Lokal handlingsplan overgrepsproblematikk.

Transkript

1 Lokal handlingsplan overgrepsproblematikk. Denne lokale handlingsplanen byggjer på tilsvarande mal utarbeidd av Bjørgvin Bispedøme og som planen utarbeidd av Meland kyrkjelege fellesråd også har tatt utgangspunkt i. Planverktøya har henta innhald frå «Veiledningshefte for kirkelige arbeidsgivere ved mistanke om eller anklage mot arbeidstaker om seksuelle overgrep.», utgitt av Kyrkjeleg Arbeidsgjevarorganisasjon (KA) med fleire. Austrheim sin lokale handlingsplan vil omhandla følgjande mogelege situasjonar: Seksuelle overgrep begått av tilsette i soknet. Seksuelle overgrep begått av friviljuge som har eit frivillig engasjement i soknet. Førebyggande tiltak mot seksuelle overgrep. Overgrep kan dreia seg om handlingar begått i forhold til barn, unge og vaksne. Målsetjing: At kyrkja lokalt handterer saker der ein tilsett eller friviljug som er mistenkt for å ha utført seksuelle overgrep, får si sak handsama på ein profesjonell og god måte. Den skal følgja kyrkja sine etiske grunnverdiar og sakshandsaminga skal vera juridisk korrekt. Fokus i planen er på arbeidsgjevaransvaret. Avgrensing: Denne planen for Austrheim Kyrkjelege Fellesråd handlar i første rekke om kva den personen skal gjera som får opplysningar om klagemål eller mistanke om overgrep, utført av ein kyrkjeleg tilsett eller friviljug. Definisjonar og avklaringar: Arbeidsgjevar vil for kyrkjeleg tilsette i Austrheim enten vera fellesrådet eller prost/bispedømeråd. Omgrepet arbeidsgjevar vil i denne planen handla om den som er arbeidsgjevar etter lov og regelverk, eller den som har fullmakt til å opptre på vegne av arbeidsgjevar. For fellesrådet sine tilsette vil dette vera kyrkjeverja. Prosten er næraste arbeidsgjevar for presten. Om mistanke rettar seg mot kyrkjeverja, vil det vera leiar i soknerådet som skal kontaktast. Dei juridiske definisjonane av ulike seksuelle overgrep er regulert i straffelova sitt kapittel 26 om seksualbrotsverk. Desse er gradert etter kor alvorlege dei er. Seksuelt krenkande eller anna usømeleg åtferd: skjer i handling eller ord, anten ovanfor eller i nærver av ein annan person. Døme på dette er blotting, onanering, visa pornografiske bilete eller filmar, samt slibrig snakk. Seksuell handling: førekjem i fysisk kontakt med eit anna menneske. Døme på dette er å røra ved eller kjenna på kjønnsorgan eller bryst utanpå eller innanfor kleda.

