Vegbygging eit klimatiltak?

Vegbygging eit klimatiltak? Eit studie av energi- og miljøsparande tiltak i Lerum Frakt SA. Eit samarbeid mellom Lerum Fabrikker AS, Lerum Frakt SA, Transnova og Vestlandsforsking.

Om Lerum Det starta på kjøkenet i 1907 på Sørheim i Luster Sysselsett 130 personar og har ein omsetnad på 450 millionar kroner 4. generasjon Lerum er eigarar Har 3 anlegg i Sogn med stor grad av automatisering Produserte i 2012 38,2 mill. liter ekte saft og jus, og 6,8 mill. kg. syltetøy 2

Nøkkeltal transport Lerum 2012 Totalt transportert mengde ferdigvarer pr. år Antall vogntog i fast drift for Lerum Antall vogntog utgåande pr. arbeidsdag gjennomsnitt ca. 53.000 tonn 15 stk ca. 10 stk Totalt antall utkøyrde kilometer årleg ca. 1.650.000 kilometer Totalt forbruk diesel årleg ca. 830.000 liter Total kostnad dieselavgift årleg (kr 4,28 /liter 2012) ca. 3.550.000 kroner Total kostnad bom/ferjer årleg, fullpris ca. 3.230.000 kroner Total kostnad transport pr. år ca. 30-35.000.000 kroner 3

Lågare transportkostnader og betre infrastruktur er viktig for konkurranseevna vår 4

Lerum Frakt SA Lerum Frakt sin forretningsidè er å tilby næringslivet konkurransefortrinn gjennom å levera til avtalt tid, skadefritt. Lerum Frakt er eit andelslag beståande av 8 transportørar. Gjennom samarbeidet i Lerum Frakt vert transporttenestene effektivisert, og vi når breitt ut i marknaden. Lerum Frakt har 12 semitrailerar og 3 vogntog i drift. Lerum Frakt har ein omsetnand på 50 millionar kroner og sysselset 21 personar. Bilmateriellet er profilert for Lerum Fabrikker og Lerum Konserves, og gir Lerum eit godt og velkjent ansikt utad. 5

Vegbygging eit klimatiltak? Hovudfunn Vegstandard er den viktigaste einkeltfaktoren for drivstofforbruk og klimagassutslepp frå tungtrafikken i Lerum Frakt. Køyrestil hjå sjåfør er også viktig for energiforbruk og utslepp, men ikkje på langt nær så viktig som vegstandard. Tunnel til erstatning for fjellovergang kan redusere direkte klimagassutslepp frå dagens transport vesentleg. Døme: Tunnel gjennom Hemsedalsfjellet kan redusere klimagassutslepp frå dagens tungtrafikk tilsvarande utslepp frå 1 300 diesel personbilar per år. Dei indirekte utsleppa som følgje av vegbygging er ikkje rekna med. 6

Prosjektet «Energi- og miljøsparande tiltak i Lerum Frakt» Korleis redusere drivstoff-forbruk og utslepp av klimagassar i Lerum Frakt? Prosjektet er basert på faktiske køyredata frå lastebilane: Dynafleet styringssystem køyreåtferd og forbruk Ordresystem lastevekt Ruteval vegstandard Finansiert av Transnova, Lerum Frakt SA og Lerum Fabrikker AS 7

Resultat Vegstandard er einkeltfaktoren med størst effekt på drivstofforbruk. Låg fart Høgt kraftuttak Høgt forbruk Svingete veg Betre vegar er ein føresetnad for å redusere direkte energibruk og utslepp frå eksisterande tungtrafikk vesentleg. 8

Resultat Køyrestil har også effekt - krev fokus over tid. Meir utrulling (nedoverbakke, lite motorkraft) Mindre tomgangskøyring Lågare forbruk Sidan køyrestil har ein effekt på forbruk, kan transportselskapa sjølve bidra til lågare forbruk og utslepp gjennom jamleg kursing og informasjon til sine sjåførar. Ved å halde jamt fokus på køyreåtferd kan forbruket og kostnadane reduserast. Grovt rekna er effekten av infrastruktur/vegstandard på drivstofforbruk 10-12 gonger større enn effekten av køyrestil. 9

Metode Modell som analyserer og vektar (regresjonsanalyse). eigenskapar ved lastebilen inkl. last. eigenskapar ved køyreåtferd. ruteval og vegstandard. Forbruk av ein liter diesel = utslepp av 2,7 kg CO² Trend i bruk av utrulling: 10

Vegstandard og køyreåtferd er avgjerande Vegstandard avgjerande for turtall, fart og kraftuttak. Sjåføren sitt køyremønster; cruisekontroll, utrulling, tomgangskøyring. Sjåførkurs verkar vedlikehald. 11

