Oppdrettslokalitet Svåsand i Jondal kommune, november 2016 R A P P O R Miljøovervaking av anleggssona B-gransking T Rådgivende Biologer AS 2352
Rådgivende Biologer AS Oppdrettslokalitet Svåsand i Jondal kommune, november 2016. Miljøovervaking av anleggssona B-gransking. Forfattar: Ingrid Wathne Informasjon oppdragsgivar : Rapport-tittel: Oppdrettslokalitet Svåsand i Jondal kommune, november 2016. Miljøovervaking av anleggssona B-gransking. Rapportnummer: 2352 Lokalitetens namn: Svåsandneset Lokalitetsnummer: 12074 Kartkoordinat: N60 19,453',Ø6 19,139' Fylke: Hordaland Kommune: Jondal MTB-tillating: 3120 tonn Driftsleder: Lars Tore Haugen Oppdragsgivar: Marine Harvest Norway AS Biomasse/produksjonsstatus ved dato gransking : Fiskegruppe: 2015G/Haust Biomasse ved gransk.: 2994 tonn Utfôret mengde: 3716 tonn Produsert mengde: 3364 tonn Type/tidspunkt for gransking : Maksimal biomasse: X Oppfølgjande gransk.: Brakklegging: Ny lokalitet: Resultat frå MOM-B/NS-9410-gransking (hovudresultat) : Parametergruppe og indeks Parametergruppe og tilstand Gr. I Fauna: 11 / 13 Gr. II ph/eh: 3,73 Gr. II ph/eh: 4 Gr. III Sensorikk: 1,81 Gr. III Sensorikk: 2 Gr. II+III: 2,48 Gr. II+III: 3 Dato feltarbeid: 28. november 2016 Dato rapport: 21. desember 2016 Lokalitetstilstand i samsvar med NS 9410: 3 = "dårlig" Ansvarleg feltarbeid: Erling Brekke Signatur: RÅDGIVENDE BIOLOGER AS Bredsgården, Bryggen, N-5003 Bergen Foretaksnummer 843667082-mva www.radgivende-biologer.no Telefon: 55 31 02 78 Telefax: 55 31 62 75 E-post: post@radgivende-biologer.no Framsidebilete: Lokaliteten på granskingsdagen 28. november 2016 - side 1 av 20 -
FØREORD Rådgivende Biologer AS har på oppdrag frå Marine Harvest Norway AS utført ei miljøgransking av anleggssona på lokalitet nr. 12074, Svåsand i Jondal kommune. Lokaliteten er godkjent for ein maksimal tillaten biomasse (MTB) på 3120 tonn, med konsesjonane H/J 4+5, SF/Fl 1+7, SF/Su 2+6. NS 9410:2016 seier at tidspunktet for prøvetaking skal bestemmast ut frå driftssyklus. Ved alle anlegg skal det no utførast B-gransking ved maksimal organisk belasting på lokaliteten (definert som ca 75 90 % av total utfôring for produksjonssyklusen). Avhengig av tilstanden på lokaliteten skal det eventuelt også utførast gransking i brakkleggingsperioden, altså før neste utsett, eller ved halv maksimal belasting. Denne rapporten presenterer resultata frå miljøovervakinga i anleggssona med innsamling av botnprøver av sediment og botndyr på lokaliteten. Feltarbeidet vart utført av Erling Brekke den 28. november 2016, om lag ved maksimal produksjon. Rådgivende Biologer AS takkar Marine Harvest Norway AS ved Stein Thon Klem for oppdraget, og tilsette ved anlegget for god hjelp ved prøvetakinga. Bergen, 21. desember 2016 INNHALDSLISTE FØREORD... 2 INNHALDSLISTE... 2 SAMANDRAG... 3 OMRÅDE- OG LOKALITETSSKILDRING... 4 ANLEGGET... 7 METODE... 8 RESULTAT... 10 DISKUSJON... 19 REFERANSAR... 20 Rådgivende Biologer AS - 2 - Rapport 2352
SAMANDRAG Wathne, I. 2016 Oppdrettslokalitet Svåsand i Jondal kommune, november 2016. Miljøovervaking av anleggssona B-gransking. Rådgivende Biologer AS, rapport 2352, 20 sider. Det er utført ei B-gransking av oppdrettslokaliteten Svåsand i Jondal kommune 28. november 2016. Lokaliteten ligg ut mot Ytre Samlafjorden i Hardangerfjordbassenget i Jondal kommune. Botn skrånar relativt jamt og middels bratt nedover i lokalitetsområdet, og under anlegget er det ca 125 200 m djupt i anlegget si lengderetning mot nordvest, ca 340 570 m frå land. Vidare mot nordvest djupnest det til over 850 m djup ca 2,3 km frå lokaliteten. Ut frå vurderingskriteria i NS 9410:2016 er det dokumentert at lokaliteten på prøvetakingstidspunktet fekk tilstand 