Kommunal- og moderniseringsdepartementet Berekningsteknisk dokumentasjon til Prop. 1 S (2017 2018) Inntektssystemet for kommunar og fylkeskommunar 2018 Grønt hefte
Inntektssystemet for kommunar og fylkeskommunar 2018 Grønt hefte
ISSN 0806-5748
Innhald Om Grønt hefte Om inntektssystemet sektorens frie inntekter i 2018 Side 1 3 4 Kap. 572 Rammetilskot til fylkeskommunar 6 Kap. 571 Rammetilskot til kommunar 13 Tabellar for fylkeskommunane Tabell 1-fk Rammetilskot til fylkeskommunane 2018 Tabell 2-fk Innbyggjartilskot til fylkeskommunane (kap 572, post 60) 37 39 Tabell 3-fk Tabell A-fk Tabell B-fk Tabell C-fk Tabell D-fk Tabell E-fk Anslag på frie inntekter i 2018. Fylkeskommunane Utgiftsutjamning. Fylkeskommunane Overgangsordninga. Fylkeskommunane Saker med særskild fordeling. Fylkeskommunane for berekna utgiftsbehov. Fylkeskommunane Kriteriedata. Fylkeskommunane 43 47 51 53 59 65 Tabellar for kommunane Tabell 1-k Rammetilskot til kommunane 2018 Tabell 2-k Innbyggjartilskot til kommunane (kap 571, post 60) 75 99 Tabell 3-k Anslag på frie inntekter i 2018. Kommunane 111
Tabell A-k Tabell B-k Tabell C-k Tabell D-k Tabell E-k Tabell F-k Utgiftsutjamning. Kommunane Inntektsgarantiordning. Kommunane Saker med særskild fordeling. Kommunane Distriktstilskot Sør-Noreg og veksttilskot for berekna utgiftsbehov. Kommunane Kriteriedata. Kommunane 125 147 181 205 231 275
Om Grønt hefte I statsbudsjettet for 2018 Prop. 1 S (2017 2018) for Kommunal- og moderniseringsdepartementet blir det gjort greie for løyvingar over kap. 571 Rammetilskot til kommunar og kap. 572 Rammetilskot til fylkeskommunar fordelte mellom dei ulike postane. Grønt hefte er eit berekningsteknisk vedlegg til statsbudsjettet og gjer greie for fordelinga av løyvingane på dei ulike postane mellom kommunane og mellom fylkeskommunane i 2018. Grønt hefte startar med ein omtale av kva inntektssystemet er og går deretter meir detaljert inn på korleis dei ulike postane under kap. 571 er fordelte mellom kommunane og korleis ein fordeler dei ulike postane under kap. 572 mellom fylkeskommunane. Grønt hefte er delt inn i to delar: Ein del for kommunane og ein del for fylkeskommunane. Tabellane for kommunane er merkte med k, og tabellane for fylkeskommunane er merkte med fk. Grønt hefte er ein rein teknisk dokumentasjon. På grunn av avrunding av desimalane kan det nokre stader vere små avvik ved summering. Det er justert for dette i tabellane 1-fk og 1-k. Oversikt over tabellar for fylkeskommunane: Tabell 1-fk Rammetilskot til fylkeskommunane 2018 Tabellen gjev ei oversikt over samla rammetilskot til fylkeskommunane. Tabell 2-fk Innbyggjartilskot til fylkeskommunane 2018 Tabellen viser innbyggjartilskotet. Tabell 3-fk Anslag på frie inntekter i 2018 for fylkeskommunane Tabellen viser anslag på frie inntekter i 2018 og oppgåvekorrigert vekst i frie inntekter frå 2017 til 2018. Tabell A-fk Utgiftsutjamning o.a. for fylkeskommunane 2018 Tabellen viser grunnlagsberekning for innbyggjartilskotet. Tabell B-fk Overgangsordninga for fylkeskommunane 2018 Tabellen viser berekning av overgangsordninga for fylkeskommunane. Tabell C-fk Saker med særskild fordeling for fylkeskommunane 2018 Tabellen viser saker med særskild fordeling for fylkeskommunane. Tabell D-fk for berekna utgiftsbehov for fylkeskommunane 2018 Tabellen viser indeksane for berekna utgiftsbehov for fylkeskommunane. Tabell E-fk Kriteriedata for fylkeskommunane 2018 Tabellen viser kriteriedata for fylkeskommunane. 1
Oversikt over tabellar for kommunane Tabell 1-k Rammetilskot til kommunane 2018 Tabellen gjev ei oversikt over samla rammetilskot til kommunane. Tabell 2-k Innbyggjartilskot til kommunane 2018 Tabellen viser innbyggjartilskotet. Tabell 3-k Anslag på frie inntekter i 2018 for kommunane Tabellen viser anslag på frie inntekter i 2018 og oppgåvekorrigert vekst i frie inntekter frå 2017 til 2018 for kommunane. Tabell A-k Utgiftsutjamning o.a. for kommunane 2018 Tabellen viser grunnlagsberekning for innbyggjartilskotet. Tabell B-k Inntektsgarantiordninga for kommunane 2018 Tabellen viser berekning av inntektsgarantiordninga for kommunane. Tabell C-k Saker med særskild fordeling for kommunane 2018 Tabellen viser saker med særskild fordeling for kommunane. Tabell D-k Distriktstilskot Sør-Noreg, distriktstilskot Nord-Noreg og veksttilskot 2018 Tabellen viser grunnlaget for berekning av distriktstilskot Sør-Noreg, distriktstilskot Nord- Noreg og veksttilskotet (post 61, 62 og 66). Tabell E-k for berekna utgiftsbehov for kommunane 2018 Tabellen viser indeksane for berekna utgiftsbehov for kommunane. Tabell F-k Kriteriedata for kommunane 2018 Tabellen viser kriteriedata for kommunane. Forenkla versjon av grønt hefte på Internett Ein forenkla versjon av Grønt hefte blir publisert på på Kommunal- og moderniseringsdepartementet sine internettsider: frieinntekter.regjeringen.no. Her kan ein følgje utrekninga av rammetilskotet for kvar kommune og fylkeskommune. Eventuelle spørsmål kan rettast til Kommunal- og moderniseringsdepartementet: 22 24 90 90. Thor Bernstrøm (e.f.) avdelingsdirektør Grete Lilleschulstad underdirektør 2
Om inntektssystemet Dei frie inntektene til kommunane og fylkeskommunane består av rammetilskot og skatteinntekter. Nivået på dei frie inntektene blir fastsett ut frå pris- og lønsvekst, vekst i frie inntekter, innlemming av øyremerkte tilskot, satsingar over rammetilskotet og korreksjon av rammetilskot for oppgåveendringar. Når nivået på dei samla frie inntektene er fastsett, kjem ein fram til storleiken på samla rammetilskot ved at anslaget for skatteinntekter blir trekt frå nivået på samla frie inntekter. Inntektssystemet jamnar ut føresetnader for å gje eit likeverdig tenestilbod Det overordna føremålet med inntektssystemet er å bidra til at kommunane og fylkeskommunane kan gje eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. Ved fordelinga av rammetilskotet tek ein omsyn til strukturelle skilnader i kommunane og fylkeskommunane sine kostnader (utgiftsutjamning) og skilnader i skatteinntektene (skatteutjamning). Omfordelinga som følgje av utgifts- og skatteutjamning skjer gjennom innbyggjartilskotet (post 60). Utgiftsutjamninga er grunngjeve med at demografiske, geografiske og sosiale tilhøve gjev strukturelle kostnadsskilnader som kommunane og fylkeskommunane i liten grad kan påverke. For at kommunesektoren skal kunne gje eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine, må ein ta omsyn til slike strukturelle kostnadsskilnader når dei økonomiske rammene for den einskilde kommune og fylkeskommune blir fastsett. Eksempel på slike skilnader i kostnader er ulik aldersfordeling eller reiseavstand innanfor kommunen. For å oppnå ei rimeleg utjamning av dei økonomiske føresetnadene blir òg inntektene utjamna. Skatteutjamninga omfattar inntekts- og formuesskatt frå personlege skattytarar og naturressursskatt frå kraftføretak. Inntektssystemet inneheld òg tilskot som er grunngjevne ut frå regionalpolitiske mål. Regionalpolitiske tilskot til kommunane er: Distriktstilskot Sør-Noreg (post 61), distriktstilskot Nord-Noreg (post 62), storbytilskot (post 67), regionsentertilskot (post 65), veksttilskot (post 66). Fylkeskommunane Nordland, Troms og Finnmark får Nord-Noreg-tilskot (post 62). I tillegg blir det gjeve skjønstilskot for å kompensere kommunar og fylkeskommunar for spesielle, lokale tilhøve som ikkje blir fanga opp i den faste delen av inntektssystemet (kap. 571, post 64 Skjønstilskot og kap 572, post 64 Skjønstilskot). 3
sektorens frie inntekter i 2018 Dei frie inntektene til kommunesektoren er anslått til om lag 369,7 mrd. kroner i 2018. Dei frie inntektene består av rammetilskot (44 pst.) og skatteinntekter (56 pst.) og utgjer saman med momskompensasjonen nær 80 pst. av dei samla inntektene i kommunesektoren. Det er inntekter som kommunane og fylkeskommunane kan rå fritt over, utan andre føringar frå staten enn gjeldande lovar og regelverk. I 2018 blir det lagt opp til ein reell vekst i frie inntekter på -0,1 pst. rekna frå anslag på rekneskap for 2017 i Prop. 1 S (2017 2018). Dette anslaget inkluderer ei oppjustering av skatteanslaget for 2017 med 4 mrd. kroner. Pris- og lønsauken i kommunesektoren er anslått til 2,6 pst. i 2018. Tabell 3-k og 3-fk viser den nominelle veksten i 2018 for kommunar og fylkeskommunar rekna frå anslag på rekneskap for 2017. Korrigeringar i samla rammetilskot 2018 I det samla rammetilskotet for 2018 blir det, som tidlegare år, gjort ei rekkje korrigeringar på grunn av endringar i oppgåvefordelinga mellom forvaltningsnivå, regelendringar, nye oppgåver, innlemming av øyremerkte tilskot o.a. Tabellen under viser endringar i samla rammetilskot til kommunane og til fylkeskommunane som følgje av innlemmingar og korreksjonar. Sjå Prop. 1 S (2017 2018) for Kommunal- og moderniseringsdepartementet for nærare omtale. 4
Innlemmingar og korreksjonar i rammetilskotet i 2018 (i 1 000 2018-kroner): Kap. 571 Kap. 572 Rammetilskot til kommunar Rammetilskot til fylkeskommunar Innlemmingar Bustadsosialt kompetansetilskot 15 500 0 Bustadsosiale tilskot 28 500 0 Helsenett, ny finansieringsmodell -32 600 0 Tilskot til fleire barnehagelærarar, heilårseffekt 247 200 0 Fagskular 0-440 600 Korreksjonar Auka kommunale barnehageutgiftar som følgje av butidskrav for kontantstøtte, heilårseffekt 18 500 0 Reduserte kommunale barnehageutgifter som følgje av auka kontantstøtte, heilårseffekt -127 900 0 Auka inntektsgrense, gratis kjernetid, heilårseffekt 7 900 0 Tidleg innsats - overgang barnehage - skule 20 000 0 Auka foreldrebetaling i barnehage med 110 kr/mnd. -301 500 0 Vigsler, ansvaret blir overført til kommunane 3 000 0 Servicehundar -5 000 0 Forsøk med statleg finansiering av omsorgstenesten -7 800 0 Skjønstilskot, eingongsløyve i 2017 for plassar for einslege mindreårige flyktningar som ikkje blei tatt i bruk -20 500 0 Statlege og private skular, auke i elevtal -137 800-59 000 Utvida rett til vidaregåande opplæring for innvandrarar, heilårseffekt 0 101 800 Auka lærlingtilskot, heilårseffekt 0 10 300 Skjønstilskot, uttrekk som følgje av at differensiert arbeidsgjevaravgift for transportsektoren blir gjeninnført 0-150 100 Kompensasjon for oppheving av fritak for CO 2-avgift (tabell C) 0 14 000 Kompensasjon for auka MVA. transporttenester, låg sats 0 164 000 Sum innlemmingar og korreksjonar -292 500-359 600 5
Kap. 572 Rammetilskot til fylkeskommunar Rammetilskotet til fylkeskommunane kjem fram som summen av innbyggjartilskotet (post 60), Nord-Noreg-tilskotet (post 62) og skjønstilskotet (post 64). I 2018 er samla rammetilskot til fylkeskommunane 33,6 mrd. kroner. Kap. 572 Rammetilskot til fylkeskommunar 2018 inndeling på postar: Kap. 572 Rammetilskot til fylkeskommunar Framlegg 2018 (1 000 kr) Post 60 Innbyggjartilskot 32 558 245 Post 62 Nord-Noreg-tilskot 655 923 Post 64 Skjønstilskot 389 900 Sum kap. 572 33 604 068 Kap. 572, post 60 Innbyggjartilskot Storleiken på innbyggjartilskotet blir fastsett ved at summen av dei andre tilskota i inntektssystemet (post 62 Nord-Noreg-tilskot og post 64 Skjønstilskot) blir trekte ut frå samla rammetilskot. Departementet føreslår å fordele 32,6 mrd. kroner som innbyggjartilskot til fylkeskommunane i 2018. Ein del av innbyggjartilskotet blir gjeve med ei særskild fordeling. Fordelinga er vist i tabell C- fk. Innbyggjartilskotet blir, etter at sakene med særskild fordeling er trekte ut, fordelt som eit likt beløp per innbyggjar til alle fylkeskommunane. Det er talet på innbyggjarar per 1. juli 2017 som er lagt til grunn. Deretter blir innbyggjartilskotet fordelt om etter: - Utgiftsutjamninga, basert på kostnadsnøklane for fylkeskommunane (tabellane A-fk og D-fk) - Korreksjonsordninga for elevar i statlege og private skular (tabell A-fk) - Overgangsordninga (tabell B-fk) - Skatteutjamninga (blir ikkje vist i Grønt hefte) Saker med særskild fordeling Innanfor innbyggjartilskotet finst det midlar som ikkje blir fordelte etter dei andre kriteria i inntektssystemet, men som er gjevne ei særskild fordeling. Kompensasjon for endringar i inntektssystemet frå og med 2017 er òg lagd inn i tabell C. Tabellen under viser saker som har ei særskild fordeling i 2018. 6
