forsenka rapportering. Molde * Vestnes * Ålesund * Rauma * Kristiansund * Nesset * Vanylven * Midsund * Sande * Sandøy * Herøy * Aukra * Ulstein Fræna * Hareid Eide * Volda * Averøy * Ørsta * Gjemnes * Ørskog Tingvoll * Norddal * Sunndal * Stranda * Surnadal * Stordal Rindal Sykkylven * Halsa Skodje Smøla Sula * Aure Giske * Møre og Romsdal Haram * Noreg

12 Fylket sitt samla innanlandske flyttetap i 2010 var på 702 personar. Dette er fleire enn året før, og lågare enn det gjennomsnittlege innanlandske flyttetapet dei siste 10 åra (-1 086). I forhold til folketalet hadde Møre og Romsdal eit netto innanlandsk flyttetap på 0,28 prosent i Høgast netto flyttetap i forhold til folketalet hadde Sogn og Fjordane med 0,71 prosent, følgt av Troms (0,57 prosent) og Finnmark (0,55 prosent). I forhold til folketalet var den innanlandske nettoinnflyttinga høgast til Østfold (0,53 prosent). Møre og Romsdal sitt flyttetap var i 2010 størst til Sør-Trøndelag. Deretter følgjer Oslo og Østfold. I eit 10-årsperspektiv er det Oslo, Sør-Trøndelag og Hordaland som er dei fylka Møre og Romsdal har størst flyttetap til. Til saman har personar flytta til desse tre fylka i perioden Av desse flytta personar, eller nesten kvar andre utflyttar, til Oslo. Trass innlandsk netto flyttetap, hadde fylket flyttegevinst til fleire fylke i 2010, mellom anna Sogn og Fjordane, Akershus og Finnmark. I eit 10-årsperspektiv er flyttegevinsten størst overfor Sogn og Fjordane, Nordland og Finnmark. Blant kommunane i fylket er det berre åtte som kan vise til positiv innanlandsk flytting i Skodje og Kristiansund kommunar skil seg ut med å ha innanlandsk flyttegevinst på 80 personar eller meir. Skodje skil seg også frå dei andre kommunane ved at den innanlandske tilflyttinga er større enn innvandringa frå utlandet og fødselsoverskotet til saman. Av kommunane er det berre Rindal, Kristiansund, Skodje og Sula som har hatt positiv innanlandsk nettoflytting kvart år i perioden Som i landet elles, er det liten skilnad mellom kjønna sitt flyttemønster. I eit 10-års perspektiv er mobiliteten i befolkninga størst i dei yngre aldersgruppene, særleg i aldersgruppa år. Den innanlandske flyttinga synest å flate ut med auka alder. Utviklinga er tydeleg alt frå 30-årsalderen. Netto innanlands flytting kommunevis Kristiansund Skodje Sula Giske Rindal Averøy Halsa Smøla Sandøy Ulstein Stordal Midsund Molde Norddal Eide Ørskog Sande Volda Nesset Surnadal Ørsta Hareid Aure Gjemnes Aukra Sykkylven Ålesund Rauma Stranda Fræna Herøy Vestnes Haram Tingvoll Vanylven Sunndal Tal personar Nettoflytting frå Møre og Romsdal Sande Sogn og Fjordane (561) Nordland (164) Finnmark (139) Troms (103) Nord-Trøndelag (-90) Aust-Agder (-119) Hedmark (-233) Buskerud (-254) Oppland (-255) Telemark (-297) Vest-Agder (-337) Akershus (-358) Vestfold (-577) Rogaland (-770) Østfold (-1001) Hordaland (-1710) Sør-Trøndelag (-2006) Oslo (-3816) Tal personar Innanlands nettoflytting Tal år med positiv innanlands nettoflytting i løpet av Vanylven Giske 3 år 2 år 1 år 0 år Herøy Ulstein Sula Hareid Volda Ørsta Sandøy Haram Ålesund Sykkylven Aukra Midsund Skodje Ørskog Stranda Fræna Eide Vestnes Molde Stordal Averøy Norddal Kr.sund Rauma Smøla Gjemnes Tingvoll Nesset Aure Halsa Sunndal Surnadal Rindal 12 12