3 = "dårlig". To enkeltprøver fekk tilstand 1 = "meget god", to prøver fekk tilstand 2 = "god", fire prøver fekk tilstand 3 = "dårlig" og fem prøver fekk tilstand 4 = "meget dårlig" (figur 1). Granskinga vart utført om lag ved maksimal produksjon, etter at to av sju merdar vart påbegynt utslakta same månad. Resultata syner ei generelt høg belasting sentralt i anlegget, og til dels langs ytterkantane av anlegget, spesielt mot vest. Dette samsvarar godt med tidlegare granskingar ved maksimal produksjon på lokaliteten. Botn er litt varierande under anlegget, med fjellbotn og lite akkumulert sediment somme stader. Neste gransking skal i høve til NS 9410:2016 utførast før utsett av neste generasjon. Figur 1. Oversyn over tilstand for grabbhogga som vart tekne i anleggssona på lokaliteten Svåsand ved granskinga 28. november 2016. Djupnekoter er markert. Rådgivende Biologer AS - 3 - Rapport 2352
OMRÅDE- OG LOKALITETSSKILDRING B-granskinga er utført på lokaliteten Svåsand i Jondal kommune. Lokaliteten Svåsand ligg ut mot Ytre Samlafjorden i Hardangerfjordbassenget i Jondal kommune (figur 2). Fjorden sitt hovudløp er relativt breitt (ca 6 km) og fjorden er svært djup (over 850 m) nord og vest for lokaliteten. Lokaliteten ligg opent og relativt eksponert til i retning vestsørvest - nordnordaust. Figur 2. Oversynskart over fjordsystemet rundt lokaliteten Svåsand. Omkringliggjande anlegg er markert. Kartgrunnlag er henta frå Fiskeridirektoratet si kartteneste: http://kart.fiskeridir.no. Rådgivende Biologer AS - 4 - Rapport 2352
Ut frå djupnekarta ser ein at lokaliteten ved Svåsand ligg i eit område der botn skrånar relativt jamt og middels bratt nedover til 100 m djup over ein distanse på ca 250 m frå land (figur 3). Derifrå skrånar botnen forholdsvis jamt og bratt vidare mot nordvest og vest til ca 500 m djup ca 1 km nordvest for anlegget. Botn djupnast vidare til over 850 m djup ca 2,3 km nordvest for lokaliteten. Senterpunktet til anlegget ligg ca 450 m frå land, og under anlegget er det ca 125 200 m djupt i anlegget si lengderetning langs midtbrygga mot nordvest. Det er tilsynelatande ingen tersklar under og rundt anlegget/lokaliteten, og botn ser ut til å vere jamt bratt skrånande nedover mot nordvest, men litt mindre bratt under den nordvestlegaste delen av anlegget. Figur 3. Djupnetilhøve i området rundt anlegget på lokalitet Svåsand i Jondal kommune, med innteikna 50-meters djupnekoter. Posisjon for straummåling er markert (raud stjerne). Kartgrunnlaget er henta frå http://kart.fiskeridir.no Rådgivende Biologer AS - 5 - Rapport 2352
Anlegget ligg over ein moderat bratt botn, som skrånar forholdsvis jamt i anlegget si lengderetning (figur 4). Det er ca 60 m forskjell i djupna frå den grunnaste til den djupaste stasjonen over ein distanse på om lag 205 m, noko som tilsvarar ein hellingsgrad på ca 30 %. Figur 4. Oversyn over anlegget ved lokaliteten Svåsand i Jondal kommune med merdnummer (grå firkantar) og plassering av dei 13 grabbhogga (nummererte sirklar) som vart tekne 28. november 2016. Kartgrunnlaget er henta frå http://kart.fiskeridir.no. Rådgivende Biologer AS - 6 - Rapport 2352
ANLEGGET Lokaliteten Svåsand har vore i bruk sidan 1992, og er godkjent for ein MTB på 3120 tonn. Anleggsplassering og -type har endra seg noko gjennom åra. Dagens anleggskonfigurasjon og plassering har i hovudsak vore uendra sidan 2007. Anlegget på lokaliteten er eit Procean stålanlegg som på prøvetidspunktet bestod av åtte merdar på 25 53 m, kopla saman i to einingar med fire merdar i kvar, med ca 5 m mellomrom mellom einingane (figur 4). Anlegget sitt ytre mål er ca 230 56 m utanom flåten. Nøtene i anlegget var 20 m djupe til blylina, og ca 35 m djupe i