Saker med særskild fordeling 2018: Sak Departement Beløp i 1 000 kr Opprusting og fornying av fylkesvegnettet SD 1 354 581 Kompensasjon forskrift om tunnelsikkerheit SD 293 772 Kompensasjon auke i CO 2-avgifta SD 2 132 Kompensasjon for oppheving av fritak for CO 2-avgifta SD 14 000 Ferjeavløysing SD 100 125 Vegadministrasjon, Oslo SD 8 886 Tilskot til barnevern, Oslo BLD 608 224 Styrking av båt- og ferjesektoren KMD 100 000 Kompensasjon for tap i utgiftsutjamning ved fylkessamanslåing, KMD 87 883 Trøndelag Kompensasjon for endringar i inntektssystemet KMD 295 000 Sum 2 864 602 Utgiftsutjamning Det er til dels store kostnadsskilnader i tenesteytinga mellom fylkeskommunane. Gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet skal fylkeskommunane i prinsippet få full kompensasjon for dei kostnadsskilnadene som dei sjølv ikkje kan påverke. Det gjeld til dømes aldersfordelinga og strukturelle og sosiale tilhøve i fylkeskommunen. Denne kompensasjonen skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som er samansett av ulike kriterium med vekter. Gjennom kostnadsnøkkelen og eit sett med kriteriedata, blir utgiftsbehovet for kvar fylkeskommune berekna. Deretter blir innbyggjartilskotet fordelt mellom fylkeskommunane etter utgiftsbehovet deira. Utgiftsutjamninga er ei rein omfordeling det som blir trekt inn frå somme fylkeskommunar blir delt ut att til andre fylkeskommunar. Kostnadsnøkkelen for fylkeskommunane er sett saman av delkostnadsnøklar for vidaregåande opplæring, fylkesvegar, kollektivtrafikk (buss/bane og båt/ferje) og tannhelsetenesta. I kostnadsnøkkelen for 2018 er samanvektinga av delkostnadsnøklane basert på rekneskapstal for 2014 2016. I tillegg er det teke omsyn til oppgåveendringar, korreksjonar o.a. som ikkje inngår i rekneskapstala for dei aktuelle åra. Sektorvektene for dei ulike delkostnadsnøklane er viste i tabellen under. Sektorvekter til kostnadsnøkkelen for fylkeskommunane 2018: Sektor Sektordel (%) Vidaregåande opplæring 54,97 % Fylkesveg 17,38 % Buss og bane 17,08 % Båt og ferje 6,29 % Tannhelse 4,27 % Sum 100,00 % 7
Tabellen under viser samla kostnadsnøkkel for fylkeskommunane i 2018. Kostnadsnøkkel for fylkeskommunane 2018: Kriterium Kriterievekter Innbyggjarar 1-18 år 0,0334 Innbyggjarar 19-20 år 0,0031 Personar med psykisk utviklingshemming over 0,0012 18 år Innbyggjarar 67 år og over 0,0050 Innbyggjarar 16-18 år 0,4376 Søkjarar i høgkostnads utd.program 0,0999 Gjennomsnittleg reiseavstand 0,0123 Innbyggjarar per km offentleg vei, skalert 0,0501 Innbyggjarar bosatt spredt, skalert 0,0554 Innbyggjarar 6-34 år, skalert 0,0652 Normerte kostnadar for ferje 0,0386 Antal skulereiser med ferje 0,0011 Antal skulereiser med båt 0,0012 Antal reiser (passasjerar) med båt i alt 0,0012 Kystlinje i alt 0,0208 Fylkesfaktor veg (MOTIV) 0,1347 Innbyggjartal 0,0196 Veglengde 0,0196 Sum 1,0000 Kriteriedata er nærare omtalt i tabell E-fk. Samla utgiftsbehov for fylkeskommunane I utrekninga av storleiken på utgiftsbehovet for fylkeskommunane er det teke utgangspunkt i KOSTRA-tal for netto driftsutgifter for 2016 (der avskrivingar er trekte frå) til dei tenestene som inngår i kostnadsnøkkelen for fylkeskommunane. For budsjettåret 2018 gjeld det tenestene vidaregåande opplæring, kollektivtrafikk (buss/bane og båt/ferje), fylkesvegar og tannhelse. Utgiftsbehovet for 2018 er berekna med utgangspunkt i summen av netto driftsutgifter for desse tenestene for alle fylkeskommunar i 2016. Dei summerte utgiftene er deretter framskrivne med veksten i dei frie inntektene i perioden 2016 2018 (veksten er ikkje oppgåvekorrigert). Utgiftsbehovet for fylkeskommunane er i 2018 berekna til 57,1 mrd. kroner, dvs. eit gjennomsnitt på 10 822 kroner per innbyggjar. Utgiftsbehovet blir endra når nye sektorar eller tilskot blir inkluderte i utgiftsutjamninga, til dømes når øyremerkte tilskot blir innlemma i inntektssystemet, når oppgåver blir overførte mellom forvaltningsnivå, eller når særskilde fordelingar går over til å bli fordelte etter kostnadsnøkkelen. 8
for berekna utgiftsbehov for kvar fylkeskommune Kostnadsnøklane blir brukte saman med kriteriedata for å lage indeksar for berekna utgiftsbehov for kvar fylkeskommune. Det er desse indeksane departementet tek utgangspunkt i når utgiftsutjamninga for kvar fylkeskommune skal reknast ut. ane for alle fylkeskommunane kjem fram i tabell D-fk. I indeksen for berekna utgiftsbehov er landsgjennomsnittet 1,00. Fylkeskommunar med ein indeks som er høgare enn 1,00 har eit utgiftsbehov som er høgare enn gjennomsnittet i landet, medan fylkeskommunar med ein indeks som er lågare enn 1,00 har eit utgiftsbehov som er lågare enn landsgjennomsnittet. Til dømes har ein fylkeskommune med indeks 0,99 eit berekna utgiftsbehov som er ein pst. lågare enn landsgjennomsnittet, medan ein fylkeskommune med ein indeks på 1,07 har eit berekna utgiftsbehov som er sju pst. høgare enn landsgjennomsnittet. Følgjande likning viser korleis ein bereknar indeks for ein fylkeskommune sin del av eit kriterium: (1) k = Fylkeskommunen sin del av kriterium Fylkeskommunen sin del av innbyggjarane for ein fylkeskommune sin del av 16 18-åringar blir såleis rekna ut ved (2): Talet på 16 18-åringar i fylkeskommune X Talet på 16 18-åringar i landet Innbyggjarane i fylkeskommune X Innbyggjarane i landet en kan òg tolkast som forholdet mellom delen av innbyggjarane i fylkeskommune X som er 16 18 år, og delen av innbyggjarane som er 16 18 år i landet. Ei omskriving av utrykket (2) gjev (2 ): Talet på 16 18-åringar i fylkeskommune X Innbyggjarar i fylkeskommune X Talet på 16 18-åringar i landet Innbyggjarar i landet Omfordeling mellom fylkeskommunane Utgiftsutjamninga skjer ved eit trekk i innbyggjartilskotet for dei fylkeskommunane som har eit berekna utgiftsbehov som er lågare enn landsgjennomsnittet (dvs. dei er meir lettdrivne), og ved eit tillegg i innbyggjartilskotet for dei fylkeskommunane som har eit berekna utgiftsbehov som er høgare enn landsgjennomsnittet (dvs. dei er meir tungdrivne). Storleiken på trekket eller tillegget er differansen mellom berekna utgiftsbehov per innbyggjar i fylkeskommunen og gjennomsnittleg utgiftsbehov per innbyggjar på landsbasis, summert for alle innbyggjarane i fylkeskommunen. 9
