INNHALD. Bokmerka innhaldsliste -"klikk" på ønska side

Transkript

1 F Y L K E SS TAT I S T I K K

2 1 Bokmerka innhaldsliste -"klikk" på ønska side INNHALD 1 Demografi 4 Folketalsutvikling 4 Flytting 8 Innvandring 1 Fødselsoverskot og fertilitet 13 Folketalsframskriving og eldre Pendling 18 3 Arbeidsmarknad 2 Arbeidsplassdekning 2 Arbeidsløyse 21 Uføre/sjukefråvær 22 4 Sysselsetting og næringsliv 23 Næringsstruktur 23 Sysselsetting alle næringar 24 Sysselsetting innvandrarar 27 Sysselsetting menn og kvinner 28 Sysselsetting på korttidsopphald 29 Fiskeri og havbruk 3 Landbruk 32 Reiseliv 34 Maritim klynge 35 Møbelindustri 36 Petroleum 37 Nyetableringar 38 5 Eksport 39 6 FoU 4 FoU i næringslivet 4 Skattefunn 41 Tildelingar frå Regionalt forskingsfond Midt-Noreg 41 7 Kultur 42 Bibliotek 42 Museum 43 Friluftsliv 45 8 Utdanning og kompetanse 46 Val av utdanningsprogram 46. Søkarar og elevar 47 Fullføring i vidaregåande skole 5 Kompetanse hos tilsette i skolesektoren 51 Grunnskolepoeng 52 Universitet og høgskolar 53 Utdanningsnivået i befolkninga 54 9 Folkehelse 55 Bruk av legemiddel type 2 diabetes 55 Muskel- og skjelettplager 56 Rus 57 1 Tannhelse Helse- og sosialsektoren 59 Helsestasjons- og skolehelsetenesta 59 Kommunale frisklivssentralar 6 12 Klima og miljø 61 Kommunale klima- og energiplanar 61 Laks, sjøaure og Gyrodactilus salaris 62 Avfallshandtering og marin forsøpling 63 Sjøfugl 64 Slåttemark Areal og naturressursar 65 Godkjente kommunale planar Budstadbygging 66 Igangsette og fullførte bustadar 66 Bustadsal Personinntekter Samferdsel 7 Reisevaner 7 Vegstandard 71 Kollektivtrafikk 72 Gang- og sykkelveg 73 Ferje 74 Trafikktrygging Kommuneøkonomi 76 KOSTRA-tal 76 Rammeoverføringar til kommunane 77 Behov for nye årsverk Likestilling 79 Likestillingsindeksen 79 Kvinner i kommunestyra 8 Kvinnelege leiarar 81 2

3 FORORD Årets utgåve av Fylkesstatistikk Møre og Romsdal er klar og gir ei oversikt over korleis det står til i fylket vårt, presentert i søyler, grafar og tabellar. Sjølv om mykje er likt frå tidligare når det gjeld tema som blir behandla, er det alltid litt nytt, og samfunnsutviklinga gjer at det er ulike forhold som er interessante frå år til år. I år er det nok næringsutvikling og demografi (folketalsutvikling) som er mest spennande. Når endringane er så raske som dei er no, skulle nokon kanskje ønske at vi kunne presentere nyare og meir oppdaterte tal enn vi gjer. Fylkesstatistikken skal vise dei lange linjene, og gi oss dei tunge utviklingstrendane. Dette krev eit lengre perspektiv enn dei aller siste tala, og meir enn endringar frå siste kvartal. På område der endringane er store og raske, prøver vi likevel i tekstane å kommentere den siste utviklinga og tolke utviklingstrendane. Ein sjeldan gong får vi høyre at Fylkesstatistikken er lite interessant fordi han berre ser bakover, mens det er framover vi treng å sjå. Sjølv om vi ikkje skal styre etter kjølvatnet, har vi mykje å lære av historia. Vi ser korleis utviklinga er, og har vore på ulike område, noko som gir ein peikepinn på den vidare utviklinga. Vi kan og sjå korleis eigen kommune klarer seg i forhold til naboen, eller korleis fylket står i forhold til resten av landet. Men vi ser ikkje berre bakover. Folketalsframskrivingar er alltid interessante, både for presse, politikarar og byråkratar. I år er det i framskrivingane også med det ein kallar «eldredel», det vil seie talet i yrkesaktiv alder per person 67 år og eldre. Tala viser at for enkelte kommunar fell dette forholdstalet til under to i 23, det vil seie mindre enn to i arbeidsfør alder i forhold til kvar i pensjonsalder. Sjølv om framskrivingar er prognosar basert på historiske tal, er det i stor grad berre ei meir positiv utvikling i flyttebalansen som kan påverke dette i særleg grad. Enkelte kommunar har så få i «fødedyktig alder», at sjølv ein kraftig auke i fødselsratane ikkje vil gjere stor forskjell. Men du finn mykje, mykje meir i denne utgåva av Fylkesstatstikken. For eksempel eit eige kapittel om klima og miljø. Kanskje er det eksporttal du er interessert i. Eller gjennomsnittsalderen på ferjene i. Enkelte er mest interesserte i korleis det står til på folkehelsesektoren, mens andre vil ha søkartal til høgskolar og universitet. Du finn alt dette, og meir til i Fylkestatististikk 216. God lesing! Ole Helge Haugen fylkesplansjef 3

