Anatomi histologi, osteologi, leddlære Medicinskt Kursforum Bevegelsesakser Beskriver kroppens ulike bevegelser Fleksjon Ekstensjon Abduksjon Adduksjon Rotasjon Supinasjon Pronasjon Palmarfleksjon Dorsalfleksjon (ekstensjon) Plantarfleksjon Lateralfleksjon Horisontalabduksjon Horisontaladduksjon Medicinskt Kursforum 2 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 1
Terminologi Vi anvender tre forskjellige terminologier for å beskrive kroppens posisjoner; Snitt- og plantermer Beliggenhetstermer Bevegelsesakser Medicinskt Kursforum 3 Snitt og plantermer 1. Horisontalplan deler kroppen i en over- og en underdel 2. Frontalplan deler kroppen i en fram- og bakside 3. Sagittalplan deler kroppen i en høyre og en venstre del Medicinskt Kursforum 4 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 2
Beliggenhetstermer 1. Medialt (nærmest kroppens midtlinje) 2. Lateralt (til siden, bort fra midtlinjen) 3. Superior (øvre mot hodet) 4. Inferior (nedre mot føttene) 5. Cranialt 6. Caudalt Medicinskt Kursforum 5 Beliggenhetstermer 7. Anterior - fremre (mot fremsiden/magesiden) 8. Posterior bakre (mot baksiden/ryggsiden) 9. Ventral fremre (mot fremsiden/magesiden) 10. Dorsal bakre (mot baksiden/ryggsiden) Medicinskt Kursforum 6 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 3
Beliggenhetstermer 11. Proximalt nærmere armen/benets feste 12. Distalt lengst fra armen/benets feste 13. Dorsalt 14. Palmart mot håndflaten 15. Radialt 16. Ulnart 17. Dorsalt 18. Plantart undersiden av foten 19. Fibulart 20. Tibialt 21. Profundus 23. Dexter 22. Superfiscialis 24. Sinister Medicinskt Kursforum 7 1. Fleksjon 2. Ekstensjon Bevegelsesutslag Medicinskt Kursforum 8 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 4
Bevegelsesutslag 1. Ventralfleksjon/fleksjon, framover 2. Dorsalfleksjon/ekstensjon, bakover Medicinskt Kursforum 9 Bevegelsesutslag Lateralfleksjon Medicinskt Kursforum 10 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 5
Bevegelsesutslag 3. Abduksjon 4. Adduksjon Medicinskt Kursforum 11 Rotasjon Bevegelsesutslag Medicinskt Kursforum 12 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 6
Bevegelsesutslag 1. Innover rotasjon 2. Utover rotasjon Medicinskt Kursforum 13 Bevegelsesutslag 3. Supinasjon 4. Pronasjon 5. Semisupinasjon (semipronasjon) Medicinskt Kursforum 14 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 7
Bevegelsesutslag 6. Radialdeviasjon 7. Ulnardeviasjon Medicinskt Kursforum 15 Bevegelsesutslag 8. Palmarfleksjon 9. Dorsalfleksjon Medicinskt Kursforum 16 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 8
Skjelettets bløtdeler Benhinne (periosteum) består av blodkar, nerver, gul og rød benmarg Brusk finnes utenpå alle ledd Medicinskt Kursforum 17 Skjelettet - osteologi Medicinskt Kursforum 18 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 9
Columna vertebralis - ryggraden Ryggraden utgjør den sentrale delen av skjelettet Den er kroppens reisverk og beskytter ryggmargen (medulla spinalis) Ryggraden består av 32-34 ryggvirvler. Korsben og haleben forbenes i voksen alder. Medicinskt Kursforum 19 Columna vertebralis - ryggraden Columna cervicalis (halsvirvler) C 1 - C 7 Columna thoracalis (brystvirvler) T 1 - T 12 Columna lumbalis (lendevirvler) L 1 - L 5 Columna sacralis (korsvirvler) S1 - S 5 Columna coccygialis (halevirvler) Co 1 - Co 4 (5) Medicinskt Kursforum 20 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 10
Vertebra - virvel 1. Corpus vertebrae - virvellegeme 2. Arcus vertebrae - virvelbue 3. Processus spinosus - ryggtagg 4. Foramen vertebrale - virvelhull 5. Processus tranversus - tverrtagg 6. Processus articularis - leddtagg Medicinskt Kursforum 21 Columna vertebralis 7. Discus intervertebrale (mellomvirvelskive) 8. Foramen intervertebrale (mellomvirvelhull) Medicinskt Kursforum 22 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 11
Høyrekonvex thoracal skoliose Medicinskt Kursforum 23 Ryggradens oppbygning Medicinskt Kursforum 24 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 12