spissen. Det ligg ein fôrflåte på 30 16 m på anleggets søraustside, med ein avstand på ca 22 m til merd 1. I forkant av granskinga september 2015 vart fortøyingane stramma opp noko, slik at anlegget var forhalt ca 20 25 m mot sørvest i høve til granskinga i mars same år. Haust 2015-generasjonen var sett ut i anlegget 5. og 6. september (merd 1 4) og 10. oktober (merd 6 8) 2015. Det har ikkje stått fisk i merd 5 ved dette utsettet. Det vart til saman sett ut ca 841.000 fisk med snittvekt på 82 g, nokolunde jamt fordelt i anlegget. Merd 1 vart påbegynt slakta 17. november og merd 4 den 27. november 2016. På prøvetakingsdagen stod det ca 719.500 fisk i anlegget med ei snittvekt på ca 4,16 kg, til saman ein ståande biomasse på 2994 tonn. Anlegget sin driftshistorikk er summert opp i tabell 1. Tabell 1. Anlegget sin driftshistorikk dei siste åra. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Per 28.11 2016 Fôrmengd (tonn) 5069 1092 4098 1082 3655 1310 4461 567 3452 Produksjon (tonn) 3855 1757 3140 1192 3041 1273 4040 540 3103 Rådgivende Biologer AS - 7 - Rapport 2352
METODE På lokaliteten er det gjennomført ei B-gransking som inngår i ei trendovervaking av botntilhøva i anleggsona. Granskinga er gjennomført i tråd med metodikken gjeven i Norsk Standard NS 9410:2016. Utstyr Til prøvetaking vart det nytta ein 0,028 m 2 stor van Veen-grabb. Posisjonar for prøvepunkt vart registrert med GPS. Til kjemiske analyser vart det nytta ein WTW Multi 3420 med ein SenTix 980 ph-elektrode til måling av ph og ein SenTix ORP/ORP-T 900 platinaelektrode med intern referanseelektrode til måling av redokspotensial (Eh). Redokselektroden blir kontrollert med redoksbuffer RH 28 frå WTW. phelektroden blir kalibrert med buffer ph 4 og 7 før kvar feltøkt, samt med buffer 10 med jamne mellomrom mellom økter. Eh-referanseelektroden gir eit halvcellepotensial på +207 mv ved 25 C, +217 mv ved 10 C og +224 mv ved 0 C. Ved innføring i "prøveskjema" blir det lagt til ein fast referanseverdi basert på representativ sedimenttemperatur (sjå tabell 4). Litt ulike halvcellepotensial ved ulike temperaturar ligg innanfor presisjonsnivået for denne type granskingar på ± 25 mv, som oppgitt i NS 9410:2016. I nokre tilfelle blir det tatt ein sondeprofil, der ein måler temperatur, oksygeninnhald og saltinnhald i heile vassøyla. Dette gjer ein for å sjå eventuelle terskeleffektar eller sjiktingslag. Det blir nytta ein SAIV STD/CTD modell SD204 nedsøkkbar sonde. Prøveskjema B.1 Øvst i prøveskjemaet er det ei linje for definering av botntype (blautbotn eller hardbotn) per grabbstasjon. I høve til NS 9410:2016 er det "[ ] hardbunn dersom grabben ikke inneholder mineralsk sediment, men kun vann eller organisk stoff". I praksis betyr det at alle stasjonar med mineralsk sediment vert markert som blautbotn, frå berre spor av sand i grabben til større mengder. Kvart grabbhogg blir vidare granska med omsyn på tre sedimentparametrar. Desse vert tildelt poeng etter grad av påverknad frå tilførsle av organisk stoff. Dess fleire poeng prøva får, dess meir påverka er ho. Parametergruppe I, fauna-gransking, består i å konstatere om dyr større enn 1 mm er til stades i prøva eller ikkje. Vurderinga blir ikkje brukt i berekning av lokalitetens tilstand, men gjev informasjon om enkeltstasjonar. Metode for måling og poenggjevnad for gruppe II, kjemisk gransking, er avhengig av botntype på stasjonen og sedimentdjupne i prøva. Dersom ein på to forsøk får opp tom grabb, dvs. berre vatn, måler ein ikkje ph og redokspotensial (E h), og prøva får 0 poeng for gruppe II-parameteren. Dersom grabben inneheld ei prøve som er mindre enn 2 cm tjukk midt i grabben, er det for lite materiale til å måle ph og E h, og