Korreksjon for elevar i statlege og private skular Private skular blir finansierte gjennom statlege tilskot og eigenbetaling frå elevane, medan fylkeskommunale skular blir finansierte gjennom dei frie inntektene til fylkeskommunane. Når ein elev i eit fylke vel ein privat skule i staden for ein fylkeskommunal skule, vil fylkeskommunen sine utgifter knytt til denne eleven bli redusert vesentleg. Kvart år blir samla rammetilskot til fylkeskommunane korrigert for endringa i talet på elevar i private og statlege skular på landsbasis ( trekkordninga ). Gjennom trekkordninga blir den totale inntektsramma til fylkeskommunane justert med 80 pst. av gjennomsnittskostnadene for kvar nye elev i privat eller statleg vidaregåande opplæring (sjå tabellen over korreksjonar i rammetilskotet). I tillegg til trekkordninga blir det gjort ei omfordeling mellom fylkeskommunane ( korreksjonsordninga ), der innbyggjartilskotet blir omfordelt ut frå talet på elevar i statlege og private skular i den einskilde fylkeskommune. I korreksjonsordninga får fylkeskommunane eit trekk i innbyggjartilskotet for dei elevane dei har i statlege og private skular. Elevtalet som blir nytta i utrekninga av trekket i 2018 er gjennomsnitt av tal for 1. oktober 2016 og 1. april 2017. Det er skilt mellom fire kategoriar av undervisning: Elevar som får vanleg undervisning Elevar ved skuler med naturbruk Elevar som går på vidaregåande spesialskuler Elevar med opphald/som er innlosjerte ved skulen. Samla trekk blir ført tilbake til alle fylkeskommunane etter deira del av utgiftsbehovet/kostnadsnøkkelen (sjå tabell A-fk). Tabellen under viser trekksatsane som blir nytta i korreksjonsordninga i 2018. Trekksatsane ligg under gjennomsnittskostnaden per elev på landsbasis, fordi ein reknar med at den marginale innsparinga knytt til ein elev er lågare enn gjennomsnittskostnaden. Trekksatsar for elevar i statlege og private skular 2018: Kategori Kroner per elev Vanleg undervisning 109 300 Skular med naturbruk 134 200 Spesialskular 294 200 Opphald/innlosjering ved skulen 310 800 10
Overgangsordning I 2015 blei inntektsgarantiordninga (INGAR) erstatta med ei femårig overgangsordning, der nedgang/auke i tilskot for den einskilde fylkeskommune som følgje av nytt inntektssystem blir fordelt over fem år. Overgangsordninga er innretta slik at fylkeskommunar som fekk ein reduksjon i rammetilskotet som følgje av endringane i inntektssystemet i 2015, fekk att 4/5 av reduksjonen første året i overgangsordninga. Tilsvarande fekk fylkeskommunar som fekk auka rammetilskot etter endringane i inntektssystemet berre 1/5 av auken det første året. Sidan 2015 er fordelingsverknadene av endringane i inntektssystemet fasa inn med 1/5 kvart år. Fylkeskommunar som fekk ein reduksjon i rammetilskotet i 2015 får kompensert 1/5 av reduksjonen i overgangsordninga i 2018. Fylkeskommunar som fekk ein auke i rammetilskotet i 2015 får redusert auken med 1/5. I 2019 vil fordelingsverknadene av endringane i inntektssystemet i 2015 vere fasa inn og få fullt utslag i rammetilskotet til fylkeskommunane. I 2015 blei midlar til ferjeavløysingsprosjekt som fylkeskommunane overtok frå staten i samband med forvaltningsreforma i 2010 lagt inn i utgiftsutjamninga. Dette førte til omfordeling frå fylkeskommunar som hadde ferjeavløysingsprosjekt til andre fylkeskommunar, sjølv om store delar av omfordelinga blei fanga opp av mellom anna overgangsordninga og tapskompensasjonen. I 2016 blei ferjeavløysingsmidlane igjen gitt med ei særskild fordeling og lagt i tabell C. For å unngå at fylkeskommunane med ferjeavløsysingsprosjekt blei dobbeltkompenserte, blei overgangsordninga utrekna på nytt i 2016, basert på dei nye føresetnadene. Overgangsordninga for 2018 er basert på denne berekninga. Tapskompensasjon For å gjere overgangen til nytt inntektssystem enklare blei det i statsbudsjettet for 2015 gjeve ein ekstra kompensasjon på til saman 125 mill. kroner til fylkeskommunar som fekk rammetilskotet sitt redusert med meir enn 200 kroner per innbyggjar på fordelingsverknaden av ny kostnadsnøkkel og innlemming av saker med særskild fordeling i utgiftsutjamninga. Samla kompensasjon blei auka med 60 mill. kroner i saldert budsjett 2015, 10 mill. kroner i revidert nasjonalbudsjett 2015 og 60 mill. kroner i saldert budsjett 2016. Samla kompensasjon blei i saldert budsjett 2016 fordelt med 125 mill. kroner til alle fylkeskommunane som fekk rammetilskotet sitt redusert med over 200 kroner per innbyggjar, 45 mill. kroner til alle som fekk rammetilskotet sitt redusert med over 500 kroner per innbyggjar og 85 mill. kroner til alle som fekk rammetilskotet sitt redusert med over 700 kroner per innbyggjar i 2015, til saman 255 mill. kroner. I saldert budsjett 2017 blei kompensasjonen auka med 40 mill. kroner, til i alt 295 mill. kroner. I 2018 blir beløpet vidareført nominelt. Skatteutjamning Skatteutjamninga jamar delvis ut skilnader i skatteinntekter mellom fylkeskommunane. Skatteutjamninga for fylkeskommunane omfattar inntektsskatt frå personlege skattytarar og naturressursskatt frå kraftføretak. 11
Fylkeskommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet blir kompenserte for 87,5 pst. av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Fylkeskommunar med skatteinngang over landsgjennomsnittet blir trekte for 87,5 pst. av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Skatteutjamninga blir berekna gjennom året, etter kvart som skatteinngangen ligg føre. Trekk eller tilskot gjennom skatteutjamninga blir lagt til eller trekt frå ved utbetaling av rammetilskot for fylkeskommunen. Endeleg fordeling på post 60 Innbyggjartilskot er ikkje klar før i februar 2019, når endelege skattetal for 2018 ligg føre. Oversikt over skatteutjamninga gjennom året finn ein på Kommunalog moderniseringsdepartementet sine internettsider: www.regjeringen.no/kmd. Kap. 572, post 62 Nord-Noreg-tilskot Nord-Noreg-tilskotet er eit særskild regionalpolitisk verkemiddel, og blir gjeve som eit beløp per innbyggjar, og det er ulik sats for kvar fylkeskommune. Til grunn for utrekninga av Nord- Noreg-tilskotet ligg folketalet per 1. januar i året før budsjettåret, dvs. 1. januar 2017. Departementet føreslår å fordele 655,9 mill. kroner i Nord-Noreg-tilskot til fylkeskommunane i 2018. Nord-Noreg-tilskot til fylkeskommunar - satsar 2018: Fylkeskommune Kroner per innbyggjar Nordland 1 193 Troms 1 358 Finnmark 1 855 Kap. 572, post 64 Skjønstilskot Skjønstilskotet blir brukt til å kompensere fylkeskommunar for spesielle lokale tilhøve som ikkje blir fanga opp i den faste delen av inntektssystemet. Departementet føreslår å setje skjønstilskotet til fylkeskommunane til 389,9 mill. kroner i 2018. Skjønsmidlane til fylkeskommunane er fordelte direkte frå departementet og er vist i tabell 1-fk. Ein nærare omtale av skjønstilskotet er gjeve i Prop. 1 S (2017-2018) for Kommunal- og moderniseringsdepartementet. 12