13 Nedgang i fødselstala I 2010 vart det fødd barn i Møre og Romsdal, og det er 178 færre enn året før. Dette gir eit samla fødselstal (SFT) for kvinner på 1,98. Dette er ein nedgang på 0,16 frå året før og plasserer Møre og Romsdal på ein 9. plass mellom fylka. For landet var SFT for kvinner på 1,95 i Dette er ein nedgang på 0,03 frå Rogaland, Sogn og Fjordane og Nord-Trøndelag hadde samla fødselstal for kvinner på 2,09 eller meir. For at storleiken på befolkninga skal halde seg på sikt, må SFT vere 2,06 2,07 barn per kvinne. Gjennomsnittleg samla fødselstal i Møre og Romsdal siste 5 år er 2,0. Til samanlikning var landsgjennomsnittet i same periode 1,94. Samla fødselstal for menn var i 2010 på 1,75. Dette er 0,20 færre barn per mann enn kvinne, og skuldast mellom anna den store arbeidsinnvandringa blant menn i fruktbar alder. Fødselstalet blir for menn rekna for alderen år og for kvinner år. Frå 1991 og til 2010 er talet på fødde i Møre og Romsdal redusert med 15 prosent. Nedgangen heng først og fremst saman med at talet på kvinner i aldersgruppa går ned, då SFT har halde seg høvesvis jamt mellom 1,95 2,0 dei siste 20 år. Medan denne aldersgruppa utgjorde 23,7 prosent av samla befolkning i fylket i 1991, var det tilsvarande talet 20,4 prosent ved inngangen til I absolutte tal var det færre kvinner i denne aldersgruppa i 2011 enn i Fruktbarheit - gjennomsnitt barn per kvinne 2010 Rogaland Sogn og Fjordane Nord-Trøndelag Vest-Agder Aust-Agder Troms Akershus Sør-Trøndelag Møre og Romsdal Hordaland Finnmark Landet Nordland Oppland Østfold Telemark Buskerud Oslo Vestfold Hedmark 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 Kjelde:SSB Fødde i Møre og Romsdal Kjelde:SSB Utviklinga i talet på fødde viser at det blir fødd stadig færre barn i Møre og Romsdal. Sjølv om fødselstalet har vore høvesvis stabilt siste 5 år, var det fødd 498 færre barn i fylket i 2010 enn i I byane Ålesund, Molde og Kristiansund heldt fødselstala seg nokså stabile i denne 20 årsperioden, trass årlege svingingar. Trendlina viser like fullt ein svak nedgang i talet på fødde i Kristiansund og Molde og ein svak auke i Ålesund. I 2010 vart det fødd fleire barn i Ålesund enn i Molde og Kristiansund til saman. Dette gjeld for alle åra i perioden , unnateke 2003 og Gutar Jenter

14 Sentralisering, sjølv utan flytting Stadig fleire bur i tettbygde strøk. Tidlegare var nettoflyttinga til sentrale strøk utlikna av høge fødselstal i distrikta. I dag er fødselstala jamnare og geografisk meir likt fordelt. Konsekvensen er at mange område har ein nedgang i folketalet, grunna netto utflytting og ein reduksjon i samla fødselstal. Innvandringa frå utlandet vil for mange av desse områda vere avgjerande for folketalsutviklinga i åra som kjem. Det samla fødselstalet (SFT) i Møre og Romsdal er på veg ned. Fødselstalet er ikkje lenger stort nok til å reproduserer befolkninga. Saman med nettoutflytting har nedgangen i SFT ført til eit fall i det samla fødselsoverskotet. Målt i prosent av folketalet, har overskotet falle frå om lag 1,4 prosent til 0,25 prosent på 60 år. I same periode har nettoflyttinga i prosent av folketalet vore negativt kvart år, med nokre unntak, fram til 2006 då innvandringa frå utlandet skaut fart. Å oppretthalde dagens busettingsmønster i fylket vil, i tillegg til gode fødselstal og