4 1 DEMOGRAFI Lågare vekst i folketalet Den 1. januar 216 hadde innbyggarar. Folketalet auka med personar i 215, ein vekst på,6 prosent. Folketalet i Noreg auka med,9 prosent i same periode. Både landet og hadde ein klart lågare befolkningsvekst i 215 enn i 214. Det er grunn til å vente at veksten i 216 blir enno lågare enn i 215. Frå nyttår til utgangen av juni hadde ein svak vekst på,1 prosent, berre Oppland har lågare vekst av fylka så langt i år. Oslo og Akershus skil seg ut med ein kraftigare folketalsauke enn dei andre fylka. Til saman fekk desse fylka fleire innbyggarar i 215, noko som utgjorde 42,2 prosent av den samla veksten i landet. Det var ti fylke som hadde større befolkningsvekst enn. Av dei 36 kommunane i var det 22 som hadde befolkningsvekst i perioden til Størst prosentvis auke var det i Skodje kommune med ein auke på heile 3,5 prosent. Det var berre tre kommunar i landet som hadde høgare vekst enn Skodje i 215. Deretter kjem Hareid med ein vekst på 2,4 prosent. Det plasserer Hareid på ein 19. plass blant kommunane i landet. I tillegg til desse to hadde kommunane Giske, Ulstein, Aukra, Molde, Sula og Midsund også større befolkningsvekst enn landsgjennomsnittet. Det var Ålesund som vaks mest i talet på personar i 215 med 431 personar. Molde auka med 34 personar, og så følgde Giske med ein auke på 17 innbyggarar. Skodje, Ulstein og Hareid vaks alle med over 1 personar i 215. Størst prosentvis nedgang i folketalet det siste året har Sande kommune med ein tilbakegang på 2,9 prosent. I Stordal kommune var nedgangen på 2,2 prosent. Deretter kom Vestnes og Nordal med ein reduksjon i folketalet på 1,4 prosent. Vestnes har med det den største nedgangen i fylket målt i tal personar der vart det 97 færre i løpet av 215. Folketalsutvikling i kommunane, fylket og landet, , per 1. januar Endring Prosent Prosent Tal Prosent Molde ,4 9,4 34 1,3 Ålesund ,6 14,9 431,9 Kristiansund ,1 9,8 19,1 Vanylven ,4-11,8-2 -,1 Sande ,5 2, ,9 Herøy ,7 6,5 38,4 Ulstein ,8 22, 138 1,7 Hareid ,9 8, ,4 Volda , 7,5 6,7 Ørsta ,7 3,5 88,8 Ørskog ,4 8,2 16,7 Norddal ,2-7, ,4 Stranda , ,2 Stordal ,7 3, ,2 Sykkylven ,9 3,5-32 -,4 Skodje ,8 24, ,5 Sula ,2 18,8 97 1,1 Giske ,4 2,2 17 2,1 Haram , 4,6 8,9 Vestnes ,2 5, -97-1,4 Rauma ,9 1,5 47,6 Nesset ,3-6,5-5 -,2 Midsund ,7 6,7 2 1, Sandøy ,4 -,9 8,6 Aukra , 13,6 52 1,5 Fræna ,5 8,5-7 -,7 Eide , 4,8 4,1 Averøy ,5 6,4 32,6 Gjemnes , -4,4 13,5 Tingvoll ,7 -,5 13,4 Sunndal ,9-2,9 5,1 Surnadal ,2-3, -7 -,1 Rindal ,6-3, -2 -,1 Halsa ,1-7, , Smøla ,4-2,2-5 -,2 Aure , -2,1-13 -, ,9 7, ,6 Landet ,9 12, ,9 i prosent av landet 5,5 5,4 5,3 5,2 5,1 5,1 4

5 2 fleire i sidan 26 Folketalsveksten i siste 1 åra, , per 1. januar Folketalsutviklinga i den enkelte kommunen kan svinge frå år til år. Skal ein få eit påliteleg bilde av den demografiske utviklinga, må ein sjå dette over eit lengre tidsrom. I dei siste ti åra er det 26 kommunar i som har hatt befolkningsvekst. Seks av desse har hatt ein vekst som er sterkare enn landsgjennomsnittet. Det er kommunane Ulstein, Sula, Ålesund, Giske, Skodje og Aukra. Folketalet i auka med om lag 2 innbyggarar det siste tiåret, ein vekst på 8,3 prosent. Folketalet i landet totalt auka i same tidsrom med 12,4 prosent. Møre og Romsdal har dermed fått ein lågare del av befolkninga i landet. Fylket har no 5,1 prosent av innbyggarane i landet. Det er innvandringa som forklarar størstedelen av befolkningsauken i dei ti siste åra. Nettoinnvandringa (dei som kjem frå utlandet, minus dei som flyttar til utlandet) har likevel gått jamt nedover frå toppåret 212. Fødselsoverskotet (fødde minus døde) har lege på rundt 5 personar dei siste ti åra, med ein botn på 377 i 26 og ein topp i 29 på 671 personar. Dei tre siste åra har det vore auke i fødselsoverskotet. I løpet av siste tiårsperiode har fylket tapt personar til andre delar av landet. Etter ei positiv utvikling i 214, har det innanlandske flyttetapet auka igjen i 215. > +12,4% +5, - +12,3%, - +4,9%, - 4,9% 5,% > Herøy Sande Sterk vekst (større enn nasjonal vekst (12,4 prosent)) Moderat vekst Svak vekst Svak / moderat nedgang Sterk nedgang Sandøy Aukra Midsund Smøla Kristiansund Fræna Averøy Eide Tingvoll Gjemnes Molde Nesset Haram Giske Vestnes Ålesund Skodje Ørskog Rauma Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Norddal Ørsta Stranda Aure Halsa Surnadal Sunndal Rindal Færre i reproduktiv alder Vanylven Volda har ein høgare del eldre enn landsgjennomsnittet. Ved årsskiftet var det personar på 8 år og eldre busett i fylket. Dette svarar til 5,1 prosent av innbyggarane i fylket. På landsbasis utgjer denne aldersgruppa 4,2 prosent. Fylket har same del barn og unge som landet totalt. Fylket har færre folk i reproduktiv alder (2-49 år) enn landsgjennomsnittet. 8,3 prosent Landet 12,4 prosent 1) 1. jan 26 blei Tustna og Aure ei kommune - Aure kommune 2) 1. jan 28 blei Kristiansund og Frei ei kommune - Kristiansund kommune 5