Kap. 571 Rammetilskot til kommunar Rammetilskotet til kommunane kjem fram som summen av innbyggjartilskotet (post 60), distriktstilskot Sør-Noreg (post 61), distriktstilskot Nord-Noreg (post 62), skjønstilskotet (post 64), regionsentertilskotet (post 65), veksttilskotet (post 66) og storbytilskotet (post 67). I 2018 er samla rammetilskot til kommunane 130,8 mrd. kroner. Kap. 571 Rammetilskot til kommunar 2018 inndeling på postar: Kap. 571 Rammetilskot til kommunar* Framlegg 2018 (1 000 kr) Post 60 Innbyggjartilskot 125 467 888 Post 61 Distriktstilskot Sør-Noreg 831 273 Post 62 Distriktstilskot Nord-Noreg 2 139 662 Post 64 Skjønstilskot 1 360 000 Post 65 Regionsentertilskot 200 000 Post 66 Veksttilskot 312 444 Post 67 Storbytilskot 490 158 Sum kap. 571 130 801 425 * Post 21 Kunnskapsutvikling og drift av inntektssystemet er ikkje rekna med. Kap.571, post 60 Innbyggjartilskot Storleiken på innbyggjartilskotet blir fastsett ved at summen av dei andre tilskota under kap. 571 (post 61 67) blir trekte ut frå samla rammetilskot. Departementet føreslår å fordele 125,5 mrd. kroner gjennom innbyggjartilskotet til kommunane for 2018. Ein mindre del av innbyggjartilskotet er gjeve ei særskild fordeling, presentert i tabell C-k (medrekna inndelingstilskotet). Innbyggjartilskotet blir, etter at tabell C-sakene er trekte frå, fordelt som eit likt beløp per innbyggjar til alle kommunane. Det er talet på innbyggjarar per 1. juli 2017 som er lagt til grunn. Deretter blir innbyggjartilskotet fordelt om etter: - Utgiftsutjamninga, basert på kostnadsnøklane for kommunane (tabell A-k og E-k) - Korreksjonsordninga for elevar i statlege og private skular (tabell A-k) - Inntektsgarantordninga (tabell B-k) - Skatteutjamninga (blir ikkje vist i Grønt hefte) Saker med særskild fordeling, medrekna inndelingstilskot (tabell C) Innanfor innbyggjartilskotet finst det midlar som ikkje blir fordelte etter dei ordinære kriteria i inntektssystemet, men som er gjevne ei særskild fordeling. Det gjeld til dømes midlar til oppgåver som få kommunar har, inndelingstilskot o.a. 13
Saker med særskild fordeling 2018: Sak Departement Beløp i 1 000 kr Inndelingstilskot KMD 199 622 Trekk Nannestad og Ullensaker KMD -19 350 Helsestasjons- og skulehelseteneste HOD 753 482 Utrekk avgiftslette differensiert arbeidsgjevaravgift KMD -114 945 Korreksjon kommunal medfinansiering statleg barnevern BLD -28 094 Forsøk med ny oppgåve- og ansvarsdeling i barnevernet BLD 75 252 Uttrekk forsøk statleg finansiering omsorgstenestene HOD/KMD -1 043 736 Frivilligsentraler KUD 169 900 Overgangsordning kommunar som slår seg saman KMD 254 160 SUM 246 290 Inndelingstilskotet Inndelingstilskotet er ei kompensasjonsordning for kommunar som slår seg saman og skal kompensere kommunane for ein reduksjon i rammetilskotet som følgje av samanslutninga. Inndelingstilskotet kompenserer for bortfall av basistilskot og ein eventuell nedgang i distriktstilskot. To kommunar som har slutta seg saman vil få eit basistilskot på same måte som andre kommunar i utgiftsutjamninga, mot to basistilskot før samanslåinga. Den samanslåtte kommunen blir difor kompensert gjennom inndelingstilskotet for bortfall av eit basistilskot. Dersom ein samanslått kommune får mindre i distriktstilskot enn kommunane ville fått kvar for seg, blir kommunen gjennom inndelingstilskotet kompensert for differansen mellom det den samanslåtte kommunen får, og det dei ville fått kvar for seg. Inndelingstilskotet blir gjeve frå det året samanslåinga trer i kraft. ne får fullt tilskot i 15 år, før det deretter blir trappa gradvis ned over fem år. I 2018 får følgjande kommunar inndelingstilskot: Larvik, Holmestrand, Indre Fosen, Færder, Sandefjord, Re, Bodø, Vindafjord, Aure, Kristiansund, Inderøy og Harstad. For ein nærare omtale av inndelingstilskotet til dei aktuelle kommunane, sjå tabell C-k. Utgiftsutjamning Det er til dels store kostnadsskilnader i tenesteytinga mellom kommunane. Gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet skal kommunane i prinsippet få full kompensasjon for dei kostnadsskilnadene som dei ikkje kan påverke sjølve. Det gjeld til dømes aldersfordelinga og strukturelle og sosiale tilhøve i kommunen. Denne kompensasjonen skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som er samansett av ulike kriterium med vekter. Gjennom kostnadsnøkkelen, og eit oppdatert sett med kriteriedata, blir utgiftsbehovet for kvar kommune berekna. Deretter blir tilskotet fordelt til kommunane etter utgiftsbehov deira. Utgiftsutjamninga er ei rein omfordeling det som blir trekt inn frå somme kommunar blir delt ut att til andre kommunar. Kostnadsnøkkelen for kommunane er samansett av delkostnadsnøklar for grunnskule, pleie og omsorg, sosialhjelp, barnevern, kommunehelseteneste, barnehage, landbruk, og administrasjon og miljø. I kostnadsnøkkelen for 2018 er samanvektinga av delkostnadsnøklane i hovudsak 14
basert på rekneskapstal for 2016. I tillegg er det teke omsyn til oppgåveendringar, korreksjonar o.a.. i 2017 og 2018. Sektorvektene for dei ulike delkostnadsnøklane er viste i tabellen under. Sektorvekter til kostnadsnøkkelen for kommunane 2018: Sektor Sektordel (%) Grunnskule 25,78 % Pleie og omsorg 34,43 % Sosialhjelp 5,76 % Barnevern 3,98 % helse 4,91 % Barnehage 16,64 % Administrasjon og miljø 8,28 % Landbruk 0,21 % Sum 100,00 % Tabellen under viser samla kostnadsnøkkel for kommunane i 2018, og kva vekt kvart kriterium har. Kriteria er omtalt nærare under tabell F-k. 15
Kostnadsnøkkel for kommunane 2018: Kriterium Kriterievekter Innbyggjarar 0 1 år 0,0054 Innbyggjarar 2 5 år 0,1414 Innbyggjarar 6 15 år 0,2646 Innbyggjarar 16 22 år 0,0225 Innbyggjarar 23 66 år 0,1033 Innbyggjarar 67 79 år 0,0551 Innbyggjarar 80 89 år 0,0758 Innbyggjarar 90 år og over 0,0382 Gradert basiskriterium 0,0189 Reiseavstand innan sone 0,0101 Reiseavstand til nabokrets 0,0101 Landbrukskriterium 0,0021 Innvandrarar 6-15 år, ekskl. Skandinavia 0,0071 Personar med psykisk utviklingshemming 16 år og over 0,0483 Ikkje-gifte 67 år og over 0,0451 Dødeligheitskrierium 0,0451 Uføre 18-49 år 0,0065 Flyktningar utan integreringstilskot 0,0084 Opphopingsindeks 0,0096 Aleinebuande 30-66 år 0,0194 Barn 0 15 år med einslig forsørgjar 0,0164 Låginntektskriteriet 0,0103 Barn 1 år utan kontantstøtte 0,0173 Innbyggjarar med høgare utdanning 0,0190 SUM 1,0000 Samla utgiftsbehov for kommunane I utrekninga av storleiken på det samla utgiftsbehovet for kommunane er det teke utgangspunkt i KOSTRA-tal for netto driftsutgifter for 2016 (der avskrivingar er trekte frå), til dei tenestene som inngår i kostnadsnøkkelen til kommunane. For budsjettåret 2018 gjeld det tenestene barnehage, grunnskule, kommunehelsetenesta, sosialtenesta, barnevern, pleie- og omsorgstenesta (inkludert utgifter til utskrivingsklare pasientar), landbruk og administrasjon. Utgiftsbehovet for 2018 er berekna med utgangspunkt i summen av netto driftsutgifter for desse tenestene for alle kommunar i 2016. Dei summerte utgiftene er deretter framskrivne med veksten i dei frie inntektene i perioden 2016 2018 (veksten er ikkje oppgåvekorrigert). Utgiftsbehovet for kommunane er i 2018 berekna til om lag 264,8 mrd. kroner, dvs. eit gjennomsnitt på 50 167 kroner per innbyggjar. Utgiftsbehovet blir endra når nye sektorar eller tilskot blir inkluderte i utgiftsutjamninga, t.d. når øyremerkte tilskot blir innlemma i inntektssystemet, når oppgåver blir overførte mellom forvaltningsnivå, eller når særskilde fordelingar blir fordelte etter kostnadsnøkkelen. 16