ein tileignar ingen verdi til prøva for gruppe II. Ved meir enn 2 cm tjukk prøve vert ph og E h målt ca 1 cm ned i sedimentet i grabben, og prøva vert tileigna ein ph/e h-verdi etter figur for "poengavlesing for ph/e h" i NS9410:2016 (sjå figur 5). Indeks for gruppa vert berekna som gjennomsnitt av poenggjevne prøver. Gruppe III, sensorisk gransking, omfattar eventuell førekomst av gassboblar og lukt i sedimentet, og skildring av sedimentet sin konsistens og farge, samt grabbvolum og tjukkleik av deponert slam. Kategoriane "gassboblar", "grabbvolum" og "tjukkleik på slamlag" har klart definerte variablar, og vert gjevne poeng utifrå desse. Kategoriane "farge", "lukt" og "konsistens" vert tolka som kontinuerlige variablar, og vert gjevne heile poeng etter ein kontinuerleg skala frå høvesvis 0 til 2 eller 0 til 4. Summen av parameterkategoriane vert korrigert for kvar prøve før berekning av indeksverdi til gruppa. Rådgivende Biologer AS - 8 - Rapport 2352
Middelverdien av ph/e h for gruppe II og korrigert sum for gruppe III vert berekna for kvar enkelt prøve. Dersom ein ikkje har verdi for ph/e h på grunn av for lite prøvemateriale, vert middelverdien sett lik korrigert sum for gruppe III. Indeks for lokaliteten vert berekna ved å ta middelverdien av alle prøvene, og lokalitetens tilstand vert fastsett ut frå denne. Skjema for prøvetakingspunkt B.2 Skjema for prøvetakingspunkt (tabell 3) vert nytta til ytterlegare skildring av prøvene, men vert ikkje nytta i berekning av tilstanden til ein lokalitet. Ettersom skjemaet vert nytta som skildring av prøver har Rådgivende Biologer AS valt å gjere nokre modifikasjonar i forhold til skjema B.2 i NS 9410:2016. Ein har ved fleire tilfelle observert diffus og spontan gassbobling rundt oppdrettsmerdar, noko som ikkje alltid kjem fram ved prøvetaking. Ein har difor valt å oppgje dette separat. Ein har også inkludert sedimentdjupne i grabben, for å tydeleggjere metodikk brukt for måling av ph og E h. Under dei fleste oppdrettsanlegg finst det i varierande grad restar av døde blåskjel som stammar frå anlegget. I einskilde prøver kan desse utgjere eit betydeleg volum av den totale grabbprøven. Det vil ikkje vere rett å rubrisere dette som primærsediment. Tilsvarande gjeld for organisk materiale/slam, og me har valt å oppgje andelen blåskjelrestar, organisk materiale og primærsediment kvar for seg, slik at desse til saman utgjer 100 % av prøven. I rubrikkane for steinbotn og fjellbotn har me valt å notere stasjonar som fjell-/steinbotn dersom ein finn mindre mengder mineralsk sediment, eller føler grabben rulle/skli på bratt fjellbotn. Ein vil stort sett alltid finne noko sediment på fjellbotn i sjøen, sjølv på relativt bratt fjell. Etter NS 9410:2016 vert stasjonar med spor av mineralsk sediment definert som blautbotn, og dermed notert slik i prøveskjema (tabell 4). Dette medfører at ein kan ha oppgitt fjell- og steinbotnstasjonar i tabell 3 som vert definert som blautbotn i tabell 4. Plassering av stasjonar Ved plassering av stasjonar vart det i utgangspunktet lagt vekt på å ta prøver på tilsvarande stasjonar som ved tidlegare granskingar. Tidlegare stasjon 3 og 7 ved merd 5 vart flytta, då det ikkje hadde vore fisk i denne merda ved noverande generasjon. Stasjon 9 vart også flytta frå mellom merd 6 og 7 til mellom merd 5 og 6, fordi sterk straum gjorde det umogeleg å få grabben ned forbi nota. På stasjon 10 vart grabben først senka ned utanfor merd 4, men traff truleg notveggen eit stykke ned i sjøen, og stasjonen vart flytta nokre meter nærare merd 5. Nye stasjonar vart plassert spreidd mellom eksisterande stasjonar. Rådgivende Biologer AS - 9 - Rapport 2352