6 Folketal fordelt på aldersgrupper i kommunane, fylket og landet, per 1. januar 216 I prosent -5 år 6-12 år år år 2-29 år 3-39 år 4-49 år 5-59 år 6-69 år 7-79 år 8 år og eldre Totalt -5 år 6-12 år år år 2-29 år 3-39 år 4-49 år 5-59 år 6-69 år 7-79 år 8 år og eldre Molde ,8 8,2 3,5 5,2 13,4 12,8 12,9 13,1 12,1 7,2 4,7 Ålesund , 8,5 3,7 5, 14,4 13,8 14, 12,3 1,5 6,3 4,4 Kristiansund ,4 8,1 3,6 5,1 12,9 12,6 14,2 12,7 12,9 7,2 4,3 Vanylven ,8 6,5 3,9 6,1 1,5 7,7 12,6 13,8 16,4 1,2 7,6 Sande ,1 7,2 3,7 5,5 1,4 1,5 15,2 13,9 12,9 8,3 7,4 Herøy ,7 9, 3,8 5,4 11,7 11,7 14,1 13,2 11,8 7,3 5,1 Ulstein ,2 9,9 4,5 5,7 12, 13,3 16,1 11,8 9,7 6,3 3,5 Hareid ,6 9, 3,4 6, 13, 12,9 12,6 12,4 11,3 6,5 5,3 Volda ,2 9,1 3,6 5,7 15,5 11,3 12,6 12,1 11,5 7,3 5, Ørsta , 8,9 3,9 5,2 12,3 11,8 13, 12,8 11,7 7,4 6, Ørskog ,7 9,1 3,6 4,8 1,8 12,9 12,7 14,1 12,6 7,8 4,8 Norddal ,3 8,8 4,4 6,1 8,8 9,6 12,6 13,9 14,2 9,4 7,1 Stranda ,8 7,5 4, 5,6 12,7 11,5 12,8 13, 11,4 8,6 7,1 Stordal ,6 1,6 5,6 6,1 8,6 9,5 14,5 15,5 1,3 8,4 6,3 Sykkylven ,7 9, 4,3 5,5 11,1 11,6 14, 13,5 12,2 6,9 5,2 Skodje ,7 9,7 3,8 5,3 12,7 14,1 13,5 12,3 1,9 5,1 3,7 Sula ,2 9,8 3,9 5,3 12, 13,8 13,7 11,6 1,2 5,7 4,7 Giske ,3 1,4 4,1 5,6 12,4 13,5 13,5 11,9 9,9 6,3 4,1 Haram ,9 8,7 3,7 5,8 1,8 12,3 13,3 12,9 12,4 7,3 5,8 Vestnes ,7 8,2 3,6 5,4 12,3 1,8 14,4 13,5 13,3 8, 4,9 Rauma ,9 8,2 3,5 4,8 11,1 1,3 13,7 12,7 13,5 8,3 6,9 Nesset ,5 6,9 4, 5,3 12,3 9,6 13,5 14,7 13,2 8,4 6,7 Midsund ,6 9,8 4,1 5,8 9,4 11, 13,5 12,1 12,1 7,8 6,9 Sandøy ,7 9,1 3,3 5,6 9,1 9,7 14,6 12,8 15,1 7,2 7,8 Aukra ,9 1,4 3,9 5,6 11,9 12,8 13,2 1,8 11,6 7,8 5,1 Fræna ,1 9,1 4,1 5,2 12,5 12,5 13,4 12,5 12,1 7,4 4,1 Eide , 1,1 4,4 5,3 11,2 12,1 13,9 11,9 12,3 7, 4,8 Averøy ,6 9, 3,8 5,1 11,4 11, 13,5 13,6 13,4 8,1 4,5 Gjemnes ,3 8,9 4,2 4,9 9,9 11,2 12,4 13,3 15,4 7,9 5,7 Tingvoll ,7 7,8 3,6 5,2 1,8 9,2 14,1 13,8 13,2 1,4 6,2 Sunndal ,8 7,8 3,6 6,3 11,8 9,6 13,8 14,7 12,6 7,8 6,4 Surnadal ,7 7,6 3,9 5,9 11,7 9,4 14,2 13,3 13,3 9,6 5,4 Rindal ,6 7,9 4,2 5,6 11,1 9,9 13,3 12,2 12,7 9,4 7, Halsa ,6 8, 3,9 4,5 9,4 8,8 11, 15,3 16,8 1,5 7,2 Smøla ,3 7,2 3,3 4,7 11,1 9,9 13, 14,4 14,9 9,6 6,7 Aure ,1 7,9 3,3 5,9 9,1 1,3 14,5 13,8 14,1 9,7 6, ,8 8,6 3,8 5,3 12,5 12,2 13,7 12,8 12, 7,3 5,1 Landet ,1 8,5 3,6 5, 13,5 13,3 14,3 12,7 1,9 6,8 4,2 6

7 3 Fødselsoverskot og nettoflytting,, Folkmengde 1. januar 216 og endringar frå året før Folkemengde Folkevekst Innanlandsk nettoflytting Fødselsoverskot Nettoinnvandring Nettoflytting samla Folketilvekst i prosent Fødselsoverskot Nettoinnflytting 198 Folketilvekst, fødselsoverskot, innanlandsk nettoflytting og nettoinnvandring,, Folkevekst Fødselsoverskot Nettoinnvandring Innanlandsk nettoflytting Molde ,3 Ålesund ,9 Kristiansund ,1 Vanylven ,1 Sande ,9 Herøy ,4 Ulstein ,7 Hareid ,4 Volda ,7 Ørsta ,8 Ørskog ,7 Norddal ,4 Stranda ,2 Stordal ,2 Sykkylven ,4 Skodje ,5 Sula ,1 Giske ,1 Haram ,9 Vestnes ,4 Rauma ,6 Nesset ,2 Midsund , Sandøy ,6 Aukra ,5 Fræna ,7 Eide ,1 Averøy ,6 Gjemnes ,5 Tingvoll ,4 Sunndal ,1 Surnadal ,1 Rindal ,1 Halsa , Smøla ,2 Aure , ,6 Landet ,9 P.g.a registreringstidspunkt kan det vere små avvik i flyttetapa på kommunenivå 7