fødselsoverskot, krevje at unge som veks opp i meir sentrale strøk vel å flytte til fylket. Likeins vil talet på innvandrarane, kvar dei vel å busette seg og kvar dei vel å få sine barn, i stor grad påverke folketalsutviklinga. Folketalsutviklinga i Møre og Romsdal dei siste ti år er eit godt døme på dette. I perioden er det 19 kommunar i fylket som har vekst i folketalet. Fleire av desse har nettoinnflytting til kommunen. Av desse er det 13 som har fødselsoverskot, medan eín kommune, Sandøy, har fødselsunderskot. I fem av kommunane med folketalsvekst, er det fødselsoverskotet åleine som forklarar veksten, då desse kommunane har netto utflytting. Blant kommunane med nedgang i folketalet i denne perioden, er det 15 kommunar som har netto utflytting. Av desse har fleirtalet fødselsunderskot, medan 5 kan syne til fødselsoverskot. Det er ytterlegare to kommunar som har opplevd befolkningsnedgang, nemleg Rauma og Rindal. Dette trass i netto innflytting til kommunen. I Rauma og Rindal har ikkje nettoinnflyttinga vore høg nok til å utjamne fødselsunderskotet i perioden. Prosent 1,50 1,00 0,50 0,00-0,50-1,00 Fødselsoverskot og nettoflytting i prosent av folketalet i Møre og Romsdal Befolkningsvekst med Befolkningsendring etter nettoflytting og naturleg tilvekst Netto innflytting og fødselsoverskot Netto innflytting og fødselsunderskot Netto utflytting og fødselsoverskot Befolkningsnedgang med Netto innflytting og fødselsunderskot Netto utflytting og fødselsoverskot Netto utflytting og fødselsunderskot Sande Herøy Vanylven Giske Ulstein Sula Hareid Volda Ørsta Sandøy Haram Ålesund Aukra Midsund Skodje Sykkylven Ørskog Stranda Fræna Eide Vestnes Stordal Averøy Molde Norddal Kr.sund Rauma Smøla Gjemnes Fødselsoverskot i % av folketalet Nettoflytting i % av folketalet Tingvoll Nesset Aure Halsa Sunndal Surnadal Rindal 14 14

15 Løfte om vekst i folketalet Folketalet i Møre og Romsdal er venta å auke med 1,2 prosent kvart år fram til 2016, noko som er 0,2 prosentpoeng svakare enn for landet elles i same periode og høgare enn folketalsveksten i fylket siste år. I femårperioden vil dette gje ein samla folketalsauke i fylket på 5,9 prosent, mot 6,9 for landet. Det er vidare venta at folketalet vil vekse i 29 av fylkets kommunar i perioden Sterkast vekst er venta i Ulstein og Skodje kommunar. I 10 av kommunane er veksten venta å vere lik eller større enn fylkesgjennomsnittet. Føresetnaden er at utviklinga følgjer mellomalternativet* (MMMM) til SSB, som er definert som middels nasjonal vekst med føresetnader om middels fødselstal, middels levealder, middels innanlandsk mobilitet og middels netto innvandring. Veksten i fylket er venta å vere minimalt svakare om vi ser den i eit 10-årsperspektiv. Fram mot 2021 er folketalet venta å auke til Dette er fleire enn i dag og svarar til ein relativ auke på 11,3 prosent eller ein årleg tilvekst på 1,1 prosent. I dette perspektivet er det venta folketalsvekst i 31 av fylkets kommunar. Framskriving av folkemengda i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet Middels nasjonal vekst Endring Middels nasjonal vekst Endring (Alternativ MMMM*) Tal Prosent (Alternativ MMMM*) Tal Prosent Molde ,5 11,4 Vestnes ,7 4,2 Ålesund ,0 17,2 Rauma ,4 3,5 Kristiansund ,0 15,3 Nesset ,2-1,6 Vanylven ,7-3,6 Midsund ,1 7,3 Sande ,6 11,9 Sandøy ,0 14,9 Herøy ,1 9,4 Aukra ,4 11,0 Ulstein ,7 31,9 Fræna ,4 9,3 Hareid ,3 19,2 Eide ,7 8,0 Volda ,5 11,3 Averøy ,2 8,0 Ørsta ,1 6,0 Gjemnes ,7-2,7 Ørskog ,1 7,7 Tingvoll ,8 0,1 Norddal ,7-2,4 Sunndal ,7 4,3 Stranda ,1 6,5 Surnadal ,6 0,8 Stordal ,9 7,3 Rindal ,9 2,9 Sykkylven ,1 7,7 Halsa ,1 0,6 Skodje ,4 26,2 Smøla ,3-0,8 Sula ,5 18,5 Aure ,2 1,8 Giske ,1 17,4 M&R ,9 11,3 Haram ,2 7,9 Landet ,9 13,8 Framskriving av folketalet i Møre og Romsdal alt. MMMM *) Framskrivingane til SSB gir løfte om vekst i folketalet også i åra som kjem. Det som ikkje kjem like tydeleg fram, er at befolkninga også er venta å få eit høgare aldersgjennomsnitt, då framskrivingane indikerer at det blir færre i dei yngre alderskohortane og fleire i dei eldre. Framskrivingane peikar også mot at det relativt sett blir færre personar i aldersgruppa år i befolkninga og at det vil vere klart fleire menn enn kvinner i denne aldersgruppa. Det kan indikere at folketalsveksten ikkje vil vere fullt så fruktbar som fylket vil vere tent med. Alder Menn 2021 Menn 2011 Tal personar Kvinner 2011 Kvinner

16 Fleire hushald, stadig fleire bur åleine Ved inngangen til 2011 var det i alt privathushald i Møre og Romsdal. Det er ein auke på 8,3 prosent frå Auken skuldast i all hovudsak folketalsauken. Det siste tiåret gjekk talet på personar per hushald ned frå 2,4 til 2,3. I 1960 var snittet på 3,6 personar per hushald. Det er dermed i gjennomsnitt blitt over eín person mindre per hushald i løpet av dei siste 50 år. Dette er den same utviklinga som i landet elles. Det er mest vanleg å bu i eit hushald med to personar, men mange bur også aleine. Om lag kvar 4. person i fylket bur i eit hushald med to personar. Dette er som i landet elles. Fylket skil seg frå landet elles med at det er meir vanleg med hushald med minst fem personar. Nærare 21 prosent av innbyggarane bur i slike hushald, og det er 4 prosentpoeng fleire enn i landet elles. Tyngdepunktet for denne hushaldstypen er på Sunnmøre. I Noreg er det mest vanleg å bu åleine i sentrale bykommunar. Høgaste andelen av åleinebuande var i Oslo, med 28 prosent. I Møre og Romsdal er det Sunndal, Smøla og dei tre store bykommunane, som har flest som bur aleine, alle stadane om lag 18 prosent. Strukturen i hushalda endrar seg. Det har dei siste åra vore ein sterk auke i talet på åleinebuande og par utan heimebuande born. Personar i privathushald i Møre og Romsdal 2011 Prosent Privat hushald 5 personar 1 person 2 personar 3 personar 4 personar eller fleire Molde ,9 25,7 16,4 23,0 17,0 Ålesund ,0 23,9 16,9 23,4 17,8 Kristiansund ,1 27,4 17,3 22,4 14,8 Vanylven ,1 24,4 16,5 19,7 24,3 Sande ,5 22,6 17,3 20,2 24,4 Herøy ,8 22,6 17,7 23,0 24,9 Ulstein ,2 20,6 15,6 24,3 25,3 Hareid ,0 22,1 18,6 24,2 21,1 Volda ,3 23,4 14,4 22,5 24,3 Ørsta ,2 23,5 16,1 22,5 23,8 Ørskog ,3 23,1 17,4 24,4 21,8 Norddal ,2 21,3 16,7 19,1 28,7 Stranda ,3 23,5 15,3 21,1 24,8 Stordal ,3 22,7 16,4 18,7 27,9 Sykkylven ,1 24,4 17,1 22,6 21,9 Skodje ,8 22,1 17,9 26,1 22,1 Sula ,6 22,2 17,6 24,5 24,0 Giske ,0 20,8 15,8 22,8 29,5 Haram ,3 24,1 16,1 21,9 23,5 Vestnes ,8 22,6 17,7 21,5 22,4 Rauma ,3 25,9 17,1 19,9 20,8 Nesset ,5 22,5 16,5 24,1 23,4 Midsund ,6 25,6 14,7 18,4 27,7 Sandøy ,0 24,8 16,9 22,5 20,8 Aukra ,0 25,9 15,2 22,7 24,2 Fræna ,4 24,1 18,0 22,2 22,3 Eide ,0 21,4 17,7 22,7 24,2 Averøy ,0 26,1 19,6 20,4 20,9 Gjemnes ,6 24,0 15,8 22,9 23,7 Tingvoll ,5 23,8 16,5 23,0 19,2 Sunndal ,3 27,1 15,7 22,0 16,9 Surnadal ,1 25,9 17,2 20,9 22,9 Rindal ,3 23,6 15,0 19,8 27,3 Halsa ,4 25,2 14,5 17,9 26,0 Smøla ,1 27,4 16,7 16,8 21,1 Aure ,2 27,2 15,6 20,9 20,0 Møre og Romsdal ,6 24,3 16,8 22,5 20,9 Landet ,9 25,1 17,1 23,0 16,