RESULTAT Delresultat er samanfatta i tabell 2 og 3. Tabell 2. Informasjon frå granskinga av anleggssona (delresultat) på lokaliteten. Resultat frå MOM-B/NS-9410-gransking (delresultat) : Ant. grabbstasjonar: 13 Ant. grabbhugg: 16 Sedimenttype: Dominerande Mindre dominerande: Minst dominerande: (skjema B2) Silt Sand Leire Antal grabbstasjonar (gruppe II og III) med følgjande tilstand : Tilstand 1 2 Tilstand 3 4 Tilstand 2 2 Tilstand 4 5 Indeks og MOMB-tilstand (1-4) Indekstall illustrert Tabell 3. SKJEMA FOR PRØVETAKINGSSPUNKT for granskinga ved lokaliteten Svåsand 28. november 2016. Prøvetakingspunkt: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Posisjon nord: 60 19, 425' 437' 449' 481' 491' 502' 472' 453' 458' 447' 433' 420' 402' Posisjon aust: 6 19, 204' 183' 158' 096' 078' 058' 005' 045' 083' 103' 095' 116' 160' Djup (meter) 137 156 165 193 195 197 194 201 189 179 158 153 128 Antal forsøk 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1 1 2 1 Spontan bobling Bobling v/prøvetaking Sedimentdjupne (cm) 5 4 0 3 4,5 3 7 7 5 4,5 8 0 4,5 Andel slam/organisk (%) 30 % spor 60 % 30 % 10 % 70 % 100 % 60 % 20 % 90 % spor 30 % Andel blåskjelrestar (%) 20 % litt 50 % 40 % 20 % 30 % litt spor 10 % 70 % 10 % slør 60 % Andel primærsediment (%) 50 % 100 % 50 % spor 50 % 60 % 30 % spor 30 % 10 % slør 10 % Fordeling av primærsediment Leire 40 % 30 % 50 % 20 % 50 % Silt 50 % 60 % 50 % 20 % 50 % 100 % 100 % Sand 10 % 10 % 100 % spor 10 % litt spor spor slør 100 % Grus spor spor spor 50 % spor Skjelsand spor spor Steinbotn Fjellbotn ja ja? ja Pigghudingar, antal Krepsdyr, antal Blautdyr, antal Børstemakk, ca antal 5 10 5 5 30 20 10 5 10 10 10 Andre dyr, totalt antal Beggiatoa Fôr Fekalier spor litt slør slør ein del spor litt Rådgivende Biologer AS - 10 - Rapport 2352
SKILDRING AV DEI EINSKILDE PRØVENE: Bilda viser om mogleg prøvene før og etter siling, dette er gjennomgåande. På stasjon 1 fekk ein frå ca 137 m djup opp ca ½ grabb (5 cm) brun prøve med mjuk konsistens og noko lukt. I prøva var det ca 30 % organisk materiale, 20 % blåskjelrestar og 50 % primærsediment, derav ca 40 % leire, 50 % silt, 10 % sand, samt spor av grus. Det var ca 5 børstemakkar i prøva. På stasjon 2 fekk ein frå ca 156 m djup opp ca ⅓ grabb (4 cm) grå prøve med mjuk konsistens, noko lukt og litt gassbobling. I prøva var det spor av organisk materiale, litt blåskjelrestar og ca 100 % primærsediment, derav ca 30 % leire, 60 % silt, 10 % sand, samt spor av grus og skjelsand. Det var ingen dyr i prøva. På stasjon 3 traff grabben fjellbotn på ca 165 m djup og sklei ned ca 4 5 m. Ein fekk opp ca ei skei grå og luktfri prøve med fast konsistens. I prøva var det ca 50 % blåskjelrestar og 50 % primærsediment, derav ca 100 % sand og spor av grus. Det var ca 10 makkar i prøva, samt spor av fekalier. Rådgivende Biologer AS - 11 - Rapport 2352
På stasjon 4 var det ved første forsøk kvist og blåskjel i grabbopninga. Ved andre forsøk fekk ein frå ca 193 m djup opp vel ¼ grabb (3 cm) brun prøve med mjuk konsistens og noko lukt. I prøva var det ca 60 % organisk materiale, 40 % blåskjelrestar og spor av sand. Det var ca 5 makkar i prøva, samt litt kvist og lauv. På stasjon 5 fekk ein frå ca 195 m djup opp knapt ½ grabb (4,5 cm) brun prøve med mjuk konsistens og noko lukt. I prøva var det ca 30 % organisk materiale, 20 % blåskjelrestar og 50 % primærsediment, derav ca 50 % leire og 50 % silt. Det var ca 5 børstemakkar i prøva. På stasjon 6 fekk ein frå ca 197 m djup opp vel ¼ grabb (3 cm) gråsvart og luktfri prøve med fast til mjuk konsistens. I prøva var det ca 10 % organisk materiale, 30 % blåskjelrestar og 60 % primærsediment, derav ca 20 % leire, 20 % silt, 10 % sand og 50 % grus/småstein. Det var ca 30 makkar i prøva og noko kvist. Rådgivende Biologer AS - 12 - Rapport 2352