Columna vertebralis ryggraden Medicinskt Kursforum 25 Columna cervicalis C1-C7 De to øverste nakkevirvlene (C1 og C2) skiller seg fra de øvrige med hensyn til oppbygning, og de er viktige for hodets bevegelser. 9. Atlas - C1 10. Axis - C2 5. Prominens - C7 Den syvende halsvirvel er lengre enn de øvrige Medicinskt Kursforum 26 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 13
Columna cervicalis Atlas & axis 1. Atlas 2. Processus tranversus 3. Foramen tranversarium 4. Tuberculum posterior 6. Axis 7. Dens axis Medicinskt Kursforum 27 Columna cervicalis 1. Corpus vertebra 2. Processus transversus 3. Foramen transversarium 4. Processus spinosus 8. Foramen vertebrale Medicinskt Kursforum 28 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 14
Art. atlantooccipitale Fleksjon, ekstensjon, lateralfleksjon, rotasjon Medicinskt Kursforum 29 Columna thoracalis T1-T12 1. Corpus vertebrae 4. Processus transversus 6. Processus spinosus 9. Foramen vertebrale Medicinskt Kursforum 30 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 15
Columna lumbalis L1-L5 1. Corpus vertebrae 2. Processus transversus 3. Prosessus costarius 5. Prossesus spinosus 6. Foramen vertebrale Medicinskt Kursforum 31 Discus intervertebrale Lumbalvirvel med mellomvirvelskive 1. Anulus fibrosus 2. Nucleus pulposus Tåler 600 kg trykk Består av 70-90% vann -Ingen mellomvirvelskive mellom C0 - C1, og C1 - C2 - Ingen mellomvirvelskiver i sacrum og coccygis 2 1 Medicinskt Kursforum 32 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 16
Columna sacralis S1 S5 1. Processus spinosus 2. Crista sacralis mediana 3. Canalis sacralis Medicinskt Kursforum 33 Os coccygis C1-C4(C5) Medicinskt Kursforum 34 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 17
Mellomvirvelskivens funktion Støtdempende Stabiliserende Sammenføyende Medicinskt Kursforum 35 Ryggradens ligament 1. Lig. longitudinale anterior 2. Lig. longitudinale posterior 3. Lig. Flavum 4. Lig. Interspinale 5. Lig. Supraspinale 6. Lig. Nuchae 7. (Lig. Intertransversarium) Medicinskt Kursforum 36 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 18
Sykdomslære mellomvirvelskiven 1. Diskruptur 2. Diskprolaps 3. Vanligst mellom 25-45 år 4. L5-S1 & L4-5 5. Radierende/strålesmerte Medicinskt Kursforum 37 Ryggradens forbindelser - Articulatio intervertebrale Fra C1-L5 Facettledd 2 øvre 2 nedre Facettledd med leddkapsel articulatio intervertebralis corpus vertebrae discus intervertebralis foramen intervertebrale proc. spinosus Medicinskt Kursforum 38 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 19
Brystkassens øvrige skjelett Side 27-30 Medicinskt Kursforum 39 Costae - ribbena T1 - T12 1. Cartilago costalis 2. Sternum Costae 1-7 sternale Costae 8-12 asternale Costae 11-12 frie Medicinskt Kursforum 40 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 20
Sternum brystbenet 3. Cartilago costalis 5. Manubrium sterni 6. Corpus sterni 7. Processus xiphoideus 8. Incisura jugularis Medicinskt Kursforum 41 Brystkassens forbindelser Art. Costavertebrales Medicinskt Kursforum 42 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 21
Hodets anatomi Os frontale (lavender) Os parietale (brun) Os occipitale (lys blå) (Os nasale (lys grå)) (Os lacrimale (rød)) Os zygomaticum (orange) Arcus zygomaticus (Os sphenoidale (grønn)) Os temporale (lys grå) Maxilla (gul) Mandibulae (lys blå) Angulus mandibulae Medicinskt Kursforum 43 Hodets anatomi Neurocraniet 1. Os occipitale 10. Os temporale 11. Processus mastoideus NC Medicinskt Kursforum VC 44 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 22
Os Mandibularis 21. Corpus mandibulae 24. Angulus mandibulae 26. Processus coronoideus 27. Caput mandibulae X Medicinskt Kursforum 45 Art. temporomandibularis 1. Discus articularis Medicinskt Kursforum 46 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 23
Bekkenet og benas anatomi Side 35-38 Medicinskt Kursforum 47 Underekstremitetene - bena 1. Coxae - hoftebenet 2. Femur - lårbenet 3. Tibia - skinnbenet 4. Fibula - leggbenet 5. Patella - kneskjellet Medicinskt Kursforum 48 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 24