2 Seksuell omgang: er den grovaste forma for seksuelle overgrep. Begrepet omfattar samleie, men også andre seksuelle handlingar av ein viss intensitet, som til dømes å kjenna på ein annan person sine kjønnsorgan, mastubering eller samleieliknande rørsler. Seksuell alder: Ifølgje lova er alle personar under 18 definerte som barn. Den seksuelle lågalderen i Norge er 16 år. All seksuell omgang med, i tillegg til seksuell handling og åtferd overfor barn under 16 år, er i utgangspunktet straffbart, uavhengig om barnet sjølv har gitt eit samtykke eller var den som tok inititativet. Dersom barnet er under 14 år, er straffene endå strengare. Å vera uvitande om barnet sin rette alder, fritek ikkje for straff. Misbruk av stilling: Straffelova 295 omtalar straff for den som skaffar seg eller andre seksuell omgang ved misbruk av stilling, avhengighetsforhold, eller ved å utnytta nokon si psykiske liding eller psykiske utviklingshemming. Paragrafen kan til dømes vera aktuell i samband med sjelesorg eller der ein vaksen er leiar av barne og ungdomsarbeid. Uakseptabel oppførsel/grenseoverskridande åtferd: Det kan forekoma oppførsel med seksuelle undertonar som er uakseptabel, sjølv om den ikkje vert omfatta av straffelova. Tilliten menneske har til kyrkja, føreset eit medvite tilhøve til menneske sine grenser, også intimgrensene. Det vil vera behov for å drøfta køyrereglar i korleis samhandling mellom leiarar og deltakarar skal vera. Generelt: Alle meldingar skal bli tatt alvorleg. Det skal aldri stillast spørsmålsteikn ved truverdet til den som melder ei sak. Arbeidsgjevar skal vurdera arbeidsrettslege sanksjonar uavhengig om det vert oppretta ei straffesak. Slike reaksjonar kan vera ordensstraff, skriftleg åtvaring, omplassering og oppseiing. Alt av observasjonar og kva som vert gjort i saka, vert notert skriftleg og arkivert, utan innsyn. I saker der barn er involverte skal arbeidsgjevar alltid drøfta saka med politiet/barnehuset før den mistenkte vert konfrontert. Det er arbeidsgjevar sitt ansvar å kontakta politiet for å be om råd i forhold til om ei sak skal meldast eller ikkje. Ferrast mogeleg personar bør vera involverte i desse prosessane. Teieplikt: Lovbestemt kyrkjeleg organ har teieplikt (jfr Kyrkjelova 38). Den forvaltningsmessige teieplikta er ikkje til hinder for at politiet vert varsla ved mistanke om seksuelle overgrep. Er den krenkte ein vaksen person vil vedkommande sjølv avgjera om ein vil melda saka til politiet. Er den krenkte eit barn vert spørsmålet om melding til politiet drøfta med barnet og foreldre/føresette. Arbeidsgjevar kan på sjølvstendig grunnlag vurdera om saka skal meldast, sjølv om barnet/føresette ikkje skulle ønskja dette. Arbeidsgjevar skal ha jamnleg kontakt med den krenkte og hans/hennar føresette om kva som skjer i saka. Arbeidsgjevar skal ikkje ivareta mistenkte, men istadenfor henvisa vedkommande til andre instansar som kan ha denne rolla (lege, institusjonar, psykolog, fagforeining o.a) Den som er krenkt skal få tilbod om kontakt med ressurspersonar som kan ivareta dei (td Kirkens ressurssenter mot vold og seksuelle overgrep, fastlege, psykolog, og andre). Austrheim sokn etablerer eit beredskapsteam beståande av soknerådsleiar, sokneprest og kyrkjeverje for å handtera saker som omhandlar saker der det vert retta mistanke mot friviljuge medarbeidarar.

3 Ved kryssande arbeidsgjevarlinjer: Når ein får informasjon i ei anna linje enn mistenkte si arbeidsgjevarlinje, går meldinga til ansvarleg leiar i eiga arbeidsgjevarlinje, som igjen har ansvaret for å ta saka vidare. KVA GJER EIN MEDARBEIDAR NÅR MISTANKE ELLER KLAGEMÅL VERT MOTTEKE? 1. Mottak av mistankar eller klagemål om overgrep mot barn: Der mistanken kjem frå barnet som er utsett eller eit anna barn: Lytt til det barnet har å fortelja. Unngå leiande spørsmål. Noter kva som utløyste samtalen. Ikkje press på for å få meir informasjon. Etterforsking og avhøyr av barn er politiet si oppgåve den som er mottakar av opplysningane skal ikkje gjera eigne undersøkingar eller vurderingar. Forklar barnet at opplysningane er så alvorlege at vaksne må få vita om det. Den mistenkte sin arbeidsgjevar skal umiddelbart bli orientert. Det er arbeidsgjevar som har ansvar for vidare oppfølging, informasjon og eventuell melding til politiet, for å foreta mogelege sanksjonar mot mistenkte og ivareta at det utsette barnet og familien vert tekne hand om på best mogeleg måte. Der mistanken er framsett av ein annan tilsett: Den tilsette skal umiddelbart informera arbeidsgjevar om mistanken. Der mistanken kjem frå andre vaksne, til dømes føresette til barnet som er råka: Alle opplysningane skal journalførast skriftleg. Få opplyst om kor vidt mistanken har vore drøfta med andre og be om at mistanken ikkje vert teken opp med andre før meldaren vert kontakta igjen. Opplys om at det ikkje kan garanterast anonymitet, og at det vil bli vurdert kva som skal skje vidare, men at meldaren vil få informasjon. Orienter om at opplysningane straks vil verta gjevne til arbeidsgjevaren til den mistenkte, og at det kan vera aktuelt med ein ny samtale før det vert tatt stilling til vidare tiltak. Informer arbeidsgjevar til den mistenkte umiddelbart. 2. Mottak av mistanke eller klagemål om overgrep mot vaksne: Mistanke eller klagemålet kjem frå den som sjølv er råka: Lytt til det som vert fortalt. Spør om den det gjeld sjølv vil at informasjonen skal førast vidare til den mistenkte sin arbeidsgjevar. Dersom den dette gjeld samtykker, orienter arbeidsgjevaren unmiddelbart eventuelt saman med klagaren. Mistanken eller klagemålet kjem frå ein annan enn den som er råka: Lytt til det som vert fortalt. Spør om den som har meldt sjølv har drøfta saka med den som har blitt krenka. Meld umiddelbart frå til arbeidsgjevaren til den som er mistenkt.