På stasjon 7 fekk ein frå ca 194 m djup opp ca ⅔ grabb (7 cm) brun prøve med mjuk til laus konsistens, noko til sterk lukt og gassbobling. I prøva var det ca 70 % organisk materiale (ca 3 4 cm slamlag, derav litt ferske fekalier), spor av blåskjel og 30 % primærsediment, derav ca 50 % leire og 50 % silt, samt litt sand. Det var ca 20 makkar i prøva. På stasjon 8 var det ved første forsøk ei grein i grabbopninga. Ved andre forsøk fekk ein frå ca 201 m djup opp ca ¾ grabb (7 cm) brun prøve med mjuk til laus konsistens, noko til sterk lukt og gassbobling. I prøva var det ca 100 % organisk materiale av mudder (ca 6 7 cm slamlag med eit slør av ferske fekalier), og spor av blåskjel og primærsediment, derav spor av sand, grus og skjelsand. Det var ca 10 makkar og eit lauv i prøva. På stasjon 9 fekk ein frå ca 189 m djup opp ca ½ grabb (5 cm) brun prøve med mjuk konsistens og noko lukt. I prøva var det ca 60 % organisk materiale, 10 % blåskjelrestar og 30 % primærsediment, derav ca 100 % silt, samt spor av sand. Det var ca 5 makkar i prøva og litt kvist og lauv. Prøva hadde eit slør av fekalier. Rådgivende Biologer AS - 13 - Rapport 2352
På stasjon 10 fekk ein frå ca 179 m djup opp knapt ½ grabb (4,5 cm) brun prøve med mjuk konsistens og noko lukt. I prøva var det ca 20 % organisk materiale, 70 % blåskjelrestar og 10 % primærsediment, derav ca 100 % silt. Det var ca 10 makkar i prøva. På stasjon 11 fekk ein frå ca 158 m djup opp vel ¾ grabb (8 cm) brun prøve med laus konsistens, sterk lukt og gassbobling. I prøva var det ca 90 % organisk materiale (7 8 cm slamlag) og 10 % blåskjelrestar. Det var ca 10 makkar og litt lauv i prøva. Prøva hadde ein del fekalier. På stasjon 12 lukka ikkje grabben seg på første forsøk. På andre forsøk traff grabben fjellbotn på ca 153 m djup og ein fekk opp eit slør av sand og blåskjelrestar, samt spor av fekalier. Det var ingen dyr i prøva. Rådgivende Biologer AS - 14 - Rapport 2352
På stasjon 13 fekk ein frå ca 128 m djup opp knapt ½ grabb (4,5 cm) brun prøve med mjuk til laus konsistens, noko til sterk lukt og gassbobler. I prøva var det ca 30 % organisk slam (litt ferske fekalier på toppen), 60 % blåskjelrestar og 10 % primærsediment, derav ca 100 % sand. Det var ca 10 makkar og ein del lauv og kvist i prøva. Gruppe I: Fauna Det vart påvist dyr på 11 av 13 stasjonar (tabell 4). Botndyr blir etter NS 9410:2016 ikkje inkludert i indeksberekninga, men gir informasjon om tilhøva og rehabiliteringsevna på enkeltstasjonar. Det vart funne dyr innan hovudgruppa børstemakk, der det var funne ca 5-10 individ på ni stasjonar og 20 30 individ på to stasjonar. Gruppe II: Surleik og redokspotensial ph/e h Det vart målt ph/e h på 11 stasjonar (figur 5, tabell 4). To prøver hamna i tilstand 2 = "god" med omsyn på kjemisk belasting. Begge desse fekk 2 poeng, med ph på 7,14 og 7,64 og redokspotensial (E h) på -157 og -135 mv. Fire prøver hamna i tilstand 3 = "dårlig". Alle fekk 3 poeng med ph mellom 6,85 7,01 og E h mellom -160 og -178 mv. Fem prøver hamna i tilstand 4 = "meget dårlig". Alle desse fekk 5 poeng med ph mellom 6,40 og 6,76, og E h mellom -113 og -174 mv. Ut frå poengberekninga i tabell 4 ser ein at samla poengsum for prøvene var 41. Dette gir ein indeks på 3,73, og måling av ph og E h for heile lokaliteten tilsvarar tilstand 4 = "meget dårlig" ut frå vurdering av gruppe II-parameteren. Rådgivende Biologer AS - 15 - Rapport 2352