Ruteanalyse og traséval Fjellovergangar aukar drivstofforbruk og utslepp. Bratte strekningar gir høgast forbruk og utslepp; 30 l/mil opp Sognefjellet. Utrulling gir 90% mindre forbruk. Start Stopp Avvik i forbruk Kaupanger Trondheim Kaupanger Oslo -0,2 l/mil Oslo Trondheim -0,5 l/mil 12

Ruteanalyse og traséval Kaupanger Oslo via Hemsedal 13

Ruteanalyse og traséval Kaupanger Oslo via Filefjell 14

Ruteanalyse og traséval Kaupanger Trondheim via Sognefjellet 15

Ruteanalyse og traséval Kaupanger Stavanger via Odda 16

Oppskalering kva effekt kan ein tunell ha? Døme: Tunnel Hemsedalsfjellet (Borlaug Storeskar) Utslepp frå dagens tungtrafikk kan redusertast med 3.500 tonn CO² Det tilsvarer 1 300 dieselbilar (20.000 km/år, 0,5l/mil) Hemsedalsfjellet Borlaug Storeskar i dag Hemsedalsfjellet Borlaug Storeskar i tunell Statens Vegvesen: 351 lastebilar/døgn i 2012 Statens Vegvesen: 351 lastebilar/døgn i 2012 Dynafleet (L.Frakt): 11,2 l/mil Borlaug-Storeskar Høgdeskilnad: 400 m (Håbakken-Borgund) Last: Antek 75 % av full last Dynafleet (L.Frakt): 7,5 l/mil Borlaug-Storeskar Totalt forbruk: 3,1 mill. liter diesel Last: Antek 75 % av full last Totalt forbruk: 1,8 mill. liter diesel 1,3 mill. liter diesel reduksjon x 2,7 kg CO² per liter diesel = 3 500 tonn CO² Forutsetningar: ikkje rekna inn energibruk i bygging og vedlikehold av ny veg/tunell. ikkje vurdert eventuell auke i trafikkvolum som følgje av ny veg. 17

Oppskalering kva effekt kan ein tunell ha? Døme: Tunnel Sognefjellet (Bøverdalen Fortun) Utslepp frå dagens tungtrafikk kan reduserast med 1 400 tonn CO² Forutsetningar: Rekna halvårseffekt sidan fjellet er stengt om lag halve året Årsdøgntrafikk for tunge køyretøy er sett til 99 tunge køyretøy per dag med utgangspunkt i trafikkteljingar Statens Vegvesen har gjort på Utvikfjellet ikkje rekna inn energibruk i bygging og vedlikehold av ny veg/tunell. ikkje vurdert eventuell auke i trafikkvolum som følgje av ny veg. 18

Frå Lerum til Samfunnseffekt? Den datasamlinga Lerum har tilgjengeleg, bør brukast for å underbygge kvifor vegstandarden i Norge må utbetrast. Dette er unike faktiske data frå Lerum Frakt. Ved å skalere opp data om drivstofforbruk og utslepp i Lerum Frakt og krysse desse dataene med trafikktal frå Statens Vegvesen, vil vi få ein ny måte å rekne samfunnseffekt av vegbygging på. Ein analyse kan også utvidast til å berekne energibruk og utslepp frå bygging og vedlikehold av ny veg (livsløpsanalyse) og vurdere eventuelle auka transportvolum ved ny veg (nettoauke, endra traseval). Lerum Frakt kjem til å måle endringar i drivstofforbruk og utslepp, samt endringar i transportvolum ved opning av ny veg over Filefjell og samanlikne effekten med dei data vi har i dag. 19

Omtale av prosjektet Transnova http://www.transnova.no/project/energi-og-milj%c3%b8besparende-tiltaklerum-frakt-ba Oppslag Sogn Avis 11. oktober 2012 Kronikk Sogn Avis 10. oktober 2012 Kronikk Firda 11. desember 2012 Logistikk og ledelse, november 2012 Analyse av tracking-data fra SINTEF, Grønn Godstransport Oppslag Firda 16. april 2013 20

Overgang frå 19,50 m til 25,25 m vogntog! Eigenvekt 20 700 kg Totalvekt 50 000 kg Nyttelast 29 300 kg Antal pallar 36 stk Lastevolum ca. 93 m 3 Eigenvekt 22 550 kg Totalvekt 60 000 kg Nyttelast 37 450 kg Antal pallar 49 stk Lastevolum ca. 127 m 3 Auke i lastekapasitet vekt 8 150 kg = + 28 % Auke i lastekapasitet volum 34 m 3 = + 36 % Mogleg reduksjon i transportkostnad er om lag 20 % Reduksjon i transportkostnad for Lerum med 25,25 m vogntog er om lag 6 000 000 kr. pr. år 21