8 Lågare flytteoverskot hadde i 215 eit samla flytteoverskot på 997 personar. Innflyttingar frå utlandet gir fylket eit flytteoverskot totalt sett. Innanlands hadde fylket eit flytte tap på 987 personar i 215. Flytteoverskotet frå utlandet var dermed på personar. Det samla flytteoverskotet i fylket var 681 personar lågare i 215 enn i 214, da var det på personar. 378 færre innflyttingar frå utlandet er ein del av forklaringa. Det var berre Finnmark av fylka som hadde eit flytteunderskot i 215. Flytteunderskotet var her på 16 personar. Av fylka som hadde flytteoverskot, var Nordland, Sogn og Fjordane og Oppland dei med lågast nettotilflytting, med høvesvis 92, 255 og 348 personar. I 215 var flytteoverskotet til Akershus personar. Med dette passerte Akershus Oslo, og vart fylket med størst nettotilflytting. Høgast flyttetap til Oslo Utan innvandring ville mange fylke hatt eit samla flyttetap. 12 fylke hadde eit innanlandsk flyttetap i 215. Som i 214 hadde Nordland det største innanlandske flyttetapet i absolutte tal, medan Finnmark hadde størst tap i prosent av folkemengda. Akershus hadde størst innanlandsk flyttegevinst både i absolutte og relative tal. Også dette var det same året før. hadde i 215 størst flyttetap til Oslo, følgt av Sør-Trøndelag. 1 8 personar flytta frå til Oslo, medan 689 flytta den andre vegen. Dette gav eit flyttetap på 319 personar. Flyttetapet til Sør-Trøndelag var 245 personar. hadde flyttegevinst frå seks fylke. Som året før var det størst gevinst frå Sogn og Fjordane med 61 personar. Innvandrarane flyttar mest I åra 211 til 215 skuldast over 5 prosent av det innanlandske flyttetapet ei nettoutflytting av innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre. Dette gjer gruppa overrepresentert samanlikna med kor stor del gruppa utgjer av befolkninga. Alle flyttingar, innanlandske og frå og til utlandet, etter fylke, 215* Innflyttingar Utflyttingar Nettoflyttingar Innanlandsk Alle Innanlandsk Alle Innanlandsk Alle Østfold Akershus Oslo Hedmark Oppland Buskerud Vestfold Telemark Aust-Agder Vest-Agder Rogaland Hordaland Sogn og Fjordane Sør-Trøndelag Nord-Trøndelag Nordland Troms Finnmark * Unntatt flyttingar innafor fylka. Innanlandsk nettoflytting etter alder for, * år år år år år år år år år og eldre I alt * Unntatt flyttingar innafor fylket Innanlandsk nettoflytting til, Innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre Øvrig befolkning I alt

9 Høgast nettoinnflytting til Molde 23 kommunar i fylket hadde eit samla flytteoverskot i 215. Størst overskot hadde Molde med 245 personar, føre Ålesund med 2 personar. For Molde var det ein nedgang på 12 personar frå 214, mens Ålesund hadde ein tilbakegang på 183 personar. Ni av kommunane hadde netto flyttetap i 215. Tapet var størst i Fræna. Her var flyttetapet på 96 personar. Dette står i kontrast til året før, då Fræna hadde ein flyttegevinst på 45 personar. Når det gjeld den innanlandske flyttinga, hadde 11 kommunar ein flyttegevinst i 215. Giske vart i år slått av Molde i kampen om størst innanlandsk flyttegevinst. Nettoinnflyttinga frå andre stadar i Noreg til Molde var 19 personar, mens netto 9 personar flytta til Giske. Som i 214 var det Sunndal og Ålesund som hadde det største innanlandske flyttetapet, men plassane var bytta om, med høvesvis 193 og 216 personar. Flyttetapet av 2-åringar held fram Som tidlegare har fylket eit stort innanlandsk flyttetap i alders gruppa 2 til 29 år. I 215 hadde fylket eit flyttetap i denne aldersgruppa på 772 personar. Dette er ei forverring samanlikna med 214, men betre enn dei tre åra i perioden 211 til 213. Samla for åra 21 til 215 hadde fylket eit innanlandsk flyttetap på personar i alderen 2 til 29 år. I same periode var det også eit relativt stort innanlandsk flyttetap i aldersgruppa 16 til 19 år. Det var berre i aldersgruppene til 5 år og 3 til 39 år at fylket hadde ein innanlandsk flyttegevinst. Dette kan vere ein indikasjon på at Møre og Romsdal er attraktivt for småbarnsfamiliar. Om vi ser på samla flytting, finn vi at fylket har flytteoverskot i alle aldersgrupper i 21 til 215. Men det er kjønnsforskjellar i aldersgruppene. I alle aldersgrupper mellom 16 og 49 år er det klart mindre flyttegevinst for kvinner enn for menn. Det er to grupper med flyttetap. Dette gjeld kvinner i alderen 16 til 19 år og dei som er 67 år og eldre. Innanlandsk nettoflytting, kommunevis, 215 Molde Giske Skodje Ørsta Sula Rauma Aukra Rindal Sandøy Ørskog Midsund Hareid Averøy Surnadal Smøla Halsa Eide Haram Gjemnes Norddal Vanylven Nesset Stordal Aure Ulstein Herøy Tingvoll Stranda Sande Sykkylven Kr.sund Fræna Volda Vestnes Sunndal Ålesund Nettoflytting til og frå, 215 Sogn og Fjordane Troms Oppland Nordland Finnmark Vest-Agder Nord-Trøndelag Buskerud Telemark Aust-Agder Hedmark Rogaland Vestfold Hordaland Østfold Akershus Sør-Trøndelag Oslo Tal personar Tal personar Nettoflytting (all flytting), 215 Nettoflytting til og frå etter kjønn og alder Molde Ålesund Skodje Giske Hareid Ulstein Ørsta Sula Rauma Volda Haram Aukra Averøy Herøy Tingvoll Ørskog Sandøy Rindal Smøla Vanylven Midsund Sunndal Gjemnes Eide Surnadal Halsa Aure Nesset Norddal Stranda Kr.sund Stordal Sykkylven Sande Vestnes Fræna år 6-15 år Menn Tal personar år 2-29 år Kvinner 3-39 år 4-49 år 5-59 år 6-66 år 67 år og eldre 9