4 3. Informasjon frå politiet: Informasjon frå politiet om at ein tilsett er mistenkt for, er sikta eller har gjort seg skuldig i seksuelle overgrep skal alltid gå direkte til arbeidsgjevar for avgjerd om arbeidsrettslege sanksjonar. 4. Der den tilsette sjølv erkjenner overgrep: Lytt til vedkomande si forklaring og varsla arbeidsgjevaren umiddelbart. Arbeidsgjevar og den tilsette lagar eit notat på bakgrunn av det som kjem fram i samtalen. Den tilsette får ein kopi av dette. Vurder om ein tredje person skal vera tilstades under samtalen. Arbeidsgjevar har det vidare ansvaret for saksgangen vidare. VED MISTANKE OM SEKSUELLE OVERGREP BEGÅTT AV FRIVILJUGE MEDARBEIDARAR: Soknerådet er det ansvarlege organet som gjeld kyrkjelyden si verksemd etter kyrkjelova. Dette gjeld også skuldingar om seksuelle krenkingar som vert retta mot frivillige medarbeidarar. Austrheim sokn har etablert eit beredskapsteam som kjem saman når det vert framsett klage/mistanke mot ein friviljug medarbeidar. Beredskapsteamet er soknerådsleiar, sokneprest og kyrkjeverje. Kyrkjelyden sitt beredskapsteam skal: Kontakta politiet eller andre aktuelle instansar for fagleg rettleiing. Sjå til at impliserte vert tatt vare på av fagleg kompetent personell. Sjå til at kyrkjelyden og miljøet som er råka, vert tatt vare på på ein fagleg forsvarleg måte. Ta avgjerder som må til ut frå fullmakter gitt ut av soknerådet. Gje soknerådet nødvendig og passande informasjon om saka. OPPSUMMERING VED MISTANKE OM OVERGREP: All melding om mistanke eller skulding om overgrep går til kyrkjeverja. Gjeld klagemålet frivillige medarbeidarar i kyrkjelyden, går melding til kyrkjelyden sitt beredskapsteam. Den som har meldt ifrå har gjort si plikt og skal ikkje foreta seg noko meir i saka. Ansvaret ligg hos kyrkjeverja som tek saka vidare. Om mistanken gjeld kyrkjeverja, skal meldar gå direkte til leiar i Fellesrådet. Det er kyrkjeverja som uttalar seg til media.