for berekna utgiftsbehov for kvar kommune Kostnadsnøklane blir brukte saman med kriteriedata til å lage indeksar for berekna utgiftsbehov for kvar kommune. Det er desse indeksane departementet tek utgangspunkt i når utgiftsutjamninga for kvar kommune skal reknast ut. ane for alle kommunane kjem fram i tabell E-k. I indeksen for berekna utgiftsbehov er landsgjennomsnittet 1,00. Kommunar med ein indeks som er høgare enn 1,00 har eit utgiftsbehov per innbyggjar som er høgare enn landsgjennomsnittet, medan kommunar med ein indeks som er lågare enn 1,00 har eit utgiftsbehov som er lågare enn landsgjennomsnittet. For eksempel har ein kommune med indeks 0,99 eit berekna utgiftsbehov som er ein pst. lågare enn landsgjennomsnittet, medan ein kommune med ein indeks på 1,07 har eit berekna utgiftsbehov som er sju pst. høgare enn landsgjennomsnittet. Følgjande likning viser korleis ein bereknar indeks for ein kommune sin del av eit kriterium: (1) k = n sin del av kriterium n sin del av innbyggjarane for ein kommune sin del av 6 15-åringar blir såleis rekna ut ved (2): Talet på 6 15-åringar i kommune X Talet på 6 15-åringar i landet Innbyggjarane i kommune X Innbyggjarane i landet en kan òg tolkast som forholdet mellom delen av innbyggjarane i kommune X som er 6 15 år, og delen av innbyggjarane som er 6 15 år i landet. Ei omskriving av utrykket (2) gjev (2 ): Talet på 6 15-åringar i kommune X Innbyggjarane i kommune X Talet på 6 15-åringar i landet Innbyggjarane i landet Omfordeling mellom kommunane Utgiftsutjamninga skjer ved eit fråtrekk i innbyggjartilskotet for dei kommunane som har eit berekna utgiftsbehov som er lågare enn landsgjennomsnittet (dvs. dei er meir lettdrivne), eller ved eit tillegg i innbyggjartilskotet for dei kommunane som har eit berekna utgiftsbehov som er 17
høgare enn landsgjennomsnittet (dvs. dei er meir tungdrivne). Storleiken på fråtrekket eller tillegget er differansen mellom berekna utgiftsbehov per innbyggjar i kommunen og gjennomsnittleg utgiftsbehov per innbyggjar på landsbasis, summert for alle innbyggjarane i kommunen. Korreksjon for elevar i statlege og private skular Kommunane har ansvaret for å gje innbyggjarar i alderen 6 15 år grunnskuleundervisning, men dei finansierer ikkje undervisninga til elevar som går i private og statlege grunnskular. Kvart år blir samla rammetilskot til kommunane korrigert for endringa i talet på elevar i private og statlege skular på landsbasis ( trekkordninga ). Total inntektsramme til kommunane blir justert med 80 pst. av gjennomsnittskostnadene per nye elev i privat eller statleg grunnskule. Gjennom trekkordninga får kommunane samla redusert rammetilskotet ved ein auke i talet på elevar i statlege og private skular på landsbasis. I tillegg blir det gjort ei omfordeling mellom kommunane ( korreksjonsordninga ), der innbyggjartilskotet blir fordelt om ut ifrå talet på elevar i statlege og private skular i den einskilde kommune. I korreksjonsordninga får kommunane eit trekk i rammetilskotet for dei elevane dei har i statlege og private skular. I trekket er det nytta tal for elevar per 1. oktober 2016, og det er skilt mellom tre kategoriar: Elevar som får vanleg undervisning Elevar i spesialskular Elevar med opphald/som er innlosjerte ved skulen. Samla trekk blir ført tilbake til alle kommunar etter deira del av utgiftsbehovet/kostnadsnøkkelen (sjå tabell A-k). Tabellen under viser trekksatsane som blir nytta i korreksjonsordninga i 2018. Trekksatsane ligg under gjennomsnittskostnaden per elev på landsbasis, fordi ein reknar med at den marginale innsparinga knytt til å ha ein elev mindre ofte er lågare enn gjennomsnittskostnaden. Trekksatsar for elevar i statlege og private skular 2018: Kategori Kroner per elev Vanleg undervising 85 800 Spesialskular 294 200 Opphald/innlosjering ved skulen 310 800 Inntektsgarantiordninga (INGAR) Føremålet med inntektsgarantiordninga er å gje kommunane ei meir heilskapleg skjerming mot brå nedgang i rammetilskotet og dermed gjere inntektssystemet meir fleksibelt og føreseieleg. Ordninga sikrar at ingen kommunar har ein berekna vekst i rammetilskotet frå eit år til det neste som er lågare enn 400 kroner per innbyggjar under berekna vekst på landsbasis, før finansieringa av sjølve ordninga. Stortinget vedtok ved handsaminga av proposisjonen 2018 å auke grenseverdien i inntektsgarantiordninga frå 300 kroner per innbyggjar til 400 kroner per innbyggjar frå 2018. 18
Inntektsgarantiordninga tek utgangspunkt i endringa i totalt rammetilskot på nasjonalt nivå, målt i kroner per innbyggjar. I berekninga blir det nytta innbyggjartal per 1. juli 2017. Endringar som blir omfatta av inntektsgarantiordninga er systemendringar, innlemming av øyremerkte tilskot, endringar i regionalpolitiske tilskot, endringar i folketal og samansetning, samt endringar i kriteriedata. Endring i skjønstilskot, saker med særskild fordeling og veksttilskot inngår ikkje i ordninga. Endringar i skatteinntektene eller skatteutjamninga blir heller ikkje omfatta av inntektsgarantiordninga. Inntektsgarantiordninga for 2018 blir rekna ut med utgangspunkt i rammetilskotet til kommunane i Revidert nasjonalbudsjett 2017. Rammetilskotet blir korrigert for skjønstilskot i 2017, saker med særskild fordeling i 2017 (saker i tabell C-k), og inngåande/utgåande fordeling av tilskot som blir innlemma i/trekt ut av inntektssystemet i 2018. Rammetilskotet til kommunane i 2018 blir tilsvarande korrigert for skjønstilskot i 2018, saker med særskild fordeling i 2018 og veksttilskotet i 2018. Deretter blir korrigert vekst frå 2017 til 2018 