17 Stadig fleire bur i tettbygde strøk I Møre og Romsdal er det 87 tettstader. Til saman utgjer desse 144,3 km 2. Ved inngangen til 2011 budde 69,1 prosent av befolkninga i Møre og Romsdal i tettbygde strøk. Dette er nærare 4 prosentpoeng fleire enn i Samtidig er det relativt færre som bur i tettstader i Møre og Romsdal enn i Noreg sett under eitt (79,2 prosent). Ålesund, Sula og Molde kommunar har størst del av befolkninga i tettbygde strøk. Heile 95.4 prosent av befolkninga i Ålesund budde i tettbygde strøk ved inngangen til Blant kommunane i Møre og Romsdal er det fem som har fleire busette i tettbygde strøk enn landsgjennomsnittet, medan ni kommunar har like mange eller fleire busett i tettbygde strøk enn fylkesgjennomsnittet. I 16 kommunar er det fleire som bur spreidd enn tettbygd. I perioden auka talet på busette i tettstader med om lag I denne perioden har talet på innbyggarar per km 2 auka med 18,3 personar. Delen av busette i tettstader aukar med storleik på tettstaden. Nærare 50 prosent bur i tettstader med innbyggarar eller fleire. Nærare 80 prosent bur i tettstader med fleire enn innbyggarar. Samtidig utgjer desse tettstadane berre ein liten del av alle tettstadane i fylket, knappe 21 prosent. Flest tettstadar er i kategorien busette, heile 47 prosent. Også talet på innbyggarar per km 2 aukar med storleiken på tettstaden. Dei store tettstadane i bykommunane skil seg klart ut, særleg gjeld dette tettstaden Kristiansund, som har innbyggarar per km 2. Definisjon på tettstad frå SSB: Ei samling hus der det bur minst 200 menneske og avstanden mellom bygningane normalt ikkje er meir enn 50 meter. Folketal i alt Areal og befolkning i tettstader i Møre og Romsdal 2011 pst.vis del som bur i tettbygdstrøk pst.vis del som bur spreiddbygdstrøk Areal av tettstad (km²) Folketal i alt pst.vis del som bur i tettbygdstrøk pst.vis del som bur spreiddbygdstrøk Molde ,0 11,0 14,4 Vestnes ,0 41,0 4,7 Ålesund ,4 4,6 23,6 Rauma ,1 38,9 5,7 Kristiansund ,5 11,5 10,8 Nesset ,0 62,0 1,9 Vanylven ,5 77,5 1,5 Midsund ,6 74,4 0,6 Sande ,0 79,0 0,7 Sandøy ,3 60,7 0,7 Herøy ,9 36,1 6,5 Aukra ,8 64,2 1,4 Ulstein ,5 23,5 4,5 Fræna ,1 48,9 4,8 Hareid ,7 14,3 4,2 Eide ,6 61,4 1,8 Volda ,2 31,8 4,0 Averøy ,6 81,4 1,7 Ørsta ,5 31,5 6,5 Gjemnes ,4 78,6 0,9 Ørskog ,3 41,7 1,5 Tingvoll ,7 66,3 1,5 Norddal ,0 77,0 0,7 Sunndal ,0 30,0 4,6 Stranda ,0 33,0 3,4 Surnadal ,8 57,2 3,4 Stordal ,9 38,1 0,8 Rindal ,1 66,9 1,0 Sykkylven ,2 26,8 5,5 Halsa ,0 100,0 0,0 Skodje ,4 36,6 2,4 Smøla ,0 100,0 0,0 Sula ,8 9,2 7,9 Aure ,8 81,2 0,7 Giske ,4 25,6 4,8 Møre og Romsdal ,1 30,9 144,3 Haram ,5 42,5 5,1 Landet ,2 20,8 Møre og Romsdal - Utviklinga Areal av tettstader (km²) Busette Innbyggar per (km²) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Endringar , ,3 Møre og Romsdal - Tettstader etter størrelse Tal tettstadar Innbyggarar Areal km 2 Innb.per km 2 Areal av tettstad (km²) busette ,5 696,9 7, busette ,6 863,2 7, ,6 853,4 6, , ,3 30, og større , ,0 48,4 I alt , ,2 100,0 Prosentvis del 2 TETTSTADER 17