10 Innvandrarbefolkninga auka med 6,5 prosent i 215 Ved inngangen til 216 var det innvandrarar og 3 25 norskfødde med innvandrarforeldre i. Samla blir det personar i innvandrarbefolkninga. Det er fleire enn i 215, ein auke på 6,5 prosent. I Noreg var auken det siste året på 5,4 prosent, eller om lag 43 2 personar. I fylket utgjorde norskfødde med innvandrarforeldre 1,3 prosent av innvandrarbefolkninga, mot 17,6 prosent i landet. I 26 var innvandrarbefolkninga på om lag 9 6 personar i. No er talet nesten 31 5, meir enn ei tredobling. Innvandrarane utgjer no 11,9 prosent av befolkninga i fylket, mot 3,9 prosent i 26 og 6,7 prosent i 21. På nasjonalt nivå utgjer innvandrarane 16,3 prosent av folketalet i Noreg, mot 8,3 prosent i 26. Av fylka i landet er det Oslo som har den høgaste delen av innvandrarbefolkninga. Her utgjer gruppa 32,5 prosent av befolkninga. ligg på 12. plass blant fylka. Lågast del er det i Nord-Trøndelag med 7,8 prosent. To tredelar frå Europa utanom Tyrkia Landet Innvandrarbefolkninga i og landet Endring Innvandrarar Norskfødde med innvandrarforeldre Innvandrarbefolkninga samla Relativ del av befolkninga (i prosentpoeng) 6,7 % 11,2 % 11,9 %,7 Innvandrarar Norskfødde med innvandrarforeldre Innvandrarbefolkninga samla Relativ del av befolkninga (i prosentpoeng) 11,4 % 15,6 % 16,3 %,7 Innvandrarbefolkninga i, Innvandrarbefolkninga samla Norskfødde med innvandrarforeldre Innvandrarar Innvandrarar, ikkje medrekna norskfødde med innvandrarforeldre, med bakgrunn frå Europa utanom Tyrkia er framleis den klart største innvandrargruppa i fylket. Dei utgjer 66,3 prosent av innvandrarane. Nest største gruppe er frå Asia inkludert Tyrkia med 19,2 prosent. Frå 211 har det vore størst auke i det absolutte talet på innvandrarar frå Europa utanom Tyrkia, mens den prosentvis største auken har vore i innvandrarar frå Afrika. Den største innvandrargruppa i fylket er frå Polen med om lag 5 5 personar. Polakkane utgjer med det 19,5 prosent av alle innvandrarane. Den nest største gruppa er innvandrarar frå Litauen med 3 6 personar. Deretter følgjer Tyskland med personar Landbakgrunn for innvandrarar i, per Polen Litauen Tyskland Eritrea Filippinene Romania Thailand Latvia Somalia Sverige Tal innvandrarar Personar 1

11 46,2 prosent kvinner I er det no menn og 13 6 kvinner som har innvandra. Delen kvinner er dermed på 46,2 prosent ved inngangen til 216, litt lågare enn ved inngangen til 211 då delen kvinner var 47,2 prosent. Menn er i fleirtal blant innvandrarane frå Europa utanom Tyrkia, Afrika og Oseania. Blant innvandrarane frå Amerika og Asia inkludert Tyrkia, er det derimot flest kvinner. Kort butid 53,7 prosent av innvandrarbefolkninga i fylket er i aldersgruppa 2 til 44 år. Det utgjer om lag kvar femte innbyggar i fylket i denne aldersgruppa (2,4 prosent). Dei barna under seks år i innvandrarbefolkninga utgjer 14,5 prosent av barna i fylket i denne alderen. I befolkninga som er 67 år og eldre, utgjer innvandrarbefolkninga berre 1,9 prosent. Dei fleste innvandrarane i fylket har relativt kort butid i landet. 1,1 prosent av innvandrarane har budd i Noreg i under eitt år. 55, prosent har budd her i fem år eller kortare. 9,3 prosent har budd i Noreg i 2 år eller meir. Aldersgruppe 8 år og eldre Innvandrarbefolkninga i etter aldersgrupper, per 1. januar 216 Butid i Noreg for innvandrarar i, per 1. januar år år 2-44 år år år 6-12 år 1-5 år år Tal innvandrarar Arbeid viktigaste innvandringsgrunn Dei to viktigaste grunnane til innvandring er arbeid og familiegjenforeining. Innvandrarar som kjem til Noreg for å arbeide, arbeidsinnvandrarar, er den klart største gruppa. I 212 og 213 var det generelt ein strammare arbeids marknad i Noreg, så fallet då må truleg sjåast i samanheng med dette. Familiegjenforeining skjer når ein person som bur i Noreg, får flytta ein eller fleire personar i familien sin til Noreg. Innvandring av andre årsaker er derfor ein underliggande drivar for familiegjenforeining. I Noreg i 212 var det ein auke i talet på innvandrarar frå dei tre typiske flyktningelanda Somalia, Eritrea og Afghanistan. Auken i talet på flyktningar til i 212 heng truleg saman med dette. For åra 213 og 214 var flukt som grunn relativt stabil. Tal innvandrarar Under ett år 1 år 2 år 3 år 4 år 5 år 6 år 7 år 8 år 9 år 1 år 11 år 12 år 13 år 14 år 15 år 16 år 17 år 18 år 19 år 2 år 21 år 22 år 23 år 24 år 25 år 26 år 27 år 28 år 29 år 3 år 31 år 32 år 33 år 34 år 35 år 36 år 37 år 38 år 39 år 4 år og mer 11

12 Høgast del kvinner i Vanylven Kor stor del av befolkninga innvandrarbefolkninga utgjer, er svært forskjellig i dei ulike kommunane i. Hareid, Sande og Stranda er dei kommunane med høgast del. Her utgjer innvandrarbefolkninga høvesvis 17,8, 17,3 og 17,3 prosent av folketalet. Deretter følger Ulstein og Stordal. Sjølv om rekkefølga ikkje er lik, er dette dei same fem kommunane som i 215. Alle desse kommunane har ein høgare del innvandrarar og barn av innvandrarar enn gjennomsnittet for landet (16,3 prosent) og fylket (11,9 prosent). Desidert lågast del innvandrarar i 216 har Rindal kommune, med 2,4 prosent. Dette er opp,7 prosentpoeng frå 215. Ein låg del innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre finn vi også i kommunane Surnadal og Vanylven, som begge har under 7 prosent. Av dei tre byane er det Ålesund som har størst del innvandrarbefolkning med 13,6 prosent, medan Kristiansund har 12,3 prosent og Molde 11,9 prosent. Om vi ser på absolutte tal, finn vi den største innvandrarbefolkninga i dei tre bykommunane Ålesund, Molde og Kristiansund, med høvesvis 6 362, og 3 18 personar. Utanom bykommunane er det flest personar i Haram, Ulstein, Herøy og Sula. Alle har over 1 personar i innvandrarbefolkninga, høvesvis 1 468, 1 443, 1 17 og 1 52 personar. Kjønnsbalansen i innvandrarbefolkninga er også interessant. I innvandrarbefolkninga samla er denne delen 46,6 prosent. Også her er det store forskjellar mellom kommunane i Møre og Romsdal. I Ulstein kommune er det berre 38, prosent kvinner, tett følgd av Sande med 38,8 prosent. Den låge delen i Ulstein kommune kan truleg forklarast med arbeidsinnvandring til mannsdominerte yrke. Høgast del kvinner finn vi i Vanylven, Norddal og Midsund, med høvesvis 58,9, 54,4 og 52,9 prosent. Tal personar Arbeid 21 Innvandringsgrunn til, Familie 211 Flukt Utdanning Menn Kvinner Samla Innvandrarbefolkninga i prosent Molde ,9 Ålesund ,6 Kristiansund ,3 Vanylven ,7 Sande ,3 Herøy ,3 Ulstein ,1 Hareid ,8 Volda ,9 Ørsta ,1 Ørskog ,5 Norddal ,2 Stranda ,3 Stordal ,6 Sykkylven ,9 Skodje ,1 Sula ,8 Giske , 212 Annen/ukjent Innvandrarbefolkninga etter kjønn, Menn Kvinner Samla Innvandrarbefolkninga i prosent Haram , Vestnes ,4 Rauma ,8 Nesset ,4 Midsund ,8 Sandøy ,9 Aukra ,6 Fræna ,4 Eide , Averøy ,6 Gjemnes ,1 Tingvoll ,6 Sunndal ,1 Surnadal , Rindal ,4 Halsa , Smøla , Aure , ,9 Landet ,3 12