rekna ut, på landsbasis og for kvar kommune. Frå 2017 til 2018 var korrigert vekst på landsbasis 704 kroner per innbyggjar. Dersom ein kommune har ein korrigert vekst i rammetilskotet som er lågare enn 304 kroner per innbyggjar, får kommunen eit tillegg gjennom inntektsgarantiordninga tilsvarande differansen mellom eigen vekst i rammetilskotet, og ein vekst på 304 kroner per innbyggjar. Ordninga blir finansiert gjennom eit likt trekk per innbyggjar for alle kommunar. Trekket er 71 kroner per innbyggjar i 2018. Skatteutjamning Skatteutjamninga jamnar delvis ut skilnader i skatteinntekter mellom kommunane. Skatteutjamninga for kommunane omfattar inntekts- og formuesskatt frå personlege skattytarar og naturressursskatt frå kraftføretak. Skatteutjamninga er illustrert i figur 1. Kommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet (kommune B) blir kompenserte for 60 pst. av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Kommunar med skatteinngang over landsgjennomsnittet (kommune A) blir trekte for 60 pst. av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Kommunar med skatteinntekter under 90 pst. av landssnittet (kommune C) blir i tillegg kompenserte for 35 pst. av differansen mellom eigne skatteinntekter og 90 pst. av landssnittet. Finansieringa av tilleggskompensasjonen skjer ved at kvar kommune blir trekt med eit likt beløp per innbyggjar. 19
Figur 1: Skatteutjamninga for kommunane Skatteutjamninga for kvar kommune blir berekna fortløpande ti gonger i året, etter kvart som skatteinngangen ligg føre. Trekk eller tillegg i skatteutjamninga blir rekna av mot utbetalinga av rammetilskot til kommunen. Endeleg fordeling av rammetilskotet til kommunane vil ikkje vere klar før i februar 2019, når endelege skattetal for 2018 ligg føre. Oversikt over skatteutjamninga er vist på Kommunal- og moderniseringsdepartementet sine internettsider: www.regjeringen.no/kmd. Kap. 571, post 61 Distriktstilskot Sør-Noreg Distriktstilskot Sør-Noreg skal vareta kommunar i Sør-Noreg med ei svak samfunnsmessig utvikling. Tildelinga av distriktstilskot Sør-Noreg tek utgangspunkt i distriktsindeksen, som er eit uttrykk for graden av distriktsutfordringar i ein kommune. en byggjer på indikatorar for sentralitet, reiseavstand, befolkningstettleik, befolkningsstruktur og -utvikling, status for arbeidsmarknaden og inntektsnivå. Tilskotet blir tildelt kommunar i Sør-Noreg (utanom kommunane i Namdalen) som; - har under 3 200 innbyggjarar eller ein distriktsindeks på 46 eller lågare - har hatt ei gjennomsnittleg skatteinntekt per innbyggjar dei siste tre åra som er lågare enn 120 pst. av gjennomsnittet i landet. Kommunar med færre enn 3 200 innbyggjarar får eit tilskot per kommune. Satsane varierer etter kommunen sin verdi på distriktsindeksen. Kommunar med distriktsindeks på 35 eller lågare får tilskot etter høgaste sats. Kommunar med ein høgare verdi på distriktsindeksen får 20
tilskot etter lågare sats, slik at kommunar med distriktsindeks over 46 får halvparten av den høgaste satsen. For kommunar med 3 200 innbyggjarar eller fleir blir tilskotet gjeve med ein sats per kommune og ein sats per innbyggjar. Kommunar med distriktsindeks på 35 eller lågare får tilskot per kommune og per innbyggjar med høgaste sats. Kommunar med høgare verdi på indeksen får tilskot med høvesvis 80, 60, 40 og 20 pst. av den høgaste satsen. Tilskotet blir rekna ut frå talet på innbyggjarar per 1. januar 2017 og distriktsindeksen for 2016. Departementet føreslår å tildele 831,3 mill. kroner som distriktstilskot Sør-Noreg i 2018. Kommunar med 3 200 innbyggjarar eller fleire Kommunar med færre enn 3 200 innbyggjarar Per kommune Per innbyggjar Sats per kommune (1 000 kr) (kroner) (1 000 kroner) 0 35 1 201 1 087 5 543 36 38 961 870 4 990 39 41 721 652 4 435 42 44 480 435 3 881 45 46 240 218 3 326 over 46 0 0 2 772 Distriktstilskot Sør-Noreg blir vist i tabell 1-k, og grunnlaget for utrekninga er dokumentert nærare i tabell D-k. Kap. 571, post 62 Distriktstilskot Nord-Noreg Distriktstilskot Nord-Noreg er eit særskild regionalpolitisk verkemiddel. Tilskotet blir gjeve med eit kronebeløp per innbyggjar til alle kommunane i Nord-Noreg og Namdalen. Satsen er differensiert mellom fylka. Småkommunetillegget til kommunar med færre enn 3 200 innbyggjarar i Nordland, Namdalen og Troms (utanfor tiltakssona) blir gjeve etter dei same kriteria og satsane som distriktstilskot Sør-Noreg. Kommunar i Finnmark og tiltakssonen i Nord-Troms får småkommunetillegg etter ein høgare sats. Til grunn for utrekninga av distriktstilskot Nord-Noreg ligg talet på innbyggjarar per 1. januar 2017 og distriktsindeksen for 2016. Departementet føreslår å fordele 2 139,7 mill. kroner gjennom distriktstilskot Nord-Noreg til kommunane i 2018. 21
Til alle kommunar i Nord-Noreg og Namdalen satsar 2018: Kommunar i: Kroner per innbyggjar Nordland og Namdalen 1 710 Troms utanfor tiltakssona 3 279 Tiltakssona i Troms 3 864 Finnmark 8 008 Småkommunetillegg til kommunar i Nord-Noreg og Namdalen satsar 2018: Småkommunetillegg per kommune, kommunar utanfor tiltakssona (1 000 kr) Småkommunetillegg per kommune, kommunar i tiltakssona (1 000 kr) 0 35 5 543 12 005 36 38 4 990 10 804 39 41 4 435 9 605 42 44 3 881 8 404 45 46 3 326 7 203 over 46 2 772 6 003 Kap. 571, post 64 Skjønstilskot Skjønstilskotet blir brukt til å kompensere kommunar for spesielle, lokale tilhøve som ikkje blir fanga opp i den faste delen av inntektssystemet. Departementet føreslår å setje skjønstilskotet for kommunane til 1 360 mill. kroner i 2018. Innanfor skjønsramma til kommunane føreslår departementet å halde tilbake 140 mill. kroner til ekstraordinære hendingar i løpet av budsjettåret. Basisramma er sett til 1 100 mill. kroner og blir fordelt av fylkesmannen. Departementet gjev fylkesrammer for skjønsfordelinga til kommunane, og fylkesmannen fordeler fylkesramma til kommunane i samband med utarbeidinga av statsbudsjettet. Fordelinga skjer etter retningslinjer gjevne av departementet. Fylkesmannen kan òg halde tilbake skjønsmidlar til seinare fordeling gjennom budsjettåret. Vidare er det sett av 120 mill. kroner til tilskot til utviklings- og fornyingsprosjekt. Opptil 300 mill. kroner av skjønstilskotet i 2017 blei sett av til ei kompensasjonsordning til kommunar som skal slå seg saman i kommunereforma, men som midlertidig vil få reduserte basistilskot og småkommunetillegg i perioden fram til samanslåinga trer i kraft. Frå og med 2018 blir kompensasjonen til desse kommunane gjeve gjennom innbyggjartilskotet med ei særskild fordeling. Skjønsmidlar som er fordelte før budsjettåret er viste i tabell 1-k. 22