18 3 sysselsetting Auke i sysselsettinga I Møre og Romsdal auka talet på sysselsette personar med 0,7 prosent frå 4. kvartal i 2009 til 4. kvartal i Denne auken er noko svakare enn i landet elles. Størst var auken i Rogaland, med 1,6 prosent. Telemark var einaste fylke med ein reduksjon i sysselsettinga. Dei største næringsgruppene i Møre og Romsdal er næringane innan sørvis 1), industri og andre sekundærnæringar og helse- og sosialtenestene. Dette er som i landet elles, men sysselsettinga er i Møre og Romsdal klart større innan industrien og andre sekundærnæringar (26,3 mot 19,7 prosent) og klart lågare innan sørvis (33,5 mot 39,4 prosent). For landet under eitt hadde primærnæringane ein nedgang i sysselsettinga på 4,5 prosent. Nedgangen kom i hovudsak innanfor jordbruket. Det var nedgang i alle fylka, sterkast var den i Aust-Agder. I Møre og Romsdal var nedgangen på 1,9 prosent. Innan sekundærnæringane var det for landet under eitt ein nedgang i sysselsettinga på 0,2 prosent frå 2009 til Den prosentvise nedgangen var størst i Oslo. I Møre og Romsdal var auken på 0,3 prosent. Det var nedgang i industrisysselsettinga i alle fylke med unntak av Troms. I Møre og Romsdal var den relative nedgangen på 3,2 prosent, noko som svarar til 708 færre industriarbeidsplassar samanlikna med Veksten innan sekundærnæringane kom i stor grad innan bergverksdrift og utvinning 2) og bygg- og anleggsverksemda. For dei ulike tenesteytande næringane var det i 2010 samla sett ein auke i sysselsettinga i alle fylka i landet. I Møre og Romsdal auka sysselsettinga i sørvisnæringane med 0,1 prosent frå 2009 til Dette er svakare enn for landet elles. Også innan offentleg administrasjon og undervisning var veksten svakare i Møre og Romsdal enn i landet. Fylket skil seg frå landet elles ved å ha ein sterkare vekst innan personleg tenesteyting 3). Ser vi nærare på dei tre største næringsgruppene i fylket og koplar desse mot kommunane, er Stordal og Sykkylven blant kommunane som har høgast relativ sysselsetting innan industri og andre sekundærnæringar. Sysselsettinga innan sørvisnæringane er størst i Ålesund og Kristiansund, medan sysselsettinga innan helse- og sosialtenester er størst i Volda og Norddal. Prosent 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Jordbruk, skogbruk og fiske Næringsstruktur Møre og Romsdal og landet 2010 Industri, Bygg-og anlegg, Kraft- og vassforsyn (Sekundærnæringar) Møre og Romsdal Noreg Varehandel, hotell og rest., samferdsel, finans., forret.messig ten., eiendom (Sørvisnæringar) Offentleg administrasjon, forsvar, sosialforsikring Undervisning *Sekundærnæringar (omfattar): Industri, kraft og vasssforsyning og bygg- og anleggs virsomheit ** Sørvisnæringar (omfattar): Varehandel, hotell og restaurant, samferdsel, finans, forretningsmessig tenesteyting og eiendom Sysselsette per 4. kvartal etter næring og arbeisdstad Helse- og sosialtenester Personleg tenesteyting Tal Prosent Jordbruk, skogbruk og fiske , Sekundærnæringar* , Varehandel, hotell og restaurant, samferdsel, finanstjen., forretningsmessig tjen., eiendom ,1 84 Offentleg administrasjon, forsvar, sosialforsikring ,7 85 Undervisning , Helse- og sosialtenester , Personleg tenesteyting ,0 00 Uoppgitt ,7 Møre og Romsdal , Jordbruk, skogbruk og fiske , Sekundærnæringar* , Varehandel, hotell og restaurant, samferdsel, finanstjen., forretningsmessig tjen., eiendom ,5 84 Offentleg administrasjon, forsvar, sosialforsikring ,3 85 Undervisning , Helse- og sosialtenester , Personleg tenesteyting ,3 00 Uoppgitt ,7 Heile landet ,8 Endring 18