13 Fleire fødslar og lågare fødealder i 215 Det vart fødd barn i i 215, ein auke på 31 fødslar frå 214. Trass auken siste året er den langsiktige trenden at fødselstalet fell. I år 22 var det færre enn 3 fødde for første gong i nyare tid. Fødselsoverskotet er differansen mellom talet på fødde og døde. Trenden i talet på fødde gir også eit langsiktig fallande fødselsoverskot. Men på kort sikt var det ein auke frå 214 til 215 i fødselsoverskotet på 559, noko som er 57 høgare enn i av kommunane hadde fødselsoverskot i 215, mens 16 hadde fødselsunderskot. Høgast var det i Ålesund (226), mens Norddal hadde det største underskotet (-21). Årsakene til nedgangen i fødselstal er at fruktbarheita går ned, og at fylket har færre kvinner i fertil alder enn tidlegare. er framleis blant dei fylka i landet med høgast fruktbarheit, trass i at fruktbarheitstala har gått ned. På byrjinga av 197-talet hadde eit samla fruktbarheitstal for kvinner på 2,9. I 215 var det tilsvarande talet 1,81, noko som var uendra frå 214. Med dette er fylket på sjetteplass blant fylka. Rogaland ligg øverst med 1,87. Telemark har lågast fruktbarheitstal med 1,59. Talet for landet samla er 1,73, noko som gjer at er litt betre enn landet samla sett. Gjennomsnittleg fødealder i var 3, år for kvinner og 33,2 år for menn. Dette er ein nedgang frå året før på,2 år for både kvinner og menn. Gjennomsnittleg fødealder har auka jamt dei seinare åra, både i fylket og i Noreg. Det vil derfor vere interessant å sjå om dette fallet i fylket held fram i 216. ligg no,7 år lågare enn landsgjennomsnittet for fødealderen til mor, og,4 år for føde alderen til far. Fødde og fødselsoverskot Fødde Endring Fødselsoverskot Endring Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Landet Rogaland Nord-Trøndelag Hordaland Vest-Agder Sogn og Fjordane Akershus Nordland Finnmark Aust-Agder Landet Vestfold Sør-Trøndelag Troms Oppland Buskerud Østfold Oslo Hedmark Telemark 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, 197 Samla fruktbarheitstal for kvinner etter fylke, 215 Samla fruktbarheitstal for kvinner 1,45 1,5 1,55 1,6 1,65 1,7 1,75 1,8 1,85 1, Møre Møre og og Romsdal Romsdal Landet Landet

14 25 fleire i 23 Statistisk sentralbyrå (SSB) framskriv folketalet i Noreg kvart andre år. Framskrivingane er tilgjengelege på kommunenivå, og det blir berekna fleire ulike alternativ med forskjellige føre setnadar for kvart alternativ. Hovudalternativet blir omtala som MMMM. Dette alternativet bereknar utviklinga når vi legg til grunn middels utvikling i både fruktbarheit, leve alder, innanlandske flyttingar og innvandring. For landet samla inneber dette at fruktbarheita held fram på dagens nivå med rundt 1,7 barn per kvinne, og at levealderen aukar med rundt sju år for menn og fem år for kvinner fram mot 26. Det innanlandske flyttemønstret vi har sett dei siste ti åra, held fram og nettoinnvandringa til landet blir på sikt liggande mellom 25 og 3 personar årleg. 1. januar 216 var folketalet i personar. I MMMM-alternativet er folketalet i 23 berekna å vere Det gir ein vekst på 9,5 prosent i 14-års perioden frå 216 til av fylka har ein høgare vekst enn. Dette gjeld dei fylka som har ein stor by eller ligg i nærleiken til ein stor by. I landet er veksten berekna til 13,5 prosent. Til samanlikning var folketalet i 22 på personar, og det gav ein auke i folketalet på 8,8 prosent i 14-års perioden frå 22 til 216. I Noreg samla var veksten i denne perioden 15,2 prosent. Kvinnedelen i var 49, prosent 1. januar 216. Dette er,7 prosentpoeng lågare enn i landet samla. Fram til 23 er delen kvinner i MMMM-alternativet venta å bli 48,8 prosent, altså,2 prosentpoeng lågare. Fallet er i samsvar med resten av landet. Ved inngangen til 216 var det innvandrarar og 3 25 norskfødde med innvandrarforeldre i. Samla er det personar i innvandrarbefolkninga. I 14-års perioden frå 22 til 216 var auken på over 3 prosent. SSB bereknar at auken i innvandrarbefolkninga fram til 23 vil vere 75, prosent, noko som svarer til personar. Auken i Sandøy Venta folketalsvekst mot 23 Framskrivingsalternativ MMMM - middels nasjonal vekst Sande Herøy Vekst over landssnittet (13,5 prosent) Vekst over fylkessnittet (9,5 prosent) Vekst under fylkessnittet Nedgang < -1 prosent Nedgang > -1 prosent Vanylven Aukra Midsund Fræna Haram Giske Vestnes Ålesund Skodje Ørskog Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Volda Ørsta Stranda Molde Eide Kristiansund Averøy Tingvoll Norddal Gjemnes Rauma Smøla Nesset Aure Halsa Sunndal 9,5 prosent Landet 13,5 prosent Surnadal Rindal Alternativet vert forklart med fire bokstaver i følgande rekkefølge: fruktbarheit, levealder, innanlandsk flytting og innvandring. M = middels 14