Figur 5. Forholdet mellom redokspotensial (E h) og surleik (ph) for grabbhogga (nummererte punkt) tekne på lokaliteten ved granskinga. Poengkategoriar med støttelinjer for gruppe II-parameteren er markert (NS 9410:2016). Gruppe III: Sedimenttilstand Med omsyn til sedimenttilstand fekk tre prøver 0 eller 3 poeng og hamna i tilstand 1 = "meget god" (tabell 4). Seks prøver fekk 7 9 poeng og hamna i tilstand 2 = "god". Tre prøver fekk 13 eller 14 poeng og hamna i tilstand 3 = "dårlig". Ei prøve fekk 17 poeng og hamna i tilstand 4 = "meget dårlig". Samla poengsum for alle prøvene var 107, og korrigert sum er 23,54, noko som gir ein indeks på 1,81. Sedimenttilstand, dvs gruppe III-parameteren, for heile lokaliteten tilsvarar dermed tilstand 2 = "god", jf. tabell 4. Lokaliteten sin tilstand Samla poengsum for alle prøver var 32,27. Dette gir ein indeks på 2,48 for gruppe II (ph/e h) og III (sedimenttilstand), og lokalitetstilstanden blir dermed 3 = "dårlig", jf. "prøveskjema" (tabell 4). Ei oppsummering av sedimenttilstanden for kvar enkelt prøve basert på middelverdien av gruppe II og III syner at tilstanden var "meget god" på to stasjonar, "god" på to stasjonar, "dårlig" på 4 stasjonar og "meget dårlig" på 5 stasjonar (figur 6, tabell 4). Rådgivende Biologer AS - 16 - Rapport 2352
Tabell 4. PRØVESKJEMA for granskinga ved lokaliteten Svåsand 28. november 2016. Gr Parameter Poeng Prøvenummer Indeks 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Botntype: B (blaut) eller H (hard) B B B B B B B B B B B B B I Dyr Ja=0 Nei=1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 ph verdi 7,01 6,85-6,87 6,90 7,64 6,76 6,67 6,64 7,44 6,40-6,74 II E h verdi -170-160 - -173-178 -135-174 -171-163 -157-113 - -141 ph/e h frå figur 3 3-3 3 2 5 5 5 2 5-5 3,73 Tilstand prøve 3 3-3 3 2 4 4 4 2 4-4 Tilstand gruppe II 4 Buffertemp: 13,6 C Sjøvasstemp: 5,8 C Sedimenttemp: 7,7 C ph sjø: 8,29 Eh sjø: 434 mv Referanseelektrode: +217 mv Gassbobler Ja=4 Nei=0 0 4 0 0 0 0 4 4 0 0 4 0 4 Farge Lys/grå = 0 0 0 0 1 Brun/sv = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Ingen = 0 0 0 0 Lukt Noko = 2 2 2 2 2 2 2 3 3 III Sterk = 4 4 Fast = 0 0 1 Konsistens Mjuk = 2 2 2 2 2 2 2 3 3 Laus = 4 4 <1/4 =0 0 0 Grabb- 1/4-3/4 = 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 volum > 3/4 = 2 2 Tjukkleik 0-2 cm = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 på 2-8 cm = 1 1 1 1 1 1 slamlag > 8 cm = 2 SUM: 7 9 0 8 7 3 14 14 8 7 17 0 13 Korrigert sum (*0,22) 1,54 1,98 0 1,76 1,54 0,66 3,08 3,08 1,76 1,54 3,74 0 2,86 1,81 Tilstand prøve 2 2 1 2 2 1 3 3 2 2 4 1 3 Tilstand gruppe III 2 II + Middelverdi gruppe II+III 2,27 2,49 0 2,38 2,27 1,33 4,04 4,04 3,38 1,77 4,37 0 3,93 2,48 III Tilstand prøve 3 3 1 3 3 2 4 4 4 2 4 1 4 Tilstand 1 2 3 4 ph/eh Korr. sum <1,1 1,1 - <2,1 2,1 - <3,1 3,1 Indeks Middelverdi LOKALITETSTILSTAND 3 0 3 3 Rådgivende Biologer AS - 17 - Rapport 2352
Figur 6. Oversikt over tilstand i anleggssona for enkeltstasjonar tekne på lokaliteten ved granskingane 4. desember 2012, 12. juni 2013, 22. august 2013, 27. august 2014, 4. mars 2015, 7. september 2015 og denne granskinga. Referansar er lista bak i rapporten. Tabell 5. Historiske MOM B-granskingar ved Svåsand. Eldre tal for biomasse er henta frå Isaksen (2013), medan fôr- og produksjonsdata (brutto) er basert på data frå Marine Harvest Norway AS, og viser tal for siste generasjon i høve til aktuell prøvetakingsdato. Fisk av H-15 generasjonen som vart sett ut i anlegget 1-2 dagar før granskinga 7. september 2015 er ikkje med i tabellen. Dato Gen. : Lokalitetstilstand Biomasse Utfôra Produsert feltarbeid (iht NS 9410) ved gransk. mengde mengde (tonn) (tonn): (tonn): 28.11.2016 H15 2,48 2994 3716 3364 07.09.2015 (H13) 0,80 0 5 153 4 837 04.03.2015 H13 2,31 778 5 138 4 693 27.08.2014 H13 2,86 2 629 2 699 2 543 22.08.2013 (H11) 1,8 0 4 838 4 389 12.06.2013 H11 1,3 310 4 838 4 370 04.12.2012 H11 2,6 3 050 3 611 3177 13.09.2011 H11 1,8 39 21 21 14.01.2011 H09 2,3 3 070 5 015 4 299 16.12.2009 H09 1,6 482 476 477 15.06.2009 (H07) 2,9 0 6 000 5 519 Rådgivende Biologer AS - 18 - Rapport 2352