19 Prosentdelen av sysselsette i Møre og Romsdal var i ,3 prosent, mot 72 prosent i I Noreg gjekk den relative delen av sysselsette i befolkninga ned frå 69,7 til 69,1 prosent i same periode. Dette skjer til tross for ein auke i talet på sysselsette og har samanheng med at folketalsveksten er sterkare enn veksten i tal sysselsette. Blant dei sysselsette er det klart fleire menn enn kvinner, både i Noreg og i Møre og Romsdal. I 2010 var 53,3 prosent av dei sysselsette i fylket menn. Dette er 0,7 prosentpoeng fleire enn i Noreg sett under eitt. Det betyr dessutan at det er noko færre sysselsette kvinner i Møre og Romsdal enn i landet elles. Gjennomsnittsalder for dei sysselsette var i 2010 på 41,4 år, det same som i Oslo var lågast med 39,4 år. I Møre og Romsdal var gjennomsnittsalderen 42,1 år. Samanlikna med landet, var ein større del av dei sysselsette i Møre og Romsdal i aldersgruppene år, år og år. Dette var situasjonen også i 2008 og ) I dette omgrepet finn vi næringar som varehandel, hotell og restaurant, samferdsel, finanstenester, forretningsmessig tenesteyting og eigedom. 2) Noko av auken kan forklarast med endring i klassifisering av verksemder som tidlegare var plassert i industrien. 3) Kulturell virksomheit, underhaldning, fritidsaktivitetar og anna tenesteyting Endring i sysselsettinga etter fylke Rogaland Akershus Finnmark Aust-Agder Sør-Trøndelag Vest-Agder Landet Oppland Nordland Møre og Romsdal Sogn og Fjordane Østfold Oslo Hedmark Nord-Trøndelag Buskerud Troms Vestfold Hordaland Telemark -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 prosent Møre og Romsdal Sysselsette personar etter arbeidsstad og alder 2010 Menn Kvinner I alt Prosentvis del i kvar aldersgr. Relativ del menn Relativ del kvinner I alt Menn Kvinner år ,0 100,0 53,3 46,7 100, år ,2 6,2 2,8 2,9 5, år ,3 7,7 4,4 3,6 8, år ,5 28,7 15,2 13,4 28, år ,0 35,4 18,1 16,5 34, år ,9 19,9 11,2 9,3 20, år ,1 2,0 1,6 1,0 2,6 Landet Menn Kvinner I alt Prosentvis del i kvar aldersgr. Relativ del menn Relativ del kvinner I alt Menn Kvinner år ,6 47,4 100, år ,5 5,2 2,4 2,5 4, år ,5 9,0 4,5 4,2 8, år ,8 32,0 16,8 15,2 31, år ,9 34,3 17,9 16,3 34, år ,5 17,7 9,7 8,4 18, år ,7 1,8 1,4 0,8 2,3 Prosent 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Sysselsette personar i Møre og Romsdal etter aldersgrupper og kjønn år år år år år år Menn Kvinner 19

20 Sysselsette personar etter arbeidsstad 4. kvartal 2010 Jordbruk, skogbruk og fiske Bergverksdrift og utvinning Industri Elektrisitet, vatn og renovasjon Bygge- og anleggsvirksomheit Varehandel, motorvognreparasjonar Transport og lagring Informasjon og kommunikasjon Finansiering og forsikring Teknisk tenesteyting, eigedomsdrift Overnattingsog serveringsvirksomheit Forretningsmessig tenesteyting Offentleg administrasjon, forsvar, sosialforsikring Undervisning Helse- og sosialtenester Personlege tenesteyting Uoppgitt I alt Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Møre og Romsdsal Landet