Os coxae anteriort og posteriort 4. Acetabulum leddforbindelse femur 5. Sacroiliaca leddet - SI-leddet 6. Crista iliaca 7. SIAS - spina iliaca anterior superior 8. SIAI - spina iliaca anterior inferior 9. SIPS - spina iliaca posterior superior 10. SIPI spina iliaca posterior inferior 11. Tuber ischiadicus (TBI) 12. Symphysis pubica 13. Facies glutea 14. Fossa iliaca tarmbensgropen Medicinskt Kursforum 49 Os coxae Os coxae består av 3 deler: - os ilium - os ischii - os pubis Medicinskt Kursforum 50 Pelvis lateral vy Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 25
Ligamenter i art. coxae 1. Lig. iliofemorale 2. Lig. ischiofemorale 3. Lig. pubofemorale 4. Lig. capites femoris Anteriort Medicinskt Kursforum Posteriort 51 Ligamenter i art. Sacroiliaca anteriort 3. Lig. sacroiliacum ventrale 4. Lig. iliolumbale 5. Lig. inguinale lig. sacroilacum ventrale 4. lig. iliolumbale lig. inguinale Medicinskt Kursforum 52 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 26
Ligamenter i art. Sacroiliaca posteriort Lig sacroilacum dorsale 1. Lig. Sacroilacum dorsale 2. Lig. Sacrotuberale Lig. sacrotuberale Medicinskt Kursforum 53 Femur 1. Caput femoris 2. (Fovea capitis femoris) 3. Collum femoris 4. Trochanter major 5. Trochanter minor 7. Condylus medialis femoris 8. Condylus lateralis femoris 9. Epicondylus lateralis femoris 10. Epicondylus medialis femoris Medicinskt Kursforum 54 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 27
Patella kneskjellet Medicinskt Kursforum 55 Art. genus - superiort 1. Meniscus medialis 2. Meniscus lateralis 3. Lig crusiatum anterior 4. Lig crusiatum posterior 5. Lig collaterale mediale 6. Lig collaterale laterale 7. Lig patellae Medicinskt Kursforum 56 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 28
Art. Genus - medialt 1. Meniscus medialis 5. Lig. Collaterale mediale Medicinskt Kursforum 57 Art. genus - posteriort 3. Lig. crusiatum anterius - (fremre korsbånd) 4. Lig. crusiatum posterius - (bakre korsbånd) 5. Lig. collaterale mediale - (indre sideligament) 6. Lig. collaterale laterale - (ytre sideligament) Dexter art genu posterior vy Medicinskt Kursforum 58 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 29
Art. genus - lateralt 2. Meniscus lateralis 6. Lig. collaterale laterale 7. Lig. patellae Medicinskt Kursforum 59 Art. genus - anteriort 1. Meniscus medialis 2. Meniscus lateralis 5. Lig.collaterale mediale 6. Lig. collaterale laterale 7. Lig. patellae Medicinskt Kursforum 60 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 30
Art. genus anteriort 1. Meniscus medialis 2. Meniscus lateralis 3. Lig. crusiatum anterior 4. Lig. crusiatum posterior 5. Lig. collaterale mediale 6. Lig. collaterale laterale Medicinskt Kursforum 61 Bursaer i art.genus 8. Bursa suprapatellaris 9. Bursa prepatellaris 10. Bursa infrapatellaris profundus 11. Bursa infrapatellaris superficialis Patella Femur Tibia Medicinskt Kursforum 62 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 31
Crus - underben 13. Condylus lateralis tibiae 14. Tuberositas tibiae 17. Caput fibulae 18. Malleolus lateralis Medicinskt Kursforum 63 Crus - underben Tibia skinnbenet 12. Condylus medialis tibiae 13. Condylus lateralis tibiae 14. Tuberositas tibiae 15. Pes anserinus gåsefoten 16. Malleolus medialis Fibula leggbenet 17. Caput fibula 18. Malleolus lateralis 13 17 12 15 14 Medicinskt Kursforum 64 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 32
Pes - fot 6. Tarsus fotroten 7. Ossa metatarsi mellomfoten 8. Ossa digitorum pedis tærne 9. Talus 10. Calcaneus 9 10 Medicinskt Kursforum 65 Art. tarsus 1. Lig. Fibulatalare anterior FTA 2. Lig. calcaneofibulare Art. Talocruralis (øvre ankelledd) 66 Medicinskt Kursforum Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 33