DISKUSJON Ut frå vurderingskriteria i NS 9410:2016 er det dokumentert at lokaliteten på prøvetakingstidspunktet fekk tilstand 3 = "dårlig". To enkeltprøver fekk tilstand 1 = "meget god", to prøver fekk tilstand 2 = "god", fire prøver fekk tilstand 3 = "dårlig" og fem prøver fekk tilstand 4 = "meget dårlig". B-granskinga 28. november 2016 vart utført ved slutten av produksjonssyklusen etter at to av sju merdar vart påbegynt utslakta same månad. Resultata frå denne granskinga syner høg belasting langs den vestlege sida av anlegget og sentralt i den nordlege delen. På austsida og mellom dei to 4-merdsseksjonane var det noko lågare belasting på botn. Dette samsvarar godt med tidlegare granskingar på lokaliteten, og reflekterer at botn er litt varierande under anlegget. Ved førre gransking i september 2015 hadde anlegget vore brakklagt i ca 5 månader og hadde då ein indeksverdi på 0,8 (tabell 5 og figur 7). Sidan den granskinga har verdien auka til 2,48, noko som samsvarar med den gradvise belastingsauken på lokaliteten. Figuren viser samtidig at lokaliteten er noko utsett for belastning rundt maksimal produksjon, men at tilstanden ganske raskt ser ut til å justere seg i høve til produksjonen til ei kvar tid. Tidlegare granskingar har vist at anlegget varierer mellom tilstand 3 ved maksimal produksjon og tilstand 1 2 ved brakklegging eller låg produksjon. Neste gransking skal i høve til NS 9410:2016 utførast før utsett av neste generasjon. Figur 7. Fôrbruk (grå stolpar) og utvikling av tilstand i anleggssona (svarte punkt) ved lokaliteten dei siste åra. Rådgivende Biologer AS - 19 - Rapport 2352
REFERANSAR TIDLEGARE RAPPORTAR: BREKKE, E. 2015 MOM B-gransking av oppdrettslokaliteten Svåsand i Jondal kommune, september 2015. Rådgivende Biologer AS, rapport 2117, 24 sider. TVERBERG, J. 2015. MOM B-gransking av oppdrettslokaliteten Svåsand i Jondal kommune, mars 2015. Rådgivende Biologer AS, rapport 2040, 23 sider. TVERBERG, J. & E. BREKKE 2014. MOM B-gransking av oppdrettslokaliteten Svåsand i Jondal kommune, august 2014. Rådgivende Biologer AS, rapport 1948, 23 sider. ISAKSEN, T. E. 2013. MOM B-undersøkelse ved Svåsand i Jondal kommune, august 2013. Uni Research SAM-Marin, SAM Notat nr. 28-2013, 13 s. JAKOBSEN, H. R. 2013. MOM B-undersøkelse ved Svåsand i Jondal kommune, juni 2013. Uni Research SAM-Marin, SAM Notat nr. 21-2013, 13 s. ISAKSEN, T.E., TORVANGER, R. OG JOHANSEN, P-O. 2012. MOM B-undesøkelse ved Svåsand i Jondal kommune desember 2012. Uni Research SAM-Marin, SAM Notat nr. 49-2012. 14 s. ENSRUD T. OG HESTETUN J.T. 2011. MOM B undersøkelse ved Svåsand, september 2011. Uni Research SAM-Marin, SAM Notat nr. 23-2011. 11 s. ENSRUD T. OG HESTETUN J.T. 2011. MOM B undersøkelse ved Svåsand, januar 2011. Uni Research SAM-Marin, 16 s. STAVELAND, A.H. 2011. Lokalitetsvurdering av oppdrettslokalitet Svåsandneset i Jondal kommune. Rådgivende Biologer AS rapport 1437, 20 sider ENSRUD T., HEGGØY E. OG JOHANSEN P-O. 2010. MOM-B undersøkelse ved Svåsand desember 2009. Unifob AS, Seksjon for anvendt miljøforskning. 14 s. BREKKE, E. 2009. Utvida MOM B-gransking av oppdrettslokaliteten Svåsand i Jondal kommune juli 2009 Rådgivende Biologer AS, rapport 1219, 26 sider. VASSENDEN, G. 2009. MOM-B undersøkelse ved Svåsand i Jondal kommune. Unifob AS, Seksjon for anvendt miljøforskning. J. nr. SAM-93/09-GV. 22 s. ANDRE REFERANSAR: Norsk Standard NS 9410:2016. Miljøovervåking av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg. Standard Norge, 29 sider. Rådgivende Biologer AS - 20 - Rapport 2352