Kap. 571, post 66 Veksttilskot Veksttilskotet er ein kompensasjon til kommunar med særleg høg befolkningsvekst. Tilskotet er grunngjeve med at kommunar med høg folkevekst på kort og mellomlang sikt kan ha vanskar med å tilpasse tenestetilbodet til ei veksande befolkning. Det kan vere problematisk å finansiere dei nødvendige investeringane utan at det verkar inn på tenestetilbodet. Veksttilskotet blir gjeve til kommunar som har hatt ein gjennomsnittleg årleg befolkningsvekst på 1,4 pst. eller meir dei siste tre åra. I tillegg må kommunane ha skatteinntekter under 140 pst. av landsgjennomsnittet dei siste tre åra (målt per innbyggjar). Departementet føreslår å fordele 312,4 mill. kroner gjennom veksttilskotet i 2018. Veksttilskotet blir gjeve som eit fast beløp per nye innbyggjar ut over vekstgrensa. Satsen for 2018 er føreslått til 57 191 kroner. Tilskotet blir vist i tabell 1-k, og grunnlaget for utrekninga er nærare dokumentert i tabell D-k. Kap. 571, post 67 Storbytilskot Dei største byane har særlege utfordringar knytt til urbanitet. I 2011 blei det difor innført eit eige storbytilskot som femna om dei fire største byane: Oslo, Bergen, Trondheim og Stavanger. Frå 2018 vil også Kristiansand kommune motta storbytilskot. Tilskotet blir fordelt med eit likt beløp per innbyggjar (per 1.1.2017). Satsen per innbyggjar for 2018 er 361 kroner. Departementet føreslår ei samla løyving på post 67 Storbytilskot på 490,2 mill. kroner for 2018. Kap. 571, post 65 Regionsentertilskot Regionsentertilskotet blir tildelt kommunar der det er fatta eit nasjonalt vedtak om samanslåing i perioden for kommunereforma, og som etter samanslåinga får over om lag 8 000 innbyggjarar. Satsane er sett slik at 40 pst. av det samla tilskotet blir fordelt med ein lik sats per innbyggjar, medan 60 pst. blir fordelt med ein lik sats per samanslåing. Tilskotet blir tildelt dels med ein sats per innbyggjar på 66 kroner og ein sats per samanslåing. Sats per innbyggjar blir 66 kroner og sats per samanslåing er 3,158 mill. kroner i 2018. Kommunar som mottek storbytilskot kan ikkje motta regionsentertilskot. Regionsentertilskotet blir fordelt til dei nye kommunane. For kommunar som blir slått saman etter 2018 blir tilskotet utbetalt til den einskilde kommune i samanslåinga etter den einskilde kommune sin del av innbyggjarane i den nye kommunen. Midlane bør bli brukte til felles tiltak for den nye, samanslåtte kommunen. Departementet føreslår at løyvinga blir auka med 100 mill. kroner til 200 mill. kroner i 2018. 23
Eksempel på utrekning av rammetilskot Kva får Stryn kommune i rammetilskot? Vi viser her utrekninga av rammetilskotet til Stryn kommune (kommunenummer 1449). Eventuelle avvik mellom tal i tabellane og utrekningane som er viste her, har si årsak i avrundingar. I nokre høve kan det vere brukt fleire desimalar i utrekninga i eksempelet enn det som er vist i tabellen. Skatteutjamninga blir berekna fortløpande gjennom budsjettåret, og inngår difor ikkje i dette eksempelet. Distriktstilskot Sør-Noreg Tilskotet går til kommunar i Sør-Noreg (utanom kommunar Namdalen) som har færre enn 3 200 innbyggjarar eller ein distriktsindeks mellom 0 og 46, har hatt ei gjennomsnittleg skatteinntekt dei siste tre åra som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsnittet (målt per innbyggjar), og som ikkje mottek distriktstilskot Nord-Noreg. Satsane i 2018 er: Kommunar med 3 200 innbyggjarar eller fleire Per kommune Per innbyggjar Kommunar med færre enn 3 200 innbyggjarar Sats per kommune (1000 kr) (kroner) (1000 kroner) 0 35 1 201 1 087 5 543 36 38 961 870 4 990 39 41 721 652 4 435 42 44 480 435 3 881 45 46 240 218 3 326 over 46 0 0 2 772 Stryn kommune har 7 218 innbyggjarar per 1. januar 2017, ein distriktsindeks på 41 og skatteinntekter på 85,7 pst. av landsgjennomsnittet i gjennomsnitt for dei tre siste åra. n oppfyller dermed vilkåra for å motta distriktstilskot Sør-Noreg, og får tilskot med ein sats på 721 000 kroner per kommune og 652 kroner per innbyggjar. Distriktstilskot Sør-Noreg for Stryn kommune = 5 427 kroner. Distriktstilskot Nord-Noreg Distriktstilskot Nord-Noreg blir dels berekna på grunnlag av ein sats per innbyggjar. Satsen blir differensiert mellom ulike geografiske område. Kommunane i Namdalen får tilskot etter same sats som Nordland. Dei sju kommunane i tiltakssona i Nord-Troms får tilskot etter høgare sats enn resten av kommunane i Troms. Kommunane i Finnmark får høgast sats. Til grunn for utrekninga av distriktstilskot Nord-Noreg ligg talet på innbyggjarar per 1. januar 2017. 24
Til alle kommunar i Nord-Noreg og Namdalen satsar 2018: Kommunar i: Kroner per innbyggjar Nordland og Namdalen 1 710 Troms utanfor tiltakssona 3 279 Tiltakssona i Troms 3 864 Finnmark 8 008 Småkommunetillegget til kommunar i Nord-Noreg blir gjeve til kommunar med færre enn 3 200 innbyggjarar og skatteinntekter dei siste tre åra som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsnittet. Tillegget blir gjeve etter dei same satsane som i distriktstilskot Sør-Noreg, men kommunar i Finnmark og tiltakssona i Nord-Troms vil framleis få småkommunetillegg etter ein høgare sats. Småkommunetillegg til kommunar i Nord-Noreg og Namdalen satsar 2018: Småkommunetillegg per kommune, kommunar utanfor tiltakssona (1000 kr) Småkommunetillegg per kommune, kommunar i tiltakssona (1000 kr) 0 35 5 543 12 005 36 38 4 990 10 804 39 41 4 435 9 605 42 44 3 881 8 404 45 46 3 326 7 203 over 46 2 772 6 003 Stryn kommune ligg i Sogn og Fjordane fylke, og oppfyller dermed ikkje vilkåra for distriktstilskot Nord-Noreg. Distriktstilskot Nord-Noreg Stryn kommune = 0 kroner Regionsentertilskot Regionsentertilskotet går til kommunar der det er fatta eit nasjonalt vedtak om samanslåing i perioden for kommunereforma, og som etter samanslåing får over om lag 8 000 innbyggjarar. Tilskotet blir fordelt dels med ein sats per innbyggjar og dels med ein sats per samanslåing. I 2018 er satsane 3,2 mill. kroner per samanslåing og 66 kroner per innbyggjar. Tilskotet blir berekna for den nye, samanslåtte kommunen, men er i grønt hefte 2018 fordelt til den einskilde kommune i samanslåinga ut frå kommunens del av innbyggjarane i den nye kommunen. 25