15 landet er berekna til å vere 58,3 prosent. Berre fire fylke vil ha høgare auke i innvandrarbefolkninga enn. Relativ del av befolkninga 67 år og eldre, per 1. januar 23 Elleve kommunar får redusert folketal I hovudalternativet til SSB fell folketalet i 11 av kommunane i fylket. Dette er i Vanylven, Norddal, Nesset, Gjemnes, Halsa, Sykkylven, Aure, Sande, Stordal, Sandøy og Smøla. Rangeringa av kommunane etter folketal vil endre seg lite. Dei 1 minste kommunane i dag vil også i 23 vere på lista over dei 1 minste, sjølv om nokre av plasseringane blir endra. Eldre utgjer 2 prosent i 23 15,8 prosent av befolkninga i var 67 år eller eldre i 216. Den delen gruppa utgjer, aukar i SSB sitt hovudalternativ til 2,2 prosent i 23, som er ein høgare veksttakt enn i førre 14-års periode. I 22 var delen 67 år og eldre 14,7 prosent. Berre seks fylke har høgare del eldre i 23. Dei absolutte tala for åra 22, 216 og 23 er høvesvis , og I landet samla er delen eldre venta å vere 17,7 prosent i 23. Eit anna måltal av interesse er talet på personar i arbeidsfør alder for kvar pensjonist. Dette kan også omtalast som eldredel. Arbeidsfør alder er definert som alle personar som er 2 til 66 år, og pensjonistar er definert som alle personar som er 67 år og eldre. I 22 var det 4, personar i arbeidsfør alder for kvar pensjonist. Talet fall til 3,8 i 216. I hovudalternativet til SSB er talet 2,8 i 23. Det er store endringar i eldredelen. I Sula, Giske, Skodje og Ulstein er forholdstalet mellom befolkning i arbeidsfør alder og pensjonistar høgare enn landsgjennomsnittet i 23, sjølv om det også her er eit fall. Halsa og Vanylven har i MMMMalternativet til SSB berre 1,6 personar i arbeidsfør alder for kvar pensjonist i 23. Sande Herøy prosent 18-2 prosent prosent prosent 27 prosent og meir Vanylven Sandøy Aukra Midsund Fræna Haram Giske Vestnes Ålesund Skodje Ørskog Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Volda Ørsta Stranda Molde Eide Kristiansund Tingvoll Averøy Norddal Gjemnes Rauma Smøla Nesset Aure Halsa Sunndal Surnadal Gjennomsnitt: 2 prosent Landet 18 prosent Rindal 15

16 Folketal 22, 216 og framskriven for 23 Folketal, totalt Endring, prosent Folketal, 2-66 år Folketal, 67 år og eldre Del 67 år og eldre i prosent Personar i arbeidsfør alder for kvar pensjonist Molde , ,8 15,5 19,6 4,3 3,9 2,9 Ålesund , ,5 13,6 17,4 4,5 4,6 3,4 Kristiansund , ,9 15,4 2,4 4,4 4, 2,9 Vanylven , ,7 22,3 31,6 3,4 2,5 1,6 Sande , ,2 19,4 24,5 3,2 3, 2,3 Herøy , ,8 15,8 21,1 4,2 3,7 2,7 Ulstein , ,8 12,6 15,5 5,5 4,8 3,9 Hareid , ,1 14,8 19,3 4, 4, 2,9 Volda , ,9 15,8 18,5 3,8 3,8 3,1 Ørsta , ,9 16,6 2,7 3,6 3,5 2,7 Ørskog , ,9 16,1 21,8 3,9 3,7 2,6 Norddal , ,5 2,3 3,1 2,9 2,7 1,7 Stranda , ,1 19,4 21,7 3,3 3, 2,6 Stordal , ,4 16,9 23,8 3,7 3,3 2,4 Sykkylven , ,4 15,7 22,6 4,3 3,7 2,5 Skodje , ,3 12,1 15,5 5,1 5, 3,7 Sula , ,9 13,3 16,2 4,1 4,4 3,6 Giske , ,5 12,8 16, 4,6 4,6 3,6 Haram , ,9 16,8 21,6 3,6 3,5 2,6 Vestnes , ,1 16,6 23, 4,1 3,6 2,4 Rauma , ,9 18,8 23,8 3,1 3,1 2,3 Nesset , ,4 19,2 26,4 3,1 3,1 2, Midsund , , 18,7 2,5 2,9 2,9 2,7 Sandøy , ,5 19,1 24,8 2,7 3, 2,2 Aukra , ,8 16,7 17,7 3,9 3,4 3,3 Fræna , ,7 14,9 2,2 4,6 4, 2,8 Eide , ,4 14,9 2,9 4,3 3,9 2,7 Averøy , ,7 16,2 22,1 4, 3,7 2,5 Gjemnes , ,7 18,3 26,8 3,5 3,1 2, Tingvoll , ,5 2,6 25,2 3, 2,8 2,2 Sunndal , ,9 17,5 23,7 3,4 3,4 2,3 Surnadal , ,7 19, 24,2 3,4 3,1 2,2 Rindal , ,8 2,5 21,9 2,4 2,7 2,5 Halsa , ,7 23,3 31,8 2,9 2,4 1,6 Smøla , ,7 2,1 27,5 3,1 3, 1,9 Aure , ,2 2,2 26,4 3,1 2,8 2, , ,7 15,8 2,2 4, 3,8 2,8 Landet , ,5 14,3 17,7 4,5 4,3 3,4 16