Skulderen og armens anatomi Side 39-42 Medicinskt Kursforum 67 Overekstremitetene - arm Består av: - Skulderbuen - Overarmen, brachium - Underarmen, antebrachium - Hånden, manus - Ossa carpi - Ossa metacarpi - Ossa digiterorum manus Medicinskt Kursforum 68 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 34
Skulderbuen Clavicula kragebenet, er en avlang svakt S-formet knokken. Den ytre enden er mot skulderbladet og den indre enden mot brystbenet. 1. Extremitas sternalis 2. Extremitas acromialis Scapula skulderbladet, er en flat trekantet knokkel som ligger tett inntil dorsalflaten av thorax. 3. Margo medialis 4. Margo lateralis Medicinskt Kursforum 69 Art. Sternoclavicularis (det indre kragebensledd) SC-ledd Medicinskt Kursforum 70 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 35
5. Margo superior 6. Angulus superior 7. Angulus inferior 9. Cavitas glenoidale 10. Tuberculum supraglenoidale 11. Tuberculum infraglenoidale 12. Processus coracoideus 13. Fossa subscapularis 14. Spina scapula 15. Acromion 16. Fossa supraspinata 17. Fossa infraspinata Scapula 10 Medicinskt Kursforum 71 Art. Humeri (skulderleddet) (glenohumeralleddet) 1. Bursa subacromiale 2. Bursa subdeltiodea 3. Bursa subscapularis 3 Medicinskt Kursforum 72 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 36
Art. Acromioclavicularis (det ytre kragebensledd) Art acromioclavicularis Lig coracoacromialis 1. Bursa subacromiale 3. Bursa subscapularis Tendo biceps brahii caput Longum AC-ledd Medicinskt Kursforum 73 Humerus - overarmsbenet 1. Caput humeri 3. Tuberculum majus 4. Tuberculum minus 5. Crista tuberculi majoris 6. Crista tuberculi minoris 7. Sulcus inter tubercularis 8. Tuberositas deltoidea 9. Troclea humeri 10. Fossa olecrani 11.Fossa coronoidea 12.Epicondylus medialis humeri 13.Epicondylus lateralis humeri Medicinskt Kursforum anteriort posteriort 74 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 37
Ulna og radius - underarmsben Ulna albuebenet 14. Olecranon 15. Processus coronoideus 16. Incisura trochlearis 17. Caput ulnae 18. Processus styloideus ulnae Radius spolebenet 19. Caput radii 20. Tuberositas radii 21. Processus styloideus radii Medicinskt Kursforum 75 Bursaer i art. cubiti 4. Bursa subcutanea olecrani Medicinskt Kursforum 76 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 38
Ossa manus - hånden Ossa carpi Ossa metacarpi I-V Ossa digitorum manus Medicinskt Kursforum 77 Carpus - håndroten Håndroten består av 8 carpalknokler, som ligger i 2 rekker mellom underarmen og mellomhånden. Medicinskt Kursforum 78 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 39
Art. Manus (håndleddene) Eggledd Sadelledd Medicinskt Kursforum 79 Carpus - håndroten Metacarpus - mellomhånden Digiti manus - fingrene Carpus Består av 8 carpalknokler Metacarpus Os metacarpale 1 (tommel) Os metacarpale 2 5 Ossa digitorum manus Medicinskt Kursforum Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 40
Allmenn leddlære Uekte ledd Eks.: SC-ledd /AC-ledd / SI-ledd Art. sternocostalis Skallens ben Ekte ledd Eks.: Skulderledd Kneledd Hofteledd m.m. Medicinskt Kursforum 81 Benhinne - periost Membrana interossea antebrachium/cruris Medicinskt Kursforum 82 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 41
Bruskhinne Symfysis pubica Medicinskt Kursforum 83 Ekte ledd Cavum articularis (leddvæske, næring) Cartilago (leddbrusk,friksjonsminskning) Synovialmembran - (produserer leddvæske) Capsula articularis - (leddkapsel) Carum articularis Capsula articularis Leddbrusk Synovialmembran Medicinskt Kursforum 84 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 42
Hengselledd Albue og kneledd Medicinskt Kursforum 85 Planledd Ryggraden Medicinskt Kursforum 86 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 43
Vrideledd Albue C1/C2 Medicinskt Kursforum 87 Sadelledd Tommelens grunnledd Medicinskt Kursforum 88 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 44
Kuleledd Skulderledd og hofteledd Medicinskt Kursforum 89 Medicinskt Kursforum 90 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 45
Medicinskt Kursforum 91 Medicinskt Kursforum 92 Institutt for helhetsmedisin Fagskoleutdanning i massasjeterapi 46