5 FØREBYGGING AV OVERGREP ELLER GRENSEOVERSKRIDANDE ÅTFERD: 1. BEVISSTGJERING Kultur for at dette også kan skje hos oss. Vera bevisst eigen seksualitet og eigne handlingar. Snakka tydeleg om kva dette dreiar seg om. Leiararar må vera trygge på eiga rolle og vera bevisst på at tillit kan misbrukast. Respektera den einskilde si intimsone. Tenkja gjennom kva som er gode omgangsformer kva for «klemmekultur» bør vi ha til dømes? 2. KUNNSKAPSFORMIDLING: Formidla kunnskap om det kristne menneskesynet og kristent syn på seksualitet. Tema i leiartreninga for dei som har oppgåver i forhold til barn og unge Nedfella desse perspektiva i planar, ha som tema i stab og sokneråd. Naturleg tema i forkynninga. Gjera handlingsplanen kjent blant alle tilsette og friviljuge. 3. TILSETJINGSPROSEDYRAR: Vera tema i alle intervju Sjekka referansar. Be om politiattest ved alle tilsetjingar. Tema i all opplæring av nye tilsette og friviljuge. 4. ORGANISERING AV AKTIVITETAR: Ha tilstrekkeleg med personar tilgjengelege til arrangement, weekendar og leirar. Så langt det let seg gjera: at to og to av kvart kjønn arbeider saman. At rammene rundt sjelesorgsamtalar er tydelege og trygge; (kven har samtale med kven, kvar dette skjer og kortid).

6 OPPFØLGING AV ULIKE PARTAR: 1. DEN UTSETTE: Gje god fagleg hjelp og oppfølging og avklare gangen vidare, samt visa vidare til instansar som kan gje profesjonell støtte. Ikkje møta den utsette med krav om å tilgi. Vera bevisst på at den utsette kan kjenna på skam og skuld. Gje hjelp til å forstå at det er overgripar som har misbrukt tillit/eventuelt stilling. Sjå til at den utsette vert sett og inkludert. Dette gjeld også den utsette sin familie. 2. VED MISTANKE SOM GJELD EIN FRIVILLIG ELLER INNVALD I RÅD OG UTVAL: Ikkje forhåndsdøma Vera ryddig med omsyn til ordbruk. Beredskapsteamet skal drøfta situasjonen og visa den mistenkte vidare til andre som kan følgja opp - arbeidsgjevar/sokneråd skal ikkje ha dette ansvaret. Det er den mistenkte som må vika der den utsette og den mistenkte er ein del av det same fellesskapet. Leggja til rette for ein god retur til arbeidsfellesskapet for den som har vore mistenkt, om det skulle syna seg at klagemålet var grunnlaust. 3. KYRKJELYDEN: Gje nøkterne faktaopplysningar for å unngå ryktespreiing. Informera om prosedyrar ved slike saker. 4. STABEN: Ikkje førehandsdøma i forhold til endeleg avklaring av kva som har hendt. Når det er aktuelt at arbeidstakar kjem tilbake i arbeidsfellesskapet: Leggja til rette for at dette kan skje på ein god måte. 5. VARSLAREN: Generelt ta vare på den som har varsla. Bidra til at varslaren får koma tilbake til arbeidsfellesskapet på ein god måte, enten dette skulle vera i staben eller som friviljug medarbeidar. 6. DEN MISTENKTE: Ver sakleg i kommunikasjonen med den som er overgripar/mistenkt.

7 Det er ikkje arbeidsgjevar si rolle å følgja opp den mistenkte det er det andre som må gjera. Arbeidsgjevar si rolle er å henvisa til desse. Dersom den mistenkte og utsette ikkje kan vera i same arbeidsfelleskap er det den mistenkte som må vika. Viktig at ein lagar eit skilje mellom den mistenkte og den mistenkte sin famile. Familien må ikkje bli «straffa» saman med den mistenkte/overgriparen. 7. PERSONALBEHANDLING: Arbeidsgjevar har ansvar for at ei eventuell personalsak følgjer dei juridiske og arbeidsrettslege lover og reglar i slike saker. Arbeidsgjevar styrer kva informasjon som skal gå ut. I tilfelle ei sak involverer begge arbeidsgjevarlinjer, samarbeider linjene med kvarandre om innhald i informasjonen som skal gå ut og kven som skal vera ansvarleg for å gje ut denne informasjonen. Om den mistenkte er ein friviljug medarbeider er det beredskapsteamet som samarbeider om den vidare oppfølginga.