17 Folketal fylkesvis 22, 216 og framskriven* for 23 Folketal Endring i prosent Del kvinner Østfold ,7 13,7 5,8 5, 49,9 Akershus ,6 18,4 5,6 5, 49,9 Oslo ,4 19,8 51,3 5,1 49,8 Hedmark ,9 7,6 5,6 5,1 49,8 Oppland ,1 7, 5,5 49,9 49,6 Buskerud ,8 15,6 5,7 49,7 49,7 Vestfold ,2 13,2 51, 5,2 5,2 Telemark ,1 6,9 5,7 5, 49,8 Aust-Agder ,5 15,6 5,2 49,7 49,5 Vest-Agder ,7 16,3 5,4 49,8 49,5 Rogaland ,3 15,7 5, 49,1 49,2 Hordaland ,9 14,6 5,3 49,4 49,1 Sogn og Fjordane ,1 4,7 49,3 49, 48, ,8 9,5 49,9 49, 48,8 Sør-Trøndelag ,7 13,1 5,5 49,3 49,1 Nord-Trøndelag , 9,4 5,1 49,6 49,4 Nordland ,9 4,4 5, 49,4 49,3 Troms ,3 7,1 49,7 49,1 49,1 Finnmark ,7 4, 49,1 48,5 48,3 Landet ,2 13,5 5,4 49,7 49,5 * Framskrivingsalternativ MMMM / SSB Innvandrarbefolkninga fylkesvis 22, 216 og framskriven* for 23 Innvandrarbefolkninga Endring i prosent Auke Østfold % 48 % Akershus % 54 % Oslo % 43 % Hedmark % 72 % Oppland % 72 % Buskerud % 51 % Vestfold % 6 % Telemark % 57 % Aust-Agder % 66 % Vest-Agder % 62 % Rogaland % 63 % 5 89 Hordaland % 67 % Sogn og Fjordane % 79 % % 75 % Sør-Trøndelag % 75 % Nord-Trøndelag % 9 % Nordland % 84 % Troms % 82 % Finnmark % 72 % Landet % 58 % * Framskrivingsalternativ MMMM / SSB Venta folketalsvekst per fylke Venta folketalsvekst per fylke Prosentvis vekst frå (Framskrivingsalt. MMMM) Landet 13,5 Sogn og Fjordane > 15 prosent 1-14,9 prosent 5-9,9 prosent < 5 prosent Sør-Trøndelag Oppland Hordaland Buskerud Akershus Oslo Telemark Rogaland Østfold Vestfold Vest-Agder Aust-Agder Nordland Nord-Trøndelag Hedmark Troms Finnmark 17

18 2 PENDLING Redusert pendling Definisjonen på pendling er at ein kryssar minst ei kommunegrense frå heim til arbeidsstad. Pendling er meir enn summen av overskot eller underskot av arbeidsplassar i kvar kommune. Enkelte finn «draumejobben» i nabokommunen mens andre ønsker å bu ein annan stad enn der arbeidsplassen er. Frå 214 til 215 gjekk den samla pendlinga, både mellom kommunane i og inn og ut av fylket, markant ned. I 214 pendla 5 6 personar inn til frå andre fylke, mens dette i 215 var redusert til Internt i fylket hadde byane Ålesund og Molde størst nedgang i innpendling, med ein reduksjon på høvesvis 398 og 329 innpendlarar. Sande og Rauma hadde den største relative nedgangen, med 4 og 22 prosent. Skodje er i dag den kommunen som er mest integrert i ein regional arbeidsmarknad. I denne kommunen pendlar 66 prosent av dei busette ut av kommunen til arbeid, mens 47 prosent av arbeidstakarane med arbeidsplass i Skodje pendlar inn. Dette gjer at Skodje er på fylkestoppen i begge desse kategoriane. Både i Sula og Ørskog pendlar over halvparten av arbeidsstyrken ut av kommunen på arbeid. I tillegg til Skodje er arbeidsgjevarar i Aukra, Stordal, Hareid, Volda, Ørskog og Ulstein avhengige av arbeidskraft frå andre kommunar, da meir enn kvar tredje arbeidstakar pendlar inn frå andre kommunar. Auka innpendling til byane Sidan år 2 har pendlinga inn til dei tre største byane våre auka med over 4 prosent, eller nesten 4 5 personar. I tal har pendlarstraumen auka mest i Ålesund, men relativt sett har Kristiansund den største auken med godt over 5 prosent. Det meste av denne auken er frå nærliggande kommunar og viser at byane blir stadig viktigare i bu- og arbeidsmarknadsregionane sine. 44 prosent av arbeidsplassane i fylket ligg i dei tre byane, mens «berre» 37 prosent av befolkninga bur der. Pendling kommunevis per 4. kvartal 215 Personar som pendlar inn i kommunen Personar som pendlar ut av kommunen Innpendling i prosent av sysselsette Utpendling i prosent av busette arbeidstakarar Molde ,6 15,7 Ålesund ,4 19,3 Kristiansund ,1 15,8 Vanylven ,3 26,9 Sande ,5 32, Herøy ,8 25,7 Ulstein ,9 29,7 Hareid ,8 48, Volda ,5 35,9 Ørsta ,5 36,4 Ørskog ,4 5, Norddal ,2 24, Stranda ,9 18,7 Stordal ,6 37,8 Sykkylven ,9 19,6 Skodje ,8 65,9 Sula ,6 56,3 Giske ,9 49,4 Haram ,4 3, Vestnes , 25,6 Rauma ,6 19,6 Nesset ,4 49,6 Midsund ,4 25,2 Sandøy , 11, Aukra , 42,7 Fræna ,2 46,8 Eide ,4 49,2 Averøy ,1 37,5 Gjemnes ,3 49,7 Tingvoll ,9 37,1 Sunndal ,6 12, Surnadal ,7 18,9 Rindal ,1 33,1 Halsa ,1 28,8 Smøla ,4 13,5 Aure ,6 23,4 Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Tal pendlarar ut/inn per kommune 215 etter kjønn Utpendling Kvinner Menn Innpendling Kvinner Menn Møre og Romsdal ,4 6,

19 Pendlingsstraumer mellom kommunar per 4. kvartal 215 Bustad Arbeidsstad Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure Molde Ålesund Kristiansund Vanylven Sande Herøy Ulstein Hareid Volda Ørsta Ørskog Norddal Stranda Stordal Sykkylven Skodje Sula Giske Haram Vestnes Rauma Nesset Midsund Sandøy Aukra Fræna Eide Averøy Gjemnes Tingvoll Sunndal Surnadal Rindal Halsa Smøla Aure